Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 20 november 2006
De Najaarsnota presenteert de uitvoeringsmutaties van het lopende jaar ten opzichte van de Vermoedelijke Uitkomsten zoals opgenomen in de jongste Miljoenennota. Het is tevens de laatste budgettaire nota van het jaar. Gelijktijdig met de Najaarsnota worden de hiermee samenhangende suppletoire begrotingswetten aan de Staten-Generaal aangeboden. Hierin worden de wijzigingen van de begrotingsstanden ten opzichte van de eerste suppletoire begrotingswetten ter autorisatie voorgelegd.
Naar huidige inzichten komt het EMU-saldo 2006 uit op een overschot van 0,4% BBP. Dat is 0,3% hoger dan ten tijde van de Miljoenennota 2007 werd verwacht. De verbetering van het EMU-saldo wordt volledig veroorzaakt door een meevaller van 2,0 miljard euro bij de inkomsten. Deze meevaller is grotendeels het gevolg van een meevallende realisatie van de opbrengst van de vennootschapsbelasting. De uitgaven onder de kaders blijven ten opzichte van de Vermoedelijke Uitkomsten vrijwel ongewijzigd. De onderschrijding ten opzichte van het totale kader blijft daarmee 0,3 miljard euro.
De in=uittaakstelling1 voor het kader Rijksbegroting in enge zin (RBG-eng) bedraagt dit jaar 303 miljoen euro; die voor het kader Sociale Zekerheid en Arbeidsmarktbeleid (SZA) bedraagt 156 miljoen euro. Beide taakstellingen zullen in de laatste maanden van dit jaar nog moeten worden gerealiseerd. De verwachting is dat de in=uittaakstelling bij de Voorlopige Rekening volledig zal zijn ingevuld. De taakstelling op de niet-belastingontvangsten (NBO) bedraagt 249 miljoen euro en is nu voor 200 miljoen euro ingevuld.
De uitgaven vertonen een onderschrijding van 0,3 miljard euro ten opzichte van het kader. Ten opzichte van de Vermoedelijke Uitkomsten blijven de uitgaven onder het kader RBG-eng vrijwel ongewijzigd, terwijl de uitgaven onder het kader SZA-kader een meevaller van 0,1 miljard euro en de zorguitgaven een tegenvaller van 0,1 miljard euro laten zien.
Tabel 2.1 Uitgaventoetsing totale kader in miljarden euro (min is onderschrijding)
| 2006 | |
|---|---|
| Onderschrijding Miljoenennota 2007 | – 0,3 |
| Rijksbegroting in enge zin | 0,0 |
| Sociale Zekerheid | – 0,1 |
| Zorg | 0,1 |
| Onderschrijding Najaarsnota 2006 | – 0,3 |
Onderstaande tabellen geven, per budgetdisciplinesector, een overzicht van de mutaties sinds de Vermoedelijke Uitkomsten.
Tabel 2.2 Uitgaventoetsing RBG-eng in miljarden euro (min is onderschrijding)
| 2006 | |
|---|---|
| Miljoenennota 2007 | 0,0 |
| Rente | – 0,1 |
| Dividend staatsdeelnemingen | – 0,2 |
| Tegenboeken NBO-taakstelling | 0,2 |
| EU-afdrachten | 0,2 |
| Restauratie monumenten | 0,1 |
| Huurtoeslag en -subsidie | 0,2 |
| Onderuitputting diverse begrotingen | – 0,4 |
| Overig | 0,0 |
| Onderschrijding Najaarsnota 2006 | 0,0 |
* Door afrondingsverschillen kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Bij het kader RBG-eng doen zich verschillende mee- en tegenvallers voor. Zo vertonen de rentelasten een meevaller, voornamelijk als gevolg van een neerwaartse bijstelling van het kapitaalmarktberoep. Ook de dividendontvangsten op staatdeelnemingen vallen mee. Deze worden gebruikt om het overgrote deel van de taakstelling op de niet-belastingontvangsten (NBO) in te vullen. De afdrachten aan de Europese Unie (EU) vallen daarentegen hoger uit. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat het Centraal Bureau voor de Statistiek voor de jaren 2003–2005 een herberekening heeft gemaakt van het Bruto Nationaal Inkomen (BNI). Het BNI valt hoger uit, waardoor Nederland meer moet afdragen. Verder doet zich een tegenvaller voor bij de huurtoeslag en -subsidie. Dit is vermoedelijk het gevolg van een daling van het niet-gebruik van de regeling en van nabetalingen over voorgaande subsidietijdvakken. Ten slotte doen zich meevallers voor door onderuitputting op de diverse begrotingen. In beleidsmatig opzicht zijn er extra middelen beschikbaar gesteld voor monumentenzorg. Met deze extra middelen kunnen monumenten met een matige of slechte onderhoudstoestand worden hersteld.
Tabel 2.3 Uitgaventoetsing SZA-kader in miljarden euro (min is onderschrijding)
| 2006 | |
|---|---|
| Onderschrijding Miljoenennota 2007 | – 0,9 |
| WAO/IVA/WGA | – 0,1 |
| WW | 0,1 |
| Overig | – 0,1 |
| Onderschrijding Najaarsnota 2006 | – 0,9 |
* Door afrondingsverschillen kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Bij het SZA-kader laat de Werkloosheidswet (WW) op basis van uitvoeringsinformatie van het Uitvoeringsorgaan Werknemersverzekeringen (UWV) een kleine tegenvaller zien ten opzichte van de stand Miljoenennota 2007. Daarentegen laten de Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) en de Regeling Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA) een kleine meevaller zien in de volumeontwikkeling.
Tabel 2.4 Uitgaventoetsing Budgettair Kader Zorg in miljarden euro (min is onderschrijding)
| 2006 | |
|---|---|
| Overschrijding Miljoenennota 2007 | 0,6 |
| Huisartsen en PGB’s | 0,1 |
| Overig | 0,0 |
| Overschrijding Najaarsnota 2006 | 0,7 |
Op basis van de voorlopige cijfers treedt een overschrijding op bij de huisartsen. Deze overschrijding wordt deels veroorzaakt door een toename van het aantal consulten. Ook is het beroep op de module Praktijk Ondersteuning Huisartsen groter dan verwacht. Er vindt op korte termijn overleg met de brancheorganisatie plaats om de overschrijding van het aantal consulten te dekken met een tariefkorting conform de afspraken van het Vogelaarakkoord. Ook tekent zich een tegenvaller af bij de Persoonsgebonden Budgetten (PGB’s). Zowel de groei van het aantal budgethouders als het toegekende bedrag per dag nemen meer toe dan geraamd.
Uitgaven niet relevant voor enig kader
Naast bovenstaande mutaties is sprake van uitgavenmutaties die niet tot enig kader behoren. Er treedt een meevaller op van 1,6 miljard euro door de verkoop van KPN. De ontvangsten als gevolg van deze verkoop tellen echter niet mee bij de berekening van het EMU-saldo.
De raming van de belasting- en premie-inkomsten voor 2006 is ten opzichte van de Miljoenennota 2007 met 2,0 miljard euro opwaarts bijgesteld. Deze bijstelling is het saldo van hogere ontvangsten bij de belastingen en premies volksverzekeringen van 2,1 miljard, en een neerwaartse bijstelling van de premies werknemersverzekeringen met 0,1 miljard. Deze bijstellingen zijn gebaseerd op van meevallende realisaties en de ontwikkeling van de aanslagoplegging.
Tabel 3.1 Ontwikkeling van de overheidsinkomsten 2006 (in miljarden euro) cf. EMU-definitie
| Stand MN 2007 | Stand NJN 2006 | Mutatie | |
|---|---|---|---|
| Totaal belastingen en premies op EMU-basis | 198,1 | 200,1 | 2,0 |
| w.v. belastingen en premies volksverzekeringen | 158,3 | 160,3 | 2,1 |
| w.v. premies werknemersverzekeringen | 39,9 | 39,8 | – 0,1 |
Er is geen nieuw economisch beeld van het CPB beschikbaar, waardoor op dit moment nog niet vastgesteld kan worden in hoeverre de economische ontwikkeling verantwoordelijk is voor deze bijstellingen. Daardoor is ook de eventuele doorwerking van deze ramingsbijstelling naar 2007 nog niet vast te stellen. Bij de Voorjaarsnota 2007 zal ik (of mijn opvolger) u hierover nader informeren.
Voor 2006 worden de totale ontvangsten conform EMU-definitie geraamd op 200,1 miljard euro, een opwaartse bijstelling met 2,0 miljard ten opzichte van de Miljoenennota. Deze meevaller concentreert zich bij de vennootschapsbelasting (2,2 miljard). Daarnaast is sprake van kleine meevallers bij de accijnzen, de dividendbelasting en de successierechten. De meevaller bij de vennootschapsbelasting is met name terug te vinden bij de aanslagoplegging over 2006, die in augustus en september aanzienlijk hoger uitvalt dan eerder werd verwacht. Tevens is sprake van een snellere kasontvangst over het transactiejaar 2006 dan verwacht. Tegenover deze meevallers staan enkele kleinere tegenvallers. De inkomensheffing (– 0,3 miljard) blijft achter, met name als gevolg van hogere teruggaven over eerdere jaren. Daarnaast is sprake van beperkte neerwaartse bijstellingen bij de omzetbelasting en de belasting op personenauto’s en motorrijwielen en de motorrijtuigenbelasting. Bij de premies werknemersverzekeringen is sprake van een kleine neerwaartse bijstelling (– 0,1 miljard) ten opzichte van de Miljoenennotaraming.
Tabel 3.2 Ontwikkeling belasting en premieontvangsten 2006 (conform EMU-definitie)
| Mutatie | |
|---|---|
| Kostprijsverhogende belastingen | 0,1 |
| Omzetbelasting | – 0,1 |
| Accijnzen | 0,1 |
| Belastingen van rechtsverkeer | 0,0 |
| Belastingen op milieugrondslag | 0,0 |
| BPM/MRB | – 0,1 |
| Overige kostprijsverhogende belastingen | 0,1 |
| Belastingen en premies volksverzekeringen op inkomen, winst en vermogen | 2,0 |
| Inkomstenheffing | – 0,3 |
| Loonheffing | 0,0 |
| Dividendbelasting | 0,1 |
| Vennootschapsbelasting | 2,2 |
| Successierechten | 0,1 |
| Overige belastingen op inkomen, winst, vermogen en niet nader toe te rekenen belastingontvangsten | 0,0 |
| EMU-ktv belastingen en premies volksverzekeringen | 0,0 |
| Totaal belastingen en premies volkverzekeringen | 2,1 |
| Premies werknemersverzekeringen | – 0,1 |
| Totaal belastingen en premies | 2,0 |
Tabel 4.1 EMU-saldo ten opzichte van MN 2006 (% BBP)
| 2006 | |
|---|---|
| EMU-saldo Miljoenennota 2007 | 0,1% |
| Inkomsten | 0,3% |
| Uitgaven onder de kaders | 0,0% |
| Overig | 0,0% |
| EMU-saldo Najaarsnota 2006 | 0,4% |
Op dit moment wordt een EMU-overschot verwacht voor 2006 van 0,4% BBP. De verbetering wordt geheel veroorzaakt door de inkomsten. De ervaring leert dat ook na de Najaarsnota zich nog de nodige mutaties kunnen voordoen die het EMU-saldo beïnvloeden. De raming van de EMU-schuld verbetert van 50,2% van het BBP in de Vermoedelijke Uitkomsten tot 49,5% BBP in de Najaarsnota. Dit is het gunstigste niveau in 25 jaar. Onderstaande grafiek geeft het EMU-saldo en de EMU-schuld 2006 weer voor de landen van de eurozone.
Figuur 1 EMU-schuld en tekort in 2006 (eurozone; % bbp)
Bron: Economic Forecast Autumn 2006.