Doelstelling en beleidsinstrument

Een van de fiscale maatregelen die in het kader van de coronacrisis is genomen, betreft de fiscale coronareserve in de vennootschapsbelasting. De fiscale coronareserve heeft als doel om de liquiditeitspositie van belastingplichtigen vervroegd te verbeteren. Door het vormen van een fiscale coronareserve kan een belastingplichtige op een vroeger moment een liquiditeitsvoordeel behalen ten opzichte van reguliere verliesverrekening. Bij het bepalen van de in het jaar 2019 genoten winst kan een fiscale coronareserve worden gevormd voor het gehele of gedeeltelijke zogenoemde «coronagerelateerde verlies» dat zich naar verwachting in het jaar 2020 voordoet. Dit geldt op vergelijkbare wijze voor belastingplichtigen die een boekjaar hanteren dat niet gelijk is aan het kalenderjaar (hierna: een gebroken boekjaar). Het «coronagerelateerde verlies» betreft het verlies voor zover dat verband houdt met de gevolgen van de coronacrisis. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer sprake is van een omzetderving vanwege de door de overheid genomen coronamaatregelen, terwijl (vaste) lasten doorlopen. De fiscale coronareserve mag niet groter zijn dan de winst van het jaar 2019 die zou zijn behaald zonder de vorming van een fiscale coronareserve. De fiscale coronareserve wordt in het jaar volgend op het jaar waarin deze reserve is gevormd, volledig in de winst opgenomen. In het beleidsbesluit vooruitlopend op de in dit wetsvoorstel opgenomen fiscale coronareserve zijn de voorwaarden waaronder een dergelijke reserve kan worden gevormd, al uitgewerkt.24

Het vormen van een fiscale coronareserve kan gevolgen hebben voor de toepassing van andere regelingen in de vennootschapsbelasting. Er is voor gekozen om, mede vanwege het korte tijdsbestek waarin de regeling is ontworpen, de fiscale coronareserve robuust vorm te geven, zodat geen flankerende bepalingen worden voorgesteld. Mocht in de praktijk blijken dat een belastingplichtige op evidente wijze oneigenlijk gebruik maakt van de fiscale coronareserve, deze misbruikt, of daarmee fraudeert, dan zal dit worden bestreden.

Nagestreefde doeltreffendheid van het beleidsinstrument

Vanaf het moment waarop in Nederland de meeste coronamaatregelen van kracht waren, kwam een roep om (steun)maatregelen om te voorzien in een tegemoetkoming voor economische en financiële gevolgen van die maatregelen. Een van de eerste maatregelen die hiertoe op fiscaal gebied werd getroffen, betrof een verruimde regeling omtrent uitstel van betaling van belastingen, aangezien op grote schaal liquiditeitsproblemen werden verwacht. De fiscale coronareserve kan verdere liquiditeitsproblemen tot op zekere hoogte mitigeren, doordat een dergelijke reserve voor een groot aantal belastingplichtigen voorziet in een (gedeeltelijke) teruggaaf van de over het voorgaande jaar betaalde belasting. Normaliter kan deze teruggave als gevolg van het verrekenen van het verlies pas worden teruggekregen nadat aangifte vennootschapsbelasting over het verliesjaar is gedaan en de aanslag vennootschapsbelasting over het voorafgaande winstjaar definitief is vastgesteld.

Nagestreefde doelmatigheid van het beleidsinstrument

De fiscale coronareserve is een maatregel die vanaf de aankondiging daarvan direct in een behoefte van bedrijven voorzag, omdat zij hierdoor in veel gevallen op korte termijn over extra liquide middelen konden beschikken. De maatregel is efficiënt, doordat een groot aantal belastingplichtigen kan volstaan met een verzoek om een nadere voorlopige aanslag vennootschapsbelasting 2019 of indiening van een herziene aangifte vennootschapsbelasting 2019. Daarnaast zal de maatregel alleen worden toegepast door bedrijven die behoefte hebben aan extra liquide middelen op korte termijn. Het vormen van de fiscale reserve heeft immers een facultatief karakter en gaat ten koste van de liquiditeitspositie in komende jaren, omdat de mogelijkheden voor reguliere verliesverrekening hierdoor afnemen. Er is een verruiming van de verliesverrekeningstermijnen in de vennootschapsbelasting overwogen, maar deze werd in het licht van de beoogde doelstelling – bedrijven op korte termijn voorzien van een liquiditeitsvoordeel – minder passend geacht, omdat verliesverrekening in zijn algemeenheid niet leidt tot verbetering van de liquiditeitspositie op korte termijn. Verliesverrekening kan immers pas plaatsvinden na het doen van aangifte over het verliesjaar en wanneer de aanslag over het voorafgaande winstjaar definitief is vastgesteld. Daarnaast is overwogen om de mogelijkheden tot voorlopige achterwaartse verliesverrekening te verruimen, zoals ook is gedaan ten tijde van de kredietcrisis. Daarbij is gebleken dat het verruimen van de mogelijkheden tot voorlopige achterwaartse verliesverrekening grotere negatieve gevolgen kan hebben voor de uitvoering door de Belastingdienst.

Monitoring en evaluatie

Belastingplichtigen die een fiscale coronareserve vormen, nemen deze in de aangifte vennootschapsbelasting op in de rubriek overige fiscale reserves. Het zal voor belastingplichtigen niet eenvoudig zijn om een exacte schatting te maken van het coronagerelateerde verlies. Wel wordt van belastingplichtigen verwacht dit naar redelijkheid te doen. Tot op zekere hoogte kan het aantal belastingplichtigen dat een fiscale coronareserve vormt, gemonitord worden. In de aangifte vennootschapsbelasting van het volgende jaar moet de reserve in de winst opgenomen worden. Dit heeft tot gevolg dat er in de aangiftegegevens een grote mate van overlap behoort te bestaan tussen de toename van de overige fiscale reserves over het jaar 2019 en de daarmee samenhangende afname over het jaar 2020. Dit kan aan het einde van het jaar 2022 geëvalueerd worden, aangezien op dat moment in de regel alle aangiften vennootschapsbelasting over het jaar 2020 (behoren te) zijn ingediend.