In het coalitieakkoord en de bijbehorende Startnota heeft het kabinet afgesproken hoeveel er elk jaar maximaal mag worden uitgegeven. Met plafondtoetsen controleert het kabinet of het verwachte uitgavenniveau binnen het vastgestelde uitgavenplafond blijft. De plafondtoetsen in deze nota worden opgemaakt ten opzichte van de Miljoenennota 2023. Tabel 2.1.1 geeft de plafondtoets weer van de vier verschillende deelplafonds en het totale uitgavenplafond.

Totaalbeeld uitgavenplafondHet totaalplafond wordt overschreden met 7,6 miljard euro. De overschrijding vindt voornamelijk plaats op het plafond Rijksbegroting. De overschrijding kent meerdere oorzaken, waaronder de maatregelen om de energieprijs voor huishoudens te dempen. Deze uitgaven zijn onder andere gedekt door een verhoging van de mijnbouwheffing en structurele maatregelen om de lasten op arbeid en vermogen beter met elkaar in balans te brengen. Ook de toegenomen rente-uitgaven en de tegenvallers op asiel en de gasbaten hebben voor hogere uitgaven binnen het plafond Rijksbegroting gezorgd dan verwacht bij de Miljoenennota 2023. De ontwikkeling van de uitgaven onder de vier deelplafonds wordt vanaf paragraaf 2.1.2 toegelicht. De uitgaven onder het deelplafond Rijksbegroting zijn 8,1 miljard hoger dan geraamd in de Miljoenennota 2023. Ook het deelplafond Sociale Zekerheid wordt in dit FJR, net als in de Miljoenennota 2023, overschreden. De deelplafonds Zorg en Investeringen worden allebei onderschreden, met respectievelijk 1,9 miljard euro en 0,7 miljard euro.

Figuur 2.1 Uitgaven opgedeeld in de uitgavenplafonds