Ontvangsten (bedragen x € 1 000)

Uitgaven exclusief Rijksbijdragen Volksgezondheid ad € 8 186 251 (bedragen x € 1 000)

Inhoudsopgave blz.

A. ALGEMEEN

Voorwoord

Met het jaarverslag 2005 geven wij, de staatssecretaris van VWS en ondergetekende, inzicht in de prestaties en resultaten die zijn bereikt met het beleid dat we in 2005 hebben gevoerd.

In dit jaarverslag vragen wij uw bijzondere aandacht voor de paragraaf «Beleidsprioriteiten», die ingaat op de belangrijkste beleidsresultaten van het afgelopen jaar op het terrein van de volksgezondheid, welzijn en sport. Ambitieuze plannen voor 2005 zijn ook daadwerkelijk gerealiseerd. Twee grote wijzigingen in het zorgstelsel, de Zorgverzekeringswet en de Wet maatschappelijke ondersteuning, hebben de Nederlandse gezondheidszorg klaar gemaakt voor de komende decennia. De verantwoordelijkheden liggen nu waar ze horen: bij burgers, zorgverzekeraars, zorgaanbieders en in bepaalde gevallen bij gemeenten. De overheid schept hierbij nog steeds de benodigde randvoorwaarden om een toegankelijke, hoogwaardige en betaalbare gezondheidszorg te behouden. Tevens heeft het kabinet het afgelopen jaar met succes extra aandacht geschonken aan de jeugd door middel van de Wet op de jeugdzorg en Operatie Jong. Ook hebben we maatregelen genomen om de zorguitgaven te beheersen. Dat heeft in 2005 zijn vruchten afgeworpen.

Met belangstelling zien wij uit naar uw reactie op de inhoud van dit jaarverslag over de uitvoering van het beleid in 2005.

Dechargeverlening

Verzoek tot dechargeverlening van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan de Voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport decharge te verlenen over het in het jaar 2005 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot:

• het gevoerde financieel en materieel beheer;

• de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

• de financiële informatie in de jaarverslagen;

• de departementale saldibalansen;

• de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

• de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige jaarverslag en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

• Het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2005; dit jaarverslag wordt separaat aangeboden.

• De slotwet van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over het jaar 2005; de slotwet is als afzonderlijk kamerstuk gepubliceerd.

• Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen.

• Het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2005 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet 2001. Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden.

• De verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2005 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2005 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2005 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 83, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001).

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

mede namens

Dechargeverlening door de Tweede Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van Tweede Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Dechargeverlening door de Eerste Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Eerste Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

Leeswijzer

In het jaarverslag 2005 verantwoorden wij het beleid van het ministerie van VWS, zoals dat in de begroting 2005 is aangekondigd.

Het jaarverslag 2005 is geschreven volgens de rijksbegrotingsvoorschriften. Het jaarverslag bevat drie onderdelen: Algemeen, Beleidsverslag en Jaarrekening. Onder «Algemeen» vindt u het voorwoord, het verzoek tot dechargeverlening en deze leeswijzer. Het Beleidsverslag is opgebouwd uit de Beleidsprioriteiten 2005, de toelichting op de beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen en de bedrijfsvoeringsparagraaf. Het onderdeel Jaarrekening bevat de verantwoordingsstaten van het ministerie en van de baten-lastendiensten, de saldibalans en de paragraaf over de baten-lastendiensten. Tot slot behoren er enkele bijlagen bij dit jaarverslag.

Voor het jaarverslag 2005 zijn verder de volgende zaken van belang:

• het onderscheid tussen begrotings- en premie-uitgaven;

• de opbouw van de (niet-)beleidsartikelen;

• de indicatie van de betrouwbaarheid bij bronvermeldingen;

• de kwaliteit van de totstandkoming van premie-uitgaven;

• de bedrijfsvoeringsparagraaf.

Begrotings- en premie-uitgaven

In het jaarverslag 2005 zijn evenals in het jaarverslag 2004 naast de begrotingsuitgaven ook de premie-uitgaven opgenomen.

Er is een belangrijk verschil tussen de begrotings- en de premie-uitgaven. Bij de begrotingsuitgaven zijn we zelf belast met de uitvoering en voeren we zelf het beheer over de bij de begroting beschikbaar gestelde middelen. Alle verplichtingen worden aangegaan en alle uitgaven worden gedaan door of namens ons. De premie-uitgaven daarentegen zijn de kosten van verleende zorg in het 1e en 2e compartiment. Deze kosten worden betaald binnen privaatrechtelijke verhoudingen tussen patiënten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Het verzoek tot déchargeverlening heeft dan ook alleen betrekking op de begrotingsuitgaven.

Met het opnemen van de premie-uitgaven in het Jaarverslag wordt geen verantwoording over de (uitkomst van het toezicht op de) rechtmatige uitvoering van de wettelijke zorgverzekeringen gegeven, maar een beleidsmatige verantwoording over alle zorguitgaven die tot het Budgettair Kader Zorg (BKZ) gerekend worden. Voor het toezicht op de wettelijke zorgverzekeringen leggen wij op grond van artikel 1x1 Ziekenfondswet apart verantwoording aan u af. Deze verantwoording ontvangt u naar verwachting aan het eind van 2006, namelijk nadat het College Toezicht Zorgverzekeringen (CTZ) zijn wettelijk geregelde rechtmatigheidsonderzoek heeft afgerond.

De cijfers in het Jaarverslag over de premie-uitgaven zijn verzameld bij een aantal gegevensleveranciers, zoals het College voor Zorgverzekeringen (CVZ), het College Tarieven Gezondheidszorg (CTG) en VEKTIS (Informatie & standaardisatie voor zorgverzekeraars). Over het algemeen hebben de cijfers – vanwege de vroegtijdige levering in het jaar – nog een voorlopig karakter. Eventuele wijzigingen worden betrokken bij budgettaire besluitvorming.

De tabellen met premie-uitgaven in de beleidsartikelen 21 t/m 27 en 31 laten de ontwikkeling van de premie-uitgaven in de jaren 2003 tot en met 2005 zien. Deze wordt verklaard, waarbij een onderscheid wordt gemaakt in nominaal (mutaties als gevolg van loon- en prijsontwikkelingen), volume (mutaties in de reële omvang van de uitgaven) en technisch/statistische mutaties zoals herschikkingen tussen sectoren en verschuivingen tussen verschillende budgettaire budgetdisciplinesectoren. Vervolgens wordt een toelichting gegeven op het verschil tussen de raming van de premie-uitgaven in de begroting 2005 en de voorlopige realisatie van deze uitgaven in 2005, eveneens onderscheiden naar nominaal, volume en technisch/statistisch.

Om een duidelijk beeld te krijgen van de totale uitgaven en financiering van de zorg in Nederland is in de bijlage een «Financieel Beeld Zorg» (FBZ) opgenomen.

Deze bijlage geeft op hoofdlijnen een toelichting op de financiële kerncijfers over 2005 (voorlopige realisaties) en 2004 (definitieve realisaties). Hierbij gaan we in op de ontwikkeling van de totale zorguitgaven, eventuele aanpassingen van het Budgettaire Kader Zorg en confronteren we de netto-BKZ-uitgaven en het BKZ. Vervolgens presenteren we de financiering van de zorguitgaven voor de jaren 2004 en 2005 en geven we inzicht in de ontwikkelingen in de vermogenspositie van het Algemeen Fonds Bijzondere Ziektekosten en de Algemene Kas Ziekenfondswet.

Opbouw (niet-)beleidsartikelen

De opbouw van de (niet-)beleidsartikelen is in hoofdlijnen vergelijkbaar met de opbouw van de artikelen uit de begroting 2005, maar kent evenals bij het jaarverslag 2004 naar aanleiding van de rijksbrede VBTB-evaluatie (Van Beleidsbegroting naar Beleidsverantwoording) wel enkele wijzigingen. Elk artikel bevat een algemene beleidsdoelstelling die concreet gemaakt wordt in operationele doelstellingen. Na de algemene beleidsdoelstelling volgt de paragraaf «budgettaire gevolgen van beleid». Deze paragraaf is ten opzichte van de begroting 2005 naar voren gehaald. In deze paragraaf wordt onderscheid gemaakt in een tabel met begrotingsuitgaven en een tabel met premie-uitgaven. Voor beide tabellen geldt dat slechts de opmerkelijke verschillen worden toegelicht. Vervolgens volgen de operationele doelstellingen. Per operationele doelstelling wordt aangegeven in hoeverre de beoogde effecten, prestaties en resultaten in 2005 daadwerkelijk zijn gerealiseerd en er wordt slechts een toelichting gegeven op de opmerkelijke verschillen. Hierin zijn ook de ingezette instrumenten opgenomen. Derhalve ontbreekt, zoals in de begroting 2005 opgenomen, het onderdeel «Instrumenten om deze doelstelling te verwezenlijken».

De opbouw van het niet-beleidsartikel «Nominaal en onvoorzien» wijkt van deze indeling af door het technische karakter.

Zoals in de tweede suppletore begroting 2005 is aangegeven, is de structuur van artikel 38 «Tegemoetkoming in zorgkosten» gewijzigd. De algemene doelstelling van dit artikel is verruimd en er is een operationele doelstelling toegevoegd, zodat de zorgtoeslag op dit artikel kan worden begroot en verantwoord.

Indicatie betrouwbaarheid bij bronvermeldingen prestatiegegevens

Bij de bronvermeldingen in het jaarverslag zijn zogenoemde CIPI-coderingen (Code Indeling Prestatie-Indicator) opgenomen voor de prestatiegegevens. Deze code geeft een indicatie van de kwaliteit en kent drie niveaus:

• Niveau 1 wordt gegeven aan informatie waarvoor in de loop van de jaren een algemeen aanvaardbare norm is gegroeid, zoals financiële begrotings- en verantwoordingscijfers en cijfers van gerenommeerde onderzoeksinstituten;

• Niveau 2 wordt gegeven voor prestatiegegevens waarvoor nog een aantal informatiekundige aspecten verbeterd moet worden (groeitraject);

• Niveau 3 wordt gegeven aan informatie waarbij moeilijk aan de kwaliteitseisen (betrouwbaarheid en/of nauwkeurigheid) kan worden voldaan. Toch gaat het hierbij om belangwekkende informatie.

Kwaliteit van de totstandkoming van de premie-uitgaven

In de bijlage FBZ is een onderdeel opgenomen over de kwaliteit van de gebruikte informatiebronnen en de wijze van gegevensverzameling.

Bedrijfsvoeringsparagraaf

De bedrijfsvoeringsparagraaf is in dit jaarverslag anders van opzet dan voorheen. Naar aanleiding van de kabinetsmaatregelen na het Interdepartementale Beleidsonderzoek Regeldruk en Controletoren en op basis van de brief van de Minister van Financiën van 20 februari 2006 en de brief van de President van de Algemene Rekenkamer van 23 februari 2006, heeft VWS, evenals VROM, SZW en Financiën, vooruitlopend op de wijziging van de Comptabiliteitswet, de bedrijfsvoeringsparagraaf opnieuw ingericht. De betrokken ministers hebben hiervoor gekozen naar aanleiding van afspraken over de verantwoording over de toeslagregelingen die in 2005 voor het eerst door de Belastingdienst zijn uitgevoerd. Dit betekent dat in de bedrijfsvoeringsparagraaf de Minister van VWS dit jaar voor het eerst rapporteert over belangrijke tekortkomingen die zich ten aanzien van de rechtmatigheid van de begrotingsuitvoering in 2005 hebben voorgedaan, naast de invoering van een getrouwbeeldverklaring van de departementale Auditdienst. Over de onrechtmatigheden die zich bij de uitvoering van de toeslagregelingen hebben voorgedaan, zal primair gerapporteerd worden in de bedrijfsvoeringsparagraaf van het departementale jaarverslag van het ministerie van Financiën. In het VWS-jaarverslag is de hoofdconclusie van het ministerie van Financiën overgenomen en wordt verder verwezen naar de bedrijfsvoeringsparagraaf van het ministerie van Financiën. Dit heeft tot gevolg dat de indeling van de paragraaf anders is dan de paragraaf uit de begroting 2005. De inhoudelijke onderwerpen uit de begroting 2005 zullen, indien de ontwikkelingen in 2005 daartoe aanleiding hebben gegeven, wel terugkeren in de bedrijfsvoeringsparagraaf van dit jaarverslag.

Subsidiebeleid

Het subsidiebeleid heeft in 2005 verder gestalte gekregen door minder zaken beter te doen, subsidiegeld flexibeler in te zetten en meer te richten op echte beleidsprioriteiten. In de begroting 2005 is aangegeven dat de projectsubsidies zijn gericht op de volgende hoofdprioriteiten: kwaliteit, innovatie en doelmatigheid, informatievoorziening, preventie, lokale agenda en sport. De verantwoording van de projectsubsidies is opgenomen onder de betreffende artikelen. Zoals reeds hierboven vermeld zullen de opmerkelijke verschillen worden toegelicht.

B. BELEIDSVERSLAG

BELEIDSPRIORITEITEN 2005

Actieve spelers in het zorgveld

Het jaar 2005 was een beslissend jaar voor de veranderagenda van dit kabinet, en helemaal voor de Nederlandse gezondheidszorg. De voorbereidingen voor grote stelselwijzigingen zijn afgerond.

We hebben alle stappen gezet om te zorgen dat per 1 januari 2006 de nieuwe Zorgverzekeringswet (Zvw) inging en per 1 januari 2007 de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Ook hebben we plannen gemaakt voor aanpassing van de AWBZ.

De verantwoordelijkheden liggen nu waar ze horen: bij burgers, zorgverzekeraars, zorgaanbieders en in bepaalde gevallen gemeenten. De overheid schept de benodigde randvoorwaarden om tot een goed functionerende gezondheidszorg te komen en zorgt voor een goed functionerend toezicht.

De burger als kritische zorgconsument

Het kabinet wil dat de burger zich meer gaat opstellen als een kritische zorgconsument. Het is hierbij van belang dat burgers zich meer bewust zijn van het belang van gezond leven, meer kunnen kiezen in de zorg en de financiële verantwoordelijkheid van de burger wordt vergroot.

Meer bewust zijn van gezond leven

Het verband tussen ongezond leven en het vóórkomen van ziekten wordt steeds duidelijker. In 2005 heeft VWS veel aandacht gegeven aan de drie belangrijkste boosdoeners: overgewicht, diabetes en roken.

VWS heeft met andere partners een convenant overgewicht opgesteld om het aantal volwassenen met overgewicht niet verder te laten toenemen en het aantal kinderen met overgewicht te verminderen. In het convenant staan acties van zowel het rijk als maatschappelijke organisaties. Bijvoorbeeld het proefproject «schoolgruiten» waarbij basisschoolleerlingen gratis groente en fruit op school kregen.

Om het aantal rokers te verminderen werd in 2005 aan alle huisartsen een ondersteuningspakket voor een kortdurend stopadvies gestuurd. Uit onderzoek blijkt dat de Nederlandse huisartsen hiervan op grote schaal gebruik maken; 54% werkt er op dit moment mee en het aantal groeit. Dit «kortdurende stopadvies door de huisarts» levert jaarlijks naar schatting 25 000 extra ex-rokers op. De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) richt zich op de naleving van de rookvrije werkplek en ander rookverboden.

Naast de drie hoofdonderwerpen overgewicht, diabetes en roken, richt het VWS-beleid zich ook op de strijd tegen alcoholmisbruik, vooral bij jongeren.

Om te voorkomen dat jongeren vroeg en te veel alcohol drinken, ziet de VWA er scherp op toe dat de leeftijdsgrenzen uit de Tabakswet en de Drank- en Horecawet worden nageleefd.

Bestaande voorlichtingscampagnes ter preventie van overgewicht, alcoholmisbruik, roken en drugsgebruik heeft VWS gecontinueerd en deels geïntensiveerd. Het gaat bijvoorbeeld om de campagne «Maak je niet dik» en «Borstvoeding, groente en fruit en vetten» en «De kater komt later».

Meer keuzemogelijkheden burgers

Om zijn rol als kritische zorgconsument te kunnen spelen, moet de burger ook beschikken over keuzevrijheid. De praktijk van de nieuwe zorgverzekering leert dat burgers hier echt iets te kiezen hebben, van jongerenpolis met gratis condooms tot een speciale diabetespolis én dat burgers dat ook echt doen. Het aantal mensen dat zich wil verdiepen in de keuzemogelijkheden en dat overwoog van verzekeraar te veranderen bleek al snel boven verwachting hoog.

In 2005 is er dan ook fors ingezet om de burgers te informeren over de gevolgen van de nieuwe zorgverzekering. In juli 2005 is een uitgebreide voorlichtingscampagne over de nieuwe zorgverzekering van start gegaan. Deze bestond uit radio- en televisiespotjes, artikelen in huis-aan-huis bladen, een brief met brochure die iedereen thuis in de bus heeft gekregen en de website www.denieuwezorgverzekering.nl. De campagne loopt tot mei 2006. Daarna vindt (op basis van onderzoek) nog nazorg plaats tot eind 2006. In de periode juli 2005 tot medio februari 2006 hebben ruim 2,3 miljoen mensen de site www.denieuwezorgverzekering.nl bezocht.

Ook is de site www.kiesBeter.nl gerealiseerd. Deze site biedt burgers de mogelijkheid om alle zorgverzekeraars, hun voorwaarden en aanbiedingen te vergelijken. Tot medio februari 2006 zijn er circa 1,7 miljoen bezoekers geweest. Postbus 51 heeft tot medio februari 230 000 vragen beantwoord. De meeste mensen hebben echter zelf antwoord op hun vragen gevonden op www.denieuwezorgverzekering.nl. De kennisbank op de site is 2,8 miljoen keer geraadpleegd.

In 2005 is ook de aanzet gegeven tot een voorlichtingstraject voor moeilijk bereikbare doelgroepen, zoals ouderen en dak- en thuislozen. Deze doelgroepen worden voorgelicht via intermediaire organisaties die dagelijks contact hebben met deze groepen.

Financiële verantwoordelijkheid burger

De laatste jaren heeft het kabinet al veel prikkels geïntroduceerd om burgers te stimuleren na te denken over de vraag hoe zij omgaan met onze dure gezondheidszorg. Daarvoor willen we het al dan niet gebruiken van zorg en de financiële verantwoordelijkheid dichter bij de burger brengen.

De no-claim is in de curatieve zorg ingevoerd, de eigen bijdrage in de AWBZ is verhoogd en het verzekerde pakket is verkleind. Bovendien kunnen nu ook alle verzekerden kiezen voor een eigen risico bovenop de no-claim. Bij de invoering van het nieuwe zorgstelsel is de nominale premie ingevoerd die een financieel belang geeft om te kiezen voor die verzekeraar die goed bij de eigen situatie past.

Verzekeraars concurreren meer

Het kabinet wil dat er meer concurrentie ontstaat in de zorgsector om te beginnen tussen zorgverzekeraars. De nieuwe zorgverzekeringswet draagt hieraan bij, maar ook binnen de AWBZ speelt deze concurrentie een steeds grotere rol.

Zorgverzekeringswet

Een belangrijke voorwaarde voor de concurrentie tussen verzekeraars is de invoering van één ziektekostenverzekering voor iedereen. Het jaar 2005 heeft in het teken gestaan van de parlementaire behandeling en de invoering van de wetten die dat regelt: de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet op de Zorgtoeslag (Wzt). Nadat beide wetten in december 2004 in de Tweede Kamer waren aangenomen stemde de Eerste Kamer er in juni 2005 mee in.

Door deze grote operatie in het Nederlandse ziektekostenstelsel is er nu voor de basisverzekering één zorgverzekeringsmarkt ontstaan met gelijke toegang voor iedereen, ongeacht leeftijd, gezondheid of inkomen.

De acceptatieplicht voor een wettelijke vastgelegd pakket, een verbod op premiedifferentiatie naar persoonskenmerken en de mogelijkheid om jaarlijks van verzekeraar te kunnen wisselen staan daar borg voor. Dit alles stimuleert de verzekeraars tot het bieden van een goede prijs/kwaliteitsverhouding om hun klanten te behouden.

De zorgverzekeraars hebben eind 2005 hun verzekerden een aanbod gedaan voor een zorgverzekering waarna verzekerden ruim de tijd hebben gehad om een keuze tussen verschillende verzekeraars te maken. De meeste nominale premies voor het basispakket liggen onder het niveau waar vooraf door het kabinet rekening mee was gehouden, te weten € 1 106. De grotere verzekeraars hebben de nominale premie vastgesteld tussen ca € 1 050 en € 1 075.

Circa 6 miljoen huishoudens ontvingen een aanvraagformulier voor de zorgtoeslag. Op de sluitingsdatum, 1 november jl. waren 5,2 miljoen aanvragen ingediend. Betaling van de eerste maandelijkse termijn van de zorgtoeslag vond plaats in december 2005.

Zorgaanbieders presteren beter

Kritische klanten houden zorgaanbieders scherp over prijs, kwaliteit en service. Drie aspecten van marktwerking zijn daarbij van belang: inzicht in prestaties, meer tegenwicht van verzekeraars en consumenten en meer onderhandelingsruimte. Voor al deze aspecten zijn in 2005 belangrijke stappen gezet. De komst van het nieuwe zorgstelsel werkte hierbij vaak als katalysator.

Prestaties vergelijken en onderhandelingsruimte

Om prestaties te kunnen vergelijken en erover te kunnen onderhandelen, moet helder zijn over welke prestatie we het dan hebben. In 2005 zijn in een aantal sectoren nieuwe systemen ingevoerd om meer inzicht te krijgen in de zorg. Door prestaties duidelijk te definiëren en er een prijs aan te koppelen, wordt duidelijk wat verschillende zorgaanbieders precies aanbieden voor welke prijs. Met deze kennis kunnen verzekeraars en burgers eenvoudiger eisen stellen aan de prijs, kwaliteit en service van zorgaanbieders.

Dbc’s

Op 1 januari 2005 is het systeem van diagnosebehandelcombinaties (dbc’s) ingevoerd voor ziekenhuizen, specialisten en zelfstandige behandelcentra. De invoering van dbc’s heeft er toe geleid dat alle declaraties van ziekenhuizen in dbc’s plaats vinden. De rekeningen van zorgaanbieders laten nu zien welke handelingen gemiddeld worden verricht bij welke ingreep en welke prijs daarbij hoort. Hierdoor wordt de transparantie van de ziekenhuiszorg vergroot voor zowel het ziekenhuismanagement als de verzekeraars. Dit biedt mogelijkheden om zorgaanbieders onderling te vergelijken.

Daarnaast is voor circa 10% van de totale ziekenhuiszorg ook de bekostiging gebaseerd op dbc’s. Op 1 februari 2005 heeft de overheid voor deze 10% de prijs vrijgelaten. De prijzen worden voortaan vastgesteld op basis van onderhandelingen tussen de aanbieder en individuele verzekeraars en kunnen dus verschillen per verzekeraar.

De precieze gevolgen van deze vrije prijzen zijn nog niet bekend. Zo is nog niet duidelijk of er meer volume is ingekocht of meer kwaliteit is geleverd. Het is wel bekend dat voor bijna alle (95%) dbc’s met vrije prijzen contracten zijn overeengekomen. De eerste indicatie laat zien dat voor handelingen die een vrijgegeven dbc kennen circa 5% meer is betaald dan in 2004. Dit brengt, rekening houdend met een verwachte inflatie van 1,5%, een kostenstijging van vooralsnog € 40 miljoen met zich mee.

Het dbc-systeem is nog niet perfect, maar er wordt aan gewerkt: direct in 2005 zijn er verbeteringen ontwikkeld die in 2006 worden ingevoerd.

Naast het inzicht in productie krijgt ook het inzicht in prestaties meer aandacht. De prestatie-indicatoren van ziekenhuizen in 2004 zijn completer en nauwkeuriger dan in 2003. Ook publiceren alle ziekenhuizen hun gegevens nu op de website van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.

Eerstelijnszorg

Ook in de eerste lijn spelen prestatievergelijkingen een steeds grotere rol.

Voor de huisartsen is een declaratiesysteem ingevoerd met een tarief per consult naast een tarief per ingeschreven patiënt. Daardoor is er een duidelijkere relatie van de beloning met de geleverde prestatie.

De huisartsenacties hebben tot enkele maanden vertraging geleid voor het experiment benchmark eerstelijnszorg. Resultaten zijn daarom nog niet bekend. De vier deelnemende regio’s hebben zich in 2005 geconcentreerd op het ontwikkelen van een lijst met indicatoren die men in de benchmark wil meten. Ze werden daarbij geholpen door een breed opgezette veldklankbordgroep. Het Nederlands instituut onderzoek van de gezondheidszorg (NIVEL) heeft op 20 september 2005 haar eindadvies over de indicatorenlijsten uitgebracht. De regio’s leggen momenteel de laatste hand aan het verwerken van dit advies. Daarnaast zijn de regio’s bezig geweest met het verkennen van de wijze waarop de informatie kan worden verzameld en gepubliceerd.

Sneller Beter

In 2005 hebben we het programma Sneller Beter1 verder uitgebreid om meer inzicht te krijgen in de prestaties van zorgaanbieders. Ook verbetering van de patiëntveiligheid en het afleggen van rekenschap zijn onder de loep genomen. Daarvoor is hetzelfde stramien gekozen als eerder bij de patiëntenlogistiek gebeurde, namelijk door een topmanager met een frisse blik naar de zorgsector te laten kijken. De resultaten van de deelnemende ziekenhuizen zijn boven verwachting. Op de website www.Snellerbeter.nl zijn voorbeelden van goede zorgverlening uit alle ziekenhuizen opgenomen.

De transparantie van de ziekenhuiszorg is sterk toegenomen doordat de ziekenhuizen zich via IGZ-prestatie-indicatoren verantwoorden op de door hen geleverde kwaliteit van de zorg. In 2005 is de eerste IGZ-rapportage verschenen waarin de ziekenhuizen (anoniem) op kwaliteitsgebied met elkaar worden vergeleken. Najaar 2005 zijn de eerste resultaten gepresenteerd en op de site van Sneller Beter beschikbaar gesteld. Met name de toegangstijden zijn aanzienlijk gedaald en ook de doorstroomtijd op de polikliniek is fors verkort. Eind 2005 is al gestart met het volgende onderwerp: innovatie.

Zorg voor Beter

Het programma Zorg voor Beter geeft een impuls aan het kwaliteitsbeleid in de langdurige zorg. Leidende thema’s hierbij zijn veiligheid en zeggenschap. Eind 2005 zijn de eerste verbetertrajecten gestart gericht op decubitus, valpreventie en preventie van seksueel misbruik.

In de sector verpleging, verzorging en thuiszorg is daarnaast een toetsingskader verantwoorde zorg vastgesteld. IGZ, zorgkantoren en cliëntentoetsingen zullen met deze indicatoren gaan werken. Ook in het jaardocument maatschappelijke verantwoording komen ze terug. Prestaties worden hierdoor transparanter en beter vergelijkbaar.

Eveneens is in 2005 het innovatieprogramma in de care gestart.

Tegenwicht voor zorgaanbieders

Om zorgaanbieders beter te laten presteren is tegenwicht nodig van andere partijen. Verzekeraars zijn het tegenwicht voor de zorgaanbieders. De Zvw stimuleert de zorgverzekeraar om steviger te onderhandelen met de zorgaanbieders. Per 1 januari 2005 is de contracteerplicht voor 10% van de ziekenhuisproductie afgeschaft, vanaf 1 januari 2006 is er volledige contracteervrijheid. Aanbieders zullen zich dan meer moeten inspannen om in aanmerking te komen voor contracten met zorgverzekeraars. In 2005 is al flink onderhandeld over de zorg van 2006.

Meer onderhandelingsruimte

Tegenwicht heeft pas effect als er iets te onderhandelen valt. In 2005 is met de invoering van de dbc’s de onderhandelingsruimte in de ziekenhuissector vergroot. Om de onderhandelingsruimte in de fysiotherapie te vergroten, heeft het kabinet in een experiment de tarieven van fysiotherapeuten vrijgegeven. Dit experiment loopt tot uiterlijk 1 januari 2007. Er zijn op dit moment dan ook nog geen definitieve conclusies te trekken. Wel blijkt uit de eerste monitoringsverslagen dat de onderhandelingen tussen zorgverzekeraars en fysiotherapeuten niet in alle gevallen soepel verliepen. Zo was er onder fysiotherapeuten veel weerstand tegen de standaardcontracten die zorgverzekeraars aanboden.

Uiteindelijk hebben bijna alle fysiotherapeuten wel een contract met een zorgverzekeraar gesloten, waardoor de toegang tot de fysiotherapie gewaarborgd is. De tarieven zijn tijdens het experiment echter gemiddeld met 13% gestegen. Bovendien is de vraag naar fysiotherapie afgelopen jaar met 6% gedaald.

Overheid blijft randvoorwaarden bepalen

Met sterkere spelers en meer speelruimte is een goede scheidsrechter nodig: die affluit als het nodig is of juist indien mogelijk laat doorspelen om geen kans te laten liggen. Het kabinet is verantwoordelijk voor deze scheidsrechter en de spelregels. In 2005 hebben we drie grote trajecten op gang gebracht die er voor moeten zorgen dat wij deze verantwoordelijkheid waar kunnen maken. We bevorderen concurrentie, maar wel met beter toezicht op de mededinging, We geven instellingen meer vrijheid bij het (ver)bouwen en er komt een nieuwe toezichtstructuur.

Toezichtstructuur aanpassen

In mei 2005 heeft het kabinet de plannen voor de positionering van de zelfstandige bestuursorganen in het nieuwe zorgstelsel bekend gemaakt. De toezichtstructuur is daar onderdeel van. Waar mogelijk voeren de bestaande toezichthouders deze taken uit: het solvabiliteitstoezicht ligt bij De Nederlandsche Bank, het gedragstoezicht bij de Autoriteit Financiële Markten en het algemeen mededingingstoezicht bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit. Daarnaast zijn er voor onderwerpen die specifiek met gezondheidszorg te maken hebben twee aparte toezichthouders: de bestaande Inspectie Gezondheidszorg (IGZ) voor het kwaliteitstoezicht en de in oprichting zijnde Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) voor het markttoezicht in de zorg.

In juni 2005 heeft het kabinet het wetsvoorstel Wet marktordening gezondheidszorg naar het parlement gezonden. Daarin krijgt de NZa meer instrumenten dan CTG/ZAio nu heeft. Wij verwachten dat de NZa op 1 april 2006 kan beginnen.

CTG/ZAio is al wel actief in het toezicht houden op de markt en heeft in 2005 gekeken naar de marktontwikkeling in de fysiotherapie en dbc’s met vrije prijzen1.

Meer vrijheid bouw instellingen

De Wet toelating zorginstellingen (WTZi) is in oktober 2005 door de Eerste Kamer aangenomen. Deze wet vervangt de Wet ziekenhuisvoorzieningen (WZV).

De nieuwe wet, die per 1 januari 2006 is ingegaan, bepaalt dat zorginstellingen een toelating moeten hebben om verzekerde zorg (die ten laste van Zorgverzekeringswet of AWBZ kan worden gebracht) te mogen leveren. De WTZi maakt het mogelijk de huidige regulering van de bouw van zorginstellingen geleidelijk af te bouwen. Zorginstellingen kunnen hun aanbod dan beter afstemmen op de wensen van cliënten en patiënten (locatie, groot- of kleinschalige opzet). Met deze toelatingswet kunnen wel eisen gesteld worden aan de transparantie van de bestuursstructuur en de bedrijfsvoering van zorginstellingen.

Voor de acute zorg stelt de WTZi wel specifieke eisen omdat de bereikbaarheid hiervan van te groot belang is om aan de markt over te laten.

De AWBZ in verbouwing

Ook de komende drie jaar zal de AWBZ door de zorgkantoren worden uitgevoerd. Het kabinet achtte het niet goed mogelijk om de sturing van de ABWZ in deze kabinetsperiode ingrijpend te veranderen. Voor de periode na de stelselherziening, de knip GGZ en de invoering van de Wmo per 2007, is het kabinet wel een onderzoek gestart naar de alternatieve mogelijkheden voor vormgeving van de uitvoering van de AWBZ. De kernvraag in dit onderzoek is hoe het sturingssysteem van de AWBZ zo doelmatig mogelijk kan worden vormgegeven. In het voorjaar zal het Interdepartementaal Beleidsonderzoek, voorzien van een kabinetsstandpunt, aan de Kamer worden aangeboden. Een nieuw kabinet kan dan, wanneer de WMO en de nieuwe Zorgverzekeringswet in werking zijn getreden, van deze bouwstenen gebruik maken voor de inrichting van de uitvoering van de AWBZ. Ook kan het kabinet op basis van dit onderzoek een beslissing nemen over verdere overheveling van de AWBZ naar de standaardverzekering of de Wmo.

In 2005 zijn wel al stappen gezet in de vernieuwing van de bekostiging in de AWBZ. De extramurale zorg is overgegaan naar bekostiging op basis van functies zoals persoonlijke verzorging.

Voor de zorg binnen instellingen heeft VWS een onderzoek laten doen naar de vraag hoe we de manier van financieren eenvoudiger kunnen maken.

Dit onderzoek heeft geleid tot een vorm van financiering die gebaseerd is op geleverde prestaties en die beter recht doet aan de karakteristieken van deze vorm van zorg, aansluitend op de intensiteit van de zorg die cliënten nodig hebben. Daartoe zijn zogenoemde «zorgzwaartepakketten» ontwikkeld. Totdat deze manier van financieren volledig is gerealiseerd, stellen we voor verpleeghuizen een toeslag op de reguliere financiering van bepaalde patiëntencategorieën beschikbaar. In 2005 was dit € 15 miljoen en dat bedrag hebben de instellingen ingezet om de zorg aan patiënten met een hoge zorgzwaarte te verbeteren.

In de extramurale zorg hebben we verder gewerkt aan een financieringssysteem dat opgebouwd is uit modules.

Vanaf 1 januari 2005 is het niet meer de individuele gemeente die de indicatiestelling van de AWBZ-zorg bestuurt, maar het Centrum Indicatiestelling Zorg. Dat heeft geleid tot verdere protocollering van het afhandelen van zorgvragen, waardoor grotere uniformiteit bij de indicatiestelling is ontstaan. Daarnaast zijn per 1 mei 2005 standaard indicatieprotocollen (SIP’s) ingevoerd waarmee onder andere aanbieders en ziekenhuizen via internet snel zorg kunnen aanvragen en ook meteen inzetten.

Stevige rol gemeenten in Wet maatschappelijk ondersteuning

De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) geeft gemeenten een steviger rol bij de maatschappelijke participatie en ondersteuning van alle burgers, zowel jongeren als ouderen, en mensen met of zonder beperking. De wet moet het mensen mogelijk maken om zo lang mogelijk zelfstandig in de maatschappij te functioneren. Daarbij wordt er primair van uitgegaan, dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen maatschappelijke participatie en in hun omgeving anderen vrijwillig bij hun participatie meehelpen. Wanneer maatschappelijke ondersteuning nodig is, zijn de gemeenten daarvoor verantwoordelijk. Zij kunnen, als regisseur op het locale niveau, maatwerk bieden, afgestemd op de behoeften en mogelijkheden van hun burgers.

Afgelopen jaar is de invoering van de Wmo grondig voorbereid. Centraal in dat proces staan de proeftuinen, de pilots huishoudelijke verzorging, het ontwikkelen van praktische handreikingen voor gemeenten en een communicatietraject.

Vooruitlopend op de feitelijke invoering van de Wmo in 2007, zijn in 2005 twintig gemeenten begonnen met een proeftuin. Hierin geven gemeenten de verschillende prestatievelden en enkele centrale thema’s in de Wmo vorm.

Voordat de Wmo aan de Tweede Kamer is aangeboden, was er uitgebreide afstemming tussen de Kamer en VWS. Verschillende briefwisselingen, overleggen en een AO hebben bijgedragen aan de voorbereiding van de wet. Naast het wetsvoorstel zijn er drie nota’s van wijziging naar de Tweede Kamer gezonden. Belangrijke elementen uit deze nota’s van wijziging zijn de opname van een tijdelijke zorgplicht voor scootmobielen, rolstoelen en huishoudelijke verzorging en de keuze voor een PGB voor deze zaken. Nu de Tweede Kamer met de wet heeft ingestemd, en uitgaande van goedkeuring door de Eerste Kamer, kan de Wmo per 1 januari 2007 worden ingevoerd.

Beheersen van de zorguitgaven

Het kabinet heeft sinds 2000 extra geïnvesteerd in de zorg om de productie te verhogen. Dit heeft geleid tot een daling en verkorting van de wachtlijsten. De keerzijde hiervan was een sterke stijging van de zorguitgaven. Het kabinet heeft daarom bij de begroting 2004 een aantal maatregelen genomen om de zorguitgaven te beheersen.

Een daarvan was het geneesmiddelenconvenant. Dit werpt ook in 2005 zijn vruchten af. Het convenant vervangt kortingen en bonussen door structurele prijsverlagingen. De prijzen voor generieke geneesmiddelen en vergelijkbare niet-generieke geneesmiddelen zijn gemiddeld met 40% gedaald. Deze lagere prijzen dragen bij aan het betaalbaar houden van de zorg. De besparingen in 2005 bedragen naar verwachting ruim € 685 miljoen. Het geneesmiddelenconvenant is in 2005 verlengd, uitgebreid voor een periode van twee jaar en Nefarma (de vereniging van innovatieve geneesmiddelenfabrikanten) is toegetreden tot het geneesmiddelenconvenant. In 2006 wordt hiermee naar verwachting € 843 miljoen en in 2007 (vooralsnog) € 971 miljoen bespaard.

Bovendien heeft het kabinet in 2005 een aantal maatregelen genomen op het terrein van de zorgaanbieders om de doelmatigheid van de zorg te vergroten. Daarbij streven we ook naar een beter evenwicht tussen de collectieve verantwoordelijkheid en de eigen verantwoordelijkheid, zowel voor de zorgconsument als de zorgaanbieder.

Maatregelen curatieve zorg

• Per 1 januari 2005 is een aantal niet strikt medisch noodzakelijke behandelingen uit het verzekerde pakket verdwenen (TK, 2005–2006, 30 300, nr. 7). Dat geldt bij voorbeeld voor de behandeling voor ooglidcorrectie en de hersteloperatie na sterilisatie.

• Hoewel het kabinet op verzoek van de Tweede Kamer de nieuwe regeling Zittend ziekenvervoer, die op 1 juni 2004 was ingevoerd, op een aantal punten heeft aangepast, kost de nieuwe regeling nog altijd beduidend minder dan de vorige. De belangrijkste aanpassing was de invoering van een hardheidsclausule. Hierdoor worden bepaalde gevallen individueel beoordeeld. Daarnaast is diverse malen extra geld beschikbaar gesteld voor speciale gevallen. Met ingang van 1 januari 2005 is nog eens € 13 miljoen extra aan de regeling toegevoegd om de hardheidsclausule ruimhartiger toe te passen. Bij het ter perse gaan van dit document is nog niet bekend hoe vaak de hardheidsclausule is gebruikt.

• In 2004 hebben ziekenhuizen, verzekeraars en VWS een convenant afgesloten dat de ziekenhuizen moet aanzetten tot doelmatiger werken. Met de opbrengst daarvan kunnen de ziekenhuizen meer zorg leveren. In 2005 hebben de ziekenhuizen de afspraken voor het eerst ten uitvoer gebracht. Wel was het jaar 2005 direct een moeilijk jaar, omdat de ruimte voor extra productie beperkt was. Naar verwachting is er in 2005 in vergelijking met de afgelopen jaren sprake van een gematigde ontwikkeling van de zorguitgaven. Niettemin is de voor 2005 beschikbare ruimte overschreden. Conform de afspraken uit het convenant zullen we de oorzaken van die overschrijding met de convenantspartijen bespreken en zal de overschrijding worden betrokken bij de inzet van de groeiruimte 2006.

Maatregelen AWBZ

In 2005 is verder ingezet op de beheersing van de AWBZ-uitgaven. Om de AWBZ betaalbaarder en doelmatiger te maken zijn al in 2004 meerjarige convenanten gesloten met de zorgaanbieders en Zorgverzekeraars Nederland. In het convenant met de aanbieders is afgesproken dat met het beschikbare budget jaarlijks 1,25% meer cliënten worden geholpen.

Het is nog niet duidelijk of dit is gelukt.

In het kader van het convenant hebben de zorgkantoren in 2005 zorg gecontracteerd binnen een van tevoren begrensde financiële ruimte. De eerste ervaringen daarmee zijn positief, de maatregel draagt bij aan een meer terughoudende en kritische zorginkoop door zorgkantoren. Zorgkantoren onderhandelden daadwerkelijk met aanbieders over de tarieven. De contracten zijn dan ook onder de maximumtarieven gebleven.

Intensiveringen

In 2005 is extra geld ingezet op de volgende terreinen:

Jeugdzorg

Het kabinet vindt het van groot belang dat de jeugdzorg op tijd en op maat is. In 2005 is € 5 miljoen extra besteed aan extra capaciteit in de jeugdzorg. De middelen zijn beschikbaar gekomen als reactie op de toename van het aantal uithuisplaatsingen. Hierdoor wordt vaker dan voorheen het geval was, een beroep gedaan op de pleegzorg en de residentiële zorg. Ook is extra geld ingezet om wachtlijsten in de pleegzorg op te lossen. Bij de advies- en meldpunten kindermishandeling (AMK’s) is € 6 miljoen extra besteed aan het structureel wegwerken van de wachtlijsten door te investeren in opleidingen en het inrichten van een flexforce.

Bestrijden van infectieziekten

De extra investeringen op het gebied van de infectieziektebestrijding hebben onder meer geleid tot het vormen van het Centrum Infectieziektebestrijding (Clb) bij het RIVM. Het CIb krijgt een centrale rol in de coördinatie van de bestrijding van infectieziekten en het ondersteunen van GGD’en bij de uitvoering hiervan.

Binnen het Rijksvaccinatieprogramma is het oude kinkhoestvaccin voor zuigelingen vervangen door een nieuw vaccin dat minder bijwerkingen heeft. Verder zijn voorbereidingen getroffen om zuigelingen vanaf juni 2006 ook in te enten tegen pneumokokken (hersenvliesontsteking).

Ook heeft VWS in 2005 een Pandemie-team opgericht. Doel van dit team is om de voorbereidingen van Nederland op een mogelijke grieppandemie te coördineren. Het gaat daarbij om onder meer de aanschaf en distributie van antivirale middelen, onderzoek en communicatie. In 2005 zijn de eerste 3 miljoen kuren antivirale middelen geleverd, het restant zal in 2006 en 2007 geleverd worden.

Stelselherziening

Er is € 49 miljoen extra ingezet voor de Zvw. Hiermee financieren we uiteenlopende projecten voor de invoering van de zorgverzekeringswet, zoals de communicatieactiviteiten, de herpositionering van de ZBO’s en de patiënten/consumenten informatievoorziening. Daarnaast is onder andere budget ingezet voor de invoeringskosten van de Wmo en de invoering van de dbc’s in de ziekenhuiszorg en de GGZ.

Extra opleidingen in de zorg

Vanwege het belang van voldoende opleidingscapaciteit voor verpleegkundige vervolgopleidingen en medisch ondersteunende functies hebben de academische ziekenhuizen hiervoor in 2005 een bedrag van € 7,1 miljoen extra gekregen. Daarnaast is in 2005 is besloten de instroomcapaciteit voor de opleidingen tot physician assistent (PA) en nurse practitioner (NP) voor de jaren 2005 en 2006 met 75 plaatsen uit te breiden naar 325 opleidingsplaatsen. Ook is extra geld uitgetrokken voor de opleidingen voor radiotherapeutisch laboranten (€ 1,4 miljoen). Structureel werken we aan een nieuwe beroepen- en opleidingsstructuur. Belangrijkste stap op weg daarheen was in 2005 het rapport «Eenheid in verscheidenheid» van de stuurgroep Modernisering Opleidingen en Beroepsuitoefening in de Gezondheidszorg (MOBG) waarin een voorstel is ontwikkeld voor een College voor de Beroepen en Opleidingen in de Gezondheidszorg (CBOG).

Zelfzorggeneesmiddelen

In 2004 is besloten zelfzorggeneesmiddelen niet langer te vergoeden. In 2005 is op verzoek van de Kamer € 12 miljoen ingezet om die maatregel te verzachten. Vijf groepen van zelfzorggeneesmiddelen komen wél voor vergoeding in aanmerking wanneer deze geneesmiddelen langer dan zes maanden worden gebruikt. Met deze wijziging komen we patiënten met een ernstige chronische aandoening tegemoet die langdurig op zelfzorgmiddelen zijn aangewezen en deze in grotere hoeveelheden moeten gebruiken.

Overige prioriteiten

Wet op de Jeugdzorg

De Wet op de jeugdzorg is op 1 januari 2005 in werking getreden. De wet regelt het recht op jeugdzorg en formaliseert de positie van de bureaus jeugdzorg, waardoor er één toegang tot verschillende vormen van jeugdzorg ontstaat. De jeugdzorgbrigade heeft twee rapportages uitgebracht waarin zij aangeeft hoe onnodige bureaucratie in de jeugdzorg kan worden aangepakt. Provincies en Rijk hebben naar aanleiding hiervan actie ondernomen. Zo is bijvoorbeeld voorkomen, dat 10 000 kinderen werden geherindiceerd.

Verder heeft het kabinet besloten dat civielrechtelijk geplaatste jongeren, die nu in justitiële jeugdinrichtingen verblijven, in de toekomst door de jeugdzorg worden behandeld. Hiertoe is een wetswijziging in gang gezet, die naar verwachting in 2007 van kracht wordt. Als eerste stap zijn daarvoor 88 residentiele behandelplaatsen als intersectoraal besloten jeugdzorgaanbod tot stand gebracht. In 2006 wordt dit aantal uitgebreid tot minimaal 140 plekken.

Naar aanleiding van de grote toename aan uithuisplaatsingen en met het oog op de veiligheid van kinderen, heeft het kabinet € 33 miljoen extra beschikbaar gesteld om de benodigde pleegzorg en residentiele opvang te realiseren.

Operatie Jong

In 2005 is voortvarend verder gewerkt aan de twaalf thema’s uit de jeugdagenda van Operatie Jong. In april 2005 hebben dertien gemeenten, twee provincies, twee stadsregio’s en het Rijk een Jong-overeenkomst afgesloten. In de overeenkomst zitten vier elementen om het kind centraal te stellen. Ten eerste moeten de partijen tot een beperkt aantal resultaatgerichte samenwerkingsverbanden komen. Ten tweede moet samenwerking leiden tot betere uitvoerende regie op de jeugdketen. Een betere bestuurlijke regie is het derde doel. Het vierde resultaat zal een noodprocedure zijn, waarin gemeenten een doorbraak kunnen forceren als een jeugdige door een niet sluitende keten van voorzieningen tussen wal en schip dreigt te vallen.

Sportnota

Op 2 september 2005 heeft het Kabinet de nota «Tijd voor sport» aangeboden aan de Tweede Kamer (TK-2004–2005, 30 234, nr. 2). Deze nota is tot stand gekomen dankzij de constructieve inbreng van vertegenwoordigers uit de sport, de wetenschap, de gemeenten en het bedrijfsleven. Naast VWS zijn ook andere departementen nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van de nota.

Het kabinet wil de komende jaren investeren in een sportieve samenleving. In de nota staat welke keuzes zij daarbij maakt en hoe zij de rolverdeling tussen de verschillende partners ziet. Kort samengevat streeft het kabinet naar het volgende: Een sportieve samenleving waarin zowel veel aan sport wordt gedaan als van sport wordt genoten. Daarbij zijn de volgende doelen gekozen:

• mensen gaan meer sporten en bewegen voor hun gezondheid;

• via de sport ontmoeten meer mensen elkaar en doen mee aan maatschappelijke activiteiten;

• mensen gedragen zich sportief en respecteren (spel)regels;

• de topsport in Nederland wordt bevorderd als symbool voor ambitie, als bron van ontspanning en voor ons nationale imago in binnen- en buitenland.

Het kabinet heeft per beleidsdoel aangegeven welke concrete resultaten zij wil bereiken.

In overleg met de relevante partners in de sport worden de beleidsvoornemens uit de nota uitgewerkt in een Sportprogramma 2006–2010. Het Sportprogramma zal in het voorjaar aan de Tweede Kamer worden aangeboden.

Minder bureaucratie in de zorg

In 2005 is de voorgenomen vermindering van 15 miljoen aan administratieve lasten op het terrein van de bouw deels gerealiseerd (€ 6 miljoen). De rest van die voorgenomen vermindering wordt echter in 2006 gerealiseerd met de invoering van de WTZi. Op het gebied van vereenvoudiging van handelingen en gebruik van ICT, is de reductie grotendeels gehaald. De stroomlijning van het declaratieverkeer is in 2005 wel op gang gekomen, maar heeft dat jaar nog niet de verwachte reductie opgeleverd. De totale reductie 2005 is uitgekomen op € 82 miljoen.

Er waren afgelopen jaar echter ook een aantal onvoorziene stijgingen van administratieve lasten. De introductie van de dbc’s, de kaderregeling Administratieve Organisatie/Interne Controle en de invoering van EU-richtlijnen hebben de administratieve lasten met € 152 miljoen doen stijgen. Het netto resultaat over 2005 is hierdoor een stijging van administratieve lasten van € 70 miljoen.

Orgaan- en weefseldonatie

In 2005 is sterk geïnvesteerd in voorlichting over orgaan- en weefseldonatie. Als gevolg hiervan hebben bijna 300 000 Nederlanders het donorformulier ingevuld. Sinds de invoering van de Wet op de orgaandonatie schommelde dit aantal rond 100 000 per jaar. Minder meetbaar, maar ook zeer belangrijk zijn de vele gesprekken die waarschijnlijk naar aanleiding van de voorlichting over het onderwerp hebben plaatsgevonden. Hierdoor kunnen nabestaanden van niet-geregistreerden beter inschatten hoe hun naaste ten aanzien van de donatievraag zou hebben gereageerd. Naast het vergroten van de bewustwording ten aanzien van orgaandonatie en het vergroten van het aantal reacties, investeren we jaarlijks in het optimale gebruik van het donorpotentieel en de stimulering van nieuwe mogelijkheden om donororganen te verkrijgen. Het aantal postmortale orgaandonoren is in 2005 met 5% afgenomen ten opzichte van 2004, het aantal postmortale orgaantransplantaties met 1%. Dit is overigens niet het gevolg van een lager aantal gemelde donoren (265 in 2004 versus 264 in 2005), maar van een groter afkeuringpercentage van donoren door medici waardoor uiteindelijk in 2005 alleen van 217 donoren sprake was in plaats van 228 in 2004.

Budgettaire consequenties van de beleidsprioriteiten 2005

De beschreven beleidsprioriteiten zijn ofwel begrotingsgefinancierd of premiegefinancierd. Waar de beleidsprioriteiten begrotingsgefinancierd zijn en waar belangrijke (beleidsmatige wijzigingen hebben plaatsgevonden, wordt in onderstaande tabel op hoofdlijnen ingegaan op de verschillen tussen de ontwerpbegroting 2005 en de realisatie 2005.

Tabel 2 heeft betrekking op de premiegefinancierde beleidsprioriteiten. In deze tabel wordt ingegaan op de verschillen tussen de in de ontwerpbegroting 2005 opgenomen intensiveringen en ombuigingen en de voorlopige realisatie. Dit betekent dat mutaties die hebben plaatsgevonden bij suppletore wetten in de toelichtingo p deze tabel zijn meegenomen.

Beleidsartikel 21: Preventie en gezondheidsbescherming

21.1 Algemene beleidsdoelstelling

Het bevorderen en beschermen van de gezondheid van de burger in de Nederlandse samenleving

De belangrijkste resultaten in 2005 zijn:

• ZonMw en RIVM hebben een overzicht gemaakt van kansrijke en kosteneffectieve preventie-interventies.

• De wijkgerichte bevordering van gezondheid is opgenomen in het Beleidskader grotestedenbeleid (2005–2009).

• Een actieprogramma is ontwikkeld om de kwaliteit van de collectieve preventie te versterken.

• De kennis en ervaring over infectieziektebestrijding is gebundeld in één organisatie: het Centrum Infectieziektebestrijding.

• Het programma Diabeteszorg Beter is ontwikkeld.

• De minimale interventiestrategie «stoppen met roken in de huisartsenpraktijk» is landelijk ingevoerd.

• Om het aantal volwassenen met overgewicht niet verder te laten toenemen en het aantal kinderen met overgewicht te verminderen is een convenant overgewicht opgesteld met maatschappelijke organisaties.

• Ter voorkoming van alcoholmisbruik is een alcoholbeleidsbrief naar de Tweede Kamer gestuurd.

• Extra maatregelen zijn getroffen ter voorkoming van letsel bij kwetsbare doelgroepen zoals jonge kinderen en ouderen.

21.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

Gedragsgerichte gezondheidsbevordering

Het verschil wordt verklaard door een verlaging van de uitgavenraming in verband met de technische overheveling naar de operationele doelstelling «Consumenten- en productveiligheid» (– € 5,3 miljoen) en hogere uitgaven voor voorlichtingscampagnes ter preventie van roken en drankgebruik (€ 0,3 miljoen).

Vermijden onnodige ziektelast door chronische ziekten

Overheveling van operationele doelstelling «Bestrijden van infectieziekten» voor projecten op het terrein van diabetes en dyslexie (€ 3,9 miljoen). Overheveling naar de premiemiddelen voor de 2e fase van het project dyslexie (– € 1,4 miljoen) en naar de operationele doelstelling «Programmering onderzoek en ontwikkeling» (– € 1,6 miljoen). Lagere uitgaven door vertraging van het onderzoeksprogramma Vroegtijdige opsporing mensen met Diabetes (– € 0,5 miljoen). Tot slot is er een onderuitputting opgetreden (– € 0,2 miljoen).

Bestrijden van infectieziekten

Het verschil wordt voor een belangrijk deel verklaard uit de wijzigingen die bij eerste (€ 14,6 miljoen) en tweede suppletore begroting (– € 9,6 miljoen) zijn opgenomen. De belangrijkste wijzigingen waren de verhoging van de uitgavenraming voor de aanschaf van antivirale middelen en pneumokokkenvaccin (€ 26,0 miljoen) en de overheveling naar de operationele doelstellingen «Programmering onderzoek en ontwikkeling» (– € 10,6 miljoen) in verband met uitvoering van programma’s door ZorgOnderzoek Nederland en het agentschap RIVM, naar «Vermijden onnodige ziektelast door chronische ziekten» (– € 3,9 miljoen) en naar «Consumenten- en productveiligheid» (– € 2,4 miljoen).

De belangrijkste mutaties na tweede suppletore begroting zijn een overheveling naar de operationele doelstellingen «Toegankelijkheid en kwaliteit preventieve zorg» (– € 1,0 miljoen) voor de introductie in Nederland van het Parent Management Training Oregon Model (PMTO) en «Programmering onderzoek en ontwikkeling» (– € 2,6 miljoen) voor de meerkosten van de streeklabs. Minder uitgaven dan verwacht voor de opslag van het pokkenvaccin (– € 0,8 miljoen) en vertraging in de afsluiting van een contract ter voorkoming van een grieppandemie (– € 2,0 miljoen). Tot slot heeft een overschrijding plaatsgevonden door een betaling (€ 5,6 miljoen) aan het agentschap Nederlands Vaccin Instituut (NVI) om het eigen vermogen op peil te brengen om als adequate buffer voor risico’s te dienen en als financieringsbron voor de vaste kern van de voorraden.

Toegankelijkheid en kwalitatieve voorzieningen preventieve zorg

Het verschil wordt grotendeels verklaard door een verhoging van de uitgavenraming voor de overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling (€ 1,7 miljoen) en een overheveling van de operationele doelstelling «Bestrijden van infectieziekten» voor de introductie in Nederland van het Parent Management Training Oregon Model (PMTO) (€ 1,0 miljoen). Voorts heeft een overheveling plaatsgevonden naar de operationele doelstelling «Programmering onderzoek en ontwikkeling» (– € 3,0 miljoen) in verband met uitvoering van programma’s door ZorgOnderzoek Nederland en het agentschap RIVM. Tot slot is bij tweede suppletore begroting de uitgavenraming verhoogd met € 25,0 miljoen voor de invoering van het Elektronisch kinddossier jeugdgezondheidszorg (EKD). Door een vertraging in de uitvoering van het EKD is dit bedrag niet uitgegeven.

Bevorderen gezonde en veilige leefomgeving

Het verschil wordt grotendeels verklaard door een overboeking naar het ministerie van SZW voor de Commissie Het Werkend Perspectief (– € 1,2 miljoen).

Coördinatie/nazorg bij rampen en crisis

Het verschil wordt voor het belangrijkste deel verklaard door de vrije ruimte in het budget voor het opvangen van rampen en crisis. Deze wordt conform afspraak jaarlijks bij tweede suppletore wet opnieuw gealloceerd (– € 2,5 miljoen).

Consumenten- en productveiligheid

Het verschil wordt voor een belangrijk deel verklaard door de mutaties in de eerste en tweede suppletore begrotingen. Zo werd met betrekking tot de Voedsel en Warenautoriteit de uitgavenraming verhoogd wegens een structuurwijziging in de administratie (€ 5,3 miljoen), een exploitatietekort wegens boventalligheid (€ 1,3 miljoen), extra handhavingsinspanning door nieuwe EU-regelgeving (€ 0,6 miljoen), oude p-problematiek (€ 0,6 miljoen) en een daling van de werkdruk (€ 0,4 miljoen). De uitgavenraming werd verlaagd wegens het niet meer benodigde budget voor de modernisering van de vleeskeuring (– € 3,0 miljoen) en het lager uitvallen van de regelingsafspraken (– € 1,5 miljoen). Voorts werd de uitgavenraming onder andere verhoogd voor aciviteiten ter vermindering van de administratieve lasten in de zorgsector (€ 0,5 miljoen) en werd een bedrag overgeheveld van de operationele doelstelling «Bestrijden van infectieziekten» voor de intensivering van letselpreventie (€ 0,6 miljoen).

Programmering onderzoek/ontwikkeling

Het verschil wordt voor het belangrijkste deel verklaard door overheveling van gelden naar de centrale budgetten van ZorgOnderzoek Nederland (€ 14,0 miljoen) en het agentschap RIVM (€ 17,5 miljoen) in verband met uitvoering van programma’s. Verder zijn er minder uitgaven dan verwacht door vertraging van de start van een aantal programma’s bij ZorgOnderzoek Nederland (– € 0,7 miljoen) en het agentschap RIVM (– € 0,4 miljoen).

Apparaatsuitgaven

Hogere uitgaven door overheveling van de apparaatskosten uit artikel 24 in verband met de reorganisatie van een directie (€ 0,7 miljoen) en overheveling uit de operationele doelstelling «Toegankelijkheid en kwaliteit voorzieningen preventieve zorg» voor de projectorganisatie Antiviraal/grieppandemie (€ 0,15 miljoen). Voorts heeft er een overschrijding plaatsgevonden (€ 0,15 miljoen).

Ontvangsten

Verlaging van de ontvangstenraming wegens een te hoge raming bestuurlijke boetes (– € 1,2 miljoen) en een niet meer te ontvangen bijdrage sinds de verhuizing van de Keuringsdienst van Waren naar een eigen gebouw (– € 0,7 miljoen). Verder zijn er hogere ontvangsten als gevolg van de desalderingen van de bijdrage van het ministerie van EZ voor de Informatisering Jeugdgezondheidszorg (€ 0,8 miljoen) en het Medisch Onderzoek Vliegramp Bijlmermeer (€ 0,5 miljoen). Tot slot zijn er hogere ontvangsten dan geraamd als gevolg van in het verleden te hoog verstrekte subsidievoorschotten (€ 3,7 miljoen).

Premie

Bedragen x € 1 miljoen

Bovenstaande tabel geeft aan hoe de uitgavenontwikkeling tussen 2003 en 2004 respectievelijk tussen 2004 en 2005 is samengesteld.

De nominale uitgavenontwikkeling is het gevolg van loon- en prijsbijstellingenin de verschillende deelsectoren. De volumeontwikkeling in 2004 (€ 22,8 miljoen) houdt voornamelijk verband met de hogere uitgaven voor dieetadvisering (€ 12,5 miljoen). Ook vielen de uitgaven voor subsidies via het CVZ hoger uit (€ 7,6 miljoen) dan in 2003.

De hogere uitgaven voor productie in 2005 wordt voornamelijk veroorzaakt door hogere uitgaven in het kader van het Rijksvaccinatieprogramma (€ 5,9 miljoen). De volumeontwikkeling in 2005 onder overig houdt voornamelijk verband met de incidenteel hogere uitgaen voor dieetadvisering in 2004.

De technische mutatie (–/– € 25,9 miljoen) is voornamelijk het gevolg van het overhevelen van de uitgaven voor dieetadvisering naar artikel 22.

Bedragen x € 1 miljoen

Toelichting op de definitieve uitgaven 2004

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2004 sinds het Jaarverslag 2004. Per saldo betreft dit een mutatie van € 0,1 miljoen.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2005

De tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds de Begroting 2005.

De lagere ontwikkeling voor nominaal (-/- € 0,6 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstelling in deze sector. Het lagere volume in 2005 (-/- € 3,7 miljoen) is een saldo van diverse in omvang geringe mutaties, waarvan de belangrijkste is lager dan geraamde uitgaven voor subsidies via het CVZ (-/- € 6,6 miljoen). De technische mutaties (-/- € 25,4 miljoen) is voornamelijk het gevolg van het overhevelen van de uitgaven voor dieetadvisering naar artikel 22 (€ 27,3 miljoen).

21.3 Operationele doelstellingen

21.3.1 Gezond gedrag bevorderen: niet roken, meer bewegen, gezond eten, matig drinken en veilig vrijen

* Volwassenen voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond bewegen als zij op ten minste vijf dagen van de week een half uur matig intensief lichamelijke actief zijn. Voorbeelden van matig intensieve lichamelijke activiteit zijn fietsen of flink doorwandelen.

** De Gezondheidsraad brengt advies uit over de Richtlijnen Goede Voeding (RGV) en de voedingsnormen. In 2005 wordt een herziene versie van de RGV verwacht.

*** Transvetzuren zijn voor de volksgezondheid de meest ongunstige vetzuren.

Toelichting:

1. Het percentage rokers in 2005 is 27,7 (TNS/NIPO (CIPI 1).

2. Het traject «kortdurend stopadvies via de zorgsector» is gestart in 2005. STIVORO heeft in maart 2005 alle huisartsen een ondersteuningspakket voor het kortdurend stopadvies gestuurd. Intussen blijkt uit TNO-NIPO onderzoek (in opdracht van STIVORO uitgevoerd) dat de Nederlandse huisartsen hiervan op grote schaal gebruik maken; 54% werkt er op dit moment mee en het aantal groeit. Dit «kortdurende stopadvies door de huisarts» levert jaarlijks naar schatting 25 000 extra ex-rokers op.

3. In 2005 heeft STIVORO een pilot uitgevoerd en een handleiding ontwikkeld voor het opzetten van lokaal rookbeleid in gemeenten. In 2006 volgt de landelijke implementatie en worden alle gemeenten in Nederland voorzien van de ontwikkelde materialen.

9. en 10. Er zijn nog geen nieuwe cijfers bekend. In 2006 start de voorbereiding voor een geplande meting bij de bevolking in 2007–2010.

12. Pas in de begroting 2006 zijn gekwantificeerde doelstellingen opgenomen. Het in 2005 afgeronde RIVM-rapport (260701001/2005) vormt mede de basis hiervoor.

14. De voedselconsumptiepeiling bij kinderen is vertraagd door de Europese aanbestedingsprocedure en daardoor pas in het najaar 2005 van start gegaan. De peiling zal worden vervolgd in 2006; de eindrapportage wordt verwacht in het voorjaar van 2007.

17. De voorbereiding van het wetsvoorstel heeft meer tijd in beslag genomen en is nu voorzien voor 2006.

20. De voorlopige cijfers (Rutgers Nisso Groep «Veilig Vrijen en condoomgebruik bij jongeren en jongvolwassenen, stand van zaken december 2005» (CIPI 1)) laten zien dat in 2005 68% van de jongeren altijd of bijna altijd veilig vrijt met losse partners. Dit is een stijging ten opzichte van 2004 (65%).

21.3.2 Vermijden van onnodige ziektelast door chronische ziekten

Toelichting:

1. In 2004 zijn 1 600 mensen getraceerd, de planning was 1 860. Inmiddels zijn 8 100 mensen opgespoord (Stichting Opsporing Erfelijke Hypercholesterolemie, CIPI 3)

2. In 2005 was het percentage 80%, na een daling in 2004 door de uitbreiding van de leeftijd naar 75 jaar College voor zorgverzekeringen (CVZ), CIPI 3).

3. Het percentage deelname aan bevolkingsonderzoek was in 2003 65,6 %. Ten opzichte van 2002 (64%) een stijging van 1,6%. Het is nog niet mogelijk om gegevens aan te leveren over 2004/2005 (CVZ, CIPI 3).

14. De invoering van de digitale röntgentechniek is vertraagd door de overgang van de coördinatie van het bevolkingsonderzoek naar het RIVM.

21.3.3 Bestrijden van infectieziekten met ernstige klachten of overlijdensrisico

1. RIVM rapport 210 021 004/2005 Vaccinatietoestand Nederland per 1 januari 2005, CIPI 1.

2. College voor Zorgverzekeringen (CVZ); Rapportage Nationaal Programma Grieppreventie 2004, CIPI 1.

3. GGD Nederland HBV-campagne, CIPI 3.

4. PREZIES, landelijke surveillance netwerk ziekenhuisinfecties, CIPI 3.

9. Inspectie voor de Gezondheidszorg: Stand van zaken regionale voorbereiding influenzapandemie.

Toelichting:

15. Rond de bouw van het extra beveiligd laboratorium is overleg gevoerd met universiteiten, farmaceutische industrieën en internationale laboratoria over de onderzoeksprogrammering op (Bio Safety Lab, level 4) BSL4 niveau. Over de gevolgen van de initiële plannen wordt momenteel overleg gevoerd.

21.3.4 Toegankelijke en kwalitatief hoogwaardige lokale voorzieningen van preventieve zorg

3. Giesbers H (RIVM), Peppelenbos M (GGD Nederland). Stand van zaken lokale nota’s gezondheidsbeleid september 2005. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationale Atlas Volksgezondheid, 23 september 2005, CIPI 1.

10. Inspectie voor de Gezondheidszorg. Staat van de gezondheidszorg 2005: Openbare gezondheidszorg: hoe houden we een volk gezond?

Toelichting:

1. ZonMw voert samen met de VNG, GGD-NL en Z-Org het programma Beter Voorkómen uit tot medio 2008. Dit programma is er onder andere op gericht de certificering van instellingen op basis van de door de stichting HKZ ontwikkelde certificatieschema’s te bevorderen. Op 31 december 2005 waren 3 GGD’en gecertificeerd voor het deelschema infectieziektebestrijding, 1 GGD was gecertificeerd voor het deelschema jeugdgezondheidszorg (JGZ) 0–19 en 3 Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen-bureaus (GHOR) instellingen waren gecertificeerd voor het HKZ-schema GHOR (CIPI 3).

2. In juni 2005 is een nieuw deelschema thuiszorg/JGZ 0–19 beschikbaar gekomen. Het onderdeel JGZ 0–4 van het schema voor de thuiszorgorganisaties komt hiermee te vervallen, zodra de thuiszorg/JGZ-instelling zich laat hercertificeren. Herregistratie vindt plaats op basis van het nieuwe deelschema JGZ 0–19. Het deelschema JGZ 0–4 blijft tot de herregistratie gedurende een overgangstermijn van circa 3 jaar geldig.

3. In 2005 heeft 87% van de gemeenten een gemeentelijke nota gezondheidsbeleid vastgesteld en in uitwerking genomen. De overige 13% werkt nog aan de ontwikkeling van deze nota.

4. Het RIVM heeft in 2000 onderzoek gedaan naar de geografische bereikbaarheid van de JGZ en herhaalt dit nu. Half januari 2006 is de meting uitgevoerd. De uitkomsten hiervan zijn nog niet bekend.

6. Resultaat is, dat alleen de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg vanuit de Wet collectieve preventie volksgezondheid (WCPV) in de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) wordt ondergebracht. De rest van taken blijft onderdeel uitmaken van de WCPV.

21.3.5 Bevorderen gezonde en veilige leefomgeving

1. en 2. Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie, CIPI 3

Toelichting:

4. Met de grote steden zijn concrete prestatieafspraken gemaakt over de aanpak van overgewicht bij 0–19-jarigen via de JGZ. Zie de brief van 13 mei 2005 van Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan Tweede Kamer inzake Prestatieafspraken 2005–2009 in het kader van het Grotestedenbeleid.

5. In 2005 is gestart met activiteiten in het kader van de in WHO-verband gemaakte afspraken over CEHAPE. RIVM heeft een inventarisatie gedaan van wat er in Nederland al gedaan en bereikt is op het gebied van de CEHAPE-doelen en wat nog extra aandacht nodig heeft. Besloten is dat Nederland in dit kader inzet op het verbeteren van de leefomgeving van kinderen. Op dit moment wordt hieraan gewerkt in de vorm van een actieplan Kind, Milieu en Gezondheid, dat moet aansluiten bij Operatie Jong en waarvan VROM de trekker is.

21.3.6 Adequate structuur voor crisisbeheersing en rampenbestrijding en de geneeskundige hulpverlening bij rampen en ongevallen

2. t/m 5 Raad van Regionaal Geneeskundig Functionarissen (RGF’en, CIPI 3.

11. Inspectie voor de Gezondheidszorg: Stand van zaken regionale voorbereiding influenzapandemie

Toelichting:

2. De buitengrenzen van de GGD regio’s zijn nagenoeg congruent met de buitengrenzen van de veiligheidsregio’s. Knelpunten bestaan nog op twee punten: de indeling en verantwoordelijkheid voor Schiphol en de incongruentie bij Lochem. Daarnaast is een stimuleringsprogramma bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) voor het opschalen van de GGD’en tot 25 gelijk aan de veiligheidsregio’s.

3. In 2004 scoorden 2 GHOR-regio’s meer dan 90% op de Octaaf monitor. Een herhaling van de monitor heeft echter niet plaatsgevonden. Verwachting is dat het gegroeid is. Op dit moment wordt een bechmark ontwikkeld en zijn de GHOR bureaus bezig met het HKZ certificatiesysteem (zie onder 5). Een van de uitgangspunten van het HKZ systeem is de kwaliteit van de afspraken.

4. Voor Psychosociale Hulpverlening na ongevallen en Rampen (PSHOR) zijn gegevens bekend voor 20 van de 25 regio’s.

• 90% van deze regio’s hebben een procesplan PSHOR formeel vastgesteld, voornamelijk op basis van het landelijk model;

• 75% hiervan hebben een opvangteam ingesteld en deze operationeel gemaakt;

• De samenwerkingsafspraken met de ketenpartners zijn voor 100% van de regio’s vastgelegd in formele afspraken;

• 75% van de regio’s beoefent de PSHOR daadwerkelijk.

5. Eind 2005 zijn 16% van alle GHOR bureaus HKZ gekwalificeerd. Voor nog ongeveer 16% zijn de vorderingen in een ver stadium.

21.3.7 Het maken van beleid gericht op de bescherming van de gezondheid van de consument

a. Voedselveiligheid

Toelichting:

1. In 2005 zijn de resultaten uit het Campylobacter Risk Management and Assessment (CARMA)project naar de TK gestuurd (brief 23 juni 2005, kenmerk 26 991, nr. 121). Dit was tevens de opmaat voor het in te stellen verbod op de aanwezigheid van salmonella- en campylobacter-bacteriën in rauw pluimveevlees voor de consument per 2007. Begin juli 2005 is dit voorstel voor een verbod ter notificatie aangeboden in Brussel (kenmerk: 2005/0314/NL C50A).

3. De kringloop van BSE is succesvol doorbroken. Momenteel worden in EU-verband zelfs al versoepelingen van BSE-maatregelen overwogen. Voor de overige zoönosen, zoals Campylobacter komen wel steeds meer interventiemogelijkheden ter beschikking, maar de kringlopen van deze ziekten zijn nog niet geheel doorbroken.

4. Aanpassing van de vleeskeuring aan de risico’s van vandaag is een meerjarenproject dat in 2005 gedeeltelijk is gerealiseerd. De vereenvoudiging van de regelgeving ten aanzien van de vleeskeuring in het kader van het project Bruikbare Rechtsorde is afgerond. Met ingang van 1 januari 2006 is LNV verantwoordelijk voor de Vleeskeuring.

6. Onderzoek naar alternatieven is veelal nog niet in de toepassingsfase. Resultaten van onderzoek naar verminderen, vervangen en verfijnen van dierproeven moeten nog geïmplementeerd worden.

9. De adviezen van de VWA zijn eind 2005 in concept verschenen maar nog niet definitief. De Gezondheidsraad (GR) heeft VWS laten weten dat hun advies pas in het voorjaar van 2006 zal verschijnen. Er is hierover een uitstelbrief aan de Tweede Kamer (TK) gezonden.

10. In de EU wordt gewerkt aan een verordening verrijking. Tot aan de implementatie van die verordening wordt Nederlands beleid ingezet. De subsidies voor projecten die moeten leiden tot meer voorlichtingsactiviteiten voor inname van foliumzuurprofylaxe zijn verleend.

11. Een gemeenschappelijk standpunt inzake verrijking van levensmiddelen en gezondheidsclaims is eind 2005 gepubliceerd in het EU-publicatieblad (nummers 9857/3/05 en REV 3 en 9858/3/05 REV 3 ADD 1).

b. Productveiligheid en letselpreventie

Toelichting:

1. en 3. Het aantal SEH-behandelingen in 2002 was 630 000 (Consument en Veiligheid, Letsel Informatie Systeem 1998–2002 (CIPI 1)). In verband met de doorzettende vergrijzing, toegenomen welvaart, risicozoekend gedrag, grotere mobiliteit en snel veranderende samenstelling van de bevolking was de verwachting dat het aantal ongevallen in 2006 hoger zou uitkomen. De huidige verwachting is dat, ondanks genoemde maatschappelijke ontwikkelingen, het aantal ongevallen rond de 630 000 zal uitkomen. Dit houdt in een verlaging met 10% van het door demografische ontwikkelingen verwachte aantal ongevallen in 2006. Het aantal ongevallen met zeer jonge kinderen is in 2002 gedaald naar 5 100 op de 100 000 kinderen.

4. Deze doelstelling loopt door tot eind 2006. Begin 2007 kan de realisatie van deze doelstelling pas worden beoordeeld. De huidige gegevens laten een daling van woningbranden zien, maar het aantal slachtoffers lijkt niet significant te dalen maar zich eerder te stabiliseren. Het is voor de evaluatie en voortzetting van het beleid op dit terrein van belang de oorzaak hiervan te achterhalen.

5. Uit het VWA-advies over de rol van consumentenproducten bij het ontstaan van woningbranden blijkt dat deze beperkter is dan voorheen werd aangenomen. Het daarvoor bestaande beleid (normstelling) volstaat. Het opzetten en onderhouden van een monitor die zich zou richten op de vraag welke producten oorzaak zijn van branden heeft daarom geen meerwaarde. Uit het advies van de VWA komt naar voren dat gedrag (onoplettendheid, risicovol gedrag) een veel grotere rol speelt. Besloten is daarom om andere beleidsinstrumenten (onderzoek en voorlichting) in te zetten om het aantal slachtoffers terug te dringen.

8. Het wetgevingstraject is vertraagd door gewijzigde inzichten in de rol en betekenis van de jaarlijks verplichte GGD-rapporten. Om tot een zo efficiënt mogelijk toezicht door VWA en GGD te komen, wordt nu in het wetsvoorstel gekozen voor een vergunningenstelsel. Dit noodzaakt tot hernieuwd intensief overleg met betrokken partijen. Het wetsvoorstel ligt nu bij de Tweede Kamer en wacht op plenaire behandeling.

10. Overleg met partijen over de uitkomsten van de evaluatie en de betekenis van die uitkomsten voor de bestaande regelgeving kost meer tijd. Hierdoor heeft de aanpassing van de regelgeving vertraging opgelopen. Inmiddels is duidelijk geworden tot welke aanpassingen de evaluatie aanleiding geeft. Voor zeer risicovolle speeltoestellen zal het zwaardere eisen- en keuringsregiem, dat voorheen uitsluitend bestemd was voor attractietoestellen, van toepassing worden. Er is een begin gemaakt met deze aanpassing.

21.3.8 Een integrale programmering van onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten op het terrein van de volksgezondheid en zorg

Beleidsartikel 22: Curatieve zorg

22.1 Algemene doelstelling

Het instandhouden en bevorderen van een kwalitatief verantwoorde en in financiële zin beheersbare zorgverlening ter bevordering van de lichamelijke gezondheidssituatie van de Nederlandse bevolking

De belangrijkste resultaten in 2005 zijn:

• Vanaf 1 januari 2005 geldt de diagnose-behandelcombinatie-systematiek (DBC) voor de financieringen van de ziekenhuiszorg op basis van centraal vastgestelde tarieven.

• Er is een actieprogramma gestart om de eerstelijn te versterken. Het programma heeft een looptijd van 2 jaar.

• De regionale ondersteuningsstructuur eerstelijn is in 2005 operationeel geworden.

• In 2005 is een concept-lijst gemaakt van indicatoren waarmee de prestaties van huisartsen kunnen worden gemeten voor de benchmark huisartsen.

• De wet Big is aangepast om directe toegang fysiotherapie mogelijk te maken.

• Op 1 januari 2005 is een start gemaakt met een tweejarige proef met vrije prijsvorming binnen de fysiotherapie.

• In 2005 zijn afspraken gemaakt met de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN) dat per 1 januari 2006 een nieuwe bekostigingssystematiek voor de huisartsenzorg overdag geïmplementeerd wordt. Tevens is afgesproken dat er in het jaar 2006 extra geld beschikbaar komt voor praktijkondersteuning, achterstandswijken en/of veel oudere patiënten.

• Er is onder voorwaarden structureel € 12 miljoen per jaar beschikbaar gesteld voor extra ambulancewagens en -personeel om de streefnorm te halen van binnen 15 minuten gemiddeld 95% van de burgers te bereiken met een ambulance.

• Er is overeenstemming bereikt met alle koepels van acute zorgaanbieders over de verplichting deel te nemen aan het regionaal overleg acute zorgketen. Niet via de WBMV, maar via de WTZi hebben de traumacentra de initiërende rol gekregen in het regionaal overleg acute zorgketen.

• Met betrekking tot de bekostiging acute zorgverlening is een eerste slag gemaakt met de huisartsenposten. Het budget van de huisartsenposten is per 1 janurai 2005 gebudgetteerd.

• Het aanbod van de electieve zorg in dagbehandeling is in 2005 verruimd door een toename van het aantal zelfstandige behandelcentra (44 extra vergunningen).

• Het jaar 2005 was het eerste uitvoeringsjaar met betrekking tot het convenant ziekenhuizen. De financiële afspraak is in de budgetten van ziekenhuizen verwerkt.

• In 2005 is een eerste aanzet gegeven voor het programma «kennisbeleid kwaliteit curatieve zorg». Binnen dit programma worden de activiteiten van het CBO voortgezet en verbreed. In juni 2005 is het jaardocument zorgbreed geworden door samenwerking met de AWBZ sector.

• Eind 2005 is de voortgang van Sneller Beter in een separate rapportage aan de Tweede Kamer gezonden. De eerste Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) rapportage is verschenen waarin ziekenhuizen op kwaliteitsgebied met elkaar worden vergeleken. De eerste 8 ziekenhuizen hebben op 31 oktober 2005 hun eerste resultaten gepresenteerd.

22.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

Spoedeisende Medische Hulpverlening

Als gevolg van het gegrond verklaren van het bezwaarschrift, dat is ingediend door de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) Amsterdam tegen een subsidievaststelling, is € 0,2 miljoen betaald.

Eerstelijns zorg

Er is subsidie verleend aan de stichting Agora, ondersteuningspunt voor de palliatieve zorg, van € 0,4 miljoen die was geraamd op de doelstelling «Tweedelijns zorg».

Tweedelijns zorg

De subsidie van € 0,4 miljoen aan de stichting Agora is verantwoord op de doelstelling «Eerstelijns zorg». Daarnaast is € 0,3 miljoen voor de realisatie van de Landelijke Meldkamer Ambulancezorg (LMAZ) verantwoord op doelstelling «Spoedeisende Medische Hulpverlening. Beide posten waren hier geraamd.

Effectieve en efficiënte zorgverlening

In het kader van de uitvoering van de garantieregelingen is VWS als borg, voor door het Rijk gegarandeerde geldleningen, aangesproken. Dit heeft geleid tot uitbetaling van circa € 23,3 miljoen aan de Bank van Nederlandse Gemeenten. Ten aanzien van het programma Sneller Beter is een bedrag van € 1,2 miljoen extra uitgegeven en er is € 0,7 miljoen subsidie verleend aan de Orde van Medisch Specialisten voor de start van het onderzoeksprogramma «Patiënt veiligheid». Voorts is subsidie voor de ontwikkeling van een invoertool voor de Maatschappelijke verantwoording (Alivio) van € 0,5 miljoen verleend. Ook is aan het Nederlands Kanker Instituut voor ver- en nieuwbouw een extra subsidie van € 0,4 miljoen betaald. Het betreft rente en afschrijving van het niet Wet ziekenhuisvoorzieningen-deel (WZV). De structurele subsidie van € 3,4 miljoen aan het Nederlands Instituut voor eerstelijns gezondheidszorg (NIVEL) was op dit artikel geraamd, maar wordt op beleidsartikel 30 verantwoord. Voorts zijn door vertragingen, (mede) veroorzaakt door problemen die zijn ontstaan bij de totstandkoming van het huisartsenakkoord, voor € 1,6 miljoen projectactiviteiten gerealiseerd.

Premie

Bedragen x € 1 miljoen

Bovenstaande tabel geeft aan hoe de uitgavenontwikkeling tusesn 2003 en 2004 respectievelijk tussen 2004 en 2005 is samengesteld.

Uitgaven 2004

De nominale uitgavenontwikkeling is het gevolg van loon- en prijsbijstellingen en de exploitatiegevolgen van instandhoudingsbouw in de verschillende deelsectoren. De daling 2004 in de uitgavenv oor arbeidsmarkt en werkdruk (– € 29,9 miljoen) wordt voor € 25 miljoenv eororzaakt door maatregelen on de kosten voor avond-, nacht- en weekeinddiensten (ANW-diensten) van huisartsen te normeren.

De extra uitgaven in het kader van productie (€ 619,0 miljoen) slaan grotendeels neer bij de ziekenhuizen en medisch specialisten (€ 446,9 miljoen). De overige uitgaven hagnen grotendeels samen met hogere uitgaven in de sectoren huisartsen, fysiotherapie, tandheelkunde en overig ziekenvervoer. De neerwaartse bijstelling onder de post overig hangt samen met de effecten van de pakketmaatregelen die per 1 januari 2004 zijn doorgevoerd.

Uitgaven 2005

Bij arbeidsmarkt is er in 2005 een uitgavenstijging van € 10,8 miljoen verdeeld over verschillende onderdelen van de curatieve zorg. Dit hangt voornamelijk samen met de beëindiging van de subsidie sectorfondsen; de vrijvallende middelen zijn overgeheveld naar de verschillende sectoren, waaronder dit artikel.

De extra uitgaven voor productie in 2005 (€ 319,2 miljoen) hebben grotendeels betrekking op ziekenhuizen en medisch specialisten (€ 268,5 miljoen). Daarnaast zijn de uitgaven voor productie gestegen door hogere uitgaven bij fysiotherapie als gevolg van een stijging van het aantal behandelingen van chronische patiënten (€ 20,2 miljoen). Verder zijn er extra uitgaven bij ambulances (€ 23,9 miljoen) als gevolg van de doorwerking van extra uitgaven 2004 en extra middelen in het kader van de motie Buijs. Ten slotte zijn er extra uitgaven bij de sectoren tandheelkundige (specialistische) zorg (€ 20,8 miljoen) en overig curatief (€ 17,2 miljoen). Daartegenover staat een daling van de uitgaven bij de kraamzorg, die onder andere samenhangt met een voortgaande daling van het aantal geboorten (€ 24 miljoen).

De daling van de uitgaven in de post overig (€ 259,1 miljoen) wordt voor het grootste deel (€ 167,4 miljoen) veroorzaakt door maatregelen bij de ziekenhuizen (pakketmaatregelen en convenant). Daarnaast leiden incidenteel hogere uitgaven in 2004 als gevolg van een overgangsregeling bij de fysiotherapie (€ 50 miljoen) en de vertraagde invoering in 2004 van de maatregel bij het zittend ziekenvervoer (€ 50 miljoen) tot een daling in de uitgaven in de post overig.

Bedragen x € 1 miljoen

Toelichting op de definitieve uitgaven 2004

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2004 sinds het Jaarverslag 2004.

De hogere ontwikkeling voor nominaal (€ 28,2 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstellingen in de sector en het actualiseren van de raming van de kapitaallasten. De volumemutatie van € 71,5 miljoen heeft deels betrekking op extra uitgaven bij ziekenhuizen. Deze worden veroorzaakt door de nacalculatie van de budgetten als gevolg van onder andere een hogere productie dan afgesproken en extra specialistenplaatsen. Uit de herziene afrekening van de uitgaven in de sector curatieve zorg volgt een bijstelling van € 34,3 miljoen, voornamelijk als gevolg van hogere uitgaven voor centra voor erfelijkheidsonderzoek en de huisartsenlaboratoriums.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2005

Deze tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds de Begroting 2005.

De hogere ontwikkeling voor nominaal (€ 103,5 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstellingen in de sector en het actualiseren van de raming van de kapitaallasten. Een relatief grote nominale bijstelling (€ 39,8 miljoen) heeft zich voorgedaan bij fysiotherapie waar de tarieven in 2005 met circa 14% zijn gestegen.

De volumemutatie van € 304 miljoen betreft voornamelijk extra uitgaven voor productie in ziekenhuizen (€ 163,6 miljoen) en extra uitgaven als gevolg van een besparingsverlies pakketmaatregel curatieve zorg (€ 35 miljoen) die eveneens bij de ziekenhuizen neerslaat.

Bij tandheelkundige zorg is als gevolg van doorwerking extra uitgaven 2004 sprake van een stijging van € 33,2 miljoen. Bij de tandheelkundig specialisten bedraagt de uitgavenstijging € 19,9 miljoen en bij de overig curatieve zorg € 47,2 miljoen, die voor ongeveer € 30 miljoen veroorzaakt wordt door doorwerking extra uitgaven 2004. Verder is er bij fysiotherapie sprake van een stijging van € 59,7 miljoen. Dit wordt waarschijnlijk vooral veroorzaakt door doorwerking extra uitgaven 2004. Naast deze tegenvallers zijn er op de sectoren kraamzorg en verloskundige zorg meevallers van respectievelijk € 40,3 miljoen en € 10,2 miljoen. Deze wordt waarschijnlijk verklaard door een daling in het aantal geboortes in 2005; het onder de maximumprijs contracteren van kraamzorg en verzekeraars die minder uren toedelen. Het overige deel van de volumemutatie wordt verklaard door kleinere mutaties.

De onder technisch/statistisch vermelde mutatie (€ 27,3 miljoen) hangt vrijwel volledig samen met de overheveling van de uitgaven voor dieetadvisering vanuit artikel 21.

22.3 Operationele doelstellingen

22.3.1 Een optimale zorgverlening in de eerste lijn

Toelichting:

1. Voor de langere termijn zijn organisatorische verbeteringen in de eerstelijnszorg noodzakelijk. In het programma versterking eerstelijnszorg zijn hiervoor concrete actiepunten geformuleerd. Dit programma wordt samen met relevante veldpartijen uitgevoerd en heeft een looptijd van twee jaar (2005–2006). De effecten worden de komende jaren zichtbaar.

2. Fysiotherapie: In 2005 is een start gemaakt met een tweejarige proef met vrije prijsvorming binnen de fysiotherapie. Als achterliggende gedachte geldt dat met vrije prijsvorming meer marktdynamiek binnen het domein ontstaat. Fysiotherapeuten en zorgverzekeraars moeten gezamenlijk de consument bedienen door het ontwikkelen van heldere en kwalitatieve producten tegen een aanvaardbare prijs. In 2005 zijn de tarieven door de onderhandelingen tussen zorgverzekeraars en fysiotherapeuten op een meer marktconform niveau gekomen. Fysiotherapeuten en zorgverzekeraars hebben tevens een aanvang gemaakt met het ontwikkelen van een meer gedifferentieerd productpalet.

  Huisartsen: In 2005 hebben de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en VWS afspraken gemaakt over een nieuwe bekostigingssystematiek voor de huisartsenzorg overdag. Vanaf 1 januari 2006 bestaat het nieuwe systeem uit een inschrijftarief van € 52 voor alle patiënten die op naam staan ingeschreven bij een huisarts en een consulttarief van € 9. Daarnaast wordt macro gezien € 49 miljoen beschikbaar gesteld voor praktijkondersteuning en € 25 miljoen voor huisartsen in achterstandswijken en/of met veel oudere patiënten. Voor modernisering en lokale initiatieven is € 75 miljoen beschikbaar. Het College Tarieven GezondheidszorgZorgautoriteit in oprichting (CTG-Zaio) heeft eind 2005 de definitieve tariefbeschikking afgegeven, waarmee de nieuwe bekostigingssystematiek is verwerkt in wet- en regelgeving. Het systeem biedt een betere financiering voor praktijken die een grotere zorgvraag hebben dan gemiddeld, zoals praktijken in achterstandsgebieden, praktijken met veel ouderen en praktijken met chronisch zieken. Partijen zijn tevens een beleidsagenda op hoofdlijnen overeengekomen voor de ontwikkeling van de huisartsenzorg met de totale eerstelijnszorg. De afspraken hebben vooral betrekking op modernisering en innovatie, zoals het stimuleren van samenwerkingsverbanden, verdere ontwikkeling van programmatische aanpak van chronische aandoeningen, substitutie van zorg van tweede naar eerste lijn en kwaliteitsbevordering van de huisartsenzorg. Het invoeren van de nieuwe bekostigingssystematiek huisartsen is een van de instrumenten om de voorgenomen beleidsprestatie te realiseren. De invoering van de nieuwe bekostigingssystematiek is gerealiseerd en zal zeker een bijdrage leveren aan het bereiken van de beleidsprestatie in de toekomst.

3. Binnen het Landelijk Overleg Versterking Eerstelijnszorg werken landelijke koepelorganisaties van patiënten, beroepsbeoefenaren, verzekeraars en overheden met elkaar samen om een cultuuromslag te maken naar een wijk-/buurtgerichte geïntegreerde eerstelijnszorg. In het kader van het aanjaagteam zijn thematische bijeenkomsten georganiseerd, goede voorbeelden via de website www.snellerbeter.nl verspreid, handleidingen en praktische instrumenten gepubliceerd en er is een praktische helpdesk opgezet. Er zijn nu meer initiatieven om samenwerkingsverbanden in de eerstelijnszorg op te zetten. De regionale ondersteuningsstructuur is in 2005 operationeel geworden en de wet BIG is aangepast om directe toegang tot fysiotherapie mogelijk te maken. Het totale veranderingsproces heeft nog tijd nodig. Om die reden is de beleidsprestatie niet volledig gerealiseerd. De wens van het veld om de veranderingen te ondersteunen met een extra investering is niet gehonoreerd, aangezien de invoering van de no claim bij huisartsen niet is doorgegaan.

22.3.2 Een optimale acute zorgverlening

Toelichting:

1. Om de streefnorm van binnen 15 minuten gemiddeld 95% van de burgers te bereiken met een ambulance in geval van ongevallen en calamiteiten worden extra wagens en personeel ingezet. Over de daarvoor beschikbaar gestelde € 12 miljoen extra structurele middelen zijn in de meeste regio’s afspraken gemaakt tussen ambulancediensten en verzekeraars. Om het totale referentiekader spreiding en beschikbaarheid uit te voeren is in 2004 nog eens € 18 miljoen ter beschikking gesteld. Ook daarover zijn nu op regionaal niveau afspraken gemaakt om deze middelen in te zetten. In 2006 worden de resultaten van de afspraken bekend.

2. In september 2005 is er overeenstemming bereikt met alle koepels van acute zorgaanbieders over de verplichting deel te nemen aan het regionaal overleg acute zorgketen. Dit is een voortvloeisel van de Wet toelating zorginstellingen (WTZi). In het regionaal overleg acute zorgketen worden zowel zorginhoudelijke als logistieke afspraken gemaakt. De traumacentra initiëren dit overleg voor de, binnen hun regio liggende, acute zorgaanbieders.

3. Met betrekking tot de bekostigingsstructuur van de acute zorgverlening is een eerste slag gemaakt met de huisartsenposten. Het budget van de huisartsenposten is per 1 januari 2005 genormeerd. In 2006 zal worden bezien op welke wijze het overige deel van de bekostigingsstructuur acute zorg in de toekomst zal moeten veranderen om de visie acute zorg te ondersteunen. De beleidsprestatie is om die reden gedeeltelijk gerealiseerd.

4. Het voorstel van wet op ambulancezorg is in het najaar van 2004 aan de Tweede Kamer aangeboden. In december 2005 is samen met de minister van BZK een brief gestuurd aan de veiligheidskoepel om nogmaals de uitgangspunten van de wet en de positie van de burgemeesters ten tijde van grootschalige rampen en ongevallen te verduidelijken.

5. De Wet bijzondere medische verrichtingen (WBMV) bleek niet het geschikte instrument om de traumacentra een initiërende rol in de acute zorgketen te geven. Via de WTZi hebben de traumacentra de bedoelde initiërende rol gekregen in het regionaal overleg acute zorgketen.

22.3.3 Een optimale zorgverlening de tweede lijn

Toelichting:

1. Het aanbod van electieve zorg in dagbehandeling is in 2005 verruimd door een toename van het aantal zelfstandige behandelcentra. In 2005 zijn er 44 vergunningen voor zelfstandige behandelcentra afgegeven, waardoor het totaal op ruim 130 komt. Onder andere de toename van het aantal behandelcentra en het gedeeltelijk opheffen van de contracteerplicht hebben ertoe geleid dat verzekeraars en patiënten in 2005 meer keuzevrijheid hebben gekregen voor de electieve zorg. In 2005 is de WTZi aangenomen door de Tweede en de Eerste Kamer. Door deze wet, die op 1 januari 2006 in werking is getreden, kunnen zelfstandige behandelcentra naast zorg in dagbehandeling ook een deel van de klinische zorg aan patiënten aanbieden. Het totale aanbod van klinische zorg wordt daarmee verruimd.

2. Convenant ziekenhuizen:Teneinde de groei van de zorguitgaven binnen de daarvoor in het regeerakkoord beschikbaar gestelde ruimte te laten plaatsvinden, hebben ziekenhuizen, verzekeraars en VWS in 2004 een convenant afgesloten. Doel van het convenant was om de noodzakelijke groei van het zorgvolume voor een deel te financieren uit doelmatigheidsverbetering bij ziekenhuizen. De looptijd van het convenant beslaat de periode 2005–2007. Het jaar 2005 was derhalve het eerste uitvoeringsjaar. De financiële afspraak uit het convenant inzake de op macroniveau te realiseren doelmatigheidswinst is in de budgetten van de ziekenhuizen verwerkt. Daarbij is rekening gehouden met een differentiatie-indicator op basis van de mate waarin een ziekenhuis al doelmatig werkt. In het eerste jaar van de convenantsperiode was de beschikbare budgettaire groeiruimte beperkt. Naast de doelmatigheidswinst van €115 miljoen, die binnen de sector ziekenhuizen opnieuw kon worden ingezet ter financiering van de benodigde zorgkosten, was € 40 miljoen extra groeiruimte beschikbaar. In totaal was in 2005 ten opzichte van 2004 dus € 155 miljoen beschikbaar, overeenkomend met een beschikbaar groeipercentage van 1,5%. In maart 2006 heeft CTG/ZAio gerapporteerd over de voorlopige stand van de ziekenhuisbudgetten. Daarin werd voor het A-segment uitgegaan van een volumestijging van € 279 miljoen (2,6 %) in 2005. Dit is € 124 miljoen hoger dan de voor 2005 beschikbare ruimte. In vergelijking met de volumeontwikkeling van de afgelopen jaren is in 2005 echter sprake van een gematigde ontwikkeling. Ten aanzien van het B-segment was door CTG/ZAio in een oriënterende monitor over 2005 een stijging van de macromeerkosten geconstateerd van circa € 60 miljoen, overeenkomend met circa € 40 miljoen na inflatiecorrectie. Vanwege de onzekerheid over de hoogte van de overeengekomen prijzen in het B-segment is CTG/ZAio echter terughoudend met uitspraken over de macromeerkosten. Bovendien zijn er nog geen cijfers beschikbaar over de hoeveelheid geleverde zorg. In totaal is over 2005 een overschrijding van € 164 miljoen geconstateerd waardoor de voorgenomen beleidsprestatie gedeeltelijk is gerealiseerd.

  Productiegegevens

In de onderstaande tabel zijn productiegegevens opgenomen voor Algemene en Academische ziekenhuizen. Bij zowel de klinische opnamen, de dagopnamen als de eerste polikliniekbezoeken is tussen 2002 en 2004 een duidelijke stijging van de productie te zien. Het cijfer voor de productieafspraken 2005 betreft enkel de productieafspraken voor het A-segment. Dat dit cijfer onder het realisatieniveau 2004 ligt, is dan ook niet aan een productiedaling toe te schrijven.

Bron: CTG (College Tarieven Gezondheidszorg)

¹ Betreft enkel productie in het A-segment

Wachttijden

De wachttijden voor ziekenhuiszorg zijn ten opzichte van 2000 behoorlijk afgenomen. De gemiddelde wachttijden voor de kliniek zijn gedaald van bijna gemiddeld 9 weken tot gemiddeld circa 5 weken. De wachttijden voor dagopnamen zijn gedaald van ruim 6 weken naar 4,3 weken. Onderstaande tabel laat de ontwikkeling van de wachtlijsten zien tot en met 2004. Gegevens over 2005 zijn op dit moment nog niet voorhanden.

De oude wachtlijstregistratie van de van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), die de wachttijden beschikbaar stelde op haar website, is niet meer beschikbaar. De verwachting was dat in de loop van 2005 de wachtlijstgegevens aangeleverd zouden worden aan het DBC informatie systeem (DIS). De vulling van het DIS inclusief de wachtlijstgegevens is echter pas eind 2005 op gang gekomen. Pas in de loop van 2006 komen de eerste wachtlijstrapportages beschikbaar uit het DIS. De wachtlijstinformatie in het DIS is gelijk aan de informatie die in het verleden werd verzameld.

Op termijn worden de gegevens over wachttijden en wachtlijsten gekoppeld aan de DBC-productie. De registratiedruk bij de ziekenhuizen wordt daarmee verminderd en tegelijkertijd kan de betrouwbaarheid van de wachtlijstinformatie worden verbeterd.

Uurtarief Medisch specialisten: In september 2004 is de Commissie Uurtarief Medisch Specialisten ingesteld. In de taakopdracht was opgenomen dat de Commissie haar advies medio 2005 zou uitbrengen. Het adviestraject heeft echter langer geduurd dan oorspronkelijk verwacht. De belangrijkste reden hiervoor was een verschil in interpretatie van betekenis en reikwijdte van de in de taakopdracht opgenomen maatschappelijke aanvaardbaarheid van het uurtarief. Het advies van de Commissie is in januari 2006 verschenen.

Wachtlijsten levensbedreigende aandoeningen:Begin 2005 heeft via het oude systeem de laatste landelijke meting van de wachttijden plaatsgevonden. Hieruit bleek dat de wachttijden in Nederland gemiddeld korter zijn dan 5 weken. Nog niet cijfermatig maar wel kwalitatief onderbouwd lijken de wachttijden sindsdien gemiddeld te zijn afgenomen. Ook voor de wachttijden voor hart- en vaatziekten en oncologie blijken grosso modo geen problematische wachttijden meer te bestaan. De beleidsprestatie is daarom gerealiseerd.

3. Gepaste ziekenhuiszorg dient veilig, gepast en kwalitatief op orde te zijn. In 2005 is de eerste aanzet gegeven voor het Zorg Onderzoek Nederland en Medische Wetenschappen programma «kennisbeleid kwaliteit curatieve zorg». Binnen dit programma worden de activiteiten van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg (CBO) voortgezet en verbreed. Met de verbreding komt ook de verbeterde samenhang van ziekenhuiszorg met onder andere arbocuratieve zorg, de geestelijke gezondheidszorg (ggz) en de eerste lijn aan bod. 2005 is ook een jaar waarin patiëntveiligheid meer dan ooit op de agenda is gekomen. Met de Nationale Week van de Patiëntveiligheid is de start gegeven van een onderzoek naar patiëntveiligheid. Ook toepassing van dure geneesmiddelen behoort tot gepaste zorg. Met de aanpassing van de beleidsregel dure geneesmiddelen reageert de ziekenhuisbudgettering tijdig op nieuwe middelen die op de markt komen.

22.3.4 Het stimuleren van een zo effectief en efficiënt mogelijke zorgverlening in de eerste en tweede lijn

Toelichting:

1. Maatschappelijke verantwoording: Op 1 juli 2004 is in samenwerking met alle informatievragers en -aanbieders in de cure, gestart met de ontwikkeling van het «Jaardocument maatschappelijke verantwoording». In juni 2005 is het Jaardocument zorgbreed geworden door samenwerking met de AWBZ sector. Het doel van het Jaardocument is:

– Maatschappelijke verantwoording realiseren met één integraal document (vanaf 2006 verplicht)

– Verminderen administratieve lasten door:

1. De diverse gegevensstromen zijn gebundeld in één document

2. Elektronische en gebruikersvriendelijke database dat makkelijk toegankelijk is voor informatievragers

3. Bij de samenstellingen van het Jaardocument zijn dubbele informatievragen en overbodige informatievragen geschrapt. Omdat het een meerjarig traject is, is er sprake van een gedeeltelijke realisatie van dit traject.

Benchmark huisartsen: In de aan het experiment benchmark huisartsenzorg deelnemende regio’s (Almere, Rotterdam, Drenthe en Zoetermeer) is het afgelopen jaar hard gewerkt aan de totstandkoming van een lijst van indicatoren waarmee de prestaties van huisartsen kunnen worden gemeten. Omdat dit complexer bleek dan was verwacht en omdat de huisartsenacties ook in de regio’s hun invloed hebben gehad, heeft de totstandkoming van deze indicatorenlijsten enkele maanden vertraging opgelopen. De besluitvorming in de regio’s over de definitieve indicatorenlijsten is nu voorzien voor de eerste helft van 2006.

2. Door middel van brieven en diverse voortgangsrapportages (10 maart, 22 april, 13 juni 2005 en 17 november met kamerstuk 29 248 nrs. 14, 15, 16 en 20) is de Kamer geïnformeerd over de voortgang van de invoering van DBC’s in de ziekenhuiszorg. Vanaf 1 januari 2005 geldt de DBC-systematiek voor de financiering van de ziekenhuiszorg. Voor dit zogenaamde A-segment vindt de financiering en daarmee de declaratie plaats op basis van centraal vastgestelde tarieven voor DBCs. Voor de budgettering van segment A blijft de functiegerichte budgettering (fb) en lumpsum in stand. Vanaf 1 februari 2005 gelden voor een beperkt aantal niet-spoedeisende ziekenhuisbehandelingen, het zogenaamde B-segment, geen wettelijke, door het CTG/ZAio vastgestelde tarieven meer en is vrije prijsvorming mogelijk. Hiermee is het gestelde doel van prestatiebekostiging gedeeltelijk gerealiseerd in 2005, omdat vrije prijsvorming op basis van de DBC systematiek vooralsnog alleen geldt voor het B-segment (dat is 10% van de ziekenhuiszorg). Omdat het DBC systeem nog de nodige kinderziektes kende is in 2005 prioriteit gegeven aan het oplossen daarvan. Omdat deze kinderziekten niet achter de tekentafel kunnen worden opgelost is de veegploeg de opdracht gegeven om voorstellen te doen om registratie-uitval te voorkomen.

  Het CTG/ZAio, het College voor zorgverzekeringen (CVZ) en DBC Onderhoud hebben oplossingen aangedragen voor het verduidelijken van de factuur. Daarnaast zijn DBC dagen georganiseerd waarin met mensen uit het veld de stand van zaken is opgemaakt inzake de volgens hen noodzakelijke verbeteringen. Aan de beleidsmatige doorontwikkeling is in 2005 minder prioriteit gegeven, dit zal in 2006 verder worden opgepakt. Wel is CTG-ZAio gevraagd om een uitvoeringstoets te doen naar het opnemen van kapitaallasten in de DBCs en de verhouding van het fb-systeem ten opzichte van DBCs. Deze toets zal begin 2006 gereed zijn. Ook is verder gewerkt aan de structurele privacyoplossing met betrekking tot de aanlevering van informatie aan het DBC Informatiesysteem. De exploitatie van het DBC Informatiesysteem is vanuit de begroting gefinancierd. Een andere essentiële activiteit in 2005 betrof het publieke en private onderhoud van DBCs. In 2005 heeft VWS het private onderhoudsorgaan gesubsidieerd omdat dit zich in een opbouwfase bevindt. De gemaakte kosten voor het onderhoud en de verdere ontwikkeling van DBCs in de ziekenhuiszorg bedroegen in 2005 € 7,6 miljoen.

3. Eind 2005 is de voortgang van Sneller Beter in een separate rapportage aan de Tweede Kamer gezonden (CZ/B 2639345). In deze rapportage is aangegeven dat de beoogde resultaten van Sneller Beter zijn bereikt en dat op onderdelen zelf meer is bereikt dan was beoogd. Voorbeelden van resultaten zijn de volgende. De implementatie van de adviezen van de Sneller Beter gezanten TNT (voorheen TPG) en Shell is gaande. Op de website www.Snellerbeter.nl zijn voorbeelden van goede zorgverlening uit alle ziekenhuizen opgenomen waardoor een grote database is ontstaan. De transparantie van de ziekenhuiszorg is belangrijk toegenomen omdat de ziekenhuizen zich via IGZ-prestatieindicatoren verantwoorden op de door hen geleverde kwaliteit van de zorg. In 2005 is de eerste IGZ rapportage verschenen waarin de ziekenhuizen (anoniem) op kwaliteitsgebied met elkaar worden vergeleken. De derde pijler van Sneller Beter richt zich op het daadwerkelijk versneld invoeren van best practices op het gebied van veiligheid, logistiek en patiëntgerichtheid in de ziekenhuissector. Eind 2004 is de eerste groep van acht ziekenhuizen gestart, in oktober 2005 de tweede groep van 8 ziekenhuizen en de laatste groep start in 2006. In totaal doen 24 ziekenhuizen mee. De eerste acht ziekenhuizen hebben op 31 oktober van 2005 hun eerste resultaten gepresenteerd. In 2005 is aan 114 projecten gewerkt. Met name de toegangstijden zijn aanzienlijk gedaald en ook de doorstroomtijd op de polikliniek is fors verkort.

Beleidsartikel 23: Geneesmiddelen en medische technologie

23.1 Algemene beleidsdoelstelling

Een doelmatige zorg aan de burger waarborgen met kwalitatief hoogwaardige en veilige producten op het terrein van geneesmiddelen, medische technologie en transplantaten

De belangrijkste resultaten in 2005 zijn:

• Er is geld uit het Fonds Economische Structuurversterking ter beschikking gesteld voor de oprichting van een Topinstituut Pharma.

• De uitkomsten van de conferentie over het WHO-rapport priority medicines for the citizens of Europe and the World» zijn overgenomen in het conceptvoorstel voor de aanwending van de middelen uit het 7e kader programma van de EU, in het conceptvoorstel voor het zogeheten Joint Technology Initiative Innovative Medicines, en worden tevens meegenomen door de EMEA.

• Per 1 januari 2005 is een farmaco-economische toets verplicht voor niet-clusterbare geneesmiddelen, waarvoor de fabrikant opname in het verzekerde pakket vraagt.

• De geraamde opbrengst (€ 685 miljoen) van het convenant geneesmiddelen wordt naar verwachting gehaald. Een nieuw convenant geneesmiddelen voor de periode 2006–2007 is afgesloten.

• De uitkomsten van de in 2005 gehouden proef met het koppelen van het donorformulier aan het moment van paspoortuitgifte zijn positief.

• Er is een meldingssysteem opgezet voor registratie van bijwerkingen na gebruik van cellen en weefsels.

23.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

Geneesmiddelen

Het verschil wordt voor het belangrijkste deel verklaard door lagere uitgaven in verband met het uitblijven van de uitspraak door de Nederlandse Mededingingsautoriteit over activiteiten Z-index (€ 2 miljoen), het niet van start gaan van het onderzoek naar inkomenspositie praktijkkosten apotheekhoudenden (€ 0,4 miljoen), een latere start van projecten op het gebied van doelmatig geneesmiddelengebruik (€ 1 miljoen), diverse kleinere posten (€ 0,4 miljoen) en verantwoording van de uitgaven op respectievelijk artikel 30 en 21 van de kosten voor het Geneesmiddelenbulletin (CVZ) en de stuurgroep Weesgeneesmiddelen Zorg Onderzoek Nederland en Medische Wetenschappen (ZonMw) (totaal € 1 miljoen), hogere uitgaven in verband met het exploitatietekort (Bureau Medicinale Cannabis) BMC (€ 0,2 miljoen), de informatievoorziening via de (Stichting Farmaceutische Kengetallen) SFK (€ 0,8 miljoen) en het topinstituut Pharma (€ 1 miljoen).

Medische technologie en transplantaten

Het verschil wordt verklaard door lagere uitgaven voor medische technologie, door op een ander artikel verantwoorde opdrachten aan RIVM/Zon/mw (€ 0,4 miljoen), agenda medische biotechnologie en diverse kleinere posten (€ 0,4 miljoen) Hogere uitgaven voor het donorregister in verband met acties Nier- en Hartstichting en hogere productie als gevolg van overige acties (€ 1,6 miljoen).

Ontvangsten

Geneesmiddelenvoorziening: de hogere ontvangsten worden verklaard door ontvangsten als gevolg van afrekeningen van subsidies uit voorgaande jaren.

Medische technologie en transplantaten: de hogere ontvangsten worden verklaard door ontvangsten als gevolg van afrekeningen van subsidies uit voorgaande jaren en de afrekening over het jaar 2004 met het agentschap Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg/Donorregister (CIBG). Van EZ is € 1 miljoen ontvangen voor het «Topinstituut Pharma».

Premie

Bedragen x € 1 miljoen

Bovenstaande tabel geeft aan hoe de uitgavenontwikkeling tussen 2003 en 2004 respectievelijk tussen 2004 en 2005 is samengesteld.

De nominale uitgavenontwikkeling is het gevolg van loon- en prijsbijstellingen in de verschillende deelsectoren. Het jaar 2004 laat een volumedaling zien van € 181,3 miljoen. Deze daling kent diverse oorzaken. Per 1 januari 2004 zijn de volgende pakketmaatregelen ingevoerd: het niet langer vergoeden van de pil boven de 21 jaar, het niet langer vergoeden van de 1e IVF-behandeling en het niet langer vergoeden van zelfzorgmiddelen. Daarnaast is met de sector een convenant voor de geneesmiddelen gesloten waarin is afgesproken de prijzen van generieke middelen met 40% te verlagen.

In 2005 is sprake van een volumestijging van € 164,3 miljoen. Door het convenant en de pakketmaatregelen is de groei minder groot dan in eerdere ramingen was verwacht.

Bedragen x € 1 miljoen

Toelichting op de definitieve uitgaven 2004

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2004 sinds het Jaarverslag 2004. Uit de herziene afrekening 2004 blijkt een tegenvaller van € 37,4 miljoen. De verwachte meevaller in het Jaarverslag 2004 is hierdoor iets minder groot.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2005

De tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds de Begroting 2005. De hogere ontwikkeling voor nominaal (€ 57,0 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstellingen in de sector. Voorts is sprake van een volumemutatie van -/- € 93,9 miljoen. Dit is het saldo van zowel mee- als tegenvallers in de uitgaven. Deze meevaller wordt veroorzaakt door het convenant, minder nieuwe geneesmiddelen die op de markt zijn gekomen en tenslotte is bij een aantal groepen geneesmiddelen de groei lager dan gebruikelijk.

23.3 Operationele doelstellingen

23.3.1 Kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van de geneesmiddelenvoorziening bevorderen

Toelichting:

1. Naar aanleiding van een evaluatie-onderzoek in 2004 is de instelling van de stuurgroep weesgeneesmiddelen tot en met 2007 verlengd. In 2005 zijn 4 nieuwe weesgeneesmiddelen geregistreerd. Daarmee komt het aantal geregistreerde weesgeneesmiddelen op 22. In Nederland worden nu 17 geregistreerde middelen vergoed. Eén geneesmiddel zal in 2006 worden vergoed. Van drie geneesmiddelen loopt de vergoedingsaanvraag nog, één geneesmiddel is (voorlopig) niet op de markt gebracht. De voorlichting aan patiënten is gerealiseerd. Aan ZonMw is opdracht gegeven voor het aanstellen van een orphan regulator, die bedrijven moet stimuleren om te investeren in weesgeneesmiddelen.

3. De plenaire behandeling van de Geneesmiddelenwet in de Tweede Kamer heeft plaatsgevonden in februari/maart 2006.

4. Het voor 2005 gesloten convenant zal naar verwachting de geraamde opbrengst realiseren. Bovendien is op 13 november 2005 een convenant gesloten voor de jaren 2006 en 2007 met de Bond van de generieke geneesmiddelenindustrie in Nederland (Bogin), Zorgverzekeraars Nederland (ZN), Koninklijke Nederlandsche Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP) en de Nederlandse Vereniging van Research-georiënteerde Farmaceutische Industrie (Nefarma))

5. Een eerste onderzoek heeft uitgewezen dat aanpassing van de WGP-uitvoering wenselijk is. Thans wordt onderzocht op welke wijze de gewenste verbetering gerealiseerd kan worden. Naar verwachting wordt dit onderzoek medio 2006 afgerond.

6. Het onderzoek door het College Tarieven Gezondheidszorg (CTG) naar de invoering van het modulaire tarief is fors vertraagd, doordat geen overeenstemming met de betrokken partijen kon worden bereikt. Het zal nu in 2006 plaatsvinden.

8. De beleidsregel is ingegaan per 1 januari 2006.

10. Medio 2005 is gestart met de uitvoering van het beleidsplan doelmatiger gebruik van geneesmiddelen. De uitwerking hiervan zal in 2006 en 2007 doorlopen.

23.3.2 Kwaliteit, veiligheid, beschikbaarheid en doelmatig gebruik van transplantaten en van medisch technologische toepassingen bevorderen

Toelichting:

1. De pilot requestorfunctie1 is uitgevoerd. Er is op dat moment gekozen de requestorfunctie niet breder in te voeren omdat het aantal donormeldingen in de pilot is gestegen, terwijl het aantal geëffectueerde postmortale orgaandonaties niet is gegroeid.

2. Het aantal geregistreerden in het Donorregister nam toe met 6%. In totaal waren eind 2005 4 985 922 burgers geregistreerd. Het percentage dat bij registratie toestemming gaf (al dan niet met beperkingen) steeg van 54,9% naar 56,3%. Het percentage weigeringen daalde van 32,5% in 2004 naar 31,3% in 2005. Het aantal non-heartbeating donoren steeg van 94 in 2004 naar 101 in 2005. Daar tegenover staat dat het aantal post-mortale donoren, dat in 2005 heeft gedoneerd lager was dan in 2004. De oorzaak hiervan zal nader worden onderzocht. De registratiegraad in het Donorregister is gestegen van 36,7% per januari 2003 naar 39,3% per 1 januari 2006. Voor eind 2006 is de streefwaarde 40%.

4. Het ERFO-centrum verzorgt inmiddels, op basis van subsidie van VWS (€ 0,2 miljoen), voorlichting over de medische biotechnologie aan het brede publiek. Voor de ontwikkeling van onderwijspakketten voor scholieren is inmiddels een plan van aanpak opgesteld. Uitvoering daarvan zal starten in het voorjaar van 2006. In 2005 heeft VWS advies gevraagd aan de Gezondheidsraad (GR) over neonatale screening. Inmiddels heeft VWS ingestemd met het voorstel van GR om het aantal aandoeningen waarop middels de hielprik wordt gescreend met 15 uit te breiden. In 2005 zijn voorbereidingen getroffen voor een Internationale agenda medische biotechnologie. Die agenda zal naar verwachting voorjaar 2006 aan de Kamer worden toegezonden.

5. De instellingsbeschikking van het Forum Biotechnologie & Genetica (FBG) en de financiering daarvan is verlengd tot eind 2007.

6. De implementatie van de richtlijn «Bloed» heeft plaatsgevonden door een aanvullende regeling «voorschriften bloedvoorziening» (Staatscourant: 4 februari 2005, nr. 25, pag. 17) onder de Wet inzake bloedvoorziening en het onder de Kwaliteitswet Zorginstellingen hangende besluit «Kwaliteitseisen ziekenhuisbloedbanken» (staatsblad 2005, 33). Voor de normalisatie van medische hulpmiddelen en bewerkt lichaamsmateriaal werd aan het Nederlands Normalisatie Instituut subsidie verstrekt (€ 0,1 miljoen) Daarnaast werd hiervoor ook door het RIVM expertise geleverd. Aan de stichting Transfusie Reacties in Patiënten (TRIP) is een subsidie verleend (€ 0,2 miljoen) voor het registreren en rapporteren over de bijwerkingen bij bloedtransfusies.

Beleidsartikel 24: Geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg en maatschappelijke opvang

24.1 Algemene beleidsdoelstelling

Een gezonde en veilige samenleving door preventie en behandeling van psychosociale en psychiatrische problemen

De belangrijkste resultaten in 2005 zijn:

• De financiering van de GGZ-cure overhevelen vanuit de AWBZ naar de nieuwe zorgverzekeringswet is uitgesteld tot 1-1-2007.

• Diagnose-behandelingscombinaties (DBC’s) zijn verder ontwikkeld voor de GGZ. Heroïnebehandeling: het aantal behandelplaatsen is uitgebreid van 300 naar 715.

• De advies- en steunstructuur huiselijk geweld is versterkt.

• De kwaliteit van de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang zijn verder verbeterd via een vierjarig kennisprogramma.

24.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

Drugsgebruik

Door het deels vrijvallen van het budget voor wachtgeldverplichtingen en het lager uitvallen van de kosten van een aantal projecten (onder andere XTC en Cannabis) werd € 1,2 miljoen minder uitgegeven.

Geestelijke Gezondheidszorg

Een bedrag van € 5,8 miljoen voor indicatiestelling door het Centrum Indicatiestellingen Zorg (CIZ) is verantwoord op beleidsartikel 25 (eerste suppletore wet). In verband met de overheveling van de curatieve geestelijke gezondheidszorg naar de Zorgverzekeringswet is€ 2,1 miljoen verantwoord op beleidsartikel 31 (tweede suppletore wet). Vanwege vertraging en te ruime begroting is € 4,4 miljoen van het door diagnose-behandelcombinatie-geestelijke gezondheidszorg (DBC-GGZ) beschikbare bedrag niet uitgegeven. Voorts zijn er door onvoorziene omstandigheden (de late start van projectactiviteiten met betrekking tot de GGZ-prestatie-indicatoren en vertragingen bij andere projecten) minder activiteiten dan wel activiteiten tegen minder dan geraamde kosten (door vergaande onderhandelingen) uitgevoerd. Hierdoor is in totaal € 2 miljoen minder uitgegeven (tweede suppletore wet). In 2005 is een tijdelijke beleidsregel in werking getreden voor een tegemoetkoming ICT-DBC voor alle GGZ instellingen. De hiervoor geraamde uitgaven van € 2 miljoen zijn bij de premie-uitgaven verantwoord.

Verslavingszorg

Voor de uitbreiding van de heroïnebehandelplaatsen in de jaren 2005 tot en met 2007 is een bijdrage ineens aan de gemeenten betaald. Bij tweede suppletore wet is hiervoor € 12 miljoen beschikbaar gesteld, waarvan € 6 miljoen op artikel 21.

Maatschappelijke opvang en vrouwenopvang

Met ingang van 1 januari 2005 is de methadonbehandeling overgeheveld van de welzijnswet naar de AWBZ. Hiervoor is € 10 miljoen overgeheveld naar de premiemiddelen. Bij de 2e suppletore wet is het budget verhoogd met € 2,0 miljoen voor loonbijstelling. Landelijk overzicht gezondheidsproblemen (€ 1,2 miljoen): Bij de 1e suppletore wet is € 0,1 miljoen overgeboekt naar het Ministerie van Justitie voor het Bureau Nationaal Rapporteur Mensenhandel. Het budget voor de vrouwenbesnijdenis (€ 0,3 miljoen) is overgeboekt naar artikel 21 «preventie en gezondheidsbescherming». € 0,7 miljoen is overgeboekt naar artikel 34 Lokaal Beleid. De uitgaven worden bij dat artikel toegelicht.

Specifieke doelgroepen en samenleving

De lagere uitgaven zijn voornamelijk het gevolg van een overheveling van het budget voor tolk- en vertaalcentrum Nederland bij de tweede suppletore wet (€ 4,3 miljoen).

Apparaatsuitgaven

Het verschil tussen de vastgestelde begroting en de realisatie op de apparaatsuitgaven van artikel 24 wordt verklaard door de reorganisatie die in begrotingsjaar 2005 binnen VWS heeft plaatsgevonden. Het gevolg hiervan is dat de apparaatsuitgaven van artikel 24 zijn verdeeld over de artikelen 21, 22, 26, 34 en 98.

Ontvangsten

Het verschil heeft voor € 2,9 miljoen betrekking op ontvangsten uit afrekeningen van de tijdelijke stimuleringsregeling Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW). Voor € 0,3 miljoen heeft het verschil betrekking op te veel betaalde subsidievoorschotten in de GGZ.

Premie

Bedragen x € 1 miljoen

Bovenstaande tabel geeft aan hoe de uitgavenontwikkeling tussen 2003 en 2004 respectievelijk tussen 2004 en 2005 is samengesteld.

De nominale uitgavenontwikkeling is het gevolg van loon- en prijsbijstellingen en de exploitatiegevolgen van instandhoudingsbouw in de verschillende deelsectoren. De volumeontwikkeling in 2004 (€ 226,7 miljoen) bestaat voor het grootste gedeelte uit uitgaven voor extra productie (€ 305,9 miljoen). Daarnaast heeft er een daling plaatsgevonden in de overige uitgaven (€ 80,5 miljoen), voornamelijk als gevolg van de budgettaire verwerking van de pakketmaatregel psychotherapie (€ 77,9 miljoen).

De volumeontwikkeling in 2005 (€ 137,6 miljoen) bestaat eveneens voor het grootste deel uit uitgaven voor extra productie (€ 138,3 miljoen).

Bedragen x € 1 miljoen

Toelichting op de definitieve uitgaven 2004

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2004 sinds het Jaarverslag 2004.

De nominale uitgavenontwikkeling (-/- € 14,6 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstellingen in de sector en het actualiseren van de raming van de kapitaallasten.

De volumemutatie in 2004 (€ 12,8 miljoen) wordt veroorzaakt door het saldo van diverse bijstellingen op basis van nieuwe gegevens van het CTG en correcties op de uitbreidingsbouw.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2005

De tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds de Begroting 2005.

De nominale uitgavenontwikkeling (€ 31,6 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstellingen in de sector en het actualiseren van de raming van de kapitaallasten.

De volumeontwikkeling in 2005 (€ 259,5 miljoen) wordt deels verklaard door een toename van de productie in de GGZ (incl. PAAZ) en deels door doorwerking van extra uitgaven in 2004. Hierin is de veronderstelling verwerkt dat het realisatieniveau van de productie ten opzichte van de afspraken gemiddeld 99% bedraagt.

De technische mutatie (€ 6,7 miljoen) is het saldo van diverse mutaties. Er is € 10 miljoen vanuit de Begroting overgeheveld ten behoeve van de uitgaven voor methadon-verstrekking en € 2 miljoen voor ICT-kosten die samenhangen met de verplichte registratie van DBC’s. Daarnaast is sprake van een overheveling van extra middelen vanuit de Begroting van Justitie voor uitbreiding van de capaciteit in TBS-klinieken (€ 6,7 miljoen). Daar tegenover staat een overheveling naar artikel 27 ten behoeve van de subsidie wonen met zorg (€ 12,0 miljoen).

24.3 Operationele doelstellingen

24.3.1 Drugsgebruik voorkomen en gezondheidsrisico’s beperken

Toelichting:

1. Het RIVM voert onderzoek uit naar de acute gezondheidsrisico’s van cannabis met een hoog tetrahydrocannabinol-gehalte (THC). De afronding is enkele maanden vertraagd en zal voorjaar 2006 plaatsvinden.

2. Voor cannabis is de voortgang beschreven in een brief van VWS, Justitie en BZK aan de Tweede Kamer (24 077, nr 171, implementatie van de cannabisbrief), voor XTC in de brief in het kader van de tussentijdse evaluatie van de XTC-nota «Samenspannen tegen XTC» (23 760, nr 19). In 2005 is onder andere een publiekscampagne over cannabis uitgevoerd en zijn er voor voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs-scholen (VMBO) gerichte interventies over cannabis en XTC ontwikkeld en geïmplementeerd. De verschillende onderdelen (zoals voorlichting bezoekers, eerste hulp bij drugsongelukken) van het project Uitgaan en Drugs zijn ontwikkeld en in februari 2005 is de implementatiefase van start gegaan.

24.3.2 Een kwalitatief goed en toegankelijk aanbod van geestelijke gezondheidszorg, dat aansluit op de zorgvraag

Toelichting:

1. Op 13 april 2005 is de Tweede en Eerste Kamer geïnformeerd over de fasering van de overheveling van de GGZ (29 763, nr. 72). Zorgverzekeraars Nederland (ZN) heeft in een brief d.d. 23 maart 2005 aangegeven dat de invoering van de Zorgverzekeringswet (Zvw) veel bestuurlijke en operationele aandacht vraagt. Uit overleg met partijen bleek dat een gefaseerde invoering een praktische oplossing kan bieden waarin al op korte termijn flinke stappen gezet worden. Deze fasering heeft instemming van alle partijen. De overheveling vanuit de AWBZ naar de nieuwe zorgverzekeringswet zal nu per 1 januari 2007 plaatsvinden.

2. Voor de ontwikkeling en implementatie van DBCs in de GGZ was in 2005 € 13,3 miljoen beschikbaar. Hiervan is € 8,9 miljoen ingezet, doordat de ontwikkeling en implementatie minder snel is verlopen dan verwacht. De DBC-systematiek voor de GGZ is nog niet uitontwikkeld en gaat verder in 2006. In 2005 heeft daardoor nog geen overdracht kunnen plaatsvinden aan het onderhoudsorgaan (Stichting DBC-Onderhoud). Door middel van de brief van 13 april 2005 met kenmerk Z/M-2574172 (gefaseerde invoering overheveling en DBC GGZ) en twee voortgangsrapportages (8 november 2005 met kenmerk CZ/2632606 en 19 december 2005 met kenmerk CZ/2645439) is de Kamer geïnformeerd over de voortgang met betrekking tot het ontwikkelen en implementeren van DBCs in de GGZ. In 2005 hebben 94 koplopers (waarvan 34 instellingen en 60 vrijgevestigde psychiaters en/of psychotherapeuten) een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de productstructuur voor de GGZ. In 2005 is zowel het registratiemodel verder ontwikkeld, als de specificaties voor de validatiemodule. Daarnaast is in december de eerste versie van de productstructuur vastgesteld. In 2006 wordt deze verder ontwikkeld. Omdat er meer voorbereidingstijd nodig was, kon er niet per 1 juli 2005 gestart worden met verplichte registratie in het DBC-registratiemodel. GGZ-aanbieders gaan daarom per 1 januari 2006 van start met verplichte registratie in DBC-termen. De declaratie en bekostiging vinden in 2006 nog plaats op basis van de «oude» bekostigingscategorieën. Om de voortgang van de voorbereidingen voor de invoering van DBCs in de GGZ te volgen heeft in 2005 twee maal een onafhankelijke monitor plaatsgevonden (juni en november). Deze monitor gaf aan dat een groot deel van de aanbieders in de laatste weken van 2005 nog veel werk moesten verzetten om klaar te zijn voor de verplichte registratie per 1 januari 2006.

3. Met het vaststellen van de minimale data set in het kader van de DBC ontwikkeling is in overleg met alle partijen een informatie set samengesteld. Doel is om deze set zoveel mogelijk de basisgegevenset voor de gehele GGZ te laten zijn.

4. VWS heeft via enkele projecten geld beschikbaar gesteld voor het versterken van de eerstelijns geestelijke gezondheidszorg. De drie projecten zijn de consultatieregeling, het diabolo-project en de Korte Lijnen projecten. Alle projecten hadden tot doel de eerstelijns GGZ te versterken (verbeteren van de kwaliteit en samenwerking binnen de eerste lijn en tussen de eerste lijn en tweede lijn). Met als uiteindelijk doel dat meer mensen met psychische stoornissen in de eerste lijn geholpen kunnen worden en alleen indien nodig in de tweede lijn terecht komen. Uit de eerste resultaten van onderzoek blijkt, dat de samenwerking binnen de eerstelijns GGZ in de pilot-regio’s is verbeterd en dat de samenwerking tussen de eerste- en tweedelijns GGZ is toegenomen. In 2006 wordt een start gemaakt met het landelijk borgen en implementeren van de goede voorbeelden uit de verschillende projecten via de regionale ondersteuningsstructuren (ROS-sen).

5. In de jeugd-GGZ is het zorgaanbod voor jongeren met psychiatrische stoornissen in combinatie met ernstige gedragsstoornissen in 2005 verder ontwikkeld. Hiervoor is in 2005 € 5 miljoen extra beschikbaar gesteld voor de behandeling van jongeren in de crisisopvang van de justitiële jeugdinrichtingen. Het intramurale aanbod voor deze jongeren zal de komende jaren met 130 plaatsen worden uitgebreid. Diverse GGZ instellingen hebben hiervoor in 2005 een aanvraag ingediend. Op dit moment worden de aanvragen beoordeeld. Om de minister van Justitie beter in staat te stellen inhoud te geven aan zijn verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het strafrechtelijk vonnis heeft het kabinet in 2005 besloten dat de geestelijke gezondheidszorg voor meerderjarigen in strafrechtelijk kader vanaf 1 januari 2007 niet langer uit premiemiddelen of via het AFBZ (algemeen fonds bijzondere ziektekosten) wordt gefinancierd maar onderdeel uitmaakt van de rijksbegrotingmiddelen van de minister van Justitie.

6. In 2005 is een start gemaakt met het landelijk actieprogramma kwaliteit (LAK) in de GGZ. Dit programma loopt tot eind 2007. Het LAK GGZ is een onderdeel van het programma Sneller Beter. Het LAK richt zich op de derde pijler van Sneller Beter. Op het gebied van het kwaliteitsprogramma en de ondersteuning van kwaliteitsprojecten kunnen op korte termijn grote stappen gezet worden. Thema’s die binnen pijler 3 samen met het veld benoemd hebben zijn:

• De invoering in de praktijk van multidisciplinaire richtlijnen waarbij ook patiënten, dan wel patiëntenorganisaties, betrokken zijn. Uiteraard komen voor implementatie met name die richtlijnen in aanmerking die zich qua timing daarvoor lenen en waarover inmiddels nog geen bevredigende afspraken zijn gemaakt.

• Veiligheid: verbetering van de substitutiebehandelingen opiaatverslaving, medicatiebewaking, preventie van suïcide, zelfverwonding en van incidenten in de zorg.

• Patiëntenlogistiek: triage in de GGZ/Verslavingszorg.

  Productiegegevens

De onderstaande tabel geeft een overzicht van enkele productie-indicatoren voor de Geestelijke Gezondheidszorg. De productie vertoont een groei bij het circuit ouderen en bij kinder- en jeugdpsychiatrie. Voor wat betreft de productie in het circuit alcohol en drugs valt op dat het aantal deeltijdbehandelingen is afgenomen, terwijl het aantal ambulante contacten juist is toegenomen. Ten slotte is de productie forensische zorg gestegen en is ook het aantal verzorgingsdagen bij de RIBW-en toegenomen.

Productie Geestelijke Gezondheidszorg

Bron: CTG (College Tarieven Gezondheidszorg)

24.3.3 Een kwalitatief goed en toegankelijk aanbod van verslavingszorg, dat aansluit op de zorgvraag

Toelichting:

1. Een aantal gemeenten heeft plannen ontwikkeld voor de ontwikkeling van nieuwe behandeleenheden. Eind 2005 zijn in totaal 415 uitbreidingsplaatsen toegekend en is de eenmalige rijksbijdrage per gemeente aan de kosten hiervan vastgesteld. Een aantal aanvragen voldeed niet aan de gestelde eisen. Ook heeft een aantal gemeenten geen aanvraag ingediend.

2. Er zijn meer dan 80 projecten uitgevoerd, gericht op laagdrempelige alcoholhulpverlening en eerder bereiken van alcoholverslaafden. Het streven om 1 850 extra (nieuwe) cliënten te helpen is bereikt (Cipi 3). Avondspreekuren bleken niet te leiden tot een beter bereik van problematische drinkers. Het Actieplan alcoholzorg is inmiddels afgelopen. De gelden zijn structureel toegevoegd aan de premiemiddelen voor alcoholhulpverlening.

3. In de meeste regio’s is een zorgaanbod voor verslaafden met psychiatrische stoornissen gerealiseerd. Er is bovendien een protocol ontwikkeld voor de behandeling van deze dubbel-diagnose patiënten. In sommige regio’s blijkt overleg tussen de GGZ en de verslavingszorg meer tijd te kosten waardoor het zorgaanbod niet in 2005 gerealiseerd kon worden.

4. De uitrol van het registratiesysteem verloopt trager dan gepland door onder meer de diverse ICT-ontwikkelingen waarmee instellingen te maken hebben. Naar verwachting zal de uitrol in 2007 gerealiseerd zijn.

5. Uit een eind 2005 afgeronde evaluatiestudie van GGZ-Nederland blijkt dat de binnen het project Resultaten Scoren ontwikkelde behandelprotocollen en richtlijnen breed worden toegepast in de verslavingszorg.

6. Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem (LADIS) en zorginformatiesysteem (Zorgis) (de twee registratiesystemen in de verslavingszorg/GGZ) zijn geharmoniseerd. In 2006 zullen vanuit beide systemen gegevens worden aangeleverd.

24.3.4 Een kwalitatief goed en toegankelijk aanbod in de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang, dat aansluit op de zorgvraag

Toelichting:

1 en 2.

  In het kader van grotestedenbeleid III (GSB) (loopt tot en met 2009) is afgesproken dat in 2005 een begin zou worden gemaakt met het uitbreiden van de beschikbare capaciteit van de maatschappelijke opvang door de gemiddelde verblijfsduur te laten dalen. Er zijn nog geen resultaten bekend. De bedragen voor de maatschappelijke opvang en de vrouwenopvang GSB vallen met ingang van 2005 onder de reikwijdte van de Brede doeluitkering sociaal, integratie en veiligheid (BDU SIV). Hiervoor is in 2005 een bedrag van € 190,1 miljoen overgeboekt naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

3. Projecten en onderzoeken zijn gestart waarvan de resultaten bijdragen aan een hogere effectiviteit en kwaliteit. Voorbeelden: Drempels weg, Geef opvang de ruimte. De projecten lopen door in 2006 en 2007. Resultaten zijn nu nog niet bekend.

4. De vorming van advies- en steunpunten huiselijk geweld, op grond van de Tijdelijke stimuleringsregeling advies- en steunpunten huiselijk geweld, ligt op schema. Per 1 januari 2006 zijn de Advies- en steunpunten operationeel in 27 centrumgemeenten voor de vrouwenopvang. De overige 9 starten naar verwachting in 2006 ( bron: Rapport december 2005 van Transact, CIPI 1)

Voor bovenstaande punten wordt bovendien verwezen naar de voortgangsrapportage Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) maatschappelijke opvang 2005 van 23 december 2005.

24.3.5 Een kwalitatief goed en toegankelijk zorgaanbod dat aansluit op de zorgvraag van specifieke doelgroepen en samenleving

Toelichting:

1. Voor instellingen voor maatschappelijke opvang en vrouwenopvang was dit jaar ruim € 70 miljoen uit de AWBZ-middelen beschikbaar. Dat heeft geleid tot een substantiële uitbreiding van het aantal plaatsen begeleid wonen en meer zorgplaatsen in de maatschappelijke opvang. Daarmee was het mogelijk de zorg voor cliënten met zware psychische en verslavingsproblemen te verbeteren.

2. Het wetsvoorstel over het «klachtrecht» is door de Eerste en Tweede Kamer aangenomen en treedt in werking op 1 maart 2006. Voordat een eerdere wetswijziging in werking kon treden, moest een aantal geconstateerde gebreken in de klachtregeling worden hersteld. Nu dit wetsvoorstel is aanvaard, wordt de cassatiemogelijkheid, die al is aanvaard bij wet van 22 juni 2000, Stb. 292, ook van kracht. Ook het wetsvoorstel over de observatiemachtiging is in 2005 afgerond en treedt per 1 januari 2006 inwerking. Deze machtiging regelt het observeren van mensen van wie een ernstig vermoeden bestaat dat zij lijden aan een geestesstoornis en dat door die stoornis gevaar voor henzelf bestaat. De observatiemachtiging treedt eerst tijdelijk (drie jaar) in werking. Het wetsvoorstel «zelfbinding» is door de Tweede Kamer aangenomen. Het Kabinetsstandpunt op de «tweede evaluatie van de Wet Bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen (Bopz)» is door de Tweede Kamer besproken en aanvaard. De «Evaluatiecommissie derde evaluatie van de Wet Bopz» is met ingang van 1 december 2005 ingesteld (tot 1 mei 2007). De commissie heeft tot taak om de volgende hoofdvraag te beantwoorden: functioneert de Wet Bopz na de diverse aanpassingen en de verbeterde voorlichting op adequate wijze en welke wijzigingen zijn eventueel noodzakelijk?

3. Conform de voornemens, zoals vastgelegd in de brief aan de Tweede Kamer van 10 januari 2005, zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: Zorg Onderzoek Nederland en Medische Wetenschappen (ZonMw) heeft de opdracht gekregen een praktijkprorgramma uit te werken, op basis van twee uitgangspunten: 1. het moet gaan om de implementatie van al beschikbare kennis en kunde; 2. het moet niet alleen gaan om de toerusting van zorgverleners, maar vooral ook om de toerusting van zorgvragers. Dit praktijkprogramma wordt uitgevoerd vanaf januari 2006. Het RIVM heeft een factsheet geproduceerd over de gezondheidssituatie van allochtonen en een tweede factsheet over het zorggebruik door allochtonen. Daarnaast bereidt het RIVM een advies voor over de vorm en inhoud van een monitor gezondheid en allochtonen.

4. In 2005 is gestart met het evaluatietraject van de medische en seksuologische hulpverlening. Dit moet uiteindelijk leiden tot een betere eerstelijns hulpverlening en een nieuwe financieringssystematiek in 2008. Mogelijkheden voor ruimte voor preventie van ongewenste zwangerschap in de eerstelijns hulpverlening zijn geïnventariseerd en worden bij de evaluatie in 2006 meegenomen. Met betrekking tot preventie van ongewenste zwangerschap is in 2005 een aantal onderzoeken verricht en nieuwe interventies ontworpen in opdracht van VWS.

5. Op 23 maart 2005 presenteerde de adviescommissie (Raad voor de Volksgezondheid en Zorg) RVZ aan VWS haar advies over vrouwenbesnijdenis. Het Kabinet heeft hierover vervolgens met haar brief PG-OGZ 2594902 een standpunt gegeven. Dit standpunt komt in het kort neer op: Vanuit Pharos, het landelijke kenniscentrum voor Vluchtelingen en Gezondheid, worden gerichte preventieve acties ondernomen voor de risicogroepen. Andere doelen van het project zijn een grotere inzet van de jeugdgezondheidszorg, tijdige signalering en actieve voorlichting. Ook komt er een landelijke meldcode meisjesbesnijdenis voor medische beroepsgroepen. Het kabinet heeft besloten om de verjaringstermijn pas in te laten gaan als het slachtoffer 18 jaar wordt. VWS heeft € 3 miljoen in 2006 en 2007 voor de bestrijding van meisjesbesnijdenis beschikbaar gesteld. Dit bedrag gaat vooral naar de regio’s waar relatief veel mensen wonen uit risicolanden: Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Rotterdam, Tilburg en Utrecht. De betrokken GGD’en maken voor deze steden een plan van aanpak. Het project loopt van 2005 tot en met 2008. Ook basisscholen en lokale zelfzorgorganisaties nemen deel aan het project.

Beleidsartikel 25: AWBZ-brede zorg

25.1 Algemene beleidsdoelstelling

De doelstelling van de modernisering van de AWBZ is het vergroten van de keuzemogelijkheden en zeggenschap van de verzekerden en het leveren van een flexibel en doelmatig zorgaanbod op maat

De belangrijkste resultaten in 2005 zijn:

• In het convenant AWBZ 2005–2007 zijn de afspraken met brancheorganisaties vastgelegd voor een doelmatige AWBZ en een beheerste groei.

• Het CIZ heeft de protocollen Gebruikelijk Zorg, Huishoudelijke Verzorging, Ondersteunende begeleiding en Activerende begeleiding vastgesteld. Alle ketenpartners (CIZ-kantoren, zorgkantoren en zorgaanbieders) zijn aangesloten op de AZR en de landelijke kaders van het berichtenverkeer (berichtenmodel, integratiestandaarden, bedrijfsregels, handboek, beveiliging) zijn opgeleverd.

25.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

De hogere uitgaven zijn een gevolg van de volgende mutaties:

• Bij eerste suppletore wet een verhoging van € 5,8 miljoen ten laste van artikel 24 ten behoeve van indicatiestellingen (geestelijke gezondheidszorg) GGZ-sector door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ).

• Bij tweede suppletore wet een verhoging van € 2,7 miljoen voor subsidies aan Zorgkantoren ten behoeve van de ontwikkelingen en implementatie van de Algemene ZorgRegistratie (AZR) en een verlaging van € 6,2 miljoen als gevolg van minder uitgaven voor de indicatiestelling.

• Bij slotwet wordt per saldo € 7,1 miljoen toegevoegd aan het budget voor indicatiestelling ten behoeve van de versnelde afschrijving van de inventaris van het CIZ. Dit is een gevolg van de overname van de inventaris van de regionale indicatie organen (RIO’s) door het CIZ. De RIO’s hadden een andere waarderingsgrondslag voor het inventaris. De versnelde afschrijving van inventaris van het CIZ betekent dat de afschrijvingslasten in de komende jaren lager zullen zijn.

Premie

Bedragen x € 1 miljoen

Bovenstaande tabel geeft aan hoe de uitgavenontwikkeling tussen 2003 en 2004 respectievelijk tussen 2004 en 2005 is samengesteld. De nominale uitgavenontwikkeling is het gevolg van toegedeelde loon- en prijsbijstellingen in de sector. De volumemutatie 2004 is het gevolg van een stijging in de uitgaven voor verstrekte PGB’s.

Ook de volumestijging 2005 hangt samen met een hoger aantal verstrekte PGB’s (€ 135,1 miljoen). Het onder overig vermelde bedrag hangt samen met een taakstelling terugdringing administratieve lasten.

Bedragen x € 1 miljoen

Toelichting op de definitieve uitgaven 2004

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2004 sinds het Jaarverslag 2004.

De volumemutatie in 2004 (-/- € 79,4 miljoen) wordt veroorzaakt door de afrekening van de uitgaven voor verstrekte PGB’s op basis van geactualiseerde gegevens van het CVZ.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2005

De tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds de Begroting 2005.

De hogere ontwikkeling voor nominaal (€ 14,5 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstellingen in de sector.

De volumeontwikkeling in 2005 (-/- € 513,8 miljoen) wordt voornamelijk verklaard doordat in de Begroting 2005 op deze sector nog de groeiruimte voor de diverse AWBZ-sectoren stond geparkeerd. De groei waarvoor deze ruimte was gereserveerd is inmiddels gerealiseerd op de artikelen 24, 26 en 27 en wordt daar verantwoord. Daarnaast is sprake van een meevaller in de uitgaven voor verstrekte PGB’s.

De technische mutatie (-/- € 12,0 miljoen) is het saldo van een tweetal mutaties. Er is € 6,0 miljoen overgeheveld naar artikel 27 ten behoeve van de subsidieregeling Coördinatie Vrijwillige Thuiszorg en Mantelzorg.

Daarnaast is € 6,0 miljoen overgeheveld naar artikel 31 ten behoeve van beheerskosten PGB’s.

25.3 Operationele doelstellingen

25.3.1 Het verbeteren van de kwaliteit van de indicatiestelling en de inrichting van een doelmatige organisatie

Toelichting:

2. Het uniformeren, standaardiseren van indicatieprocessen alsmede het afbakenen ten opzichte van andere domeinen vergt een meerjarige aanpak en is in 2005 voortvarend ter hand genomen. Het CIZ heeft in het tweede kwartaal 2005 de protocollen Gebruikelijke Zorg, Huishoudelijke Verzorging, Ondersteunende begeleiding en Activerende begeleiding als CIZ beleidslijn opgesteld. De protocollen Behandeling, Verblijf, Persoonlijke Verzorging en Verpleging waren in 2005 in ontwikkeling. Hierin is de afbakening ten opzichte van andere voorzieningen aan de orde. Indicatiestellers worden opgeleid in het toepassen van de protocollen. In de loop van 2005 is een referentiewerkproces ontwikkeld dat zich richt op verdere vereenvoudiging en standaardisering van processen en de stroomlijning van gegevensvastlegging rond indicatiestelling.

3. Het referentiewerkproces heeft ook tot gevolg dat de indicatiestelling doelmatiger plaats vindt: wat snel kan worden afgehandeld, wordt ook snel afgehandeld. Per 1 mei 2005 zijn 19 standaard indicatieprotocollen ontwikkeld (SIP’s). Gemandateerde ketenpartners (waaronder zorgaanbieders en ziekenhuizen) kunnen met behulp van deze SIP’s snel zorg aanvragen en ook meteen zorg inzetten. De mogelijkheden om via mandatering zorg aan te vragen worden in de loop van 2006 uitgebreid. Verder is eind 2005 een aanmeldmodule opgeleverd waarmee ketenpartners via het Internet digitaal aanvragen kunnen indienen.

25.3.2 Met de zorgregistratie kunnen het indicatieorgaan, de zorgaanbieder en het zorgkantoor (de ketenpartners) digitaal gegevens uitwisselen. Dit berichtenverkeer ondersteunt het proces van zorgtoewijzing en wachtlijstbeheer, dus de gehele keten van indicatiestelling tot zorgrealisatie

Toelichting:

4. In 2005 zijn de voorbereidingen getroffen voor het project gericht op de ultieme vulling van de AZR. In vier zorgkantoorregio’s is de ultieme vulling reeds gerealiseerd. In zes regio’s zijn eind 2005 pilots uitgevoerd. Parallel aan de ultieme vulling is in 2005 een draaiboek gemaakt voor het verbeteren van de kwaliteit van de AZR. Dit kwaliteitsbeleid richt zich op de inhoudelijke aspecten van de AZR (volledigheid, actualiteit en de betrouwbaarheid van de gegevens) en op het verder stroomlijnen van de werkprocessen bij de ketenpartners (meer uniforme werkwijzen).

5. De invoering van de AZR leidt tot een vermindering van de papierstroom. Indicatiebesluiten worden niet meer per post verstuurd, maar vervangen door elektronische berichten. De indicatieorganen sturen bijna alle indicatiebesluiten elektronisch via het zorgkantoor naar de zorgaanbieders. In enkele regio’s is reeds een begin gemaakt met het afschaffen van enkele van de zogeheten BZ-formulieren. Beide trends worden in 2006 krachtig doorgezet.

6. De implementatie van het berichtenverkeer met de zorgaanbieders loopt nog tot het voorjaar van 2006. Omdat de ultieme vulling in 2005 niet volledig is afgerond kon inning van de eigen bijdrage via de AZR niet in 2005 worden gerealiseerd.

25.3.3 De cliënt kan, met uitzondering van de functies behandeling en verblijf, kiezen tussen een persoonsgebonden budget (pgb) of zorg in natura (zin). Het pgb geeft cliënten de mogelijkheid zelf de zorg in te kopen en te organiseren

Toelichting:

1. Naar aanleiding van signalen van een aantal zorgkantoren dat in januari 2005 het subsidieplafond al bereikt was of bereikt zou worden, is het College voor zorgverzekeringen (CVZ) om nader onderzoek verzocht. Bij brief van 15 april 2005 is de Tweede Kamer geïnformeerd over het onderzoeksrapport van het CVZ en de reactie daarop. Vooruitlopend op de uitkomsten van het onderzoek hebben zorgkantoren toestemming gekregen om pgb’s toe te kennen tot 110% van het subsidieplafond en is het totale subsidieplafond 2005 vanwege een indexering met € 14,4 miljoen (1,63%) verhoogd. Met het subsidieplafond pgb-nieuwe-stijl van € 902,3 miljoen zijn wachtlijsten voorkomen en is beheerste groei gerealiseerd.

2. De motie Vietsch c.s. om de eigen bijdrage voor de functies ondersteunende- en activerende begeleiding in het pgb af te schaffen wordt per 1 januari 2006 uitgevoerd. De kosten die hiermee gemoeid zijn, zijn geraamd op circa € 10 miljoen per jaar.

3. Op basis van het onderzoek naar de monetarisering van de mantelzorg is de conclusie dat er op dit moment geen aanleiding is voor beleidswijzigingen. Het blijft mogelijk met een pgb verzekerde zorg bij mantelzorgers in te kopen.

4. Er is een plan van aanpak opgesteld om ervoor te zorgen dat de ruim 6 000 budgethouders oude stijl op 1 januari 2006 kunnen instromen in het pgb-nieuwe-stijl op basis van een functiegericht indicatiebesluit.

5. De gedragslijn ten aanzien van de omslagpunten in de pgb-regeling zijn in de pgb-regeling 2006 verankerd. Tot € 300 per dag moeten zorgkantoren onverkort uitvoering geven aan het indicatiebesluit. Daarnaast kunnen zorgkantoren een netto pgb van een verzekerde met een indicatie voor verblijf ophogen tot het bedrag dat de verzekerde in een instelling zou kosten, onder aftrek van de woonlasten. Hiermee wordt invulling gegeven aan de motie-Smits, waarin wordt verzocht instrumenten als zorgzwaartefinanciering en pgb zo in te richten dat zelfstandig wonen mogelijk is en blijft (Tweede Kamer, vergaderjaar 2004–2005, 26 631, nr. 122).

6. De invoering van de zorgzwaartefinanciering in de intramurale zorg is uitgesteld tot 1 januari 2007. In verband daarmede is de waardebepaling van het pgb-nieuwe-stijl niet nader ingevuld.

7. Er zijn twee onderzoeken gestart om de mogelijkheden voor administratieve lastenverlichting voor budgethouders in kaart te brengen. Het onderzoek naar de mogelijkheid digitale verantwoording is in december 2005 afgerond en een breed verkennend onderzoek wordt begin 2006 afgerond.

8. De invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de «knip in de GGZ’is uitgesteld tot 1 januari 2007.

25.3.4 De ontwikkeling en implementatie van een prestatiebekostigingssysteem voor de zorg in natura in de AWBZ. Uitgangspunt is een AWBZ-brede systematiek op basis van functies

Toelichting:

Alle voorgenomen beleidsprestaties hangen samen met de invoering van de intramurale functionele bekostiging, die uitgesteld is naar 1 januari 2007.

1 t/m 6:    Intramurale bekostiging: aan het einde van 2003 is gestart met alle voorbereidende werkzaamheden om het sluitstuk van de gemoderniseerde AWBZ, de intramurale functiegerichte bekostiging per 1 januari 2006 in te voeren. Deze invoering is een technisch complexe operatie waarbij de bestaande situatie macro budgettair omgezet zal worden naar de nieuwe situatie. Om deze omzetting te vergemakkelijken is in samenwerking met de brancheorganisaties van zorgaanbieders, Zorgverzekeraars Nederland, het College Tarieven Gezondheidszorg en het College voor Zorgverzekeringen een hulpmiddel ontwikkeld om goed zicht te krijgen op de zorgvolumes in de AWBZ. Dit zijn de Intramurale Zorgarrangementen (IZA’s). De ontwikkeling van het hulpmiddel is een dynamisch proces geweest waarbij het hulpmiddel is ontwikkeld, uitgetest, bijgesteld en weer opnieuw uitgetest. In februari en maart 2005 zijn door het hele land bijeenkomsten georganiseerd waarin aan aanbieders van intramurale zorg het hoe en waarom van de nieuwe bekostiging en de werking van het hulpmiddel (IZA’s) is toegelicht. De brancheorganisaties bleken in de loop van het voorjaar 2005 te weinig vertrouwen te hebben in de goede invoering van de nieuwe bekostiging en vonden dat het tempo te hoog lag. Daarom is besloten om de invoering van de nieuwe bekostiging uit te stellen tot 1 januari 2007. Omdat ook daarna vanuit het veld de complexiteit van de systematiek nog dikwijls opspeelde is de zomer van 2005 aangegrepen om de mogelijkheden te verkennen en uit te werken om de bekostigingssystematiek eenvoudiger en begrijpelijker te maken en te houden voor de cliënt, de inkoper van de zorg en de aanbieder ervan. Dit heeft geleid tot een aanpak gebaseerd op maximaal 15 zorgzwaartepakketten met meer ruimte voor flexibiliteit en vraagsturing in de zorglevering en zo min mogelijk administratieve lasten, door substitutie tussen de zorgsoorten (functies) binnen zorgzwaartepakketen (ZZP’s) toe te staan (TK 2005–2006, 26 631, nr. 152). Het vanaf 2003 ontwikkelde hulpmiddel (IZA’s) blijft als onderligger een belangrijk instrument voor de verdere ontwikkeling van de nieuwe bekostigingssystematiek waar het gaat om het prijzen van de zorgzwaartepakketten en bij het herijken van de indicatiestelling voor intramurale cliënten.

  Extramurale bekostiging

  Op 1 januari 2005 is bij de bekostiging van de extramurale zorg een vervolgstap gezet. Op die datum zijn nieuwe beleidsregels voor extramurale zorg ingegaan. In deze nieuwe beleidsregels is elke functie opgebouwd uit een basistarief met enkele opslagmodules. Deze beleidsregels bieden de inkopers en aanbieders van extramurale zorg de mogelijkheden om gericht en efficiënt afspraken over de levering van zorg te maken en maken een goede aansluiting mogelijk bij de zorgbehoefte van de cliënt. In 2006 wordt deze systematiek voortgezet.

Beleidsartikel 26: Gehandicapten- en hulpmiddelenbeleid

26.1 Algemene beleidsdoelstelling

Stelselmatig bevorderen dat mensen met een handicap volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving

Belangrijkste resultaten in 2005 zijn:

• Op regionaal niveau werken indicatieorganen voor onderwijs, zorg en justitie samen, maken afspraken en vereenvoudigen procedures. Deze good practices worden in 2006 landelijk verspreid.

• Om gelijke behandeling in de praktijk te bevorderen is een Actieplan opgesteld. Dit Actieplan (kamerstukken II, 29 355, nr. 1, 2004) is er op gericht «inclusief beleid» te realiseren.

• Een motie Vietsch met betrekking tot overhevelen van functies Ondersteunende en Activerende Begeleiding (OB/AB) naar de WMO heeft er toe geleid dat het project voor de overheveling van de dagbesteding naar arbeid en onderwijs zich vooralsnog geconcentreerd heeft op het inventariseren van de dagbesteding voor zowel kinderen als volwassenen.

• Als Keuze-ondersteunende informatie is de Hoorwijzer (www.hoorwijzer.nl) gerealiseerd en de eerste fase van de Routeplanner Alarmeringsapparatuur is afgerond.

26.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

Stimuleren aanbod zorgvoorzieningen

De lagere uitgaven zijn met name een gevolg van:

• Een verlaging bij de eerste suppletore wet door een overboeking € 0,4 miljoen naar artikel 33/Jeugdbeleid. Door het in werking treden van de Wet op de Jeugdzorg wordt de subsidie aan de William Schrikker Stichting voor opvangplaatsen met ingang van 1 januari 2005 door het Regionaal Orgaan Amsterdam (ROA) verstrekt op basis van een provinciale of regionale verordening.

• Een verlaging bij tweede suppletore wet door een overboeking van € 0,8 miljoen naar de operationele doelstelling «Opheffen gescheiden leefsituatie», van € 0,2 miljoen naar artikel 98 voor Operatie Jong, van € 0,1 miljoen naar artikel 30 voor kwaliteitstoetsingen bij gehandicaptenorganisaties en € 0,7 miljoen als gevolg van niet ingevulde voornemens op het gebied van landelijk uitvoerend werk.

• Een onderuitputting als gevolg van uitstel van het onderzoeksprogramma gehandicaptenzorg op grond van het Raad voor Gezondheidsonderzoek (RGO) advies (€ 0,4 miljoen) en de vrijval van € 0,3 miljoen in verband met de kenniscentra langdurige zorg.

Versterken van de rechtspositie

De lagere uitgaven zijn met name een gevolg van een verlaging bij de tweede suppletore wet van € 1,5 miljoen naar artikel 21 voor subsidie aan Zorg Onderzoek Nederland en Medische Wetenschappen (ZonMw) voor uitvoering van het programma Zorg voor Beter (Landelijk Actieprogramma Kwaliteit, Innovatie en Doelmatigheid (LAK) Care).

Opheffen gescheiden leefsituatie

De hogere uitgaven zijn met name een gevolg van een verhoging bij tweede suppletore wet voor onderzoek naar kwaliteitsverbetering cliëntondersteuning en voor ontwikkeling van zorgmodellen voor kinderdagcentra met meervoudig complex gehandicapte kinderen.

Kwaliteitstoetsing en verbetering

De lagere uitgaven zijn een gevolg van:

• Een verlaging bij de eerste en tweede suppletore wet door een overboeking van € 1,5 miljoen naar artikel 30 voor de subsidiëring van cliëntenorganisaties.

• Een verlaging bij tweede suppletore wet door een onderuitputting € 0,5 miljoen als gevolg van het niet doorgaan van een voorgenomen benchmark onder de instellingen in de gehandicaptenzorg.

Premie

Bedragen x € 1 miljoen

Bovenstaande tabel geeft aan hoe de uitgavenontwikkeling tussen 2003 en 2004 respectievelijk tussen 2004 en 2005 is samengesteld.

De hogere uitgaven voor arbeidsmarkt en werkdruk in 2005 (€ 18,2 miljoen) bestaat uit «Van Rijn-middelen» en middelen die zijn toegedeeld na het beëindigen van de subsidieregeling sectorfondsen.

De nominale uitgavenontwikkeling is het gevolg van loon- en prijsbijstellingen en de exploitatiegevolgen van instandhoudingsbouw in de verschillende deelsectoren. De volumeontwikkeling hangt zowel voor 2004 als voor 2005 voor het overgrote deel samen met extra geleverde productie.

De mutatie onder de post overig hangt grotendeels samen met een stijging in de uitgaven voor hulpmiddelen in 2004. In 2005 trad er een geringe daling in de uitgaven voor hulpmiddelen op.

Bedragen x € 1 miljoen

Toelichting op de definitieve uitgaven 2004

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2004 sinds het Jaarverslag 2004.

De nominale uitgavenontwikkeling (€ 46,0 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstellingen in de sector en het actualiseren van de raming van de kapitaallasten.

De volumemutatie in 2004 (–/– € 31,3 miljoen) wordt veroorzaakt door de herziene afrekening van de uitgaven voor gehandicaptenzorg op basis van geactualiseerde gegevens van het CTG.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2005

Deze tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds de Begroting 2005.

De nominale uitgavenontwikkeling (€ 114,5 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstellingen in de sector en het actualiseren van de raming van de kapitaallasten.

De getoonde volumemutatie voor de gehele sector bedroeg in 2005 € 187,5 miljoen. Dit is het saldo van diverse ontwikkelingen. Zo is er sprake van hogere uitgaven als gevolg van extra geleverde productie in de gehandicaptenzorg (€ 226,4 miljoen). Hierin is de veronderstelling verwerkt dat het realisatieniveau van de productie ten opzichte van de afspraken gemiddeld 99% bedraagt.

Daarnaast is sprake van een meevaller in de uitgaven voor hulpmiddelen (€ 73,9 miljoen) en enkele andere in omvang geringe mutaties.

Het onder «technisch/statistisch» vermelde bedrag is het saldo van een overheveling van de subsidieregeling Bone Anchored Hearing Aids naar artikel 22 (€ 0,8 miljoen) en een correctie op de overheveling van middelen vanuit artikel 25 ten behoeve van de CVZ-subsidieregeling ADL (€ 5,5 miljoen).

26.3 Operationele doelstellingen

26.3.1 Het creëren van een zodanig gedifferentieerd aanbod van voorzieningen op het terrein van zorg dat mensen met een langdurige beperking op basis van indicatie binnen een redelijke termijn adequaat geholpen kunnen worden

Toelichting:

1. Het programma voor het actief benaderen van instelling met functioneel slechte gebouwen is in 2005 vrijwel afgerond. Met alle instellingen zijn afspraken gemaakt, waarmee in beginsel de «deadline» van 1 september 2008 gehaald kan worden.

2. Na inventarisatie van de mogelijkheden is besloten om geen centrale (virtuele) loketten in te richten, maar in 2005 te bouwen aan good practices. In enkele regio’s doen indicatieorganen ervaring op met samenwerking, afspraken en vereenvoudiging van procedures. In 2006 worden deze good practices verspreid naar landelijk niveau.

3. Om meer duidelijkheid te krijgen over meervoudige problematiek bij lvg-jeugd zijn eind 2004 drie pilotprojecten in Drenthe, de regio Dordrecht en in de stadsregio Amsterdam gefaciliteerd. Deze pilots zijn in 2005 afgerond. Om de aansluiting van de indicatiestelling voor de jeugdzorg en de (verstandelijk-)gehandicaptensector te verbeteren is een plan ontwikkeld om tot nieuwe indicatiecriteria te komen. Ook is een verkenning uitgevoerd naar deskundigheidsbevordering binnen de Bureaus Jeugdzorg. Verder is het College voor zorgverzekeringen (CVZ) onlangs gevraagd een uitvoeringstoets te doen naar criteria voor indicatiestelling. De uitkomsten daarvan worden begin 2006 verwacht.

4. In 2005 is het onderdeel loophulpmiddelen afgerond. Voor de onderdelen loophulpmiddelen, vernevelapparatuur en zuurstofvoorziening is een interactieve website ontwikkeld. Voorts is een begin gemaakt met de ontwikkeling van een kompas voor visuele hulpmiddelen.

Productiegegevens

De onderstaande tabel geeft een overzicht van enkele productie-indicatoren.

Bron: CTG (College Tarieven Gezondheidszorg)

¹ Dagbesteding is vanaf 2004 opgenomen onder extramurale productieafspraken.

De productie vertoont een groei bij de semi-murale zorg en de extramurale zorg. Bij de verstandelijk gehandicapten is daarnaast ook een groei zichtbaar in het aantal verpleegdagen bij intramurale zorg. Het aantal dagen intramurale zorg is bij de zorg voor lichamelijk en zintuiglijk gehandicapten in 2005 licht afgenomen.

Wachttijden

Het College voor Zorgverzekeringen heeft een verdiepend onderzoek uitgevoerd onder alle zorgkantoren om een goed beeld te krijgen van de «wereld achter de cijfers» uit de AWBZ-brede zorgregistratie (AZR). Hoofdconclusie van dit onderzoek is dat er eind 2005 nauwelijks sprake is van wachtlijsten in de gehandicaptenzorg, en wel om de volgende redenen:

• De overgrote meerderheid van personen met een AWBZ-indicatiebesluit kan snel worden geholpen.

• In bijna alle regio’s zijn volgens de zorgkantoren, evenals vorig jaar, geen wachtenden voor zorg zonder verblijf. Slechts enkele regio’s melden wachtenden voor ondersteunende en/of activerende begeleiding.

• Circa 90% van de personen die in de AZR staan geregistreerd als wachtend op zorg met verblijf, krijgt in de thuissituatie (overbruggings)zorg aangeboden. Het merendeel van deze personen is daarover tevreden en ziet af van zorg met verblijf.

• De urgente wachtlijst is slechts circa 5% tot 10% van het aantal personen dat wacht op zorg met verblijf. Naar inschatting gaat het om circa 500 tot 1 000 wachtenden. Het gaat hierbij vooral om personen met meervoudige, complexe problematiek, zoals sterk gedragsgestoorde licht verstandelijk gehandicapten en meervoudig gehandicapten. Deze personen zijn moeilijk plaatsbaar, omdat zij met hun specifieke (gedrags)problemen niet op alle vrijgekomen plaatsen terecht kunnen. Bijna iedereen krijgt in de thuissituatie overbruggingszorg aangeboden, maar deze is niet toereikend. Aanvullend vraagt het realiseren van een passend zorgaanbod voor de ouder wordende verstandelijk gehandicapte toenemend aandacht.

Evenals vorige jaren blijkt dat er geen noemenswaardige wachtlijsten zijn voor mensen met een zintuiglijke beperking. Volgens een peiling onder een representatieve groep van zorgaanbieders blijkt dat de wachtlijsten bij deze instellingen vooral het karakter hebben van planningslijsten. Dit betekent dat personen die zich melden snel zijn te helpen.

26.3.2 De rechtspositie van mensen met een beperking en/of chronische aandoening regelen/bevorderen met het oog op een volwaardige participatie

Toelichting:

1 en 2.   In de Tussentijdse evaluatie van het Actieplan gelijke behandeling in de praktijk is uitgebreid gerapporteerd aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2005–2006, 29 355 nr. 26) over de stand van zaken. De Taskforce Handicap en Samenleving heeft tot taak het maatschappelijk bewustzijn te vergroten zodat er minder onnodige drempels voor mensen met beperkingen worden opgeworpen. Een van de consequenties zal zijn dat opdrachtgevers zich bewuster worden van de noodzaak van «design for all».

3. Over het voorstel tot uitbreiding van de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte met het domein wonen, heeft de Raad van State in november 2005 advies uitgebracht. Het is de bedoeling dat de wet in 2006 uitgebreid zal worden met het terrein goederen en diensten.

5. Besloten is voor de klachtenregeling verzekeringskeuringen niet af te wijken van de Wet financiële dienstverlening. Hiermee wordt aangesloten bij de huidige praktijk waarin, na behandeling door verzekeraar zelf, de klacht door de Stichting Klachteninstituut Verzekeringen wordt behandeld indien één van de partijen dit wenst. Hiermee wordt eveneens aangesloten bij voorlopige afspraken die door de veldpartijen zijn gemaakt.

6. Conform toezegging aan de Tweede Kamer (TK, 2003–2004, 29 200 XV, nr. 14) is het Patiënten panel Chronisch Zieken (PPCZ) uitgebreid met een gehandicaptenpanel: het Nationaal Panel Chronisch zieken en Gehandicapten (NPCG). Daarnaast is het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (NIVEL) in 2005 gestart met een panel van mensen met een verstandelijke beperking. Dit is het panel «Samen leven». Het NIVEL zal in nauwe samenwerking met het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) op grond van informatie uit beide panels jaarlijks de participatiemonitor opstellen. De participatiemonitor is een instrument in het kader van de WGBH/CZ om te meten of meer gehandicapten en chronisch zieken in de periode 2005–2008 gebruik kunnen maken van algemene voorzieningen (zoals openbaar vervoer).

26.3.3 Het regelen van randvoorwaarden voor samenhangende zorg, wonen en maatschappelijke ondersteuning in lokale samenleving, zodat mensen met een beperking kunnen (blijven) deelnemen aan de samenleving

Toelichting:

1. Medio 2005 is het totale aantal plaatsen in de regeling kleinschalige woonvoorzieningen op circa 7300 gekomen. Ruim 300 meer dan in 2004 (Cipi 3 bron: toelatingsregistratie). Het gaat hier om nieuwe plaatsen in het kader van de wachtlijstbestrijding, om vervanging van grootschalige plaatsen én om plaatsen die al wel kleinschalig waren maar nog niet als zodanig waren aangemeld. Naar schatting betreft het circa 1000 nieuwe plaatsen voor cliënten die voorheen grootschalig woonden.

2. Dit is onbekend omdat het meetinstrument dat nodig is om deze prestatie te meten, niet beschikbaar is. In de Wet toelating zorginstellingen (WTZi) is de maatschappelijke dagbesteding niet als aparte categorie benoemd.

3. De handelingsplannen die voortkomen uit de onderwijs-zorgarrangementen worden gefinancierd met de rugzak. Met toepassing van de richtlijn afbakening en reikwijdte AWBZ en onderwijs (Kamerstuk 26 631 en 27 728, nrs. 75 en 76). Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) is gevraagd om de regeling uniform landelijk toe te passen.

4. Met subsidie van VWS is door de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) in samenwerking met drie kinderdagcentra een in de praktijk overdraagbaar begeleidingsmodel (zorg- en leerplan) voor kinderen met een meervoudige complexe handicap ontwikkeld. Voorts hebben de drie betrokken kdc’s in een rapport beschreven hoe de nieuwe inzichten en methodieken kunnen worden overgedragen. Met het beschikbaar komen van de twee rapporten worden kinderdagcentra (kdc’s) een praktische handreiking geboden voor het begeleiden van meervoudig complex gehandicapte kinderen. Vòòr 2005 waren er al 66 gerealiseerd (Cipi 3). Naar schatting zijn er ultimo 2005 in totaal circa 300 plaatsen gerealiseerd. De doelstelling is dus slechts gedeeltelijk gehaald (234 plaatsen). Het aantal toezeggingen is wel voldoende om het aantal van 300 in 2006 wél ruimschoots te halen.

5. Onderzoek om de dagbesteding te inventariseren is in 2005 uitgevoerd voor zowel kinderen als volwassenen. De motie Vietsch met betrekking tot pilots gericht op overhevelen van functies Ondersteunende en Activerende Begeleiding (OB/AB) naar de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO heeft er toe geleid dat het project voor de overheveling van de dagbesteding naar arbeid en onderwijs zich vooralsnog geconcentreerd heeft op het in kaart brengen van de huidige stand van zaken. Daartoe is bovengenoemd onderzoek uitgevoerd. De pilots voor overheveling van de dagbesteding voor kinderen en volwassenen naar respectievelijk onderwijs en arbeid zijn nog niet gerealiseerd.

6. In het kader van de WMO is een care breed traject opgezet voor cliëntondersteuning, alle sectoren zijn hierbij betrokken.

7. Verschillende initiatieven zijn gestimuleerd: een masterclass «design for all» voor ontwerpers; een project voor jonge ontwerpers gericht op de verbeteringen in het ontwerpen van woonomgevingen en de toegankelijkheid van het internet wordt gestimuleerd. In het kader van de Raad van Europa en de Europese Unie worden initiatieven ontwikkeld, waarbij Nederland een actieve rol speelt. De resultaten zijn beperkt. De belangrijkste oorzaak hiervan lijkt te zijn dat opdrachtgevers zich nog te weinig bewust zijn van de wenselijkheid om «design for all» als ontwerpstrategie te hanteren.

26.3.4 Kwaliteitstoetsing en -verbetering stimuleren vanuit cliëntperspectief en de doelmatigheid van zorg- en dienstverlening verbeteren

Toelichting:

1. In 2005 zijn in het kader van «Zorg voor Beter» verschillende verbeterprogramma’s van start gegaan. Op de thema’s decubitus en voeding&vocht is gestart met zogenoemde doorbraaktrajecten. De verspreiding van best practices is versneld. Voor andere thema’s in het programma zoals preventie van seksueel misbruik in de gehandicaptenzorg en medicatieveiligheid is in 2005 de voorbereiding gedaan. De inventarisatie van best practices is in 2005 afgerond. De website als communicatiekanaal van de verbetertrajecten is goed bezocht evenals die van Zorg voor Beter.

2. De Hoorwijzer (www.hoorwijzer.nl) is gerealiseerd. De eerste fase van de Routeplanner Alarmeringsapparatuur is afgerond.

Beleidsartikel 27: Verpleging, Verzorging en Ouderen

27.1 Algemene beleidsdoelstelling

Een tijdige en adequate verpleging, verzorging en dienstverlening kunnen bieden aan mensen die daaraan een objectief vastgestelde behoefte hebben en samenhang aanbrengen in het ouderenbeleid

Kwaliteit van zorg (met name in verpleeghuizen) vormde een belangrijk thema in 2005. In 2OO5 is hierover regelmatig met de Tweede Kamer overlegd en is de Tweede Kamer regelmatig geïnformeerd. Daarnaast hadden ontwikkelingen in de totstandkoming van de WMO (zie beschrijving in artikel 34) en maatregelen in het kader van het vergroten van de houdbaarheid van de AWBZ (zie artikel 25) ook hun effect op de sector verpleging en verzorging.

27.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

De totale programma uitgaven waren in 2005 € 3,9 miljoen hoger dan begroot. De belangrijkste oorzaak daarvan zijn de meeruitgaven voor kwaliteit. De beschikbare middelen voor kwaliteit zijn zowel in eerste als in tweede suppletore wet verhoogd.

Tijdigheid en toegankelijkheid

De uitgaven zijn bijna € 3,2 miljoen lager dan begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een overheveling binnen artikel 27 van € 3 miljoen naar de operationele doelstelling «passendheid en keuzevrijheid». Dit betreft een administratieve correctie en was al opgenomen in de 1e suppletore wet.

Passendheid en keuzevrijheid

De uitgaven zijn € 3,3 miljoen hoger dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door uitgaven van € 4,3 miljoen voor de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO), waarvoor bij gelegenheid van de 1e suppletore wet extra budget is toegevoegd. Hiertegenover staat dat ongeveer € 1 miljoen is overgeheveld naar andere begrotingsartikelen (o.a. voor de financiering van cliëntentoetsen). Deze mutaties waren al opgenomen in de 1e suppletore wet. Bij slotwet wordt € 1,1 miljoen overgeheveld naar artikel 25 ten behoeve van de indicatiestelling.

Kwaliteit

Bij 1e en 2e suppletore wet zijn de beschikbare middelen voor kwaliteit per saldo met € 8,5 miljoen opgehoogd. Niet al deze middelen zijn in 2005 ook tot besteding gekomen. Zo bedragen de uitgaven voor het steunpunt verpleeghuiszorg in 2005 € 7,4 miljoen, waar € 10 miljoen was voorzien. Bij slotwet wordt € 2,3 miljoen overgeheveld naar artikel 25 ten behoeve van de indicatiestelling.

Doelmatigheid

De uitgaven zijn bijna € 0,3 miljoen lager dan begroot. In de 1e suppletore wet was het budget al benedenwaarts bijgesteld met € 0,2 miljoen voor de financiering van cliëntentoetsen.

Communicatie en coördinatie van het ouderenbeleid

In de 2e suppletore wet is het budget verlaagd met € 0,3 miljoen in verband met onderuitputting. Daarnaast is ruim € 0,1 miljoen overgeheveld naar andere begrotingsartikelen. Bij slotwet wordt € 0,2 miljoen overgeheveld naar artikel 25 ten behoeve van de indicatiestelling.

Ontvangsten

De ontvangsten bedroegen in 2005 € 1,2 miljoen. Het betreft incidentele niet geraamde ontvangsten van verrekeningen van voorgaande jaren en de wet op de bejaardenoorden (WBO). In de 2e suppletore wet was de ontvangstenraming al bijgesteld tot € 0,7 miljoen.

Premie

Bedragen x € 1 miljoen

Bovenstaande tabel geeft aan hoe de uitgavenontwikkeling tussen 2003 en 2004 respectievelijk tussen 2004 en 2005 is samengesteld.

De nominale uitgavenontwikkeling is het gevolg van loon- en prijsbijstellingen en de exploitatiegevolgen van instandhoudingsbouw in de verschillende deelsectoren.

De volumeontwikkeling in 2004 is het saldo van extra uitgaven als gevolg van extra geleverde productie in de sector verpleging en verzorging (€ 235,4 miljoen) en middelen voor zorgvernieuwing en overige bestedingsafspraken die vanaf 1 januari 2004 slechts gedeeltelijk of niet langer beschikbaar zijn gesteld. Deze middelen vormen het grootste deel van de – € 301,5 miljoen die weergegeven is onder de post overig.

De volumeontwikkeling in 2005 bestaat uit drie mutaties. De eerste mutatie van € 13,1 miljoen, wordt veroorzaakt omdat de zogenaamde «Van Rijn» middelen (arbeidsmarktmiddelen) zijn toebedeeld aan de sectoren nadat de subsidieregeling sectorfondsen is beëindigd.

De mutatie van € 308,2 miljoen is voor het grootste deel het gevolg van extra geleverde productie in de sector verpleging en verzorging.

De mutatie van € 33,1 miljoen onder de post overig is een saldopost voor subsidie-uitgaven en middelen voor zorgvernieuwing.

Bedragen x € 1 miljoen

Toelichting op de definitieve uitgaven 2004

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2004 sinds het Jaarverslag 2004.

De lagere ontwikkeling voor nominaal in 2004 (– € 30,0 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstellingen in de sector en het actualiseren van de raming van de kapitaallasten.

Het lagere bedrag van € 199,7 miljoen voor volume is het saldo van diverse bijstellingen op basis van het CTG (budgetten) en het CAK (bovenbudgettaire vergoedingen).

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2005

Deze tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds de Begroting 2005.

De hogere ontwikkeling voor nominaal (€ 45,8 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstellingen in de sector en het actualiseren van de raming van de kapitaallasten.

Het hogere bedrag aan volume (€ 289,8 miljoen) betreft een saldo van diverse meer- en minderuitgaven. Zo is er sprake van hogere uitgaven als gevolg van extra geleverde productie in de sector verpleging en verzorging (€ 277,5 miljoen). Hierin is de veronderstelling verwerkt dat het realisatieniveau van de productie ten opzichte van de afspraken gemiddeld 99% bedraagt.

Daarnaast is sprake van lager dan geraamde uitgaven voor subsidies via het CVZ en hogere uitgaven voor bovenbudgettaire vergoedingen (zoals tandheelkundige hulp in instellingen voor verpleging en verzorging).

27.3 Operationele doelstellingen

27.3.1 Randvoorwaarden bieden voor een zodanig aanbod van intramurale en extramurale zorgvoorzieningen en dienstverlening dat mensen die daarvoor in aanmerking komen binnen redelijke termijnen geholpen kunnen worden

Toelichting:

1. De monitoring van de wachtlijsten vond in 2005 plaats op basis van wachtlijstgegevens uit het AZR bij de zorgkantoren (en niet zoals voorheen gebeurde op basis van wachtlijstgegevens van individuele instellingen).

Productiegegevens

In onderstaande tabellen zijn het aantal dagen in verpleeg- en verzorgingshuizen en het aantal uren extramurale zorg van een aantal functies in de sector verpleging en verzorging opgenomen. Bij de productie van de intramurale zorg vertoont het aantal dagen in de verzorgingshuizen een daling. In de verpleeghuizen neemt het aantal dagen toe.

Voor de extramurale zorg is het aantal uren voor alfahulpverlening, huishoudelijke zorg, persoonlijke verzorging en verpleging aanzienlijk toegenomen.

Bron: CTG (College Tarieven Gezondheidszorg)

Bron: CTG (College Tarieven Gezondheidszorg)

¹ In verband met de in 2003 nog bestaande lumpsumfinanciering is er mogelijk meer productie gerealiseerd.

² Vanaf 2005 worden bij het CTG niet meer afzonderlijk uren voor extramurale thuiszorg, verpleeghuiszorg en verzorgingshuiszorg geregistreerd.

Wachttijden

Het College voor Zorgverzekeringen heeft een verdiepend onderzoek uitgevoerd bij alle zorgkantoren naar de ’wereld achter de cijfers’ uit de AWBZ-brede zorgregistratie (AZR).

Uit dit onderzoek blijkt dat er, net als in de gehandicaptensector overigens, in de sector verpleging en verzorging eind 2005 nauwelijks sprake is van wachtlijsten, en wel om de volgende redenen:

• De overgrote meerderheid van personen met een AWBZ-indicatiebesluit kan snel worden geholpen.

• Evenals vorig jaar zijn er geen wachtlijsten voor zorg zonder verblijf.

• Circa 90% van degenen die wachten op zorg met verblijf krijgt in de thuissituatie (overbruggings)zorg aangeboden. De meesten zijn hierover tevreden, waardoor zij van zorg met verblijf (voorlopig) afzien.

• De urgente wachtlijst is circa 5% tot 10% van het aantal dat volgens AZR wacht op zorg met verblijf. Naar inschatting gaat het om circa 2000 tot 3000 wachtenden. Deze personen hebben het zorgkantoor om zorgbemiddeling gevraagd en kunnen niet binnen redelijke termijn van passende zorg worden voorzien. Bijna iedereen krijgt al zorg met verblijf, maar door bijkomende problemen is daarnaast ook behandeling nodig.

27.3.2 Keuzemogelijkheden bevorderen voor wonen, zorg en dienstverlening voor mensen op basis van hun indicatie

Toelichting:

2. In de visienota «Ouderenbeleid in het perspectief van de vergrijzing» is verwoord dat een werkgroep van de ministeries van VROM en VWS onderzoek verricht naar de inkomenspositie van de burger bij extramuralisering. Dit onderzoek is in 2005 gestart en zal in 2006 afgerond worden.

3. Onderzoek naar best practices voor volledige extramuralisering van verzorgingshuizen is afgerond. Het onderzoek naar modellen voor de organisatie voor zorg op afroep wordt begin 2006 afgerond. Onderzoek naar boekwaardeproblematiek zal medio 2006 gereed zijn.

27.3.3 Samenwerking tussen mantelzorgers en professionele zorg verbeteren

Toelichting:

1. Er heeft overleg plaatsgevonden met professionele organisaties en opleidingsinstituten om te bezien hoe in de opleidingen meer aandacht voor mantelzorg kan worden gegeven. Gebleken is dat ten aanzien van dit punt grote verschillen tussen de instituten bestaan. Een landelijke aanpak hiervan ligt daarom niet voor de hand. Wel zijn bijeenkomsten gehouden voor praktijkmensen binnen de opleidingen om hen modellen aan te reiken voor het behandelen van mantelzorg als thema binnen de opleiding.

2. In 2005 is het evaluatieonderzoek afgerond. In het evaluatieonderzoek werd een positief beeld geschetst van de wijze waarop door betrokken instanties het beleid ten aanzien van mantelzorgondersteuning wordt uitgevoerd. Wat betreft de omvang wordt vooral gewezen op betere mogelijkheden voor respijtzorg. Met vertegenwoordigers van mantelorganisaties is voorts gesproken over de omvang van de financiering van mantelzorgondersteuning gelet op de groeiende behoefte. Dat overleg wordt in 2006 afgerond.

27.3.4 Stimuleren dat de kwaliteit van zorg en dienstverlening aansluit bij de behoeften van de cliënt en bij de professionele standaards van deskundigheid

Toelichting:

1. Uitvoering Landelijk Dementieprogramma ligt op schema.

2. De voorbereiding van de wetswijziging loopt. De beleidsinhoudelijke contouren zijn in 2005 in samenwerking met veldpartijen opgesteld en aan de Kamer aangeboden.

3. In een driejarig traject wordt voor de Verpleging en Verzorging sector (V&V) een managementveiligheidssysteem ontwikkeld en ingevoerd. Dit systeem wordt zodanig ontwikkeld dat het ook toepasbaar zal zijn voor de gehandicaptenzorg.

4. In 2005 is het verbetertrajectenprogramma onder de titel «Zorg voor Beter» van start gegaan. Op de thema’s decubitus en voeding&vocht is gestart met zogenoemde doorbraaktrajecten. De inventarisatie van best practices is in 2005 afgerond.

27.3.5 Doelmatigheid van zorg- en dienstverlening in de sector Verpleging en Verzorging verbeteren

Toelichting:

1 en 2. Inzicht en transparantie vormen het startpunt voor doelmatigheidsverbeteringen. Zie toelichting bij artikel 30.3.1 «Maatschappelijke verantwoording».

27.3.6 Maatschappelijke participatie van ouderen bevorderen en het intersectorale ouderenbeleid coördineren en erover communiceren

Toelichting:

2. Op 19 april 2005 is de visienota «Ouderenbeleid in het perspectief van de vergrijzing» naar de Tweede Kamer gestuurd. In vervolg op de visienota is een begin gemaakt met de verdere ontwikkeling van het monitorinstrument en de bevordering van het maatschappelijke debat over vergrijzing. De coördinatie van het ouderenbeleid heeft geleid tot onder andere samenwerking met het ministerie van Justitie op het punt van de bestrijding van ouderenmishandeling.

Beleidsartikel 28: Wet voorzieningen gehandicapten

28.1 Algemene beleidsdoelstelling

Het zelfstandig functioneren van gehandicapten en ouderen bevorderen door voorzieningen te bieden op het gebied van wonen en vervoer

28.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

De programma-uitgaven waren in 2005 € 12,5 miljoen lager dan in de begroting was voorzien. Tegenover hogere uitgaven voor dure woningaanpassingen (€ 2,1 miljoen hoger), subsidies en diversen (€ 0,3 miljoen hoger) en het sociaal vervoer (€ 1 miljoen hoger) stonden lagere uitgaven voor het bovenregionaal vervoer (€ 15,9 miljoen lager).

Bij 1e suppletore wet is € 8 miljoen aan het budget voor de dure woningaanpassingen toegevoegd. De uiteindelijke uitgaven van € 24,9 miljoen zijn hoger uitgekomen dan oorspronkelijk begroot was, maar beduidend lager dan bij 1e suppletore wet werd voorzien. In 2004 bedroegen de uitgaven voor dure woningaanpassingen nog € 29,9 miljoen. De uitgaven voor dure woningaanpassingen zijn in 2005, in tegenstelling tot voorgaande jaren, gedaald.

Bij de behandeling van de begroting 2005 hebben de kamerleden Van der Ham en Dijksma een amendement ingediend waarmee € 10 miljoen is toegevoegd aan het budget voor het bovenregionaal vervoer. Medio 2005 werd onderuitputting bij het bovenregionaal vervoer zichtbaar. Vanwege de verwachte onderuitputting zijn bij 2e suppletore wet de onbenutte middelen uit het amendement overgeheveld naar het ministerie van V&W. Dit geld wordt gebruikt voor extra maatregelen/investeringen die direct bijdragen aan het vergroten van de reismogelijkheden van gehandicapten bij bovenregionale reizen met het openbaar vervoer (zie brieven van 21 september en 14 december 2005, vergaderjaar 2005–2006, 25 847, nr. 33 en 34). De resterende middelen die bij het bovenregionaal vervoer niet tot besteding zijn gekomen zijn gebruikt om andere knelpunten op de VWS-begroting op te vangen.

Bij slotwet wordt € 4,4 miljoen overgeheveld naar artikel 25 ten behoeve van de indicatiestelling AWBZ.

28.3 Operationele doelstellingen

28.3.1 Maatschappelijke participatie van ouderen en gehandicapten

* Wordt niet jaarlijks gemeten. In verband met (voorgenomen) overheveling van de Wvg naar de Wmo wordt ook in 2006 afgezien van meting.

Toelichting:

In 2005 is een voorstel ontwikkeld voor de verdeling van de middelen die naar de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) overgeheveld gaan worden. In deze verdeelsleutel zijn ook de middelen voor de dure woningaanpassingen Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg) en het sociaal vervoer Besluit bijdrage AWBZ-gemeenten (Bbag) meegenomen. De overige Wvg-middelen zijn al onderdeel van het Gemeentefonds.

Bij het bovenregionaal vervoer is in 2005 het aantal pashouders aanzienlijk toegenomen. Eind 2005 bedroeg het aantal pashouders ruim 70 000 (was 40 000 pashouders in december 2004). Hier staat echter tegenover dat de pashouders hun persoonlijk kilometerbudget (pkb) (nog steeds) niet maximaal benutten.

Aanvullende beleidsprestatie:

Naast het bovenregionaal vervoer zijn er ook andere regelingen die vervoersvoorzieningen voor kwetsbare groepen bieden, in aanvulling op of ter vervanging van het openbaar vervoer. In 2005 heeft het kabinet een denkrichting geformuleerd voor de wijze waarop zes vervoersregelingen op termijn op één decentraal niveau optimaal klantvriendelijk en doelmatig zijn te organiseren (zie de brief van 2 december 2005, vergaderjaar 2005–2006, 29 538, nr. 34). In 2006 wil het kabinet deze denkrichting met betrokken partijen verder bespreken, onderzoeken en uitwerken. In dit kader wil het kabinet ook experimenten gaan faciliteren.

Beleidsartikel 29: Arbeidsmarktbeleid

29.1 Algemene beleidsdoelstelling

Een beheerste ontwikkeling van de arbeidskosten, een goed en innovatief functionerende arbeidsmarkt en implementatie van het algemene arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsbeleid

29.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

Het verschil van de verplichtingen ad. € 62,6 miljoen is voor € 31 miljoen van technische en administratieve aard en hangt vooral samen met de beëindiging van de structurele subsidierelatie met de sectorfondsen (ad. € 6 miljoen) en de daarbij behorende in 2004 toegezegde afbouwsubsidies, waarvan de betaling in 2005 heeft plaatsgevonden (ad. € 25 miljoen). Het restant ad. € 31,6 miljoen hangt vooral samen met de lagere uitgaven in 2005, zoals hieronder nader verklaard.

Het verschil van de uitgaven ad. € 3,8 miljoen met betrekking tot het terugdringen personeelstekorten en verhoging arbeidsproductiviteit wordt veroorzaakt doordat bij de uitvoering van het beleid er voor gekozen is meer tijd te nemen voor de analysefase, agenderende fase en het opsporen van goede voorbeelden. Hierdoor is later gestart met de fase waarin goede voorbeelden verspreid zijn. Het verspreiden en experimenteren van goede voorbeelden loopt door in 2006.

Het verschil van de uitgaven ad. € 27,3 miljoen met betrekking tot het regulier maken van gesubsidieerde banen wordt veroorzaakt doordat van de «Regeling stimuleringssubsidie doorstroom zorg» door werkgevers in 2005 beperkt gebruik is gemaakt. Deze middelen zijn overgeboekt naar begrotingsartikel 99 «nominaal en onvoorzien» en ingezet op andere terreinen binnen de VWS-begroting.

Het verschil van de apparaatsuitgaven wordt veroorzaakt doordat voor de vernieuwing van het zorgstelsel middelen zijn gereserveerd. Een deel van de verwachte uitgaven voor 2005 is verplaatst naar 2006.

29.3 Operationele doelstellingen

29.3.1 Het verhogen van de arbeidsproductiviteit in de zorg en welzijnsector

Toelichting:

Het vermogen van de arbeidsproductiviteit in de zorg is noodzakelijk om ook op (middel)lange termijn voldoende zorgpersoneel beschikbaar te hebben om aan de groeiende zorgvraag te kunnen voldoen. Daartoe is dit thema in 2005 breed op de agenda gezet. Door middel van zogenoemde specials van een aantal tijdschriften (Economisch Statistische Berichten (ESB), Zorgvisie, Nursing) zijn de meeste geledingen binnen de zorg bereikt. Ook de ontwikkelde scheurkalender 2006 met dagelijks een goed praktijkvoorbeeld draagt bij aan het noodzakelijke besef om slimmer te werken. Aangezien de daadwerkelijke verhoging van arbeidsproductiviteit plaats dient te vinden binnen en tussen instellingen, is de rol van VWS vooral stimulerend en faciliterend.

Tevens is onderzoek verricht om na te gaan op welke wijze instellingen geprikkeld kunnen worden om de arbeidsproductiviteit te verhogen. De uitkomsten daarvan worden meegenomen in de verdere ontwikkeling van de prestatiebekostiging en transparantiesystemen, in zowel de cure als de care.

Daarnaast zijn in samenwerking met veldpartijen een aantal trajecten gestart om goede praktijkvoorbeelden te ontwikkelen, op te sporen en te verspreiden. Het gaat daarbij onder anderen om een benchmark van werkprocessen in de ouderenzorg, de eerder genoemde scheurkalender, regionale themabijeenkomsten en ondersteuning van innovatieve experimenten. Overigens vinden deze trajecten plaats in nauwe afstemming met traject als «Sneller Beter» en «Zorg voor Beter».

29.3.2 Het regulier maken van gesubsidieerde banen

Toelichting:

Van de «Regeling stimuleringssubsidie doorstroom zorg» is door werkgevers in 2005 beperkt gebruik gemaakt. Het aantal gehonoreerde aanvragen voor het omzetten van gesubsidieerde banen in reguliere banen valt daarmee lager uit dan geraamd. In 2005 zijn 311 aanvragen ingediend, waarvan er 264 zijn gehonoreerd.

Dat minder gesubsidieerde banen in reguliere banen zijn omgezet, is terug te voeren op diverse beweegredenen van individuele werkgevers om een gesubsidieerde werknemer al dan niet een reguliere baan aan te bieden. In het Convenant Gesubsidieerde Arbeid Zorgsector dat VWS hierover met sociale partners en gemeenten heeft afgesloten wordt uitgegaan van 2 500 reguliere banen per jaar. Convenantpartners hebben afgesproken dat de regeling in 2006 wordt geëvalueerd.

29.3.3 Kennis van toekomstige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de zorg en welzijnsector en informatie over actuele arbeidsmarktgegevens zodat VWS tijdig de nodige beleidsinformatie beschikbaar heeft

Toelichting:

Het onderzoeksprogramma Zorg & Welzijn stelt VWS in staat de actuele situatie op de arbeidsmarkt en de resultaten van het arbeidsmarktbeleid van instellingen te volgen. Daarnaast resulteerde het programma in het (jaarlijkse) «Integrerend rapport Arbeid in Zorg en Welzijn 2005». Het rapport geeft niet alleen inzicht in actuele arbeidsmarktgegevens, maar ook in toekomstige ontwikkelingen. De arbeidsmarkt is op dit moment «stabiel». Een aantrekkende economie kan echter snel leiden tot het moeilijker kunnen bezetten van arbeidsplaatsen. VWS participeert ook in een interdepartementaal onderzoeksprogramma over de Nederlandse arbeidsmarkt als geheel. Het overkoepelende thema is de transitionele arbeidsmarkt.

Beleidsartikel 30: Marktordening, Opleidingen, informatie-, kwaliteits- en patiëntveiligheidsbeleid

30.1 Algemene beleidsdoelstelling

Het ordenen van de zorg en het stimuleren van actoren en activiteiten, zodat een voldoende, kwalitatief hoogwaardig, veilig en doelmatig zorgaanbod ontstaat, waarbij de geïnformeerde burger bewuste keuzes kan maken

De belangrijkste resultaten in 2005 zijn:

• De functies van de zelfstandige bestuursorganen in de topstructuur van de zorgsector zijn herzien. Onderdeel daarvan betreft de vorming van de Zorgautoriteit.

• Vrije prijsvorming of andere prijsvorming is ingezet om doelmatigheid te belonen, als de marktsituatie in de deelmarkt dat toelaat.

• Informatievoorziening over prestaties en ontwikkelingen in de zorg is versterkt via prestatie-indicatoren.

• Voor de bestuursstructuur en de bedrijfsvoering van zorginstellingen (governance) zijn regels gesteld.

• Een portal met informatie over gezondheidszorg voor burgers is in 2005 ontwikkeld.

• Voor organisaties van patiënten, gehandicapten en ouderen is per 1 januari 2006 een nieuwe subsidieregeling ontwikkeld.

• De uitvoering van het landelijke actieprogramma voor de kwaliteit en doelmatigheidsverbetering in ziekenhuizen (programma Sneller Beter).

• De verbreding van de landelijke actieprogramma’s naar de care sector, de eerstelijnsgezondheidszorg en de collectieve preventie. De verbetering van de kwaliteit van diabeteszorg.

• Voorbereidende werkzaamheden voor de invoering van het elektronisch medicatiedossier, elektronische toegang tot huisartsendossier en 100% elektronisch declaratieverkeer.

• De opbouw van kennis voor bewustwording patiëntveiligheid.

• De ontwikkeling van een nieuwe bekostigingssystematiek voor de opleidingen.

• Het uitbrengen van de nieuwe agenda Ethiek en Gezondheid.

30.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

Regulering van de zorg

Ten behoeve van de herpositionering zelfstandig bestuursorganen (zbo’s) in de zorg was oorspronkelijk € 1 miljoen geraamd. Voor het jaar 2005 hebben de zbo’s plannen ingediend in het kader van deze herpositionering (bijvoorbeeld de voorbereiding Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)). Deze plannen zijn via de premie gefinancierd. Om dit te kunnen dekken is een bedrag van in totaal € 7 miljoen naar de premiemiddelen overgeboekt. Onderdeel van deze overboeking was de oorspronkelijk geraamde € 1 miljoen op deze operationele doelstelling.

Evenwicht in marktposities

De hogere uitgaven van € 1,8 miljoen betreft een saldo van diverse posten. Hogere uitgaven zijn gerealiseerd door het overnemen door het Fonds Patiënten Gehandicapten en Ouderen (PGO) van enkele subsidieverplichtingen (€ 2,0 miljoen), alsmede het verkrijgen van de loon- en prijsbijstelling ten behoeve van het Fonds PGO (€ 1,4 miljoen). Lagere uitgaven zijn gerealiseerd door een overboeking (€ 0,55 miljoen) naar artikel 21 ten behoeve van de financiering van het TV-programma «onder controle» en lagere uitgaven (€ 0,9 miljoen) in 2005 dan geraamd voor een informatiecampagne rond de invoering van de zorgverzekeringswet.

Informatie over het zorgaanbod

De hogere realisatie vloeit hoofdzakelijk voort uit de overboeking uit artikel 22 van het budget van het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (NIVEL) (€ 3,4 miljoen).

Vernieuwingen in de zorg

Het verschil ten opzichte van de vastgestelde begroting wordt grotendeels verklaard door twee additionele posten. Voor het project zorg ICT is ten opzichte van de vastgestelde begroting een additioneel bedrag van € 20,8 miljoen op dit artikel gerealiseerd (Voorjaarsnota (VJN), Najaarsnota (NJN)), waarvan € 6,2 miljoen aan het agentschap Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (CIBG) is betaald voor de realisatie van de sectorale beheervoorziening (sbv) en het Unieke Zorgverlener Identificatienummer-register (uzi). Voor de vier onder de verantwoordelijkheid van VWS vallende programma’s in het kader van het Besluit subsidies investeringen kennisinfrastructuur is € 8,7 miljoen uitgegeven (VJN, NJN).

Modernisering beroepenstructuur

Lager dan geraamde uitgaven voor onder meer het beschikbare opleidingsbudget huisartsen ter hoogte van € 5,8 miljoen zijn bij NJN afgeboekt.

Voor de financiering van de medische tuchtcolleges is van de vastgestelde begroting een bedrag van € 1,4 miljoen naar Justitie overgeboekt. Het saldo van diverse kleinere posten, waaronder extra uitgaven aan agentschap CIBG voor de ontwikkeling van een assessmentprocedure voor buitenslands gediplomeerden (€ 0,5 miljoen) zorgt voor een additionele onderuitputting op deze operationele doelstelling van € 1,5 miljoen.

Ethisch verantwoord handelen

Voor de toetsingscommissies euthanasie is een bedrag van bijna € 0,8 miljoen (VJN) overgeheveld van de operationele doelstelling «modernisering beroepenstructuur» naar agentschap CIBG. De jaarlijkse uitgaven voor de rijksbijdrage abortusklinieken waren voor € 7,4 miljoen geraamd, tegen een realisatie van ruim € 10 miljoen. Met een eenmalige hogere rijksbijdrage van € 3 miljoen (NJN) is aansluiting van raming en bevoorschotting gerealiseerd en wordt de noodzaak tot nabetaling voorkomen. Voor de evaluatieonderzoeken door Zorg Onderzoek Nederland en Medische Wetenschappen (ZonMw) van de euthanasiepraktijk en de embryowet is in 2005 een bedrag van ruim € 0,9 miljoen (NJN) overgeboekt naar artikel 21.

Apparaatsuitgaven

De hogere uitgaven op deze post worden nagenoeg geheel verklaard (circa € 4 miljoen) door de vorming van een nieuwe directie (Markt en Consument) die op dit artikel verantwoord wordt. Dekking voor deze hogere uitgaven is afkomstig van diverse andere artikelen.

Ontvangsten

De hogere realisatie op de ontvangstenbudgetten wordt voor het grootste deel verklaard door een niet geraamde bijdrage van het ministerie van Economische Zaken vanuit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) van € 8,7 miljoen voor vier Interdepartementale Commissie voor Economische Structuurversterking/Kennisinfrastructuur (ICES/KIS) kennisprojecten en de niet geraamde lagere vaststellingen van in het verleden verleende subsidies. De grootste daarvan is een niet geraamde ontvangst van € 3,0 miljoen als gevolg van een lagere vaststelling van de subsidie aan de huisartsenopleiding.

30.3 Operationele doelstellingen

30.3.1 «Slim» regelen van de zorg met goed bestuur

Toelichting:

1. De wettelijke basis voor deze eisen is gelegd, de Wet toelating zorginstellingen (WTZi) is met ingang van 1 januari 2006 in werking getreden en geldt op dit punt onverkort voor alle nieuwe aanbieders. Bestaande aanbieders hebben tot 1 januari 2007 de tijd om aan deze eisen te gaan voldoen.

3. Wel is gerealiseerd: de invoering van de WTZi, de toelating is geliberaliseerd, bouwprocedures zijn deels gereguleerd. De afgelopen jaren zijn de eerste stappen gezet op het gebied van wetgeving. De Wet marktordening gezondheidszorg zal (indien het parlement hiermee instemt) in de loop van 2006 in werking treden.

4. VWS ontwikkelt de visie op aansturing van en toezicht op zbo’s mede aan de hand van de implementatie van de algemene kabinetsvisie op toezicht «Minder last: meer effect» van oktober 2005 en het kabinetsstandpunt over het rapport «Een herkenbare staat: investeren in de overheid» (over verzelfstandigde overheidsorganisaties) van mei 2005. De VWS toezichtarrangementen worden aangesloten op de kaderstellende kabinetsvisie op toezicht. Daarnaast zullen in 2006 sectorspecifieke toezichtvisies worden ontwikkeld. De sectorspecifieke toezichtvisie is ontwikkeld voor de curatieve zorg.

5. Met de brief van 27 mei 2005 (29 689, nr. 7) is visie gepresenteerd van het kabinet op de uitvoering en het toezicht in het nieuwe zorgstelsel. De Zorgverzekeringswet (Zvw) regelt de taken van het College voor zorgverzekeringen (CVZ) en College toezicht zorgverzekeringen (CTZ), het wetsvoorstel Wet marktordening gezondheidszorg voorziet in het samengaan van CTZ en College Tarieven Gezondheidszorg (CTG) en de introductie van transparante en integrale tarieven zorgt op termijn voor een nieuwe positie van College bouw zorginstellingen (CBZ) en Curatieve Somatische Zorg (CSZ). De omvorming bij de betrokken zbo’s is gaande.

6. Er zijn experimenten gestart bij CTG/ZAio op het gebied van prijsvorming. Vrije prijsvorming bij fysiotherapie, maar ook een experiment met vrije prijsvorming bij de Sint Maartenskliniek en binnen de AWBZ bij het steunkousapparaat en de «screen to screen»?

  In 2005 zijn, ten behoeve van de beheersing van het macrokader, aanwijzingen gegeven voor de ziekenhuizen (beide als gevolg van een convenant) en de AWBZ (beide als gevolg van een convenant). Er is een bestuurlijke afspraak gemaakt met de brancheverenigingen over de inzet van middelen voor het oplossen van zorgzwaarteproblematiek en voor verbetering van kwaliteit.

7. De notitie «Transparante en Integrale tarieven in de gezondheidszorg» (bijlage bij briefnr. 27 659, nr. 52 van 8 maart 2005) zet uiteen hoe intramurale zorginstellingen meer verantwoordelijkheid kunnen krijgen voor investeringsbeslissingen en huisvestingskosten. Rekening houdend met een aanloopperiode van twee jaar en een overgangsperiode van zes jaar, kan de integrale en transparante prestatiebekostiging in 2012 zijn gerealiseerd.

8. In 2005 is gewerkt aan de wettelijke kaders die de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van zowel overheid als bij de zorg betrokken partijen (zorgverzekeraars en zorgaanbieders) regelen. De WTZi en de Zorgverzekeringswet (Zvw) zijn met ingang van 1 januari 2006 in werking getreden. De Wet marktordening gezondheidszorg zal indien het parlement hiermee instemt in de loop van 2006 in werking treden.

30.3.2 Een goed evenwicht in de (markt)posities van zorgaanbieders en zorggebruikers

Toelichting:

1. In het kader van de Wet klachtrecht cliënten zorgsector (WKCZ) heeft het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO een landelijke Klachtenrichtlijn gezondheidszorg ontwikkeld. Hierin wordt aangegeven hoe om te gaan met klachten in het kader van deze wet. Voor het onderhoud van de richtlijn is de Stichting Beheer Klachtenlijn Gezondheidszorg opgericht. Deze stichting ontwikkelt een dienstenaanbod voor het veld bij de implementatie van de richtlijn. Ervaringen uit de praktijk zullen bij het onderhoud van de richtlijn worden benut.

  In 2005 is in het kader van het implementatieplan Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (WMCZ) door organisaties van cliëntenraden ondermeer een modelregeling ontwikkeld. Hierin is vastgelegd op welke wijze de zorginstelling de cliëntenraad faciliteert om zijn werkzaamheden naar behoren te kunnen uitoefenen. Tevens is het boekje met de titel «Bouwen aan medezeggenschap: getrapte medezeggenschap en centrale cliëntenraad» uitgebracht. Daarnaast is een vooronderzoek uitgevoerd naar medezeggenschap in decentrale en extramurale zorgvormen. Uit dit onderzoek blijkt de noodzaak voor het ontwikkelen van richtlijnen voor extramurale en decentrale zorgvormen. Naar verwachting zullen deze richtlijnen in 2006 worden ontwikkeld.

3. Eind 2005 is de vergelijkende informatie over verzekeraars en ziekenhuizen wel gerealiseerd. In verband met overleg en afstemming met verpleeg- en verzorgingshuizen, thuiszorg, GGZ en gehandicaptenzorg dat meer tijd in beslag heeft genomen dan verwacht, is de portal op deze terreinen nog niet gerealiseerd.

4. Aan deze toezegging is gedeeltelijk voldaan door invoering van het Restitutiebesluit op grond van artikel 11 Ziekenfondswet (Zfw) per 1 mei 2005.

30.3.3 Alle partijen in de zorg hebben voldoende informatie over de toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit van het zorgaanbod

Toelichting:

1. In 2005 is een belangrijke basis gelegd voor de eerste Zorgbalans die in mei 2006 verschijnt. De Zorgbalans is een monitor die op samenhangende wijze een beeld geeft van de macro prestaties van het zorgstelsel.

3. In 2005 is de administratieve lastenreductie op het terrein van de bouw deels gehaald (€ 6 miljoen). Rondom de ICT toepassingen is de reductie grotendeels in 2005 gehaald. De stroomlijning van het declaratieverkeer is in 2005 al op gang gekomen, maar heeft in 2005 nog geen reductie opgeleverd. De totale reductie 2005 is uitgekomen op € 82 miljoen. In 2005 hebben zich echter ook een aantal onvoorziene stijgingen van administratieve lasten voorgedaan. De introductie van de diagnose-behandelcombinatie (dbc’s), kaderregeling Administratieve Organisatie en Interne Controle (AO/IC) en de implementatie van EU-richtlijnen heeft de administratieve lasten met € 152 miljoen laten stijgen. Het netto resultaat over 2005 is hierdoor een stijging van administratieve lasten van € 70 miljoen.

30.3.4 Gebruik van zinvolle vernieuwingen in de zorg vanuit de invalshoeken van ICT, kwaliteit, doelmatigheid en patiëntveiligheid

Informatie- en communicatietechnologie

Toelichting:

In 2005 zijn diverse trajecten in gang gezet, die hun vervolg zullen kennen in 2006. Over de voortgang van deze trajecten is de Tweede Kamer per brief en bijgeleverde voortgangsrapportage (kenmerk TK 27 529, volgnummer 18, van 7 november 2005 jl.) uitgebreid op de hoogte gesteld.

De planning moest, gelet op een zorgvuldige uitvoering en voldoende veiligheid, worden bijgesteld. In de loop van 2005 is er meer zicht ontstaan op de noodzakelijke technische doorlooptijd van een aantal zaken. Zo kost het bouwen en aanpassen van de benodigde technische voorzieningen meer tijd dan gedacht. De koplopers hebben in 2005 nog niet met voldoende ICT-leveranciers overeenstemming kunnen bereiken over de vereiste aanpassingen en kosten. Passende maatregelen zijn getroffen om in 2006 wel het gewenste resultaat te bereiken.

In 2005:

• Is er gestart met de bouw van het landelijk schakelpunt (LSP). Dit is eind januari 2006 klaar om te testen.

• Zijn er twaalf koploperomgevingen geselecteerd, zes regio’s voor het elektronisch medicatiedossier (EMD) en zes regio’s voor het waarneemdossier huisartsen (WDH).

• Is het Wetvoorstel gebruik BSN aan de Tweede Kamer toegezonden. De koplopers kunnen vooruitlopend op de BSN-wetgeving aan de slag met het sofi-nummer op basis van een AMvB.

• Is gestart met de bouw van de Sectorale berichtenvoorziening voor de zorg (SBV-z). Deze was eind januari 2006 gereed en is toen in productie gegaan voor de koplopers. Vooruitlopend op het BSN wordt tijdelijk met het sofi-nummer gewerkt.

• Is gestart met de uitgifte van de UZI-passen.

• Zijn de normen betreffende de beveiliging van informatie en autorisatierichtlijnen EMD en WDH vastgelegd en in overeenstemming met het veld tot stand gekomen.

Kwaliteit van zorg

Toelichting:

2. Omdat op het gebied van kwaliteit en uitkomsten van zorg nog zoveel initiatieven gaande zijn in een omgeving die zo sterk verandert (nieuw zorgstelsel, nieuwe honoreringssystemen, etc.), is het niet opportuun een tussentijdse evaluatiestudie te starten.

Doelmatigheid van zorg

Toelichting:

1. Binnen het ZonMw-programma Doelmatigheidsonderzoek is ruimte gemaakt voor «vroege evaluatie van medische innovaties». Interessante innovaties kunnen daardoor al op doelmatigheid worden beoordeeld voordat formeel de effectiviteit is aangetoond. ZonMw heeft in opdracht van VWS relevante veldpartijen geraadpleegd over de prioriteiten van het doelmatigheidsonderzoek. Op basis daarvan is het ZonMw-programma doelmatigheidsonderzoek geherstructureerd. Bij de raadpleging bleek dat partijen nog niet goed in staat waren aan te geven wat voor hen de belangrijkste doelmatigheidsvraagstukken zijn. Een nadere verkenning binnen het programma doelmatigheidsonderzoek zal hierover meer duidelijkheid moeten verschaffen.

Patiëntveiligheid

Toelichting:

Op basis van adviezen van 1) de heer Willems, president-directeur van Shell Nederland, als gezant voor het thema patiëntveiligheid van het programma Sneller Beter, 2) de Inspectie voor de gezondheidszorg «Staat van de Gezondheidszorg 2004» en van 3) de Raad voor gezondheidsonderzoek «Onderzoek patiëntveiligheid», zijn diverse programma’s gestart die ten doel hebben dat zorginstellingen vanaf 2008 werken met systemen om de veiligheid van de zorg te managen. Dat wordt beschouwd als een noodzakelijke voorwaarde om veilige zorg te kunnen bieden.

30.3.5 Een moderne beroepenstructuur en een evenwichtige capaciteit aan zorgverleners

Toelichting:

3 en 4.   De modernisering van de opleidingen vordert. De opleidingen voor de verschillende medisch specialisten worden herschreven in competentie gerichte eindtermen en in inzichtelijke en toetsbare opleidingsprogramma’s. Een deel van de specialistenopleidingen is afgerond, een ander deel wordt nog beschreven in het nieuwe format. De stuurgroep Modernisering Opleidingen en Beroepsuitoefening in de zorg (MOBG) heeft een voorstel geformuleerd voor een nieuwe besturingstructuur voor opleidingen en beroepen in de zorg. Dit beoogde College voor de Beroepen en Opleidingen in de Gezondheidszorg (CBOG) zal vanaf 2006 fasegewijs opgebouwd worden. De nieuwe bekostigingssystematiek voor opleidingen krijgt inmiddels voor de eerste tranche opleidingen in 2007 gestalte. In overleg met veldpartijen is vastgesteld welke zorgopleidingen daarvoor in aanmerking komen: huisartsen, medisch specialisten en â-beroepen in de ziekenhuizen (ziekenhuisapothekers, klinisch chemici en klinisch fysici). Voor de genoemde ziekenhuisopleidingen geldt per 1 januari 2006 een CTG beleidsregel, waarmee de middelen voor deze opleidingen worden geoormerkt in de instellingsbudgetten. In 2006 wordt vastgesteld welke overige zorgopleidingen in aanmerking komen voor bekostiging via de nieuwe bekostingingssystematiek.

6. In samenspraak met het ministerie van OCW is voor de jaren 2005 en 2006 incidenteel additionele ruimte gecreëerd om een extra instroom van 75 studenten mogelijk te maken. Als gevolg hiervan is de structurele jaarlijkse instroom van 250 studenten per september 2005 verhoogd tot 325 studenten.

8. Het project Verpleegkundige Beroepen en OpleidingsContinuüm (VBOC) wordt later afgerond dan aanvankelijk geraamd. Het eindrapport wordt in mei 2006 aan VWS aangeboden.

9. Eind 2005 is de reorganisatie van het beheer van de tuchtcolleges voor de gezondheidszorg afgerond. Het beheer van de tuchtcolleges is per 1 januari 2006 overgedragen aan het Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (CIBG).

a. de raming is exclusief zittenblijvers

Bron: opleidingsinstellingen (CIPI 2)

Bron: realisatiecijfers HVRC/SBOH; raming begroting 2005: SBOH 2003 (CIPI 2)

Bron: Capaciteitsorgaan/MSRC (CIPI 3)

30.3.6 Het bevorderen van ethisch verantwoord handelen in de gezondheidszorg en bij medisch-wetenschappelijk onderzoek

Toelichting:

5. De resultaten van de evaluatie Embryowet zijn in maart 2006 aangeboden (TK 30 486, nr. 1). Op 14 november 2005 is het onderzoek evaluatie Wet afbreking zwangerschap aangeboden. In maart 2006 zal het standpunt daarover worden uitgebracht.

6. In december 2005 is het evaluatieonderzoek CEG aangeboden. Het standpunt daarover wordt voorbereid en zal naar verwachting in mei 2006 worden uitgebracht.

7. De onderzoeken zijn van start gegaan en zullen in 2006 worden afgrond.

Beleidsartikel 31 Zorgverzekeringen

31.1 Algemene beleidsdoelstelling

Iedere ingezetene van Nederland heeft een zorgverzekering conform internationale standaarden tegen een redelijke prijs, die zo wordt uitgevoerd dat de verzekerde de zorg krijgt die nodig is en het stelsel in financiële zin beheersbaar is.

De belangrijkste mijlpaal in 2005 is:

• De voorbereiding en invoering van de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet op de zorgtoeslag. Beide wetten zijn op 14 juni 2005 door de Eerste Kamer aangenomen waardoor iedere ingezetene van Nederland zich volgens één zelfde regime kan verzekeren voor geneeskundige zorg in een markt van gereguleerde concurrentie met belangrijke publieke randvoorwaarden.

De belangrijke resultaten in 2005 zijn:

• Alle burgers en organisaties zijn geïnformeerd over de veranderingen met betrekking tot de Zvw en de Wet op de zorgtoeslag.

• Alle verzekerden hebben tijdig een aanbieding van hun verzekeraar ontvangen voor de nieuwe zorgverzekering waardoor een adequate voortzetting van hun verzekeringssituatie is gegarandeerd.

• Door instelling van de werkgroep onverzekerden is in samenspraak met alle betrokken veldorganisaties bijgedragen aan het beperken van het aantal onverzekerden en is een agenda voor verdere oplossingen in 2006 en later voorbereid.

• Er is overeenstemming bereikt met onder andere het College Bescherming Persoonsgegevens over het gebruik van privacygevoelige gegevens voor de uitvoering van de zorgverzekering, in het bijzonder van de uitvoering van de risicoverevening.

• De Europese Commissie heeft ingestemd met twee belangrijke onderdelen van de nieuwe Zorgverzekeringswet, namelijk het behoud van de wettelijke financiële reserves bij ziekenfondsen en het toepassen van een risicovereveningssysteem.

• De hoogte van de beschikbare middelen van het Zorgverzekeringsfonds en de specifieke vormgeving van het vereveningsmodel voor het jaar 2006 zijn in september vastgesteld.

• De ziekenfondsen zijn met behoud van de wettelijke reserves van rechtswege toegelaten tot het private zorgverzekeringsdomein en het CTZ heeft de voorgelegde modelpolissen van alle verzekeraars beoordeeld.

• Het toezichtkader Zvw en de relatie met nieuwe toezichthouders (De Nederlandse Bank/Autoriteit Financiële Markten (DNB/AFM) is vormgegeven, waarbij vooruitlopend op inwerkingtreding van het wetsvoorstel Marktordening Gezondheidszorg het CTZ over een adequaat instrumentarium beschikt.

• In het najaar van 2005 zijn met de vertegenwoordigende organisaties in het veld gezamenlijke aandachtspunten vastgesteld voor de AWBZ-uitvoering in 2006.

• Eind 2005 zijn de zorgkantoren aangewezen voor de periode 2006 tot en met 2008. Tot deze aanwijzing is besloten naar aanleiding van adviezen van onder andere het CTZ.

31.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

De overheveling van de geneeskundige geestelijke gezondheidszorg (ggz) naar de Zorgverzekeringswet (Zvw) is gefaseerd. De activiteiten voor wat betreft het onderzoek naar de aanpassing van het vereveningsmodel, de communicatie en implementatie zullen daardoor grotendeels in 2006 plaatsvinden. Als gevolg hiervan zijn de uitgaven in 2005 € 0,2 miljoen lager dan geraamd.

Onderzoeken op het terrein van de monitor invoering Zvw, evaluatie no-claimteruggaveregeling, ontwikkeling risicovereveningssysteem (o.a. AWBZ) zijn opgeschoven naar 2006. Hierdoor vielen de uitgaven voor 2005 € 0,5 miljoen lager uit dan was geraamd.

In 2005 is het onderzoek naar de omvang van fraude en de effecten van het gevoerde beleid door middel van fraudedetectie en risicomodellering door zorgverzekeraars in deelsectoren van de zorg als gevolg van problemen rondom de declaraties van diagnose-behandelcombinatie-declaraties (DBC) zonder het gewenste resultaat beëindigd. De hiervoor beschikbaar gestelde middelen (€ 0,5 miljoen) hebben hierdoor niet tot uitgaven geleid.

Enkele onderdelen van de massamediale campagne voor de invoering van de Zvw zijn in de laatste maanden van het jaar aangepast. Hierdoor is € 0,5 miljoen minder uitgegeven dan geraamd. Ook was de opvang Publieksvragen via Postbus 51 minder omvangrijk dan verwacht (€ 1,1 miljoen).

Premie

Bedragen x € 1 miljoen

Bovenstaande tabel geeft aan hoe de uitgavenontwikkeling tussen 2003 en 2004 respectievelijk tussen 2004 en 2005 is samengesteld.

De nominale uitgavenontwikkeling is het gevolg van loon- en prijsbijstellingen in de verschillende deelsectoren. De volumestijging in 2004 is het saldo van diverse uitgavenmutaties. De belangrijkste zijn een stijging in de beheerskosten particulier (€ 29,1 miljoen) en een daling in de uitgaven als gevolg van de invulling van de taakstelling administratieve lastenverlichting (– € 24,8 miljoen).

De volume-ontwikkeling in 2005 is voornamelijk het gevolg van de incidenteel hogere uitgaven 2004 voor beheerskosten particulier (de beheerskosten particulier in het jaar 2005 zijn op dit moment nog niet afgerekend) en de lagere uitgaven bij beheerskosten ZFW in dat jaar. De technische uitgavenontwikkeling is het saldo van diverse herschikkingen. Zo is er vanuit artikel 25 € 6,0 miljoen overgeheveld voor beheerskosten PGB’s, vanuit de VWS-begroting is € 7,0 miljoen overgeheveld voor beheerskosten ZBO’s en vanuit artikel 99 € 5,1 miljoen voor beheerskosten AWBZ-brede Zorgregistratie (AZR).

Bedragen x € 1 miljoen

Toelichting op de definitieve uitgaven 2004

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2004 sinds het Jaarverslag 2004. De volumemutatie van € 99,4 miljoen hangt vrijwel volledig samen met de afrekening van de beheerskosten particulier.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2005

Deze tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds de Begroting 2005. De hogere ontwikkeling voor nominaal (€ 15,1 miljoen) is het saldo van nadere loon- en prijsbijstellingen in de sector. De volumemutatie van € 29,8 miljoen is voornamelijk het gevolg van hogere beheerskosten ZFW (€ 20,0 miljoen).

De technisch/statistisch mutatie van € 23,6 miljoen is het saldo van diverse herschikkingen.

Vanuit artikel 25 is € 6,0 miljoen overgeheveld voor beheerskosten PGB, vanuit de VWS-begroting is € 7,0 miljoen overgeheveld voor beheerskosten ZBO en vanuit artikel 99 € 5,1 miljoen voor beheerskosten AWBZ-brede Zorgregistratie (AZR).

31.3 Operationele doelstellingen

31.3.1 Er is een zorgverzekering voor iedere ingezetene van Nederland tegen een redelijke prijs die voldoet aan internationale standaarden

Toelichting:

1. De Zvw is op 14 juni 2005 door de Eerste Kamer aangenomen (Stb. 2005, 358). Onder de Zvw is besloten de uitvoeringsregelgeving onder te brengen in één AMvB, het Besluit zorgverzekering. Hierin zijn de hoofdlijnen van de vereveningssystematiek en het wettelijk aansprakenpakket geregeld. Het Besluit Zvw is op 2 augustus in het Staatsblad geplaatst. Onder de Zvw is besloten de uitvoeringsregelgeving onder te brengen in één ministeriële regeling, de Regeling zorgverzekering. Deze regeling is in verschillende tranches tot stand gebracht: publicatie in de staatscourant heeft voor de drie tranches plaatsgevonden op respectievelijk 5 september 2005, 19 oktober 2005 en 22 december 2005. Op 23 mei 2005 werd de Invoerings- en aanpassingswet Zvw (I&A-wet) aangeboden aan het parlement. Goedkeuring van de Eerste Kamer werd verkregen op 4 oktober 2005. De I&A-wet bevat de bepalingen over de afwikkeling van de WTZ 1998 en de MOOZ. In het Aanpassingsbesluit en de Aanpassingsregeling zijn de wijzigingen van AMvB’s en regelingen opgenomen. Deze zijn eind december 2005 in de Staatscourant gepubliceerd.

2. Om een snelle en kwalitatief goede uitvoering en afwikkeling van de WTZ 1998 te garanderen stelt de Stichting uitvoering omslagregelingen (SUO) in overleg met De Nederlandsche Bank (DNB) een afbouwplan op.

3. De Wet op de zorgtoeslag is op 14 juni 2005 door de Eerste Kamer aangenomen. De Regeling vaststelling standaardpremie is op 14 oktober 2005 in de Staatscourant gepubliceerd.

4. Verzekeraars worden in het nieuwe stelsel geprikkeld tot een doelmatige uitvoering van de Zvw. Ze moeten de wet uitvoeren binnen wettelijke publieke randvoordwaarden. Op het nakomen van deze randvoorwaarden houden College toezicht zorgverzekeringen/ Zorgautoriteit in oprichting (CTZ/ZAio) (verbod op premiedifferentiatie, zorgplicht en acceptatieplicht), De Nederlandsche Bank (DNB) (solvabiliteit), Autoriteit Financiële Markten (AFM) (gedrag richting consument) en de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) (misbruik economische machtspositie en fusietoetsing) toezicht. In 2006 wordt het wetsvoorstel marktordening gezondheidszorg in het Parlement behandeld. In dat wetsvoorstel wordt de Zorgautoriteit opgericht, waarin CTZ en College Tarieven Gezondheidszorg (Ctg) zullen opgaan, en worden haar bevoegdheden vastgelegd. Tot dat moment houdt het CTZ toezicht op de uitvoering van de Zvw door zorgverzekeraars.

5. De sociale zekerheidsverordening en de uitvoeringsverordening zijn herzien. Er zijn voorstellen uit naar verdragspartners tot wijziging van de Coördinatieverdragen inzake sociale zekerheid. Deze verdragen dienen ter bescherming van de verzekerden en hun gezinsleden ingevolge de Zvw op het gebied van medische zorg.

6. en 7.   Er zijn stappen gezet om het Nederlandse verzekeringsstelsel in te passen in het internationale recht. Er is een plan van aanpak en een meerjarenplanning opgesteld inzake de aanpassing van EU-verordeningen, internationale verdragen en internationale afrekeningsakkoorden. Op 29 september 2005 is Bosnië akkoord gegaan met het voorstel. Australië heeft voorlopig akkoord gegeven op 18 november 2005. De planning is 2 akkoorden per jaar. In de Zvw is voorzien in de introductie van een winstmotief aan de zorgverzekeraars. Dit aspect vergde ratificatie van het Internationale Arbeidsorganisatie-Verdrag 130 (ILO), waarmee ILO-Verdragen 24 en 25 zijn opgezegd. Op 3 december 2005 is het door het parlement goedgekeurd en neergelegd bij de ILO. Er is parlementaire goedkeuring verleend tot het opzeggen van ILO-Verdrag 118 inzake gelijke behandeling. Het verdrag is voor Nederland op 20 december 2005 buiten werking getreden.

10. De Regeling is op 17 maart vastgesteld (Staatscourant 2005, 56).

12. Vanuit VWS is veel voorlichting gegeven aan verzekeraars en Zorgverzekeraars Nederland (ZN). In de tweede helft van 2005 is de voorlichting uitgebreid naar zorgaanbieders, werkgevers/werknemersorganisaties en intermediaire organisaties die contact hebben met moeilijk bereikbare doelgroepen. Vanuit de Belastingdienst zijn afspraken gemaakt met woningbouwcorporaties en gemeenten over lokale steunpunten bij de aanvraag van de zorgtoeslag, het zogeheten Hulp en Informatiepunt toeslagenregelingen huur en zorg (HIPs). Ook de websites www.denieuwezorgverzekering.nl met een kennisbank met circa 500 veelgestelde vragen, en www.toeslagen.nl hebben een belangrijke rol in de implementatie gespeeld.

13. Er zijn drie grote massamediale campagnes gevoerd. Twee over de nieuwe zorgverzekering en één over de zorgtoeslag. Dit heeft tot een zeer hoge bekendheid met de nieuwe zorgverzekering en de zorgtoeslag geleid. Mensen die niet via de massamedia konden worden bereikt, zijn voorgelicht door intermediaire organisaties die veel contact met de moeilijk bereikbare groep hebben.

14. De privacy van verzekerden is gewaarborgd in de regeling zorgverzekering (invulling artikel 35 en 87 Zvw) en de opgestelde gedragscode (addendum).

15. Op 14 juni 2005 heeft de Eerste Kamer de Wet fraudebestrijding zorgverzekeringswetten aanvaard.

31.3.2 Er is bij de zorgverzekeringen een beheerste premie- en kostenontwikkeling

Om de premie- en kostenontwikkeling bij de zorgverzekeringen te beheersen, zijn drie subdoelen geformuleerd:

A Zorgverzekeraars tot doelmatige zorginkoop stimuleren.

B Verzekerden tot verantwoord zorggebruik stimuleren.

C De omvang en samenstelling van het verzekerde pakket beheersen.

1 en 2. Het vereveningsmodel voor de Ziekenfondswet is succesvol toepasbaar gemaakt voor de gehele Nederlandse bevolking. Dit betekent adequate compensatie voor zorgverzekeraars van kostenverschillen door verschillen in gezondheidstoestand van verzekerden, met behoud van significante financiële prikkels voor een efficiënte uitvoering van de zorgverzekering en doelmatige zorginkoop. De Regeling Zvw (eerste fase) is op 5 september 2005 in de Staatscourant (nr. 171) gepubliceerd. Op 3 mei 2005 heeft de Europese Commissie aangegeven dat voor het beoogde risicovereveningssyteem geldt dat er sprake is van gerechtvaardigde staatssteun. De Commissie acht het risicovereveningssysteem noodzakelijk en proportioneel voor het adequaat functioneren van het nieuwe, marktgerichte zorgverzekeringssysteem. De Commissie acht tevens het behoud van de wettelijke reserves een aanvaardbare steunmaatregel, omdat de ziekenfondsen deze middelen nodig hebben om te voldoen aan de solvabiliteitseisen die gelden in de Zorgverzekeringswet.

3. Op termijn is een andere uitvoeringsstructuur voor de AWBZ voorzien. Ter voorbereiding daarvan is een interdepartementaal beleidsonderzoek naar de toekomst van de AWBZ gestart. Voor de zomer van 2006 zal het kabinet een reactie op hoofdlijnen formuleren.

4. In 2005 heeft een werkgroep van VWS, ZN en CTG/Zaio onderzoek uitgevoerd naar de verdeling van financiële middelen met ingang van 2006 via de bestaande systematiek van de regionale contracteerruimtes voor de zorgkantoren. Het eindrapport van deze werkgroep is op 15 september 2005 gepresenteerd. Dit is benut bij de aanwijzing aan CTG/Zaio over de contracteerruimte waarover de Tweede Kamer is geïnformeerd bij brief van 17 oktober 2005 (TK 2005–2006, 26 631, nr. 148). In november 2005 is een nieuw plan gepresenteerd voor de invoering van zorgzwaartebekostiging voor intramurale zorg met ingang van 1 januari 2007 (TK 2005–2006, 26 631, nr. 152). In december 2005 is overeenstemming bereikt over de hoofdlijnen van een nieuw Convenant zorgkantoren voor de periode 2006 2008. Dit convenant zal begin 2006 worden ondertekend. In 2005 heeft elk zorgkantoor verantwoording afgelegd over de AWBZ-uitvoering in 2004. Het CTZ heeft gericht onderzoek gedaan naar de zorginkoop (juni 2005). Hieruit kwam naar voren dat zorgkantoren op een goede manier invulling geven aan de zorginkoop. De resultaten zijn bij brief van 15 september 2005 aan de Tweede Kamer toegezonden (TK 2005–2006, 26 631, nr 146). Deze resultaten zijn betrokken bij de verlenging van de concessie voor de uitvoering van de AWBZ tot 2009.

5. Zie onder 3.

6. Er zijn afspraken gemaakt met ZN en het College voor zorgverzekeringen (CVZ) over het volgen van de uitvoering van de no-claimteruggaveregeling. De Kamers zijn bij brief d.d. 12 april 2005 geïnformeerd over het ontwikkelde no-claimtoetsingskader. In het najaar 2005 is het evaluatie-onderzoek gestart.

7. De vaststelling en inning van de eigen bijdrage AWBZ is geregeld in het op grond van de AWBZ vastgestelde Bijdragebesluit Zorg. In 2005 is de eigen bijdrage voor intramurale AWBZ-zorg ongewijzigd gebleven. In Koninklijk Besluit (KB) van 14 december 2005 (Staatsblad 675) is vastgelegd dat de overgangsproblematiek inzake de intramurale AWBZ-zorg per 1 januari 2007 opgelost moet zijn.

8. De Tweede Kamer zal begin 2006 de WMO aanvaarden. De WMO gaat dan in per 1 januari 2007. Per die datum wordt de huishoudelijke verzorging voor mensen zonder verblijfsindicatie naar de WMO overgeheveld. Aanpassing van het op de AWBZ gebaseerde Besluit zorgaanspraken AWBZ en het Bijdragebesluit Zorg met het oog op de WMO zijn in voorbereiding.

31.3.3 Rechtmatige en doelmatige uitvoering van de zorgverzekeringen

Om een rechtmatige en doelmatige uitvoering van de zorgverzekeringen te realiseren, zijn drie subdoelen geformuleerd:

A. Uitvoering Ziekenfondswet en AWBZ

B. Aanpak fraude

C. Uitvoering eigen bijdragen

1. Het oordeel over het functioneren van het CTZ in 2004 is meegenomen in de algemene brief over het functioneren van de zorgzelfstandig bestuursorganen (ZBO’s) die in september 2005 naar de Kamer is gestuurd. De resultaten van het onderzoek van het CTZ naar de rechtmatigheid van de uitvoering van de ZFW door de ziekenfondsen en de AWBZ door de uitvoeringsorganen, zorgkantoren en het Centraal Administratie Kantoor (CAK) becommentarieert de minister in een brief aan de Kamer die in januari 2006 aan de Kamer is verstuurd. Het Financieel verslag dat het CVZ uitbrengt over de Algemene Kas en het Algemene Fonds 2003 is ook naar de Kamer verstuurd.

2. In 2005 is door het CTZ gewerkt aan de verdere ontwikkeling van een eenduidig raamwerk van prestatieindicatoren dat inzicht biedt in de mate waarin ziekenfondsen de ZFW doelmatig uitvoeren. In mei 2005 heeft het CTZ de brochure Toelichting op de prestatie-indicatoren ZFW 2004 vastgesteld.

3. In 2005 is door het CTZ gewerkt aan de verdere ontwikkeling van een raamwerk van prestatie-indicatoren dat inzicht biedt in de kwaliteit van de uitvoering van de AWBZ door zorgkantoren. In juli 2005 heeft het CTZ de brochure Toelichting prestatiemeting AWBZ 2004 vastgesteld. Hierin is het normenkader voor 2004 opgenomen.

4. Het CTZ rapporteert uiterlijk 1 november 2006 op basis van de verantwoordingsdocumenten van ziekenfondsen en zorgkantoren.

  De eerste signalen wijzen uit dat zorgverzekeraars in 2005 in voldoende mate een misbruik- en oneigenlijk-gebruik beleid (formuleren) en materiële controles (uitvoeren).

5. Samen met ZN, CTZ/CTG en zorgverzekeraars is met inschakeling van een extern onderzoeksbureau een werkgroep «onderzoeksopzet fraudedetectie DBC’s» opgericht. Door problemen in het DBC-declaratieproces bij ziekenhuizen, was er geen goede dataset aanwezig. Het onderzoek is zonder het gewenste resultaat beëindigd.

6. De toetsing van de mogelijkheden tot vereenvoudiging van de eigen bijdrageregeling zonder verblijf in de AWBZ heeft niet tot een aanpassing van het Bijdragebesluit Zorg geleid.

7. De aanbevelingen zijn verwerkt in concept AMvB met o.a. afschaffen eigen bijdrage, activerende begeleiding, ondersteunende begeleiding en kwijtschelding (motie Vietsch). Het KB is vastgesteld op 20 september 2005 (Staatsblad 2005, 471).

Beleidsartikel 32: Rijksbijdragen volksgezondheid

32.1 Algemene beleidsdoelstelling

Het medebekostigen van sociale ziektekostenverzekeringen uit de schatkist met als doel de premiedruk van deze verzekering binnen maatschappelijk aanvaardbare grenzen te houden

Zoals in de begroting aangegeven, verlagen de bijdragen van het Rijk de premiedruk voor de ziekenfondsverzekering en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Deze rijksbijdragen zijn een onderdeel van het sociaal-economisch beleid van het Rijk. Tevens dienen de rijksbijdragen ter financiering van het VWS-beleid op het gebied van volksgezondheid en zorg.

Met de invoering van de nieuwe zorgverzekering per 1 januari 2006 is de rijksbijdrage voor de ziekenfondsverzekering vervallen. Omdat in deze zorgverzekering kinderen geen premie verschuldigd zijn, is gelijktijdig met de invoering ervan een rijksbijdrage ziektekosten voor verzekerden jonger dan achttien jaar ingevoerd.

32.2 Budgettaire gevolgen van beleid