Gerealiseerde uitgaven naar beleidsterrein voor 2007 (in € mln.)

Gerealiseerde ontvangsten naar beleidsterrein voor 2007 (in € mln.)

Inhoudsopgave blz.

DEEL A. ALGEMEEN

1. Aanbieding en dechargeverlening

Aanbieding van het jaarverslag en verzoek tot dechargeverlening van de Minister van Verkeer en Waterstaat aan de Voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Verkeer en Waterstaat decharge te verlenen over het in het jaar 2007 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (XII).

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot:

a. het gevoerde financieel- en materieelbeheer;

b. de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

c. de financiële informatie in de jaarverslagen en jaarrekeningen;

d. de departementale saldibalansen;

e. de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

f. de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat.

Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige jaarverslag/de onderhavige jaarverslagen en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

a. het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2007; dit jaarverslag wordt separaat aangeboden;

b. de slotwet van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (XII) over het jaar 2007: de slotwet is als afzonderlijk kamerstuk gepubliceerd;

het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet/slotwetten is/zijn aangenomen;

c. het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2007 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet 2001. Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden;

d. de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2007 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2007 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2007 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 83, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001);

het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

mede namens

Dechargeverlening door de Tweede Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Tweede Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Dechargeverlening door de Eerste Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Eerste Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

2. Leeswijzer

Voor u ligt het jaarverslag van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (Hoofdstuk XII) over het jaar 2007.

Het jaarverslag bestaat uit twee onderdelen, namelijk het beleidsverslag en de jaarrekening. In het eerste deel van het beleidsverslag wordt verantwoording afgelegd over de beleidsprioriteiten van VenW. Hiermee wordt inzichtelijk gemaakt, in hoeverre VenW zijn toezeggingen uit de begroting 2007 heeft kunnen waarmaken.

In het beleidsverslag 2007 wordt verantwoording afgelegd over de uitvoering van de begroting 2007. Het hoofdstuk Verkeer en Waterstaat van deze begroting is opgesteld rondom de volgende prioriteiten:

1. Wegonderhoud en filebestrijding

2. Stedelijke netwerken en de mainports

3. Duurzaamheid

4. Veiligheid

5. Anders werken

In het tweede deel van het beleidsverslag zijn de beleidsartikelen, niet-beleidsartikelen en de bedrijfsvoeringparagraaf opgenomen. Onder de beleidsartikelen worden zowel de niet-financiële als de financiële gegevens gepresenteerd. Verder bevat dit deel informatie over de gerealiseerde effecten en de geleverde concrete beleidsprestaties, waar mogelijk voorzien van prestatiegegevens. In de toelichting worden de gerealiseerde beleidsprestaties op productniveau verantwoord. Uitgangspunt daarbij is dat een onderliggende activiteit wordt toegelicht als deze niet is gerealiseerd. Tevens worden nieuwe activiteiten en voorname prestaties toegelicht.

Voor wat betreft de prestatie-indicatoren moet worden vermeld dat VenW bij het verkrijgen van deze indicatoren voor een deel afhankelijk is van verzameling door externe partijen zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De praktijk is zodanig dat deze gegevens in een aantal gevallen later beschikbaar komt. Dit leidt ertoe dat niet in alle gevallen de gegevens over het verslagjaar ten tijde van het opstellen van het jaarverslag beschikbaar waren.

Bij een aantal prestatie-indicatoren is gebleken dat betrouwbare meting van de resultaten niet mogelijk is. Daarom zijn deze indicatoren in de begroting 2007 ook niet meer opgenomen. Voor zover er nieuwe indicatoren zijn ontwikkeld, zijn deze in het jaarverslag opgenomen.

De financiële informatie wordt gepresenteerd door middel van de tabellen «Budgettaire gevolgen van beleid», waarbij opmerkelijke verschillen tussen de budgettaire raming en de realisatie in het verslagjaar worden toegelicht. Om de hoeveelheid informatie te beperken is gekozen voor het hanteren van de hieronder aangegeven norm. Aan de hand van deze norm is bepaald of een verschil is toegelicht.

Dit houdt in dat die artikelen/financiële instrumenten, waarbij het verschil tussen het begrotingsbedrag en de realisatie kleiner is dan de aangegeven norm in principe niet worden toegelicht. Een uitzondering hierop wordt gemaakt voor beleidsmatige relevante mutaties, deze worden ongeacht bovenstaande normering wel toegelicht. Verder worden in afwijking van bovenvermelde norm die artikelen, waarop in de begroting 2007 geen of zeer geringe ontvangsten zijn geraamd maar waar in 2007 wel relatief kleine bedragen op zijn gerealiseerd, niet apart toegelicht.

In de begroting 2006 is een begrotingsindeling in gebruik genomen die afwijkt van de begrotingsindeling die vóór 2006 werd gebruikt. In verband met deze gewijzigde begrotingsindeling zijn de realisaties sinds 2006 op een andere manier gegroepeerd dan cijfers van eerdere jaren. Hierdoor is het niet mogelijk om de realisaties van de vier voorgaande jaren op te nemen in de budgettaire tabellen. Om de gebruiker toch historisch vergelijkingsmateriaal te bieden zijn de financiële kasrealisaties uit 2005 en 2006 opgenomen, waarbij 2005 hiervoor technisch is omgerekend naar de nieuwe begrotingsindeling.

De bedrijfsvoeringparagraaf heeft het karakter van een uitzonderingsparagraaf en bestaat uit 4 onderdelen, te weten rechtmatigheid, totstandkoming beleidsinformatie, financieel en materieel beheer en overige aspecten van bedrijfsvoering.

De Jaarrekening begint met de departementale verantwoordingstaat van VenW; een cijfermatige staat waarbij inzicht wordt gegeven in de financiële afwijkingen tussen de begroting en de realisatie op artikelniveau.

Vervolgens zijn de samenvattende verantwoordingsstaten van de baten-lastendiensten Rijkswaterstaat, IVW en het KNMI opgenomen. Het volgende deel betreft vervolgens de departementale saldibalans van VenW met de daarbij behorende toelichting. Ten slotte is onder de jaarrekening de balans per 31 december 2007 opgenomen met een toelichting van de baten-lastendiensten van het ministerie van Verkeer en Waterstaat.

Aan het jaarverslag zijn vijf bijlagen toegevoegd. De eerste bijlage bevat een overzicht inzake het toezicht op de zelfstandige bestuursorganen (ZBO’s) en de rechtspersonen met een wettelijke taak (RWT’s). In de tweede bijlage wordt ingegaan op de aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer bij het jaarverslag over 2005 en de maatregelen die VenW heeft getroffen om de daarbij door de Algemene Rekenkamer geconstateerde tekortkomingen in 2006 en de jaren daarna te voorkomen. Bijlage drie bevat een overzicht van de uit publieke middelen gefinancierde topinkomens bij het departement. Bijlage 4 geeft de realisatie inhuur weer. De laatste bijlage betreft een afkortingenlijst.

DEEL B: HET BELEIDSVERSLAG: BELOFTES WAARMAKEN – AMBITIES UITWERKEN

3. Beleidsprioriteiten

In dit beleidsverslag 2007 wordt verantwoording afgelegd over de uitvoering van de begroting 2007, die in het najaar van 2006 is ingediend door het kabinet Balkenende III. Het hoofdstuk Verkeer en Waterstaat van deze begroting is opgesteld rondom de volgende prioriteiten, te weten:

1. Wegonderhoud en filebestrijding

2. Stedelijke netwerken en de mainports

3. Duurzaamheid

4. Veiligheid

5. Anders werken

Een bijzonder aspect van het begrotingsjaar 2007 is dat in februari, na verkiezingen in november 2006, een nieuw kabinet is aangetreden. Het nieuwe kabinet Balkenende IV heeft de hoofdlijnen van regeringsbeleid vastgelegd in het coalitieakkoord. Het coalitieakkoord is uitgewerkt in het beleidsprogramma «Samen werken, samen leven». Daarin zijn 74 concrete doelstellingen verwoord. Op het gebied van Verkeer en Waterstaat zijn de volgende doelstellingen verwoord:

– Stapsgewijze invoering van een gedifferentieerde kilometerprijs naar tijd, plaats en milieukenmerken;

– Een groeiambitie van 5% per jaar voor het openbaar vervoer per spoor;

– Bijdrage aan de ontwikkeling van de Randstad tot duurzame en concurrerende topregio door middel van het programma Randstad Urgent;

– Schiphol kan binnen de bestaande milieu- en geluidsnormen doorgroeien, waarbij woningen op grotere afstand van Schiphol beter beschermd worden tegen geluidshinder;

– Verbetering van de bereikbaarheid over weg en water door gerichte investeringen in het wegennnet en de binnenvaart;

– Versnelling kustverdediging, versnelde aanpak van de versterking van waterkeringen en vernieuwing in het denken over waterveiligheid;

– Klimaatbestendige inrichting van Nederland waarbij water een meer bepalende factor is bij ruimtelijke afwegingen; en

– Duurzaam waterbeleid als schakel tussen ecologie en economie: Nederland (weer) aan de internationale top van innovatieve deltatechnologie.

Dit beleidsverslag is opgebouwd rondom de vijf prioriteiten, zoals verwoord in de begroting 2007. Daarnaast wordt ingegaan op de eerste resultaten die in 2007 zijn geboekt bij de uitvoering van de doelstellingen van het beleidsprogramma.

De 5 prioriteiten van VenW

1. Wegonderhoud en filebestrijding

Bij het streven naar betrouwbare netwerken staat niet alleen het bouwen maar ook het beheren en benutten. In 2004 is begonnen met het inlopen van achterstallig onderhoud, waarbij in 2006 en 2007 de meeste werkzaamheden waren voorzien. Daarnaast wordt ook benutting (bijvoorbeeld dynamisch verkeersmanagement) ingezet als middel om betrouwbare netwerken te kunnen realiseren.

1.1 Onderhoud hoofdwegen

Wegwerken onderhoudsachterstanden

Met de vervanging van 474 kilometer asfalt in 2007 is sinds 2004 in totaal 1300 kilometer wegdek vervangen. Hiermee is VenW er in geslaagd om op 1 januari 2008 het achterstallig onderhoud voor reguliere wegen weg te werken, conform het plan van aanpak Beheer en Onderhoud Rijkswegen 2004–2010 (Bijlage bij Infrastructuurfonds 2004, kamerstuk 2003–2004, 29 200 XII, nr. 1). Bij bruggen en viaducten en bij systemen voor Dynamisch Verkeersmanagement (DVM) is nog steeds sprake van een onderhoudsachterstand en bij reguliere wegdekken is een inspanning nodig om te voorkomen dat opnieuw achterstand optreedt. Over de voortgang van het «Groot Onderhoud Wegen» wordt de Kamer ieder kwartaal geïnformeerd.

Beperken van extra overlast bij onderhoud: slim plannen en maatwerk per project

De overlast voor de automobilist bij onderhoudswerkzaamheden wordt zoveel mogelijk beperkt door:

• Het slim plannen van werkzaamheden, hetgeen betekent dat bepaalde werkzaamheden niet gelijktijdig worden uitgevoerd.

• Flankerende maatregelen, zoals het aanbieden van OV tegen gereduceerd tarief, het aanbieden van zgn. AnaarB-kaartjes alsmede OV-vervoer op maat.

• Communicatie, zoals publieksgerichte campagnes (vooral ook in vakantiemaanden) en het presenteren in de media van de TOP10 van de belangrijkste werkzaamheden.

Daarnaast is de sitewww.vanAnaarBeter.nlis het afgelopen jaar goed bezocht.

Ondanks dat in het derde kwartaal 2007 de filezwaarte als gevolg van wegwerkzaamheden hoger was door de vele werkzaamheden in de vakantiemaanden, is het aandeel filezwaarte door wegwerkzaamheden over héél 2007 met ongeveer 4%, lager dan de met de Kamer afgesproken 5%.

1.2 Filebestrijding

Aanpak files op korte termijn

In 2006 is het programma Filevermindering gestart met circa veertig projecten om de bereikbaarheid te bevorderen met op relatief korte termijn implementeerbare maatregelen. De projecten zijn onder te verdelen in drie categorieën:

1. het beperken van de dagelijkse files

2. het beperken van incidentele files

3. het verleiden tot ander mobiliteitsgedrag

Per categorie wordt een aantal voorbeelden genoemd.

Doelstelling Beleidsprogramma: verbetering van de bereikbaarheid over weg en water door gerichte investeringen in het wegennetwerk en de binnenvaart «Naast de stapsgewijze invoering van een gedifferentieerde kilometerprijs zet het kabinet voor het wegennetwerk op de korte termijn in op kleinschalige maatregelen. Het accent ligt daarbij op knooppunten en op plaatsen waar snelle voordelen te behalen zijn. Ook staat optimale benutting van capaciteit van het wegennet centraal, onder andere door inzet van dynamisch verkeersmanagement. Over grootschalige maatregelen gericht op de lange termijn beslist het kabinet op basis van een Landelijke Markt- en Capaciteitsanalyse voor het gehele hoofdwegennet (zowel A-wegen als rijks N-wegen)».

Ad 1 het beperken van de dagelijkse files

Bij tientallen aansluitingen is de belijning aangepast om het verkeer efficiënter te laten in- en uitvoegen. Uit evaluaties blijkt dat het verkeer ook daadwerkelijk efficiënter in- en uitvoegt. Daarnaast is er een bestuurlijk akkoord bereikt over de wijze waarop het verkeer op en rond de A10 geregeld zal worden. Het Groene Golf Team analyseert verkeersregelingen en adviseert wegbeheerders over een betere afstelling. Bij Apeldoorn is een dagelijkse terugslagfile op A1 verdwenen. Tot slot heeft een nieuwe opzet van de bewegwijzering bij knooppunt Velperbroek geresulteerd in een betere doorstroming tijdens de spits.

Ad 2 het beperken van files als gevolg van ongelukken

Om incidentele files te beperken is in 2007 de eerste van een serie praktijkproeven met een snel verplaatsbare barrier bij wegwerkzaamheden succesvol afgerond. Daarnaast is uit evaluaties gebleken dat gebruik van het in 2006 ontwikkelde, nieuwe type, calamiteitenscherm kijkfiles met 20% reduceert. Diverse wegendistricten hebben dit scherm in 2007 in gebruik genomen. Eind 2007 zijn Verkeer en Waterstaat en het Verbond van Verzekeraars een publiekscampagne gestart om weggebruikers te bewegen in geval van kleine schades snel de weg te ontruimen en hun zaken af te handelen op een parkeerplaats. Tot slot zijn in 2007 in totaal ca. 30 vaste omleidingsroutes-bij-incidenten ingesteld.

Ad 3 het verleiden tot ander mobiliteitsgedrag

Afgelopen zomer is een Postbus-51 campagne van start gegaan om weggebruikers bekend te maken met wat zij door rij- en reisgedrag zelf kunnen doen tegen de files. In 2007 is tevens gerealiseerd dat de Dynamische Route-informatiepanelen niet alleen filelengtes tonen, maar ook aangeven of de file korter of langer wordt. Verder heeft een proef met verkeersinformatie bij publiekstrekkende activiteiten laten zien dat er mogelijkheden zijn om een deel van de bezoekers met alternatieve arrangementen uit de avondspits te houden.

De eindevaluatie van het project Filevermindering zal in april 2008 verschijnen. Enkele voorlopige conclusies zijn:

• Filerijders stappen over op het OV als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

– Er moet echt een fileprobleem zijn en het probleem moet door de automobilist als voldoende groot worden ervaren;

– De reiziger moet substantiële tijdwinst boeken met het OV, ten opzichte van de auto.

• Projecten die door een vervoerbedrijf worden geïnitieerd en begeleid zijn in het algemeen succesvoller dan door de overheid geïnitieerde experimenten. Overigens is daarmee wel van belang in hoeverre de concessie het vervoerbedrijf stimuleert om reizigersgroei te realiseren.

In het kader van het project Fileproof is een impuls gegeven aan de toepassing van de mobiliteitskaart waarmee reizigers een prikkel en de vrijheid krijgen om meer bewust een keuze te maken voor hun wijze van vervoer. In dit verband heeft Verkeer en Waterstaat ook zelf het goede voorbeeld gegeven door een mobiliteitskaart te introduceren die in de loop van 2008 bij alle directies van de Rijkswaterstaat in gebruik zal worden genomen.

Aanpak files op lange termijn

Er is in 2007 met veel inzet invulling gegeven aan de realisatie van een quick-win pakket maatregelen voor dynamisch verkeersmanagement van 50 mln. euro, dat werd gerealiseerd in combinatie met het groot onderhoud. Tevens is opdracht gegeven voor het uitwerken van een grootschalige proef met dynamisch verkeersmanagement op de ring Amsterdam (A10). Daarnaast zijn vier proeven met dynamische snelheden in voorbereiding, en is een wetswijziging doorgevoerd. De toevoeging van een experimenteerartikel in de Wegenverkeerswet vergroot de mogelijkheden om op eenvoudige wijze het inzicht te vergroten in de verkeerskundige toepassingen zoals bijvoorbeeld dynamische snelheden. In 2007 is verder veel energie gestoken in de ontwikkeling van een Beleidskader Benutten. In dit beleidskader wordt de samenhang beschreven van een aantal ontwikkelingen zoals reisinformatie en navigatiesystemen in het voertuig, signaleringsystemen langs de wegkant en mogelijkheden voor optimalisatie van de infrastructuur zoals op- en afritten. Het beleidskader resulteert in 2008 in een programma benutting.

Anders Betalen voor Mobiliteit

Doelstelling Beleidsprogramma: stapsgewijze invoering van een gedifferentieerde kilometerprijs naar tijd, plaats en milieukenmerken

«Om de bereikbaarheid over de weg in het algemeen en van de Randstad in het bijzonder te verbeteren, zal het systeem van kilometerheffing (gedifferentieerd naar tijd, plaats en milieukenmerken) in de komende kabinetsperiode – eventueel gefaseerd – worden ingevoerd, mits aan de randvoorwaarden van het naar rato afschaffen van bestaande belastingen (BPM, MRB, Eurovignet) en een maximale hoogte van de systeem- en inningskosten van niet meer dan 5% van de opbrengst wordt voldaan.

De netto opbrengsten van de kilometerheffing komen uitsluitend ten goede aan het infrastructuurfonds, waaruit landelijke en regionale investeringsprojecten in de Verkeersinfrastructuur worden gefinancierd.»

Voor de uitwerking van het beleidsprogramma zijn vier opties uitgewerkt. De voor- en nadelen van de opties zijn in beeld gebracht samen met maatschappelijke organisaties, decentrale overheden en andere departementen.

De ministerraad heeft op 30 november 2007 gekozen voor een kilometerprijs op alle Nederlandse wegen, gedifferentieerd naar tijd, plaats en milieukenmerken en een inningsysteem dat werkt op basis van de modernste satelliettechniek. De verwachting is dat in 2011 de kilometerprijs voor vracht wordt ingevoerd en in 2012 wordt begonnen met de uitrol van de kilometerprijs naar voor personenauto’s. In deze kabinetsperiode zullen met werkgevers mobiliteitsprojecten worden uitgevoerd, met name gericht op gedragsveranderingen van automobilisten en de ontwikkeling van de benodigde technologie. Hiermee is gekozen voor een solide en betrouwbare koers richting de realisatie van het eindbeeld van de landelijke kilometerprijs. Dit is een belangrijke stap voor de feitelijke invoering van kilometerbeprijzing.

Internationaal vindt er technische en beleidsmatige samenwerking met onder meer België, Duitsland en Frankrijk plaats.

Enkele mijlpalen 2008

– Basisrapportage Anders Betalen voor Mobiliteit (procedure grote projecten)

– Plan voor fiscaliteit

– Implementatiestrategie en uitvoeringsbesluit

– Openstelling tender/prijsvraag voor mobiliteitsprojecten

– Indiening wetsvoorstel op de kilometerprijs bij de Tweede Kamer

Commissie versnelling besluitvorming infrastructurele projecten

Om de mogelijkheden te onderzoeken om besluitvorming over infrastructuurprojecten te vereenvoudigen en te versnellen is, in het licht van de urgentie van de fileproblematiek, de commissie versnelling besluitvorming infrastructurele projecten, commissie Elverding, ingesteld. Deze commissie adviseert over oplossingsrichtingen voor verbeteringen in het besluitvormingsproces. Hierbij ligt de focus op de te boeken tijdwinst en de haalbaarheid. Voorbeelden zijn veranderingen in de procesinrichting van projecten, de toereikendheid van beschikbare personele capaciteit en kwaliteit en de vermindering van de afhankelijkheid van complexe (verkeers-)modellen.

De commissie zal onder meer ingaan op de noodzaak de bestuurscultuur binnen Nederland aan te passen en meer resultaatgericht te maken. Dit sluit aan bij de programma’s, zoals opgenomen in het Coalitie-akkoord (o.a. Programma Randstad Urgent).

Commissie private financiering van infrastructuur

In 2007 is de commissie private financiering van infrastructuur, commissie Ruding ingesteld, die de kansen van private financiering voor infrastructurele investeringen in beeld brengt en de implicaties onderzoekt van private financiering voor de organisatie van het weg- (en spoor)beheer. De commissie rapporteert medio 2008.

2. Stedelijke netwerken en de mainports

In 2007 heeft onder andere een intensivering van inspanning plaats gevonden in het Programma Randstad Urgent.

Binnen het investeringsprogramma is voor de aanpak van spoordoorsnijdingen in stedelijk gebied een beschikking afgegeven ten behoeve van Rotterdam Parkstad. Daarnaast hebben 15 gemeenten hun projecten voortvarend ter hand kunnen nemen vanwege subsidie van VenW.

2.1 Netwerkaanpak

De regionale netwerkanalyses voor de belangrijkste stedelijke gebieden zijn in 2007 verder opgepakt en uitgewerkt in het project Netwerkaanpak. Tevens zijn er voor de verdere uitwerking vier landelijke markt- en capaciteitsanalyses (LMCA’s) gedaan. Dit zijn analyses voor weg, spoor, regionaal OV en vaarwegen. Zowel in het voorjaar als in het najaar zijn er bestuurlijke (landsdelige) overleggen gevoerd, waarbij in het najaar voor het eerst landsdeel West gezamenlijk is behandeld.

De meer gebiedsgerichte aanpak zoals die is ingezet met het project Netwerkaanpak is ook doorgezet in het MIRT (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport). Bij de begroting 2008 is een eerste versie van het MIRT projectenboek uitgebracht. Hierin zijn voor het eerst de verschillende ruimtelijke investeringsprojecten- en programma’s van de betrokken departementen (VenW, VROM, LNV en EZ) gezamenlijk opgenomen.

Doelstelling Beleidsprogramma: Groeiambitie van 5% per jaar voor het openbaar vervoer per spoor

De ambitie voor groei van het OV over spoor wordt bijgesteld naar 5% per jaar, de realisatie van de afgelopen twee jaren. De frequentie van treinen in en om de grote steden wordt verhoogd om zo een goed alternatief te bieden voor de auto. Aan achterstallig onderhoud aan het spoor zal worden gewerkt. Bij de opstelling van het MIRT zal in de komende jaren met deze verhoogde ambitie rekening worden gehouden.

Voor de korte termijn (2007–2012) betreft de kabinetsambitie het vasthouden van de huidige groei van de reizigerskilometers op het spoor; voor de langere termijn (2012–2020) gaat het om het bieden van een kwaliteitssprong op het spoor door middel van hogere frequenties op de drukste corridors. Dat is opgepakt in de Landelijke Markt- en Capaciteitsanalyse Spoor (LMCA Spoor).

In 2007 zijn zowel de groeiambitie voor de korte termijn als de LMCA Spoor voor de langere termijn uitgewerkt.

Ten behoeve van de groeiambitie is een zogenoemde «Groeimaand» georganiseerd, waarin het ministerie van Verkeer en Waterstaat op zoek is gegaan naar creatieve nieuwe ideeën voor groei, die op korte termijn uitvoerbaar zijn. Op basis van geselecteerde maatregelen is het Actieplan «Groei op spoor» opgesteld. Het Actieplan is, als onderdeel van de beleidsbrief «Netwerkaanpak» op 19 november 2007 aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstuk 29 644, nr. 85).

De LMCA-spoor is gedurende 2007 uitgevoerd. De eindrapportage en de beleidsconclusies zijn eveneens op 19 november 2007 als onderdeel van de beleidsbrief «Netwerkaanpak» aan de Tweede Kamer aangeboden.

De LMCA Spoor biedt inzichten in de kansen en mogelijkheden van hogere frequenties op het spoor en het verwerken van het groeiende goederenvervoer. Op basis van deze LMCA-spoor is – passend bij de ambities van dit Kabinet t.a.v. 5% groei – geconcludeerd dat de Nota Mobiliteit aanpassing vereist gezien de marktontwikkelingen tot 2020 en dat zich meer knelpunten voordoen aan in de NoMo is voorzien.

Enkele mijlpalen 2008

– Samen met NS en ProRail een Plan van Aanpak opstellen.

– De meeste maatregelen uit het Actieplan in gang zetten.

Coalitieakkoord

De afspraken met Noord Nederland over economische structuurversterking door een snelle Zuiderzeelijn-spoorverbinding zullen worden nagekomen. Indien een dergelijke snelle verbinding onvoldoende structuurversterkend rendement oplevert en/of niet verantwoord te exploiteren is, dient er, afgestemd met het Noorden en Flevoland en, uitgaande van deze afspraken, een alternatief samenhangend pakket te komen. Daarvan maken infrastructurele maatregelen een substantieel deel uit.

Op 16 november jl. heeft het kabinet een besluit genomen over de Zuiderzeelijn. Strekking van het besluit is dat het kabinet kiest voor een alternatief samenhangend pakket (Regiospecifiek Pakket).

Het kabinet heeft op basis van de met Noord Nederland gevoerde overleggen voldoende vertrouwen dat tot overeenstemming kan worden gekomen over het Regiospecifiek Pakket. Het kabinet gaat daarbij uit van het rijksvoorstel dat eerder aan Noord Nederland is gedaan en verwacht een regionale bijdrage die recht doet aan de verhouding tussen de oorspronkelijk gereserveerde rijks- en regionale bijdrage voor het project Zuiderzeelijn.

HSL

Begin 2007 bleek dat de tijdige installatie van het beveiligingssysteem ERTMS een probleem vormde voor de ingebruikname van de HSL-Zuid. De Tweede Kamer is hierover op 23 januari 2007 en 13 februari 2007 per brief geïnformeerd. In opdracht van de Tweede Kamer hebben de Algemene Rekenkamer en de TU Delft onderzoek verricht naar deze problematiek. In het voorjaar is veel aandacht besteed aan het verbeteren van de samenwerkingsrelaties tussen de betrokken contactpartijen (ProRail, Infraspeed, HSA, de Staat). Tevens is in mei besloten om gezien de grote onzekerheden in het vervolg te gaan werken met streefdata en is gekozen voor een stapsgewijze ingebruikname van de HSL-Zuid. Begin oktober is de Kamer gemeld, dat op basis van een integrale risico-analyse het tijdelijk vervoer op de HSL-Zuid niet zoals eerder voorzien in december 2007 kan starten en dat de aanvangsdatum van 1 oktober 2008 onder druk staat.

2.2 Kwaliteitsverbetering openbaar vervoer

Een deel van de kwaliteitsslag die VenW in het OV wil realiseren, hangt nauw samen met de uitkomst van de netwerkanalyses. Met name de verbetering van de informatievoorziening en overstapmomenten binnen het OV en andere vervoerswijzen is daarin belangrijk.

Vanuit VenW is de sector veel aandacht gegeven én gevraagd voor overstapmomenten binnen het OV. Daarnaast waren overstapmomenten aandachtspunt bij Randstad Urgent-projecten en het Bestuurlijk akkoord Toegankelijke Haltes.

In 2007 stond de introductie van de OV-chipkaart gepland. In Rotterdam is de OV-chipkaart grotendeels geïntroduceerd, ook Amsterdam maakt grote vorderingen. NS heeft de OV-chipkaart geïntroduceerd op proeftrajecten en ook elders in het land worden pilots gehouden met de OV-chipkaart. De landelijke introductie duurt echter langer dan eerder gepland, zoals de evaluatie naar de voortgang van de migratie in najaar van 2007 ook concludeerde. In het Aanvalsplan OV-chipkaart hebben de verantwoordelijke partijen begin 2008 afspraken met elkaar gemaakt over het vervolg. Onderdeel van deze afspraken is een nieuwe, integrale planning voor de introductie van de OV-chipkaart. De invoering van de OV-chipkaart heeft als doel een kwaliteitsverbetering van het openbaar vervoer: meer reisgemak in de hele OV-keten, meer betaalgemak en een verbeterde veiligheid.

Coalitieakkoord

In het stads- en streekvervoer komt ruimte om te experimenteren met tariefdifferentiatie, waaronder gratis OV voor specifieke doelgroepen.

Proef met gratis OV voor 65-plussers

De doelstelling van de proef ligt op het vlak van mobiliteitsbevordering, mede met het oog op verbetering van maatschappelijke participatie en tegengaan van eenzaamheid onder 65-plussers. Ook wordt gekeken naar de mate waarin volstaan kan worden met bestaande vervoerscapaciteit (lege stoelen), de effecten op het gebruik van Regiotaxi- en persoonlijk autogebruik.

De eerste geluiden uit de regio’s zijn positief. In twee regio’s (beide in de stad) wil men de proef in 2008 voortzetten.

Einde 2007 zijn de tellingen en overige onderzoeken gehouden. In het voorjaar van 2008 wordt de eindevaluatie gehouden en aan de Tweede Kamer gepresenteerd.

In het voorjaar van 2008 kan er meer gezegd worden over de leerpunten. Voornemen is om in 2008 nieuwe experimenten met gratis of goedkoop OV op te zetten, onder een andere thematiek, met gebruikmaking van de ervaringen uit de voorgaande projecten.

Herstelplan spoor

De middelen voor de 2e fase van het Herstelplan zijn gelet op de gunstige uitkomsten van de Midterm Review bij de begrotingsindiening 2007 overgeheveld van aanleg naar B&I. In de beschikking voor 2007 is het totale pakket voor 2007 beschikt (vervangingen, kleine projecten en capaciteitsknelpunten).

Conclusies zijn mogelijk aan het einde van de 2e fase (2012). Tussentijdse sturing vindt voor zover mogelijk via het (jaarlijkse) beheerplan plaats.

De punctualiteit steeg fors: 87% van de treinen kwam binnen 3 minuten op tijd aan (volgens de internationale 5 minuten norm reed 93% van de treinen op tijd). De waardering voor het aspect «op tijd rijden» steeg dan ook met maar liefst 6%. Hiermee is de minimale doelstelling voor 2007 bereikt.

2.3 Randstad Urgent/Noordvleugel

Met de komst van het Programma Randstad Urgent (voorheen het Urgentieprogramma Randstad), zoals ingesteld door het nieuwe kabinet, zijn de Nota Ruimte-programma’s opgeheven. Het doel van het programma is om de bereikbaarheid evenals het woon- werk- en leefklimaat te verbeteren. Veel projecten uit de Noordvleugel en Zuidvleugel programma’s zijn opgenomen in het Programma Randstad Urgent. Bij het opstellen van het programma Randstad Urgent is gebruik gemaakt van de ervaringen, die zijn opgedaan bij de programma’s van de Nota Ruimte.

Doelstelling Beleidsprogramma: Met het Urgentieprogramma Randstad wil het kabinet eraan bijgedragen dat de Randstad zich ontwikkelt tot een duurzame en concurrerende Europese topregio.

Na intensief overleg met de rijkspartijen en regionale partijen is op 22 juni 2007 het Programma Randstad Urgent gepresenteerd waarin 35 projecten zijn geselecteerd die moeten bijdragen aan een betere bereikbaarheid, een beter woon-, werk- en leefklimaat en een klimaatbestendige delta om zo de internationale concurrentiepositie van de Randstad te verbeteren. Tevens is er een nieuwe bestuurlijke aanpak ontwikkeld om de bestuurlijke drukte te verminderen en een meer slagvaardig optreden van de overheid te realiseren. Op 29 oktober zijn door de bestuurlijke duo’s zgn. bestuurlijke afspraken voor de uitvoering van de 35 projecten ondertekend.

Parallel aan dit proces is gewerkt aan een besluit voor de wegverbreding op de corridor Schiphol-Amsterdam-Almere. Op 29 oktober is hiertoe tevens een bestuurlijk convenant ondertekend met de Noordvleugelpartijen.

De voorgenomen doelstellingen in 2007 zijn behaald. Voor 2008 wordt ingezet op uitvoering (van het programma) conform de gemaakte bestuurlijke afspraken. Hiervoor kan het beleid ongewijzigd worden voortgezet.

Enkele mijlpalen 2008

– Samenwerkingsovereenkomst overheden en culturele instellingen voor Ruimte voor Kunst en Cultuur in de Randstad

– Richtinggevende besluiten over varianten toekomst IJmeer/Markermeer

– Besluitvorming over OV-verbinding Schiphol–Amsterdam–Almere–Lelystad

– Besluitvorming mee te nemen alternatieven LT-mogelijkheden Schiphol/Lelystad

– Randstadvisie 2040

– Start landaanwinning PMR

– Besluit voorkeursalternatief zwakke schakel Scheveningen

– Vaststellen integraal maatregelenpakket Draaischijf Utecht

2.4 Mainportbeleid: PMR en toekomst Schiphol

Tweede Maasvlakte

De herstelprocedure voor de PKB, nodig geworden na uitspraken van de Raad van State, is afgerond. Direct na de parlementaire besluitvorming zijn de eerste uitvoeringshandelingen voor de deelprojecten 750 hectare natuurgebied en Bestaand Rotterdams Gebied gestart. De commissie MER heeft haar definitieve advies gegeven, waarna begin 2008 alle benodigde ontwerpbesluiten en -vergunningen ter inzage worden gelegd. Onderdeel hiervan is een luchtkwaliteitconvenant, met daarin de noodzakelijke compensatiemaatregelen voor de luchtkwaliteit als gevolg van het gebruik van Maasvlakte 2. Door de vertraging in het bestemmingsplan is het luchtkwaliteitconvenant vertraagd. In het eerste kwartaal van 2008 worden de ontwerpbesluiten en het luchtkwaliteitconvenant aangepast en definitief gemaakt.

Het Havenbedrijf Rotterdam N.V. heeft aan het consortium PUMA (bestaande uit de bedrijven Koninklijke Boskalis Westminster N.V. en Van Oord N.V.) het voornemen tot gunning bekend gemaakt van de aanlegwerkzaamheden voor Maasvlakte 2. Ondertekening van het contract vindt begin 2008 plaats.

Betuweroute

De Betuweroute is per 16 juni 2007 geopend. Ondanks dat sprake is van een ingroei jaar bleef het gebruik het eerste half jaar achter bij de verwachting. Vanaf 9 december 2007 bij het ingaan van de nieuwe dienstregeling is het gebruik echter flink toegenomen.

Coalitieakkoord

Schiphol kan binnen de bestaande milieu- en geluidsnormen doorgroeien, waarbij woningen op grotere afstand van Schiphol beter beschermd worden tegen geluidshinder. Op korte termijn worden de mogelijkheden bezien van de ontwikkeling van Leleystad als overloop, met inachtneming van overige regionale vliegvelden.

Om te komen tot balans tussen de ontwikkeling van Schiphol en belangen van de omgeving is een overlegstructuur in het leven geroepen onder leiding van een onafhankelijk voorzitter, de heer Alders, de Alderstafel genaamd. Hierin zitten vertegenwoordigers van de omwonenden, bestuurders uit de regio, luchtvaartpartijen en het Rijk. Dit heeft in juni 2007 geleid tot een gezamenlijk advies aan de minister van VROM en V&W voor het aanpassen van het Luchthavenverkeerbesluit (LVB) in samenhang met twee convenanten gericht op het verminderen van de hinder en het verbeteren van de omgevingskwaliteit voor de omgeving van Schiphol voor de korte termijn (Kamerstuk 2006–2007, 29 665, nr. 48). Het advies is vertaald in een ontwerp-LVB dat voorligt bij de Tweede Kamer (Kamerstuk 2006–2007, 29 665, nr. 67). Dit ontwerp-LVB is gebaseerd op het MER. Verder is in 2007 een start gemaakt met de uitvoering van de afspraken uit het convenant hinderbeperking waardoor Schiphol kan doorgroeien tot 480 000 vliegtuigbewegingen in 2010.

Na het uitbrengen van het advies voor de korte termijn tot 2010 is de Alderstafel aan de slag gegaan met het voorbereiden van het advies voor de ontwikkeling voor Schiphol in de periode van 2010 tot 2020. Naar verwachting is dit advies in mei 2008 gereed.

Voor de lange termijn (na 2020), als Schiphol mogelijk tegen de grenzen van de fysieke capaciteit en betrouwbaarheid aanloopt, is in 2006 een verkenningentraject gestart om zo besluitvorming voor te bereiden over de toekomstopties voor ruimtelijke planning van de mainprtontwikkeling.

De opties die Schiphol voor de lange termijn ziet zijn conform planning als bijlage bij brief met beleidsaanpak Schiphol aan Kamer gezonden (Kamerstuk 2006–2007, 29 665, nr. 47). Vervolgens heeft het Rijk een probleemanalyse opgesteld voor de mainportontwikkeling en daarom advies gevraagd van de gezamenlijke planbureaus. Deze probleemanalyse met het advies van de planbureaus is in oktober 2007 aan de Kamer aangeboden.

Enkele mijlpalen 2008

– Bilateraal ministers VenW-VROM

– Breder bewindsliedenoverleg

– Kabinetsbesluitvorming over af te wegen opties voor locatiekeuze mainportontwikkeling lange termijn.

– Definitief advies Alderstafel Schiphol

3. Duurzaamheid

3.1 Luchtkwaliteit en klimaatbeleid

Luchtkwaliteit

In 2007 is de wet Luchtkwaliteit aanvaard door de Eerste Kamer en in werking getreden. Deze wet vormt de basis voor het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). In 2007 is goede voortgang gemaakt met het NSL. Dit, ondanks de vertraging die is ontstaan als gevolg van enkele uitspraken van de Raad van State ten aanzien van (wegen)projecten, met name de A4 Burgerveen–Leiden.

In de tweede helft van 2007 is een belangrijke stap gezet bij het opstellen en uitwerken van het benodigde maatregelenpakket om luchtknelpunten binnen de daarvoor gestelde termijnen op te lossen.

In 2007 is een akkoord bereikt in de EU over de herziening van de richtlijn luchtkwaliteit en de Euro 5 en 6 normen voor personenauto’s. De VenW-inzet voor verdere aanscherping van het Europese en internationale bronbeleid is, in samenwerking met andere departementen, in 2007 onverminderd gecontinueerd, bijvoorbeeld voor een ambitieuze Euro VI norm voor vrachtwagens. Voor de verbetering van de luchtkwaliteit voor NO₂, PM₁₀ en PM_2,5 langs snelwegen behoort aanscherping van de emissie-eisen voor zwaar wegverkeer tot één van de meest kosteneffectieve maatregelen.

In het kader van het Innovatieprogramma Luchtkwaliteit (IPL) is in 2007 gestart met de uitvoering van grootschalige praktijkproeven waarmee de werking van de meest kansrijke maatregelen in de praktijk aangetoond kan worden. Zo is langs de A28 een «proeftuin schermen» ingericht waar tot eind 2008 praktijkproeven aan negen verschillende typen luchtschermen worden uitgevoerd. Verder zijn op de A50 praktijkproeven uitgevoerd met drie verschillende soorten reinigingswagens die het fijn stof van de weg verwijderen.

Voor het bereiken van de energiebesparing van 2% per jaar vervult het programma Het Nieuwe Rijden (HNR) een belangrijke rol. De automobilist krijgt adviezen voor een energiezuinige rijstijl en partners van HNR werken mee om de boodschap over te brengen.

De inzet van biobrandstoffen van 2% in 2007 is achter gebleven bij de verwachtingen: er werd niet meer bijgemengd dan 0,3%. Wel is het subsidieprogramma Innovatieve Biobrandstoffen in 2007 van start gegaan met de openstelling van de eerste tender. Het aantal aanvragen was groter dan het aantal projecten dat gehonoreerd kon worden.

3.2 Duurzaam waterbeleid

Op 7 september heeft de Ministerraad de «Kabinetsvisie op het waterbeleid, «Nederland veroveren op de toekomst» vastgesteld. Daarmee is samenhang aangebracht in, en de agenda gezet voor, het waterbeleid in deze kabinetsperiode. De in het beleidsprogramma aangekondigde Watervisie is tegelijkertijd een verbijzondering en uitwerking van de duurzaamheidambities van dit kabinet. De Advies Commissie Water heeft op verzoek van de staatssecretaris op basis van de Watervisie in december geadviseerd over het proces en de inhoud van het eerste Nationale Waterplan dat een verdere operationalisering zal zijn de Watervisie. De in de Watervisie gepresenteerde vijf «iconen» (Afsluitdijk, Zuidwestelijke Delta, IJsselmeergebied, Indonesië en Canon Nederland Waterland) vinden inmiddels veel weerklank bij betrokken stakeholders. Deze vijf «iconen» worden gebruikt als belangrijke impulsen voor de verschillende waterthema’s die in de Watervisie zijn uitgewerkt (klimaatbestendig Nederland, duurzame ontwikkeling, economie, internationale solidariteit en bewustwording/participatie). Met name economie, internationale solidariteit en waterbewustzijn worden herkend als vernieuwende thema’s. De in november gepresenteerde innovatieagenda deltatechnologie is mede op deze thema’s geënt.

3.3 Integraal waterbeheer, waterkwaliteit en waterkwantiteit

Doelstelling: Klimaatbestendige inrichting van Nederland waarbij water een meer bepalende factor is bij ruimtelijke afwegingen, inclusief locatiekeuzes. Meer ruimte voor herstel van natuurlijke processen (bodem, water en natuur)

In april 2007 is het proces om te komen tot een nieuw beleidskader voor het IJsselmeergebied gestart. De staatssecretaris heeft de betrokken bestuurders het adviesrapport «Een ander IJsselmeergebied» aangeboden. Er zijn diverse maatschappelijke consultaties georganiseerd. De wensen en reacties uit de regio en de opgedane kennis zijn verwerkt in een concept-kader.

Het afgelopen jaar is voor de KRW nauwkeurig geïnventariseerd welke maatregelen in de periode 2009–2015 nodig zijn voor een integraal en duurzaam waterbeheer. Hierbij is maximaal gezocht naar maatregelen die kunnen worden genomen in combinatie met andere maatregelen (veiligheid, kwantiteit, milieu, reconstructie, enz). Daarmee is, in lijn met de Decembernota 2006, een neerwaartse trend van kosten waarneembaar. Hiervan heeft de staatssecretaris verslag gedaan in haar voortgangsbrief aan de Tweede Kamer (TK 2007–2008, 27 625, nr. 111). Ook is tussen de verschillende regio’s het ambitieniveau en de reikwijdte van de opgave geharmoniseerd.

3.4 De Europese dimensie van water

In september 2007 is de Europese richtlijn «De Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad over Beoordeling en Beheer van Overstromingsrisico’s» vastgesteld, ook wel aangeduid als de Europese Hoogwaterrichtlijn. De Richtlijn bevat geen kwantitatieve veiligheidsnormen waaraan de Lidstaten moeten voldoen. De Richtlijn legt voor het risicobeheer wel een aantal principes vast: niet-afwentelen, stroomgebiedaanpak, veiligheidsketen (risicobenadering), duurzaamheid en publieke participatie. Landen bepalen zelf (nationaal) dan wel in gezamenlijkheid (grensoverschrijdend) de doelen die zij stellen voor het beheer van overstromingsrisico’s en welke maatregelen daarbij horen.

De nieuwe Kaderrichtlijn Mariene strategie (KRM) is eind 2007 uitonderhandeld in Brussel en zal in 2008 in werking treden. De KRM verplicht de lidstaten om de bescherming en het gebruik van de zee in balans te krijgen. De komende jaren zal V&W samen met betrokken vakdepartementen op de Noordzee, de industrie, de havens, de scheepvaartsector, de olie en gas industrie en overige belanghebbenden de uitvoering van deze richtlijn gestalte geven.

Door een proactieve houding in het onderhandelingsproces heeft VenW de richtlijn uitvoerbaar en betaalbaar weten te houden.

Verder zijn er door in te zetten op het 7e EU Kaderprogramma meer financiële mogelijkheden gecreeërd voor de onderzoeksinstellingen van de lidstaten voor co-financiering van onderzoeksprojecten voor zee aangelegenheden.

Doelstelling beleidsprogramma: Duurzaam waterbeleid als schakel tussen ecologie en economie. Nederland (weer) aan de internationale top van innovatieve deltatechnologie.

De watersector heeft op basis van de Watervisie in november de Innovatieagenda Deltatechnologie afgerond en aan de staatssecretaris aangeboden. Dit innovatieprogramma geeft een eerste invulling aan de innovatieopgaven die in de Watervisie zijn geadresseerd. Het programma bevat concrete projecten en samenwerkingsinitiatieven van overheden, kennisinstellingen en private partijen. De uitvoering van deze agenda is direct na publicatie opgestart. De aan de projecten deelnemende Nederlandse bedrijven, overheden en kennisinstellingen investeren in de realisatie van deze innovatieagenda omdat zij daarin concrete mogelijkheden zien voor de ontwikkeling en export van nieuwe expertise en producten. Het per 31 december 2007 gestarte top technologisch instituut Deltares is een belangrijke spil in de verdere uitbouw van de Nederlandse deltatechnologische kennis. Hiermee is een belangrijk element uit het advies van de Commissie Wijffels («De kracht van de verbinding», 2004) over de Nederlandse kennisinfrastructuur gerealiseerd.

Parallel aan deltatechnologie loopt er voor watertechnologie een vergelijkbaar innovatietraject dat zich (meer) richt op drinkwater en sanitatie. Zowel delta-innovaties als waterinnovaties dragen direct of indirect bij aan de realisatie van de ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties (Millennium Development Goals).

4. Veiligheid

Om binnen de beleidsterreinen met alle betrokken partijen de risico- en veiligheidsinformatie te structureren is in 2007 gewerkt aan de invoering van veiligheidsmanagement in de modaliteiten. Hiermee is ook de bijdrage van de beleidsterreinen van VenW aan het brede Kabinetspijler V veiligheid beter belegd. Er zijn het afgelopen jaar belangwekkende stappen vooruit gezet in systeemsturing die meer transparantie moeten geven over de staat van «de veiligheid» en de resterende risico’s. Het publiceren van een derde jaarlijkse brede veiligheidsbalans VenW past ook in dat kader. Daarnaast zijn inhoudelijk binnen individuele beleidsterreinen stappen vooruit gezet die hieronder op hoofdlijnen zijn beschreven.

4.1 Bescherming infrastructuur tegen terroristische aanslagen

Luchtvaart

De luchthaven Schiphol is aangewezen als vitaal knooppunt in het interdepartementale VITAAL-project, onderdeel van het Actieprogramma Terrorisme en Veiligheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Onder verantwoordelijkheid van Verkeer & Waterstaat is een inventarisatie gemaakt van alle kwetsbare onderdelen op de luchthaven die noodzakelijk zijn om de bedrijfsvoering van het luchtvaartbedrijf doorgang te laten vinden. Op basis hiervan is een risico-analyse uitgevoerd en zijn maatregelen uitgewerkt ter bescherming van de meest kwetsbare onderdelen.

Op grond van nieuwe regels inzake Single European Sky moeten organisaties die luchtverkeersdiensten verlenen, beschikken over zowel een safety als een security management systeem. In Nederland betreft dit Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL), het Eurocontrol-centrum in Maastricht (M-UAC), en KNMI. In 2007 zijn de door deze organisaties opgestelde systemen goedgekeurd en beschikken zij over gecertificeerde systemen. Door de Inspectie Verkeer en Waterstaat wordt toezicht gehouden.

Vanwege security-redenen vinden af en toe (preventieve) onderscheppingen plaats van burgerluchtvaartuigen door F-16’s. Dit gebeurt onder verantwoordelijkheid van de Minister van Justitie. In november 2007 is een regeling van kracht geworden waarin is bepaald dat bij een onderschepping de «verkeersregels» gevolgd moeten worden die zijn opgesteld door ICAO. Ook is bepaald dat verkeersleiders die een verdachte omstandigheid waarnemen, de militaire luchtverkeersleiding moeten waarschuwen. Deze regeling sluit aan bij de «Regeling bijstand bestrijding luchtvaartterrorisme» van Justitie en Defensie.

Spoor

In 2007 is voor spoor onderzoek uitgevoerd naar mogelijkheden voor een methodiek voor beoordeling van security maatregelen op en om het spoor. Het onderzoeksrapport is opgeleverd in november 2007. De uitkomsten zullen worden meegenomen in de Kadernota Security op het Spoor. Daarnaast is ProRail in 2007 gestart met het programma ATOS (anti terrorisme maatregelen op stations) dat is gefinancierd met FES middelen.

Stad en streekvervoer

Voor het stads- en streekvervoer geldt dat in 2007 vanuit FES gelden beschikbaar zijn gesteld voor anti-terrorisme maatregelen.

Tevens wordt samengewerkt met de NCTb in de aanpak van terrorisme-risico’s in het openbaar vervoer. Evenals de sector spoor is ook het stads- en streekvervoer aangesloten op het alerteringssysteem. Risico’s worden tijdig onderkend en vervoerbedrijven nemen indien nodig extra maatregelen voor de veiligheid van reizigers en personeel. In 2007 is de voorbereiding gestart voor een impuls in camerasystemen in luchtvaart en openbaar vervoer, waarvoor NCTb de komende jaren in totaal een bedrag van € 31 mln beschikbaar heeft.

4.2 Waterveiligheid

Ruimte voor de Rivier

Op 26 januari 2007 is de PKB Ruimte voor de Rivier officieel in werking getreden. Sinds die tijd wordt hard gewerkt aan de nadere uitwerking van de 39 maatregelen die onderdeel uitmaken van de PKB. Daarover zijn inmiddels voor verreweg de meeste maatregelen afspraken gemaakt met initiatiefnemers. Voor vier van deze maatregelen is in 2007 door de staatssecretaris het voorkeursalternatief gekozen. In 2007 is verder gegaan met de realisatie van de dijkteruglegging Hondsbroeksche Pleij.

Doelstelling Beleidsprogramma: Versnellen kustverdediging en versnelde aanpak van de versterking van de bij de tweede wettelijke toetsing afgekeurde waterkeringen. Vernieuwd denken over waterveiligheid een plaats geven in het systeem voor bescherming tegen overstromingen.

In 2007 zijn de financiën die nodig zijn om de 1e en 2e toetsingsprojecten in het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) volgens de huidige inzichten uit te voeren, door het kabinet beschikbaar gesteld. Hierdoor kon het totale pakket aan maatregelen van het HWBP (de eerste toetsing, tweede toetsing en zwakke schakels kust) ingeplandworden en de uitvoering van de maatregelen voortvarend worden opgepakt. Het HWBP is op 19 september 2007 naar de Tweede Kamer gestuurd.

In 2007 is de uitvoering van de versterking van de zwakke schakels Noordwijk en Flaauwe Werk gestart. De staatssecretaris heeft hiervoor op 5 september de starthandeling verricht. Naar verwachting gaat vóór 2011 bij alle zwakke schakels de schop de grond in. In 2015 zullen alle zwakke schakels zijn versterkt.

Het Kabinet heeft de Deltacommissie ingesteld om een lange-termijn perspectief voor de kustzone op te stellen met het oog op de klimaatverandering. Het is een onafhankelijke commissie die naar verwachting op basis van ontwikkelingen en perspectieven voor de lange termijn (2100–2200), adviseert over beleidsopties voor het kustzonebeleid. Ook schetst de commissie waarschijnlijk de daaruit voortvloeiende beleidsopties voor de middellange termijn en eventuele kaders en maatregelen voor de kortere termijn.

Met de Tweede Kamer is in 2007 gesproken over de beleidsbrief Waterveiligheid 21e eeuw en het kabinetsstandpunt Rampenbestrijding (TK 2006–2007, 27 625, nr. 98). Naast aandacht voor de actualisatie van het preventiebeleid en maatregelen om de gevolgen te bespreken, heeft waterveiligheidsbewustzijn in het project Waterveiligheid 21e eeuw een prominente plek gekregen. Het bewustzijn zal worden versterkt door bestuurders, professionals, bedrijfsleven en burgers.

Enkele mijlpalen 2008

– Advies van de Deltacommisssie

4.3 Veiligheid verkeer en vervoer

Verkeersveiligheid

Uit onderzoek naar de mogelijke voorzichtsystemen (camera of spiegel) is gebleken dat goed kijkgedrag van de chauffeur belangrijker is dan de vraag welke systemen de chauffeur gebruikt om mee te kijken. Het ondersteunen van de chauffeurs bij het verbeteren van het kijkgedrag leidt in het algemeen tot meer resultaat dan een camera of spiegel.

Dit kijkgedrag is mede afhankelijk van een goede montage van de systemen, de vraag of de chauffeur weet wanneer hij moet kijken en het goed afgesteld zijn van de camera of spiegel.

In het beleid gericht op het terugdringen van dode hoek ongevallen wordt ook communicatie naar onder andere vrachtautochauffeurs meegenomen. In deze specifieke communicatie zal (nog) meer aandacht besteed worden aan de installatie en afstelling van de systemen en voorlichting aan de chauffeur over het gebruik van de systemen.

De invoering praktijkexamen is uitgesteld tot 1 september 2008, vanwege vertragingen opgelopen in het ontwikkeltraject. Het onderdeel groepsdiscussie, wat een noviteit voor Nederland inhoudt, zal naar een datum ná 1 september 2008 worden verschoven. Met de invoering van het praktijkexamen voor bromfietsers wordt beoogd het aantal ongevallen in een hoge risico-categorie verder terug te dringen.

Conform planning zal DVS/DHV eind 2008 een strategie opleveren inzake hoe om te gaan met agressie in het verkeer. Deze strategie zal afgestemd zijn met de bestuurlijke en maatschappelijke partners. Vervolgens zal het ministerie de strategie met concrete maatregelen invulling gaan geven.

Luchtvaartveiligheid

Met betrekking tot de luchtvaartveiligheid is intern een pre-audit uitgevoerd vooruitlopend op de externe ICAO-audit in 2008 voor het hele Koninkrijk. De pre-audit gaf inzicht in de eventuele leemtes in de implementatie van de in ICAO overeengekomen minimumvereisten in de Nederlandse wet-en regelgeving. De leemtes zijn geïdentificeerd en opgelost. Daarnaast zijn de overzeese gebieden door VenW bijgestaan met adviezen en fysieke ondersteuning bij hun voorbereiding op de ICAO-audit in 2008.

In 2007 is door de Europese Commissie een (aanvullende) audit gedaan op de luchthaven Schiphol naar de naleving en implementatie van de Europese regelgeving ten aanzien van de beveiliging van luchthavens. Ten opzichte van de eerdere audit was er een positief resultaat, met name op het punt van beveiliging luchtvracht was de uitslag van de audit goed.

Veiligheid zeehavens

In 2007 is de beveiliging van de Nederlandse zeehavens op een nog hoger niveau gekomen door de succesvolle implementatie van EU Richtlijn 65/2005/EG voor brede havenbeveiliging. Implementatie in Nederland vond plaats door wijziging van de Havenbeveiligingswet. De gewijzigde Havenbeveiligingswet is op 15 juni 2007 in werking getreden en het inwerkingtredings-Koninklijk Besluit is gepubliceerd in het Staatsblad 207.

Alle beveiligingsplannen van de havens die vallen onder EU Richtlijn 65/EG en de nieuwe Havenbeveiligingswet waren tijdig gereed en bij VenW/DGTL ingediend. De betrokken plannen zijn na toetsing door een multidisciplinair VenW team allen goedgekeurd.

Tevens vond officiële communicatie richting EU Commissie plaats inzake het feit dat Nederland tijdig voldaan heeft aan de implementatietermijn van de Richtlijn, alsmede op welke havens de Richtlijn betrekking heeft.

Per 15 juni 2007 zijn voorts alle Nederlandse zeehavens formeel aangesloten op het nationale Alerteringssysteem Terrorismebestrijding van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb).

Vervoer van gevaarlijke stoffen

In 2007 is met alle betrokken partijen verder gewerkt aan de vormgeving van het Basisnet voor vervoer van gevaarlijke stoffen over weg, water en spoor. Hiervoor wordt meer tijd genomen dan aanvankelijk voorzien. Dit vanwege de complexiteit en de keuze om het Basisnet in een zorgvuldig en intensief samenwerkingsproces met alle betrokken partijen (provincies, gemeenten, bedrijfsleven) tot stand te brengen. Eén en ander is toegelicht in de voortgangsbrief Basisnet die op 3 december 2007 aan de Tweede Kamer is gezonden.

5. Anders werken

In 2007 heeft het kabinet, middels de «Nota Vernieuwing Rijksdienst (VRD)», besloten tot een vernieuwing van de rijksdienst. Het streven hierbij is een rijksdienst die beter beleid maakt, minder verkokerd is, efficiënter werkt en in omvang kleiner is. De nota bevat het programma waarmee het kabinet invulling geeft aan de doelstelling uit het coalitieakkoord om het functioneren van de overheid te verbeteren en tegelijkertijd te komen tot een forse afslanking van de rijksdienst.

Organisatie ontwikkelingen

In 2007 is het Beleidsvoornemen Vernieuwing VenW 2008–2012 opgesteld. In dit beleidsvoornemen wordt invulling gegeven aan de «Nota Vernieuwing Rijksdienst». In het beleidsvoornemen schetst de Bestuursraad van VenW wat de ontwikkelingen zijn in de opstelling en werkwijze van VenW en hoe de verschillende VenW-onderdelen daaraan gaan werken van nu tot 2012.

Per 1 januari 2007 is, in navolging van KNMI en Rijkswaterstaat, de Inspectie van Verkeer en Waterstaat (IVW) als agentschap van start gegaan. In het kader van het programma Vernieuwing Rijksdienst wordt bezien welke vergunningverlenende taken kunnen worden overgedragen. In 2007 zijn hiervoor de voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd.

Professionalisering van de kennisorganisatie

Het Delta-instituut, dat kennis en kennisproducten levert voor beleidsvoorbereiding en -uitvoering op het gebied van water, is medio 2007 omgedoopt in «Deltares», en is volgens plan op 1 januari 2008 formeel van start gegaan. Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) versterkt de strategische kennisbasis van VenW op mobiliteitsgebied. Het KiM doet dit onder meer door het uitbrengen van rapporten en achtergronddocumenten met analyses van ontwikkelingen en beleidsopties. In 2007 heeft het KiM de eerste «Mobiliteitsbalans» uitgebracht. Hierin wordt de ontwikkeling van de mobiliteit vanaf 1995 beschreven en verklaard. De PPS Kennispool heeft zich in 2007 gemanifesteerd als financieel en contractjuridisch expertisecentrum. Geadviseerd is o.a. voor de Tweede Coentunnel (en de randweg), A15 (MaVa), de A12 en de A27, Ruimte voor de Rivier en AbvM. Tevens is de PPS Kennispool een intensief opleidingstraject gestart om de benodigde kennis en kunde voor innovatieve contracten binnen RWS op een hoger niveau te krijgen. De PPS Kennispool adviseert daarnaast de organisatie ten aanzien van PPS, o.a. voor de commissie Ruding. Tevens heeft de PPS Kennispool de Meerwaardetoetsen, waaronder de PPC’s, onder haar hoede genomen om de kansen die PPS biedt beter bekend te maken bij Rijkswaterstaat, zodat er een beter gefundeerde afweging gemaakt kan worden en PPS een serieuze optie wordt. De PPS Kennispool heeft ervaren dat nu PPS ook bij RWS een serieuze aangelegenheid wordt er veel behoefte is aan informatie. Maar ook dat onbekendheid met deze nieuwe werkwijze en de contractvormen nog een grote uitdaging is die verder zal worden opgepakt in 2008.

Minder administratieve lasten, betere regels en vereenvoudigde vergunningen

In 2007 heeft VenW verder gewerkt aan het verminderen en schrappen van overbodige of te ingewikkelde regels.

• De doorlichting van alle grote domeinen van VenW-regelgeving in het programma Beter Geregeld is in 2007 afgerond. De resultaten zijn in juli 2007 aan de Tweede Kamer gestuurd.

• Het programma Vereenvoudiging Vergunningen is opgenomen in het uitvoeringsprogramma «Minder regels en lasten en een betere dienstverlening» van september 2007. Het is een misverstand in de beleidsagenda 2007 dat de hele vereenvoudiging van vergunningen in 2007 zou plaatsvinden. Belangrijke vereenvoudigingen van vergunningen zijn verbonden met de Waterwet, de Binnenvaartwet, de Regeling Burgerlijke en Militaire Luchthavens (RBML) en de Wet wegvervoer goederen. Deze wetgevingstrajecten zijn niet in 2007 afgerond. Wel zijn vereenvoudigingen doorgevoerd in de individuele goedkeuring van voertuigen, in de erkenningsregeling voor de productie van kentekenplaten en in de afgifte van kentekenbewijzen. Het vergunningenstelsel van de rijbewijzen is vernieuwd. De aanvraag van certificaten van goedkeuring van tankschepen is gedigitaliseerd. Er is een drietal vergunningenstelsels van de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) vervangen door algemene regels en vergunningverlening door de IVW.

• De Administratieve Lasten voor bedrijven zijn ultimo 2007 met ca. 21% gedaald ten opzichte van het ijkpunt 2002. Een belangrijke in 2007 doorgevoerde vereenvoudiging betreft de inzet van ICT bij het aan- en afmelden van APK-keuringen door garages. Door dit proces te versnellen werd een lastenverlichting bereikt van ca. € 18 mln. Een voor 2007 geraamde verlichting voor vervoerders werd vooralsnog niet gerealiseerd, doordat de parlementaire behandeling van de nieuwe Wet Wegvervoer Goederen meer tijd in beslag nam dan verwacht.

• Verder heeft VenW met ingang van 1 januari 2008 de regels rond de verplichte APK-keuring versoepeld. Personenauto’s en lichte bestelauto’s die rijden op benzine zullen in de toekomst minder vaak gekeurd moeten worden. Dit betekent een forse verlaging van de Administratieve Lasten voor zowel bedrijven (€ 7,5 mln.), als burgers (€ 23 mln.)

In onderstaande tabel zijn de meeste resultaten uit 2007 samengevat.

• Met de vervanging van 474 kilometer asfalt in 2007 is sinds 2004 in totaal 1300 kilometer wegdek vervangen.

• Het aandeel filezwaarte door wegwerkzaamheden over héél 2007 is ongeveer 4%. Dit is lager dan de met de Kamer afgesproken 5%.

• Er is een bestuurlijk akkoord bereikt over de wijze waarop het verkeer op en rond de A10 geregeld zal worden.

• Bij Apeldoorn is een dagelijkse terugslagfile op de A1 verdwenen.

• Verkeer en Waterstaat en het Verbond van Verzekeraars zijn een publiekscampagne gestart om weggebruikers te bewegen in geval van kleine schades snel de weg te ontruimen en hun zaken af te handelen op een parkeerplaats.

• In 2007 zijn in totaal ca. 30 vaste omlegroutes-bij-incidenten ingesteld.

• In 2007 is gerealiseerd dat de Dynamische Route-informatiepanelen niet alleen filelengtes tonen, maar ook aangeven of de file korter of langer wordt.

• In het kadervan het project Fileproof is een impuls gegeven aan de toepassing van de mobiliteitskaart waarmee reizigers een prikkel en de vrijheid krijgen om meer bewust een keuze te maken voor hun wijze van vervoer.

• De ministerraad heeft op 30 november 2007 gekozen voor een kilometerprijs op alle Nederlandse wegen, gedifferentieerd naar tijd, plaats en milieukenmerken en een inningsysteem dat werkt op basis van de modernste satelliettechniek.

• Commissie versnelling besluitvorming infrastructurele projecten is ingesteld.

• Commissie private financiering van infrastructuur is ingesteld.

• De regionale netwerkanalyses voor de belangrijkste stedelijke gebieden zijn in 2007 verder opgepakt en uitgewerkt in het project Netwerkaanpak en is ook doorgezet in het MIRT-projectenboek.

• Op 16 november jl. heeft het kabinet een besluit genomen over de Zuiderzeelijn. Strekking van het besluit is dat het kabinet kiest voor een alternatief samenhangend pakket (Regiospecifiek Pakket).

• Op 22 juni 2007 is het Programma Randstad Urgent gepresenteerd waarin 35 projecten zijn geselecteerd die moeten bijdragenaan een betere bereikbaarheid, een beter woon- werk- en leefklimaat en een klimaatbestendige delta om zo de internationale concurrentiepositie van de Randstad te verbeteren. Op 29 oktober zijn door de bestuurlijke duo’s zgn. bestuurlijke afspraken voor de uitvoering van de 35 projecten ondertekend.

• De Betuweroute is per 16 juni 2007 geopend.

• De Alderstafel heeft in juni 2007 geleid tot een gezamenlijk advies aan de minister van VROM en van V&W voor het aanpassen van het Luchthaven-verkeerbesluit (LVB) in samenhang met twee convenanten gericht op het verminderen van de hinder en het verbeteren van de omgevingskwaliteit voor de omgeving van Schiphol voor de korte termijn (Kamerstuk 2006–2007, 29 665, nr. 48). Het advies is vertaald in een ontwerp-LVB dat voorligt bij de Tweede Kamer (Kamerstuk 2006–2007, 29 665, nr. 67)

• In 2007 is de wet Luchtkwaliteit aanvaard door de Eerste Kamer en in werking getreden.

• In 2007 is een akkoord bereikt in de EU over de herziening van de richtlijn luchtkwaliteit en de Euro 5 en 6 normen voor personenauto’s.

• Op 7 september heeft de Ministerraad de «Kabinetsvisie op het waterbeleid, «Nederland veroveren op de toekomst» vastgesteld.

• In april 2007 is het proces om te komen tot een nieuw beleidskader voor het IJsselmeergebied gestart.

• In september 2007 is de Europese Richtlijn «De Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad over Beoordeling en Beheer van Overstromingsrisico’s» vastgesteld, ook wel aangeduid als de Europese Hoogwaterrichtlijn.

• Op 26 januari 2007 is de PKB Ruimte voor de Rivier officieel in werking getreden.

• In 2007 is de uitvoering van de versterking van de zwakke schakels Noordwijk en Flaauwe Werk gestart.

• In 2007 is de beveiliging van de Nederlandse zeehavens op een nog hoger niveau gekomen door de succesvolle implementatie van EU Richtlijn 65/2005/EG voor brede havenbeveiliging.

• Per 15 juni 2007 zijn voorts alle Nederlandse zeehavens formeel aangesloten op het nationale Alerteringssysteem Terrorismebestrijding van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb).

• In 2007 is het Beleidsvoornemen Vernieuwing VenW 2008–2012 opgesteld.

• Op 1 januari 2007 is de Inspectie van Verkeer en Waterstaat een agentschap geworden.

• In 2007 heeft het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) de eerste «Mobiliteitsbalans» uitgebracht.

• De doorlichting van alle grote domeinen van VenW-regelgeving in het programma Beter Geregeld is in 2007 afgerond.

• Er zijn vereenvoudigingen doorgevoerd in de individuele goedkeuring van voertuigen, in de erkennignsregeling voor de productie van kentekenplaten en in de afgifte van kentekenbewijzen. Het vergunningenstelsel van de rijbewijzen is vernieuwd. De aanvraag van certificaten van goedkeuring van tankschepen is gedigitaliseerd. Er is een drietal vergunningenstelsels van de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) vervangen door algemene regels en vergunningverlening door IVW.

• De Administratieve Lasten voor bedrijven zijn ultimo 2007 met ca 21% gedaald ten opzichte van het ijkpunt 2002.

4. Beleidsartikelen

31 Integraal waterbeleid

Algemene doelstelling

Het op orde krijgen en houden van een duurzaam watersysteem tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten.

Omschrijving

Om de vitale functies in het landelijk en stedelijk gebied zoals veiligheid, economie, wonen, landbouw, recreatie en natuur, te waarborgen.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

Op 7 september heeft de Ministerraad de «Kabinetsvisie op het waterbeleid, «Nederland veroveren op de toekomst» vastgesteld. Daarmee is samenhang aangebracht in, en de agenda gezet voor, het waterbeleid in deze kabinetsperiode.

De bijdrage die VenW aan de algemene beleidsdoelstelling levert, is uitgewerkt in vier operationele beleidsdoelstellingen, te weten «Bestuurlijke organisatie en instrumentatie», «Veiligheid», «Waterkwantiteit» en «Waterkwaliteit». Om de operationele doelstellingen te bereiken, is een aantal producten ingezet. Hiertoe heeft VenW onder andere in de begroting 2007 aangekondigde activiteiten uitgevoerd die uiteindelijk hebben bijgedragen aan het behalen van de operationele doelstellingen en daarmee aan de algemene beleidsdoelstelling.

Succesfactoren

• De acceptatie en juiste implementatie van Europese regelgeving op het gebied van water door de lidstaten.

Op belangrijke punten is er voortgang geboekt: In oktober heeft een Rijnministersconferentie plaatsgevonden waarin op diverse deelterreinen besluiten zijn genomen en afstemming is geweest. In de milieuraad is overeenstemming bereikt over een uitvoerbare dochterrichtlijn prioritaire stoffen (afronding met het parlement is in 2008 voorzien). Het risico dat een nieuwe bodemrichtlijn extra eisen zou stellen aan waterbodems is afgewend. Verder is in het kader van de «Common Implementation Strategy» overeenstemming bereikt over pragmatische aanpak met betrekking tot fasering en doelverlaging.

• De acceptatie en juiste implementatie van het waterbeleid door provincies, waterschappen en gemeenten.

In de gebiedsprocessen zijn de partijen in 2007 landsdekkend en actief betrokken geweest om doelen en maatregelen voor de waterlichamen te bepalen. Deze gebiedsprocessen zijn succesvol afgerond. Er zijn twee rondes van harmonisatie afgerond waarin de kwaliteit en de uitvoerbaarheid van de maatregelen voor de diverse waterlichamen zoals deze uit de gebiedsprocessen zijn gekomen, zijn beoordeeld door middel van collegiale toetsing.

• Structurele ontwikkelingen als klimaatontwikkeling, zeespiegelstijging, bodemdaling, verstedelijking en toename van economische waarden.

De IPCC heeft in rapporten in belangrijke mate twijfel over de klimaatverandering en haar oorzaken weggenomen. De veranderingen van het klimaat en de noodzaak tot adaptatie is daarmee nog eens extra onder de aandacht gebracht. In 2007 is voortgegaan met de kennisontwikkeling van de consequenties van klimaatverandering voor het waterbeleid.

Financiële toelichting op de tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ HGIS Partners voor Water is vertraagd als gevolg van aansluiting bij EU regelgeving en doordat de MoU’s (Memorandum of Understanding) voor de landen Mali, Egypte, India, Ghana, Turkije en Mexico nog niet zijn afgesloten. Hierdoor is er uiteindelijk in 2007 minder besteed dan gepland.

² Voor het ICES-KIS project Leven met water is er in 2007 meer betaald dan opgenomen in de begroting. Dit is het gevolg van het betalen van een rekening welke in 2006 betaald had moeten worden.

³ Voor Hoogwaterbescherming is eind 2007 een bijdrage gegeven voor het project «Floodcontrol» en voor Kust is dit gebeurd voor het project «Building with Nature». Hierdoor is er op deze budgetten meer uitgegeven dan begroot.

⁴ en ⁷ De budgetten voor het agentschap IVW zijn toegewezen aan de specifieke toezichtdomeinen en daarmee herverdeeld over de diverse beleidsartikelen.

⁵ In 2007 is in de ontwerpbegroting 2008, vanwege een technische aanpassing van budgetten, het budget voor Waterbeleid 21e eeuw verhoogd ten laste van het budget algemene strategie en beleidsvorming. Hierdoor kon in 2007 meer worden uitgegeven dan bij begroting was geraamd.

⁶ Via de slotwet is een bedrag van 55 k€ overgeboekt naar VROM. Dit is conform eerder gemaakte afspraken over de verdeling van de kosten voor het Regionaal College Waddengebied (RCW) en het internet informatiepunt «Interwad».In 2007 is besloten geen tweede bilateraal overleg met de buurlanden te organiseren. Tevens is het onderzoek naar Ruimtelijk-economische aspecten naar later datum verschoven.

⁸ Ontvangsten: Bijdragen van derden voor uitvoeren activiteiten van Verkeer en waterstaat zoals bijdrage van de EU voor Safecoast en Scaldit, bijdrage voor Harbassins, inkomsten uit het Hoogwatermagazine en internationale projecten in bijvoorbeeld Dhaka en Bangladesh. Een aantal van deze ontvangsten waren niet geraamd.

31.01 Bestuurlijke organisatie en instrumentatie

Motivering

Om de doeltreffendheid en de doelmatigheid van de bestuurlijke organisatie en het instrumentarium van het waterbeleid te verbeteren.

Doelbereiking

Het juridische instrumentarium van het waterbeheer is up-to-date gemaakt door de modernisering van de Waterschapswet en de nieuwe Waterwet.

Toelichting

1. De parlementaire behandeling van het wetsvoorstel voor een nieuwe Waterwet is in 2007 wel gestart maar kon nog niet worden afgerond. In 2007 zijn een Nota naar aanleiding van het Verslag en de Nota van Wijziging van het wetsvoorstel Waterwet opgesteld (TK 2006–2007, 30 818, nr. 5 en TK 2007–2008, 30 818, nrs. 6 en 7).

De implementatie van het NBW is een lopend proces met een mijlpaal in 2015. In 2007 is begonnen met het actualiseren van het NBW om concrete afspraken te maken over de aanpak van de integrale wateropgave, de rollen en verantwoordelijkheden van verschillende partijen en de financiering van maatregelen. Het geactualiseerde NBW is nog niet ondertekend en van kracht omdat er eerst duidelijkheid moet zijn over de financiering van maatregelen op het gebied van synergie en innovatie vanuit het Rijk.

In 2007 is een start gemaakt met het opstellen van een beleidskader van het IJsselmeer. Dit kader moet inzicht gaan bieden in de ontwikkelingsmogelijkheden van het IJsselmeergebied in het licht van de lange termijn ontwikkeling van het klimaat en de gevolgen daarvan voor het waterbeheer van het IJsselmeer, Markermeer, IJmeer en Randmeren.

2. Het uit de HGIS gefinancierde programma «Partners voor Water» loopt en wordt voortvarend uitgevoerd. Weliswaar blijft het kaseffect aanmerkelijk achter bij de ramingen, maar op het punt van de committeringen is het beeld veel positiever. Ook qua outcome zijn de ontwikkelingen gunstig: de partijen binnen de watersector weten elkaar steeds beter te vinden.

3. In 2007 heeft de mid-term evaluatie plaatsgevonden van het ICES/KIS3 programma Leven met Water. De externe commissie onder leiding van Henk-Jan Overbeek heeft een positief oordeel gegeven over de voortgang en resultaten van het programma. Daarbij zijn ook aanbevelingen gedaan aan het bestuur van het programma om in de tweede helft van het programma veel aandacht te geven aan de doorwerking van de resultaten in het waterbeleid en -beheer. In 2008 zal de Commissie van Wijzen (voor ICES/KIS3) het kabinet adviseren over de voortgang van alle programma’s.

Naar aanleiding van de kabinetsvorming: Watervisie

Op 7 september heeft de ministerraad de kabinetsvisie op het waterbeleid «Nederland veroveren op de toekomst» vastgesteld. Daarmee is samenhang aangebracht in, en de agenda gezet voor, het waterbeleid in deze kabinetsperiode de Watervisie. De Watervisie is de opmaat naar het Nationale Waterplan. Het Nationale Waterplan (het eerste is eind 2009 voorzien) is het formele rijksplan voor het waterbeheer en wordt eens in de 6 jaar vastgesteld op basis van de nieuwe Waterwet en de nieuwe Wet ruimtelijke ordening.

31.02 Veiligheid

Motivering

Om de bescherming door primaire waterkeringen langs het kust- en IJsselmeergebied en rivierengebied volgens het wettelijk niveau te waarborgen; alsmede de kustlijn op het niveau van 2001 (basiskustlijn) dynamisch te handhaven.

Doelbereiking

In de Landelijke Rapportage Toetsing over de tweede ronde toetsen op veiligheid, die in september 2006 naar de Tweede Kamer is gestuurd, is geconstateerd dat 44% van de dijken en duinen (die direct water keren) voldoet aan de wettelijke vereisten, 32% geen oordeel krijgt en 24% is afgekeurd. Ten behoeve van de derde toetsronde (2006–2011) is het streven uitgesproken dat hooguit 15% geen oordeel krijgt en 60% voldoet. Het grote percentage geen oordeel heeft te maken met het op detailpunten ontbreken van voldoende gegevens om tot een definitief oordeel te kunnen komen. In 2007 zijn stappen gezet om hier verbetering in aan te brengen. Zo is het toetsinstrumentarium voor de derde ronde verder verbeterd, dit betreft zowel de Hydraulische Randvoorwaarden als ook het Voorschrift Toetsen op Veiligheid. Voor de keringen die niet direct buiten water keren is een gezamenlijk traject opgestart om te zorgen voor een zodanig toetsinstrumentarium, dat deze categorie keringen op een uniforme wijze kan worden getoetst, met als resultaat ook een forse reductie van het deel «geen oordeel».

Toelichting

1. In 2007 zijn alle financiën die nodig zijn om het Hoogwaterbeschermingsprogramma volgens de huidige inzichten uit te voeren door het kabinet beschikbaar gesteld. Hierdoor kon het totale pakket aan maatregelen van het HWBP (de eerste toetsing, tweede toetsing en zwakke schakels kust) ingepland worden en de uitvoering van de maatregelen voortvarend worden opgepakt. Het HWBP is op 19 september 2007 naar de Tweede Kamer gestuurd (bijlage bij TK 2007–2008, 27 625/18 106, nr. 103).

In september 2007 zijn het Voorschrift Toetsen op veiligheid primaire waterkeringen(VTV) en de Hydraulische Randvoorwaarden 2006(HR) door de Staatssecretaris vastgesteld. Hiermee zijn de voorbereidingen voor de derde ronde toetsen op veiligheid (2006–2011) afgerond.

De resultaten van de verkenning «Waterveiligheid 21ste eeuw» zijn reeds eind 2006 naar de Tweede Kamer gezonden (TK 2006–2007, 27 625, nr. 79). Mogelijkheden voor een nieuwe veiligheidsbenadering worden nog verkend. De resultaten worden in de beleidsnota Waterveiligheid 21e eeuw gepresenteerd (eind 2008). Het studieproject Veiligheid Nederland in Kaart (VNK) is voortgezet en levert gegevens voor de nieuwe veiligheidsbenadering (WV21) en voor de prioritering in het kader van het hoogwaterbeschermingsprogramma.

Een landelijke compartimenteringsstudie is gestart en de Taskforce Management Overstromingen (TMO) is begonnen. Belangrijk wapenfeit van de TMO in 2007 is de lancering van de succesvolle tijdelijke bijdrageregeling verbetering management overstromingen (TBVMO) die veiligheidsregio’s en hun regionale partners helpt bij het op orde krijgen van hun crisisplannen voor overstromingen. De omvang van de regeling bedraagt in totaal 9 mln euro.

2. De zwakke schakels zijn opgenomen in het hoogwaterbeschermingsprogamma. In 2007 is de uitvoering van de versterking van de zwakke schakels Noordwijk en Flaauwe Werk gestart. De staatssecretaris heeft hiervoor op 5 september de starthandeling verricht. Naar verwachting is vóór 2011 bij alle zwakke schakels de schop de grond in gegaan en zullen in 2015 alle zwakke schakels zijn versterkt.

Het kabinet heeft de Deltacommissie ingesteld om een lange-termijn perspectief voor de kustzone op te stellen met het oog op de klimaatverandering. Het is een onafhankelijke commissie die naar verwachting op basis van ontwikkelingen en perspectieven voor de lange termijn (2100–2200), adviseert over beleidsopties voor het kustzonebeleid. Ook schetst de commissie waarschijnlijk de daaruit voortvloeiende beleidsopties voor de middellange termijn en eventuele kaders en maatregelen voor de kortere termijn.

Prestatiegegevens

bron: Rijkswaterstaat

Het aantal Basiskustlijn (BKL)-overschrijdingen staat al jaren stabiel op ongeveer 10%. Ook in 2007 lag deze waarde net onder de streefwaarde 10%.

Hoogwaterbescherming

Bron: Rijkswaterstaat

31.03 Waterkwantiteitsbeheer

Motivering

Om de juiste hoeveelheid water te hebben op het juiste moment, op de juiste plaats voor de vereiste gebruiksfuncties.

Doelbereiking

De watersystemen zullen in hoofdzaak in 2015 «op orde» moeten zijn. Dit jaar is verder gewerkt aan de daarvoor benodigde kennis en instrumentarium: de Toplijsten voor de aanpak van verdroging zijn vastgesteld en diverse onderzoeken zijn opgestart of afgerond, waaronder een onderzoek naar versterking van de watertoets.

Toelichting

In 2007 is samen met de partners binnen het Waterbeheer hard gewerkt aan de actualisatie van het Nationaal Bestuursakkoord Water. Belangrijk daarbij is dat partijen overeenstemming hebben bereikt over in welke situatie welke van de vier klimaatscenario’s van het KNMI als uitgangspunt voor de uitvoering gebruikt zullen worden. In het kader van de uitvoering van het akkoord is een pilot onderzoek verricht naar het effect van de klimaatscenario’s op de ruimte die nodig is voor het bergen van water. Het onderzoek heeft aangetoond dat afhankelijk van de situatie de nieuwe scenario’s wel degelijk tot effect hebben dat er meer ruimte nodig is dan volgens de oude scenario’s. Tevens is gestart met een onderzoek naar de mogelijkheden van de versterking van de watertoets.

In 2007 is veel kennis ontwikkeld ten behoeve van de klimaatadaptatie. Zo zijn onderzoeken gestart/uitgevoerd naar de effecten van de klimaatverandering op waterkwaliteit, op grondwater, ten behoeve van waterveiligheid en voor de Randstad. De kennisontwikkeling is daarmee in 2007 niet afgerond, maar wordt voortgezet.

In 2007 zijn de TOPlijsten verdroging ondertekend door het rijk en de provincies. De aanpak van de verdrogingsbestrijding concentreert zich tot 2015 op deze gebieden. In 2007 hebben de waterschappen concept Gewenste Grond- en OppervlaktewaterRegimes (GGOR’s) opgesteld maar nog niet voor alle prioritaire verdrogingsgebieden. De maatregelen in het kader van de verdrogingsbestrijding om de doelen uit de KRW te behalen worden opgenomen in de stroomgebiedsbeheerplannen 2009.

31.04 Waterkwaliteit

Motivering

Om een goede ecologische en chemische kwaliteit te bereiken in de stroomgebieden van de Rijn, Maas, Schelde, Eems en de Noordzee.

Doelbereiking

In 2007 is in de deelstroomgebieden nader uitgewerkt welke maatregelen in de periode 2009–2015 genomen dienen te worden ten behoeve van een integraal en duurzaam waterkwaliteitsbeheer voor de voorbereiding van de stroomgebiedbeheerplannen voor de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Hierbij is maximaal gezocht naar combinatie met andere maatregelen (veiligheid, kwantiteit, milieu, reconstructie, enz.). Daarmee is, in lijn met de ambities uit de Decembernota 2006, een nederwaartse trend waarneembaar ten aanzien van de voorziene kosten voor uitvoering van de KRW.

Toelichting

1. Evaluatie van het saneringsprogramma Waterbodems Rijkswateren 2008–2013 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2007–2008, 27 625, nr. 109).

Voor het innovatieprogramma KRW is in het coalitieakkoord € 75 miljoen beschikbaar gesteld op de FES-begroting. Het kabinet heeft een principe-besluit genomen over de randvoorwaarden waaronder dit geld kan worden besteed. Een en ander houdt in dat de besteding van het budget deze kabinetsperiode plaatsvindt via twee tenders: de eerste in 2008 met een subsidieplafond van € 35 miljoen, de tweede eind 2009/begin 2010 met een subsidieplafond van € 40 miljoen.

In 2007 stond in de regionale gebiedsprocessen KRW de uitwerking van doelen en maatregelen ter verbetering van de waterkwaliteit centraal. De regionale waterbeheerders (waterschappen, provincies, gemeenten en regionale diensten van Rijkswaterstaat) hebben in meer dan 130 gebiedsgroepen een grote slag gemaakt in het meer concreet maken van de maatregelen en doelen voor de oppervlaktewater- en grondwaterlichamen. Onder de noemer «Harmonisatie gebiedsprocessen KRW» is onder verantwoordelijkheid van VenW de voortgang en de onderlinge vergelijkbaarheid in door de regio’s gehanteerde uitgangspunten en aanpak in beeld gebracht en gestroomlijnd. Verdere uitwerking staat in het Voortgangsbericht KRW in december 2007 voor de Tweede Kamer (TK 2007–2008, 27 625, nr. 111).

2. Voor de geleidelijke invoering van de ecosysteembenadering zijn in 2007 enkele stappen gezet, zoals het ontwikkelen van ecologische kwaliteitsdoelstellingen in OSPAR-kader en het instellen van Mariene beschermde gebieden op zee. Verder zijn de eerste voorbereidende stappen genomen om de Natuurbeschermingswet aan te passen om voor het Nederlandse deel van de Noordzee beschermde gebieden in te stellen.

De verbetering van de tenuitvoerlegging en geïntegreerde toepassing van bestaande en nieuwe wetgeving is in de waterwet opgenomen. Deze is nog niet door de Tweede Kamer aangenomen.

In OSPAR kader wordt de kennis vergroot zowel op stoffengebied als over biodiversiteit. Op dit moment zijn kennislacunes op het gebied van biodiversiteit en ook op het gebied van klimaat op het oceanensysteem. Wel zijn KP7 projecten op dit terrein gehonoreerd.

Prestatiegegevens

Realiseren goede waterkwaliteit

Het oppervlak waterlichamen (in hectaren) ten opzichte van het totaal oppervlak waterlichamen waarvan de actuele waterkwaliteit voldoet aan de geldende normen die zijn gesteld aan de bestemde gebruiksfuncties.

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting

De lijn voor de Noordzee heeft alleen betrekking op de Nederlandse EEZ (het niet territoriaal ingedeelde deel van de Nederlandse Noordzee). Er is voor dit deel alleen gekeken naar de vraag in hoeverre wordt voldaan aan de KRW normen (die formeel niet van toepassing zijn op de Nederlandse EEZ). De specifiek voor het zeemilieu in ontwikkeling zijnde normen voor de kaderrichtlijn Mariene Strategie zijn nog niet vastgesteld. Bij vergelijking met de Environmental Assessment Criteria (EAC) die in OSPAR kader worden gehanteerd, blijkt dat 84 procent van de sedimentmetingen in de Nederlandse EEZ voldoet aan de EAC-bovenwaarde.

Ongehinderd gebruik waterfuncties

Het oppervlak waterlichamen (in hectaren) ten opzichte van het totaal oppervlak waterlichamen waarvan de actuele waterkwaliteit voldoet aan de geldende normen die zijn gesteld aan de bestemde gebruiksfuncties.

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting

Het globale beeld van de ontwikkelingen geeft aan dat in de Stroomgebiedsbeheerplannen 2009 nog de nodige maatregelen moeten worden genomen.

Bron: Inspectie Verkeer en Waterstaat

Het aantal af te geven vergunningen hangt af van het aantal aanvragen; het uiteindelijk aantal af te geven vergunningen is daarom lastig vooraf in te schatten. Het in werking treden van nieuwe wet- en regelgeving op het terrein van waterkwaliteit (waardoor er minder vergunningen zouden moeten worden aangevraagd) is vertraagd zodat de vraag veel hoger was dan voor 2007 voorzien.

1.2. Overzicht afgeronde onderzoeken

¹ In 2007 is de planning van VNK geactualiseerd nav een risico-analyse. Daarnaast is de oplevering van het benodigde rekeninstrumentarium enkele maanden vertraagd. Dit betekent concreet dat het project in 2010 kan worden afgerond.

² Het onderzoek naar de beleidsregels ABR/ABM kijkt zowel terug als naar voren. Het onderzoek is nu in 2008 gereed, onder andere doordat op 3 december 2007 het Besluit bodemkwaliteit in de Staatscourant gepubliceerd. In het Besluit en de Regeling bodemkwaliteit komt het bodembeleid van de laatste jaren samen. Het Besluit bevat regels voor het toepassen van bouwstoffen, grond en baggerspecie op of in de bodem of in oppervlaktewater. Ook worden eisen gesteld aan de kwaliteit van uitvoering van bodemwerkzaamheden (Kwalibo).

³ De economische impactassessment is in december 2007 afgerond. De bestuurlijke afronding zal begin 2008 plaatsvinden. Vanaf 2007 wordt een initial assessment en vanaf 2011 worden MKBA ontwikkelingen gestart.

⁴ Het MER voor de verdieping Westerschelde en de inspraakronde is in 2007 afgerond. In 2008 wordt het Tracébesluit voorzien. De overige MER’s binnen het Schelde Estuarium worden uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van LNV.

32 Het bereiken van optimale veiligheid in of als gevolg van mobiliteit

Algemene doelstelling

De veiligheid van personen op de weg en op het spoor, alsmede de sociale veiligheid in het openbaar vervoer (OV), permanent verbeteren.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

De doelstelling voor het maximum aantal verkeersdoden in 2010 is in de loop van 2006 verder aangescherpt, omdat de doelstelling, zoals opgenomen in de Nota Mobiliteit (maximaal 900 doden in 2010) met 881 resp. 817 doden in 2004 resp. 2005 al ruim was gehaald.

Deze gunstige ontwikkeling betekent niet alleen dat het menselijk leed als gevolg van verkeersongevallen is verminderd, maar ook dat de maatschappelijke kosten van verkeersonveiligheid zijn afgenomen.

De daling in het aantal ziekenhuisgewonden in het verkeer blijft achter bij die van het aantal doden. Wel is ook hier sprake van daling, en blijft de doelstelling voor 2010 haalbaar.

In 2007 zijn geen reizigers om het leven gekomen ten gevolge van een aan het spoorverkeer gerelateerd ongeval. Het vijfjaarsgemiddelde van het aantal dodelijke slachtoffers onder reizigers is sinds 1995 permanent onder de streefwaarde van het maximaal aanvaardbare risico uit de Kadernota «Veiligheid op de Rails». Het doel voor 2010 wordt op dit moment voor dit onderdeel gehaald.

In 2007 is de evaluatie van het Aanvalsplan sociale veiligheid afgerond. De beleidsdoelstelling is gerealiseerd; de sociale veiligheid is boven de afgesproken waarde van 7,5 uitgekomen. Om voortzetting van de aanpak te waarborgen en verdere verbetering te stimuleren is een vervolg Aanvalsplan opgesteld en in uitvoering genomen.

De bijdrage die VenW aan de algemene beleidsdoelstelling levert, is uitgewerkt in vier operationele beleidsdoelstellingen, te weten «Aantal verkeersslachtoffers op de weg verminderen», «Aantal verkeersslachtoffers op het spoor verminderen» en «Sociale veiligheid OV verbeteren». Om de operationele doelstellingen te bereiken, is een aantal producten ingezet. Hiertoe heeft VenW onder andere in de begroting 2007 aangekondigde activiteiten uitgevoerd die uiteindelijk hebben bijgedragen aan het behalen van de operationele doelstellingen en daarmee aan de algemene beleidsdoelstelling.

Succesfactoren

De algemene, al decennia geleden ingezette, tendens van dalende aantallen verkeersdoden is toe te schrijven aan het gevoerde beleid: voertuigen zijn veel veiliger geworden, steeds meer wegen zijn duurzaam veilig ingericht en er is veel aandacht besteed aan veiliger gedrag van deelnemers aan het verkeer.

Het gevoerde verkeersveiligheidbeleid is dus succesvol; dat is te danken aan de inspanningen van en samenwerking tussen de diverse overheden, wegbeheerders, politie, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven.

In de maatschappij is sprake van verharding en vooral meer agressie en geweld. Daardoor wordt het terugdringen van geweld tegen werknemers bemoeilijkt. Om hier resultaat te bereiken wordt voor het openbaar vervoer aangesloten bij het programma «een veilige publieke taak» van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting op de tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ Door vervroegde betalingen in 2006 aan de RDW voor het Nieuwe rijbewijs is in 2007 ruim € 4 mln. vrijgevallen. Daarnaast is de voor 2007 verwachte toename van het aantal rijvaardigheids-onderzoeken niet gerealiseerd, waardoor de subsidiebijdrage aan het CBR lager is uitgevallen.

² De budgetten voor het agentschap IVW zijn toegewezen aan de specifieke toezichtdomeinen en daarmee herverdeeld over de diverse beleidsartikelen.

³ In de loop van 2007 is een herschikking van apparaatsuitgaven doorgevoerd waardoor t.o.v. het oorspronkelijk beschikbare bedrag een hogere realisatie heeft plaatsgevonden.

⁴ Er zijn minder boetes geïnd dan geraamd.

⁵ Dit betreft hogere uitgaven aan uitbesteding RWS/AVV.

32.01 Aantal verkeersslachtoffers op de weg verminderen

Motivering

Om het aantal verkeersslachtoffers op de weg te verminderen.

Het maatschappelijk leed als gevolg van verkeersongevallen is groot. Daarnaast zijn de maatschappelijke kosten (medische kosten, productieverlies, materiële kosten en afhandelingskosten) die daarmee gemoeid zijn hoog.

Doelbereiking

Producten

Toelichting

Bij de gedragsbeïnvloeding vindt de voorlichting over de gevaren van deelname aan het verkeer bij gebruik van bepaalde medicijnen plaats in 2008.

Tabel prestatiegegevens

Bron: DVS

Toelichting

De realisatie 2007 is pas bekend in april 2008, wanneer de ongevalscijfers beschikbaar komen.

Voor het bepalen van het aantal ziekenhuisgewonden is een nieuwe berekeningsmethode ontwikkeld (zie Tweede Kamer, Vergaderjaar 2006–2007, 29 398, nr. 48).

Bron: IVW jaarverslag 2007

32.02 Aantal verkeersslachtoffers op het spoor verminderen

Motivering

De veiligheid op het spoor permanent verbeteren, conform de uitwerking in de Kadernota «Veiligheid op de Rails», zijnde de tweede kadernota voor de veiligheid van het railvervoer in Nederland (2004) (Tweede Kamer 2004–2005, 29 893, nrs. 1 en 2). Hierbij moet altijd de afweging worden gemaakt van de effectiviteit en de haalbaarheid van de maatregelen in relatie tot de kosten.

Doelbereiking

In 2007 zijn geen reizigers om het leven gekomen ten gevolge van een aan het spoorverkeer gerelateerd ongeval. Het vijfjaars-gemiddelde van het aantal dodelijke slachtoffers onder reizigers is sinds 1995 permanent onder de streefwaarde van het maximaal aanvaardbare risico uit de Kadernota «Veiligheid op de Rails». Het doel voor 2010 wordt op dit moment voor dit onderdeel gehaald.

Producten

Toelichting

Het nieuwe toezichtarrangement voor tram en metro zal nader worden uitgewerkt zodra er zicht is op afronding van de wetgeving.

• Overwegen:

Naar aanleiding van de motie Hofstra en Duyendak heeft in 2007 een actualisering van het overwegenbeleid plaats gevonden. Van ieder op te heffen spoorwegovergang wordt een risicoanalyse gemaakt, die ter toetsing wordt voorgelegd aan de IVW, waarbij ook aandacht wordt geschonken aan alternatieve oplossingen zoals selectieve sluiting. Toegezegd is om vanaf het voorjaar 2008 jaarlijks de Rapportage Overwegen aan de TK te zenden.

• Normenkader Veilig Werken (NVW):

De verdere aanpassing en invulling van het NVW door ProRail en de spoorbranche heeft geleid tot het opstellen van de brancherichtlijn «Realiseren Veilige Werkplek», die op 1 januari 2008 in werking is getreden. Dit heeft wel geleid tot verhoging van de kosten van onderhoud.

• Stoptonende seinen (STS’en):

Hiervoor wordt verwezen naar VENW/DGP-2007/9191 en TK 2007–2008, 29 893 en 29 984, nr. 62 4-12-07 voor de rapportage STS

• Veiligheidseisen spoortunnels (VEST):

Door het wisselen van de projectleider heeft het VEST in 2007 tijdelijk stil gelegen. In de tweede helft van 2007 is het project weer opgepakt. Eind 2007, begin 2008 hebben de technische discussies plaatsgevonden. Wat betreft de Europese richtlijn Technical Specification Interoperability Safety in Railway Tunnels (TSI STR) is de Nederlandse vertaling half 2007 gereedgekomen en 21 december 2007 goedgekeurd door de Europese Commissie.

• European Railway Traffic Management System (ERTMS):

De implementatie van ERTMS op de Betuweroute en HSL-Zuid heeft in 2007 grotendeels plaatsgevonden. Het concept ERTMS implementatieplan is op 21 september 2007 naar de TK gestuurd (VENW/DGP-2007/6541). Dit plan bevat tevens een relatie met vervangingsinvesteringen voor de huidige beveiligingssystemen.

Bron: Trendanalyse IVW maart 2008

Toelichting

1. In 2007 zijn geen reizigers om het leven gekomen ten gevolge van een aan het spoorverkeer gerelateerd ongeval. Het vijfjaarsgemiddelde van het aantal gedode reizigers is sinds 1995 permanent onder de streefwaarde van het maximaal aanvaardbare risico uit de kadernota. Het doel voor 2010 wordt op dit moment gehaald. In 2007 zijn 85 reizigers gewond geraakt, waarvan 2 zwaargewond. Dit is meer dan de in de kadernota geformuleerde doelstelling van maximaal 51 per jaar in 2010. Het is wel het laagste aantal gewonden in 5 jaar. De doelstelling voor 2010 wordt nog niet gehaald.

2. In 2007 is geen enkel personeelslid om het leven gekomen ten gevolge van een aan het spoorverkeer gerelateerd ongeval.

In 2007 is 1 personeelslid zwaargewond geraakt. De trend van het risico voor baanwerkers is neutraal en de doelstelling voor 2010 wordt nog niet gehaald. De veiligheid van rangeerders is de afgelopen jaren duidelijk verbeterd en er is uitzicht op het halen van de doelstelling voor 2010. In 2007 raken 9 personeelsleden lichtgewond, waarvan 7 machinisten. Dit is het laagste aantal in de periode 1998–2007. Voor machinisten en conducteurs geldt dat het vijfjaarsgemiddelde van het aantal gewonden aanmerkelijk lager ligt dan in de periode 1997–2007 en dat er geen trendmatige verandering is.

3. In 2007 zijn intotaal 19 weggebruikers bij overwegongevallen om het leven gekomen, waarvan 1 op een reizgersoverpad. Het risico van overweggebruikers ligt sinds 2005 duidelijk onder de streefwaarde voor 2010.

4. In 2007 is 1 onbevoegde om het leven gekomen. De trend is licht positief. De doelstelling voor deze categorie risicodragers is permanente verbetering. Dit wordt nog niet gehaald.

32.03 Sociale veiligheid openbaar vervoer verbeteren

Motivering

Sociale veiligheid is onderdeel van het kabinetsbeleid «naar een veiliger samenleving» en voor reizigers en personeel belangrijk. Gestreefd wordt naar een verbetering van het veiligheidsgevoel en naar een vermindering van het aantal incidenten in en rond het openbaar vervoer.

Doelbereiking/Producten

Tabel prestatiegegevens

Bron reizigersgegevens: Onderweg naar een veiliger openbaar vervoer, reizigersmonitor DVS

Bron personeelsgegevens: de sociale veiligheid van het personeel in het stads- en streekvervoer

nb = niet bekend

¹ Alle gegevens in de tabel hebben alleen betrekking op het stads- en streekvervoer.

² De gegevens over de reizigers voor de periode 2004–2008 zijn herzien in verband met een aanpassing van de berekeningsformule (Kamerstukken II, 23 645, nr. 191, 2007–2008).

³ Dit is het ongewogen gemiddelde van de bus-, tram-, metro- en regionale treinreizigers, die ooggetuige en/of slachtoffer zijn geweest van één of meerdere incidenten. Percentage per modaliteit is in 2004: bus 20%, tram 33%, metro 26% en regionale trein 19%.

⁴ Dit is het percentage van het personeel dat één of meerdere keren slachtoffer is geweest van een incident.

Bron: NS (Jaarverslag 2007)

¹ Vanaf 2007 wordt een geaggregeerd cijfer voor het klantoordeel veiligheid reizigers opgenomen. Het klantoordeel geeft het percentage reizigers weer dat de veiligheid met een 7 of hoger waardeert. Het klantoordeel is het gewogen gemiddelde van de klantoordelen overdag en ’s avonds in de trein en overdag en ’s avonds op stations. De cijfers over voorgaande jaren zijn op basis van dit uitgangspunt gecorrigeerd, zodat de vergelijkbaarheid over de jaren geborgd is.

² Het onderzoek voor de veiligheidswaardering van het personeel is verplaatst van november 2007 naar april 2008, waardoor deze nog niet beschikbaar zijn.

Overzicht afgeronde onderzoeken

33 VEILIGHEID GERICHT OP DE BEHEERSING VAN VEILIGHEIDSRISICO’S

Algemene doelstelling

Het verkleinen van veiligheidsrisico’s.

Omschrijving

Om de kans op letsel bij personen en schade aan goederen, infrastructuur en milieu als gevolg van ongevallen door goederenvervoer en luchtvaart te beperken. VenW stelt kaders voor de verbetering van de veiligheid en beveiliging door het voeren van beleid en het stellen van regels ter beheersing van veiligheidsrisico’s. VenW houdt toezicht op de naleving van de regels. VenW helpt en motiveert betrokken partijen hun verantwoordelijkheid voor veiligheid en beveiliging te nemen en hierin samen te werken.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

Voor Nederland als logistiek centrum van Europa blijft een adequaat beveiligingsniveau gericht op het voorkomen van nationale maatschappelijke en economische verstoring, mede van wezenlijk belang voor de beveiliging van het Europese achterland en voor onze positie als logistiek knooppunt in de wereldhandel. Nederland wordt door andere landen en het internationaal opererende bedrijfsleven aangesproken op het waarmaken van een adequaat beveiligingsniveau. Security vormt inmiddels voor het nationaal en internationaal opererende bedrijfsleven in toenemende mate een belangrijk kwaliteitskenmerk. Beveiliging is een factor in de internationale concurrentieverhoudingen geworden.

VenW heeft in 2007 een actieve rol gespeeld in de internationale overleggen betreffende het vervoer van gevaarlijke stoffen. Op het gebied van vervoer milieugevaarlijke stoffen zijn voor alle modaliteiten de afspraken voor veiliger vervoer afgerond; hiermee zijn tevens de mondiale afspraken voor de harmonisatie van classificatie (GHS) geïmplementeerd.

Ten aanzien van de permanente verbetering van de veiligheid vervoer gevaarlijke stoffen zijn de acties en ambities voor de komende jaren met alle betrokken partijen in beeld gebracht. Uitgangspunt daarbij is dat hierin een gezamenlijke verantwoordelijkheid wordt genomen en er zoveel mogelijk ruimte komt voor eigen verantwoordelijkheid van de markt, de provincies en de gemeenten. Dit binnen de door het Rijk gestelde kaders. De zogenoemde gezamenlijke uitvoeringsagenda zal bestaan uit een reeks van afspraken tussen overheden en marktpartijen.

Maatschappelijk effect is dat er bij dreigingen en aanslagen sneller en uniformer wordt opgetreden.

De bijdrage die VenW aan de algemene beleidsdoelstelling levert, is uitgewerkt in vier operationele beleidsdoelstellingen, te weten «Externe veiligheid», «Veiligheid Goederenvervoer Scheepvaart», «Veiligheid Luchtvaart» en «Bescherming tegen moedwillige verstoring». Om de operationele doelstellingen te bereiken, is een aantal producten ingezet. Hiertoe heeft VenW onder andere in de begroting 2007 aangekondigde activiteiten uitgevoerd die uiteindelijk hebben bijgedragen aan het behalen van de operationele doelstellingen en daarmee aan de algemene beleidsdoelstelling.

Succesfactoren

Op gebied van transportbeveiliging blijft een publiek-private insteek uitgangspunt. Alleen op dergelijke wijze is het mogelijk op efficiënte wijze de expertise van de sector in te brengen, security tot kwaliteitskenmerk maken, administratieve lasten te beperken, draagvlakte creëren en innovatieve oplossingen te ontwikkelen.

Door aan te sluiten bij initiatieven en ambities van rijk, medeoverheden en bedrijfsleven is het maatschappelijk draagvlak bevorderd en gezocht naar een klimaat waarin patijen bereid zijn om verdere invulling te geven aan permanente verbetering van veilig vervoer gevaarlijke stoffen.

Een ander belangrijk uitgangspunt is het streven van een harmonisatie in de keten productie-opslag-vervoer-gebruik van gevaarlijke stoffen waarmee ook de samenwerking met andere betrokken departementen (VROM, SZW, VWS, LNV, Defensie en BZK) steeds beter wordt gestroomlijnd.

Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting op de tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ De lagere verplichtingenrealisatie wordt veroorzaakt door het toewijzen van de agentschapbijdrage IVW aan de specifieke toezichtdomeinen en daarmee herverdeeld over de andere beleidsartikelen.

^2,3,4 De budgetten voor het agentschap IVW zijn toegewezen aan de specifieke toezichtdomeinen en daarmee herverdeeld over de diverse beleidsartikelen.

^5,6 De apparaatuitgaven bij het onderdeel Beveiliging infrastructuur Hoofdwegen zijn ingezet op het onderdeel beveiliging Infrastructuur Spoorwegen.

⁷ Een nieuw product Beveiliging openbaar vervoer is aan de begroting toegevoegd. Hiervoor zijn FES-gelden beschikbaar gesteld.

^8,9 De apparaatbudgetten in de begroting 2007 zijn bij Voorjaarsnota overgeboekt van apparaat naar baten-lastendienst in verband met de vorming van het agentschap IVW.

¹⁰ Dit betreft de ontvangstenreeks van de Inspectie Verkeer en Waterstaat welke bij Voorjaarsnota is uitgeboekt als gevolg van de vorming van het agentschap.

33.01 Externe Veiligheid

Motivering

Om vervoer van personen en goederen blijvend mogelijk te maken terwijl in de omgeving van dit vervoer ook op een maatschappelijke verantwoorde wijze veilig kan worden gewoond en gewerkt.

Doelbereiking

Het Kabinetsstandpunt Schiphol dat na de evaluatie van de Schipholwet in 2006 aan de Tweede Kamer is voorgelegd bevat tevens actiepunten ten aanzien van de externe veiligheid rond Schiphol. In 2007 is in dit verband onder meer aandacht besteed aan de verdere uitwerking van een alternatief voor het Totale Risico Gewicht (TRG) en aan aanvullend groepsrisicobeleid. Een en ander is ingebed in het proces, waaronder de MER- en Schiphol korte en middellange termijn, om te komen tot nieuwe luchthavenbestluiten voor Schiphol.

Het wetsvoorstel Regionale Burgerluchthavens en Militaire Luchthavens (RBML), dat nog in 2007 is behandeld door de Tweede Kamer, bevat nieuw beleid voor de externe veiligheid rond regionale en kleine velden.

Toelichting

1. In 2007 is verder gewerkt aan de vormgeving van het Basisnet voor vervoer van gevaarlijke stoffen over weg, water en spoor. Hiervoor is meer tijd nodig geweest dan voorzien vanwege de complexiteit en de keuze om het Basisnet in een zorgvuldig en intensief samenwerkingsproces met alle betrokken partijen tot stand te brengen. Bezien is hoe zorgsystemen in het wegvervoer en in de binnenvaart een grotere bijdrage kunnen leveren aan het veiliger vervoer van gevaarlijke stoffen.

Het haalbaarheidsonderzoek implementatie Meld- en Volgsysteem is afgerond en een internationale werkgroep is ingesteld met als doel het onderzoeken van de mogelijkheden van telematica voor het verbeteren van de veiligheid van het vervoer van gevaarlijke goederen.

Voor de binnenvaart zijn afspraken gemaakt over het veiliger vervoer van deze stoffen in tankschepen; de aankomende 10 jaar zal worden omgeschakeld naar vervoer in dubbelwandige tankers.

2. In 2007 is een aanvang gemaakt met het opstellen van een handleiding externe veiligheid luchthavens, ter ondersteuning van het lokale bevoegde gezag (oplevering 2008). In het project GEVERS is in 2007 verder gewerkt aan een PC versie van het externe veiligheid rekenmodel. Een beta versie is opgeleverd en beschikbaar gesteld aan potentiële gebruikers en er zijn validatie berekeningen uitgevoerd. Volgens planning zal een definitieve gebruiksversie in 2008 beschikbaar komen, die gebruikt kan worden voor formele berekeningen voor burgerluchthavens.

De bouw van een rekenmodel voor helikopters heeft door problemen bij de het verkrijgen en analyseren van ongevalsdata enige vertraging opgelopen. Daardoor zal het niet eind 2007 maar voorjaar 2008 klaar zijn.

Prestatiegegevens

Bron: Handhavingsrapportage Schiphol (AAS) 2008

Toelichting

Uit de TRG-berekening over de periode 1 november 2006 tot en met 31 oktober 2007 blijkt een TRG van 6,550 ton. Afgezet tegen de grenswaarde van 9,724 ton betekent dit dat op 31 oktober 2007 nog een TRG-ruimte van 3,174 ton beschikbaar was. Er is ruimschoots voldaan aan de in het LVB vastgestelde grenswaarde.

Bron: Rijkswaterstaat Noord-Holland, januari 2008

Toelichting

De streefwaarden van 2007 en verder zijn bijgesteld in de begroting 2008. In 2007 zijn vier woningen aangekocht. Er zijn geen woonboten aangekocht dit jaar. Er zijn in de zone geen woonboten meer in eigendom van derden. Wel zullen er successievelijk een aantal door de voormalige eigenaren voortgezette bewoningen worden beëindigd. Het betreft twee woonboten. Naar verwachting zal in 2009 de hele zone zijn vrijgemaakt van bewoning. Verder hebben twee eigenaren van woningen zich aangemeld voor aankoop van de woning. Naar verwachting zullen de woningen in 2008 worden aangekocht.

Bron: Prorail 2008

Toelichting

De streefwaarde is gerealiseerd.

33.02 Veiligheid scheepvaart

Motivering

Om het aantal ongevallen met doden, gewonden en grote schade op zee en binnenwateren in 2010 door permanente verbetering van de veiligheid verder te verlagen tot beneden de 25 (Noordzee) resp. 275 (binnenwateren).

Doelbereiking

Het aantal significante ongevallen op het Nederlandse deel van de Noordzee in 2007 was 15. Hiermee is de doelstelling het aantal significante ongevallen op het Nederlands deel van de Noordzee niet boven het aantal van 25 uit te laten komen, ondanks de toename van het internationale scheepvaartverkeer op de Noordzee, bereikt.

Toelichting

1. In 2007 is het bergingsvaartuig de «WAKER» permanent beschikbaar geweest ten behoeve van de veiligheid en bescherming van het milieu op het Nederlands deel van de Noordzee.

In 2007 is de Havenbeveiligingswet gewijzigd als gevolg van de implementatie van Richtlijn 2005/65/EG betreffende het verhogen van de veiligheid van de havens (Stb 2007, 207).

2. In 2007 heeft de behandeling van de wet Markttoezicht Registerloodsen plaatsgevonden en deze wet is per 1/1/2008 in werking getreden (Kamerstuk 2006–2007, 30 913, nr. 7).

De verdragen inzake het Gemeenschappelijk Nautisch Beheer (GNB) zijn aangenomen (Kamerstuk 2007–2008, 30 867, nr. 7).

3. Implementatie van de Richtlijn River Information Services 2005/44/EG is afgelopen najaar met de publicatie van de gewijzigde Scheepvaartverkeerswet succesvol afgerond.

4. Het nieuwe toezichtarrangement is in 2007 nog niet definitief vastgesteld. Het nieuwe document zou eind 2007 besproken moeten zijn met de Tweede Kamer. Dit is uitgesteld tot begin 2008; daarna zal het nieuwe toezichtarrangement worden vastgesteld.

Prestatiegegevens

Het streven is het aantal ongevallen op de binnenwateren door permanente verbetering verder af te laten nemen beneden de 275, ondanks een toename van het verkeer en vervoer op de binnenwateren. Voor het Nederlandse deel van de Noordzee is het streven een verdere afname beneden de 25.

Bron: Kustwachtcentrum (Noordzee) en Rijkswaterstaat/AVV (binnenwateren), januari 2008.

* Vanaf 2003 is een nieuwe registratiemethode gehanteerd. Reden van aanpassen registratiemethode is het streven naar een betere dekking van de registratie. Het totaal aantal geregistreerde ongevallen is toegenomen van 630 in 2002 tot 730 in 2006. De significantie (ernst) van de ongevallen kon echter niet worden vastgesteld.

Toelichting

In 2007 heeft er één ongeval minder plaatsgevonden op de Noordzee dan in 2006. De afgelopen vier jaar zijn het aantal ongevallen op de Noordzee nagenoeg gelijk gebleven.

Voor de binnenwateren kan de realisatie t.a.v. de streefwaarde niet worden vastgesteld. Het totaal aantal geregistreerde ongevallen is toegenomen van 630 in 2002 tot 730 in 2006. De significantie (ernst) van de ongevallen kon echter niet worden vastgesteld.

Bron: Paris MOU, 2007

Gegevens zijn gebaseerd op inspecties aan boord van schepen onder Nederlandse vlag door buitenlandse autoriteiten in het kader van Paris Memorandum of Understanding on Port State Control.

Toelichting

In 2006 is de positie op de internationale ranglijst sterk gedaald. Dit is een gevolg geweest van een aantal meer aanhoudingen binnen de ParisMOU regio, in combinatie met een sterke verbetering van andere vlaggenstaten (ranglijst betreft een relatieve score). De getallen van 2007 zijn nog niet definitief. Wel kan reeds gezegd worden dat er minder aanhoudingen binnen deze regio hebben plaatsgevonden. De relatieve ranglijstpositie wordt echter bepaald over een gemiddelde van drie jaar (dus 2006 telt mee in de meting) en is afhankelijk van de prestaties van de andere vlaggenstaten.

Bron: Paris MOU, 2007

Toelichting

De percentages inspecties zijn zoals in de begroting was geraamd. Het percentage aanhoudingen en inspecties voldoet aan de streefwaarde voor het jaar 2007 (< 6%).

Bron: Jaarverslag IVW 2007

Toelichting

Het aantal integrale inspecties is in 2007 toegenomen ten opzichte van het aantal inspecties in 2006. Het aantal integrale inspecties vervoer gevaarlijke stoffen is afgenomen. Het overtredingspercentage is daarentegen toegenomen van zowel gevaarlijke stoffen als de overige wettelijke voorschriften.

33.03 Veiligheid luchtvaart

Motivering

Om de veiligheid in de luchtvaartsector verder te verbeteren en voortdurend aandacht te vragen voor deze verbetering.

Doelbereiking

Het beleid en de beleidsdoelstellingen aanzien van alle veiligheidsaspecten verbonden aan het luchtvaartproces staan verwoord in de Beleidsagenda Luchtvaartveiligheid. De uitvoering van het aan de Beleidsagenda gekoppelde Actieprogramma ligt op schema.

Toelichting

1. Binnen de Nederlandse autoriteiten is begin 2007 een pré-audit uitgevoerd, vooruitlopend op de ICAO-audit in 2008 voor het hele Koninkrijk. De resultaten zijn vertaald in een verbeterplan. De realisatie vindt plaats in nauwe samenwerking met de LVNL en is eind 2007 reeds voor een belangrijk deel afgerond.

Eind 2007 is het onafhankelijke adviescollege voor de burgerluchtvaartveiligheid, genaamd Dutch Expertgroup on Aviation Safety (DEGAS) ingesteld. DEGAS is de opvolger van de Veiligheidsadviescommissie (VACS) en zal de komende vier jaar fungeren als adviseur van de regering op het gebied van veiligheidsaspecten van de Nederlandse burgerluchtvaart.

2. In de eindmeeting van het ICAO Dangerous Goods Panel zijn afspraken gemaakt over nieuwe voorwaarden voor het vervoer van lithium (metal) batterijen, vervoer van nieuwe technologieën zoals fuel cells en herziening van de verpakkingsinstructies. In oktober 2007 heeft de Raad van de EG een gemeenschappelijk standpunt vastgesteld over het voorstel van wijziging van EG-verordening 1592/2002 voor gemeenschappelijke regels voor de luchtvaartveiligheid en de oprichting van het agentschap de EASA. Met de wijziging wordt de harmonisatie van veiligheidseisen uitgebreid. Een andere mijlpaal is de bereikte overeenstemming binnen het Air Safety Committee over een aanpassing van de regelgeving door de Europese Commissie ten aanzien van de veiligheid bij de vluchtuitvoering.

Prestatiegegevens

Wereldwijde ongevalsratio (ongevallen per miljoen vlieguren)

De Europese ongevalsratio is representatief voor de situatie in Nederland, omdat het veiligheidssysteem in Nederland in hoge mate gelijk is aan dat in de andere Europese landen. De wereldwijde ongevalsratio is relevant omdat ook niet-Europese luchtvaart gebruik maakt van het Nederlandse luchtruim en van Nederlandse luchthavens. Uit onderstaande grafiek blijkt dat de veiligheid van de luchtvaart nog steeds toeneemt. Nederland heeft geen directe invloed op het wereldwijde ongevalsratio. Derhalve is er geen specifieke streefwaarde voor Nederland te benoemen. De doelstelling die westerse landen met elkaar zijn overeengekomen is niet meer dan 0,5 ongevallen per miljoen vliegbewegingen.

Bron: Inspectie Verkeer en Waterstaat, Veiligheidstatistieken luchtvaart Civil aviation safety data 1991–2005, maart 2007.

Toelichting

De gegevens over de ongevalsratio wereldwijd en de ongevalsratio EASA operators voor het jaar 2006 waren op het moment van het opstellen van het jaarverslag nog niet bekend. In de begroting 2009 zal het aantal fatale ongevallen worden opgenomen.

Het aantal ernstige incidenten en ongevallen in Nederland en met Nederlandse luchtvaartuigen in het buitenland

Om permanente verbetering in de veiligheid zichtbaar te maken is het streven dat het aantal ernstige incidenten en ongevallen (en daarmee het aantal meldingen) niet toeneemt.

Bron: Inspectie Verkeer en Waterstaat (Transportraad), 2007

Toelichting

Zoals uit de tabel kan worden opgemaakt, is in 2007 het aantal ernstige incidenten en ongevallen in Nederland en met Nederlandse luchtvaartuigen in het buitenland voor wat betreft de commerciële verkeersvluchten, helikopters, zweefvliegtuigen over het geheel genomen toegenomen ten opzichte van 2006. In de zakenluchtvaart en met hete luchtbalonnen is het aantal ongevallen over het geheel genomen afgenomen.

Bron: Jaarverslag IVW 2007

De cijfers voor het jaar 2007 waren ten tijde van het opstellen van het jaarverslag nog niet beschikbaar.

Toelichting

Het aantal inspecties specifiek gericht op Nederlandse maatschappijen is in 2006 toegenomen ten opzichte van het aantal in 2005. Er heeft in 2006 een verschuiving plaatsgevonden van categorie 1 bevindingen (kleine opmerkingen) naar categorie 2 bevindingen (grotere opmerkingen; maatschappij en nationale autoriteit worden ingelicht).

Bron: Jaarverslag IVW 2007

De cijfers voor het jaar 2007 waren ten tijde van het opstellen van het jaarverslag nog niet beschikbaar.

Toelichting

Het aantal inspecties specifiek gericht op buitenlandse bezoekende maatschappijen is in 2006 licht toegenomen ten opzichte van het aantal in 2005. Er heeft in 2006 een lichte verschuiving plaatsgevonden van categorie 1 bevinden naar categorie 2 bevindingen en categorie 3 bevindingen (het vliegtuig wordt voor kortere of langere tijd aan de grond gehouden).

Bron: Jaarverslag IVW 2007

De cijfers voor het jaar 2007 waren ten tijde van het opstellen van het jaarverslag nog niet beschikbaar.

Toelichting

Het aantal inspecties specifiek gericht op privé en zakenluchtvaart is in 2006 toegenomen ten opzichte van het aantal in 2005. Er heeft in 2006 een verschuiving plaatsgevonden van de bevinding «geen bijzonderheden» naar de bevindingen aanbeveling aan de gezagsvoerder, vliegen met restrictie en correctie voor vertrek.

Bron: Jaarverslag IVW 2007

Niveau 1: indien niet onmiddellijk opgelost, volgt stillegging

Niveau 2: oplossing binnen drie maanden

Niveau 3: verzoeken om nadere info; geen termijn

Toelichting

Voor de belangrijkste categorie bevindingen (niveau 2) is het aantal bevindingen in 2006 afgenomen. Dit aantal is in 2007 geconsolideerd. Meerdere factoren kunnen deze afname verklaren. Zo kunnen bedrijven een betere invulling geven aan de vergunningseisen. Analyse van de uitgevoerde risicoanalyses kan dit in de toekomst mogelijk bevestigen. Ook kan het zijn dat door de verdere intensivering van het systeemtoezicht bevindingen op een hoger abstractieniveau zijn «geschreven» (detailbevindingen worden verzameld in systeembevindingen.)

33.04 Bescherming tegen moedwillige verstoring

Motivering

Om de beveiliging van het verkeers- en vervoersysteem te optimaliseren teneinde de maatschappelijke en economische aspecten van de logistieke functie van Nederland in Europa blijvend te waarborgen en te versterken. De internationale dreiging van het terrorisme neemt toe en Nederland staat daar als open en internationaal gerichte samenleving nadrukkelijk aan bloot.

Doelbereiking

Door de actualisering van het alerteringssysteem terrorisme en het beschikbaar zijn gekomen van FES-gelden voor veiligheidsmiddelen en cameratoezicht worden de veiligheidsrisico’s verkleind. Maatschappelijk effect is dat er bij dreigingen en aanslagen sneller en uniformer wordt opgetreden.

Toelichting

1. Aan de verplichting voor lidstaten om onder EU Vo. 725/2004 (art. 3.3.) te beslissen over de toepassing Vo 725 op nationaal (domestic) zeevervoer is door Nederland voldaan. Er is een risico-analyse uitgevoerd om te bepalen welke schepen een «terroristisch» object zouden kunnen vormen. Geconstateerd is dat op dit moment er geen Nederlandse schepen zijn die een dergelijk object vormen.

Nederland heeft actief invulling gegeven aan de Focal Point functie.

Het afsluiten van bilaterale alternatieven beveiligingsovereenkomsten, specifiek met Duitsland, is in overleg tussen beide landen verschoven naar 2008 in verband met de hogere prioriteit van de implementatie van EU Richtlijn 65/2005/EG.

Het gehele implementatieproces van EU Richtlijn 65/2005/EG is succesvol afgerond.

2. In samenwerking met het ministerie van Justitie is de inzet van airmarshals aan boord van NL vliegtuigen geregeld. De beveiligingsplannen van de luchthavens Rotterdam en Schiphol en van een aantal luchtvaartmaatschappijen zijn in 2007 goedgekeurd.

Het rapport Schiphol Vitaal is afgerond in 2007 en zal begin 2008 aan BZK worden aangeboden.

3. De risico-analyse, de dreiging en de lijst van vitale objecten is getoetst door een particulier bedrijf op basis van openbare bronnen en ook door de AIVD met bij de AIVD beschikbare niet-openbare informatie. In 2007 zijn de desbetreffende objecten in de sector Tunnels, bruggen en waterkeringen aangesloten op het Alteringsysteem van de NCTb.

Onderzoek naar het beveilingsniveau en passende maatregelen is nog gaande en wordt in 2008 afgerond.

4. VenW heeft een extern onderzoek laten uitvoeren naar security binnen de spoorsector in Nederlandse en in andere Europese landen, alsmede binnen andere VenW sectoren. Het onderzoek is inmiddels afgerond.

De conlusies uit het onderzoek zijn dat NS en ProRail reeds veel doen aan security, maar dat een sectorbreed beleidskader vanuit VenW ontbreekt om:

– alle partijen te betrekken (bijvoorbeeld ook de regionale vervoerders en de goederenvervoerders);

– een landelijke aanpak van security op het spoor te managen;

– security toe te passen over de gehele lifecycle, van ontwerp tot en met eind- en gebruiksfase (bijvoorbeeld in een safetycase);

– instrumenten in te zetten om maatregelen te monitoren en te beoordelen (een afweegkader).

De aanbevelingen zijn het ontwerpen van een beleidskader waarin rollen en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd, het ontwerpen en implementeren van een systematiek van risicobeheersing en beoordeling van maatregelen, en dit verheffen tot de standaard (door het op te nemen in regelgeving, bijvoorbeeld de spoorwegwet of concessiesystematiek).

Door vertraging in de afronding van het onderzoek zullen de conclusies en aanbevelingen uit het rapport pas in 2008 kunnen worden gebruikt bij het opstellen van de Kadernota Security Spoor. Deze Kadernota, met een breed gedragen visie op rollen en verantwoordelijkheden, zal naar verwachting medio 2008 zijn afgerond.

5. De bescherming van het stads- en streekvervoer tegen terreur is versterkt.

Door NCTb in samenwerking met VenW is het alerteringsysteem terrorisme en de daarbij behorende maatregelenmatrix (beschrijving van toegepaste maatregelen bij bepaald dreigingsniveau) geactualiseerd en gecompleteerd. Voor de metro zijn (Fes) gelden beschikbaar gesteld aan stadsregio’s Amsterdam en Rotterdam voor aanvullende veiligheidsmaatregelen. De uitwisseling van aanpak en maatregelen tussen partijen in de sector is bevorderd. NCTb heeft extra middelen beschikbaar gesteld voor cameratoezicht in OV en luchtvaart waarbij VenW samen met NCTb en de sector stuurt op optimale aanwending van de beschikbare fondsen.

Prestatiegegevens

Aantal verrichte security analyses, aantal opgestelde beveiligingsplannen en aantal goedgekeurde beveiligingsplannen.

De Europese security Richtlijn 65/2005 bepaalt dat alle zeehavens die al onder Verordening 725/2004 vallen per 15 juni 2007 moeten beschikken over een op een havenveiligheidsbeoordeling (analyse) gebaseerd goedgekeurd havenveiligheidsplan. In Nederland betreft dit 17 zeehavens. Op basis van het aantal goedgekeurde plannen kan beoordeeld worden welke havens al dan niet aan de betreffende EU Richtlijn voldoen.

Bron: VenW, januari 2008

Toelichting

Alle security analyses zijn verricht, alle beveiligingsplannen zijn opgesteld en goedgekeurd.

Overzicht afgeronde onderzoeken

Toelichting

In 2007 zijn geen beleidsdoorlichtingen gestart of afgerond.

Scheepvaartverkeer binnenwateren

Het effectenonderzoek expost Scheepvaartverkeer binnenwateren is vertraagd als gevolg van een gewijzigde prioriteitstelling.

Onderzoek naar interfaces in de luchtvaart

Mei 2007 is besloten het «Onderzoek naar de interfaces in de luchtvaart», het zogenaamde Gate-to-gate-onderzoek te stoppen en niet af te ronden vanwege het ontbreken van voldoende internationale medewerking.

In 2013 zal een beleidsdoorlichting vervoer gevaarlijke stoffen plaatshebben. Deze komt de plaats van bovengenoemd evaluatieonderzoek Nota vervoer gevaarlijke stoffen.

Nota vervoer gevaarlijke stoffen

De evaluatie van de eind 2005 gepubliceerde Nota Vervoer gevaarlijke stoffen zal onderdeel uitmaken van bovengenoemde beleidsdoorlichting, zoals opgenomen in de begroting 2008.

34 Betrouwbare netwerken, voorspelbare reistijden en een goede bereikbaarheid

Algemene doelstelling

Betrouwbare netwerken, voorspelbare reistijden en een goede bereikbaarheid realiseren.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

Vrijwel alle provincies en stadsregio’s hebben in 2007 de verkeer- en vervoerplannen vastgesteld, waarin rekening is gehouden met de essentiële onderdelen van het beleid. Voor de regio’s waar dit nog niet gebeurd is hebben deze daarover afspraken met de Minister gemaakt. Daarmee werkt het nationale mobiliteitsbeleid (de Nota Mobiliteit) door in de regio’s.

De bijdrage die VenW aan de algemene beleidsdoelstelling levert, is uitgewerkt in vier operationele beleidsdoelstellingen, te weten «Netwerk weg», «Netwerk vaarwegen», «Netwerk spoor» en «Netwerk decentraal/regionaal vervoer». Om de operationele doelstellingen te bereiken, is een aantal producten ingezet. Hiertoe heeft VenW onder andere in de begroting 2007 aangekondigde activiteiten uitgevoerd die uiteindelijk hebben bijgedragen aan het behalen van de operationele doelstellingen en daarmee aan de algemene beleidsdoelstelling.

Succesfactoren

De Nota Mobiliteit, zoals deze in februari 2006 in werking is getreden, heeft een impuls gegeven voor de samenwerking tussen het Rijk en de decentrale overheden. Als vervolg op de netwerkanalyses in 2006 hebben rijk en decentrale overheden hun samenwerking voortgezet via de netwerkaanpak, waarbij afspraken zijn vastgelegd in goed overleg in samenwerkingagenda’s.

Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële toelichting op de tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ De hogere uitgaven worden veroorzaakt door extra activiteiten in het kader van professionalisering van het opdrachtgeverschap (onderzoeken, inhuur) en door het project dynamisch verkeersmanagement.

² Op het programma filevermindering is een overschot ontstaan, met name doordat aan de onderliggende projecten minder is uitgegeven dan was voorzien. De niet bestede gelden zijn via artikel 39 teruggeboekt naar het Infrastructuurfonds (waar eerder de middelen voor het programma uit gefinancierd werden).

³ De budgetten voor het agentschap IVW zijn toegewezen aan de specifieke toezichtdomeinen en daarmee herverdeeld over de diverse beleidsartikelen.

⁴ Door de Inspectie der belastingen is bepaald dat er voor de regionale lijnen 19% BTW moet worden betaald. Over de jaren 2005, 2006 en 2007 moet daardoor ruim € 12 mln. aan BTW worden nabetaald.

⁵ Dit betreft de VenW-bijdrage aan de Superbus. Deze was niet geraamd.

⁶ De lagere uitgaven in 2007 zijn met name het gevolg van een wijziging bij het kasritme voor de Chipkaart en bij een toezegging aan Friesland (via de BDU in 2008).

⁷ Extra aanpassingen aan de taxameters hebben tot de hogere uitgaven geleid. Een klein deel is verder een gevolg van het amendement Slob/Dijksma voor een centraal klachtenloket OV.

34.01 Netwerk weg: Reistijden over de weg betrouwbaar en acceptabel maken

Motivering

Om goede bereikbaarheid van de economische kerngebieden, mainports en stedelijke netwerken in Nederland te realiseren, om de economische schade door onbetrouwbaarheid en files te beperken en om de reistijd van deur tot deur waar nodig te verbeteren.

Doelbereiking/Producten

* De in de begroting opgenomen projecten zijn volgens planning opgeleverd.

Tabel prestatiegegevens

Bron: Rijkswaterstaat

* Er zijn 188 trajecten (alle autosnelwegen van hele hoofdwegennet. Hiervan zijn 82 trajecten onbemeten. Aangenomen is dat deze onbemeten trajecten voldoen aan de gewenste reistijd in de spits. omdat dit de minst drukke trajecten zijn.

Bron: Rijkswaterstaat

* Deze streefwaarde is vastgesteld voordat begin 2007 de realisatie over 2006 werd gerapporteerd. De inmiddels gesignaleerde ontwikkeling is in de Nota Mobiliteit verwacht, en zal zich naar verwachting doorzetten tot aan de invoering van Anders Betalen voor Mobiliteit.

Bron: Rijkswaterstaat

* Ten gevolge van berekeningen voor de Nationale Mobiliteitsmonitor is de basiswaarde 2001 gecorrigeerd naar 93%. Dit in afwijking op de waarde van 92% zoals vermeld in de begroting 2007.

** Het percentage voor het gehele hoofdwegennet zal iets hoger zijn, omdat de betrouwbaarheidscijfers betrekking hebben op 106 trajecten in de Randstad, Gelderland en Noord-Brabant. De overige 82 trajecten zijn onbemeten, en daarom niet in de betrouwbaarheidsciifers opgenomen. Deze 82 trajecten zijn het minst druk en daardoor het betrouwbaarst.

Toelichting

Het hoofdwegennet heeft in 2007 2,2% meer verkeer verwerkt dan in 2006. Dit komt ongeveer overeen met de gemiddelde groei per jaar gedurende de afgelopen 5 jaren (waarbij de groei van de verkeersprestatie schommelde tussen de 2,7% en 1,0%).

Deze toename is mede het gevolg van de economische groei, die over heel 2007 genomen 3,5% bedroeg.

Door de groei van het verkeer door de jaren heen heeft het hoofdwegennet met name in de Randstad de grenzen van de capaciteit bereikt. De verkeersgroei veroorzaakt daardoor een veel grotere groei van de congestie, omdat er geen reservecapaciteit meer is om de verkeersgroei op te vangen. Daardoor ontstaan ook buiten de spits files.

In 2007 zijn conform planning de volgende aanleg en benuttingsprojecten opgeleverd:

• A4 Dinteloord-Bergen op Zoom omleiding Halsteren;

• A35 Wierden–Almelo;

• A7 Zaanstad–Purmerend (ZSM); en

• A13 Zestienhoven–Delft-Zuid (ZSM).

Nadere informatie over de voortgang van de infrastructuurprojecten Hoofdwegen is opgenomen in het Rijksjaarverslag infrastructuurfonds (infraverslag 2007).

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting

Met de vervanging van 474 kilometer in 2007 is in totaal 1300 kilometer vervangen. Hiermee is het ministerie er in geslaagd om op 1 januari 2008 het achterstallig onderhoud verhardingen, conform het plan van aanpak Beheer en Onderhoud Rijkswegen 2004–2010 (Bijlage bij Infrastructuurfonds 2004, kamerstuk 2003–2004, 29 200 XII, nr. 1), weggewerkt te hebben. Bij bruggen en viaducten en bij DVM-systemen is nog steeds sprake van een onderhoudsachterstand en bij verhardingen zal een inspanning nodig zijn om te voorkomen dat opnieuw achterstand optreedt. De impulsgelden worden ingezet om deze onderhoudsachterstand weg te werken.

34.02 Netwerk Vaarwegen

Motivering

Om een goede en betrouwbare bereikbaarheid over water van de economische kerngebieden, mainports en binnenhavens in Nederland te realiseren en om de economische schade door onbetrouwbaarheid te beperken. Dit overeenkomstig de doelstelling uit de Nota Mobiliteit,Kamerstuk 2004–2005, 29 644, nr. 6.

Doelbereiking

Om bovenstaande doel te bereiken wordt onder andere uitvoering gegeven aan het Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport (MIT). Voor inzicht in de mate waarin in 2007 uitvoering van het MIT vaarwegenprogramma is gerealiseerd, wordt verwezen naar de verantwoording van artikel 15 van het Infrastructuurfonds.

Daarnaast is in 2007 de Beleidsbrief «Varen voor een vitale economie – een veilige en duurzame binnenvaart «gerealiseerd en aan de Tweede Kamer aangeboden. Hierin geeft het Kabinet aan welke maatregelen worden getroffen om invulling te geven aan de intentie in het Coalitie akkoord om het goederenvervoer over water en de innovatie van de binnenvaart te stimuleren. De «Werkwijzer OEI bij MIT Planstudies» is in 2007 ook gereedgekomen. Hierin wordt in het kader van kwaliteitsborging aangegeven op welke wijze de beslisinformatie over de verwachte effecten van infrastructuur in beeld moet worden gebracht (kosten en baten)

Toelichting

Zowel het achterstallig onderhoud conform Plan van aanpak Onderhoud (2003) en de uitvoering van benuttingsmaatregelen zijn in 2007 uitgevoerd. Voor details wordt verwezen naar het jaarverslag van het Infrastructuurfonds.

Tabel prestatiegegevens

Wachttijden bij sluizen

Om de effectiviteit van het vaarwegenbeleid te meten is in het verleden de indicator «wachttijd sluizen» gehanteerd. Deze indicator was echter niet gebaseerd op «harde» gegevens maar op simulaties op basis van tellingen van schepen die sluizen passeren. Evenmin gaf deze indicator inzicht in de kwaliteit van het vaarwegennet. Daarom wordt sinds vorig jaar gewerkt aan de ontwikkeling van de indicator «betrouwbaarheid reistijd vaarwegen» ter vervanging van de indicator «wachttijd sluizen».

De indicator betrouwbaarheid reistijd vaarwegen moet gevuld worden met gegevens over bijvoorbeeld het onderhoudsregime, verkeersmanagement, informatievoorziening naar de gebruiker, beschikbaarheid van ligplaatsen, passagetijd sluizen en bruggen, etc. Veel van deze gegevens zijn nog niet of slechts ten dele beschikbaar. Na het in werking treden van River Information Services op de Nederlandse vaarwegen in 2012, inclusief het uitrusten van alle schepen met AIS transponders, zullen de gegevens beschikbaar komen die nodig zijn om de indicator«betrouwbaarheid reistijd vaarwegen» voldoende inhoud te geven.

De eerste stap in de ontwikkeling van de indicator «betrouwbaarheid reistijd vaarwegen» is de uitwerking van de indicator «passeertijd sluizen» is inmiddels gezet. Over een deel van 2006 en geheel 2007 is de indicator «passeertijd sluizen» vastgelegd voor alle sluizen op de Nederlandse vaarwegen.

Bron: Rijkswaterstaat/Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV).

* Voorlopige cijfers

Toelichting

Uit voorlopige gegevens over 2007 blijkt dat 80% van de schepen binnen 45 minuten een sluis passeert. Definitieve data zijn op dit moment nog niet beschikbaar mede door aanpassingen die afgelopen jaar in de registrerende systemen zijn doorgevoerd.

34.03 Netwerk Spoor: Betrouwbaarheid en capaciteit van het spoornetwerk vergroten

Motivering

Om de kerntaak van het spoor goed uit te voeren: het betrouwbaar vervoeren van grote aantallen mensen in de spits van, naar en binnen stedelijke netwerken, het bijdragen aan de bereikbaarheid van alle landsdelen per spoor en het betrouwbaar vervoeren van goederen op internationale spoorcorridors.

Doelbereiking

Door een verdere afname van de Klanthinder en een toename van de punctualiteit wordt de kerntaak van het spoor steeds beter uitgevoerd. De uiteindelijke doelstellingen lijken daarmee te worden gehaald.

Producten

Toelichting

• ASB

In 2007 is de mogelijkheid tot hogere vervoersgroei onderzocht, enerzijds resulterend in het Actieplan 5% groei op het spoor (korte termijn) en anderzijds in de Landelijke Markt en Capaciteitanalyse (lange termijn) (zie verder verslag Beleidsagenda).

In 2007 is een start gemaakt met de Evaluatie Spoorwetgeving. E.e.a moet leiden tot een Kabinetsstandpunt eind 2008.

• Beheer

Voor 2 fase herstelplan, zie verder het verslag van de Beleidsagenda.

• Beheer overig

In 2007 is met ProRail een overeenkomst gesloten t.b.v. het beheer van het Infraprovidercontract, alsmede is aan ProRail een volmacht verleend. Tevens is het noordelijke deel van de HSL-Zuid toegevoegd aan de hoofdspoorweginfrastructuur.

• Vervoer

In 2007 is een besluit genomen over de 2 resterende contractsectordiensten, te weten Zwolle–Emmen en Rotterdam CS–Hoek van Holland. Beide lijnen zijn gedecentraliseerd.

• Vervoer overig

Als gevolg van de vertraging in het toekomstige vervoer op de HSL-Zuid is het omzetten van de privaatrechtelijk concessieovereenkomst met HSA in een publiekrechtelijke concessie (cf. WP 2000) uitgesteld naar 2008.

• Kwaliteit spoorverbindingen goederen

De Betuweroute is geopend per 16 juni 2007. Ondanks dat sprake is van een ingroei jaar bleef het gebruik het eerste half jaar achter bij de verwachting. Vanaf 9 december 2007 bij het ingaan van de nieuwe dienstregeling is het gebruik echter flink toegenomen. Daarnaast is de aanleg van de Sloelijn cf. planning bijna gereed.

Het totale goederenvervoer is met ca. 7% gegroeid tot bijna 43 miljoen ton.

Tabel prestatiegegevens

Bron: NS

* het aantal verstoringen maal de gemiddelde tijd om de verstoring te verhelpen (beheerplan ProRail)

Toelichting

Bron: NS

** afhankelijk van de uitvoering van de 2^e fase van het Herstelplan (2007–2012)

Toelichting

Zie het verslag op de Beleidsagenda voor een toelichting op punctualiteit.

34.04 Netwerk decentraal/regionaal vervoer: decentrale overheden in staat stellen om een effectief regionaal mobiliteitsbeleid te voeren

Motivering

Om een goede bereikbaarheid binnen de economische kerngebieden in Nederland te realiseren, om de bereikbaarheid van deur tot deur te verbeteren en om ervoor te zorgen dat bedrijven en burgers in staat zijn zelf in hun mobiliteitsbehoefte te voorzien.

Doelbereiking

Vrijwel alle provincies en stadsregio’s hebben in 2007 de verkeer- en vervoerplannen vastgesteld, waarin rekening is gehouden met de essentiële onderdelen van het beleid. Voor de regio’s waar dit nog niet gebeurd is hebben deze daarover afspraken met de Minister gemaakt. Daarmee werkt het nationale mobiliteitsbeleid (de Nota Mobiliteit) door in de regio’s.

Producten

Toelichting

De nieuwe tariefstructuur IVW zou in 2007 worden geïmplementeerd maar is op basis van politiek besluit uitgesteld tot in 2008.

Verder zijn door IVW met de zichtwaarnemingen ANPR succesvolle proeven afgesloten. De verwachting is dat ANPR in 2008 verder wordt geïmplementeerd.

De verdere aanscherping van de toepassingsmogelijkheden voor mobiliteitsmanagement van de Wet milieubeheer is opgeschort in verband met de instelling van de Taskforce Mobiliteits-management. Voorts is vanwege technische problemen met de koppeling met de automatiseringssystemen van de politie het fietsdiefstalregister nog onvoldoende gevuld; openstelling was thans derhalve niet zinvol maar wordt verwacht in de loop van 2008.

Samenwerking tussen Rijk en decentrale overheden

– Netwerkanalyses: Maatregelen die hieruit voortvloeien zijn:

• korte termijn acties: er zijn met alle regio’s afspraken gemaakt over quick-wins (2e tranche);

• samenwerkingsagenda’s: met de regio’s zijn samenwerkingsagenda’s tussen het rijk en regio opgesteld. Daarin zijn projecten en acties opgenomen die onder meer voortvloeien uit de regionale netwerkanalyses;

• planstudies: er zijn diverse planstudies gestart;

• landelijke markt- en capaciteitsanalyses (LMCA’s): naast de aangekondigde landelijke markt- en capaciteitsanalyse spoor zijn ook landelijke markt- en capaciteitsanalyses wegen en regionaal openbaar vervoer uitgevoerd en aan de Kamer aangeboden. Deze LMCA’s zijn in de Netwerkaanpak een vervolg op de regionale netwerkanalyses.

Box: programma Filevermindering

Programma filevermindering – filebestrijding in 2007

In 2006 is het «Programma Filevermindering» (Fileproof) gestart om de landelijke werkzaamheden en specifieke projecten op het gebied van filebestrijding te ondersteunen. Het bieden van gratis of goedkoop openbaar vervoer als vervoeralternatief was één van de sporen binnen het programma. Met deze proeven met gratis of goedkoop OV wil VenW vaststellen of hetgeen bij wegonderhoud tijdelijk werkt, ook structureel soelaas kan bieden in de strijd tegen de files.

Uitkomsten experiment Fileproof

Er zijn in totaal 10 projecten in het kader van Fileproof gestart.

Tot dusver is één experiment volledig doorlopen (inclusief eindrapportage): Gratis OV Algerabrug (tussen Rotterdam en de Krimpenerwaard). Resultaten: er is geen afname van de files geconstateerd. Wel is de bereikbaarheid vergroot doordat meer mensen voor het OV kozen dan voor het experiment. Van de kaarthouders vond 93% het een goed experiment. De groei in het busvervoer tijdens het experiment bestond voor 35% uit ex-automobilisten, 50% busriezigers die meer zijn gaan reizen en 15% die voorheen anders dan per bus of auto of niet reisden. Uiteindelijk is 10% van de nieuwe «Gratis OV-reizigers» van het OV gebruik blijven maken.

Van de negen overige projecten die in het kader van Fileproof zijn uitgevoerd in de zogenaamde 2e tranche, zijn er zeven afgerond op of vóór 31–12–2007. Twee lopen in het eerste deel van 2008 nog door. De twee projecten die nog doorlopen in 2008 zijn: Provincie Gelderland («Transferium-Valleilijn»); stadsregio Amsterdam («Schiphol Forenskaart»).

De overige projecten worden momenteel voorzien van een eindevaluatie: Provincie Limburg (Maastricht Randwijck «Dit is ’t Pas»); Provincie Overijssel (Zwolle Oosterenk-vervoerpas); Stadsregio Utrecht (Zorg voor U-kaart); Stadsregio Eindhoven (N69 Lommel-Eindhoven); Stadsregio Twente (Enschedé, «Met de bus dus»); Stadsregio Amsterdam («Waterland Nieuwkomerkaart»); Stadsregio Arnhen-Nijmegen (Nijmegen «De Waalsprinter»);

De eindevaluatie over alle projecten zal in april 2008 verschijnen.

Overheid en bedrijfsleven zijn bereid gebleken 50% van de kosten voor hun rekening te nemen.

Stimulering marktwerking OV

– Aanbestedingsplicht

  In 2007 is vastgehouden aan de aanbestedingsplicht in de Wp2000 voor het regionaal openbaar vervoer. Voor het streekvervoer zijn alle concessies (met uitzondering van gebieden waar een ontheffing is verleend tot uiterlijk 01/01/2009) in 2007 aanbesteed. Met de motie Roefs echter heeft de Kamer aangegeven dat zij een uitzonderingsmogelijkheid wil van de aanbestedingsverplichting voor het stadsvervoer in de 3 stadsregio’s, Amsterdam, Rotterdam en Haaglanden, zodat het stadsvervoer in principe kan worden inbesteed. De Europese verordening EG nr.1370/2007 van het Europees Parlement en de Raad van 23 oktober 2007 betreffende het openbaar personenvervoer per spoor en over de weg biedt hiervoor onder voorwaarden de mogelijkheid. N.a.v. de motie Roefs is in 2007 de procedure tot wijziging van het Besluit personenvervoer 2000 gestart om de ingangsdatum van de aanbestedingsverplichting voor busvervoer in de drie stadsregio’s naar achter te schuiven van 2009 naar 2012.

– OV-chipkaart

In 2006 is het go-besluit genomen de chipkaart in 2008 geleidelijk in te voeren, met als doel dat het stads- en streekvervoer op 1 januari 2009 volledig is overgestapt van de strippenkaart op de chipkaart. NS volgt medio 2009. Ten behoeve van invoering van de chipkaart zijn aan de decentrale overheden aanvullende middelen toegezegd: € 40 miljoen extra subsidie en € 76 miljoen voorfinanciering (met terugbetaling in 2012 t/m 2015). De toezegging is in 2007 gestand gedaan. Begin 2008 zijn problemen gebleken over de te gebruiken chiptechnologie.

– Stimulering toegankelijkheid van het openbaar vervoer

In 2007 zijn de volgende stappen gezet gericht op de realisatie van toegankelijk openbaar vervoer.

Voor het spoorvervoer:

• uitvoering van het Implementatieplan Toegankelijkheid van ProRail en NS, met nadruk op realisatie van liften op stations (in 2007 Apeldoorn), kleine infrastructurele maatregelen en maatregelen voor blinden en slechtzienden.

Voor het stads- en streekvervoer:

• verdere introductie van toegankelijk busmaterieel;

• ondertekening van bestuurlijke overeenkomsten met OV-autoriteiten m.b.t. de aanpak van bushaltes, in vervolg waarop de eerste tranche (1/3) van de extra financieringsimpuls ad € 87 mln is overgeheveld naar de BDU verkeer en vervoer;

• ontwikkeling door de OV-autoriteiten in samenspraak met wegbeherende overheden van implementatieplannen voor de bushalte-aanpak;

• voorbereiding van afspraken met m.b.t. de communicatie en monitoring van de toegankelijkheid van bushaltes;

• kennisuitwisseling tussen OV-autoriteiten en gemeenten over initiatieven op het gebied van integratie van verbeterd toegankelijk OV en doelgroepenvervoer.

– marktwerking taxi

• In 2006 is het nieuwe tariefsysteem voor taxi’s door het parlement goedgekeurd. De regeling voor de nieuwe tariefstructuur is ingegaan per 1 januari 2007. Bedoeling was dat het nieuwe tariefsysteem vanaf 1 juli 2007 verplicht zou worden voor alle straattaxi’s.

• In mei 2007 heeft de Tweede Kamer besloten dat voor de regeling een aanvulling wenselijk was. Als gevolg van die aanpassing is de overgangstermijn van 1 juli naar 1 november 2007 verschoven. Tijdens het invoeringsproces bleek echter dat er zich technische problemen voordeden met de aangepaste software voor een aantal taxameters. Met de taxameterfabrikanten is tot oplossing voor deze problemen gekomen en is het invoeringstraject bijgesteld. De definitieve datum waarop alle taxameters van de nieuwe tariefstructuur dienen te zijn voorzien is 1 februari 2008.

• De geplande evaluatie van de introductie van de nieuwe tariefstructuur wordt nu in januari 2009 gestart.

• Het bij de nieuwe tariefstructuur behorende vereenvoudigde model van de tariefkaart wordt al vanaf 1 november 2007 aan de taxibranche beschikbaar gesteld.

• In het kader van het convenant met de 4 grote steden zijn in Amsterdam en Rotterdam pilots uitgevoerd, waarmee de keuze voor de klant tussen taxi’s wordt bevorderd. Het gaat in het bijzonder om extra toelatingseisen voor toelating op standplaatsen. Amsterdam heeft de toegang tot de standplaats voor het Centraal Station beperkt en daar is nu tevens sprake van specifiek toezicht. In Rotterdam zijn een tweetal taxistandplaatsen ingericht, exclusief voor taxi’s met het zogenaamde TX-keur.

Tabel prestatiegegevens

Bron: KpVV – klantenbarometer

Toelichting

De cijfers 2004–2006 zijn in 2007 aangepast (Kamerstukken II, 2007–2008, 23 645, nr. 191).

Bron: Ministeriële uitvraag 2003 en schattingen n.a.v. WROOV-cijfers.

Toelichting

De streefwaarde voor 2008/2009 is 100%, omdat dan alle ontheffingen van de aanbestedingsplicht aflopen.

De markt van de G4 blijft nog tot 2012 op slot en is daarom niet in het overzicht opgenomen.

Bron: WROOV

Toelichting

Vanaf 2007 worden de regionale treindiensten niet meer meegenomen in de berekening van de reizigerkilometers. Dit is gedaan om een eerlijker vergelijking over de jaren heen te verkrijgen. De cijfers t/m 2006 zijn daarom iets lager dan bij de begroting 2008 is aangegeven. Niettemin blijven de getallen schattingen omdat er geen registratie plaatsvindt van de reizigerskilometers. Dat kan pas als ov-chipkaart is ingevoerd.

Vanaf 2006 is er sprake van lichte stijging van de reizigerskilometers, zowel bij de stadsregio’s als bij de provincies.

Bron (t/m 2003): Monitor en evaluatie deregulering, TNO Nipo consult, KPMG BEA 2004 Bron waardering consument 2004–2006: Taximonitor 2004 en verder Socialdata B.V. Omdat de taximonitor t/m 2003 op enigszins andere wijze plaatsvond, zijn de resultaten voor de klantenwaardering vanaf 2005 niet volledig vergelijkbaar met de voorgaande jaren. Bron prijsontwikkeling 2006 en 2007: Monitor tarieven en bedrijfsontwikkeling, TNS Nipo consult.

Toelichting

Zowel de waardering van de consument als de prijsontwikkeling in de straattaxi worden blijvend gemeten. Inmiddels is een aantal cijfers uit de begroting 2008 nu wel voorhanden. De realisatiecijfers 2007 voor de waardering consument komen niet beschikbaar vóór het uitkomen van dit jaarverslag. De Kamer wordt hier te zijner tijd over geïnformeerd.

De waardering consument is al een aantal jaren tamelijk hoog. Gemiddelde waardering periode 2000–2003 landelijk 7,4 en in 2006 7,2. In de 4 grote steden ligt de klantenwaardering tussen 2000 en 2007 steeds rond de 7,2.

Alle verschillen vallen binnen de meetmarges, waardoor de conclusie is dat er geen significante verandering is waargenomen met betrekking tot het gemeten niveau.

Voor wat betreft de tariefontwikkeling kan worden geconstateerd dat de relatieve (beperkte) daling in 2003 en 2004 zich in 2005 en 2006 als trend niet heeft doorgezet. De geconstateerde ontwikkelingen schommelen rond de gemeten inflatie (bron inflatiecijfer: CBS).

¹ De waardering consument (uitgedrukt in een cijfer van 1–10):In 2006 is de landelijke waardering licht gestegen naar 7,22 (in 2005 7,16).In het kader van het G-4 convenant heeft zowel in 2006 als in 2007 een mystery-shopper onderzoek plaats gevonden. Hoewel het een andere meetvorm betreft, is wel getracht om de uitkomsten vergelijkbaar te houden met de landelijke metingen.

² De tariefontwikkeling bij de straattaxi:De landelijke tariefstijging bij de straattaxi in 2006 ten opzichte van 2005 wordt gemeten voor een tweetal referentieritten: één met 5 kilometer lengte (meest voorkomende rit in de steden), en één referentierit met een lengte van 15 kilometer (vooral kleinere steden en platteland).

³ Vanwege het combineren met het Mobiliteitsonderzoek Nederland (MON, AVV) is t.o.v. 2003 op een gewijzigde basis gemeten.

⁴ In 2005 is in de G4 niet gemeten.

35 Mainports en logistiek

Algemene doelstelling

Het versterken van de Nederlandse mainports en realiseren van een efficiënt goederenvervoersysteem en luchtvaartbestel, binnen de randvoorwaarden voor geluid, veiligheid, leefbaarheid en ruimtelijke ordening.

Omschrijving

Om de Nederlandse samenleving en de Nederlandse economie goed te laten functioneren draagt VenW bij door het realiseren van de benodigde infrastructuur, een level playing field en regelgeving op het gebied van marktordening, verkeersveiligheid, milieu en security. Het level playing field omvat de afspraken die zijn overeengekomen om eerlijke concurrentie (gelijk speelveld) te waarborgen.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

Voor wat betreft Schiphol is in 2007 verder uitvoering gegeven aan de acties uit het Kabinetsstandpunt Schiphol (Kamerstuk 2005–2006, 29 665, nr. 28). Doel van het kabinet is dat Schiphol binnen de bestaande milieu en geluidsnormen kan doorgroeien, waarbij woningen op grotere afstand beter beschermd worden tegen geluidshinder. VenW neemt daarin de regie.

In 2007 hebben luchtvaartsector, omwonenden, rijksoverheid en regionale overheden een akkoord bereikt over de korte termijn (tot 2010). Dit akkoord is tot stand gekomen aan de Alderstafel. Het akkoord is vertaald in een concept-LVB dat voorligt bij de Tweede Kamer. Tezamen met het akkoord over de ontwikkeling van Schiphol zijn ook twee convenanten opgesteld met betrekking tot hinderbeperking en vergroten van de leefbaarheid. Met de uitvoering van het convenant hinderbeperking is in 2007 een start gemaakt.

Het kabinet heeft het overleg tussen betrokken partijen voortgezet om zo ook voor de middellange termijn (2010–2020) een akkoord te bereiken en convenanten af te sluiten.

Voor de lange termijn (na 2020), als Schiphol mogelijk tegen de grenzen van de fysieke capaciteit en betrouwbaarheid aanloopt, is een verkenningentraject gestart om zo besluitvorming voor te bereiden gericht op ontwikkelingsmogelijkheden voor de mainport.

Op luchtruimgebied zijn vorderingen bereikt in de vorming van een Functional Airspace Block (FAB). De Benelux, Duitsland, Frankrijk en Zwitserland streven naar de vorming van één luchtruim boven hun gebied. Een functional airspace block zal voordelen opleveren voor het luchtvaartbestel op de gebieden van veiligheid, milieu, capaciteit, kostenefficiency en vluchtefficiency.

Naast de beleidsonderwerpen gericht op de afzonderlijke mainports, was er in 2007 ook meer specifieke aandacht voor logistiek in het kader van de Beleidsbrief Logistiek en Supply Chains (Kamerstuk 2005–2006, 29 644, nr. 68). Bij de uitvoering van de acties uit deze beleidsbrief, worden ook de effecten, gevolgen en belangen van de mainports meegenomen. Dit draagt er toe bij dat logistieke en mainport beleid meer integrale aandacht krijgt.

De bijdrage die VenW aan de algemene beleidsdoelstelling levert, is uitgewerkt in vier operationele beleidsdoelstellingen, te weten «Mainport Schiphol en regionale luchthavens», «Mainport Rotterdam en overige zeehavens », «Logistieke efficiëntie luchtvaart» en «Logistieke efficiëntie goederenvervoer». Om de operationele doelstellingen te bereiken, is een aantal producten ingezet. Hiertoe heeft VenW onder andere in de begroting 2007 aangekondigde activiteiten uitgevoerd die uiteindelijk hebben bijgedragen aan het behalen van de operationele doelstellingen en daarmee aan de algemene beleidsdoelstelling.

Succesfactoren

De EU-SES-regelgeving is verder uitgewerkt, er is intensieve internationale samenwerking met buurlanden om het FAB te maken en er is een EU high level rapport tot stand gekomen om richting te geven aan internationale luchtvaartregelgeving.

Budgettaire gevolgen van beleid

¹ Project is in tegenstelling tot de verwachting nog niet beëindigd als gevolg van opgedane vertraging door het niet meewerken van een eigenaar met onteigening.

² De hogere uitgavenrealisatie betreft een nagekomen betaling voor het onderzoek Gelijkwaardige Bescherming i.h.k.v. het in 2006 beëindigde project MEIS.

³ De hogere uitgavenrealisatie betreft een nagekomen betaling voor juridisch advies in het kader van het Groenenbergterrein.

^4,6,9 De budgetten voor het agentschap IVW zijn toegewezen aan de specifieke toezichtdomeinen en daarmee herverdeeld over de diverse beleidsartikelen.

⁵ Dit betreft een vertraging in de uitbetaling i.h.k.v. de subsidieregeling HIP-II die voorzien was in 2007 maar doorschuift naar 2008.

⁷ Er is vertraging opgetreden bij de opstart van de projecten in het kader van het Innovatiefonds Binnenvaart (ca. € 1,8 mln). Daarnaast zijn de gelden, beschikbaar voor de financiële stimulering Binnenvaart (Sloopfondsgelden), nog niet aangewend omdat de EU over de besteding van deze gelden nog geen besluit heeft genomen.

⁸ De lagere realisatie wordt veroorzaakt door een kasschuif (€ 2,116 mln.) naar 2008 voor ETCS en een overboeking naar BZK (€ 0,234 mln.) ten behoeve van de VenW-bijdrage verlengingskosten van het project Railplan.

¹⁰ De budgetten voor het agentschap IVW zijn toegewezen aan de specifieke toezichtdomeinen en daarmee herverdeeld over de diverse beleidsartikelen.

¹¹ In 2007 hebben geen ontvangsten plaatsgevonden, deze worden in 2008 verwacht.

¹² Dit betreft een ontvangst van € 6,925 mln. aan premie Terrorisme-risicodekking Schiphol en een ontvangst van € 11,1 mln. in het kader van het Eurovignet en bestaat uit de verrekening van diverse landen (België, Luxemburg, Denemarken en Zweden) waarmee een Belt verdrag is afgesloten voor vrachtwagen die gebruik maken van autosnelwegen. Deze ontvangsten waren niet geraamd.

35.01 Versterking van de mainport Schiphol en decentralisatie van de regionale luchthavens

Motivering

Om de economie, de internationale concurrentiepositie en bereikbaarheid van Nederland te versterken binnen de randvoorwaarden van geluid, externe veiligheid en leefomgeving. Voor de mainportpositie van Schiphol zijn de netwerkkwaliteit en de infrastructurele voorzieningen essentieel. Ook de concurrentiepositie ten opzicht van andere belangrijke Europese luchthavens, mede bepaald door overheidstarieven en -maatregelen, is van groot belang.

Doelbereiking

In 2007 is mede naar aanleiding van het overleg met de Tweede Kamer op 28 juni 2006 verder uitwerking gegeven aan acties uit het Kabinetsstandpunt Schiphol (Kamerstuk 2005–2006, 29 665, nr. 28).

Belangrijke activiteiten/producten in dat kader zijn geweest:

* MER Schiphol en Convenant Hinderbeperking

Voor het beter kunnen benutten van de milieuruimte is een overlegstructuur in het leven geroepen onder leiding van een onafhankelijk voorzitter, de Alderstafel genaamd. Dit heeft in juni 2007 geleid tot een advies aan de minister van VROM en V&W voor het aanpassen van het Luchthavenverkeersbesluit in samenhang met twee convenanten gericht op het verminderen van de hinder voor de omgeving van Schiphol (Kamerstuk 2006–2007, 29 665, nr. 48). Het advies is vertaald in een ontwerp-LVB dat voorligt bij de Tweede Kamer.

* Middellange termijn Schiphol

De gesprekken voor het bereiken van een akkoord over de ontwikkeling van Schiphol in combinatie met hinderbeperking en verbetering van de leefbaarheid in de omgeving van Schiphol zijn in 2007 gestart.

* Lange termijn verkenning Schiphol

In de lange termijn verkenning Schiphol bereidt het rijk besluitvorming voor over de lange termijn ontwikkeling van de mainport Schiphol in relatie tot de leefomgeving, waarbij wordt aangesloten bij de resultaten van en besluitvorming in het traject voor de korte en middellange termijn.

In 2007 is een eerste stap gezet in het kader van deze lange termijn verkenning. In oktober 2007 is de «Probleemanalyse voor de lange termijn ontwikkeling van de mainport Schiphol» en het advies van de gezamenlijke planbureaus (CPB, MNP en RPB) en het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (Kamerstuk 2007–2008, 29 665, nr. 71) aan de Tweede Kamer aangeboden.

Ook in 2007 is sprake van een evenwichtige ontwikkeling van Schiphol ten opzichte van de Parijse luchthaven Charles de Gaulle, gebleken uit de halfjaarlijkse monitor.

In 2007 is een benchmark fytosanitaire en veterinaire keuringen en securitymaatregelen uitgevoerd, die aantoont dat er wat betreft invulling van Europese regels geen verstoring is van het gelijke speelveld. Wel zijn tarieven voor keuringen relatief hoog.

Toelichting

1. In principe zouden in 2006 de laatste uitgaven ten behoeve van het kostenconvenant Schiphol hebben plaatsgevonden. Het betrof de verbreding van de Spaarnwoudertocht. Deze werkzaamheden zijn vertraagd. In 2006 en 2007 is uitputtend onderhandeld ter vermijding van een (kostbare) gerechtelijke onteigening, als gevolg waarvan de voor de aanpassing van de tocht benodigde oppervlaktes thans ter beschikking staan.

2. en 3. Met de invoering van de Schipholwet en de twee besluiten, Luchthavenindelingsbesluit en Luchthavenverkeerbesluit, wordt niet meer op vliegtuigbewegingen gestuurd, maar op effecten van vliegverkeer. Hiermee zijn taken en verantwoordelijkheden van betrokkenen veranderd. VenW zorgt ervoor dat alle betrokkenen duidelijk wordt wat het beleid inhoudt en dat eventuele onbedoelde effecten worden gemonitord en hersteld.

4. De Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel Regelgeving Burgerluchthavens en Militaire Luchthavens (RBML, Kamerstuk 2007–2008, 30 452, nr. A) aangenomen inclusief amendementen. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van het oorspronkelijke wetsvoorstel zijn dat de luchthavens Rotterdam, Eelde en Maastricht nu niet worden gedecentraliseerd. Hetzelfde geldt voor het vliegveld Twente en voor andere militaire luchthavens wanneer deze een burgerluchtvaartstatus zouden krijgen. Verder kan het Rijk een toets uitvoeren op provinciale besluiten en staat er beroep open tegen alle besluiten over luchthavens, uitgezonderd de luchthavens in een eventueel luchthavensysteem met Schiphol.

Prestatiegegevens

Versterking van de Mainport Schiphol

Netwerkkwaliteit Schiphol in vergelijking met andere grote Noordwest Europese luchthavens.

Het ministerie van Verkeer en Waterstaat kan geen invloed uitoefenen op de netwerkkwaliteit van Schiphol.

Bron: Amsterdam Airport Schiphol (AAS), op basis van OAG-gegevens 2008

In de gegevens voor het jaar 2006 heeft een correctie plaatsgevonden: de binnenlandse bestemmingen zijn toegevoegd.

Toelichting

Het aantal bestemmingen waarnaar in 2007 is gevlogen is voor de luchthavens Amsterdam, Parijs Charles de Gaulle en Brussel iets toegenomen ten opzichte van 2006. Het aantal bestemmingen warnaar wordt gevlogen vanaf de overige luchthavens is iets gedaald.

Bron: Amsterdam Airport Schiphol (AAS), op basis van OAG-gegevens 2008

In de gegevens voor het jaar 2006 heeft een correctie plaatsgevonden: de binnenlandse bestemmingen zijn toegevoegd.

Toelichting

Het aantal vluchten per week is in 2007 bij alle luchthavens togenomen ten opzichte van 2006, met uitzondering van de luchthaven Brussel. Het aantal vluchten per week is bij deze luchthaven afgenomen met veertig ten opzichte van 2006.

Bron: Amsterdam Airport Schiphol (AAS), 2008

Toelichting

Het aantal passagiers is bij elke luchthaven in 2007 toegenomen ten opzichte van 2006.

Bron: Amsterdam Airport Schiphol (AAS), 2008

Toelichting

Het vrachttonnage is voor alle genoemde luchthavens in 2007 toegenomen ten opzichte van 2006. Vanaf het jaar 2002 is voor alle luchthavens sprake van een stijgende lijn.

Decentralisatie van de regionale luchthavens

Het streven is dat in 2007 de decentralisatie van regionale en kleine luchthavens is afgerond.

RVS = uitspraak Raad van State

Nvt = niet van toepassing;procedure is afgerond

vt = mogelijk van toepassing; er is nog steeds mogelijkheid van beroep

Bron: VenW, DGTL, januari 2008

Toelichting

Eelde

Het aanwijzingsbesluit (genomen in 2001) is nog altijd niet onherroepelijk. Er is dus geen geldige titel voor de baanverlenging. Recent heeft de Europese commissie aangegeven dat de financiering van de baanverlenging door het Rijk, als staatssteun, had moeten worden aangemeld. Uitspraak van de Raad van State, in de beroepsprocedure over de baanverlenging, wordt in 2008 verwacht.

Lelystad

De Raad van State heeft in oktober 2007 de beslissing op bezwaar van juli 2006 vernietigd en het aanwijzingsbesluit van 2001 herroepen. De ministers van VenW en VROM zijn opgedragen om binnen twee jaar een nieuw besluit te nemen. Lelystad Airport mag het huidig gebruik de komende 2 jaar wel voortzetten.

35.02 Het versterken van de internationale concurrentiekracht van de Mainport Rotterdam en de overige zeehavens als vervoersknooppunt en vestigingsplaats voor bedrijven

Motivering

Om Nederland een aantrekkelijke vestigingsplaats te laten blijven en de in Nederland gevestigde bedrijven een gunstige internationale concurrentiepositie te geven.

Doelbereiking

In het kader van stroomlijnen overheidsinterventies zijn een aantal activiteiten uitgevoerd.

Een nulmetingsonderzoek op basis waarvan de inspectiediensten en de douane in 2008 nauw gaan samenwerken in de haven van Amsterdam en Rotterdam, de voortgang van het project Multimodaal Mobiliteitsplatform gericht op onderlinge aansluiting van informatiesystemen binnen de verschillende modaliteiten op het portinfolinksysteem en er is gestart met het 24 uurseconomie project gericht op een optimaler gebruik van de infrastructuur van en naar de Mainport Rotterdam. VenW heeft na overleg met de havensector een position paper ingediend met betrekking tot staatssteun aan zeehavens. Er is overeenstemming bereikt met de gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf Rotterdam over een taakverwaarlozingsregeling.

Na de parlementaire vaststelling van de PKB PMR in 2006 onder gelijktijdige goedkeuring van het Bestuursakkoord en de Uitwerkingsovereenkomsten met betrekking tot de deelprojecten zijn in 2007 alle inspanningen gefocust op een voortvarende totstandkoming van de vervolgbesluiten door met name de overige betrokken partijen. Zo is er in het kader van het deelproject Landaanwinning een MER (aanleg en gebruik) opgesteld, die door de MER-commissie van een positief advies is voorzien. In het kader van de natuurcompensatie van Maasvlakte 2 zijn bodembeschermings- en rustgebieden in de Voordelta ingesteld en een concept-beheerplan opgesteld. Voorts is de gehele besluitvorming over de aanleg van een extra duingebied in de Delflandse kust afgerond.Voor het deelproject 750 ha zijn diverse masterplannen opgesteld en is een MER-procedure voor het gebied Buytenland doorlopen.

Prestatiegegevens

Toegevoegde waarde Zeehavens

Om de versterking van het netwerk van de Mainport Rotterdam en de overige zeehavens te monitoren wordt als kengetal gehanteerd de toegevoegde waarde samenhangend met het haven- en industriële complex. Het versterken van de internationale concurrentiekracht van de Mainport Rotterdam en de overige zeehavens als vervoersknooppunt en vestigingsplaats voor bedrijven.

Bron: RebelGroup Advisory en Buck consultant International, Economische betekenis van de Nederlandse zeehavens, Rotterdam 2008

Toelichting

De toegevoegde waarde in de Nederlandse zeehavens over de periode 2002–2006 vertoont een lichte stijging conform de doelstelling.

Voor de Havenmonitor 2006 is gestart met een verbeterde data-verzameling. Omdat deze verbeterde methode gevolgen heeft voor de berekening van de toegevoegde waarde, is ervoor de gekozen om de vernieuwde dataverzameling ook voor de eerdere jaren 2002 t/m 2005 door te voeren. Hiermee wordt een consistente reeks van TW-gegevens gewaarborgd. De cijfers over het jaar 2001 zijn nog conform de oude systematiek en daardoor niet goed vergelijkbaar met de reeks voor de jaren 2002–2006.

Werkgelegenheid zeehavens

Het streven is de directe werkgelegenheid ten minste in hetzelfde tempo te laten groeien als de nationale werkgelegenheid; de indirecte werkgelegenheid dient behouden te blijven.

Bron: RebelGroup Advisory en Buck consultant International, Economische betekenis van de Nederlandse zeehavens, Rotterdam 2008

Toelichting

De werkgelegenheid in de Nederlandse zeehavens over de periode 2002–2006 is stabiel in procenten van de Nederlandse werkgelegenheid, conform het streven.

Positie van de Nederlandse zeehavens in de Hamburg-Le Havre range

Het streven is om het marktaandeel van de Nederlandse havengebieden ten opzicht van de totale Noordwest Europese havenrange (de «Hamburg – Le Havre range») ten minste te handhaven.

Bron: Nationale Havenraad, Jaarverslag 2006, Den Haag, Mei 2007

Toelichting

De Nederlandse zeehavens hebben de afgelopen jaren volop geprofiteerd van de groeiende goederenstromen uit met name China. Ook in economisch mindere tijden is de havensector economisch stabiel gebleven.

Het Nederlandse marktaandeel heeft in de afgelopen vijf jaar (2002–2006) gefluctueerd tussen 45,9 en 44,2 procent.

Het marktaandeel van Rotterdam in met name de containersector is teruggelopen. Het bedrijfsleven geeft aan dat dat vooral te maken heeft met uitbreidingen van terminalcapaciteit in omringende landen, zoals de Altenwerderterminal in Hamburg en het Deurganckdok in Antwerpen. Verder heeft met name Hamburg geprofiteerd van de ontwikkelingen in haar natuurlijke achterland, Oost-Europa.

35.03 Aansluiting op het internationale luchtvaartnet versterken

Motivering

Om de internationale bereikbaarheid van Nederland door de lucht zeker te stellen.

Doelbereiking

Met betrekking tot Luchtruim kan gesteld worden dat het Single European Sky pakket dat in 2004 in werking is getreden ook in 2007 een wetgevend kader vormde voor de verdere totstandkoming van een meer gemeenschappelijk Europees luchtruim. Hoewel de inspanningen van Nederland niet onbeloond bleven is in 2007 besloten de wenselijke strategie en positie van Nederland in het Europese speelveld te laten onderzoeken. Na een intensief afstemmingstraject zijn een aantal aanbevelingen gedaan over wenselijke strategie en positie van Nederland. Dit heeft geresulteerd in het rapport «Joint ATM system 2020, perspective on the future ATM system», afgekort «JAS 2020». Deze aanbevelingen richten zich ook op de aansturing en governance van de overheid richting de sector.

Toelichting

1. In het najaar van 2007 is de aanpassingswet, voor het actualiseren van het hoofdstuk luchtverkeer in de Wet Luchtvaart goedgekeurd (Handelingen 2006–2007, nr. 93 pag. 5227–5227).

2. Op het externe EU beleid is de totstandkoming van de eerste fase van een open skies akkoord tussen de EU en de VS gerealiseerd. In het kader van de herziening beleid chartervluchten is een nieuw beleidskader inzake ongeregeld luchtvervoer afgerond.

Prestatiegegevens

Aansluiting op het internationale luchtvaartnet versterken

Aantal minuten vertraging in het Europese luchtruim.

Het Rijk heeft geen directe invloed op het aantal minuten vertraging in het Europese luchtruim, maar dit kengetal geeft wel een beeld van de efficiëntie van het luchtvaartbestel.

Bron: Eurocontrol, Performance Report 2008

Toelichting

De tabel laat de gemiddelde en-route vertraging zien per vlucht toe te rekenen aan Air Traffic Management in de zomer (mei tot oktober). De uitdagende taakstelling van 1 minuut per vlucht werd niet gehaald en zal waarschijnlijk in 2008 ook niet gehaald worden. Gebrek aan ATM capaciteit (luchtruim en personeel) is een belangrijke oorzaak.

35.04 Logistieke efficiëntie goederenvervoer verbeteren

Motivering

Om de ontwikkeling en concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven te bevorderen.

Doelbereiking

Het instandhouden van een level playing field voor de Nederlandse zeescheepvaart is een continu proces. In de Fiscale Evaluatie die in 2007 naar de Kamer is gezonden (Kamerstuk 31 200 XII, nr. 4) is hier nader op ingegaan. Ook op het terrein van arbeidsomstandigheden is internationale harmonisatie noodzaak gezien het mondiale werkterrein. De implementatie van het Maritieme Arbeidsverdrag, waarmee in 2007 is begonnen, is in dit kader belangrijk. Dit geldt tevens voor de eerste innovatiesubsidies die in 2007 aan de zeevaartsector zijn toegekend.

In 2007 zijn voornamelijk acties op het gebied van het verhogen van het maatschappelijk rendement van mainports en logistiek en de beeldvorming daaromtrent uit de Beleidsbrief Logistiek en Supply Chains uitgevoerd.

Toelichting

1. Een oriëntatie is uitgevoerd op mogelijke vervolgtrajecten van het project Innovatie Regelgeving en Administratieve Lasten. Op 11 juli 2007 is de Kamer geïnformeerd over de bereikte resultaten (Kamerstuk 2006–2007, 30 800 XII, nr. 81) en de verdere activiteiten in het actieprogramma.

2. De subsidieregeling voor maritieme innovatie (SMI) door de Europese Commissie goedgekeurd en gepubliceerd.

De Zeevaartbemanningswet is gewijzigd ter implementatie van richtlijn 2005/45/EG van de Europese Unie betreffende de wederzijdse erkenning van door de lidstaten afgegeven bewijzen van beroep voor zeevarenden.

Het kabinetsstandpunt inzake de ratificatie van de Maritime Labour Convention (MLC) van de Internationale Labour Organisation (ILO) is aan de Kamer aangeboden (Kamerstuk 2006–2007, 29 427, nr. 35). Er is een start gemaakt met de implementatie van dit verdrag in de Nederlandse wetgeving.

In 2007 is de evaluatie van het fiscale beleid gericht op de zeevaartsector afgerond en aan de Kamer aangeboden (Kamerstuk 2007–2008, 31 200 XII, nr. 4).

3. Er is gestart met de eerste fase van een innovatieprogramma Binnenvaart dat een looptijd heeft van 4 jaar. Deze eerste fase zal in het voorjaar van 2008 worden geëvalueerd. Het accent ligt daarbij op de nadere uitwerking van de inhoudelijke programmering in termen van concrete projecten.

Provincies zijn gestimuleerd om in samenwerking met gemeentes netwerkanalyses te maken voor hun vaarwegen en binnenhavens. Deze netwerkanalyses vormen de basis voor het identificeren van bereikbaarheidsknelpunten.

Medio november zijn de resultaten van het marktonderzoek binnenvaart als bijlage bij de beleidsbrief «Varen voor een Vitale Economie» aangeboden (Kamerstuk 2007–2008, 29 644, nr. 84).

4. De proeven met Langere, Zwaardere Vrachtwagens (LZV) zijn afgerond. In het najaar heeft de Tweede Kamer ingestemd met de voorwaarden voor de ervaringsfase (Kamerstuk 2006–2007, 29 398, nr. 55). Op 1 november 2007 is deze ervaringsfase LZV van start gegaan, waarbij met nieuwe voorwaarden meer voertuigcombinaties gebruik kunnen maken van de daarvoor aangewezen routes en bestemmingen.

5. De implementatie van het 2e Spoorpakket EU is in 2007 formeel afgerond.

De evaluatie «gebruiksvergoedingssystematiek spoorgoederenvervoer» is ondergebracht in de Evaluatie Spoorwegwetgeving (zie art. 34.04)

Op het gebied van internationale spoorcorridors is het volgende bereikt in 2007:

– getekende MOU Minister Peijs met Duitse ambtgenoot Tiefensee over fasering aanleg 3e spoor Betuweroute–Oberhausen;

– getekende MOU wederzijdse acceptatie van certificering van rollend materieel door 5 landen (Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Italië);

– afgestemde aanvraag met Duitsland en Italië voor TEN-financiering van ERTMS aanleg op corridor Rotterdam Genua. EC heeft in zijn voorstel voor TEN financiering voorstellen grotendeels akkoord bevonden. Afronding besluitvorming nu via lidstaten en EP;

– start van spoorgoederencorridorstudie Nederland–Tsjechië. Resultaten worden verwacht 1e helft 2008;

– Rapportage Uitvoering actieplan Rotterdam–Lyon 2005–2006, juni 2007;

– Brief aan de Kamer 3 juli 2007 over deze onderwerpen.

Prestatiegegevens

Logistieke efficiency goederenvervoer verbeteren

Het streven is de toegevoegde waarde zeevaart en maritieme sector tot en met 2008 tenminste te handhaven op het niveau van 2001. Dit kengetal meet hoe sterk de zeevaart zich ontwikkelt.

Bron: Deloitte beleidsmonitor Zeescheepvaart, december 2006

Begin 2005 heeft het CBS de grondslagen van een aantal gehanteerde gegevensverzamelingen in de maritieme sector aangepast. Hierdoor zijn cijfers vanaf dat jaar niet meer vergelijkbaar met die van de jaren ervoor. Het CBS heeft echter met de nieuwe grondslag ook de cijfers voor de jaren vanaf 2001 berekend.

Aantal omgebouwde ETCS-locomotieven

Het streven is dat in 2008 zestig locomotieven zijn omgebouwd.

Bron: Senter Novem, 2008

Toelichting

Door vertraging in de inbouw van ETCS is de realisatie in 2007 enigszins achtergebleven. Het subsidiebudget is echter in 2007 uitgebreid, zodat naar verwachting eind 2008 de streefwaarde ruim zal zijn overschreden.

Overzicht afgeronde onderzoeken

Toelichting

In 2007 zijn geen beleidsdoorlichtingen gestart of afgerond.

Herijking luchtvaart politiek kader

De resultaten van de herijking luchtvaart politiek kader worden betrokken bij het tot stand komen van de nota selectiviteitsbeleid, die in 2008 zal worden afgerond.

Onderzoek marktwerking in slotallocatie

Dit onderzoek is afgerond en besproken met de sectorpartijen. Het onderzoek is niet extern gepubliceerd aangezien de Europese Commissie (EC) in 2007 besloten heeft te wachten met voorstellen op het gebied van slots. De discussie binnen de EU was gecompliceerder dan verwacht. Inmiddels is duidelijk geworden dat nadere wetsvoorstellen op het gebied van slots op basis van het door de EC uitgevoerde onderzoek niet te verwachten zijn. Gericht wordt op een nadere interpretatie van de huidige regelgeving met eerst daarna een verdere discussie over de verhandelbaarheid van slots. Dit betekent dat verwacht mag worden dat het door Nederland gedane onderzoek zal moeten worden aangepast op het moment dat de uitkomsten van die discussie gereed komen. In de tussentijd wordt het Nederlandse onderzoek door VenW gebruikt als achtergrond in de discussie met de Nederlandse luchtvaartsector over de mogelijke toekomstige EU ontwikkelingen, maar heeft het onderzoek geen beleidsgevolgen.

Herziening charterbeleid

In overleg met de sector is eind 2006 een herzien beleid ten aanzien van ongeregeld luchtvervoer vastgesteld. Voor de toepassing van dit nieuwe kader was een overgangstermijn afgesproken, waardoor het pas vanaf de zomer 2007 daadwerkelijk kon worden toegepast. Nu rest echter nog de intrekking van het Besluit Ongeregeld Luchtvervoer dat door de betrokken beleidsregel wordt vervangen. Daarnaast is op een specifiek onderdeel, het ad-hoc charterbeleid, nog overleg gaande. Hier wordt gezocht naar een pragmatische benadering die echter, gezien de complexiteit van de materie, pas in de eerste helft van 2008 zal kunnen worden afgerond. Daarna zal het beleidskader worden gepubliceerd conform de daarvoor geldende regels.

Vergelijkend onderzoek luchthavengelden en overheidsheffingen

De benchmark Luchthavengelden en Overheidsheffingen 2007 is nog niet afgerond, maar wordt medio maart 2008 verwacht. Het onderzoek kost meer tijd, omdat het voor 2007 om een uitgebreider onderzoek gaat dan gebruikelijk:

a) het aantal luchthavens in de benchmark is uitgebreid,

b) er is extra onderzoek gedaan (vragenlijsten naar verschillende Europese overheden en luchthavens) om informatie in te winnen over de achtergronden van een aantal heffingen,

c) het rapport wordt ook in het engels opgeleverd.

Het rapport zal naar de Kamer worden gestuurd en daarna op de website worden gepubliceerd.

36 Bewaken, waarborgen en verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving, gegeven de toename van mobiliteit

Algemene doelstelling

Een schoner, zuiniger en stiller verkeer en vervoer realiseren.

Omschrijving

Om de kwaliteit van de leefomgeving te waarborgen. VenW werkt aan normstelling voor voer- en vaartuigen in nationaal en internationaal verband en aan eerlijke handhaving. VenW stimuleert systeemvernieuwingen en innovaties om deze normen te realiseren. VenW beïnvloedt het gedrag van vervoerders en gebruikers. VenW lost de knelpunten in de ecologische hoofdstructuur op.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

In 2007 is binnen en buiten VenW gewerkt aan het beperken van de risico’s voor de volksgezondheid en het wegnemen van de juridische blokkades voor nieuwe ruimtelijke ingrepen, zoals de aanleg of uitbreiding van infrastructuur.

De Wet luchtkwaliteitseisen is door de eerste kamer aangenomen, er is voortgang geboekt met de totstandkoming van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). In 2007 is een akkoord bereikt in de EU over de herziening van de richtlijn luchtkwaliteit en de Euro 5 en 6 normen voor personenauto’s.

De verandering van het klimaat is een mondiaal probleem dat een brede aanpak vergt. In 2007 is het rijksbrede programma Schoon en Zuinig gestart. In internationaal (IMO en ICAO) en EU kader heeft VenW zich samen met VROM actief ingezet om het klimaatdossier verder te brengen. Op het gebied van duurzaam personenvervoer heeft het beleid verder vorm gekregen met de start van het programma Auto van de Toekomst dat zich richt op de versnelde introductie van duurzame voertuigen. In 2007 zijn de resultaten van het IBO Toekomstig internationaal klimaatbeleid naar de Kamer gezonden.

Met de doelstelling te komen tot geluidsreductie in het wegvervoer zijn aanpassingen in de wet voorbereid en zijn nieuwe kosteneffectieve maatregelen ontwikkeld voor de inzet bij geluidsknelpunten. Er is een start gemaakt met de uitvoering van het Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO).

Voor wat betreft Schiphol is een start gemaakt met het uitwerken van de actiepunten uit het Kabinetsstandpunt. In het kader van de voorgestelde wijziging van het Luchthavenbesluit is in de Ontwerp wijziging LVB ten aanzien van de emissies de maatregel opgenomen om 60% van de afhandelingsplaatsen voor vliegtuigen te voorzien van vaste stroomaansluitingen en voorzieningen voor preconditioned air (in plaats van het gebruik van de APU’s en GPU’s). Zo wordt de luchtkwaliteit op Schiphol verbeterd.

Het innovatieprogramma Duurzame Logistiek is in april 2007 in uitvoering gegeven aan Connekt. Het programma heeft een looptijd van 6 jaar. Het doel van het innovatieprogramma Duurzame Logistiek is de energie efficiency in de logistieke keten te verhogen, onder meer door te bevorderen dat goederen compact, slim en zuinig vervoerd worden. Van zowel vervoerders als verladers worden inspanningen verwacht. Op de website (www.duurzamelogistiek.nl) worden de laatste ontwikkelingen en publicaties opgenomen.

De bijdrage die VenW aan de algemene beleidsdoelstelling levert, is uitgewerkt in vier operationele beleidsdoelstellingen, te weten «Leefomgeving hoofdwegen», «Leefomgeving spoorwegen», «Luchtvaart» en «Scheepvaart». Om de operationele doelstellingen te bereiken, is een aantal producten ingezet. Hiertoe heeft VenW onder andere in de begroting 2007 aangekondigde activiteiten uitgevoerd die uiteindelijk hebben bijgedragen aan het behalen van de operationele doelstellingen en daarmee aan de algemene beleidsdoelstelling.

Succesfactoren

Bij het behalen van de doelstellingen zijn de volgende factoren van belang geweest:

• Met regionale overheden is gewerkt aan het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit.

• In Europees verband is een akkoord bereikt over een nieuwe richtlijn luchtkwaliteit.

• In de Innovatieprogramma’s Lucht en Geluid is op vruchtbare wijze samengewerkt met partijen uit de private sector aan kosteneffectieve geluidsoplossingen.

• Het functioneren van de gerealiseerde maatregelen en de effectiviteit op populatie niveau van deze maatregelen zijn mede afhankelijk van de realisatie en het functioneren van de EHS.

Budgettaire gevolgen van beleid

¹ Het aantal aanvragen voor bijdragen roetfilters is lager dan voorzien. Betreft FES-gelden welke bij NJN zijn teruggegeven.

² De lagere uitgavenrealisatie wordt met name veroorzaakt doordat de subsidietenders en de communicatieprojecten i.h.k.v. Transportbesparing niet volledig zijn uitgekeerd. Daarnaast is het Innovatieprogramma Duurzame Logistiek vertraagd.

^3, 4 Verschuiven van apparaatuitgaven van 36.02.01 naar 36.02.02 geeft hier een overschot en een tekort te zien.

⁵ Op basis van een nieuwe PRI raming is bij Voorjaarsnota het budget verhoogd naar € 18,8 mln. Ten opzichte van deze nieuwe raming, is sprake van onderuitputting. De belangrijkste oorzaak voor deze onderuitputting wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door een spaak gelopen aanbesteding in het kader van GIS II, waardoor een deel van de woningen (zeventig) doorgeschoven is naar 2008.De mijlpalen afronding uitvoering resterende woningen/afronding specials en probleempanden verschuiven daarmee ook naar 2008.

⁶ Doordat bij de werkzaamheden de nadruk is met name komen te liggen op het ontwerp van geluidswerende voorzieningen in plaats van het daadwerkelijk aanbrengen van de voorzieningen, is sprake van een lagere realisatie. De einddatum in 2010 blijft voor GIS 3 gehandhaafd.

⁷ De lagere uitgaven zijn het gevolg van het feit dat er minder herstelwerkzaamheden zijn aangevraagd en uitgevoerd dan in de begroting van is uitgegaan.

⁸ Omdat de behandeling en uitbetaling van schadeclaims afhankelijk van aanvragen en de toekenning van de claims, zijn de kosten lager dan geraamd.

⁹ De laatste eindafrekeningen voor Rotterdam en voor Eelde worden in 2008 verwacht. De mijlpaal is dienovereenkomstig verschoven. Dit geldt ook voor de mijlpaal voor het opstellen van het overdrachtsprotocol. Daarnaast is door vertraging van het geluidsisolatieproject Maastricht-Aachen-Airport (MAA) fase 2 worden in 2007 € 2,4 mln minder aan isolatiekosten uitgegeven dan begroot

¹⁰ Omdat de behandeling en uitbetaling van schadeclaims afhankelijk van aanvragen en de toekenning van de claims, zijn de kosten lager dan geraamd.

¹¹ De extra gelden betreffen de bij Voorjaarsnota toegevoegde niet-uitgekeerde subsidies. Vanwege een juridisch geschil is maar een deel van dit bedrag uitgekeerd aan de Stichting Mainport en Groen (SMG).

¹² De budgetten voor het agentschap IVW zijn toegewezen aan de specifieke toezichtdomeinen en daarmee herverdeeld over de diverse beleidsartikelen.

¹³ De lagere uitgavenrealisatie wordt veroorzaakt door een vertraging in de toekenning van de subsidie voor het project VoortVarend Besparen (voorheen Het Nieuwe Varen). Daarnaast is ook minder besteed aan de implementatie van het Scheepsafvalstoffenverdrag.

¹⁴ De budgetten voor het agentschap IVW zijn toegewezen aan de specifieke toezichtdomeinen en daarmee herverdeeld over de diverse beleidsartikelen.

¹⁵ De budgetten voor het agentschap IVW zijn toegewezen aan de specifieke toezichtdomeinen en daarmee herverdeeld over de diverse beleidsartikelen.

¹⁶ Er hebben in 2007 minder uitkeringen plaatsgevonden, waardoor er ook minder ontvangsten van derden zijn binnengekomen.

¹⁷ Die betreffende ontvangsten zijn moeilijk voorspelbaar, omdat het een bijdrage van de bewoners betreft inzake extra voorzieningen aan hun woning. Deze bijdrage (wensvoorziening) is afhankelijk van het beroep dat de bewoners hierop doen.

¹⁸ Hogere ontvangst is veroorzaakt door vaststellingen van subsidies t.b.v. het project Distrivaart, Supply Chain en het Kennisakkoord logistiek. De kosten zijn lager uitgevallen dan gepland.

36.01 Leefomgeving Hoofdwegen: Uitstoot van schadelijke stoffen en van CO₂ verminderen, lokale luchtkwaliteit verbeteren, te hoge geluidsbelastingen door wegvervoer zo veel mogelijk terugdringen en knelpunten door hoofdwegen in de ecologische hoofdstructuur oplossen

Motivering

Om alle nationale en internationale verplichtingen op het gebied van milieukwaliteit na te komen en om op de lange termijn (2030) een transitie naar een duurzaam mobiliteitssysteem te realiseren.

Doelbereiking

Om de Europese richtlijnen voor lokale luchtkwaliteit in nationale wetgeving te implementeren zijn in het Besluit luchtkwaliteit 2005 normen vastgelegd. Nederland kan aan het merendeel van die normen goed voldoen, maar de normen voor fijn stof (PM₁₀) en NO₂ (per 1 januari 2010) zorgen nog voor problemen. Dit heeft de afgelopen jaren tot gevolg gehad dat bouwprojecten vertragingen hebben opgelopen. In 2007 is deWet luchtkwaliteitseisen (Kamerstuk 2006–2007, 30 489) aangenomen door de Eerste Kamer. Deze wet vormt onder meer het kader van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Onderzoek naar innovatieve en kosteneffectieve maatregelen voor de aanpak van luchtknelpunten op en langs snelwegen heeft plaats gevonden in het Innovatieprogramma Luchtkwaliteit (IPL) dat loopt tot en met 2009. In 2007 is een akkoord bereikt in de EU over de herziening van de richtlijn luchtkwaliteit en de Euro 5 en 6 normen voor personenauto’s.

Het kabinet heeft in 2007 het werkprogramma «Schoon en Zuinig» gepresenteerd. In het kader daarvan voor is voor de sector verkeer en vervoer het programma Auto van de Toekomst gestart waarmee de transitie naar een duurzame mobiliteit wordt versneld. De uitvoering van het programma «Het Nieuwe Rijden» (HNR) is voortgezet.

De eerste tender van het subsideprogramma Innovatieve Biobrandstoffen is gehouden. Aan zeven bedrijven is een subsidie toegekend en effectief is voor drie bedrijven € 12 mln. gereserveerd om uit te keren. Eind december is het subsidieprogramma Tankstations Alternatieve Brandstoffen (TAB) in de Staatscourant gepubliceerd. Het gaat om een subsidieprogramma voor vulpunten voor biobrandstoffen (E85) en aardgas van € 1,8 mln. dat in 2008 wordt opengesteld.

De Transumo-projecten en de inbouw van roetfilters in OV-bussen dragen bij aan het verbeteren van de lokale luchtkwaliteit als gevolg van het verminderen van de uitstoot van CO₂.

In het kader van geluidsreducerende oplossingen voor wegvervoer is zowel gestreefd naar aanpassing van wetgeving als naar toepassing van nieuwe technieken. In 2007 is verder gewerkt aan een wetsvoorstel betreffende de tweede fase modernisering instrumentarium geluidbeleid. Dit wetsvoorstel beoogt een einde te maken aan de onbeheerste groei van geluidbelastingen op woningen veroorzaakt door het verkeer van rijks(spoor)wegen. Bovendien wordt met het wetsvoorstel beoogd tot een eenvoudiger en beter te begrijpen regelgeving te komen.

Enkele kleinere maatregelen, deels al op gang wat betreft de planning, zijn uitgevoerd. De voorbereiding van vele maatregelen is ter hand genomen en dat heeft geleid tot uitbesteding of zal binnenkort leiden tot uitbesteding. De gebiedsgerichte samenwerking is goed op gang gekomen en dit heeft geleid tot samenhang in maatregelen. De programmering voor de komende jaren is via de lijn geaccordeerd en het jaarverslag over 2006 is gereedgekomen en ter kennis gebracht aan het Mobiliteit Overleg van de minister met de provincies.

Of deze maatregelen bijdragen aan de algemene doelstelling is onderwerp van onderzoek. Er zijn reeds diverse onderzoeken uitgevoerd naar het gebruik van de voorzieningen door de (doel)soorten. De opzet van een monitoringplan is gestart en dat zal in 2008 gereed zijn. Dit moet inhoud geven aan een meerjarig onderzoek dat nagaat in hoeverre de maatregelen daadwerkelijk bijdragen aan het slechten van de barrières veroorzaakt door rijksinfrastructuur en in hoeverre de maatregelen bijdragen aan het duurzaam voortbestaan van de doelsoorten op populatie niveau. Daarnaast is een onderzoek bijna gereed waarin is nagegaan wat de maatschappelijke baten zijn van het ontsnipperingsbeleid. In 2007 is de evaluatie van het gehele MJPO, opgedragen in het MJPO zelf, opgestart om dit gereed te laten zijn in mei 2009.

Toelichting

1. VenW is penvoerend ministerie van Transumo, een ICES/KIS-3 programma voor duurzame systeeminnovatie. In dat kader ontving de stichting Transumo overeenkomstig de jaarplanning 2007 een subsidievoorschot van € 6 miljoen. De eindafrekening van de subsidie zal begin 2010 aan het einde van het programma plaatsvinden. De projecten van Transumo, waaronder het project Spitsmijden, worden voor 50% gesubsidieerd en zijn gebaseerd op een samenwerking tussen overheid, kennisinstellingen en bedrijven.

2. In 2007 heeft het kabinet het werkprogramma Schoon en Zuinig uitgebracht. Hierin staan diverse CO₂ reductie maatregelen voor de komende jaren voor o.a. de sector verkeer en vervoer. De eerste tender innovatieve biobrandstoffen heeft gelopen, fiscale maatregelen voor duurzame voertuigen zijn voorbereid (belastingplan 2008).

3. Ter bevordering van de lokale luchtkwaliteit zijn in 2007 de volgende maatregelen gerealiseerd:

– het milieuzone convenant vrachtwagens tussen tijk, tien gemeenten en het bedrijfsleven is per 1 juli 2007 in werking getreden.

– subsidieregeling alternatieve vulstations per november 2007.

– subsidie voor het beproeven van innovatieve bussen per augustus 2007.

4. In hetInnovatieprogramma Geluid (IPG) is gewerkt aan het verder ontwikkelen en toepassen van nieuwe kosteneffectieve geluidsmaatregelen. Het programma is einde 2007 zoals gepland afgesloten. Daarnaast zijn verdere stappen gezet richting het stimuleren van het toepassen van stille banden voor personenauto’s (zie verslag Infrastructuurfonds).

5. In 2007 zijn er verschillende milieuzones ingevoerd. Daarnaast zijn er op grote schaal door de branche roetfilters gemonteerd. Een groot gedeelte van het in 2007 nieuw aangeschafte wagenpark is voorzien van de op dit moment allerschoonste motoren (Euro-V).

In het innovatieprogramma Duurzame Logistiek is de energie-efficiency in de logistieke keten te verhogen, onder meer door te bevorderen dat goederen compact, slim en zuinig vervoerd worden. Op de website (www.duurzamelo gistiek.nl) worden de laatste ontwikkelingen en publicaties opgenomen. De uitvoering van de deelprojecten Branchesamenwerking en Experiment vervoersmanagement is in 2007 gestart. Doel van het Experiment vervoermanagement is het ontwikkelen en in de praktijk toetsen van instrumenten waarmee bedrijven invulling kunnen geven aan de zorgplicht zoals die in de Wet Milieubeheer en onderliggende AmvB’s is opgenomen ten aanzien van het goederenvervoer, zonder dat de bedrijfseconomische wensen en de wensen van de vergunningverlener in het gedrang komen.

Ten behoeve van stimuleren investerings- en kennisoverdrachtprojecten van uitontwikkelde technologieën zijn in 2007 de subsidietoekenningen 4e tender CO₂ reductie Verkeer en Vervoer goederenvervoer verstrekt en is verder uitvoering gegeven aan de projecten die in het kader van de tenders 1 t/m 3 worden gesubsidieerd.

De projecten die in het kader van de 5e tender van het subsidieprogramma Transportbesparing zijn gesubsidieerd zijn in het jaar 2007 volledig afgerond. Aan de realisering van de projecten in het kader van de 6e en 7e tender Transportbesparing is verder uitvoering gegeven.

Prestatiegegevens

Leefomgeving hoofdwegen

1. Emissies NO_x, SO₂ en VOS in verkeer en vervoer. De streefwaarden hiervoor zijn respectievelijk maximaal 158 Kton, maximaal 4 Kton en maximaal 55 Kton in 2010.

2. Emissie CO₂ in verkeer en vervoer. De streefwaarde hiervoor is 38 Mton in 2010.

3. De doelstelling voor lokale luchtkwaliteit is dat in 2010 op zoveel mogelijk, en in 2015 op alle locaties langs rijkswegen de grenswaarde voor NO₂ gehaald wordt.

4. De geluidsknelpunten langs hoofdwegen (>65 dB Lden) oplossen, zoals in de Nota Mobiliteit geformuleerd.

5. Het aantal opgeloste MJPO-knelpunten voor hoofdwegen: in 2018 dienen alle MJPO-knelpunten opgelost te zijn.

* Voor 10 procent van de woningen zal de aanpak bestaan uit gevelisolatie en de belasting zal boven de 65 blijven.

** Er is geen concrete indicator, wel is bekend waar de norm wordt overschreden.

*** Waarde 2000 wijkt af van Verantwoording 2006 (37,6 Mton). Tussentijds is de definitie veranderd – mobiele bronnen zijn toegevoegd, waarna herberekening heeft plaatsgevonden.

**** Dit is voor emissies idem NEC-plafond 2010.

Toelichting

In 2007 zijn van de in het MJPO geïdentificeerde knelpunten 12 geheel opgelost en er zijn 12 deelknelpunten opgelost. Per 31/12/2007 zijn er 90 (deel)knelpunten in voorbereiding (lopend van verkenning tot gereed maken voor uitbesteding). Daarnaast zijn er per eind 2007 6 (deel-)knelpunten in uitvoering.

36.02 Leefomgeving Spoorwegen: te hoge geluidsbelastingen door spoorvervoer zo veel mogelijk terugdringen en knelpunten door spoorwegen in de ecologische hoofdstructuur en in de bodem oplossen

Motivering

Om alle nationale en internationale verplichtingen op het gebied van milieukwaliteit na te komen en om op de lange termijn (2030) een transitie naar een duurzaam mobiliteitssysteem te realiseren.

Doelbereiking

Het moderniseren van de Wet geluidhinder door o.a. de introductie van geluidproductieplafonds is in 2007 verder voorbereid. Het Innovatieprogramma geluid is in 2007 afgerond. Een aantal projecten, met name de projecten met LL-blokken op goederentreinen worden nog in 2008 gemonitord. Eerder ontwikkelde producten, zoals de raildempers zijn in 2007 op diverse plekken toegepast. Ook zijn in 2007 op een aantal emplacementen geluidreducerende maatregelen getroffen. Het uitvoeringsprogramma emplacementen loopt tot en met 2010.

Toelichting

1. In 2007 is, eerder dan gepland, een eerste beschikking afgegeven in het kader van het MJPO.

Prestatiegegevens

Leefomgeving spoorwegen

1. Het aantal geluidsknelpunten langs spoorwegen, boven Lden 70 dB oplossen zoals geformuleerd in de Nota Mobiliteit. In 2004 was voor 12 500 woningen de geluidsbelasting boven de 70 dB (Lden)

2. Aantal opgeloste MJPO-knelpunten Spoor: in 2018 dienen alle MJPO-knelpunten opgelost te zijn, zoals in de Nota Mobiliteit geformuleerd.

Bron: ProRail, 2006

Toelichting

Vanwege het later beschikbaar komen van de verkeersgegevens zijn de geluidsknelpunten > 70 dB bij spoorwegen helaas niet op tijd beschikbaar. In de begroting 2009 zal het aantal geluidsknelpunten worden opgenomen.

36.03 Duurzame luchtvaart bewerkstelligen en in stand houden

Motivering

Om groei van de luchtvaart mogelijk te maken binnen de wettelijke en beleidsmatige kaders voor milieu en leefomgeving.

Doelbereiking

De Europese Commissie heeft in december 2006 concrete voorstellen gedaan voor onderbrengen van de luchtvaartsector onder het emissiehandelssysteem (post-Kyoto). Na intensieve discussie kon in december 2007 politiek akkoord in de milieuraad verkregen worden. De eerste discussie in 2007 met derde landen over de Commissievoorstellen verliep moeizaam. In de ICAO Assemblee kon Europa de rest van de wereld niet overtuigen van haar voorgestelde aanpak. Europa was gedwongen een reservering aan te brengen op een resolutie die unilaterale maatregelen afwees. Het Commissie voorstel wordt verder behandeld in het EP. Verwacht wordt dat in 2008 een akkoord bereikt zal kunnen worden tussen Raad en EP. De relatie met derde landen blijft een aanhoudend aandachtspunt.

Toelichting

1. De vertraging die is opgetreden t.a.v. de planning van GIS-2 is het gevolg van meerdere monumenten en andere complexe panden waarbij de doorlooptijd voor het isoleren ervan langer is dan gemiddeld.

2. In 2007 is er één woning aangekocht binnen de 65Ke contour. Eind 2007 zijn in totaal 32 woningen aangekocht conform de Regeling Uitkeringen beperkingengebied Schiphol’.

Prestatiegegevens

Duurzame luchtvaart bewerkstelligen en in stand houden

Bron: Rijkswaterstaat/Progis, januari 2008

Toelichting

Eind 2007 zijn circa 8 500 woningen en andere geluidsgevoelige objecten zoals zorgcentra en scholen geïsoleerd tegen vliegtuiggeluid. Naar verwachting wordt in de eerste helft van 2008 het project GIS-2 afgerond. De vertraging die is opgetreden t.a.v. de planning is het gevolg van meerdere monumenten en andere complexe panden waarbij de doorlooptijd voor het isoleren ervan langer is dan gemiddeld.

Aantal geïsoleerde en te isoleren objecten GIS-3

GIS-3 omvat 5 282 woningen en andere geluidsgevoelige gebouwen en zal in deelprojecten worden uitgevoerd. Het eerste deelproject bestaat uit circa 750 woningen en andere geluidsgevoelige gebouwen. Eigenaren van circa 700 woningen hebben aangegeven in aanmerking te willen komen voor isolatie van hun woning. In de tweede helft van 2007 en eerste helft 2008 wordt in deze woningen een bouwtechnisch en akoestisch onderzoek uitgevoerd. Of de woningen voor geluidsisolatie in aanmerking komen, is afhankelijk van de uitkomsten van dit onderzoek.

Bron: Rijkswaterstaat, januari 2008

Toelichting

In 2007 is één woonboot aangekocht. Van de in totaal 91 aanwezige woonboten in de geluidszones zijn er 85 aangekocht. Omdat aankoop en verplaatsing gebeuren op basis van vrijwilligheid, kan vooraf moeilijk een juiste inschatting worden gemaakt.

Bron: Rijkswaterstaat, januari 2008

Toelichting

De streefwaarden voor de jaren 2007 tot en met 2009 zijn bijgesteld in de begroting 2008. In 2007 is één woning gesloopt of aangekocht conform de Regeling Uitkeringen beperkingengebied Schiphol’. Eigenaren kunnen als gevolg van de motie-Hofstra (Kamerstuk 2001–2002, 27 603, nr. 73) niet worden gedwongen hun woning te verlaten.

Uitstoot luchtverontreinigende stoffen door de luchtvaart in de omgeving van Schiphol

In het Luchthavenverkeerbesluit zijn grenzen gesteld aan de uitstoot van vijf luchtverontreinigende stoffen; te weten koolmonoxide, stikstofoxides, vluchtige organische stoffen, zwaveldioxide en fijn stof. Deze geïndexeerde emissiegetallen stellen een grens aan het aantal grammen van een stof die uitgestoten mogen worden per ton vliegtuiggewicht. Deze grenswaarden zijn aangescherpt in 2005 en worden nogmaals aangescherpt in 2010 en zijn zo een incentive voor de luchtvaartsector om een minder vervuilende vloot aan te schaffen. Inspectie Verkeer en Waterstaat ziet toe op naleving van voorschriften uit het Luchthavenverkeerbesluit.

Bron: Luchthavenverkeerbesluit

Toelichting

Uit het onderstaande overzicht kan worden geconstateerd dat in 2007 de vijf in het Luchthavenverkeerbesluit genoemde stoffen (koolmonoxide, stikstofoxides, vluchtige organische stoffen, zwaveldioxide en fijn stof) niet zijn overschreden. Verder blijkt dat de vliegtuigen die van en naar Schiphol vliegen in de afgelopen jaren schoner zijn geworden ten aanzien van de componenten CO en VOS.

Bron: Schiphol Group, 2008

Gemiddeld geluidsniveau van de vloot die Schiphol aandoet

VenW streeft naar een stillere wereldvloot van vliegtuigen, met name voor dat deel dat vluchten uitvoert op de Nederlandse luchthavens.

Bron: To70 Aviation and Environment

Toelichting

De overheid kan niet direct invloed uitoefenen op bovenstaande prestatie indicator, maar wel indirect via de normen die t.a.v. geluid en vliegtuigen gelden. Vanaf 2005 worden de gegevens derhalve dan ook niet meer opgenomen.

Geluidsbelasting rond de nationale en regionale luchtvaartterreinen in Nederland

In het Luchthavenverkeerbesluit zijn voor de luchthaven Schiphol de volgende grenzen gesteld aan de totale hoeveelheid geluid (Totaal Volume Geluid, TVG) dat het vliegverkeer in een jaar mag produceren.

Bron: Luchthavenverkeerbesluit

Toelichting

In 2007 bedroeg het TVG voor het etmaal (Lden) 63.06 dB(A). Daarmee is Schiphol binnen de toegestane grenswaarde van 63.46 dB(A) gebleven. In 2007 bedroeg het TVG voor de nacht (Lnight) 53.04 dB(A). Daarmee is Schiphol binnen de toegestane grenswaarden van 54.44 dB (A) gebleven.

36.04 Scheepvaart: een milieuvriendelijk goederenvervoersysteem over het water bevorderen

Motivering

Om Nederland aan alle nationale en internationale verplichtingen op het gebied van milieukwaliteit te laten voldoen en om op de lange termijn (2030) een transitie te realiseren naar een duurzaam mobiliteitssysteem.

Doelbereiking

De uitstoot van NO_x, PM₁₀, SO₂ en CO₂ zijn voor de binnenvaart min of meer constant over de periode 2001–2005. De in deze periode aangescherpte emissienormen voor de binnenvaart zullen pas op de langere termijn effect hebben. Daarbij zal een eventuele toename van het vervoer over water ook een effect hebben op de totale uitstoot. De uitstoot van VOS vertoont een lagere waarde in 2005. Bezien moet worden de komende jaren of dit een daadwerkelijke trend is.

Toelichting

1. In 2007 is voor Nederland het luchtverontreiningsprotocol Annex VI in werking getreden. Deze bevat mondiale normen voor de uitstoot van SO₂ en NO_x door zeeschepen. Per 22 november 2007 is de Noordzee als «SO₂ Emission Control Area (SECA)» aangewezen waarvoor de strengere norm van maximaal 1,5% zwaveluitstoot geldt.

Naast de inzet in internationaal kader is in 2007 ook aandacht besteed aan specifieke nationale/regionale maatregelen ter verbetering van de lokale luchtkwaliteit. Het Havenbedrijf Rotterdam (HbR) heeft samen met VenW onderzoek gedaan naar mogelijkheden voor walstroom. Dit onderzoek laat zien dat dit op de Maasvlakte slechts een zeer geringe verbetering van de luchtkwaliteit oplevert. De effecten van walstroom op andere locaties in de Rotterdamse haven worden nader onderzocht.

2. In 2007 is een eerste fase uitgevoerd van een onderzoek of gedifferentieerde haventarieven kunnen bijdrage aan de verbetering van luchtkwaliteit en de wat de commerciële gevolgen hiervan zijn voor de havens. Hierbij is een beoordelingsinstrument ontwikkeld voor de emissieprestaties van zeeschepen.

3. De Nederlandse inzet voor een verdere verlaging van het zwavelgehalte van gasolie is overgenomen door de Raadswerkgroep Milieu in Brussel. Het programma Voortvarend Besparen, dat tot doel heeft 5% brandstof te besparen in 2010, is in november van start gegaan.

Prestatiegegevens

Een milieuvriendelijk goederenvervoersysteem over het water bevorderen.

Bron: CBS, luchtverontreiniging; emissies door mobiele bronnen, maart 2008

a betreft beroepsbinnenvaart, zowel personen- als goederenvervoer.

Toelichting

Gegevens over de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen komen bijna twee jaar na afloop van het verslagjaar beschikbaar. Omdat de gegevens over verslagjaar 2005 pas na het uitbrengen van dit jaarverslag beschikbaar zijn, zijn de gegevens over het jaar 2004 opgenomen. De realisatie over 2004 is in lijn met de realisatie over 2003 en de voorgaande jaren.

In 2007 zijn geen beleidsdoorlichtingen gestart of afgerond.

37 Weer, klimaat, seismologie en ruimtevaart

Algemene doelstelling

Het leveren van een bijdrage aan de veiligheid, de economische ontwikkeling en een duurzaam milieu van Nederland en het voeren van aardobservatiebeleid, om te komen tot een optimale inzet van ruimtevaart voor de VenW-doelen op het gebied van veiligheid, economische ontwikkeling en milieu.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

De belangrijkste doelen voor 2007 zijn gerealiseerd:

• Het continu beschikbaar hebben van een algemeen weerbericht voor de Nederlandse samenleving;

• Het bij verwachte gevaarlijk weersituaties tijdig afgeven van een weeralarm;

• Het leveren van klimaatscenario’s en

• Het vormgeven aan het aardobservatiebeleid als onderdeel van het Nederlandse ruimtevaartbeleid.

De bijdrage die VenW aan de algemene beleidsdoelstelling levert, is uitgewerkt in twee operationele beleidsdoelstellingen, te weten «Weer, klimaat en seismologie» en «Ruimtevaart». Om de operationele doelstellingen te bereiken, is een aantal producten ingezet. Hiertoe heeft VenW onder andere in de begroting 2007 aangekondigde activiteiten uitgevoerd die uiteindelijk hebben bijgedragen aan het behalen van de operationele doelstellingen en daarmee aan de algemene beleidsdoelstelling.

Succesfactoren

Het van een voldoende hoog niveau zijn van:

• de continuïteit van de dienstverlening;

• de kwaliteit van de dienstverlening;

• de onderzoeken.

De effectiviteit van het aardobservatiebeleid.

Budgettaire gevolgen van beleid