Bijlage 1 Toelichting artikel 13 Spoorwegen
In de kabinetsreactie op het rapport van de Tijdelijke Commissie Onderhoud en Innovatie Spoor (Kamerstukken II, 2011/2012, 32 707, nr. 16) is een pakket maatregelen aangekondigd om de informatievoorziening naar de Tweede Kamer beter en transparanter te maken. Specifiek voor de verantwoording voor artikel 13 Spoorwegen gaat het om de volgende aanvullende gegevens:
-
A. Een overzichtstabel waarin per begrotingsnota de mutaties tussen ontwerpbegroting en de realisatie worden gespecificeerd en toegelicht (kabinetsreactie op aanbeveling 15, laatste bullet);
-
B. Aansluiting tussen de uitgaven op artikel 13 van het Infrastructuurfonds (de betalingen door IenM aan ProRail) en de totale ontvangsten en bestedingen van ProRail (kabinetsreactie op aanbeveling 14, zevende bullet);
-
C. Een specificatie van de financiële gegevens inzake de bestedingen door ProRail (kabinetsreactie op aanbeveling 14, zesde bullet);
-
D. Een detailoverzicht met de aansluiting tussen de begroting IenM en de realisatie ProRail op «kostendragerniveau» (kabinetsreactie op aanbeveling 14, eerste t/m vierde bullet).
Deze aanvullende gegevens zijn opgenomen in deze bijlage, waarmee inzicht wordt gegeven in de gerealiseerde betalingen aan ProRail versus de geplande betalingen aan ProRail, de totale financiering van ProRail (IenM, lagere overheden, vervoerders, etc.) en de bestedingen door ProRail in het afgelopen jaar aan de verschillende «kostendragers» en hoe deze bestedingen zich verhouden tot het jaar daarvoor en tot de verwachte bestedingen in de begroting.
Onderdeel A – overzichtstabel mutaties artikel 13
| Bedragen x € 1 miljoen | Artikel | Artikel | Artikel | Artikel | Totaal | Artikel | Per saldo | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Artikel 13 spoorwegen | 13.02 | 13.03 | 13.04 | 13.05 | uitgaven | 13.09 | uitgaven | ||
| Ontwerpbegroting 2012 | 1.511 | 676 | 151 | 108 | 2.446 | – 93 | 2.353 | ||
| Onderhandelakkoord HSA | In-/Extensivering | 0 | 31 | 31 | 1 | ||||
| Kasschuiven | Intertemporeel | – 3 | – 3 | – 3 | 2 | ||||
| Saldo 2011 | Intertemporeel | 2 | – 20 | 12 | 36 | 30 | – 10 | 20 | 3 |
| Mutaties voorjaarsnota 2012 | – 1 | – 20 | 12 | 36 | 27 | 21 | 48 | ||
| Stand eerste suppletoire wet 2012 | 1.510 | 656 | 163 | 144 | 2.473 | – 72 | 2.401 | ||
| Loonbijstelling 2012 | In-/Extensivering | 2 | 2 | 2 | 4 | ||||
| Overheveling van/naar HXII | In-/Extensivering | – 3 | 4 | – 5 | – 4 | – 4 | 5 | ||
| Overheveling van/naar artikel 14 | In-/Extensivering | 0 | 0 | 0 | 6 | ||||
| Overheveling intern artikel 13 | Neutraal | – 17 | 25 | 10 | 18 | – 18 | 0 | 7 | |
| Kasschuiven | Intertemporeel | – 12 | – 163 | – 26 | – 94 | – 295 | – 295 | 8 | |
| Mutatie miljoenennota 2013 | – 30 | – 134 | – 26 | – 89 | – 279 | – 18 | – 297 | ||
| Stand ontwerpbegroting 2013 | 1.480 | 522 | 137 | 55 | 2.194 | – 90 | 2.104 | ||
| Overheveling van/naar HXII | In-/Extensivering | 0 | 0 | 0 | 9 | ||||
| Overheveling intern artikel 13 | Neutraal | 2 | – 2 | 0 | 0 | 10 | |||
| Saldo 2012 | Intertemporeel | 21 | – 8 | – 1 | 12 | 12 | 11 | ||
| Mutaties najaarsnota 2012 | 0 | 23 | – 8 | – 3 | 12 | 0 | 12 | ||
| Stand tweede suppletoire wet 2012 | 1.480 | 545 | 129 | 52 | 2.206 | – 90 | 2.116 | ||
| Overheveling intern artikel 13 | Neutraal | 0 | 0 | 0 | – 1 | – 1 | 12 | ||
| Saldo 2012 | Intertemporeel | – 16 | – 5 | 1 | – 1 | – 21 | 18 | – 3 | 13 |
| Mutaties Slotwet 2012 | – 16 | – 5 | 1 | – 1 | – 21 | 17 | – 4 | ||
| Realisatie 2012 |
| 1.464 | 540 | 130 | 51 | 2.185 | – 73 | 2.112 | |
| Desaldering uitgaven- ontvangsten | – 1 | – 10 | – 11 | 11 | 0 | ||||
| Betaling en ontvangst | 1.463 | 530 | 130 | 51 | 2.174 | – 62 | 2.112 | ||
| ↓ | |||||||||
| Zie overzicht financiële stromen spoorinfrastructuur 2012 (onderdeel B) | |||||||||
Toelichting
-
1. De concessievergoeding HSA voor de periode t/m 2028 is met € 600 miljoen naar beneden bijgesteld. Hiervan heeft € 31 miljoen betrekking op het kasjaar 2012. Voor een uitgebreide toelichting op het onderhandelakkoord HSA/HRN wordt verwezen naar de 1e suppletoire 2012.
-
2. De inpassing van het onderhandelakkoord HSA/HRN heeft geleid tot een kasschuif in de uitgaven voor beheer, onderhoud en vervanging, waarbij € 3 miljoen is geschoven van 2012 naar 2020.
-
3. Dit is de toevoeging c.q. onttrekking van het saldo 2011.
-
4. Dit is de toevoeging van de looncompensatie 2012. Over de toevoeging van de prijscompensatie 2012 vindt in 2013 besluitvorming plaats.
-
5. Het betreft hier overhevelingen tussen het Infrafonds en Begroting XII met betrekking tot het actieplan groei op het spoor, geluidsprogramma spoor, quick scan decentraal vervoer en sneltram Limburg.
-
6. Het betreft hier een overheveling tussen artikel 13 IF en artikel 14 IF inzake het RSP-project Groningen–Leeuwarden.
-
7. Het betreft hier overhevelingen binnen artikel 13 IF met betrekking tot het actieplan groei op het spoor, toiletten op stations, geluidsregister en de fase- overgang van projecten (van planstudiefase naar realisatiefase) en de desaldering van uitgaven en ontvangsten op projecten.
-
8. Middels kasschuiven binnen artikel 13 zijn de beschikbare middelen weer in evenwicht gebracht met de benodigde middelen voor 2012. De verlaging van de middelen op 13.02 hangt samen met het doorschuiven van maatregelen uit het actieplan groei op het spoor en de verlaging van de middelen op 13.04 hangt samen met de rentestand. De verlaging van de middelen op 13.03 en 13.05 hebben voornamelijk betrekking op de projecten PHS (38), OV SAAL (20), Tweede Maasvlakte (30), Utrecht (35), NANOV (13) en Rotterdam–Genua (15). Ook zijn de budgetten voor risico’s spoorprogramma (34) en niet concreet belegde ruimte (35) verlaagd en is een forfaitaire aftrek toegepast (37). Zie de projectoverzichten voor een uitgebreidere toelichting.
-
9. Het betreft hier een overheveling tussen het Infrafonds en Begroting XII met betrekking tot Eindhoven Airport.
-
10. Het betreft hier een overheveling binnen artikel 13 IF met betrekking tot de fase- overgang van projecten (van planstudiefase naar realisatiefase).
-
11. Dit is de toevoeging c.q. onttrekking van het saldo 2012.
-
12. Het betreft hier overhevelingen binnen artikel 13 IF met betrekking tot de fase- overgang van projecten (van planstudiefase naar realisatiefase) en de desaldering van uitgaven en ontvangsten op projecten.
-
13. Dit is de toevoeging c.q. onttrekking van het saldo 2012.
Onderdeel C – Specificatie bestedingen ProRail
Onderstaand is een toelichting opgenomen op het overzicht van de financiële stromen met betrekking tot spoorinfrastructuur opgenomen. Hieruit blijkt (onder andere) dat ProRail in het jaar 2012 in totaal € 2.267 miljoen heeft ontvangen (exclusief de compensatie van BTW). Van dit bedrag is € 2.262 miljoen besteed in 2012 en is € 5 miljoen nog te besteden c.q. te verrekenen.
Samenvatting bestedingen ProRail:
| 2012 | 2011 | ||
|---|---|---|---|
| Uitbesteed werk nieuwbouwprojecten | 1 | 838 | 947 |
| Uitbesteed werk beheer, onderhoud en vervanging gemengde net | 2 | 940 | 954 |
| Uitbesteed werk beheer en onderhoud Betuweroute (Keyrail) | 27 | 35 | |
| Apparaatskosten | 3 | 415 | 423 |
| Rente en aflossing leningen | 4 | 42 | 168 |
| Bestedingen door ProRail | 2.262 | 2.527 | |
| Nog te besteden c.q. te verrekenen | 5 | 5 | 80 |
| Ontvangen door ProRail | 2.267 | 2.607 |
Toelichtingen:
1) Specificatie uitbesteed werk nieuwbouwprojecten:
Uitbesteed werk nieuwbouwprojecten
| 2012 | 2011 | |
|---|---|---|
| MIRT-projecten | 477 | 584 |
| Functiewijzigingsprojecten | 162 | 175 |
| Omgevingswerken en FENS | 276 | 297 |
| Doorbelaste apparaatskosten | – 77 | – 109 |
| Totaal | 838 | 947 |
De investeringen in nieuwbouwprojecten zijn met ruim € 100 miljoen gedaald ten opzichte van 2011. Deze daling heeft nagenoeg volledig betrekking op de MIRT-projecten (IF 13.03 en 13.05).
(2) Specificatie uitbesteed werk beheer, onderhoud en vervanging gemengde net:
| 2012 | 2011 | |
|---|---|---|
| Grootschalig onderhoud | 145 | 141 |
| Kleinschalig onderhoud | 269 | 279 |
| Onderhoud transfer | 66 | 65 |
| Beheer en calamiteiten | 159 | 143 |
| Verkenning, planstudie en innovatie | 16 | 23 |
| Beheer en onderhoud | 655 | 651 |
| Bovenbouwvernieuwingen | 120 | 134 |
| Vervanging overige systemen | 203 | 186 |
| Doorbelaste apparaatskosten | – 38 | – 17 |
| Vervangingen | 285 | 303 |
| Totaal | 940 | 954 |
Het uitbesteed werk voor onderhoud en vervanging is nagenoeg gelijk aan 2011.
(3) Specificatie apparaatskosten:
| 2012 | 2011 | |
|---|---|---|
| Lonen, sociale lasten en overige personeelskosten | 300 | 286 |
| Externe dienstverlening (incl. inhuur) | 58 | 78 |
| Huisvestingskosten | 57 | 59 |
| Totaal | 415 | 423 |
De apparaatskosten zijn in 2012 verder afgenomen, met name als gevolg van de reductie van inhuur personeel.
(4) Specificatie rente en aflossing leningen:
| 2012 | 2011 | |
|---|---|---|
| Rentebaten en -lasten | 11 | 19 |
| Aflossing leningen | 31 | 149 |
| Totaal | 42 | 168 |
In 2012 is een lening afgelost (reguliere aflossing), terwijl in 2011 naast een reguliere aflossing ook een vervroegde aflossing heeft plaatsgevonden, welke is gefinancierd uit de door het ministerie van Financiën beschikbaar gestelde middelen (verkoop Strukton).
(5) Specificatie nog te besteden en te verrekenen:
| 2012 | 2011 | Mutatie | ||
|---|---|---|---|---|
| Voorzieningen (omgevingswerken) | (a) | 206 | 213 | – 7 |
| Werkkapitaal (debiteuren, crediteuren, enz.) | (b) | 184 | 150 | 34 |
| Herkomst derden | 390 | 363 | 27 | |
| Vooruitontvangen subsidie IenM | (c) | 80 | 115 | – 35 |
| Voorschotafrekeningen IenM | (d) | 149 | 88 | 61 |
| Nog te egaliseren investeringsbijdragen | (e) | – 36 | 30 | – 66 |
| Nog te egaliseren exploitatiebijdragen | (f) | 7 | – 11 | 18 |
| Herkomst IenM | 200 | 222 | – 22 | |
| Totaal liquide middelen | 590 | 585 | 5 |
-
(a): Dit betreft voornamelijk ontvangen afkoopsommen van derden voor toekomstig onderhoud.
-
(b): Dit betreft voornamelijk nog te betalen kosten.
-
(c): Dit betreft de zogenaamde overlopende subsidie: het gaat om de nog uit te voeren (doorgeschoven) maatregelen waarvoor wel reeds de subsidie is ontvangen:
| 2012 | 2011 | Mutatie | |
|---|---|---|---|
| Beheer, onderhoud en vervanging | 29 | 29 | 0 |
| Grote programma’s functiewijzigingen | 0 | 33 | – 33 |
| Overige geoormerkte projecten | 41 | 42 | – 1 |
| Totaal maatregelen | 70 | 104 | – 34 |
| Nog te verdelen prijscompensatie | 10 | 11 | – 1 |
| Totaal | 80 | 115 | – 35 |
-
(d): Dit betreft voorschotafrekeningen tussen ProRail en IenM.
-
(e): Een deel van de ontvangen investeringsbijdragen heeft nog niet geleid tot een investering in materiële vaste activa.
-
(f): Overschotten en tekorten op de uitgevoerde maatregelen (beheer en onderhoud) worden toegevoegd en onttrokken aan de egalisatiereserve.
Onderdeel D – Beheer, onderhoud en vervanging: realisatie versus begroting
In onderstaande tabel is voor beheer, onderhoud en vervanging (en kapitaallasten) de aansluiting tussen de begroting IenM en realisatie ProRail aangegeven op het niveau van «kostendragers».
Bij de aansluiting tussen begrotingscijfers IenM en realisatiecijfers ProRail zijn met name de volgende zaken van belang:
-
• De tabel in de begroting 2012 (MIRT, pagina 345) was nog op de oude systematiek gebaseerd. Voor de vergelijking met de nieuwe systematiek (vanaf de begroting 2013) moet een aantal posten worden geherrubriceerd, omdat onder «functiewijzigingsprojecten» ook de uitgaven voor verkenning en innovatie en het actieplan groei op het spoor zijn opgenomen, alsmede de nog niet verdeelde prijscompensatie 2011.
-
• De begroting 2012 was gebaseerd op het Beheerplan 2011; de realisatie (betaling) 2012 is gebaseerd op het Beheerplan 2012. De belangrijkste wijziging in het Beheerplan 2012 is een verschuiving in de uitgaven van vervangingen en functiewijzigingsprojecten naar onderhoud. Deze verschuiving is voornamelijk een uitvloeisel van het Programma 2012–2015 (zie Beheerplan 2013, pagina 14) en de nog niet bestede subsidie van functiewijzigingsprojecten per eind 2011 bij ProRail.
-
• De begrotingscijfers zijn inclusief de compensatie van BTW, terwijl de realisatiecijfers van ProRail exclusief BTW zijn. Bijzonderheid hierbij is dat IenM ook de BTW op de gebruiksvergoeding vervoerders compenseert (op het begrotingscijfer voor gebruiksvergoeding vindt derhalve geen correctie voor BTW plaats).
-
• IenM werkt op basis van een kas- verplichtingenstelsel, terwijl ProRail werkt op basis van een baten-lastenstelsel. Een deel van de subsidie voor beheer, onderhoud en vervanging van IenM is hierdoor niet rechtstreeks zichtbaar in de resultatenrekening van ProRail, maar loopt via de balansrekeningen van ProRail. Daarnaast loopt een deel van de aanlegsubsidies (investeringen) juist weer wel via de resultatenrekening van ProRail. In de tabel zijn deze verschillen verwerkt in de kolom «bijdragen uit andere beschikkingen».
-
• Een deel van de kosten van ProRail wordt betaald door derden. Hiermee is reeds rekening gehouden in de (nieuwe) opzet van de begrotingscijfers.
Uit de tabel blijkt dat over 2012 ProRail € 18 miljoen minder heeft besteed dan beschikbaar was. Dit bedrag is toegevoegd aan de egalisatiereserve van ProRail. Eind 2011 was deze reserve nog € 11 miljoen negatief, waarmee de stand per eind 2012 op € 7 miljoen positief uitkomt. De € 18 miljoen bestaat voor € 23 miljoen uit nagekomen baten op voorgaand jaar en voor € 5 miljoen (per saldo) hogere kosten voor 2012. De nagekomen baten hebben betrekking op bijdragen planstudiekosten (€ 11 miljoen), teruggave energieheffing (€ 5 miljoen), terugdraaien boete NMa (€ 2 miljoen) en vaststelling bijdrage aan Keyrail (€ 5 miljoen). De (per saldo) hogere kosten voor 2012 bestaan uit hogere kosten uitbesteed werk (+ € 12 miljoen), hogere gebruiksvergoeding (– € 7 miljoen), hogere opbrengsten werk derden (– € 4 miljoen), lagere apparaatskosten (– € 8 miljoen), lagere rentekosten (– € 14 miljoen), hogere afschrijvingskosten (+ € 27 miljoen) en een vrijval uit voorzieningen (– € 1 miljoen).
| Begroting IenM 2012 stand ontwerpbegroting 2012 (MIRT pag. 345) | Correctie werken derden | Correctie actieplan, indexatie en verkenning | 'Techni- sche' correc- ties | Begroting 2012 gecorri- geerd | Beheerplan- correcties 2012 vs 2011 | Overheve- lingen van/naar HXII | Overheve-lingen van/naar aanleg | Kasschui- ven in de begroting | Aanpas- singen n.a.v. uitvoering 2012 (saldo 2012) | Begro- tings- mutaties 2012 | Betaling aan ProRail (realisatie IenM 2012) | Eliminatie BTW | Realisastie IenM exclusief BTW | Totaal besteding ProRail (onderdeel C) | Bijdragen uit andere beschik- kingen | Bijdrage uit subsidie beh, odh en verv | Afwijking realisatie ProRail vs betaling door IenM | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Beheer en calamiteiten | 186 | 13 | 0 | 13 | 199 | – 22 | 0 | 0 | 0 | 2 | – 20 | 179 | – 29 | 150 | 159 | 0 | 159 | 9 |
| Grootschalig onderhoud | 115 | 2 | 0 | 2 | 117 | 44 | 0 | 0 | 0 | 0 | 44 | 161 | – 26 | 135 | 145 | 0 | 145 | 10 |
| Kleinschalig onderhoud | 238 | 7 | 20 | 27 | 265 | 55 | 0 | 0 | 0 | 1 | 56 | 321 | – 52 | 269 | 269 | 0 | 269 | 0 |
| Onderhoud transfer | 91 | 0 | 0 | 0 | 91 | – 8 | 0 | 0 | 0 | 1 | – 7 | 84 | – 14 | 70 | 66 | 0 | 66 | – 4 |
| Onderhoud Betuweroute (incl. gebr. verg.) | 34 | 0 | 0 | 0 | 34 | – 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 34 | – 6 | 28 | 27 | 0 | 27 | – 1 |
| Verkenning en innovatie | 0 | 0 | 4 | 4 | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | – 1 | 3 | 16 | 15 | 1 | – 2 |
| Beheer en onderhoud | 664 | 22 | 24 | 46 | 710 | 68 | 0 | 0 | 0 | 5 | 73 | 783 | – 128 | 655 | 682 | 15 | 667 | 12 |
| Bovenbouwvernieuwingen (incl. BR) | 205 | 0 | 0 | 0 | 205 | – 41 | 0 | 0 | 0 | 0 | – 41 | 164 | – 27 | 137 | 120 | – 17 | 137 | 0 |
| Vervanging overige systemen | 258 | 0 | 0 | 0 | 258 | – 5 | 0 | 0 | – 12 | – 18 | – 35 | 223 | – 37 | 186 | 203 | – 10 | 213 | 27 |
| Vervangingen | 463 | 0 | 0 | 0 | 463 | – 46 | 0 | 0 | – 12 | – 18 | – 76 | 387 | – 64 | 323 | 323 | – 27 | 350 | 27 |
| Uitgaven beheer, onderhoud en vervanging | 1.127 | 22 | 24 | 46 | 1.173 | 22 | 0 | 0 | – 12 | – 13 | – 3 | 1.170 | – 192 | 978 | 1.005 | – 12 | 1.017 | 39 |
| Apparaatsuitgaven (incl. overige baten/lasten) | 300 | 23 | 0 | 23 | 323 | 11 | 2 | 0 | 0 | 0 | 13 | 336 | – 55 | 281 | 300 | 51 | 249 | – 32 |
| Totaal uitgaven | 1.427 | 45 | 24 | 69 | 1.496 | 33 | 2 | 0 | – 12 | – 13 | 10 | 1.506 | – 247 | 1.259 | 1.305 | 39 | 1.266 | 7 |
| Doorbelaste kosten aan derden | 0 | – 45 | 0 | – 45 | – 45 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | – 45 | 7 | – 38 | – 55 | – 13 | – 42 | – 4 |
| Gebruiksvergoeding vervoerders (excl. BR) | – 244 | 0 | 0 | 0 | – 244 | 6 | 0 | 0 | 0 | – 6 | 0 | – 244 | 0 | – 244 | – 244 | 7 | – 251 | – 7 |
| Doorbelaste uitgaven | – 244 | – 45 | 0 | – 45 | – 289 | 6 | 0 | 0 | 0 | – 6 | 0 | – 289 | 7 | – 282 | – 299 | – 6 | – 293 | – 11 |
| Totaal 13.02.01, 13.02.02 en13.02.04 | 1.183 | 0 | 24 | 24 | 1.207 | 39 | 2 | 0 | – 12 | – 19 | 10 | 1.217 | – 240 | 977 | 1.006 | 33 | 973 | – 4 |
| 13.02.03 – Kapitaallasten | 38 | 0 | 0 | 0 | 38 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 38 | – 6 | 32 | 42 | 24 | 18 | – 14 |
| 13.02.05 – Functiewijzigingsprojecten | 290 | 0 | – 50 | – 50 | 240 | – 39 | 0 | 2 | 3 | 3 | – 31 | 209 | – 34 | 175 | 162 | – 13 | 175 | 0 |
| Totaal ProRail | 1.511 | 0 | – 26 | – 26 | 1.485 | 0 | 2 | 2 | – 9 | – 16 | – 21 | 1.464 | – 280 | 1.184 | 1.210 | 44 | 1.166 | – 18 |
| Actieplan groei op het spoor | 0 | 0 | 26 | 26 | 26 | 0 | – 3 | – 19 | – 4 | 0 | – 26 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Totaal artikel 13.02 | 1.511 | 0 | 0 | 0 | 1.511 | 0 | – 1 | – 17 | – 13 | – 16 | – 47 | 1.464 | – 280 | 1.184 | 1.210 | 44 | 1.166 | – 18 |