Inleiding
Logius is als onderdeel van het directoraat-generaal Organisatie en Bedrijfsvoering Rijk (DGOBR), de regieorganisatie die samen met klanten, partners en leveranciers de e-overheid groot maakt. Dit doet Logius door te zorgen voor overheidsbrede, samenhangende ICT-producten. Hierbij gaat het om digitale dienstverlening aan burgers, aan bedrijven en tussen overheden. Logius stimuleert organisaties met een publieke taak om onze producten breed toe te passen en is verantwoordelijk voor het beheer en de verbetering van onze producten en diensten. Zo is Logius de drijvende kracht achter de digitale overheid. De missie van Logius luidt: «Logius, de dienst digitale overheid van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, biedt publieke dienstverleners een samenhangende ICT-infrastructuur, zodat burgers en bedrijven betrouwbaar, snel, groen en gemakkelijk elektronisch zaken met hen kunnen doen».
Speerpunten 2015
In 2015 was binnen Logius standaardisatie en hergebruik van functionele bouwstenen een belangrijke doelstelling. Door de gezamenlijke, bouwsteengewijze aanpak van infrastructuur, platformen en bijbehorende keteninformatiediensten kan Logius zijn strategische doelstellingen eenvoudiger bereiken. Dit is momenteel gedeeltelijk gerealiseerd ten aanzien van de vooral harde ICT producten en diensten zoals gebouwen (datacenter), storage, netwerk en servers. De voordelen ervan zijn groot (zoals het delen van het gebouw, hardware, verbindingen en het kunnen realiseren van beveiligingsmaatregelen binnen één gestandaardiseerd platform i.p.v. diverse platformen). Ten aanzien van Managed Services is een waardeketen analyse uitgevoerd, waarbij is gekeken waar het huidige zwaarte punt in de value chain map ligt. Managed Services levert een standaard fundament onder de specifieke toepassingen van de afnemers waaronder de diverse voorzieningen van Logius die behoren tot de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI).
Consequente toepassing van verdere inzet van Logius bouwstenen zoals o.a. Keten Informatie Services en Managed Services hebben ertoe geleid dat in steeds grotere mate diensten en infrastructuur breed inzetbaar zijn voor de gehele Logius-portfolio en er in gezamenlijkheid wordt verworven, geleverd en gebruikt. Hiermee beweegt de GDI zich van een productgerichte benadering naar een dienstverleningsgerichte benadering. Naarmate meer partijen aansluiten op de GDI verschuift de vraag zich steeds meer van «sluit mij aan op dit product» naar «richt een werkende informatieketen in». Standard Business Reporting is hierin een voorloper. De ingezette modulaire aanpak stelt Logius ook in staat om dergelijke ontwikkelingen geleidelijk vorm te geven waardoor verstoringen van de dienstverlening worden geminimaliseerd. Een goed voorbeeld hiervan is dat de – door de vergaande standaardisatie van virtuele infrastructuur – migratie naar het Overheids Datacenter (ODC) Amsterdam nu vrijwel onzichtbaar en volledig beheerst kan gebeuren. Daartoe behoort de in 2015 heringerichte 24x7 dienstverlening inclusief de calamiteitenorganisatie voor het afhandelen van storingen en incidenten. Voor de overige voorzieningen geldt dienstverlening tijdens kantooruren.
Ontwikkelingen gebruik voorzieningen
Het gebruik van de GDI en de overige voorzieningen van Logius neemt jaarlijks fors toe. Door dit succes neemt de omzet jaarlijks ook fors toe. In 2015 is de omzet ad € 146 mln. met 27% gegroeid ten opzichte van de omzet 2014 ad € 115 mln. De voorzieningen die hieraan hebben bijgedragen zijn onder andere DigiD en DigiD Machtigen, Standard Business Reporting (SBR) en MijnOverheid met de Berichtenbox. Met hun persoonlijke DigiD kunnen burgers inloggen op websites van de overheid en van private organisaties met een publieke taak (pensioenfondsen, zorgverzekeraars). In 2015 zijn er voor DigiD 12,6 mln. gebruikers, 206 mln. authenticaties en 551 aangesloten dienstverleners. Het aantal geregistreerde gebruikers van MijnOverheid is in 2015 gegroeid van 1,4 mln. naar 2,8 mln. Daarbij zijn er circa 44 mln. berichten afgeleverd, zijnde een stijging van 61% ten opzichte van 2014. De informatiestromen die via SBR kunnen worden verstuurd zijn in 2015 fors gegroeid. De nieuwe berichtenstromen met de belastingdienst zijn de loonaangiften, erfbelasting, M-biljet, toeslagen via SBR aanvragen/wijzigingen, Mini One Stop Shop, de vooraf ingevulde aangifte. Verder zullen alle onderwijsinstellingen in het primair en voortgezet onderwijs hun jaarcijfers over 2015 aanleveren met SBR.
De producten en diensten van Logius leveren een door de klant meetbare bijdrage aan hun positieve businesscase; de bijdrage kan zowel kwantitatief als kwalitatief zijn. In 2015 heeft de Belastingdienst de wet EBV ingevoerd waardoor in verschillende stappen de blauwe enveloppe op termijn wordt vervangen door berichten in de Berichtenbox. Daarnaast heeft het steeds meer gebruik maken van voorzieningen (bijv. meer aansluitingen en meer authenticaties) van Logius geleid tot verdere verlaging van de kosten per eenheid van de voorzieningen.
Bedrijfsvoering en efficiëntie
De groei van de omzet gaat tegelijkertijd gepaard met een groei van de formatie. In 2015 is de formatie door verambtelijking met 30 fte gegroeid naar 224 fte. Dit maakt het mogelijk om werkzaamheden efficiënter uit te voeren. Door de toename aan werkzaamheden is toch extra externe inhuur noodzakelijk gebleken. Per saldo heeft dit beperkt geleid tot meer productieve uren tegen lagere personele kosten.
Het beleid van Logius in 2015 was erop gericht om op efficiënte en effectieve wijze haar taken uit te voeren, waarbij producten en diensten tegen de zo laag mogelijke kosten worden geleverd. Daarbij is het streven om kostenbesparingen zo door te voeren zonder verlies van kwaliteit of zelfs met meer kwaliteit. In 2015 heeft Logius de verschillende instrumenten en methodieken die daarbij behulpzaam zijn zoals Standaardisatie, uitbesteding, verambtelijking, benchmarking, Lean Six Sigma en het INK-managementmodel verbeterd en verder verankerd in de planning en control processen van Logius.
In 2015 zijn de organisatiebrede grondslagen toegepast voor om de nieuwe Logius dienstenportfolio Europees aan te besteden. Hierin zijn componenten opgenomen die het mogelijk maken dat voor de middellange termijn in contracten en uitvragen een bijdrage wordt geleverd aan doelmatigheidsverbetering en kostenefficiëntie.
Staat van baten en lasten van het baten-lastenagentschap Logius
| (1) | (2) | (3)=(2)-(1) | (4) | |
|---|---|---|---|---|
| Omschrijving | Vastgestelde begroting | Realisatie | Verschil realisatie en vastgestelde begroting | Realisatie 2014 |
| Baten | ||||
| Omzet moederdepartement | 32.291 | 88.599 | 56.308 | 58.071 |
| Omzet overige departementen | 64.069 | 51.249 | – 12.820 | 51.829 |
| Omzet derden | 7.772 | 5.778 | – 1.994 | 5.039 |
| Rentebaten | – | 43 | 43 | |
| Vrijval voorzieningen | – | – | 0 | – |
| Bijzondere baten | – | 294 | 294 | 828 |
| Totaal baten | 104.132 | 145.963 | 41.831 | 115.767 |
| Lasten | ||||
| Apparaatskosten | 101.057 | 143.099 | 42.042 | 115.654 |
| – Personele kosten | 34.359 | 50.870 | 16.511 | 40.997 |
| Waarvan eigen personeel | 19.684 | 17.380 | – 2.304 | 16.202 |
| Waarvan externe inhuur | 14.675 | 31.778 | 17.103 | 24.795 |
| Waarvan overige personele kosten | – | 1.712 | 1.712 | |
| – Materiële kosten | 66.698 | 92.229 | 25.531 | 74.657 |
| Waarvan apparaat ICT | 3.000 | 3.152 | 152 | 44.018 |
| Waarvan bijdrage aan SSO's | – | 559 | 559 | 3.009 |
| Waarvan overige materiele kosten | 63.698 | 89.077 | 25.379 | – |
| Afschrijvingskosten | 3.000 | 1.229 | – 1.771 | 1.251 |
| – Immaterieel | – | – | ||
| – Materieel | 3.000 | 1.229 | – 1.771 | 1.251 |
| Rentelasten | 75 | 2 | – 73 | 5 |
| Overige lasten | – | – | – | |
| – Dotaties voorzieningen | – | – | ||
| – Bijzondere lasten | – | – | ||
| Totaal lasten | 104.132 | 144.330 | 40.198 | 116.910 |
| Saldo van baten en lasten | – | 1.633 | 1.633 | – 1.143 |
Toelichting
Omzet moederdepartement, overige departementen en derden
Logius beheert GDI-voorzieningen die noodzakelijk zijn om de continuïteit van de huidige overheidsdienstverlening en de afgesproken kabinetsambities te realiseren. In verband met een scheefgroei tussen de benodigde en beschikbare middelen voor deze GDI-voorzieningen zijn extra middelen beschikbaar gesteld en via de (beleids)opdrachtgevers aan Logius verstrekt. Het dekkingsvoorstel van de GDI-claim zorgt voor een verschuiving van de bijdragen van de diverse partijen. Er zijn hogere bijdragen van het moederdepartement en overige departementen en lagere bijdragen van derden. Verder hebben er verschuivingen plaatsgevonden van het beleidsopdrachtgeverschap voor diverse voorzieningen tussen moederdepartement en overige departementen waardoor ook de bijbehorende budgetten tussen de departementen zijn verschoven. Als laatste is er sprake van intensiever gebruik en meer klanten die gebruik maken van de Logius producten en diensten. In het totaal zijn door de GDI-claim de bijdragen van het moederdepartement verhoogd met € 56,3 mln., de bijdragen overige departementen verlaagd met € 12,8 mln. en de bijdragen derden verlaagd met € 2,0 mln.
De omzet betreft onder andere voor de voorzieningen DigiD en DigiD Machtingen € 31,2 mln, MijnOverheid inclusief de berichtenbox € 23,5 mln, Standard Business Reporting € 22,3 mln, Digipoort € 14,4 mln, Stelselvoorzieningen € 11,6 mln, Maritiem Single Window € 6,9 mln, DigiInkoop € 4,9 mln, Haagsche Ring € 4,7 mln, EBF-BVV € 4,3 mln en eID € 4,1 mln.
Bijzondere baten
De bijzondere baten betreft het verschil in voorafgaande journaalposten van voorgaande jaren.
Personele kosten
Tot de personele kosten zijn gerekend de lonen en salarissen van eigen personeel en de kosten van inhuur voor de capaciteit die vereist is voor het kunnen uitvoeren van alle geplande activiteiten. De forse stijging van de orderportefeuille leidt ook tot een forse stijging van de personele kosten, met name de externe inhuur. De extra orders die Logius gedurende het jaar ontvangt van de beleidsopdrachtgevers, zijn niet gepland en bestaan voor een groot deel uit capaciteitskosten. Dit leidt meer externe inhuur. Daarnaast is de geplande uitbreiding van de formatie later geformaliseerd dan verwacht. Hierdoor zijn de kosten eigen personeel lager dan begroot. Ten opzichte van de ontwerpbegroting zijn de totale personeelskosten met € 16,5 mln. toegenomen.
Materiële kosten
De materiële kosten zijn toegenomen door de toename in de orderportefeuille.
Afschrijvingen en rentelasten
Geplande investeringskosten zijn door opdrachtgevers in een keer voldaan. Hierdoor zijn de kosten niet geactiveerd en is er geen gebruik gemaakt van de leenfaciliteit. Uiteindelijk leidt dit tot lagere afschrijvings- en rentelasten dan begroot.
Resultaat
Het incidentele resultaat is ontstaan door de niet voorziene omzetstijging als gevolg van de verdeelsleutel uit het voorjaar 2015 voor de GDI-tekorten en de toename werkzaamheden. Hierdoor nemen de kosten voor overhead niet evenredig toe met de uitbreiding van de werkzaamheden. Het resultaat wordt ten gunste van het Eigen vermogen gebracht.
Balans per 31 december 2015
| Balans 2015 | Balans 2014 | |
|---|---|---|
| Activa | ||
| Immateriële activa | 0 | 0 |
| Materiële activa | 3.594 | 3.447 |
| – grond en gebouwen | 7 | 19 |
| – installaties en inventarissen | 11 | 17 |
| – overige materiële vaste activa | 3.576 | 3.411 |
| Voorraden | 0 | 0 |
| Debiteuren | 4.462 | 2.294 |
| Nog te ontvangen | 4.469 | 6.573 |
| Liquide middelen | 56.540 | 43.841 |
| Totaal activa | 69.065 | 56.155 |
| Passiva | ||
| Eigen Vermogen | 4.774 | 3.141 |
| – exploitatiereserve | 3.141 | 4.284 |
| – onverdeeld resultaat | 1.633 | – 1.143 |
| Voorzieningen | 0 | 0 |
| Leningen bij het MvF | 2.714 | 2.987 |
| Crediteuren | 9.682 | 8.769 |
| Nog te betalen | 51.895 | 41.258 |
| Totaal passiva | 69.065 | 56.155 |
Toelichting
Materiële activa
De materiële vaste activa heeft betrekking op specifieke hard- en software ten behoeve van MijnOverheid Berichtenbox, Opschaling MijnOverheid en Migratie Digipoort OTP.
Debiteuren
De debiteuren betreffen alle openstaande verkoopfacturen per 31 december 2015 die betrekking hebben op geleverde prestaties in 2015. Het gaat grotendeels om facturen aan opdrachtgevers over het laatste kwartaal 2015.
Nog te ontvangen
De nog te ontvangen bedragen bestaan uit nog te ontvangen gelden voor detacheringen, projecten en openstaande voorschotten voor 2016 en nog te factureren omzet voor projecten € 1,9 mln. Dit laatste betreft werkzaamheden die zijn uitgevoerd in 2015 maar nog moeten worden afgerekend met opdrachtgevers.
Liquide middelen
De stijging van de liquide middelen ten opzichte van de beginbalans wordt veroorzaakt de stijging van de nog te betalen bedragen. Zie verder de toelichtingen bij de post nog te betalen en het kasstroomoverzicht.
Eigen vermogen
Het eigen vermogen blijft na het toevoegen van het resultaat 2015, onder de toegestane maximumomvang van 5% van de gemiddelde jaaromzet, berekend over de gemiddelde omzet over de laatste drie jaar.
Leningen bij het Ministerie van Financiën
In 2015 is een nieuwe leningdeel opgenomen ten behoeve van de financiering van de migratie Digipoort OTP. De lening dient ter financiering voor de in 2016 in de balans op te nemen activa. Dit is afhankelijk van het gereed komen van de migratie. In 2015 zijn geen vervroegde aflossingen gedaan. De aflossingen op de leningen voor 2015 bedragen € 1,4 mln. De aflossingen voor 2016 zijn als kortlopende schuld opgenomen onder de post «nog te betalen».
Crediteuren
De crediteuren betreffen alle nog niet betaalde inkoopfacturen per 31 december 2015.
Nog te betalen
De post nog te betalen bestaat onder andere uit nog te ontvangen facturen van bedrijven ad € 14,3 mln. die betrekking hebben op werkzaamheden, die hoofdzakelijk in het laatste kwartaal van 2015 zijn uitgevoerd. Daarnaast is er sprake van vooruit gefactureerde bedragen ad € 14,0 mln. aan beleidsopdrachtgevers, voor werkzaamheden die in het eerste kwartaal 2016 worden uitgevoerd. Verder is er sprake van vooruit gefactureerde voorschotten projecten ad € 20,4 mln. die enerzijds voorschotten betreffen van werkzaamheden die doorlopen in het eerste kwartaal 2016 en anderzijds teveel ontvangen voorschotten die nog moeten worden afgerekend met de opdrachtgevers. Het kortlopende deel van de leningen Ministerie van Financiën ad € 1,6 mln, zijnde de aflossingen 2016, is onder deze post opgenomen. De overige posten ad € 1,6 mln. bestaan onder andere uit de reservering voor eindejaarsuitkering, vakantiedagen en vakantietoeslag opgenomen.
Kasstroomoverzicht over 2015
| Oorspronkelijk vastgestelde begroting (1) | Realisatie (2) | Verschil realisatie en oorspronkelijk vastgestelde begroting (3)=(2)-(1) | ||
|---|---|---|---|---|
| 1. | Rekening-courant RHB 1 januari 2015 | 50.000 | 43.841 | – 6.159 |
|
| Totaal ontvangsten operationele kasstroom (+) | 0 | 14.151 | 14.151 |
|
| Totaal uitgaven operationele kasstroom (–/–) | 0 | 0 | 0 |
| 2. | Totaal operationele kasstroom | 3.000 | 14.151 | 11.151 |
|
| Totaal investeringen (–/–) | – 6.000 | – 1.375 | 4.625 |
|
| Totaal boekwaarde desinvesteringen (+) | 0 | 0 | 0 |
| 3. | Totaal investeringskasstroom | – 6.000 | – 1.375 | 4.625 |
|
| Eenmalige uitkering aan moederdepartement (–/–) | 0 | 0 | 0 |
|
| Eenmalige storting door het moederdepartement (+) | 0 | 0 | 0 |
|
| Aflossingen op leningen (–/–) | – 3.000 | – 1.427 | 1.573 |
|
| Beroep op leenfaciliteit (+) | 6.000 | 1.350 | – 4.650 |
| 4. | Totaal financieringskasstroom | 3.000 | – 77 | – 3.077 |
| 5. | Rekening-courant RHB 31 december 2015 (=1+2+3+4) | 50.000 | 56.540 | 6.540 |
Toelichting
De kasstroom uit operationele activiteiten hebben betrekking op de dagelijkse bedrijfsvoering en is hoger dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door het resultaat € 1,6 mln., de afschrijvingen € 1,2 mln., een afname van de kortlopende vorderingen € 0,064 mln. en een toename van de kortlopende schulden € 11,4 mln. De investeringskasstroom is lager dan verwacht. De kasstroom uit financieringsactiviteiten betreft een aflossing op de langlopende lening bij het Ministerie van Financiën € 1,4 mln. en een beroep op de leenfaciliteit € 1,4 mln.
Overzicht doelmatigheidsindicatoren per 31 december 2015
| Omschrijving generiek deel | Realisatie | Vastgestelde begroting | |||
|---|---|---|---|---|---|
| 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2015 | |
| Kostprijzen per product (groep) | 73 | 65 | 64 | 63 | 22 |
| Tarieven/uur | 100 | 96 | 95 | 94 | 96,2 |
| FTE-totaal (excl. externe inhuur) | 136 | 166 | 194 | 224 | 194 |
| Saldo van baten en lasten (%) | 5,7% | 2,0% | – 1,0% | 3,9% | 0,0% |
| Klanttevredenheid (KTO) | 7 | 7 | 7 | – | 7 |
| Specifiek deel ICT diensten | |||||
| Omzet per productgroep (in %) | |||||
| *Beheer & exploitatie | 51% | 53% | 76% | 85% | 79% |
| *In beheername trajecten | 1% | 3% | 3% | 1% | 0% |
| *Doorontwikkeling | 8% | 5% | 18% | 10% | 21% |
| *Stimulering gebruik | 2% | 0% | 0% | 0% | 0% |
| *Projecten | 38% | 39% | 3% | 4% | 0% |
| DigiD | |||||
| *Aantal aangesloten organisaties | 617 | 617 | 625 | 650 | 640 |
| *Aantal burgers met DigiD | 9,9 mln. | 11,0 mln. | 11,8 mln. | 12,7 mln. | 12,0 mln. |
| *Aantal DigiD authenticaties | 75,5 mln. | 117 mln. | 158 mln. | 206 mln. | 350 mln. |
| *Kostprijs per authenticatie | € 0,11 | € 0,11 | € 0,10 | € 0,08 | |
| PKI-Overheid | |||||
| *Aantal nieuwe certificaatverstrekkers | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Digipoort (OTP) | |||||
| *Aantal aangesloten bedrijven | 956 | 1.246 | 1.343 | 1.425 | 1.400 |
| *Aantal berichten via Digipoort | 70,8 mln. | 74 mln. | 81,1 mln. | 72,1 mln. | 83 mln. |
| Overige indicatoren** | |||||
| Vragen/klachten | |||||
| *Aantal vragen/klachten | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| *Snelheid van eerste reactie | 3 dagen | 3 dagen | 3 dagen | 3 dagen | 3 dagen |
| *Snelheid van afhandeling | 15 dagen | 15 dagen | 14 dagen | 15 dagen | 15 dagen |
| *Contract- en leveranciersmanagement | |||||
| *Prijsbenchmark | afgerond | n.v.t | afgerond | n.v.t. | n.v.t.n.v.t. |
| Aantal inhuurkrachten vs. eigen medewerkers | 48% | 45% | 51% | 40% | |
| Proces inbeheername nieuwe producten | |||||
| *Tijdigheid van overdracht/conform planning | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% |
| *Operationeel conform klantverwachting | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% |
Toelichting
-
• Indexcijfer verloop kostprijs is gebaseerd op het gemiddelde verloop van de volwassen producten DigiD en de Digipoort OTP.
-
• De tarieven per uur zijn de tarieven eigen personeel en gebaseerd op de handleiding overheidstarieven. Het streven is om voor structureel werk zoveel mogelijk ambtelijk personeel in te zetten.
-
• Klanttevredenheid: Logius organiseert onderzoeken naar klanttevredenheid met betrekking tot de prestaties betreffende de dienstverlening. De doelstelling is een score van minimaal een 7 te behalen. Dit is hoger dan de klanttevredenheid zoals deze in de markt is. In 2015 heeft geen KTO plaatsgevonden.
-
• PKI Overheid: dit programma zorgt voor een betrouwbare elektronische communicatie binnen en met de Nederlandse overheid. Met behulp van PKI Overheid-certificaten wordt de informatie beveiligd. Verstrekkers van certificaten moeten voldoen aan wettelijke eisen.
-
• Digipoort OTP: in 2015 is de digipoort niet meer voor de voorziening Supd@x gebruikt. Dit betreft 15 mln. berichten. In feite is er geen sprake van een daling van het aantal berichten van de andere berichtenstromen maar een stijging.
-
• Benchmark: elke 2 jaar wordt een van de producten van Logius getoetst op marktconformiteit. Hierbij gaat het om producten die minimaal 2 jaar in beheer zijn. In 2015 is geen benchmark gestart.