De Kamer is geïnformeerd over het akkoord over de verordening voor het EFSI en de oprichting van het Netherlands EFSI Investment Agency (NEIA) dat vervolgens is doorontwikkeld tot het Nederlands Investerings Agentschap (NIA) (Kamerstuk, 21 501-07, nr. 1247; Kamerstuk, 22 112, nr. 1977 en Kamerstuk, 22 112, nr. 2008).
Het EFSI (Europees Fonds voor Strategische Investeringen) is in 2016 van start gegaan en loopt tot eind 2020. Doel is «het investeringsgat« te dichten en om door middel van gerichte investeringen de structurele, duurzame economische groei in de EU te bevorderen en het concurrentievermogen te versterken. Het gaat daarbij om rendabele investeringsprojecten met brede maatschappelijke baten, binnen de EFSI thema’s: onderwijs, onderzoek en innovatie, strategische infrastructuur, MKB-financiering, hernieuwbare energie en milieu.
Het EFSI wordt uitgevoerd door de Europese Investeringsbank (EIB) en bevat garantiekapitaal van de EU-begroting en de EIB zelf. Met een garantie van € 26 mld uit de EU-begroting en € 7,5 mld eigen kapitaal is de EIB-groep in staat om voor circa € 80 mld nieuwe investeringen aan te gaan. Die investeringen kunnen door de garantie een hoger risicoprofiel kennen dan reguliere EIB- en EIF investeringen. Door het strategische risico dat de EIB-groep hiermee neemt, is het mogelijk bij iedere investering een groter deel cofinanciering van andere (veelal private) partijen aan te trekken, om uiteindelijk in Europa te komen tot circa € 500 mld extra investeringen.
Op de EZ-begroting zijn geen nationale middelen geoormerkt voor de cofinanciering van het EFSI 2014–2020. Wel heeft het Kabinet 10 februari 2017 bekend gemaakt Invest-NL op te richten, een zelfstandige financierings- en ontwikkelingsinstelling met het Rijk als aandeelhouder.
Invest-NL krijgt als doelstelling dat gewenste investeringen in bedrijven en projecten, die door marktfalen nu achterwege blijven en onder andere vanwege het risico en/of de lengte van de terugverdientijd onvoldoende financiering uit de markt krijgen, toch gerealiseerd worden.
Invest-NL krijgt een eigen vermogen van € 2,5 mld. Hierdoor kunnen initiatieven ook een beter beroep doen op private financiering van onder meer institutionele beleggers en Europese fondsen en programma’s, zoals het EFSI. NIA gaat op in Invest-NL.
Nederland heeft tot nu toe beperkt gebruik gemaakt van EFSI. De ervaring in andere landen laat zien dat NPI’s, zoals Invest-NL, een steeds belangrijkere rol spelen bij het katalyseren en (co)financieren van strategische investeringen in infrastructuur en innovatie, en bij het gebruik van EFSI en andere Europese fondsen.
In 2017 is onder andere gerealiseerd:
-
• In nauwe samenwerking met EIF (Europees Investerings Fonds) hebben EZ en NIA het venture capital co-investeringsprogramma voor Nederlandse innovatieve scale-ups ontwikkeld. De omvang van dit programma is € 100 mln, waarvan € 50 mln afkomstig is vanuit het EFSI.
-
• NIA is met een benodigde expliciete toestemming van de EC middels een internationale overeenkomst lid van het EFSI NPI-EIF Equity Platform.
-
• NIA heeft een samenwerkingsovereenkomst met de European Advisory Hub van de EIB gesloten.
Hier kan het nog op te richten Invest-NL verder op voort bouwen.