Artikel
Algemene doelstelling
De overheid biedt jonggehandicapten arbeids- en inkomensondersteuning.
De Wajong bestaat uit drie groepen die elk een eigen doelstelling hebben: de «oude Wajong» (tot 2010), de «Wajong2010» (2010 tot 2015) en de Wajong2015. Het moment van instroom bepaalt tot welke groep iemand behoort. In de «oude Wajong» staat inkomensondersteuning voorop en is arbeidsondersteuning beschikbaar voor hen die kunnen werken. Voor de «Wajong2010» (mensen die in de periode 2010 tot 2015 zijn ingestroomd) heeft de overheid als eerste doel de arbeidsparticipatie van Wajongers te bevorderen. Als zij perspectief hebben op het verrichten van arbeid staat voor deze Wajongers arbeidsondersteuning centraal. Als onderdeel van de arbeidsondersteuning kunnen zij zo nodig inkomensondersteuning aanvragen. De doelgroep van de Wajong2015 bestaat uit mensen die duurzaam geen mogelijkheden tot arbeidsparticipatie hebben. Zij zullen nooit kunnen werken, ook niet met ondersteuning. De overheid heeft voor deze groep als doel te voorzien in een inkomensvoorziening.
Als het totale inkomen van de uitkeringsgerechtigde Wajonger en diens eventuele partner onder het sociaal minimum ligt, kan de uitkeringsgerechtigde een toeslag ontvangen tot het sociaal minimum op grond van de Toeslagenwet (TW), zie beleidsartikel 2.
Rol en verantwoordelijkheid
De Minister stimuleert het vinden van werk met een bijdrage voor re-integratieinspanningen aan het UWV en de REA-instituten. De Minister financiert de inkomensondersteuning via het verstrekken van uitkeringen. Hij is in deze rollen verantwoordelijk voor:
-
• De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;
-
• De vaststelling van het niveau van de uitkeringen uit hoofde van de Wajong;
-
• Het ter beschikking stellen van middelen voor het aan het werk helpen van mensen die arbeidsmogelijkheden hebben;
-
• De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door het UWV.
Voortgezette werkregeling
Beleidsconclusies
Eén van de beleidswijzigingen in 2017 op het terrein van de Wajong betreft de wijziging van de voortgezette werkregeling. Iedere werkende Wajonger2010 die 27 jaar is, 7 jaar in de Wajong2010 heeft gezeten en een inkomen van 20% Wml of meer verwerft, ontvangt een loonaanvulling tot 100% Wml. De wijziging van de voortgezette werkregeling heeft ook effect voor oWajongers die overstappen naar de Wajong2010. Op het moment dat oWajongs overstappen naar de Wajong2010 hoeven zij geen 7 jaar meer te wachten voordat ze in de voortgezette werkregeling stromen. Eind september 2017 maken 1.329 Wajongers gebruik van de voortgezette werkregeling. Het aantal oWajongers dat in 2017 is overgestapt naar de Wajong2010 is heel beperkt. In de eerste helft van 2017 zijn 16 personen overgestapt van de oWajong naar de Wajong2010.
Wijziging jeugd-Wml
De wijziging van het jeugd-Wml heeft met ingang van 1 juli 2017 geleid tot een verhoging van de Wajonguitkering voor jongeren tot en met 22 jaar.
Herindeling Wajong
In het kader van de invoeringswet Participatiewet heeft UWV in de periode 2015–2017 alle Wajongers beoordeeld op arbeidsvermogen. De Staatssecretaris van SZW heeft de Tweede Kamer bij brief van 8 december 2017 (Tweede Kamer, 2017–2018, 34 352, nr. 76) de uitvoering van de Participatiewet op hoofdlijnen geïnformeerd over de stand van zaken van de zogenoemde herindeling Wajong.
UWV heeft op 1 oktober 2017 de indeling (inclusief het verrichten van de beoordelingen op verzoek van de Wajonggerechtigden die zijn binnengekomen bij UWV na ontvangst vooraankondigingsbrieven) nagenoeg afgerond. In totaliteit heeft UWV in de periode 2015–2017 een groep van circa 172.000 oWajongers en ruim 64.000 Wajong2010-gerechtigden ingedeeld op het al dan niet hebben van arbeidsvermogen. UWV verwacht dat na afronding van alle beoordelingen ruim 120.000 Wajongers in de categorie arbeidsvermogen zitten, waarvan bijna 72.000 oWajongers.
UWV heeft de herindelingsoperatie met grote zorgvuldigheid en veel aandacht voor het goed informeren van Wajongers uitgevoerd. Dit is ook terug te zien in het zeer lage aantal Wajongers dat bezwaar en beroep heeft aangetekend tegen de indeling. Het aantal bezwaren dat UWV heeft ontvangen blijft laag: 1% van het aantal afgegeven beschikkingen.
Activering oWajongers
Met de herindeling heeft het kabinet € 95 miljoen voor de periode 2015–2019 beschikbaar gesteld om oude Wajongers (oWajongers) met arbeidsvermogen te activeren. Van de bijna 72.000 oWajongers met arbeidsvermogen heeft bijna 48.000 een dienstbetrekking dan wel ontvangt re-integratieondersteuning van UWV. De overige 24.000 oWajongers zijn opgeroepen voor een startgesprek. Uitkomst van de tot en met augustus 2017 gehouden startgesprekken is dat 8% van de Wajongers klaar is voor een baanaanbod, 10% aan het werk is, 48% geactiveerd en/of arbeidsfit gemaakt moet worden en 34% afziet van dienstverlening door UWV. UWV heeft tot en met augustus 2017 meer dan 4.200 re-integratietrajecten ingekocht voor deze groep. Sinds de start van de activering oWajongers met arbeidsvermogen in 2016 heeft UWV ruim 1.400 oWajongers uit de doelgroep geplaatst op een werkplek.
UWV heeft in 2017 in totaal 8.400 Wajongers aan het werk geholpen. Zij heeft daarbij de doelstelling van 8.000 plaatsingen gehaald, ondanks dat er steeds moeilijker plaatsbare Wajongers overblijven doordat er geen nieuwe Wajong-uitkeringen meer worden toegekend aan jonggehandicapten met arbeidsvermogen.
Budgettaire gevolgen van beleid
| Artikelonderdeel | Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Realisatie 2016 | Realisatie 2017 | Begroting 2017 | Verschil 2017 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verplichtingen | 2.670.218 | 3.019.261 | 3.112.006 | 3.274.182 | 3.202.010 | 3.239.793 | – 37.783 |
| Uitgaven | 2.670.218 | 3.019.261 | 3.112.006 | 3.274.182 | 3.202.010 | 3.239.793 | – 37.783 |
| Inkomensoverdrachten | 2.543.218 | 2.912.311 | 3.003.506 | 3.114.124 | 3.174.210 | 3.145.234 | 28.976 |
| Wajong | 2.543.218 | 2.912.311 | 3.003.506 | 3.114.124 | 3.174.210 | 3.145.234 | 28.976 |
| Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 127.000 | 106.950 | 108.500 | 160.058 | 27.800 | 94.559 | – 66.759 |
| Re-integratie Wajong | 127.000 | 106.950 | 108.500 | 160.058 | 27.800 | 94.559 | – 66.759 |
| Ontvangsten | 13.775 | 12.273 | 34.069 | 0 | 18.151 | 0 | 18.151 |
A. Inkomensoverdrachten
Toelichting financiële instrumenten
Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong)
De Wajong biedt inkomensondersteuning aan mensen die voor het bereiken van de 18-jarige leeftijd arbeidsgehandicapt zijn geworden en geen arbeidsverleden hebben en aan hen die tijdens hun studie voor het bereiken van de 30-jarige leeftijd arbeidsgehandicapt zijn geworden. De Wajong wordt uitgevoerd door het UWV.
Budgettaire ontwikkelingen
De uitkeringslasten van de Wajong zijn in 2017 circa € 29 miljoen hoger uitgekomen dan begroot. De hogere uitgaven kunnen worden verklaard door de loon- en prijsbijstelling 2017 en een hoger dan geraamd volume van circa 3.000 personen. Daar tegenover staat dat de gemiddelde uitkering in 2017 lager uitviel dan geraamd.
Beleidsrelevante kerncijfers
Ten opzichte van de begroting 2017 is het totale volume van de Wajong ultimo 2017 3.000 personen hoger uitgekomen. Dit komt enerzijds doordat het bestand ultimo 2016 groter is dan in de begroting 2017 werd geraamd. Daarnaast is ook de netto uitstroom (d.w.z. het saldo van instroom en uitstroom) gedurende 2017 iets afgenomen ten opzichte van de raming in de begroting 2017. Het aantal werkenden Wajongers is lager dan geraamd in de begroting 2017, maar wel gestegen ten opzichte van 2016.
| Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Realisatie 2016 | Realisatie 2017 | Begroting 2017 | Verschil 2017 | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Volume Wajong totaal (x 1.000 uitkeringen, ultimo) | 239 | 251 | 249 | 247 | 246 | 243 | 3 | ||
| waarvan oude Wajong (tot 2010) | 187 | 184 | 181 | 177 | 175 | 168 | 7 | ||
| waarvan nieuwe Wajong (2010 tot 2015) | 52 | 67 | 67 | 66 | 65 | 70 | – 5 | ||
| waarvan werkregeling (%) | 71 | 74 | 78 | 76 | 68 | 77 | – 9 | ||
| waarvan studieregeling (%) | 20 | 18 | 12 | 9 | 7,3 | 6 | 1,3 | ||
| waarvan duurzaam geen arbeidsmogelijkheden (%) | 9,0 | 9,0 | 10 | 15 | 25 | 18 | 7 | ||
| waarvan Wajong 2015 | – | – | 1,3 | 3,5 | 6,2 | 4,9 | 1,3 | ||
| Instroom Wajong totaal (x 1.000 uitkeringen) | 18 | 17 | 4,5 | 4,2 | 4,7 | 3,9 | 0,8 | ||
| Uitstroom Wajong totaal (x 1.000 uitkeringen) | 5,5 | 5,7 | 6,4 | 6,1 | 6,1 | 6,9 | – 0,8 | ||
| Aandeel werkenden in de oude en nieuwe Wajong (%) | 23 | 23 | 23 | 24 | 25 | 26 | – 1 | ||
Handhaving
De kerncijfers op het gebied van preventie tonen een stabiel beeld vergeleken met voorgaande jaren. De kerncijfers op het gebied van opsporing wijzen op een hoger benadelingsbedrag, terwijl het aantal geconstateerde overtredingen vergelijkbaar is met voorgaande jaren. De incassoratio’s zijn vergelijkbaar met voorgaande jaren.
| Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Realisatie 2016 | Realisatie 2017 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Preventie1 | |||||
| Gepercipieerde detectiekans (%) | –2 | 77 | 73 | 77 | 68 |
| Kennis van de verplichtingen (%) | –2 | 85 | 86 | 86 | 82 |
| Opsporing3 | |||||
| Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000) | 1,3 | 1,5 | 1,2 | 1,0 | 1,1 |
| Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln) | 4,6 | 4,3 | 4,0 | 4,6 | 7,5 |
| Terugvordering3 | |||||
| Incassoratio 2013 (%) | 21 | 46 | 59 | 65 | 72 |
| Incassoratio 2014 (%) | –4 | 23 | 50 | 58 | 65 |
| Incassoratio 2015 (%) | –4 | –4 | 18 | 41 | 51 |
| Incassoratio 2016 (%) | –4 | –4 | –4 | 17 | 43 |
| Incassoratio 2017 (%) | –4 | –4 | –4 | –4 | 13 |
B. Bijdrage aan ZBO’s en RWT’s
Re-integratie Wajong
Voor jonggehandicapten is een re-integratiebudget beschikbaar om hen zo nodig te begeleiden op weg naar werk en te ondersteunen zodra zij werk hebben. Dit budget is bestemd voor de inzet van trajecten gericht op het vinden van werk, voorzieningen na werkaanvaarding (waaronder jobcoaching) en voor de financiering van de REA-instituten. Jonggehandicapten met arbeidsvermogen zijn verplicht om mee te werken aan re-integratie. Specifiek voor jonggehandicapten met arbeidsmogelijkheden die vallen onder de Wajong2010 geldt een acceptatieplicht van passende arbeid. UWV beschikt vanaf 2015 over een geïntegreerd taakstellend re-integratiebudget voor de inzet van trajecten en voorzieningen voor de ondersteuning van gedeeltelijk arbeidsgeschikten (Wajong, WIA, WAO, WAZ en ZW). Het premiegefinancierde deel van het re-integratiebudget heeft betrekking op de WIA,WAO,WAZ en ZW en wordt verantwoord in artikel 3.
Budgettaire ontwikkelingen
SZW heeft in 2017 circa € 67 miljoen minder bijgedragen aan UWV voor re-integratie Wajong dan begroot. Dit wordt grotendeels verklaard doordat rekening is gehouden met de ontvangst van ESF-gelden die het UWV in 2017 ontvangt voor oude projecten, waardoor de bevoorschotting van 2017 ook omlaag is bijgesteld (€ 36 miljoen). De vrijgevallen middelen zijn overgeboekt naar artikel 11, dienstverlening Wajong. Daarnaast zijn gedurende het jaar op basis van realisatiecijfers de uitgaven naar beneden bijgesteld.
C. Ontvangsten
De ontvangsten betreffen een terugbetaling van het UWV van teveel ontvangen middelen in 2016. Het voorschot dat in 2016 aan het UWV is overgemaakt met betrekking tot de Wajong en re-integratie Wajong bleek achteraf circa € 18 miljoen hoger te zijn dan de uitgaven van het UWV in dat jaar. Dit bedrag is in 2017 terugbetaald.