Met de investeringen moderniseert de krijgsmacht en krijgt personeel de beschikking over nieuw materieel. Tegelijkertijd hebben zich in 2019 binnen de essentiële randvoorwaarden (personeel, reservedelen, voorraden) problemen voor gedaan. Defensie heeft steeds keuzes moeten maken bij de besteding van het budget, waardoor het niet alle probleemgebieden voor herstel heeft kunnen adresseren. Het vraagt bovendien tijd voordat de effecten van de genomen maatregelen zichtbaar worden. In het afgelopen jaar bleef er spanning bestaan op de inzetbaarheidsdoelen.

Defensie moet eerlijke en realistische grenzen blijven aangeven en keuzes maken, ook in internationaal verband, zodat Defensie waar kan maken wat wordt toegezegd. Dit is van belang voor het vertrouwen, zowel binnen als buiten onze organisatie. We moeten nu te veel voorbehouden maken bij onze internationale verplichtingen. De internationale verplichtingen blijven hoog, ondanks dat het aantal militairen dat is ingezet in het buitenland relatief laag was.

Defensie gaat door met het programma adaptieve krijgsmacht en onderzoekt hoe dit concept kan bijdragen aan een verder herstel en aan de noodzakelijke vernieuwing van de krijgsmacht. Om de robuustheid en wendbaarheid van Defensie te vergroten zijn het afgelopen jaar diverse partnerschappen aangegaan met het bedrijfsleven. Zo is het Maritime Capacity Initiative gestart, een samenwerkingsverband tussen Defensie en industrie om te komen tot adaptieve oplossingen voor onder meer strategisch transport en beschikbaar en opgeleid personeel. Ook de groei van het reservistenbestand in 2019 van 5.466 tot 6.060 reservisten en hiermee de groei van een half miljoen besteedde werkuren tot in totaal 2,5 miljoen werkuren (+28%) geeft nader invulling aan de flexibele schil van de krijgsmacht. De reservistenuitgaven zijn gegroeid van € 43,8 miljoen in 2018 naar € 64,2 miljoen (+47%) in 2019, wat de sterk groeiende behoefte aan reservisteninzet markeert. In de P-rapportage wordt uitgebreider ingegaan op de stand van zaken van de Adaptieve Krijgsmacht.

Op personeelsgebied was het nieuwe arbeidsvoorwaardenakkoord een belangrijke stap. Ook zijn verschillende projecten in het kader van het plan van aanpak «Behoud en Werving» opgestart en is geïnvesteerd in een veilige werkomgeving. Deze maatregelen leveren al enkele resultaten op. Zo boekt Defensie ondanks een krappe arbeidsmarkt steeds betere instroomresultaten. Daardoor is sprake van een kwantitatieve groei van het personeelsbestand in 2019 1.106 burgers en 328 militairen. Vanwege de formatiegroei en de hoge uitstroom is de vullingsgraad bij militair personeel echter gedaald. Dit laat zich voelen in een toename van het aantal vacante functies bij de manschappen en onderbouw (onder)officieren functies. Ook is duidelijk dat de werving op schaarse categorieën (o.a. IT, medisch en technisch personeel) nog achterblijft. Het tekort aan personeel in de materieel logistieke keten (verwervers en onderhoudspersoneel) heeft effect op de materiële gereedheid.

Ook de kwalitatieve vulling vormt een knelpunt. Het aantal opgeleide en ervaren militairen dat de organisatie verlaat blijft hoog. Gevolg hiervan is dat het zittend personeel veel tijd kwijt is aan het begeleiden en inwerken van nieuw personeel. Daarnaast staat door een tekort aan gekwalificeerd personeel de geoefendheid en daarmee de operationele gereedheid bij eenheden onder druk.

De investeringsquote is flink toegenomen en komt in 2019 uit op 23,9%. Nieuw en gemoderniseerd materieel is ingestroomd met als voorbeelden 8 F-35’s, het levensduur verlengend onderhoud aan de Patriot-systemen, de ingebruikname van de NH-90 Full Mission Flight Trainer, nieuwe brug-leggende Leopard tanks en nieuw materieel voor de eenheden in het Caribisch gebied zoals de nieuwe Anaconda terreinwagens.

In 2019 is verder gewerkt aan de uitvoering van het plan van aanpak «Verbeteren Materiële Gereedheid». Het plan is doorontwikkeld met de focus op het doorlichten van (bestaande) contracten voor repareerbare reserveonderdelen van reeds in gebruik zijnde wapensystemen. Waar nodig worden deze herzien, of alsnog afgesloten, om de levertijden van repareerbare reserveonderdelen te verkorten en daarmee de materiële gereedheid te verbeteren.

De beschikbaarheid van reservedelen is verbeterd en begint op de werkvloer merkbaar te worden. Daarnaast zijn meer instandhoudingsanalyses afgerond wat leidt tot een verbeterd inzicht in knelpunten. Ondanks deze inspanningen is de materiële gereedheid eind 2019 licht gedaald. Het tekort aan (kwantitatief en gekwalificeerd) personeel is hiervoor één van de belangrijkste redenen. Maar ook is de benodigde infrastructuur en de kwaliteit van de data in SAP nog niet volledig op orde.

Defensie werkt aan het weer op niveau brengen van de voorraden voor de tweede hoofdtaak. Terwijl diverse grote projecten voor bijvoorbeeld munitie en kleding en persoonlijke uitrusting (KPU) op stoom komen, zijn gelijktijdig de in het verleden opgelopen achterstanden in diverse assortimenten nog niet opgelost. Door tegenvallende kosten (o.a. duurder geworden infrastructuur en prijsstijgingen) en oplopende behoeftes aan KPU (meer reservisten, hogere kwaliteitseisen) waren ook hier keuzes binnen het budget noodzakelijk. Om de grootste problemen in KPU en munitie aan te pakken heeft in 2019 een incidentele suppletie van budgetten plaatsgevonden en is dat ook voorzien voor 2020 en 2021.

In 2019 is door deelname aan verschillende oefeningen door CZSK, CLAS, CLSK en de KMar verder gewerkt aan het herstel van de geoefendheid. In de eerste helft van 2019 is in het kader van de enhanced NATO Response Force deelgenomen aan de alarmerings- en ontplooiingsoefening Noble Jump. De oefening Joint Project Optic Windmill is door de krijgsmacht georganiseerd en betrof de grootste Europese Joint Air & Missile Defence oefening voor zowel het tactische als het operationele niveau. Daarnaast is deelgenomen aan Joint Warrior, onder andere om de amfibische geoefendheid te verbeteren. Met de deelname aan deze en andere grote internationale oefeningen heeft Defensie gewerkt aan het verder verbeteren van de operationele gereedheid voor de eerste hoofdtaak en heeft de krijgsmacht zich voorbereid op mogelijke inzetten van Snel Inzetbare Capaciteiten (SIC), de enhanced NATO Response Force en de Amphibious Task Group 2020.

Tijdens oefeningen als Port Defender in Rotterdam heeft Defensie, samen met civiele hulpdiensten en andere overheidsorganisaties, het beveiligen van de vitale nationale maritieme infrastructuur beoefend en de nationale samenwerking verbeterd.