Toelichting

Ondermijning en georganiseerde criminaliteit

In 2023 is een toename van het aantal lopende csv (crimineel samenwerkingsverband)-onderzoeken te zien. Met name in de eenheden Amsterdam en Den Haag lopen relatief veel onderzoeken. Op landelijk niveau ligt het aantal csv-onderzoeken ruim (118%) boven de doelstelling. Het gaat hier om projectmatige onderzoeken, korte klap onderzoeken naar georganiseerde ondermijnende criminaliteit en TGO’s (Team Grootschalig Onderzoek) met een link naar ondermijnende criminaliteit. Van de 1800 onderzoeken waren er 807 (693 in 2022) druggerelateerd en 91 (84 in 2022) hadden betrekking op wapens en explosieven.

Criminele geldstromen

Met de aanpak van criminele geldstromen wordt beoogd te voorkomen dat met criminele activiteiten verdiende geld in het legale circuit komt of blijft rondcirkelen binnen het illegale circuit. Het bedrijfsproces en het verdienmodel van criminelen moet worden gefrustreerd en verstoord. Het ontnemen (of ‘afpakken’) van het met criminaliteit verdiende vermogen is één van de instrumenten die door de politie en het openbaar ministerie kan worden ingezet. Daarvoor is het leggen van beslag op vermogensbestanddelen één van de belangrijkste stappen. De afspraak voor 2023 werd ruim (120%) gehaald.

Mensenhandel

In 2023 heeft de politie 210 (13% meer dan in 2022) verdachten van mensenhandel bij het openbaar ministerie aangeleverd. De doelstelling van 220 OM-verdachten is daarmee nagenoeg (95%) gehaald. Verder werden er 17 eenheidsoverstijgende onderzoeken gedraaid, dat zijn er drie boven de norm.De politie ziet resultaat van investeringen die zijn en worden gedaan in de aanpak van mensenhandel. Er zijn echter ook factoren die de aanpak van verdachten mensenhandel hebben bemoeilijkt, zoals de grotere focus op criminele uitbuiting, nog lagere aangiftebereidheid bij slachtoffers en moeilijker te bewijzen zaken. Ook de verplaatsing van mensenhandel componenten naar de onlinewereld brengt een grotere complexiteit met zich mee. Daarnaast gaat het grotere aantal zogenaamde B8-zaken (speciale regeling voor slachtoffers of getuigen van mensenhandel) ten koste van de onderzoeken met OM-verdachten (in 2022 waren er 280 B8-zaken, in 2023 meer dan 350). Als laatste wordt de capaciteit van de mensenhandel teams ook voor andere criminaliteitsproblemen ingezet, zoals smokkel en andere opsporingsonderzoeken buiten het mensenhandel taakveld.

Cybercrime

Ondanks een lichte daling ten opzichte van 2022 werd de doelstelling voor cybercrime regulier in 2023 met 336 naar het openbare ministerie ingezonden verdachten ruim (108%) gehaald.Verder werden er 36 fenomeenonderzoeken afgerond. Onder fenomeenonderzoeken worden onderzoeken verstaan die gericht zijn op de brede bestrijding van eenheidsoverstijgende cybercriminele fenomenen en/of dadergroepen. Het uitvoeren van deze onderzoeken gebeurt vanuit het collectief van cybercrimeteams die binnen elke eenheid zijn ingericht en welke allen in nauw contact met elkaar staan middels het LOCO (Landelijke Operationele Cybercrime Overleg). Met de afronding van 36 fenomeenonderzoeken is de doelstelling van 41 fenomeenonderzoeken niet (88%) gehaald. Met het steeds meer professionaliseren van de cybercrimeteams neemt de complexiteit van de uitgevoerde onderzoeken toe, en daarmee ook de duur van de onderzoeken. Dit is een aandachtspunt aangezien de doelstelling de komende jaren toeneemt. Er zal een evenwicht gevonden moeten worden tussen het uitvoeren van langer durende onderzoeken met een relatief hoge complexiteit en een internationaal karakter en onderzoeken waarbij dit in mindere mate het geval is.In 2023 zijn er ook 17 High Tech Crime-onderzoeken afgerond, dit is inclusief alternatieve interventies. Een aantal alternatieve interventies is in 2023 opgestart en in een ver stadium. Ondanks een toename in het aantal onderzoeken ten opzichte van 2022 is de doelstelling van 20 onderzoeken niet (85%) behaald. In 2023 heeft het datagedreven werken binnen Team High Tech Crime meer vorm gekregen. Dit heeft effect gehad op de prioritering van onderzoeken. Op basis van overzicht over en inzicht in het cybercriminele domein wordt nog meer gekozen voor hoogwaardige hightechcrime onderzoeken die het grootst mogelijke maatschappelijk effect sorteren. Praktisch gezien betekent dit complexere onderzoeken met een langere doorlooptijd naar bijvoorbeeld de belangrijkste facilitators van cybercrime. Gelijk aan voorgaande jaren werd er vanuit de aanpak van zware ondermijnende misdaad vaak een beroep gedaan op beschikbare expertise binnen het Team High Tech Crime, terwijl er sprake is van een onderbezetting. Een voorbeeld hiervan is het onderzoek naar de cryptocommunicatiedienst Exclu dat veel tijd en capaciteit in beslag nam. Ook is de expertise diverse malen beschikbaar gesteld in de vorm van assistentie bij onderzoeken van de regionale eenheden.De geopolitieke ontwikkelingen waren ook zichtbaar in de aard van de rechtshulpverzoeken die de politie ontving; de afhandeling van deze verzoeken nam (en neemt) steeds meer tijd in beslag, bijvoorbeeld omdat er vermoedens zijn van betrokkenheid van statelijke actoren.

Gedigitaliseerde criminaliteit

Gedigitaliseerde criminaliteit betreft de online gerelateerde zaken van fraude met betaalproducten, identiteitsfraude, hulpvraagfraude en fraude met onlinehandel. Naast het aantal verdachten dat door politie bij het openbaar ministerie wordt aangeleverd, worden ook zaken meegeteld die anders dan met een strafrechtelijke interventie zijn afgedaan. De doelstelling werd in 2023 ruim (150%) gehaald en lag bijna 90% hoger dan in 2022. Voor een deel is die stijging te verklaren door het project Centurion dat zich richt op het verbeteren het werkproces en het onder de aandacht brengen van de aanpak van deze vormen van gedigitaliseerde criminaliteit. Er zijn ook goede ervaringen opgedaan met de pilots directe aansprakelijkheid in de eenheden Noord-Holland, Limburg en Midden-Nederland. Bij die pilots werden slachtoffers schadeloos gesteld via het civiele recht. Bij elkaar levert dit een groot aantal alternatieve interventies op. In 2023 was er in 43% van het aantal reguliere zaken sprake van een alternatieve interventie. Het aandeel lag daarmee hoger dan de streefwaarde van 25%. De politie en het openbaar ministerie bezien doorlopend hoe de aanpak van gedigitaliseerde criminaliteit, die in ontwikkeling is, werkt en of de aanpak op onderdelen eventueel bijstelling behoeft. Verder zijn er in 2023 vier fenomeenonderzoeken afgerond. Daarnaast bevonden zich eind 2023 zeven fenomeenonderzoeken in de tactische fase.

Online seksueel kindermisbruik

De doestelling op de totale inzet is ruim (105%) gehaald en het resultaat ligt bijna 20% hoger dan in 2022. Vanaf 2023 ligt er extra focus op de doelgroepen vervaardigers, misbruikers, keyplayers en netwerken (zowel nationaal als internationaal). Dit is duidelijk terug te zien in de resultaten. Met betrekking tot de inzet gericht op misbruikers/vervaardigers ligt het resultaat hoger dan in 2022, al is de norm voor 2023 niet (89%) gehaald. De doelstelling voor de inzet gericht op keyplayers/netwerken is daarentegen ruim (340%) gehaald.Verder heeft voorgaand aan de internationale dag van de Rechten van het Kind op 20 november 2023 een actieweek plaatsgevonden gericht op downloaders/bezitters van kinderpornografisch materiaal door de Teams Bestrijding Kinderpornografie en Kindersekstoerisme van de politie samen met de digitale wijkagenten binnen de eenheden. Deze actieweek heeft bijgedragen aan het goede jaarresultaat.

Voor een nadere toelichting op de jaarresultaten voor de afspraken uit de Veiligheidsagenda 2023-2026, in het bijzonder de kwalitatieve afspraken, wordt verwezen naar het jaarverslag van de politie over het jaar 2023.