In deze bijlage wordt informatie gegeven over meldingen van misbruik en oneigenlijk gebruik (hierna: externe fraude) ten aanzien van activiteiten gefinancierd vanuit begrotingshoofdstuk XVII Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (hierna: BHOS-activiteiten).
Meer informatie ten aanzien van externe fraude rond activiteiten gefinancierd vanuit begrotingshoofdstuk V Buitenlandse Zaken (hierna: BZ-activiteiten) staat in bijlage 6 van het jaarverslag van begrotingshoofdstuk V.
Meldingen van externe fraude 2023
In 2023 zijn 127 vermoedens van externe fraude gemeld bij het Expertisecentrum Malversaties (ECM) van het ministerie, waarvan 123 meldingen betrekking hebben op BHOS-activiteiten en 4 meldingen op BZ-activiteiten. In 2022 waren in totaal 121 meldingen van externe fraude.
Jaar | Gegrond verklaard | Ongegrond verklaard | Inonderzoek | Totaal |
|---|---|---|---|---|
2023 | 31 | 25 | 71 | 127 |
2022 | 56 | 41 | 24 | 121 |
2021 | 57 | 47 | 11 | 115 |
2020 | 42 | 25 | 7 | 74 |
2019 | 49 | 22 | 3 | 74 |
2018 | 38 | 28 | 2 | 68 |
Jaar | Financiële omvang gegrond verklaarde externe fraude* | Official Development Assistance (ODA) budget BHOS en BZ | % omvang gegrond verklaarde externe fraude t.o.v. ODA budget BHOS en BZ |
|---|---|---|---|
2023 | € 0,38 mln | € 5,22 mld** | 0,01% |
2022 | € 1,30 mln | € 4,99 mld | 0,03% |
2021 | € 0,88 mln | € 3,70 mld | 0,02% |
2020 | € 1,89 mln | € 3,68 mld | 0,05% |
2019 | € 4,85 mln | € 3,55 mld | 0,14% |
2018 | € 15,70 mln | € 3,57 mld | 0,44% |
Gemiddelde over 2018-2021**: | 0,16% | ||
* De financiële omvang is berekend op basis van het Nederlands aandeel van een gegrond verklaarde malversatie, waarbij dit aandeel is toegekend aan het jaar waarin de melding is geregistreerd door het ministerie. (Toekomstige) succesvolle terugvorderingen en verrekeningen zijn niet meegenomen in de berekening. | |||
** ODA-budget exclusief eerstejaars asielopvang en ODA bij andere ministeries dan BZ/BHOS, en onder voorbehoud van eventuele correcties na 26 februari 2024. | |||
*** Aangezien een significant aantal meldingen uit 2022 en 2023 nog in onderzoek is, zijn deze jaren niet meegenomen in de berekening van het gemiddelde. | |||
Proces en preventie
Meer informatie ten aanzien van het proces omtrent meldingen van externe fraude en de preventie van externe fraude is opgenomen in bijlage 6 Sanctiebeleid en misbruik en oneigenlijk gebruik van het jaarverslag van begrotingshoofdstuk V Buitenlandse Zaken.
Gegrond verklaarde externe fraude BHOS-activiteiten 2023
Hieronder volgt een overzicht van in 2023 gegrond verklaarde externe fraudemeldingen die betrekking hebben op door het ministerie gefinancierde BHOS-activiteiten, en tevens een minimale financiële impact hebben van EUR 10.000. Het totale Nederlands aandeel van deze meldingen tezamen bedroeg EUR 1.231.138. Meldingen die in 2023 gegrond zijn verklaard, kunnen ook in eerdere jaren gemeld zijn aan BZ.
In 2023 zijn 49 gevallen van externe fraude gegrond verklaard waarvan de omvang van het Nederlands aandeel lager dan EUR 10.000 was. De totale financiële impact hiervan bedroeg EUR 88.410. De gemiddelde financiële omvang van deze meldingen komt hiermee op EUR 1.804.
In bijna alle gevallen slaagt het ministerie erin om de gefraudeerde bedragen te laten dekken door de betrokken partner of contractpartner en in al deze gevallen is er dus geen financiële schade geleden door het ministerie. Daarnaast is gebleken, gegeven de meest recente cijfers, dat tussen 2018 en 2021 99,84% van het totale ODA-budget in die jaren niet onderhevig was aan malversaties (zie tabel 35).
Gegrond verklaarde externe fraudemeldingen BHOS-activiteiten | |
|---|---|
REF: | 21-041 |
Land | Centraal Afrikaanse Republiek |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Naar aanleiding van een interne klokkenluidersmelding bij de contractpartner zijn vermoedens van fraude op het landenkantoor van de contractpartner door een externe onderzoeker onderzocht. Hieruit bleek dat drie leveranciers op niet legale wijze zijn gecontracteerd door het landenkantoor. |
Omvang | EUR 54.872 |
Nederlands aandeel | EUR 54.872 |
Actie | De contractpartner heeft alle projecten binnen het landenkantoor laten onderzoeken. De contractpartner heeft de controles op de uitgaven en monitoring versterkt en daarnaast de handleidingen voor personeel aangescherpt. Het gefraudeerde bedrag is terugbetaald aan het ministerie. |
REF: | 21-057 |
Land | Nigeria |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Een klokkenluider heeft bij de contractpartner melding gedaan van nepotisme bij een uitvoerder. De vermoedens bleken uiteindelijk bevestigd. |
Omvang | EUR 29.999 |
Nederlands aandeel | EUR 29.999 |
Actie | De samenwerking met de uitvoerende organisatie is stopgezet. Eveneens zijn er geen betalingen meer aan de organisatie gericht. De organisatie probeert het gefraudeerde bedrag middels juridische procedure terug te vorderen van betrokkene. Intussen staat de contractpartner garant voor de terugbetaling aan het ministerie. |
REF: | 22-036 |
Land | Egypte, Nederland |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Na vertrek van een financieel medewerker bij een lokale uitvoeringspartner ontstonden vermoedens van onregelmatigheden. Hierop volgend accountantsonderzoek toonde dat sprake was van fraude en een gebrekkige financiële administratie. |
Omvang | EUR 38.441 |
Nederlands aandeel | EUR 26.541 |
Actie | Samenwerking met de uitvoeringspartner is beëindigd en het gefraudeerde bedrag is teruggevorderd. Het ministerie heeft tevens andere relevante donoren ingelicht over de situatie bij de organisatie. Er worden geen nieuwe overeenkomsten meer afgesloten met deze partner. Zie ook REF 22-105. |
REF: | 22-077 |
Land | Ethiopië |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Naar aanleiding van een melding die een internationale uitvoeringspartner in 2022 ontving, heeft deze een forensisch accountantsonderzoek uitgevoerd bij een lokale uitvoeringspartner. Dit onderzoek toont aan dat een bedrag t.w.v. EUR 329.110 onvoldoende geverifieerd kon worden, doordat de administratie tekort schoot. Eveneens is vastgesteld dat de monitoring door de internationale uitvoeringspartner tekort is geschoten. |
Omvang | EUR 329.110 |
Nederlands aandeel | EUR 329.110 |
Actie | De internationale uitvoeringspartner heeft de lokale uitvoeringspartner uitgesloten van toekomstige samenwerking en vordert het volledige bedrag terug. In de tussentijd dekt de organisatie dit bedrag uit eigen middelen, waardoor er geen financiële schade voor BZ is. Ook is de organisatie overgegaan tot striktere monitoring van partners, uitvoer van structurele steekproefcontroles alvorens nieuwe betalingen worden verricht en uitgebreidere (tussentijdse) controles van de capaciteit van uitvoeringspartners. Meer informatie is opgenomen in de Kamerbrief van 06-06-2023 (Min-BuZa.2023.15437-24). |
REF: | 22-085 |
Land | Senegal |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Op basis van klokkenluidersmeldingen en een reguliere rapportage ontstonden er vermoedens van fraude bij een lokale uitvoeringspartner. De contractpartner heeft hierop een onderzoek ingesteld dat bevestigde dat er sprake was van factuurfraude door een medewerker van de uitvoeringspartner. |
Omvang | EUR 12.500 |
Nederlands aandeel | EUR 12.500 |
Actie | De contractpartner heeft de samenwerking met de uitvoerder direct verbroken en een terugvordering ingesteld. Ook heeft de contractpartner verschillende vervolgacties genomen ter aanscherping van diens due diligence en fraudepreventie. |
REF: | 22-086 |
Land | Democratische Republiek Congo |
Organisatie | Lokale organisatie |
Ontdekt | Vermoedens ontstonden nadat een vergelijkbaar onderzoek in het kader van een andere activiteit was uitgevoerd. Hierop is een forensisch accountantsonderzoek uitgevoerd bij dezelfde organisatie. Hieruit kwam naar voren dat er sprake was van valsheid in geschrifte en het opgeven van een valse identiteit. |
Omvang | EUR 79.772 |
Nederlands aandeel | EUR 79.772 |
Actie | De samenwerking met de organisatie is stopgezet en de laatste betaling richting de organisatie is aangepast, om zo het bedrag te kunnen verrekenen. Het ministerie heeft zo geen financiële schade geleden. |
REF: | 22-087 |
Land | Burkina Faso |
Organisatie | Lokale organisatie |
Ontdekt | Bij reguliere auditactiviteiten door een contractpartner en de alliantie van de contractpartner zijn vermoedens van fraude bij twee lokale uitvoerende partners ontdekt. Onderzoek heeft vervolgens uitgewezen dat prijzen waren opgehoogd, fictieve deelnemers waren opgevoerd en er sprake was van onrechtmatigheden bij de inhuur van leveranciers. |
Omvang | EUR 50.101 |
Nederlands aandeel | EUR 50.101 |
Actie | De alliantiepartner heeft de organisaties uitgesloten van verdere financiering en vordert het bedrag terug. Het fraudebedrag zal worden verrekend met de uitstaande betaling die het ministerie heeft. Verder werkt de alliantiepartner aan de aanbevelingen zoals deze in het onderzoeksrapport zijn geformuleerd, waaronder het professionaliseren van het partnerbeleid op het gebied van capacity-assessment en inhuur. Daarnaast kijkt de partner naar hun eigen aanbestedingsproces om het risico op fraude en corruptie te minimaliseren. |
REF: | 22-103 |
Land | Indonesië |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Uit het gereviseerde financiële rapport bleek dat er een discrepantie bestond tussen de balans in het rapport en de bankafschriften. Over een periode van enkele maanden bleek dat de accountant van de uitvoerende organisatie een bedrag heeft gestolen. |
Omvang | EUR 17.873 |
Nederlands aandeel | EUR 17.873 |
Actie | De rekening van de uitvoerende organisatie is direct bevroren en er is een nieuwe accountant aangesteld. Er is een verbeterd betaalsysteem in gebruik genomen waarmee real-time monitoring mogelijk is. Om het verlies te compenseren heeft de uitvoerende organisatie het bedrag gedekt uit eigen middelen. |
REF: | 22-105 |
Land | Egypte, Nederland |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Na vertrek van een financieel medewerker bij een lokale uitvoeringspartner ontstonden vermoedens van onregelmatigheden. Hierop volgend accountantsonderzoek toonde dat sprake was van fraude en een gebrekkige financiële administratie. |
Omvang | EUR 38.441 |
Nederlands aandeel | EUR 11.900 |
Actie | Samenwerking met de uitvoeringspartner is beëindigd en het gefraudeerde bedrag is teruggevorderd. Het ministerie heeft tevens andere relevante donoren ingelicht over de situatie bij de organisatie. Er worden geen nieuwe overeenkomsten meer afgesloten met deze partner. Zie ook REF 22-036. |
REF: | 22-111 |
Land | Jemen |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Een internationale organisatie heeft een onderzoek uitgevoerd naar vermoedens van fraude bij twee leveranciers. Dit onderzoek heeft bevestigd dat er sprake was van frauduleuze overboekingen bij twee sub-leveranciers. |
Omvang | EUR 1.931.284 |
Nederlands aandeel | EUR 254.929 |
Actie | Aangezien de financiële impact van deze zaak voor BZ minimaal EUR 100.000 is, is de Kamer op 19 december 2023 geïnformeerd per Kamerbrief (Min-BuZa.2023.636). Verder heeft de contractpartner het bedrag teruggevorderd. De zaak heeft niet geleid tot financiële schade voor BZ. |
REF: | 22-114 |
Land | Rwanda |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Naar aanleiding van een foutieve overboeking naar een bankrekeningnummer is er een uitgebreid onderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek heeft uitgewezen dat er frauduleuze transacties hebben plaatsgevonden. |
Omvang | EUR 26.777 |
Nederlands aandeel | EUR 26.777 |
Actie | De contractpartner heeft directie actie ondernomen en de betreffende medewerker is niet meer werkzaam bij de organisatie. Een deel van het gefraudeerde bedrag is door de contractpartner gecompenseerd uit eigen middelen, en een ander deel is door het ministerie verrekend met de slotbetaling. |
REF: | 23-006 |
Land | Tunesië |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Fraude kwam aan het licht nadat een rapportage uitbleef van de uitvoerende organisatie naar de contractpartner. Uiteindelijk is gebleken dat de uitvoerende organisatie middelen van het ene project heeft gebruikt om de financiering voor andere projecten te kunnen overbruggen. |
Omvang | EUR 25.629 |
Nederlands aandeel | EUR 25.629 |
Actie | De samenwerking met de organisatie is stopgezet en de contractpartner vangt de financiële schade vanuit eigen middelen op. |
REF: | 23-013 |
Land | Het Verenigd Koninkrijk |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Een uitvoerende organisatie is slachtoffer geworden van spoofing. Een fraudeur deed zich voor als de financieel manager van de desbetreffende organisatie, middels een neppe domeinnaam. Hierdoor is onbedoeld geld overgemaakt naar de fraudeur, wat eigenlijk bestemd was voor de partnerorganisatie. |
Omvang | EUR 33.315 |
Nederlands aandeel | EUR 33.315 |
Actie | De organisatie heeft direct maatregelen genomen om herhaling te voorkomen, door het aanscherpen van interne controles rondom betalingen. Daarnaast krijgen medewerkers een nieuwe ICT-training en zijn laptops voorzien van hernieuwde beveiligingsmogelijkheden. De organisatie draagt de kosten van de cyberfraude. |
REF: | 23-019 |
Land | Irak |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Tijdens monitoringsactiviteiten door de contractpartner zijn vermoedens van fraude ontstaan bij een lokale uitvoerende partner. Het onderzoek bevestigde het vervalsen van een aanbestedingstraject en een gebrek aan onderbouwende documentatie. |
Omvang | EUR 30.039 |
Nederlands aandeel | EUR 10.598 |
Actie | De lokale uitvoerende partner heeft het gefraudeerde bedrag terugbetaald, maar blijft uitgesloten van verdere financiering. |
REF: | 23-038 |
Land | Jordanië |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Een contractpartner heeft bij een landenkantoor een extern accountantsonderzoek laten uitvoeren. Hieruit kwam naar voren dat fraude is gepleegd door een aantal medewerkers van het kantoor. Er was onder meer sprake van ontbrekende documentatie bij betalingen en belangenverstrengeling met uitvoerende partners. |
Omvang | EUR 477.932 |
Nederlands aandeel | EUR 217.260 |
Actie | De organisatie heeft het interne controlesysteem aangescherpt, onder andere door controles op de uitgaven te versterken en het gebruik van cheques af te schaffen. De organisatie heeft toegezegd het onrechtmatige bedrag terug te vorderen. Gegeven het Nederlands aandeel van deze zaak is de Kamer per Kamerbrief over deze zaak geïnformeerd (Min-BuZa.2023.636). |
REF: | 23-063 |
Land | Zambia |
Organisatie | Internationale organisatie |
Ontdekt | Naar aanleiding van een externe melding die een internationale contractpartner ontving, heeft deze een forensisch accountsonderzoek laten uitvoeren naar een project in Zambia. Dit onderzoek toont onvoldoende controleerbare en onrechtmatige uitgaven bij meerdere lokale uitvoeringspartners. Verder is gebleken dat de selectie en monitoring van de lokale uitvoeringspartners tekortschoot. |
Omvang | EUR 49.962 |
Nederlands aandeel | EUR 49.962 |
Actie | De contracten met de betreffende uitvoeringspartners zijn per direct beëindigd en deze blijven uitgesloten van toekomstige financieringen. Het frauduleuze bedrag en de onrechtmatige uitgaven worden teruggevorderd van de uitvoeringspartners. In de tussentijd dekt de contractpartner deze bedragen, waardoor er geen financiële schade is voor BZ. Verder heeft de organisatie haar selectie- en monitoringsmechanismen aangescherpt en wordt de financiële capaciteit van de overige uitvoeringspartners binnen het project in Zambia versterkt, mede door middel van trainingen. |
Sancties
Het onderstaande overzicht biedt informatie over lopende sanctiemaatregelen omtrent gegrond verklaarde externe fraudemeldingen aangaande BHOS-activiteiten.
Het sanctiebeleid is erop gericht gefraudeerde bedragen terug te vorderen en, wanneer dit niet mogelijk blijkt, andere passende maatregelen te treffen.
Lopende sancties BHOS-activiteiten | |
|---|---|
REF: 17-013 | |
Land | Mali |
Organisatie | Lokale organisatie |
Vordering | EUR 962.154 |
Stand van zaken | De betrokkenen zijn veroordeeld tot een gevangenisstraf en terugbetaling van het gemalverseerde bedrag. Het ministerie blijft zich inspannen om het bedrag middels een beslaglegging terug te vorderen. |
REF: 20-044 | |
Land | Nederland |
Organisatie | Internationale organisatie |
Vordering | EUR 85.077 |
Stand van zaken | De organisatie is failliet verklaard. De financiele afhandeling van het failssement verloopt via de curator. Inmiddels is bekend dat het ministerie geen aanspraak kan doen op teruggave van middelen. Het ministerie zal daarom een verzoek tot afboeking instellen voor deze vordering. |
REF: 20-054 | |
Land | Kenia |
Organisatie | Lokale organisatie |
Vordering | EUR 889.821 |
Stand van zaken | Het ministerie wil het gefraudeerde bedrag terugvorderen van de contractpartner. Het ministerie is op dit moment bezig om de vordering in te stellen en zal zich inspannen om het gefraudeerde bedrag terug te krijgen. |
REF: 22-036 | |
Land | Egypte |
Organisatie | Lokale organisatie |
Vordering | EUR 26.541 |
Stand van zaken | Naar aanleiding van een accountantsonderzoek is een bedrag t.w.v. EUR 26.541 als frauduleus aangemerkt. Het ministerie heeft een terugbetalingsverzoek uitgestuurd naar de contractpartner. |
REF: 22-086 | |
Land | Rwanda |
Organisatie | Lokale organisatie |
Vordering | Bedrag wordt nader vastgesteld. |
Stand van zaken | Fraude is reeds bij betreffende organisatie vastgesteld, maar de contractpartner voert nog een compleet accountantsonderzoek uit om het exacte bedrag vast te stellen. Op basis hiervan zal het ministerie de terugvordering instellen. |