Inhoudsopgave

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2003 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2003. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2003.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2003 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2 (begrotingen baten-lastendiensten)

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de baten-lastendiensten ITO, KLPD, BPR, CAS en IVOP voor het jaar 2003 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de baten-lastendiensten.

Het advies van de Raad van State wordt niet openbaar gemaakt op grond van het bepaalde in artikel 25a, derde lid, onder b, van de Wet op de Raad van State.

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. LEESWIJZER

Inhoud begroting

In de nota Van Beleidsbegroting Tot Beleidsverantwoording is het voornemen neergelegd te komen tot verbetering van de informatiewaarde en de toegankelijkheid van de ministeriële begrotings- en verantwoordingsstukken. De kern van de ontwerp-begroting bestaat uit de beleidsagenda en de artikelen. Voor de beleidsartikelen worden de drie w-vragen beantwoord: Wat wil de regering bereiken, wat gaat zij daarvoor doen en wat mag dat beleid kosten.

Opbouw begroting

De begroting bestaat uit:

A. Artikelsgewijze toelichting bij het begrotingswetsvoorstel en

B. Begrotingstoelichting. Deze is uitgesplitst in de volgende onderdelen:

1. Leeswijzer

2. Het beleid

2.1.a. De beleidsagenda

2.1.b. Het beleidsprogramma

2.2. De artikelen

3. De bedrijfsvoeringparagraaf

4. De baten-lastendiensten

5. De verdiepingsbijlage

5.1. De opbouwtabellen

5.2. De uitsplitsing van budgetten

6. De bijlage moties en toezeggingen

7. De burgemeestersbenoemingen

8. De overzichtsconstructie Grotestedenbeleid

9. De horizontale overzichtsconstructie integratiebeleid etnische minderheden

Onderdeel B.2.2.: De artikelen bestaan uit twaalf beleidsartikelen en twee niet-beleidsartikelen.

De opbouw van een beleidsartikel is als volgt:

1. Algemene beleidsdoelstelling. Met tevens een samenvattende tabel van bijbehorende operationele doelen en prestatiegegevens en een samenvattende tabel van evaluaties 2003.

2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens

3. Budgettaire gevolgen van beleid

4. Budgetflexibiliteit

5. Veronderstellingen

6. Groeiparagraaf

In de brief aan de Vaste Commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van de Tweede Kamer der Staten-Generaal (d.d. 27 september 2000, kenmerk FEZ2000/N89 652) is een nadere invulling afgesproken van de opbouw van de begroting. Daarmee is ook – in overleg met de minister van Financiën – nader invulling gegeven aan de rijksbegrotingvoorschriften 2001. BZK heeft als volgt de begroting vormgegeven:

– In B.2.1.a. De beleidsagenda is een cijfermatig overzicht (tabel) opgenomen van de belangrijkste intensiveringen, geclusterd naar thema's. Vervolgens worden de thema's in die (logische) volgorde uitgewerkt.

– Voor ieder beleidsartikel is een strategisch doel geformuleerd. De beleidsartikelen hebben een artikelonderdeel «apparaat» en per operationele doelstelling een programmatisch artikelonderdeel. Daarmee heeft deze ontwerp-begroting meer dan de twee in de rijksbegrotingvoorschriften genoemde artikelonderdelen. Oogmerk van deze afwijking is het bieden aan de Staten-Generaal van meer en daardoor een helder inzicht in de koppeling tussen programmabudget en operationele doelstelling. In totaal heeft de begroting van BZK 14 artikelen, bestaande uit 48 artikelonderdelen. De beleidsmatige relevante mutaties tussen de artikelonderdelen worden bij (suppletore) begrotingen aan de Tweede Kamer gemeld en financieel en inhoudelijk toegelicht in B.5. De verdiepingsbijlage.

– In deze ontwerp-begroting zijn per beleidsartikel de in 2003 te starten en de gaande beleidsevaluaties over 2003 genoemd.

– De bijdragen van BZK aan een baten-lastendienst worden op het desbetreffende begrotingsartikel verantwoord onder een operationeel doel (en niet onder de apparaatsuitgaven met uitzondering van IVOP). De bijdrage aan de baten-lastendiensten is als volgt opgenomen bij de artikelen 2.3. (KLPD), 4.3. (ITO), 7.3. (CAS), 7.4. (BPR) en 10.1. (IVOP). In deze ontwerp-begroting is de bijdrage van BZK aan de baten-lastendiensten weergegeven bij de beleidsartikelen.

– Bij de toedeling van de apparaatbudgetten aan de beleidsartikelen is als uitgangspunt gehanteerd: het apparaatbudget van een directie is toebedeeld aan het beleidsartikel waartoe ook de operationele doelen van de directie behoren. Indien deze over meerdere artikelen is verdeeld, is gekozen voor het artikel met het grootste budgettaire beslag. De staf van een directoraat-generaal is toegerekend aan het artikel met het grootste budgettaire beslag van dat directoraat-generaal. Het apparaatbudget voor de centrale stafdiensten is geplaatst onder artikel 12.1.

– Daar waar geldt kas=verplichting – bijvoorbeeld bij apparaatsuitgaven – heeft de paragraaf budgetflexibiliteit geen toegevoegde waarde. In de desbetreffende gevallen is deze paragraaf niet ingevuld. Voorts blijkt dat naast juridische verplichtingen bestuurlijk aangegane verplichtingen van grote betekenis zijn voor (het gebrek aan) flexibiliteit van een budget.

– In deze ontwerp-begroting zijn twee overzichtsconstructies opgenomen (B.8. De overzichtsconstructie Grotestedenbeleid en B.9. De horizontale overzichtsconstructie integratiebeleid etnische minderheden). Daarin wordt informatie bijeengebracht van beleidsartikelen met een overeenkomstige doelstelling van verschillende begrotingen.

– Deze ontwerp-begroting kent B.5. De verdiepingsbijlage die per artikelonderdeel de verschillen casu quo mutaties bevat tussen de begroting 2002 en deze ontwerp-begroting. Daarmee heeft de Staten-Generaal ook op mutatieniveau inzicht. In deze verdiepingsbijlage is voorts een aantal majeure budgetten ter wille van de herkenbaarheid uitgelicht: de politiebegroting, een aantal ZBO's (waaronder het LSOP), een aantal grote IT-projecten. Het z.g. groot-project C2000 is opgenomen op het artikelonderdeel 4 van artikel 4 en daarmee eveneens apart inzichtelijk.

– B.3. De bedrijfsvoeringparagraaf in de ontwerp-begroting is vooral bedoeld om «bijzonderheden» te melden.

Algemene groeiparagraaf VBTB

Voor de ontwerp-begroting 2003 heeft BZK getracht een stap voorwaarts te zetten met betrekking tot de verdere verbetering van het benoemen van prestatiegegevens, het programmeren van evaluatieonderzoek en het onderwerp budgetflexibiliteit. Daartoe heeft BZK ambtelijke werkgroepen geformeerd die vanaf eind februari/begin maart 2002 per beleidsartikel de mogelijkheden voor verbetering in kaart hebben gebracht.

Prestatiegegevens: De bronbeschrijving van de in deze ontwerp-begroting opgenomen prestatie-indicatoren is inmiddels in geautomatiseerde vorm beschikbaar. Het vastleggen van de prestatie-indicatoren: wat meet het gegeven, wat duidt de streefwaarde aan, wat zijn de meetmomenten, welke data worden daartoe gebruikt, wat is de bron van de data, wat zijn meetmomenten en verkrijgingwijze van deze data en hoe worden deze data en prestatiegegevens uiteindelijk vastgelegd, voor welke jaren. Rapportage over de basis- en streefwaarden alsmede de tussentijdse metingen zijn ingevlochten in het werkproces en vindt per kwartaal plaats.

Beleidsevaluatie: Verder integreren van de beleidsevaluatiegegevens in het desbetreffende beleidsartikel. Voorts is het beleidsevaluatieoverzicht in een geautomatiseerd databestand opgenomen, zodat voor de toekomst moderne (ICT-gestuurde) toepassingen kunnen worden ontwikkeld. Voor de ontwerp-begroting 2004 wordt gestreefd om tevens de benutting van de resultaten van afgeronde evaluatieonderzoeken in de begroting op te nemen.

Voorts heeft BZK per beleidsartikel groeiparagrafen opgenomen. Bedoeling van deze paragrafen is om de volgende jaren casu quo ontwerp-begrotingen te komen tot nadere uitwerking van doelstellingen en bijbehorende prestatiegegevens. Dat past in het groeimodel van VBTB. Tevens heeft BZK een aantal algemene groeiambities:

– Verdere invulling van de paragraaf budgetflexibiliteit door enerzijds bij minder artikelen uit te gaan van de veronderstelling kas=verplichting en anderzijds zowel juridische als bestuurlijke verplichtingen inzichtelijk te maken.

– Nastreven om daar waar BZK systeem- (en niet resultaat-) verantwoordelijk is, ook bijbehorende prestatie-indicatoren te definiëren. En/of opnemen van kerngegevens en kengetallen die – hoewel BZK daarop beleidsmatig niet aanspreekbaar is – ter illustratie van het beleidsterrein of van de activiteiten kunnen dienen.

– Bij de prestatiegegevens waar mogelijk meer werken met grafieken, tabellen en andere presentatievormen.

– Samenhang aangeven met het rijksbrede traject Eigentijds Begroten (verdere invoering baten-lastenstelsel).

Budgetflexibiliteit apparaatsuitgaven

Uit het Controlrapport P&O BZK 2001 (dus inclusief AIVD en baten-lastendiensten) blijkt de groei van de loonsom (alleen actief ambtelijk personeel) als volgt:

Daarnaast ziet de in- en uitstroom van medewerkers er als volgt uit:

* De uitstroom in 2001 is exclusief het vertrek van DZVO bij BZK.

Al enige jaren is de instroom groter dan de uitstroom en met name het afgelopen jaar. BZK is dan ook het afgelopen jaar geconfronteerd met intensiveringen van het beleid met name op het terrein van veiligheid. Het natuurlijk verloop geeft een dalende tendens te zien.

2. HET BELEID

2.1.a. De beleidsagenda

Daadkracht & Duidelijkheid is het adagium van het nieuwe kabinet. Daarbij staat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor de bijzondere opdracht de opgaven uit het Strategisch Akkoord vorm te geven in een actieve grondwetsagenda, prestatie-afspraken te maken met de beheerders van de politiekorpsen over een veiliger samenleving, het openbaar bestuur te betrekken bij het oplossen van de maatschappelijke urgenties van deze tijd en tenslotte ook de prestaties van de overheidsinstellingen te (doen) vergroten. Een robuuste agenda voor de minister en staatssecretaris, waarbij met name de bestuurlijke verhoudingen met de politieregio's, de grote steden en de werknemersorganisaties in de collectieve sector de aandacht vragen.

In de voor u liggende beleidsagenda treft u de plannen van BZK voor 2003 aan. Deze plannen staan echter niet op zichzelf en hebben veelal een directe relatie met het Strategisch Akkoord. Daarom ook een doorkijkje naar de plannen uit het Strategisch Akkoord. De uitwerking van de afspraken uit dit akkoord in de vorm van een beleidsprogramma staat in deel 2.1b van deze begroting.

In het kort zijn de belangrijkste afspraken uit het akkoord:

Veiligheid is benoemd tot één van de vier centrale aandachtsgebieden van het nieuwe kabinet. Conform het Strategisch Akkoord zal het kabinet op korte termijn een programma van maatregelen met de werktitel «SamenWerken aan Veiligheid» presenteren, waarin realistische, gekwantificeerde doelen en prioriteiten worden gesteld op het gebied van veiligheid. Het programma richt zich op alle partners in de veiligheidsketen. Daarbij gaat het om de politie, het Openbaar Ministerie en andere actoren zoals gemeenten, instellingen voor verslavingszorg en dergelijke. Uitgangspunt is dat een cultuur van prestatiegerichte samenwerking tot stand komt in de veiligheidsketen. Daartoe zullen Rijk en gemeenten gezamenlijk resultaatsafspraken maken. Deze resultaatsafspraken hebben betrekking op de gewenste effecten in de samenleving. Naast deze resultaatsafspraken zal de minister van BZK met de individuele korpsbeheerders prestatieafspraken maken over de bijdrage die wordt verwacht aan de vermindering van de criminaliteit.

Andere voor BZK belangrijke afspraken zijn de efficiency- en volumetaakstelling voor de Rijksdienst, het correctief referendum, de gekozen burgemeester, het nieuwe kader voor gemeentelijke herindeling en het vervolg op de Kaderwet bestuur in verandering.

Verder vraagt het Strategisch Akkoord aandacht voor de kwaliteit van het bestuur. Burgers en bedrijven verwachten van de overheid dat zij maatschappelijke problemen daadkrachtig aanpakt, duidelijke doelen formuleert en zichtbare resultaten boekt. Zij vinden het belangrijk dat de overheid keuzevrijheid biedt en ruimte en voorwaarden schept voor ondernemingen en het zelfoplossend vermogen van de samenleving. Dat betekent dat de overheid regelzucht en bureaucratie moet laten afnemen. Tegelijkertijd moet de overheid de doeltreffendheid en de efficiency van haar handelen laten toenemen. Daarbij dient de focus gericht te zijn op de overheidstaken die voor burgers en bedrijven het belangrijkst zijn: het gaat om het verbeteren van de prestaties van de overheid als wetgever en handhaver, als marktmeester, als bestuurder en als dienstverlener.

Met deze omslag gaat dit kabinet voortvarend aan de slag door een operatie met de werktitel «Beter Bestuur voor Burger en Bedrijf» te starten.

De operatie heeft drie speerpunten:

• Terugdringen van bureaucratie en regelzucht;

• Verbeteren kwaliteit overheidsfunctioneren en publieke dienstverlening;

• Vergroten van de keuzevrijheid van burgers en ondernemers.

De aandacht gaat daarbij niet alleen uit naar het doorlichten van regelgeving, maar nadrukkelijk ook naar de verbetering van de kwaliteit van de uitvoering van beleid.

«Beter Bestuur voor Burger en Bedrijf» is een operatie van het gehele kabinet. De ministers van BZK, EZ en Justitie faciliteren en coördineren de operatie. De acties in het programma zullen worden afgeleid van de daadwerkelijk door burgers en bedrijven ondervonden problemen met bestuur, regelgeving en markten. De te nemen maatregelen zullen voor deze problemen een oplossing moeten bieden.

Het kabinet wil in de operatie in ieder geval de volgende voornemens verwezenlijken:

Terugdringen bureaucratie en regelzucht door:

• uitvoeren van de taakstelling voor verlaging van administratieve lasten;

• uitvoeren van de volumetaakstelling;

• stroomlijnen en vereenvoudigen van regelgeving;

• verbeteren van uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van regels.

Verbeteren kwaliteit overheidsfunctioneren en publieke dienstverlening:

• verbeteren van de kwaliteit van uitvoering ;

• vergroten van de afrekenbaarheid en transparantie;

• moderniseren van het personeelsbeleid;

• toetsen van overheidstaken op de mogelijkheid om deze aan de samenleving over te laten.

• Elektronische dienstverlening (o.a. invoering één-loket)

Vergroten van de keuzevrijheid van burgers en ondernemers door:

• invoeren van vraaggestuurde systemen;

• verruimen van toetredingsmogelijkheden tot markten;

• vergroten van transparantie;

• verruimen van de mogelijkheden voor maatwerk op de arbeidsmarkt;

• verbeteren van het ondernemings- en innovatieklimaat.

Het kabinet zal in het beleidsprogramma ingaan op concrete doelen en de acties van de operatie Beter Bestuur voor Burger en Bedrijf. In het najaar van 2002 volgt dan een samenhangend plan van aanpak, met een nadere uitwerking, planning en financiering.

Thans is in deze beleidsagenda nog een plaats ingeruimd voor beleidsartikel 8 minderheden. Het beleid en de uitvoering daarvan behoren toe aan de minister voor Vreemdelingenzaken & Integratie, maar daar de financiële overdracht tussen BZK en Justitie nog niet heeft plaatsgevonden staat het artikel vooralsnog op de begroting van BZK. De overdracht zal geschieden bij nota van wijziging op de begroting begin oktober op basis van een overdrachtsprotocol dat door de betrokken ministers wordt ondertekend.

Onderstaand overzicht geeft per beleidsthema de intensiveringen uit het Strategisch Akkoord weer zoals die in deze ontwerp-begroting 2003 zijn opgenomen. Voorts worden de ombuigingen uit het Strategisch Akkoord die neerslaan op de BZK-begroting en overige beleidsintensiveringen vermeld. In de volgorde van deze tabel worden de beleidsthema's toegelicht in deze beleidsagenda. In de beleidsartikelen vindt een nadere onderbouwing plaats aan de hand van de www-vragen.

Korte toelichting op de verdeling van de taakstellingen over de artikelen:

– Efficiency/volumetaakstelling collectieve sector: dit betreft de 9% taakstelling, waarvan 4% efficiencykorting en 5% volumekorting. De efficiencytaakstelling is naar rato van het apparaatbudget verdeeld over de artikelen. Hierbij is het uitgangspunt gehanteerd dat alle onderdelen van BZK kunnen bijdragen aan de invulling van deze efficiencykorting. Hierbij is een jaarlijkse productiviteitsstijging door onder andere verbeterde ICT-toepassingen verondersteld van 0,6%. Voor het restant zal een aantal processen en procedures op efficiency worden doorgelicht.

– Efficiencytaakstelling G&G sector: dit betreft de 4% op efficiency overige sectoren niet zijnde de sector Rijk. Het betreft gepremieerde en gesubsidieerde sector en aanverwant. Deze taakstelling is verdeeld over de artikelen 8.5, 9.3 en 10.3.

– Vermindering inhuur externen: voor BZK is vanaf 2003 per jaar een bedrag van € 2,974 mln ingeboekt. Dit bedrag is over de apparaatbudgetten verdeeld.

– Generieke subsidietaakstelling: de bijbehorende reeks is verdeeld over de artikelen 8.2, 10.3 en 12.2.

– In navolging van de taakstellingen vanuit het Strategisch Akkoord is op artikel 13.2 verder nog een drietal aanvullende taakstellingen ingeboekt. Het gaat om een versnelling van de generieke subsidietaakstelling (4b), een aanvullende generieke subsidietaakstelling (4c) en om een versnelling van de volumetaakstelling op het apparaat (1b). Deze zullen op een later tijdstip over de verschillende (beleids)artikelen worden verdeeld.

Beleidsartikel 1: Grondwet en democratie

Versterken representatieve democratie

Het kabinet stelt zich ten doel het bevorderen van een goed functionerend bestuur en het versterken van de representatieve democratie op basis van evenredige vertegenwoordiging. Voor beide doeleinden geldt dat het van groot belang is dat waar mogelijk de burgers en hun organisaties de mogelijkheid geboden wordt hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. Kernbegrippen daarbij zijn transparantie en participatie.

Het recht van burgers op bij de overheid aanwezige informatie die zich leent voor openbaarmaking, is in de moderne democratische samenleving een fundamenteel recht. Het vormt een waardevolle aanvulling op het recht op vrijheid van meningsuiting en het kiesrecht.

Tegelijk moet duidelijk zijn welke informatie zich wel en welke zich niet voor openbaarmaking leent, onder andere om redenen van privacy en om te voorkomen dat de ambtelijke voorbereiding van politieke besluitvorming al een politiek karakter krijgt. De werking van de huidige Wet openbaarheid van bestuur (Wob) zal – mede op dit punt – kritisch worden geëvalueerd. Op basis daarvan zal het kabinet een beslissing nemen over de eventuele uitbouw van de Wob tot een Wet toegankelijkheid overheidsinformatie.

Verkiezingen zijn het moment bij uitstek dat burgers kunnen participeren aan de democratie. De laatste verkiezingen hebben laten zien dat op die manier ook onvrede en een behoefte aan verandering in het bestaande bestel op democratische wijze tot gelding kunnen worden gebracht. Dit neemt niet weg dat de representatieve democratie versterkt kan worden door de binding tussen kiezers en gekozenen te versterken. Dit kan door een zekere mate van regionalisering in te voeren zonder daarbij de representativiteit van het kiesstelsel aan te tasten en zonder het grondwettelijk aantal van 150 Tweede Kamerzetels los te laten. Voor het landelijk niveau zijn daar verschillende voorstellen toe gedaan. Inmiddels is er ook een rechtsvergelijkend onderzoek uitgevoerd naar de kiesstelsels op lokaal niveau. Het kabinet is bereid een debat met het parlement over eventuele aanpassing van het kiesstelsel aan te gaan. Daarbij zal ook de mogelijkheid om te differentiëren tussen de vertegenwoordigende lichamen in de verschillende bestuurslagen worden meegenomen.

Referendum

Een wetsvoorstel tot intrekking van de Tijdelijke referendumwet wordt in september 2002 voorgelegd aan de Raad van State voor advies. Overeenkomstig de in artikel 137, vierde lid, van de Grondwet voorgeschreven procedure wordt het voorstel voor de tweede lezing van de Grondwetsherziening over invoering van het correctief wetgevingsreferendum eveneens op zeer korte termijn ingediend. Zoals uiteengezet in het Strategisch Akkoord zal het kabinet deze Grondwetswijziging niet ondersteunen.

Grondwetswijzigingen

De grondwetswijzigingen samenwerkingsschool en tijdelijke vervanging van volksvertegenwoordigers wegens zwangerschap, bevalling en ziekte ten behoeve van de tweede lezing (van de in eerste lezing aanvaarde voorstellen) worden, zo mogelijk met de uitvoeringswetgeving, in de herfst van 2002 ingediend.

Het kabinet ontwikkelt daarnaast een visie op de modernisering van hoofdstuk 7 van de Grondwet op basis van de adviezen van de Raad voor het Openbaar Bestuur en de besluitvorming over de invoering van de gekozen burgemeester (zie over invoering van de gekozen burgemeester beleidsartikel 6). Het kabinet streeft ernaar de eerste lezing van de modernisering van hoofdstuk 7 in deze kabinetsperiode af te ronden.

Grondrechten

De nieuwe informatie- en communicatietechnologie, de verdere internationalisering van Nederland en de globalisering, alsmede de vele culturen in ons land leiden tot indringende grondrechtelijke vraagstukken. Mede naar aanleiding van recent ontstane onrust over extreme uitlatingen van imams, zal het kabinet een nota opstellen over grondrechten in een pluriforme samenleving en daarin onder andere meenemen de vraag welke grenzen de Nederlandse wet stelt aan uitlatingen van godsdienstige aard.

Constitutionele toetsing

De constitutionele toetsing van wetten aan de Grondwet wordt bezien in het kader van de discussie over de introductie van grondrechten in het Europese Unieverdrag. Het kabinet wil over dit onderwerp graag in discussie treden met het parlement gezien het initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks en de kabinetsnotitie over dit onderwerp.

Het kabinet zal in het standpunt over het advies van de Adviesraad Internationale Vraagstukken over de toekomst van de EU aangeven op welke wijze grondrechten op het niveau van de Europese Unie moeten worden gewaarborgd.

Extern klachtrecht

Een laagdrempelig klachtrecht voor burgers bij een onafhankelijke externe instantie kan een bijdrage leveren aan de verbetering van de publieke dienstverlening en aan de versterking van de dualistische verhouding tussen bestuur en volksvertegenwoordiging. Voor het Rijk bestaat die situatie al in de vorm van de door de Tweede Kamer benoemde Nationale ombudsman. Decentrale overheden kunnen zich op vrijwillige basis bij de Nationale ombudsman aansluiten of – al dan niet gezamenlijk – een eigen externe klachtvoorziening creëren (ombudsman of ombudscommissie). Een flink aantal gemeenten en de meeste gemeenschappelijke regelingen hebben dat tot nu toe nog niet gedaan. Binnenkort wordt het wetsvoorstel Extern klachtrecht bij de Tweede Kamer ingediend, dat voorziet in een landelijk dekkend stelsel van onafhankelijke externe klachtvoorzieningen.

Algemene wet bestuursrecht (Awb)

Het streven van het kabinet naar een verdere versnelling, bundeling en stroomlijning van procedures en naar beperking van het groeiend beroep op de rechter zal ook maatgevend zijn voor het verdere werk aan de Algemene wet bestuursrecht. Samen met de minister van Justitie zal op korte termijn een kabinetsstandpunt worden voorbereid over de aanbevelingen van de tweede Evaluatiecommissie Algemene wet bestuursrecht. Dat standpunt zal vergezeld gaan van een werkprogramma voor de Awb voor de komende periode.

Europese Unie en Internationaal

Vooruitlopend op de Europese Conventie wordt eind 2002 door BZK een internationaal congres georganiseerd, waarbij staatsrechtdeskundigen, uit de wetenschap en overheid, uit alle EU (kandidaat)lidstaten met elkaar in discussie treden over de constitutionele issues van een Europese Grondwet. Medio 2003 zal de Europese Conventie over de toekomst van Europa een slotdocument opstellen. BZK heeft een bijzondere taak bij de voorbereiding en ondersteuning van de Nederlandse regeringsvertegenwoordiger. Het gaat daarbij om de thema's: grondrechten en een Europese Grondwet; de bevoegdheidsverdeling, bevoegdheden van nationale parlementen en een Europees kiesstelsel; transparantie, openbaarheid en wetgevingsprocedures. In de loop van 2003 zal door BZK onder leiding van BuiZa over de genoemde thema's een regeringsstandpunt worden ontwikkeld naar aanleiding van het slotdocument van de Conventie ten behoeve van de Intergouvernementele Conferentie die voor 2004 gepland staat. 2003 is tevens het jaar waarin Nederland begint aan een reeks van voorzitterschappen in internationaal en Europees verband. BZK zal met name betrokken zijn de (voorbereiding van) het voorzitterschap van de Raad van Europa (november 2003-mei 2004) en het voorzitterschap van de Europese Unie (juli-december 2004). Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar de contacten met de kandidaatlidstaten van de EU in Midden- en Oost Europa.

Beleidsartikel 2: Politie

De politie dient als partner op het gebied van het integrale veiligheidsbeleid een belangrijke bijdrage te leveren aan het bereiken van een hoger niveau van veiligheid in deze kabinetsperiode. Om deze doelstelling te realiseren, zal vanaf 2003 verder worden gewerkt aan het verbeteren van het functioneren van de politie en de kwaliteit van de politiezorg.

Prestatiegerichte samenwerking

Het streven is om over de bijdrage van de politie aan de realisering van het programma van maatregelen «SamenWerken aan Veiligheid» een convenant te sluiten met de sector. Op basis van dit convenant zullen vervolgens met de individuele korpsbeheerders concrete afspraken worden gemaakt over de prestaties van hun korps en ook over de wijze waarop de korpsbeheerders hierover verantwoording afleggen.

Voor een doeltreffende bestrijding van onveiligheid is afstemming binnen de keten een noodzakelijke voorwaarde. Bij het maken van de prestatieafspraken met de sector politie zal dan ook aansluiting worden gezocht bij de bijdrage van de overige ketenpartners, mede in het licht van de concentratie van de politie op haar kerntaken.

Sturing politie

Conform het Strategisch Akkoord zal de minister van BZK nadrukkelijk directer verantwoordelijkheid nemen voor het beheer van de politiekorpsen, ook door middel van de benoeming van de korpsbeheerders die verantwoording afleggen over het nakomen van gemaakte prestatieafspraken.

De minister van Justitie zal bij uitsluiting bepalend moeten zijn voor de inzet en het stellen van prioriteiten bij de strafrechtelijke handhaving. De noodzakelijke inzet van de politie ten behoeve van recherche en vervolging dient daarbij verzekerd te zijn. De kernteams worden samengevoegd tot één nationale recherche, gepositioneerd bij het Korps Landelijke Politie Diensten en rechtstreeks aangestuurd door het Openbaar Ministerie .

Vergroten prestatievermogen politie

Het doelmatigheidsbegrip zoals in het Strategisch Akkoord verwoord, wordt ingevuld door uitbreiding van de politiesterkte door het volledig benutten van de opleidingscapaciteit, het concentreren van de politieinzet op de primaire politietaak, een doelmatiger inzet van politie en de inzet van andere diensten, het terugdringen van het ziekteverzuim, het flexibiliseren van de arbeidsvoorwaarden en meer functiedifferentiatie.

Om de effectiviteit van het politiewerk te vergroten zal de toepassing van DNA-technieken worden bevorderd en een ruimer gebruik van cameratoezicht worden gemaakt. Bovendien zullen de bevoegdheden van de politie worden uitgebreid: verruiming van de controlebevoegdheden op (vuur)wapens in voertuigen en het koppelen van databestanden in het belang van de rechtshandhaving en opsporing.

Waar nodig zullen de wetgeving en de organisatie van de inzet worden aangepast aan de eisen van internationale samenwerking. Dit betekent extra inzet voor internationale rechtshulpverzoeken, bijdragen aan jointteams, grensoverschrijdende observatie, actieve informatie-aanlevering aan Interpol en inzet van de politie bij vredesmissies.

De envelop voor veiligheid bedraagt € 700 mln in 2006. Daarnaast is € 100 mln beschikbaar voor het opvangen van verwachte tegenvallers. In 2003 is € 60 mln beschikbaar voor het op peil houden van de groei van de politiecapaciteit.

Landelijk Selectie- en Opleidingsinstituut Politie (LSOP)

De investeringen in het nieuwe initiële politie-onderwijs dat per 1 januari 2002 is gestart door het LSOP, Politie Onderwijs en Kenniscentrum en de behandeling van het voorstel van Wet op het LSOP en het politieonderwijs (kamerstukken II, 2001/2002, 28 046, nrs. 1–3) zullen eveneens in de komende jaren nog hun doorwerking hebben. Daarnaast zal het post-initiële onderwijs worden vernieuwd met het oog op kwaliteitsverbetering en de extra investeringen in de recherche.

De noodzakelijke extra instroom in het kader van de capaciteitsuitbreiding van de politie zal ook in 2003 extra inspanningen vragen van de onderwijsinstituten voor de politie, zowel voor de werving en selectie als voor de scholing aspiranten.

Beleidsartikel 3: Rampenbeheersing en brandweer

Verbetering rampenbeheersing

In januari 2002 verscheen de voorziene tussenevaluatie van de beleidsnota Rampenbestrijding 2000–2004. Uit het evaluatierapport Zicht op vooruitgang, Vooruitgang in zicht (kamerstukken II, 2001/2002, 26 956, nr. 7) blijkt dat het proces van versterking van de organisatie van de rampenbestrijding onmiskenbaar vooruitgang boekt, maar dat de komende kabinetsperiode nog een aanmerkelijke inspanning van alle betrokkenen noodzakelijk zal zijn ter daadwerkelijke realisering van de gestelde doelen. Het kabinet heeft in de uitkomsten van de tussenevaluatie een bevestiging gezien van de juistheid van de ingeslagen beleidswegen. De komende jaren zal dit beleid dan ook worden voortgezet. In aanvulling op de beleidsnota wordt een actieprogramma Rampenbeheersing en Brandweer opgesteld. Daarin worden de acties zo veel mogelijk geconcretiseerd opgenomen. In dat actieprogramma staan drie thema's centraal, te weten: versterken van het veiligheidsbewustzijn, kwaliteitsnormering en toezicht en versterken van de rampenbeheersing. Belangrijke onderwerpen zijn:

Inzicht in risico's

De verbetering van de rampenbeheersing begint met een beter inzicht in de mogelijke risico's. Daarom is van essentieel belang dat gemeenten hun risico's in kaart brengen. Vervolgens dient het bestuur zich erover uit te spreken welke maatregelen te nemen om het risico tot een aanvaardbaar niveau te brengen. Deze maatregelen kunnen zowel in de sfeer liggen van pro-actie (de locatie of route van het risico), als preventie (aanvullende maatregelen om de kans op en/of de effecten van het risico te beperken), als een versterking van de operationele diensten die bij een daadwerkelijke ramp of calamiteit in actie komen. Om het gemeentebestuur bij dit besluitvormingsproces te ondersteunen, heeft BZK twee instrumenten ontwikkeld: de leidraad Maatramp om risico's te inventariseren en te analyseren, en de leidraad Operationele Prestaties om inzicht te krijgen in de benodigde capaciteit en kwaliteit van de hulpdiensten. De gemeenten zijn nu aan de slag met deze instrumenten om de planvorming te kunnen professionaliseren. BZK ondersteunt de gemeenten hierbij.

Planvorming

Tevens dient de planvorming voor de rampenbeheersing verbeterd te worden. Samen met de VNG werkt BZK aan de professionalisering van de gemeentelijke processen, zoals voorlichting, opvangen, verzorgen en nazorg. Dit traject dient eind 2003 gereed te zijn. Uit de onderzoeken naar de vuurwerkramp en de nieuwjaarsbrand is gebleken dat de gemeentelijke rampen- en rampbestrijdingsplannen veelal niet actueel zijn. Gemeenten zijn nu bezig met een inhaalslag, eind 2003 dienen alle gemeenten een actueel en getoetst rampenplan te hebben. Ieder half jaar rapporteert BZK aan de Tweede Kamer de voortgang. Ook de voorlichting over mogelijke rampen moet worden verbeterd. In 2003 wordt de zelfredzaamheid en het risicobewustzijn bij het publiek versterkt door middel van een doelgroepgerichte voorlichtingscampagne Voramp (Voorlichting rampenbestrijding).

Multidisciplinaire samenwerking

Een derde aandachtspunt in de verbetering van de rampenbeheersing is de bestuurlijke en operationele multidisciplinaire samenwerking tussen brandweer, politie, geneeskundige diensten en de gemeente. Door de betrokkenheid van zoveel actoren is het voorbereiden op en het afstemmen van de uitvoering van de taken op het terrein van de rampenbeheersing complex en weerbarstig. BZK heeft daarom een traject van territoriale congruentie ingezet, waarbij de indeling en de grootte van de brandweer- en de GHOR-regio's worden afgestemd op die van de politieregio's. Daarnaast wordt in 2003 een start gemaakt met multidisciplinaire oefenvoorzieningen, die het gezamenlijk oefenen (ook op bestuurlijk niveau) faciliteren. Ook zal in 2003 bekeken worden of het wenselijk is een multidisciplinaire masteropleiding Rampenbestrijding te ontwikkelen.

Kwaliteit & toezicht

Om de in gang gezette verbeteringen te monitoren en te borgen is het nodig een kwaliteitsstelsel voor de rampenbestrijding te ontwikkelen. Indien de Wet kwaliteitsbevordering rampenbestrijding door de Tweede Kamer wordt aangenomen, zullen de regio's tenminste eens in de vier jaar een regionaal beheersplan opstellen. In dit plan is opgenomen wat het rampbeheersingsbeleid van de regio is en hoe dat wordt uitgevoerd. Het regionaal beheersplan wordt getoetst door de provincie. Vervolgens dienen de regio's elk jaar aan de provincie te rapporteren over de voortgang van de uitvoering van het regionaal beheersplan (bestuurlijke rapportage). De provincies rapporteren hierover elk jaar aan BZK, zodat de minister zicht kan houden op de mate waarin Nederland is voorbereid op een eventuele calamiteit. Naast deze bestuurlijke informatiestructuur is het ook zaak de monodisciplinaire in gang gezette verbeteringen van de rampenbeheersing op elkaar af te stemmen om te komen tot een evenwichtige verbetering van de totale rampenbeheersing. Eind 2003 is het voor alle partners in de rampenbeheersing helder hoe de verschillende kwaliteitsinitiatieven zich tot elkaar verhouden en waar men gezamenlijk naar toe streeft.

In het kabinetsstandpunt Vuurwerkramp Enschede heeft het kabinet toegezegd een kwaliteitszorgsysteem te zullen laten ontwikkelen voor de rampenbestrijding, met onder meer kwaliteitscriteria en externe audits ten aanzien van het functioneren van het systeem. Het Landelijk Beraad Rampenbestrijding (LBRB) is gevraagd hiertoe met voorstellen te komen.

Ook ten aanzien van de basisbrandweerzorg wordt momenteel een samenhangend kwaliteitssysteem met kwaliteitscriteria ennormen ontwikkeld. In dit verband zal de coördinerende rol van de brandweerorganisatie als spil van de rampenbestrijding beter gestalte krijgen.Tevens vindt op dit moment in nauw overleg met de VNG onderzoek plaats naar het in beeld brengen van meetbare consequenties van het brandpreventiebeleid.

Bestuurlijke inbedding

De Raad voor het openbaar bestuur (Rob) heeft in april 2002 een tussenadvies uitgebracht over de bestuurlijke inbedding van de rampenbestrijdingsorganisaties. Dit advies komt erop neer de verbeteringen op het terrein van brandweerzorg en rampenbestrijding vooralsnog te zoeken binnen de kaders van het huidige bestel. Dit komt overeen met hetgeen in het Strategisch Akkoord is verwoord, namelijk versterking van intergemeentelijke samenwerking op grond van de Wet gemeenschappelijke regelingen. Dit komt deels overeen met de rapportage van de VNG-commissie Brouwer, Krachten bundelen voor veiligheid, regionaal denken, lokaal doen. In deze rapportage wordt een model gepresenteerd, waarbij wordt uitgegaan van een scheiding tussen gezag en beheer, waarbij het gezag lokaal georganiseerd blijft en het beheer met name op regionale schaal vormgegeven zou dienen te worden. Mede op basis van de reactie van de Rob in december 2002 zal het kabinet zich beraden op een definitief standpunt. Het kabinet verwacht het proces van territoriale congruentie het komend jaar te kunnen afronden. Territoriale congruentie vormt een noodzakelijke voorwaarde voor de bevordering van gecoördineerde en multidisciplinaire samenwerking. Tevens leidt een congruente indeling van de hulpverleningsregio's tot meer schaalvoordelen.

Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR)

Het komend jaar wordt de Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR) opgericht. Recent is een studie naar de precieze taakopdracht en de organisatorische, financiële en bestuurlijke inbedding van de LFR afgerond. Het kabinet beraadt zich momenteel hierop in nauw overleg met betrokken (bestuurlijke en operationele) instanties en zal de Tweede Kamer ter zake zo spoedig mogelijk nader berichten. Een van de naar alle waarschijnlijkheid in de LFR onder te brengen activiteiten zal zijn de naar aanleiding van het rapport van de commissie-Oosting (vuurwerkramp Enschede) voorgenomen bijstandseenheid voor search and rescue (SAR). Deze eenheid kan zowel in Nederland als in het buitenland worden ingezet. Naar verwachting zal eind 2002 zijn voldaan aan de eerste personele en materiële vereisten voor inzet van deze eenheid, die vervolgens in de loop van 2003 nadere vorm en inhoud zal moeten krijgen.

Bommenregeling

Uit onderzoek is gebleken dat zich nog een aanzienlijke hoeveelheid explosieven uit de Tweede Wereldoorlog in de grond bevindt. De komende jaren worden door de overheid nog vele bouwactiviteiten voorzien, zoals de bouw van nieuwe VINEX-locaties en de aanleg van omvangrijke infrastructurele werken. In verband hiermee is de aanspraak door gemeenten op het Bijdragebesluit kosten ruiming explosieven WOII 1999 reeds aanzienlijk toegenomen en de verwachting is dat dit de komende jaren het geval zal blijven. Voor de uitvoering van het Bijdragebesluit kosten ruiming explosieven WOII 1999 zijn vanaf 2002 extra middelen beschikbaar gesteld. De inspanning is er evenwel op gericht een verdere lastenverzwaring zoveel mogelijk te beperken. Om de kosten te beheersen is een wijziging van het Bijdragebesluit in voorbereiding. Deze houdt een versobering in ten opzichte van het huidige Bijdragebesluit. Voor de verdere termijn is het streven gericht op de totstandkoming van een wettelijke grondslag in de Wet rampen en zware ongevallen ter vervanging van de huidige grondslag, die bedoeld is voor tijdelijke, specifieke uitkeringen. Op basis van deze nieuwe grondslag zal worden voorzien in een nieuw Bijdragebesluit ter vervanging van het Bijdragebesluit 1999.

Beleidsartikel 4: Partners in veiligheid

Het kabinet wil de feitelijke veiligheid en de veiligheidsgevoelens van de burgers in Nederland vergroten. Veiligheid is meer dan de afwezigheid van criminaliteit. Hiertoe zal een samenhangend beleid voor alle ketenpartners worden gevoerd: het programma van maatregelen «SamenWerken aan Veiligheid». Het kabinet zet zich in om met alle partners, dus ook met de gemeenten, hiervoor resultaatsafspraken te maken.

Dicht bij de burger zullen zichtbare verbeteringen moeten worden doorgevoerd. Gemeenten zijn daarvoor primair verantwoordelijk en kunnen deze verbeteringen organiseren aan de hand van een nota lokaal integraal veiligheidsbeleid. Het kabinet wil het aantal gemeenten met een dergelijke aanpak vergroten. In deze nota's zullen gemeenten onder meer aandacht moeten besteden aan de wijze waarop zij samenhang en samenwerking tussen de inzet van de (keten)partners in veiligheid bevorderen. Dit zijn immers onontbeerlijke voorwaarden voor een effectief integraal veiligheidsbeleid. Het kabinet zal gemeenten hierbij ondersteunen, onder meer door het creëren van samenhang in het rijksbeleid en wet- en regelgeving en stroomlijning – en waar mogelijk versterking – van bestaande steunpunten. Het kabinet zal een verkenning uitvoeren naar de mogelijkheid om één faciliteit voor alle partners in veiligheid in te richten.

Niet alleen de overheid is verantwoordelijk voor een veiliger Nederland. Voor bevordering van een klimaat van veiligheid is de inzet van velen vereist: burgers, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en overheid. Het kabinet zet zich in om het veiligheidsbewustzijn bij alle partners in veiligheid te vergroten en om een gedeeld besef van waarden en normen te creëren.

Informatie & Communicatietechnologie (ICT)

Eén van de middelen om meer samenhang te creëren in de openbare orde en veiligheid is het gemeenschappelijk gebruik van de ICT-infrastructuur. Geïnvesteerd wordt in het verder ontwikkelen van ICT-infrastructuur per sector, maar ook in het ontwikkelen van beleidskaders zodat door elektronische communicatie en informatie-uitwisseling een optimalere ondersteuning van de samenwerking tussen partners in de veiligheidsketen ontstaat. Hiertoe zullen onder meer verschillende ICT-onderdelen worden samengevoegd in een landelijke ICT-infrastructuur voor de OOV-sector en overige veiligheidspartners, ter ondersteuning van de bedrijfsprocessen die verlopen via de samenwerking van deze partners en gericht op de ondersteuning van het integraal veiligheidsbeleid.

De Regieraad ICT Politie zet de uitvoering van het Bestek ICT Politie 2001–2005 voort. Doelstelling is het creëren van één robuuste, flexibele, gebruiksvriendelijke, consistente, veilige en beheersbare informatievoorziening voor de Nederlandse politie, die tevens informatie-uitwisseling met zowel de (keten-)partners als in het kader van internationale verplichtingen faciliteert. Door middel van een aantal projecten worden gefaseerd elementen van deze doelstelling gerealiseerd.

Het Rijk zal kaders stellen voor ICT, opdat de (regionale) brandweerorganisaties hun rol op het gebied van de informatisering voor brandweerzorg en rampenbestrijding adequaat kunnen invullen. Hiertoe zal naar analogie van de Regieraad ICT Politie nog in 2002 de Regieraad ICT Rampenbestrijding worden opgericht.

In 2003 wordt een aantal samenhangende projecten in het meldkamerdomein voortgezet. Het betreft de colokatie van meldkamers, het geïntegreerd meldkamersysteem (GMS) en het communicatienetwerk C2000. Het streven is er op gericht dat er op 1 januari 2004 25 veiligheidsregio's zijn, die elk maximaal één meldkamer hebben. In deze meldkamers is GMS geïmplementeerd en ze zijn aangesloten op C2000. Om de samenhang – zowel inhoudelijk, als wat betreft de planning – te waarborgen, zijn de drie projecten samengevoegd in het project Verbindingen en Meldkamers. Ook bij de uitvoeringsorganisatie bij ITO zijn de projecten onder een noemer gebracht.

Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC)

In de eerste helft van 2002 is in opdracht van BZK een haalbaarheidsonderzoek verricht naar een Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC), met als hoofdtaak de operationele ondersteuning tijdens een crisis, ramp of grootschalig optreden. De behoefte aan een LOCC is in dit onderzoek, dat naar aanleiding van de vuurwerkramp en de nieuwjaarsbrand is ingesteld, duidelijk naar voren gekomen. Op korte termijn zal een projectorganisatie worden opgezet om het LOCC verder vorm te geven. Daarbij wordt samenhang gezocht met de taken op nationaal niveau van de betrokken disciplines. Het gaat daarbij onder meer om het grootschalig optreden bij politie, de oprichting van de Landelijke faciliteit rampenbestrijding (LFR) en de GHOR-centrale.

Nationaal Coördinatiecentrum (NCC)

Het Nationaal Coördinatie Centrum draagt zorg voor een adequate bestuurlijke coördinatie van de crisisbeheersing en van orde- en beveiligingsmaatregelen van personen en objecten. Het voornemen is om het NCC in de loop van 2003 te laten overgaan naar een 24-uurs openstelling. In dit kader zal naar verwachting de formatie worden uitgebreid. Belangrijke projecten in 2003 zijn de kwaliteitsborging van crisisbeheersing en de bescherming van de vitale infrastructuur van overheid en bedrijfsleven, waaronder ICT. De informatie-uitwisseling tussen verschillende overheden over (dreigende) grootschalige c.q. ernstige verstoringen van de openbare orde en veiligheid en over crisisomstandigheden zal worden verbeterd. Afspraken hierover zijn en worden vastgelegd in het Nationaal Handboek Crisisbesluitvorming. Er zal een meerjarig opleidings- en oefenplan worden opgesteld, gericht op effectief crisismanagement en optreden van ministers en ambtenaren in tijden van crisis.

Beleidsartikel 5: Nationale veiligheid

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) draagt bij aan de zorg voor nationale veiligheid, één van de hoofdtaken van de overheid.

De wetgever geeft in de Wet op de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 aan dat het hierbij gaat om bescherming van de democratische rechtsorde, de staatsveiligheid en andere, vergelijkbare gewichtige belangen. De taak van de AIVD is het inwinnen van inlichtingen omtrent dreiging tegen deze belangen zodat maatregelen tegen geconstateerde dreiging mogelijk worden, het bevorderen van beveiliging van staatsgeheimen en van vitale sectoren van overheid en bedrijfsleven, het verrichten van veiligheidsonderzoeken en het inwinnen van inlichtingen betreffende andere landen.

De inspanningen in het kader van terrorismebestrijding zijn geïntensiveerd; het voorkomen van aanslagen staat daarbij voorop. Terrorismebestrijding kan niet als een geïsoleerd onderwerp worden beschouwd. Alleen een brede aanpak is effectief. Hierbij is het van belang dat inzicht wordt verkregen in een aantal fenomenen die gekend dienen te worden om nieuwe terroristische dreigingen te voorzien. Om tijdig op de hoogte te zijn van nieuwe terroristische dreigingen, zal worden ingezet op het verbeteren van de informatiepositie met betrekking tot radicale, anti-westerse stromingen onder minderheden en met betrekking tot verschijnselen zoals geweld tegen vreemdelingen, alsmede een bredere en diepere kennis van bronlanden, migratiebewegingen en nieuwe minderheden in ons land.

Nederland is gastland van een groot aantal internationale organisaties, zoals het International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia, de Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons en sinds juli 2002 ook het International Criminal Court (ICC). Deze instellingen staan steeds meer in de internationale belangstelling en kunnen zelfs inzet zijn van internationale politieke strijd. De noodzaak voor de AIVD om een bijdrage te leveren aan het ongestoord functioneren van deze organisaties wordt hierdoor steeds groter.

De AIVD rapporteert tijdig aan derden ten aanzien van relevante ontwikkelingen en gebeurtenissen op het terrein van de nationale veiligheid. Doel is om bevoegde autoriteiten in staat te stellen maatregelen te nemen ter bescherming of bevordering van de nationale veiligheid. De AIVD wordt geconfronteerd met een groeiende vraag naar betrouwbare informatie en professioneel advies ten aanzien van beveiligingsbevorderende maatregelen. Om maatwerk te leveren zal de AIVD de contacten met potentiële afnemers intensiveren.

De voortgaande internationalisering van het werk van de AIVD maakt het nog beter benutten van het internationale netwerk en verdere versterking van de internationale positie van de AIVD noodzakelijk.

De nieuwe inlichtingentaak buitenland brengt tevens een verbreding met zich mee van de aandachtsgebieden van de dienst.

Beleidsartikel 6: Functioneren Openbaar Bestuur

Dualisering

Na de verwachte inwerkingtreding van het voorstel voor de Aanpassingswet dualisering gemeentebestuur is de eerste fase van de formele dualisering van het gemeentebestuur afgesloten. De evaluatie van deze eerste fase wordt per 1 januari 2005 afgerond. Intussen wordt een korte evaluatie uitgevoerd van de invoeringsfase in de eerste maanden na de raadsverkiezingen van maart 2002. De tweede fase van de formele dualisering van het gemeentebestuur behelst de verdere concentratie van bestuursbevoegdheden bij het college. Het daartoe strekkende wetsvoorstel dualisering gemeentelijke medebewindsbevoegdheden wordt direct na het zomerreces aan de Raad van State voorgelegd. Ten aanzien van de evenzeer noodzakelijke verandering van de politiek-bestuurlijke cultuur is het van belang dat de tweede fase van de Vernieuwingsimpuls dualisme en lokale democratie inmiddels van start is gegaan. Deze tweede fase bestrijkt de gehele huidige raadsperiode (2002–2006).

De beoogde dualisering van het provinciebestuur ligt op schema en zal naar verwachting met ingang van de nieuwe statenperiode (maart 2003) van kracht worden. Inmiddels is de Vernieuwingsimpuls dualisme en provinciale democratie gestart.

Financiële functie

Mede in het kader van de dualisering wordt de financiële functie van gemeenten en provincies versterkt. De aandacht is daarbij vooral gericht op versterking van de kaderstellende en controlerende rol van provinciale staten en de gemeenteraad. Het vergroten van transparantie van begroting en jaarstukken, het vergroten van de aandacht voor rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid van beheer en beleid zijn daarbij essentieel.

Afschaffing OZB voor woningen

Ingevolge het Strategisch Akkoord wordt de Onroerende Zaak Belasting voor woningen in 2005 afgeschaft. De gemeenten worden hiervoor – macro – volledig gecompenseerd via het gemeentefonds. De Kamer wordt rond de jaarwisseling (2002/2003) in een nota geïnformeerd over ondermeer de vormgeving van de afschaffing en de wijze van compensatie.

Invoering direct gekozen burgemeester

Het kabinet zal dit najaar in een beleidsbrief zijn meer uitgewerkte voornemens ten aanzien van de invoering van de direct gekozen burgemeester aan de Tweede Kamer voorleggen. In deze brief wordt ook ingegaan op de positie van de direct gekozen burgemeester in relatie tot het gemeentelijk bestuursstelsel. In die nota worden de resultaten van recent verschenen onderzoek naar de burgemeestersfunctie in binnen- en buitenland verwerkt.

Het kabinet gaat er daarbij vanuit dat de tweede lezing van de herziening van artikel 131 van de Grondwet, de deconstitutionalisering van de benoeming van de burgemeester en van de commissaris van de Koningin, voortvarend zal worden afgerond. Voorafgaande aan de introductie van de gekozen burgemeester zal de huidige benoemingsprocedure voor de burgemeester op twee punten worden aangepast: de aanbeveling van de raad aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is niet langer openbaar en het burgemeestersreferendum wordt afgeschaft.

Het personeelsbeleid voor burgemeesters

Recente ontwikkelingen rond het burgemeestersambt waren aanleiding om de beroepsgroep en andere direct betrokkenen te vragen welke prioriteiten voor de komende jaren in het personeelsbeleid voor burgemeesters dienen te worden onderscheiden. Om de kwaliteit van het functioneren van burgemeesters in de plaatselijke omgeving te ondersteunen wordt het personeelsbeleid verder uitgebouwd. Speerpunten zijn de professionalisering, de relatie tussen raad en burgemeester en loopbaanontwikkeling. Op 1 januari 2003 start een professionaliseringsfonds waarin instrumenten worden ondergebracht waarmee burgemeesters de professionaliteit van hun functioneren kunnen ontwikkelen en onderhouden. Het functioneren van burgemeesters in relatie tot de raad krijgt aandacht door een te ontwikkelen handreiking voor periodieke functioneringsgesprekken waarin de onderlinge werkrelatie aan de orde komt. Verder wordt een pilot uitgevoerd waarin burgemeesters de gelegenheid krijgen om een individueel loopbaanoriëntatietraject te volgen.

Gemeentelijke herindeling

Processen van gemeentelijke herindeling richten zich met name op (te) kleine gemeenten. Deze processen zijn gebaat bij een breed bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak. Het kabinet zal geen gemeentelijke herindelingen entameren tenzij dit op verzoek van betrokken gemeenten geschiedt dan wel op een daartoe strekkend voorstel van de provincie. Het kabinet bereidt een aanpassing van het beleidskader gemeentelijke herindeling voor.

Om de interesse van de burger voor het bestuur te bevorderen en de participatie te vergroten, zal gerichte aandacht worden besteed aan de ervaringen met binnengemeentelijke decentralisatie in gemeenten.

Versterking bestuurlijke samenwerking

De Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) zal worden uitgebreid om in voorkomende gevallen meer verplichtende samenwerking bij grensoverschrijdende problemen mogelijk te maken. De provincie kan hierbij een toezichthoudende rol vervullen. Het afschaffen van de Kaderwet bestuur in verandering betekent dat de intergemeentelijke samenwerking in de zeven stedelijke gebieden op basis van de Kaderwet intact blijft tot 1 januari 2004. Op de situatie na die datum zal mede in relatie tot de Wgr en de rol van de provincie nader worden ingaan in een aan de Kamer te zenden beleidsnotitie.

Partijfinanciering

In 2003 zal uitwerking worden gegeven aan de notitie Herijking Wet subsidiëring politieke partijen. De notitie bevat bouwstenen voor de gedachtevorming en debat tot wijziging en aanvulling van de huidige wet. Centrale gedachte is de Wet subsidiëring politieke partijen uit te breiden tot een Wet op de partijfinanciering. De keuzes en opties in de notitie hebben betrekking op het wijzigen van het systeem van overheidssubsidie, het aanscherpen van de regels over giften en partijsponsoring, de mogelijkheid van het bieden van overheidssteun aan lokale politieke partijen in de toekomst en het op termijn belasten van een onafhankelijk orgaan met de uitvoering van de wetgeving over partijfinanciering en met het toezicht op de naleving van de voorschriften.

Rechtspositie politieke ambtsdragers

Op basis van de in de integrale beleidsnotitie geformuleerde algemene visie op de rechtspositie van de verschillende categorieën ambtsdragers in het openbaar bestuur, zullen de rechtspositieregelingen in samenhang worden bezien en op consistentie beoordeeld. Tevens wordt bezien in hoeverre verdere modernisering en normalisering wenselijk is.

De doelstelling is het scheppen van randvoorwaarden om de toegang tot het openbaar bestuur en volksvertegenwoordiging te waarborgen. De bezoldiging en de overige rechtspositionele voorzieningen dienen passend en toereikend te zijn.

In de integrale beleidsnotitie rechtspositie politieke ambtsdragers worden samenhangende voorstellen gedaan, waarvan de uitvoering zal leiden tot normalisering en modernisering van de regelgeving met name op het terrein van het primaire inkomen, neveninkomsten, pensioenen en op de uitkeringen bij aftreden. De uitvoering van de voornemens zal in beginsel geschieden zonder budgettaire consequenties.

Vervolg bestuursakkoord

Kabinet, IPO en VNG willen komen tot een vervolg op het bestuursakkoord. De partijen hebben de voorkeur voor een akkoord over een beperkt aantal gezamenlijke maatschappelijke prioriteiten. Doel is te komen tot resultaatgerichte inhoudelijke en – indien mogelijk – financiële afspraken op de dossiers: kwaliteit openbaar bestuur, veiligheid, sociale infrastructuur, water, jeugdbeleid, platteland en financiële verhoudingen tussen overheden. Het onderwerp Kwaliteit openbaar bestuur en de operatie Publieke prestaties worden nauw met elkaar verweven. In de context van daadkracht zonder bureaucratie wordt via een vergelijkingprogramma openbaar bestuur ook gezamenlijk met VNG en IPO een bijdrage geleverd aan de debureaucratisering en ontkokering. Rijk, provincies en gemeenten nodigen elkaar uit om hun eigen functioneren te beoordelen door middel van onder andere benchmarking. Naast afspraken over ontkokering op diverse beleidsdossiers, worden ook afspraken gemaakt over bundeling en integratie van publieke middelen.

BZK wil een klantvriendelijker aanbod van voorzieningen stimuleren. Er wordt door overheden en instellingen teveel langs elkaar heen gewerkt, zodat er onvoldoende samenhang zit in het aanbod aan individuele burgers. BZK zet in op een betere afstemming van afzonderlijke schakels in het aanbod door ze te smeden tot ketens. Door goede ketenregie is betere dienstverlening mogelijk. BZK heeft een ketenregie-programma, waarin ondermeer experimenten worden gestimuleerd. 2003 staat in het licht van de implementatie van ketenregie. BZK wil (via het vervolg-bestuursakkoord) overleggen met de andere bestuurslagen hoe gemeenten en uitvoerders succesvol ketenregie kunnen toepassen.

Specifieke uitkeringen

Het kabinet beoogt de samenhang tussen de financiële en bestuurlijke verhouding in zijn interbestuurlijke relaties te expliciteren en te versterken. In 2003 komt het erop aan deze stellingname uit het kabinetsstandpunt specifieke uitkeringen te realiseren. De afweging tussen de bestuurlijke aspecten van een regeling (de doelstelling, de verantwoordelijkheidsverdeling en het instrument) zal de bekostigingswijze nadrukkelijk bepalen. De combinatie van het bestuurlijke en financiële arrangement bepaalt vervolgens de benodigde verantwoordingsinformatie. De keuze voor een financieel arrangement is daarmee steeds bestuurlijk maatwerk.

Resultaatgerichte uitvoering van publieke taken en evaluatie van ZBO's

Het kabinet wil het oplossend vermogen van de samenleving activeren en stimuleren en zo het bestuur dichter bij de burger brengen. In het beleid staan resultaatgerichte en concrete uitvoering voorop. Het kabinet zal de prestaties van de overheid daartoe op doeltreffendheid en efficiency doorlichten en verbeteren. Doelstelling is om te komen tot een probleemoplossende, resultaatgerichte en efficiënte overheid en een kwalitatief goede publieke dienstverlening met ruimte voor keuzen van de burgers.

Een evaluatie van de doelmatigheid van Zelfstandige Bestuursorganen (ZBO's) wordt in het strategisch akkoord wenselijk geacht. Het gaat hierbij om het goed uitvoeren van de publieke taken. Geen enkele organisatievorm wordt daarom a priori afgewezen. De ministers van BZK en van Financiën zullen een discussienotitie voorbereiden over de doelmatigheid van ZBO's. Zij zullen daarbij tevens de behoefte aan een algemene wettelijke regeling van ZBO's betrekken. De regering gaat ervan uit dat de Eerste Kamer bereid is de parlementaire behandeling van de Kaderwet ZBO's hangende de heroverweging aan te houden.

Beleidsartikel 7: Informatiebeleid Openbare Sector

Openbaar Bestuur en ICT

Het overheidsinformatiebeleid is een belangrijke katalysator voor het probleemoplossend vermogen ten aanzien van een aantal maatschappelijke problemen. Met inachtneming van generieke basisprincipes als zorgvuldigheid, zichtbaarheid en zakelijkheid zal het informatiebeleid bijdragen aan een daadkrachtig presterende overheid. Het overheidsinformatiebeleid is gekoppeld aan de operatie Beter Bestuur voor Burger en Bedrijf.

Het beleidsaccent in 2003 ligt ten eerste op de realisatie van een betrouwbare manier van elektronisch identificatie en communicatie met en binnen overheden. Ten tweede op het op orde brengen van de interne gegevenshuishouding. Beide accenten zijn basisvoorwaardelijk voor ten derde, een verdere noodzakelijke uitbouw van een overheid die zorgt voor bijdetijdse elektronische dienstverlening, toegankelijkheid en participatieve mogelijkheden.

Elektronische dienstverlening, toegankelijkheid en participatie

Het streven op termijn is dat burgers en bedrijven via internet toegang krijgen tot alle voor hen relevante overheidsinformatie. Streefwaarde hiervoor is dat eind 2003 90% van de provincies en gemeenten hun staten- respectievelijk raadsinformatie op systematische wijze op internet toegankelijk hebben gemaakt. Tweede streven is dat alle publieke dienstverleners hun diensten op internet op elektronische wijze gaan aanbieden, zodat burgers en bedrijven 7 dagen per week en 24 uur per dag hun zaken met de overheid kunnen afhandelen. De streefwaarde hiervoor is dat eind 2003 35% van de aangeboden diensten op elektronische wijze kan worden afgehandeld. Bij deze dienstverlening door de overheid staat de vraaggerichte benadering centraal. Tenslotte wordt getracht de participatie van burgers bij de beleids- en besluitvorming te vergroten. Streefwaarde hiervoor is dat eind 2003 25% van de publieke beleidsmakende instanties een website met interactieve beleidsvormingsinstrumenten heeft. Vanuit de Europese Unie krijgt Nederland te maken met twee richtlijnen die op het bestaande beleid aansluiten. Allereerst ten aanzien van het hergebruik van overheidsinformatie waarbij de Nederlandse inzet is gericht op vaststelling van de EU richtlijn in 2003. De tweede Europese richtlijn heeft betrekking op een nader vast te stellen minimum pakket aan elektronische dienstverlening. Bij de invulling van dit pakket binnen de EU zal Nederland inzetten op uitgebreidere aandacht voor pro-actieve dienstverlening (géén loket i.p.v. één-loket) waarvoor in Nederland op termijn de Gemeentelijke Basisadministratie als fundering kan dienen.

Identiteit en Vertrouwen

In 2003 zal in het kader van het project Public Key Infrastructure (PKI) voor de Overheid de stapsgewijze uitrol van instrumenten aanvangen waarmee betrouwbare elektronische identificatie op afstand, de elektronische handtekening en versleuteling van informatie (met het oog op vertrouwelijkheid) mogelijk wordt voor communicatie mét en ván de overheid. Om die uitrol mogelijk te maken, zal in 2003 een permanente organisatorische voorziening in het leven worden geroepen, die het stelsel van eisen gaat beheren op basis waarvan organisaties kunnen aansluiten op de OverheidsPKI. Deze Policy Authority zal fungeren als de beleidsbepalende autoriteit in de hiërarchie van de Overheids-PKI. In 2003 zal de inzet primair gericht zijn op de domeinen overheid-overheid en overheid-bedrijfsleven. In verband hiermee zullen deze domeinen worden ondersteund bij het opzetten en realiseren van een PKI. Het streven is dat eind 2003 bij 5% van alle mogelijke elektronische transacties binnen deze domeinen een door PKI ondersteunde elektronische handtekening wordt gebruikt.

Het op orde brengen van de gegevenshuishouding is een voorwaarde om de beleidsopgaven van de overheid te kunnen waarmaken waar het gaat om elektronische dienstverlening, toezicht en handhaving, administratieve lastenverlichting en interne efficiency. Dit wordt bereikt door de realisatie van zogenaamde authentieke registraties, die overheidsbreed fungeren als unieke, verplichte bron voor bepaalde gegevens. Centraal daarbij staan de authentieke registraties van personen (GBA), bedrijven, vastgoed, gebouwen, adressen en geografische basiskaarten. Inmiddels zijn de beleidsmatige en juridisch kaders voor authentieke registraties vastgesteld en ligt het accent op de daadwerkelijke invoering hiervan binnen de overheidsorganisatie.

De in 2001 ingevoerde Nederlandse reisdocumenten zijn op vele punten beter beveiligd tegen fraude dan de reisdocumenten die daarvoor zijn uitgegeven. Het streven om de Nederlandse reisdocumenten optimaal te beveiligen stopt hier echter niet mee. Er wordt een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden om biometrische kenmerken toe te voegen aan de reisdocumenten om de documenten hiermee beter te beveiligen tegen zogenoemde look alike fraude. Op grond van de resultaten van de haalbaarheidsstudie zal een technische en financiële afweging plaatsvinden. Een voorstel tot wijziging van de Paspoortwet, dat een juridische basis geeft aan opneming van een biometrisch kenmerk in het reisdocument, is voorgelegd aan de Tweede Kamer (kamerstukken II, 2001/2002, 28 342) Parallel aan het haalbaarheidsonderzoek vindt internationale afstemming plaats, zowel Europees als internationaal (International Civil Aviation Organisation, ICAO) ten einde de ontwikkelingen in Nederland en internationaal op elkaar af te stemmen.

Modernisering Gemeentelijke Basis Administratie (GBA)

De migratie van de huidige GBA naar het beoogde online GBA-stelsel zal in een gefaseerd traject van ongeveer 8 jaar plaatsvinden. Om het migratietraject naar de online GBA beheersbaar te maken en te versnellen is een uniformering van de huidige GBA-systemen noodzakelijk. In dit kader wordt op basis van een architectuurstudie voor het nieuwe GBA-stelsel die in 2002 wordt afgerond, een zogenoemd GBA-startpakket ontwikkeld. Niet alleen leidt de realisatie van een GBA-startpakket tot een beheersbaar migratietraject, tevens wordt de flexibiliteit van het GBA-stelsel aanzienlijk vergroot, wordt de marktwerking gestimuleerd en kan de kwaliteitsborging van het stelsel verder worden verhoogd. In 2003 wordt begonnen met de voorbereidingen voor de aanbesteding van het GBA-startpakket. Omdat een volledig online GBA eerst op middellange termijn gerealiseerd kan worden, wordt op de korte termijn een aantal maatregelen genomen om de grootste knelpunten binnen het huidige stelsel weg te nemen. Prioriteit heeft daarbij de aanpassing van het datatransport van GBA-gegevens. Dit is ook noodzakelijk om de ontwikkeling en inrichting van een landelijk raadpleegbare directory (LRD) op de GBA mogelijk te kunnen maken. De realisatie van een LRD op korte termijn is nodig om tegemoet te komen aan de wens van bepaalde afnemers – zoals de politie – om direct en op ieder gewenst moment over de benodigde gegevens te kunnen beschikken. Op basis van de specificaties voor de LRD zal in 2003 de LRD verder worden ontwikkeld en wordt begonnen met de voorbereidingen voor de bouw ervan. Uitvoering van deze activiteiten zal plaatsvinden in nauw overleg met de gemeenten en afnemers.

Kiezen op Afstand (KOA)

De Tweede Kamer is geïnformeerd over de uitkomsten van de heroverweging van het project KOA (kamerstukken II, 2001/2001, 28 000 VII, nr 63). Conform deze uitkomsten wordt het project gericht op een experiment bij de verkiezingen voor het Europese Parlement (10 juni 2004) inhoudende dat kiezers die in het buitenland woonachtig zijn dan wel in het buitenland voor beroep of bedrijf verblijven de keus krijgen om te stemmen per brief (de thans geldende mogelijkheid) of via PC en/of telefoon, alsmede binnen de gemeente, door gebruikmaking van een oproepingskaart met echtheidskenmerken, gestemd kan worden in een stemlokaal van eigen keuze. Het vorig jaar voorbereide wetsvoorstel Experimentenwet Kiezen op Afstand zal worden aangepast aan de uitkomsten van de heroverweging. Het wetsvoorstel zal opnieuw voor advies aan de Raad van State worden voorgelegd. BZK zal, in aansluiting op de rapportage die bij de uitkomsten van de heroverweging is gevoegd, de ontwikkelingen in het buitenland op het terrein van elektronisch kiezen op afstand aandachtig volgen en de Kamer daarover informeren.

Sectorbenadering

Naast de genoemde algemene accenten wordt op zoek gegaan naar succesvolle sectorspecifieke, maar vooral ook sectoroverstijgende ICT-toepassingen en mogelijkheden. Uitgangspunt is daarbij dat het informatiebeleid zichtbare resultaten oplevert voor burgers en bedrijven in relatie tot actuele maatschappelijke problemen. Het betreft dossiers als het elektronisch veiligheidsloket, de vraagwijzer en verscherping van identiteitscontrole (biometrie) waarvoor achterliggende generieke benodigdheden gerealiseerd moeten worden. Daarnaast worden door inzet van ICT-kanskaarten trajecten sectoroverstijgende oplossingen benoemd en ingezet. In totaal worden drie nieuwe ICT-kanskaarten gestart en wordt in twee gevallen specifiek overheidsinformatiebeleid voortvloeiend uit eerdere kanskaarttrajecten geïmplementeerd.

Beleidsartikel 8: Integratiebeleid

Integratiebeleid

Het integratiebeleid etnische groepen zal in de komende kabinetsperiode op resultaat gericht zijn. Vier pijlers staan hierbij centraal: (I) inburgering, (II) preventief beleid inzake gemarginaliseerde jongeren, (III) sociale cohesie en (IV) het tegengaan van segregatie.

Uitgangspunt

Als uitgangspunt voor een effectief integratiebeleid van bevolkingsgroepen geldt dat dit een zaak van wederzijdse aanpassing is en dus een inzet behoeft, gericht op aanpassing van de leden van etnische groepen èn op aanpassing van de samenleving en haar leden. Het kabinetsbeleid zal zwaar inzetten op het activeren van het probleemoplossend vermogen binnen de samenleving. Daartoe zal meer dan in het verleden de migranten èn van de andere burgers van ons land de noodzaak onder ogen worden gebracht om zich daadwerkelijk in te spannen om tezamen aan onze samenleving vorm te geven. Van de migranten wordt gevergd dat zij zich loyaal betonen aan onze democratische rechtsorde, bereid en in staat zijn met goede kennis van het Nederlands daaraan te participeren en zich bekwamen om zelfstandig als burger van dit land te functioneren. Van de overige leden van de samenleving wordt gevraagd dat zij de migranten op gelijke voet de kans geven aan onze samenleving deel te nemen.

Samenhang van migratie- en integratiebeleid

Het vreemdelingenbeleid en de coördinatie van het integratiebeleid zijn voor de komende kabinetsperiode samengebracht onder de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie. Er is een intrinsieke samenhang tussen deze beide beleidsterreinen. Elke vreemdeling die tot verblijf in Nederland wordt toegelaten, staat daarmee aan het begin van ingroei in onze samenleving. De ontvangende samenleving moet hem of haar dan ook de ruimte geven om zich in korte tijd te kunnen bewijzen als waardevol medeburger van ons land. Tegelijkertijd eist het opnamevermogen in economisch en sociaal opzicht van onze samenleving een restrictief toelatingsbeleid. Dat houdt enerzijds een strenge beoordeling van verzoeken om toelating in, en tegelijk verhoging van de acceptatie door de leden van onze samenleving van degenen die rechtens zijn toegelaten.

I Inburgering

Beheersing van de Nederlandse taal, maatschappelijke redzaamheid, opleiding en werk zijn basisvoorwaarden om in onze samenleving volwaardig te kunnen participeren. Daarom heeft sinds de invoering van de Wet Inburgering Nieuwkomers (WIN) elke nieuwkomer de gelegenheid een eerste stap te zetten naar sociale en economische zelfredzaamheid en worden oudkomers bij wijze van inhaalslag gestimuleerd een duaal inburgeringsprogramma te volgen.

Nieuwkomers dienen zo spoedig mogelijk duidelijkheid te krijgen of zij hier kunnen blijven. Direct na statusverlening moet het inburgeringstraject een aanvang nemen, waarbij de aansluiting tussen de integratieactiviteiten in de asielzoekerscentra met het daaropvolgende inburgeringsprogramma naadloos moet zijn. De komende periode zal meer drang worden uitgeoefend op inburgeraars om de effectiviteit van de inburgering te vergroten. In het Strategisch Akkoord is vastgelegd dat aan verlening van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd de voorwaarde van succesvolle afronding van de inburgeringscursus wordt verbonden. Voorts worden oudkomers, die afhankelijk zijn van een uitkering en de Nederlandse taal onvoldoende beheersen, verplicht eveneens een inburgeringscursus volgen. De inburgeraar moet in de toekomst bovendien zelf de inburgeringscursus betalen; na succesvolle afronding krijgt de cursist de helft van de kosten terug. De verzorging van de inburgering is ondergebracht bij gemeenten. Voor verhoging van de effectiviteit is het ontwikkelen van landelijke standaarden en een landelijke methodiekstructuur essentieel. Outputfinanciering, harmonisatie van de verantwoordingsinformatie, afschaffen gedwongen winkelnering en het vormgeven van de éénloketgedachte en meer persoonsgericht maatwerk moeten leiden tot verbetering van de resultaten van het inburgeringstraject. Ook worden duale trajecten beproefd, waarbij de nieuwkomer leren en werken kan combineren. Deze trajecten, waarin taalvaardigheid gecombineerd wordt met beroepsopleiding, opvoeding, werk of sociale activering, zijn een belangrijk instrument om uitval te voorkomen. Verder is in ontwikkeling een basisregistratiesysteem waarin het begin- en eindniveau van de inburgeraar wordt genoteerd, om beter zicht te kunnen hebben op de voortgang die hij/zij boekt. Daarnaast is van belang de competenties die de inburgeraar elders heeft opgedaan gestructureerd in kaart te brengen. Bij OC&W is een portfolio in ontwikkeling met het doel om de leer- en werkervaring die de inburgeraar meebrengt om te zetten in vaste beoordelingsstandaarden. Deze zullen tegelijkertijd worden gebruikt bij de formele erkenning van elders verworven competenties.

II Preventie van criminalisering en marginalisering

Waar er een verband is tussen onveiligheid/criminaliteit en etniciteit is extra aandacht nodig. Dergelijke processen ondermijnen de saamhorigheid tussen burgers en leiden tot afstand met de overheid. Veiligheid begint met een gedeeld besef van normen en waarden, met de wijze waarop burgers elkaar aanspreken op normoverschrijdend gedrag, met de wijze waarop jongeren worden opgevoed. Het kabinetsbeleid zal zich daarom niet alleen richten op correctieve bestrijding van onveiligheid, maar ook op preventie door middel van aandacht voor de oorzaken die aanleiding geven tot deviant gedrag en de toenemende jeugdcriminaliteit onder delen van etnische minderheidsgroepen.

Gemeenten hebben een belangrijke rol in het bestrijden van oorzaken die leiden tot marginalisering en criminaliteit onder jongeren (het zgn. CRIEM-beleid). Daarbij gaat het om het op lokaal niveau sluitend maken van de keten van voorzieningen en instellingen, dusdanig dat (bijna) ontspoorde jongeren de weg terug vinden naar (vervolg-)scholing en een plaats op de arbeidsmarkt. Gebleken is dat bij dit gemeentelijk beleid jongeren van etnische minderheidgroepen niet altijd goed bereikt worden. Om dit bereik te verbeteren is, naast een sterke regierol van de gemeente, goede samenwerking nodig met de etnische groepen zelf bij het ontwikkelen en uitvoeren van het beleid.

Het rijk ondersteunt de gemeenten bij het voeren van preventief beleid met instrumenten, adviezen en uitwisseling van expertise. Bij dit laatste, het verspreiden van de nodige expertise, gaat het Kenniscentrum Grote Steden een functie vervullen d.m.v. de instelling van een digitaal Preventieplein. Het is de bedoeling dart dit plein de vorderingen volgt van 35 gemeenten die actief preventiebeleid voeren ten aanzien van jeugd van etnische herkomst. Ook zal het plein inzicht bieden in good practices en proeftuinen aangaande het voorkomen van marginalisering en criminaliteit onder allochtone jeugd.

III Sociale cohesie

Het integratiebeleid zal zich in deze kabinetsperiode actiever richten op het bereiken van sociale cohesie binnen en tussen de verschillende bevolkingsgroepen, in het bijzonder in concentratiewijken. Ter bevordering van de toenadering zal in een permanente dialoog helderheid geboden worden over de gemeenschappelijke waarden die onze samenleving dragen en de onderlinge verbondenheid van burgers te bevorderen. Ongedwongen omgang van burgers van verschillende achtergrond is het beste teken van sociale cohesie. Versterking van bewonersinitiatieven en van verdere vormen van zelforganisatie is noodzakelijk om duurzame participatie te kunnen waarborgen. Daarbij moet als uitgangspunt gelden dat niet de persoon of organisatie wordt ondersteund, maar de activiteiten die bijdragen tot versterking van participatie aan de Nederlandse samenleving.

Een voortdurende bedreiging van het integratieproces blijft gelegen in discriminatie, racisme en vreemdelingenhaat. Helaas doet zich dit bij alle bevolkingsgroepen in ons land voor. Voor het kabinet geldt dienaangaande een beleid van zero tolerance jegens discriminatoire en racistische uitingen, of het nu gaat om leden van de meerderheid, als leden van een etnische of religieuze minderheid. De infrastructuur van organisaties die belast zijn met de voorkoming en bestrijding van discriminatie, racisme, vreemdelingenhaat, vooroordelen en intolerantie zal verder worden uitgebouwd en geprofessionaliseerd.

Bij toegankelijkheid staat voorop dat de instituties in hun producten en diensten de gehele bevolking in al zijn diversiteit kunnen bedienen. De bevordering van de toegankelijkheid en evenredig effect van instellingen is al in beweging, maar in teveel gevallen sluit het voorzieningenaanbod (bijvoorbeeld bij onderwijs, huisvesting, welzijn en gezondheidszorg) nog onvoldoende aan bij de vraag onder immigrantengroepen. Daarom is een actieve opstelling van de overheid op dit punt noodzakelijk. Gedacht kan worden aan het sluiten van convenanten in verschillende sectoren.

IV Tegengaan van segregatie

De groei van wijken met een eenzijdige bevolking moet worden tegengegaan, onder meer door een gevarieerder en kwalitatief betere woningaanbod en door streven naar spreiding op vrijwillige basis. Hier ligt in de eerste plaats een verantwoordelijkheid van het lokale bestuur in samenwerking met verhuurders en woningcorporaties. Daarbij wordt gedacht aan positieve prikkels, als verhoging wijkveiligheid, aanbieden van gericht woningaanbod in het kader van stedelijke vernieuwing, verhoging van de aantrekkelijkheid voor hogere en middeninkomensgroepen, en aan het wegnemen van segregatiebevorderende mechanismen, bijvoorbeeld selectief toelatingsbeleid scholen. Van groot belang is een regelmatige communicatie over wijkvoorzieningen op het niveau van de bewoners die het betreft, en het bevorderen van hun participatie in de ontwikkeling en uitvoering van wijkplannen.

Aangezien de integratieproblematiek ruimtelijk grotendeels neerslaat in de grote steden van de G25 moet er een hechte verbinding tussen het lokale integratiebeleid en de beleidsactiviteiten die binnen de fysieke, de sociale en de economische pijler van het grotestedenbeleid ontwikkeld worden. Het Kenniscentrum Grote Steden kan een functie vervullen in het verspreiden van de nodige expertise en van good practices.

Beleidsartikel 9: Grotestedenbeleid

Grotestedenbeleid (GSB)

De meeste maatschappelijke verschijnselen – zowel de positieve als de negatieve – doen zich in grote steden in verhevigde mate voor. Zo staat de veiligheid in onze steden onder druk: het aantal delicten en de kans op slachtofferschap van verschillende soorten delicten zijn er relatief groter dan in de rest van het land. Doordat de burgers in de steden zich onveilig voelen, neemt ook het gevoel van saamhorigheid af en is er onder burgers sprake van een afnemend vertrouwen in de overheid. Het kabinet wil de feitelijke veiligheid en de veiligheidsgevoelens van de burgers in Nederland vergroten. Hiertoe zal een samenhangend beleid voor alle ketenpartners worden gevoerd: het programma van maatregelen «SamenWerken aan Veiligheid». Het kabinet zet zich in om met alle partners, dus ook met de gemeenten, hiervoor resultaatsafspraken te maken. Rijk, VNG en IPO komen tot gezamenlijke resultaatsafspraken op hoofdlijnen via het vervolg-bestuursakkoord. Rijk, VNG en IPO komen tot gezamenlijke resultaatsafspraken op hoofdlijnen via het vervolgbestuursakkoord. Omdat de veiligheidssituatie in de grote steden meer aandacht behoeft, wordt veiligheid de vierde pijler binnen het grotestedenbeleid. Met de grote steden worden resultaatsafspraken op maat gemaakt over veiligheid via de GSB-aanpak.

Voor kansarmen en nieuwkomers biedt de stad vaak de springplank naar volwaardige integratie en participatie in de maatschappij. Dit geldt in het bijzonder ook voor etnische minderheden, waarvan een absoluut en relatief groot deel in de grote steden woont. Het GSB zal daarbij dienen als voertuig voor de structurele inbedding van het beleid ten aanzien van inburgering en participatie en integratie minderhedenbeleid over de volle breedte van het gemeentelijk beleid.

Omdat de doorgroeiers de stad vaak verlaten, blijven forse inspanningen nodig om de kwetsbare groepen in de steden op te vangen en kansen te bieden. Ook is het gewenst de doorgroeiers meer dan voorheen aan de stad als woonplaats te binden en de economische structuur verder te versterken. Door de voortgaande vlucht van mensen met midden- en hoge inkomens uit de stad, is de dreiging van ruimtelijke segregatie tussen stad en ommeland nog aanwezig. Daarom zal het tempo van de herstructurering van wijken omhoog moeten. In dit kader is ook het verbeteren van de veiligheid en de leefbaarheid van belang. Daarbij zal de aandacht zich vooral ook richten op zichtbare verbeteringen in de kwetsbare wijken. In de brief van 18 februari 2002 (kamerstukken II 2001/2002, 24 036, nr. 247) aan de Tweede Kamer is een nadere analyse toegezegd van het geheel aan belemmeringen van en maatregelen voor het stimuleren van herstructurering van wijken. De uitkomsten van deze analyse kunnen leiden tot vereenvoudiging en stroomlijning van regelgeving enerzijds, en – indien dit past binnen randvoorwaarden als gelijk speelveld en budgettaire inpasbaarheid – tot nadere wetgeving op het gebied van mogelijke fiscale belemmeringen (met name bij overdrachtsbelasting, vennootschapsbelasting en BTW) anderzijds.

De positieve ontwikkeling in de afgelopen jaren op het terrein van werk en economie in de steden dient te worden bestendigd, waarbij de verdere ontwikkeling en benutting van Publiek Private Samenwerking een belangrijke rol zal spelen. Het is noodzakelijk dat de steden in blijven spelen op de nieuwe ontwikkelingen op het terrein van ICT. In de steden verlaten (te) veel jongeren het onderwijs zonder startkwalificatie. Door deze valse start hebben zij ook slechte vooruitzichten om zich een plaats in onze maatschappij te verwerven. Velen zijn al op voorhand verloren voor de arbeidsmarkt en de verlokkingen van carrières in de criminaliteit of in het illegale circuit zijn soms groot. De steden dienen daarom onverminderd in te zetten op het voorkomen van schooluitval, voortijdig school verlaten en op het verminderen van overlast die deze jeugd veroorzaakt.

Het kabinet is gezamenlijk verantwoordelijk voor de inhoud van het GSB; de coördinerend minister is verantwoordelijk voor bestuurlijke aanpak en het GSB-stelsel.

De burger centraal

Burgers, bedrijven en instellingen zijn belangrijke actoren bij het ontwikkelen en uitvoeren van beleid. GSB moet daarom vooral een vraaggericht aanbod bieden. Ter voorbereiding op de volgende convenantsperiode zal de betrokkenheid en de inbreng van de burgers, bedrijfsleven, instellingen en diensten, worden versterkt. Met het oog op een duurzame en gelijkwaardige integratie en participatie van etnische minderheden in de Nederlandse samenleving is de interculturalisatie van instellingen en de aansluiting van het aanbod van die instellingen op de vraag vanuit de pluriforme samenleving van groot belang. In dit kader is de integrale wijkaanpak, waar nodig ondersteund door een wijkontwikkelingsmaatschappij, een belangrijk voertuig.

Vergroten van de implementatiekracht, versterken van de lokale uitvoering en aanspreken op resultaten, 2002–2004

Het is belangrijk dat de overheid de verwachtingen die burgers en bedrijven ten aanzien van haar hebben zo goed mogelijk waarmaakt en dat ze doet wat ze toezegt. Daarom wordt er de komende jaren nadruk gelegd op het vergroten van de implementatiekracht van de steden, het versterken van de uitvoering van het GSB in de steden en het behalen en zichtbaar maken van resultaten door het inzetten van een Expert-team uitvoering GSB. Dit Expert-team uitvoering GSB zal de kwaliteit en het tempo van de uitvoering van het GSB (stadsconvenanten 1999–2004) gaan versterken. Met betrekking tot 2002/3 (uitvoering huidige convenanten) en 2004 (verlenging convenantsperiode met een jaar) moet de bureaucratische last tot een minimum beperkt worden. De huidige convenantsperiode wordt verlengd tot eind 2004. In overleg met de steden kunnen eventueel aanvullende resultaten worden afgesproken. De behaalde resultaten zullen voor de steden bepalend zijn of zij aanspraak kunnen maken op de door het Rijk gereserveerde middelen voor 2004. Daarnaast moet de lokale uitvoering worden versterkt en zo nodig geïnnoveerd. Hierbij zal in overleg met de stad bezien worden in hoeverre het nodig is de lokale inzet op prioritaire rijksthema's uit het Strategisch Akkoord te verhogen. In het bijgaande beleidsprogramma is hiervoor een planning aangegeven. Het betreft dan het vergroten van de veiligheid, het versterken van de preventieve jeugdketen (voorschoolse opvang, brede scholen, voortijdig school verlaten, breedtesport), het bevorderen van de integratie van etnische minderheden, het versterken van de sociale cohesie en de bewonersparticipatie, het verbeteren van het economisch vestigingsklimaat en de bereikbaarheid en de tempoverhoging van de herstructurering van stadswijken. De steden hebben zich vastgelegd op het behalen van meetbare resultaten. Het verwijtbaar niet halen van deze resultaten zal consequenties hebben voor de steden, bijvoorbeeld door het verlagen van toegekende voorschotten en/of het verlagen van toekomstige rijksbijdragen.

Vermindering van de bureaucratie convenantsperiode 2005 t/m 2009

De steden worden nog teveel geconfronteerd met de dubbele bureaucratie van monitoring en verantwoorden over prestaties op Meerjarig Ontwikkelings Plan (MOP)-niveau en verantwoording over verschillende departementale geldstromen die onderdeel uitmaken van het GSB. De voorbereiding van de nieuwe convenanten is gestart, waarbij Rijk en steden in 2003 eerst afspraken maken over het beleidskader GSB III, de meetbare doelstellingen en over de overige voorwaarden waaraan de MOP's moeten voldoen. De steden krijgen daarbij meer ruimte de landelijke GSB-doelstellingen op maat te vertalen naar de stadseigen situatie, zonder daarbij overigens de nuttige en noodzakelijke samenhangen binnen en tussen de pijlers uit het oog te verliezen. In het kader van stap 1 van de harmonisering van de financiële verantwoording, zal daarom in 2003 door de steden per pijler financieel verantwoord kunnen worden over 2002, via één virtuele loket bij BZK. Meer samenhang, ontkokering, beleidsconvergentie en verdergaande bundeling van geldstromen van de kant van het Rijk zijn belangrijke voorwaarden voor verantwoording over prestaties op MOP-niveau. Bij aanvang van de volgende convenantsperiode (2005 t/m 2009) moet deze programmatische verantwoording (stap 3 van de harmonisering) een feit zijn. Rijk en steden zullen de prestatieafspraken in maatwerkconvenanten vastleggen. Gedurende de uitvoering wordt op deze prestaties gemonitord. In een bestuurlijk overleg zullen steden en Rijk jaarlijks bezien of de uitvoering op tempo ligt. Ook zullen zij bezien of er nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen zijn waar de overheid op in moet spelen. In beide gevallen kunnen eventueel aanvullende afspraken gemaakt worden. Aan het einde van de convenantsperiode wordt verantwoording afgelegd over doelbereiking op de prestatieafspraken. Het verwijtbaar niet behalen van prestaties zal consequenties hebben. Daartoe worden prikkels (beloning en sancties) ingebouwd in de in te stellen brede doeluitkeringen en in de maatwerkconvenanten. De bestaande monitors en de door departementen gevraagde beleidsinformatie worden beter op elkaar afgestemd en geïntegreerd. De gegevens worden zoveel mogelijk op één moment verzameld via één frontoffice. Dit loket wordt in samenhang met het virtuele loket ontwikkeld. Met het oog op een grotere transparantie en het vergroten van het lerend vermogen, krijgt het instrument van zelfanalyse en visitatie een grotere rol.

De bestaande functie van het Extra-comptabel overzicht (ECO) als sturingsinstrument ten behoeve van de coördinerend minister wordt verder ontwikkeld. Daarmee wordt tevens de Tweede Kamer meer inzicht geboden in de financiële en beleidsmatige voortgang van het GSB.

Afstemming met omliggende gemeenten in het kader van het GSB

Knelpunten op de arbeidsmarkt, bereikbaarheid, wonen en groen dienen op het bestuurlijke schaalniveau waar ze spelen te worden aangepakt. Daarom wordt in de volgende convenantsperiode de regionale inbedding van het GSB verder verankerd. De aantoonbare regionale afstemming geldt dan ook als harde voorwaarde bij het sluiten van de stadsconvenanten. Voor stedelijke regio's met een sterke verwevenheid tussen centrumstad en omliggend gebied zal in de Wet gemeenschappelijke regelingen de mogelijkheid voor meer verplichtende intergemeenschappelijke samenwerking worden geïntroduceerd.

Versterking Europees stedelijk beleid

In Europees verband wordt een Europees netwerk voorbereid voor de uitwisseling van praktijkervaringen tussen de steden die deelgenomen hebben aan de URBAN pilot programma's, het URBAN I initiatief en het inmiddels lopende URBAN II initiatief. In totaal gaat het hierbij om 250 steden in de huidige 15 lidstaten. De Europese Commissie heeft hiervoor tot en met 2006 € 10 mln beschikbaar gesteld. In het kader van het streven naar beleidsinnovatie en het vergroten van het lerend vermogen van het GSB, zal het Rijk de URBAN-steden stimuleren om aan dit programma deel te nemen.

Beleidsartikel 10: Arbeidszaken overheid

Het kabinet ziet het optimaliseren van de dienstverlening aan de burgers en het waarborgen van moderne en hoogwaardige publieke voorzieningen als een belangrijke en permanente opgave en uitdaging. De overheid zal om die reden meer moeten investeren in de kwaliteit van de uitvoering, met het oogmerk efficiënter en doelmatiger te besturen en de burger beter te bedienen. De samenleving stelt namelijk steeds hogere eisen aan de publieke dienstverlening. Consumenten worden in de marktsector steeds vaker met moderne ICT-technieken snel, efficiënt, servicegericht en klantvriendelijk bediend. Zij verwachten dit ook van de publieke sector.

Een belangrijke voorwaarde voor het welslagen van deze missie is dat de publieke sector erin blijft slagen met het oog op de toekomstige ontwikkelingen, waaronder de vergrijzing, voldoende gekwalificeerd personeel en management aan te trekken en te behouden, en dit productief en effectief weet in te zetten. Dit vereist, naast klassieke instrumenten op het terrein van de arbeidsvoorwaarden, moderne arbeidsverhoudingen en een innovatieve aanpak van de bedrijfsvoering. De adequate doorvertaling van de modernisering van het arbeidsmarktbeleid en het activerende reïntegratiebeleid, zoals het kabinet is overeenkomen, speelt hierbij een belangrijke rol. Even wezenlijk als actueel bij dit alles is het uitgangspunt van de betrouwbare en integere ambtenaar.

In de Trendnota Arbeidszaken Overheid 2003, die als bijlage bij deze begroting verschijnt, wordt eveneens uitgebreid op deze thema's ingegaan.

Betere dienstverlening door innovatie en kwaliteitsverbetering

De dienstverlening van de overheid moet beter aansluiten op de wensen van de burgers en ruimte laten voor eigen keuzes. Daarom zet het kabinet krachtig in op het bevorderen van vraaggerichte dienstverlening en grotere betrokkenheid van de burgers bij de modernisering en invulling van diensten en voorzieningen. De publieke sector moet veel alerter zijn op de resultaten en effecten van haar handelen en de efficiëntie. Systematische inzet van kwaliteitsinstrumenten (waaronder het benchmarken van overheidsorganisaties en het houden van tevredenheidsonderzoeken onder burgers en werknemers) zal daarom bevorderd worden. Daarmee wordt tevens de transparantie en meetbaarheid van de publieke prestaties vergroot. Vergroting van de efficiëntie en de bestuurlijke effectiviteit heeft veel te maken met leiderschap en ondernemerschap van de publieke manager en zal bevorderd moeten worden door onder meer verdergaande samenwerking te stimuleren (bijvoorbeeld ketengericht, gebiedsgericht of publiek-privaat en tussen bestuurslagen of sectoren en door de bundeling van bedrijfsvoeringsvoorzieningen (shared service centers) en bekostigingsprikkels nader te onderzoeken.

Het innovatietraject wordt binnen de hele publieke sector uitgevoerd en krijgt onder meer gestalte door het verzamelen, delen en verspreiden van kennis en ervaring over goede praktijkvoorbeelden (via conferenties, websites en publicaties), door toegepaste research, door de stimulering van experimenten en pilots en door de bevordering van brede implementatie van succesvolle vernieuwingen. Dit geschiedt aan de ene kant vanuit de verantwoordelijke ministers voor hun eigen taakvelden (onderwijs, zorg en welzijn, defensie, politie en openbaar bestuur). Recent is daartoe binnen het taakveld openbaar bestuur het Innovatiecentrum Openbaar Bestuur, genaamd InAxis, ingesteld. Aan de andere kant zal Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties met inzet van het Programmabureau Innovatie en Kwaliteit Publieke sector het hele innovatietraject ondersteunen met initiatieven voor de gehele publieke sector. In 2003 wordt gerapporteerd aan de Kamer over de voortgang en de resultaten binnen de hele publieke sector.

Moderne arbeidsverhoudingen

Het kabinet hecht sterk aan goede verhoudingen met de werkgevers en werknemers. Ook bij de overheid. Het stelsel van arbeidsvoorwaardenvorming in de overheidssectoren functioneert in zijn huidige vorm bijna tien jaar. Dit voorjaar heeft het kabinet het functioneren van het stelsel geëvalueerd en het kabinetsstandpunt naar aanleiding van die evaluatie is inmiddels aan de Kamer gezonden (kamerstukken II, 2001/2002, 28 002, nr.3). De behandeling is in het najaar van 2002 voorzien.

Het stelsel voldoet, zo luidt de conclusie, aan de verwachtingen. Het heeft nieuwe uitdagingen, zoals de veranderde situatie op de arbeidsmarkt, goed opgevangen.

Het stelsel is met deze constatering echter niet af. Zo leidt de voortschrijdende decentralisatie binnen de sector Onderwijs tot enkele aanpassingen. Verder zal de vormgeving van het pensioenoverleg worden aangepast aan het gegroeide aantal sectoren.Tenslotte zullen witte vlekken in de informatievoorziening ten aanzien van zelfstandige bestuursorganen worden ingevuld. Bij dit alles wordt sterk overwogen de hoofdlijnen van het stelsel van de collectieve arbeidsvoorwaardenvorming vast te leggen in de Ambtenarenwet. BZK is voornemens daarbij eveneens de definitieve vormgeving van het bovensectorale pensioenoverleg in een wettelijke regeling te verankeren.

Mede in het licht van de evaluatie wil het kabinet de komende periode eveneens verkennen hoe tegen verdere normalisering van de ambtelijke verhoudingen, dat wil zeggen een (meer) marktconforme vormgeving van de individuele en collectieve arbeidsverhouding, moet worden aangekeken. Onderzocht wordt in hoeverre het mogelijk en wenselijk is geheel of gedeeltelijk de overstap naar het systeem van de marktsector te maken. Aan de Tweede Kamer is hierover een notitie toegezegd.

Activerend reïntegratiebeleid; modernisering van de (bovenwettelijke) regelingen

Het kabinet zet in op het vergroten van het arbeidsaanbod door de inzetbaarheid van personeel te vergroten en de uitval terugdringen. Via een groot aantal maatregelen, waaronder ingrepen in de wettelijke en bovenwettelijke uitkeringen van de WAO en WW, wil het kabinet dit stimuleren. Voor wat betreft de bovenwettelijke uitkeringen zijn de sociale partners primair verantwoordelijk. Regelingen, die werkhervatting aantoonbaar ontmoedigen, zouden moeten worden versoberd of afgeschaft, evenals regelingen die lastig uitvoerbaar zijn, of waarvan de uitvoeringskosten niet meer in verhouding staan tot de uitkeringsbedragen.

Er zijn bij de overheid voorbeelden van dat soort regelingen, zoals de suppletieregeling voor werklozen, gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers en de onverminderde loondoorbetaling in (een deel van) het tweede ziektejaar. Bovenwettelijke regelingen dienen daarentegen primair (tijdige) werkhervatting te belonen in plaats van inactiviteit. Het kabinet zal de onder zijn gezag vallende sectoren hierop bij de eerstvolgende CAO-onderhandelingen aanspreken. BZK zal de sociale partners inzicht verschaffen in de werking van de regelingen en de mogelijkheden voor bijstelling.

Pensioenen

Aandachtspunt van het kabinet is de betaalbaarheid van pensioenen nu en in de toekomst. De consequenties van de bevolkingssamenstelling en de verslechterde economische situatie vereisen voortdurende aandacht. In het overleg met andere betrokken ministeries, het ABP en de sociale partners zullen de toekomstopties terzake worden verkend.

Betrouwbare ambtenaar; modernisering Ambtenarenwet

Een goede dienstverlening impliceert dat burgers onvoorwaardelijk op de overheid moeten kunnen vertrouwen. Dat stelt hoge eisen aan alle overheidswerknemers. Zij moeten zich houden aan de normen en waarden die verbonden zijn aan het uitoefenen van de overheidstaak.

Voor een kwalitatief hoogwaardig overheidsapparaat is ook essentieel dat deze grondbeginselen helder en kenbaar zijn. BZK wil dit stimuleren door enkele kernbeginselen in de Ambtenarenwet te verankeren en voorts door (mede)overheden te verplichten tot het opstellen van een gedragscode voor ambtenaren. De memorie van toelichting bij het wetsvoorstel zal handvatten bieden voor de inhoud van de gedragscode. In het kader van een modernisering van de Ambtenarenwet is een wetsvoorstel met deze strekking in voorbereiding.

Beleidsartikel 11: Kwaliteit rijksdienst

Taakstelling

Voor het Rijk is in het Strategisch Akkoord opgenomen, dat naast vergroting van de efficiency en effectiviteit, de beleidskernen kleiner moeten worden. Ook moet er minder geld aan externe inhuur worden besteed. De les van vorige bezuinigingsoperaties is dat – zonder dat vooraf de inhoud en richting wordt bepaald en zonder monitoring van de uitvoering – de resultaten niet zijn gewaarborgd en mogelijk zelfs verlies aan kwaliteit optreedt. Binnen drie maanden zal de minister van BZK een plan van aanpak voor de vormgeving van de monitor opstellen. In het plan van aanpak zal aandacht besteed worden aan de verdere uitwerking van de taakstelling, de uitvoeringscriteria en aanzetten tot de concrete invulling. Bij de te nemen maatregelen zal, gezien het Strategisch Akkoord, aandacht moeten worden besteed aan het terugdringen van de bureaucratie door deregulering, het vergroten van efficiency door ondermeer door verbetering van de bedrijfsvoering, het wegnemen van overlap en de verbetering van de resultaatgerichte uitvoering.

Vernieuwing HRM-stelsel

Ter verbetering van de kwaliteit en efficiency van de personele functie op de departementen start het kabinet een operatievernieuwing HRM-stelsel Rijk met als doel de personeelsvoorzieningen rijksbreed te bundelen in een zogenaamd shared service center. Verder wordt een systeem van benchmark en visitatie ontwikkeld. Hiermee kunnen ministeries of onderdelen daarbinnen zichzelf toetsen en met elkaar vergelijken.

Naast investeringen in informatie en organisatie zijn ook investeringen in mensen noodzakelijk. Met name de manager is het visitekaartje van de werkgever. Een programma zal worden gestart om de professionaliteit van de personeelsadviseurs te verhogen. Verder worden de reïntegratie inspanningen voor langdurig zieke medewerkers en arbeidsgehandicapten gecontinueerd.

Voorts komt er een nieuw beloningsstelsel, dat ondermeer tot doel heeft medewerkers nadrukkelijker op gerealiseerde activiteiten en ontwikkeling te belonen.

Beloningscommissie

In 2002 wordt een beloningscommissie ingesteld. Taken van deze commissie zijn: ijking van de beloningspositie van de ambtelijke en politieke top in de sector Rijk aan relevante deelarbeidsmarkten; normen opstellen voor de inkomenstoeslagen van de ambtelijke top sector Rijk en adviseren van de vakminister in het geval deze de maximum toeslag wenst te overschrijden. Aan de hand van de opgedane inzichten adviseert de commissie de vakministers gevraagd en ongevraagd over een passende beloning(sontwikkeling) voor topfunctionarissen van onder de departementen ressorterende diensten en publiekrechtelijke zelfstandige bestuursorganen.

Organisatie Rijksdienst

Naast deze activiteiten is in het Strategisch Akkoord aangekondigd dat er een onderzoek zal komen naar de toekomstige organisatie van de rijksdienst. Voor eind 2002 zal in overleg met alle betrokkenen een plan van aanpak gereed zijn.

Ook een kleinere rijksoverheid moet een goede positie op de arbeidsmarkt behouden. Dat vraagt om bestendiging van acties op het vlak van arbeidsmarktcommunicatie en instroom van specifieke, schaarse groepen.

CAO-Rijk

In het Strategisch Akkoord zijn diverse beleidsmaatregelen aangekondigd die consequenties kunnen hebben voor de arbeidsvoorwaarden van de sector Rijk. Deze maatregelen zijn onderwerp van gesprek in de komende CAO-onderhandelingen die de minister van BZK in het najaar 2002 voert met de Samenwerkende centrales van overheidspersoneel.

Management development voor het Rijk

De noodzaak van een kwalitatief en kwantitatief goed topmanagement bij het Rijk is groot. Een goede, op hun taak toegeruste, bezetting van functies in de top van het Rijk, waarbij selectie op basis van kwaliteit leidend is, blijft een belangrijk aandachtspunt. Selectie op basis van kwaliteit volgens de ABD procedures blijft onverkort gehandhaafd in de toekomstige regeerperiode. Dit betekent dat topambtenaren niet uit hun functie kunnen worden ontheven omwille van hun politieke achtergrond of vanwege het feit dat zij hebben gewerkt voor een kabinet met een andere politieke signatuur.

De Algemene Bestuursdienst (ABD) wordt in toenemende mate geconfronteerd met een opvolgingsvraagstuk. Dit vloeit voort uit de stijging van het aantal vacatures in de afgelopen jaren, terwijl de leeftijdsopbouw van de ABD indiceert dat binnen enkele jaren een aanzienlijke uitstroom mag worden verwacht. Om dit vraagstuk het hoofd te bieden moet opvolgingspotentieel in beeld worden gebracht en verder worden ontwikkeld. Daarvoor is onder meer een adequate wervingspositie voor het Rijk op dit segment van de arbeidsmarkt nodig. De ontwikkeling van zittend en toekomstig managementpotentieel wordt bijvoorbeeld door de start van het ABD-kandidatenprogramma geïntensiveerd. Met het voeren van concern-Management Development (MD) worden de MD-functie en de MD-processen (alle processen gerelateerd aan werving en selectie op schaal 14 en hoger) bij de ministeries versterkt en geharmoniseerd. Ook het consequent toepassen van het systeem van werkafspraken behoeft aandacht.

Het kabinet is voornemens om in 2003 over te gaan tot de oprichting van een pool van ABD-managers voor interim-opdrachten. Een dergelijke pool biedt een structurele oplossing voor de toenemende vraag naar topmanagers en -adviseurs voor (tijdelijke) projecten. Aan de andere kant bestaat bij veel managers de groeiende behoefte om in gestructureerd verband hun kwaliteiten in te zetten voor tijdelijke opdrachten. Dit voornemen biedt de mogelijkheid deze twee ontwikkelingen bij elkaar te brengen en draagt tevens bij aan de vermindering van de inhuur van externen bij het Rijk.

Beleidsartikel 14: Toezicht en onderzoek openbare orde en veiligheid

Inspectie Openbare Orde en Veiligheid

De recent doorgevoerde (organisatorische) scheiding tussen beleid, uitvoering en toezicht leidt ertoe dat het jaar 2003 in het teken zal staan van de verdere implementatie van het integratieproces van de voormalige Inspectie voor de politie en de Inspectie Brandweerzorg en Rampenbeheersing. De samenvoeging van beide inspecties tot de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid heeft mede tot doel om de toezichtsfunctie efficiënter te kunnen uitvoeren. Teneinde de prestaties van de politiekorpsen en rampenbestrijdingsorganisaties beter zichtbaar en onderling vergelijkbaar te maken wordt de toezichtsfunctie geïntensiveerd. Hiertoe is een analyse gemaakt waarin de contouren van de toezichtconceptie en de informatierelaties tussen de Inspectie OOV en de onder toezicht gestelden zijn geformuleerd. Dit eindbeeld met betrekking tot het gewenste stimulerende toezicht zal leidend moeten zijn bij de vormgeving van de toezichthoudende taken en het bijbehorend instrumentarium van de Inspectie OOV. Daartoe zullen in het jaarplan voor 2003, dat in het najaar wordt vastgesteld, in ieder geval de volgende activiteiten worden opgenomen:

– het volgen van de toepassing van het kwaliteitsstelsel zoals dat voor de politiekorpsen is vastgesteld;

– het uitvoeren van algemene doorlichtingen met betrekking tot de (voorbereiding op) de rampenbeheersing in de veiligheidsregio's. BZK vervult op dit terrein een coördinerende rol ten aanzien van de betrokken rijksinspecties en draagt zorg voor integrale rapportages aan de Tweede Kamer. De Inspectie Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieu en de Inspectie Gezondheidszorg zijn structureel betrokken bij de algemene doorlichtingen en zullen ook daadwerkelijk aan de onderzoeken van de Inspectie OOV deelnemen. Van de Inspectie VROM zullen de bevindingen van VROM-brede gemeenteonderzoeken met betrekking tot risicovolle bedrijven worden meegenomen. Incidenteel zal het voorkomen dat ook andere rijksinspecties worden betrokken bij het toezicht op de voorbereiding van de rampenbeheersing;

– een evaluatie van de implementatieactiviteiten met betrekking tot het Referentiekader Conflict- en Crisisbeheersing 2002 in de politieregio's;

– het uitvoeren van toezichthoudende taken op het politieonderwijs;

– het uitvoeren van periodiek toezicht op de vuurwapenvaardigheid van de politie;

– het uitwerken van structureel en systematisch toezicht op de politiekorpsen (dit als het equivalent van de algemene doorlichting op de rampenbeheersing);

– het uitvoeren van toezicht op de prestatieafspraken die de politie maakt met de ketenpartners;

– het uitvoeren van een aantal beheersmatige activiteiten in het kader van de vormgeving van de nieuwe inspectie.

Onderzoeksraad voor veiligheid

In 2003 zal de Onderzoeksraad voor veiligheid worden ingesteld. De raad heeft tot taak te onderzoeken en vast te stellen wat de (vermoedelijke) oorzaken van voorvallen zijn en zonodig aanbevelingen te doen.

2.1.b. Het beleidsprogramma

Beleidsprogramma van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

De minister en de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties hebben een robuust beleidsprogramma opgesteld waarmee op limpide wijze uitvoering wordt gegeven aan het Strategisch Akkoord. De beleidsvoornemens richten zich op het (doen) verhogen van de prestaties van overheidsinstellingen, een integer ambtenarenapparaat, een actieve grondwetsagenda en het betrekken van het openbaar bestuur bij het oplossen van de maatschappelijke urgenties.

Veiligheid

De belangrijkste uitdaging uit het Strategisch akkoord is een veiliger samenleving. Nederland moet veiliger. In ons land is een klimaat van onveiligheid ontstaan: burgers maken zich ongerust over de criminaliteit en onveiligheid. Naast deonveiligheidsgevoelens baren ook de feiten rond de onveiligheid zorgen. Ernstige delicten zoals de geweldsmisdrijven, vernielingen en misdrijven tegen de openbare orde zijn toegenomen. Criminaliteit en onveiligheid beperken fundamentele vrijheden van burgers en brengen hoge maatschappelijke onkosten met zich mee. Een samenleving kan niet functioneren zonder een adequaat niveau van veiligheid. Om Nederland veiliger te maken heeft de criminaliteitsbestrijding de hoogste prioriteit van het kabinet. Veiligheid is echter meer dan de afwezigheid van criminaliteit. Investeringen in versterking van het toezicht en de handhaving zijn ook nodig. Voorts moet worden geïnvesteerd in het voorkómen van onveiligheid: pro-actie (het aanpakken van de diepere oorzaken van onveiligheid) en preventie. Het is van wezenlijk belang dat evenwicht bestaat in de veiligheidsketen en dat een optimale synergie van maatregelen in de sfeer van preventie en repressie.

De ministers van BZK en Justitie en de staatssecretaris van BZK zullen medio oktober, voor de behandeling van de begroting van BZK, het programma van maatregelen met de voorlopige werktitel «SamenWerken aan Veiligheid» presenteren. Hierin worden reële, gekwantificeerde doelen en prioriteiten vastgesteld. Afstemming binnen de gehele veiligheidsketen is daarbij een noodzakelijke voorwaarde. Belangrijke doelstellingen die het kabinet voor ogen heeft, zijn het verhogen van het aantal aanhoudingen, het verhogen van ophelderingspercentages, het wegwerken van achterstanden (plankzaken) en het terugdringen van het aantal heenzendingen. Per jaar zullen extra zaken worden afgehandeld door de politie, oplopend tot 80 000 in 2006 en verder. In het bijzonder richt het kabinet zich daarbij op de aanpak van veelplegers, om daarin een trendbreuk te realiseren. Veelplegers zijn daders met meer dan 10 antecedenten op hun naam. Volgens politiecijfers nemen veelplegers ongeveer 20% van alle geregistreerde en opgehelderde criminaliteit voor hun rekening. Gekwantificeerde doelstelling is: in het jaar 2003 worden 20 000 extra zaken aangepakt waarbij het accent wordt gelegd bij de aanpak van veelplegers. Hiervoor gekwantificeerde prestatieafspraken gemaakt met de politie in combinatie met concrete doelstellingen voor de ketenpartners als het openbaar ministerie en van de zittende magistratuur. Er zullen geen extra middelen voor deze doelstelling beschikbaar komen, het resultaat moet worden bereikt door doelmatiger en doeltreffender werken. Tevens zullen afspraken gemaakt worden over het substantieel terugdringen van het ziekteverzuim ten behoeve van de executieve dienst.

Het programma van maatregelen wordt voor de politie uitgewerkt in een convenant. De bewindspersonen maken vervolgens voor juni 2003 met de individuele korpsbeheerders concrete afspraken gemaakt over de prestaties van hun korps en over de wijze waarop zij verantwoording afleggen. Om de prestaties van de politie te verhogen, worden de controlebevoegdheden van de politie op wapens in voertuigen uitgebreid. Tevens komt er een wet cameratoezicht. De mogelijkheid om databestanden in het belang van de rechtshandhaving en opsporing te koppelen wordt vergroot. De informatiehuishouding van de politie wordt geprofessionaliseerd.

Voor de sturing van de politie is aanpassing en aanvulling van de Politiewet 1993 van belang. De verantwoordelijkheid van de minister van BZK voor het beheer van de politie wordt versterkt. De minister zal bestaande bevoegdheden gericht inzetten. Bij nieuwe bevoegdheden is te denken aan het creëren van een uitdrukkelijke grondslag om regels te kunnen stellen aan de informatiehuishouding van de politie. Verder bepalen ook de beleidskeuzen die worden gemaakt in het programma van maatregelen op welke aspecten de sturingsrelatie BZK-korpsbeheerder verdergaand wordt aangescherpt. Daarnaast is ook de voortgang in de resultaatsafspraken met de politie en de invoering van de figuur van de gekozen burgemeester een reden voor een nadere bezinning op de verhouding Rijk-korpsen.

In die verhouding zal de minister van Justitie bij uitsluiting bepalend zijn voor de inzet en het stellen van prioriteiten bij de strafrechtelijke handhaving. De kernteams worden samengevoegd tot één nationale recherche, gepositioneerd bij het KLPD en rechtstreeks aangestuurd door het openbaar ministerie. Het kabinet hecht daarbij aan het behoud van een verbinding tussen de nationale en de bovenregionale recherche, om te bevorderen dat het functioneren van de gehele recherchekolom wordt versterkt en de resultaten van de politie op het gebied van opsporing worden verhoogd. Daarvoor is tevens van belang dat zo veel mogelijk belemmeringen worden weggenomen zodat informatie gericht kan worden gebruikt voor opsporing.

Onveiligheid die de burger ervaart bij rampen vraagt onverminderde inspanning. Na Enschede en Volendam heeft het vorige kabinet reeds in het kader van het herstel van vertrouwen een hoog ambitieniveau geformuleerd. De staatssecretaris van BZK presenteert medio oktober een meerjarig beleids-en actieprogramma. De acties zijn erop gericht de rampenbeheersing in zijn totaliteit te versterken en de handhaving en het toezicht te verscherpen.

Grotestedenbeleid

Het GSB wordt voortgezet met een gerichte aandacht voor de actuele hoofdopgaven in de steden, waarbij veiligheid topprioriteit is. Doelstelling van BZK voor de komende kabinetsperiode is het opzetten van de vierde pijler «Veiligheid» binnen het GSB. Door het formuleren van concrete doelstellingen waarop de gemeente zal worden afgerekend, ontstaat voor de burger een helder beeld van de gemeentelijke inzet. De verloedering in met name de oudere en arme wijken zal een halt worden toegeroepen. Daarnaast is er een gerichte en versterkte aanpak van de problemen bij de integratie van etnische minderheden, bij jongeren en onderwijs, het vertrek van midden en hoge inkomens uit de stad en bij de bereikbaarheid en het economische vestigingsklimaat van grote steden. Het vorige kabinet heeft convenanten gesloten met resultaatafspraken met de grote steden. De steden zullen zich hierover deze kabinetsperiode moeten verantwoorden. Het komt er nu op aan tempo te maken in de uitvoering om tot zichtbare resultaten te komen. Een Expertteam Uitvoering GSB wordt ingesteld om de steden te ondersteunen bij het versnellen van de daadwerkelijke uitvoering van de plannen. Zo nodig worden daarvoor aanvullende resultaatafspraken gemaakt in relatie tot de gereserveerde middelen voor 2004. Voor de periode 2005–2009 worden nieuwe convenanten met harde resultaatafspraken afgesloten.

Jeugd: opvoeden en aanpakken

BZK, OCW, VWS, Justitie en SZW werken deze kabinetsperiode aan een samenhangend jeugdbeleid met als doel te voorkomen dat jeugdigen tussen wal en schip geraken. Beleidsinhoudelijke versnippering wordt tegengegaan. Daar waar nodig worden financiële regelingen ontschot en gebundeld en regelgeving vereenvoudigd. Dit alles moet bijdragen aan een adequatere en slagvaardiger uitvoering en een werkzame, sluitende jeugdketen.

Beter Bestuur voor Burger en Bedrijf

Burgers en bedrijven verwachten van de overheid dat zij maatschappelijke problemen daadkrachtig aanpakt, duidelijke doelen formuleert en zichtbare resultaten boekt. Zij vinden het belangrijk dat de overheid keuzevrijheid biedt en ruimte en voorwaarden schept voor ondernemingen en het zelfoplossend vermogen van de samenleving. Dat betekent dat de overheid regelzucht en bureaucratie moet laten afnemen. Tegelijkertijd moet de overheid de doeltreffendheid en de efficiency van haar handelen laten toenemen. Daarbij dient de focus gericht te zijn op de overheidstaken die voor burgers en bedrijven het belangrijkst zijn: het gaat om het verbeteren van de prestaties van de overheid als wetgever en handhaver, als marktmeester, als bestuurder en als dienstverlener. Met deze omslag gaat dit kabinet voortvarend aan de slag door een operatie « Beter Bestuur voor Burger en Bedrijf» te starten. De operatie heeft drie speerpunten:

– Terugdringen van bureaucratie en regelzucht;

– Verbeteren van de publieke dienstverlening en de kwaliteit van het overheidsbestuur;

– Vergroten van de keuzevrijheid van burgers en ondernemers.

Binnen de operatie Beter Bestuur voor Burger en Bedrijf zijn twee gekwantificeerde doelstellingen geformuleerd. BZK is verantwoordelijk voor de monitoring en meting van de volumetaakstelling Rijk van gemiddeld 5%. Doelstelling van BZK is om in 2006 daadwerkelijkte komen tot gemiddeld 5% minder fte's. Hiertoe zal BZK, op basis van de plannen van aanpak van de verschillende ministeries, een samenhangende en gecoördineerde aanpak ontwikkelen gericht op de kwaliteit van de overheid. Tweede is doelstelling heeft betrekking op de dienstverlening aan de burger: in 2003 moet 35% van de overheidsdiensten elektronisch kunnen verlopen, in 2006moet dit 55% zijn.

Integriteit

Een daadkrachtig integriteitsbeleid past in het steven naar hernieuwd vertrouwen in het openbaar bestuur. Dit beleid richt zich zowel op de ambtenaren als op de bestuurders. Om overheden daarbij te ondersteunen zal een internetsite integriteit worden opgezet en wordt een herziene handleiding voor kwetsbaarheidsonderzoeken uitgebracht. Enkele kernbeginselen van integriteit worden in de Ambtenarenwet verankerd. Regels voor nevenfuncties, financiële belangen en de zogenaamde «klokkenluiders» zijn opgenomen in de wijziging van de Ambtenarenwet die thans bij de Eerste Kamer voorligt. De mede-overheden zullen verplicht worden een gedragscode voor ambtenaren op te stellen.

Gekozen burgemeester

Er zullen op korte termijn scenario's worden ontwikkeld voor de invoering van de direct gekozen burgemeester, waarin onder meer worden aangegeven op welke termijn dit mogelijk is en welke wetswijzigingen hiervoor noodzakelijk zijn. Tevens wordt een wetsvoorstel voorbereid waarin de huidige benoemingsprocedure voor de burgemeester op twee onderwerpen wordt aangepast: de aanbeveling van de raad zal niet langer openbaar zijn en het burgemeestersreferendum wordt afgeschaft.

Gemeentelijke herindeling

Een geactualiseerd beleidskader gemeentelijke herindeling wordt zo spoedig mogelijk voorbereid. Hierin zal bijzondere aandacht worden geschonken aan de facilitering van processen van vrijwillige gemeentelijke herindeling, want dit zal bij het te wijzigen herindelingsbeleid voorop staan. Het kabinet zal geen herindelingen meer entameren tenzij dit op verzoek van betrokken gemeenten geschiedt danwel op een daartoe strekkend voorstel van de provincie berust.

WGR

De intergemeentelijke samenwerking in regionaal verband zal binnen de bestuurlijke hoofdstructuur worden geregeld, via een uitbreiding van de Wet gemeenschappelijke regelingen. Bijzondere vormen van samenwerking op basis van de Kaderwet bestuur in verandering zullen worden beëindigd, de wet zal uiterlijk op 1 januari 2004 worden ingetrokken.

OZB

De Onroerende Zaak Belasting voor woningen wordt in 2005 afgeschaft. De gemeenten worden hiervoor macro gecompenseerd via het Gemeentefonds. De Kamer wordt nog voor de jaarwisseling geïnformeerd over de vormgeving van de afschaffing en de wijze van compensatie.

Grondwetsagenda

Dit kabinet staat voor integratie van verschillende bevolkingsgroepen met behoud van pluriformiteit op basis van wederzijdse afhankelijkheid, betrokkenheid en gelijkwaardige participatie. Dat vergt omgaan met religieuze, culturele en etnische verschillen op basis van het respect voor de fundamentele waarden en normen die de Nederlandse samenleving kenmerken. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zal in deze kabinetsperiode voortdurend impulsen geven aan het politieke, maatschappelijke en juridische debat over de mogelijkheden en de grenzen van onze grondrechten: wat kan er wel, wat kan er niet? Helderheid over en kennis van de spelregels is een van de belangrijkste voorwaarden voor een respectvol maatschappelijk leven.

Wat betreft het concrete wijzigingsvoorstel van het Grondwet aangaande het correctief referendum: uit artikel 137 van de Grondwet vloeit de verplichting voort het wetsvoorstel tot verandering in de Grondwet inzake het correctief referendum in tweede lezing bij de Tweede Kamer aanhangig te maken. Dit is inmiddels geschied. Dit wetsvoorstel zal echter niet worden ondersteund. Daarnaast bevordert het kabinet de spoedige intrekking van de Tijdelijke referendumwet. Een wetsvoorstel tot intrekking van de Tijdelijke referendumwet is inmiddels om advies bij de Raad van State aanhangig gemaakt.

2.2. De artikelen

ARTIKEL 1: GRONDWET EN DEMOCRATIE

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het bevorderen van het goed functioneren van de democratische rechtstaat en het constitutioneel bestel, zoals deze onder meer zijn neergelegd in de Grondwet, het Statuut en Europese en internationale verdragen.

Wat willen we bereiken?

A. Verwezenlijking en ontwikkeling van grondrechten.

B. Het constitutioneel bestel actualiseren.

C. Het algemeen democratisch proces bevorderen.

D. Handhaven en verbeteren van het bestuursrecht.

Wat gaan we daarvoor doen?

A. Aan het aspect van handhaven en ontwikkeling van grondrechten wordt uitvoering gegeven door de grondrechten in de Grondwet en in verdragen verder te ontwikkelen, dat wil zeggen waar nodig aan te passen aan de moderne samenleving. De nieuwe informatie- en communicatietechnologie, de verdere internationalisering van Nederland en de globalisering, alsmede de vele culturen in ons land leiden tot indringende grondrechtelijke vraagstukken. Naar aanleiding van recente commotie over uitlatingen van imams, zal het kabinet op korte termijn een notitie opstellen over de vraag welke grenzen de Nederlandse wet stelt aan uitlatingen van godsdienstige aard. De Algemene wet gelijke behandeling (Awgb) zal worden uitgebreid en gewijzigd i.v.m. de implementatie van EG-richtlijnen 2000/43 (antirassendiscriminatie) en 2000/78 (gelijke behandeling bij arbeid en beroep). Verder zal ter uitvoering van de wetgevingsvoornemens die voortvloeien uit de in 2002 afgeronde evaluatie van de Awgb in 2003 een wetsvoorstel worden opgesteld. Daarnaast zullen bijdragen worden geleverd aan het bevorderen van de toetreding van de EU tot het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de verwezenlijking van grondrechten in de EU; in het perspectief hiervan wordt in 2002 een internationaal congres georganiseerd.

B. De constitutionele toetsing van wetten aan de grondwet wordt bezien in het kader van de discussie over de introductie van grondrechten in het Europese Unieverdrag. Het kabinet zal in het standpunt over het advies van de AIV aangeven op welke wijze grondrechten op het niveau van de EU moeten worden gewaarborgd. De discussie over de opheffing van het constitutioneel toetsingsverbod loopt reeds door het initiatiefwetsvoorstel van GL en de kabinetsnotitie over dit onderwerp. Voorts zullen ten behoeve van de tweede lezing alle in eerste lezing aanvaarde voorstellen tot wijziging van de Grondwet ingediend worden.

– Met betrekking tot het referendum kan gezegd worden dat het kabinet dit niet zal ondersteunen.

– Met betrekking tot de deconstitutionalisering van de benoeming van de burgemeester en van de commissaris van de Koningin hoopt het kabinet op een voorspoedige behandeling; dit voorstel loopt vooruit op de staatsrechtelijke ontwikkelingen omtrent de positie van de burgemeester.

– Met betrekking tot de tijdelijke vervanging van volksvertegenwoordigers wegens zwangerschap, bevalling en ziekte en de wijziging van artikel 23 van de Grondwet (samenwerkingsschool) hoopt het kabinet de daarbij behorende uitvoeringswetgeving in de herfst in te dienen.

C. Het jaar 2003 kent de verkiezing van provinciale staten. In het verlengde van de in 2002 gehouden campagnes voor de gemeenteraads- en Tweede Kamerverkiezingen zal een mediacampagne gehouden worden om de kennis en bewustwording met betrekking tot het onderwerp verkiezingen onder de kiezers te vergroten. De ongeveer 12 mln kiesgerechtigden kunnen alleen via massamedia bereikt worden. Onder de doelgroep zal onderzoek plaatsvinden voor en na de mediacampagne. Ten behoeve van de dagelijkse voorlichting aan kiezers, politieke partijen, gemeenten en provincies wordt een call-centre ingericht voor de verkiezingen in 2003.

De respondenten waarderen de voorlichtingscampagne voor de gemeenteraadsverkiezingen met gemiddeld 6.4, resp. de Tweede Kamerverkiezingen met 6.3, hetgeen iets lager is in vergelijking met vergelijkbare postbus 51 campagnes (benchmark door de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD): 6.8). De campagnes scoorden op het punt herkenning 88% (gemeenteraadsverkiezingen) en 89% (Tweede Kamerverkiezingen). In totaal wisten 88% respectievelijk 89% van de respondenten aan het slot van de voorlichtingscampagne dat de eerst komende verkiezingen die van de gemeenteraden zouden zijn. De campagnes hadden een herinnerd bereik gerealiseerd onder het algemeen publiek van 18 jaar en ouder van 70% (gemeenteraadsverkiezingen) en van 67% voor de Tweede Kamerverkiezingen. Dit bereik is hoger dan campagnes met vergelijkbare media-inzet, die een herinnerd bereik van gemiddeld 57% halen. De stemintentie van 64% voorafgaande aan de start van de voorlichtingscampagne voor de gemeenteraadsverkiezingen steeg naar 76% in de week voorafgaand aan de verkiezingen. Gedurende de voorlichtingscampagne voor de Tweede Kamerverkiezingen bleef de stemintentie constant. Bovenstaande wijst erop dat het gekozen campagneconcept, ondanks de iets mindere waardering, wel goed gecommuniceerd heeft. Voor de campagne 2003 wordt gestreefd naar dezelfde aanpak voor de verkiezingen van provinciale staten.

De voorlichtingscampagne voor de Tweede Kamerverkiezingen is overigens op 6 mei 2002 gestaakt. De resultaten zijn dan ook gemeten voor dat tijdstip.

In 2002 is evaluatierapport van het Sociaal cultureel planbureau naar niet-stemmers uitgebracht. De resultaten zijn niet verrassend in die zin dat er nieuwe inzichten zijn ontstaan omtrent de categorie niet-stemmers en omtrent de motieven om niet te gaan stemmen. Deze blijven dezelfde zoals zij reeds bekend zijn uit eerder onderzoek en nopen niet tot aanpassing van de voorlichtingscampagne.

D. De verbeteringen van het bestuursrecht concentreren zich op de maatregelen die zijn aangekondigd in het kabinetsstandpunt over de in 2002 afgeronde tweede evaluatie van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en het daarbij gevoegde werkprogramma voor de Awb.

Wat mag het kosten?

Voor de voorlichtingscampagne verkiezingen 2003 is € 1 mln beschikbaar. Voor de totale campagne 2002–2003 was € 3,7 mln beschikbaar gesteld. In 2003 worden geen kosten meer gemaakt voor het referendum. Voorts bestaan de uitgaven uit apparaatskosten (zie punt 3).

2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens

3. Budgettaire gevolgen van beleid

4. Budgetflexibiliteit

Voor artikel 1 zijn de verplichtingen- en kasramingen gelijk.

5. Veronderstellingen

Voor de voorlichtingscampagne verkiezingen is uitgangspunt dat het kabinet de volledige termijn uitzit.

6. Groeiparagraaf

De aard van de materie maakt dat vertaling in prestatie-indicatoren erg lastig is.

ARTIKEL 2: POLITIE

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het scheppen van de randvoorwaarden voor een goed functionerende politieorganisatie waardoor zij in staat is het toezicht en de opsporing te versterken en een adequaat niveau van hulpverlening te bieden, en zodoende een bijdrage levert aan een veiliger samenleving.

De politie is er voor de veiligheid; door de uitvoering van haar wettelijke taken levert de politieorganisatie een bijdrage aan veiliger samenleving. Het begrip veiligheid heeft een subjectieve en een objectieve component. De inzet van de politie richt zich op beide. De wijze waarop de politie zich manifesteert, bepaalt mede het gevoel van veiligheid bij de burger (subjectieve component). Parallel hieraan gaat het erom dat de politie het aantal overtredingen weet te beperken en de misdaad – waaronder terrorisme – weet terug te dringen en zoveel mogelijk te voorkomen (objectieve component).

«Verantwoordelijkheid Minister van BZK»

Het Nederlandse politiebestel is decentraal van aard. De verantwoordelijkheidsverdeling laat zich kenmerken door het uitgangspunt decentraal wat kan, centraal wat moet. Dat betekent dat de uitvoering van politietaken primair op regionaal en lokaal niveau plaatsvindt onder gezag van enerzijds de burgemeesters en anderzijds het openbaar ministerie.

De Minister van BZK is verantwoordelijk voor het doelmatig en doeltreffend functioneren van het politiebestel. Conform het Strategisch akkoord neemt de Minister nadrukkelijk rechtstreeks verantwoordelijkheid voor het beheer van de korpsen. Hij draagt zorg voor de beheersmatige randvoorwaarden waaronder de politieorganisatie functioneert (budgettair, juridisch, organisatorisch). Dit geldt zowel op regionaal niveau als op het bovenregionale en landelijke niveau. De Minister benoemt de korpsbeheerders, die verantwoording aan hem afleggen over het nakomen van de gemaakte prestatieafspraken.

Samen met de Minister van Justitie formuleert de Minister van BZK in het Beleidsplan Nederlandse Politie de centrale doelen van het politiebeleid en maakt hij op basis hiervan met de individuele korpsen resultaatsafspraken over de bijdrage van het korps aan het realiseren daarvan.

In de komende periode is het beleid gericht op het versterken van toezicht in het publieke domein, het versterken van de opsporing en het bieden van een adequaat niveau van hulpverlening. De operationele doelstellingen dragen bij aan de realisering hiervan.

Versterking toezicht en handhaving

De politie dient optimaal zichtbaar bereikbaar en beschikbaar te zijn, waarbij zij indien nodig normhandhavend optreedt. Een van de vormen waarin dit streven gestalte kan krijgen, is de verdere ontwikkeling van de gebiedsgebonden politiezorg.

Onderstaande indicatoren maken inzichtelijk in welke mate de politie slaagt in het bereiken van deze doelstelling. Daarbij is de politie mede afhankelijk van de prioriteitenstelling op regionaal niveau. Jaarlijks zal het tussenliggende resultaat worden opgenomen in het departementale jaarverslag vanaf 2003.

De kern van de ambitie bij de handhaving van de openbare orde is het herwinnen van het gezag in het publieke domein door intensiever toezicht, intensievere handhaving en duidelijke normstelling. De achterliggende doelstelling is een verbetering van zowel de objectieve veiligheid als het subjectief veiligheidsgevoel van de burger. Indicatoren:

– Zichtbaarheid en beschikbaarheid. Bij deze indicator gaat het om de door de burger gepercipieerde beschikbaarheid van de politie in de eigen buurt. Deze indicator heeft als bron de Politiemonitor Bevolking.

– Functioneren van politie. Bij deze indicator gaat het om de beleving van de burger ten aanzien van het functioneren van de politie. Deze indicator heeft eveneens als bron de Politiemonitor Bevolking.

– Aantal uit staandehoudingen voortkomende boetes en transacties. Bedoeling is dat deze indicator signaleert in welke mate handhaving in het publieke domein in de vorm van sancties (boetes en transacties) nadruk krijgt in de korpsen.

– Aantal staandehoudingen vreemdelingen. Deze indicator wordt nader uitgewerkt.

Versterking opsporing

De nota Criminaliteitsbeheersing (kamerstukken II, 2001/2001, 27 834, nr. 2) signaleert dat de inspanning die Nederland zich getroost om de criminaliteit te beheersen niet in alle opzichten gelijke tred houdt met nieuwe ontwikkelingen in het patroon van criminaliteit. De nota constateert duidelijke tekorten in de strafrechtelijke handhaving die ook betrekking hebben op de recherche. Derhalve heeft versterking van de opsporing hoge prioriteit. Daarbij gaat het vooral om:

– de pakkans van criminelen vergroten en het aantal opgeloste zaken verhogen;

– de doorlooptijden van processen verbaal bij de politie verkorten;

– het aanleveren van meer criminele groepen en netwerken aan het Openbaar Ministerie.

Onderstaande indicatoren maken inzichtelijk in welke mate de politie slaagt in het bereiken van deze doelstelling. Ook hier is de politie deels afhankelijk van de regionale prioriteitstelling, maar tevens van de landelijke aansturing door het Openbaar Ministerie. Jaarlijks zal het tussenliggende resultaat worden opgenomen in het departementale jaarverslag vanaf 2003.

De kern van de ambitie bij deze taak is het beter beheersen van de criminaliteit, in het bijzonder de bovenregionale criminaliteit, door de opsporing te intensiveren alsook de kwaliteit van de opsporing te verbeteren. De achterliggende doelstelling is het vergroten van de pakkans, tijdigheid in de keten van opsporing (doorlooptijden) en maatwerk (gerichte aanpak van bijvoorbeeld jeugdige daders). Indicatoren:

– Aantal processen-verbaal naar het OM. Het gaat hierbij om het aantal processen-verbaal, dat door de politie naar justitie wordt gestuurd. Dit gegeven is enerzijds te meten door te kijken naar de cijfers die bij het OM bekend zijn (instroom) en anderzijds door te kijken naar de politiecijfers (uitstroom). Op dit moment wordt uitgegaan van de cijfers die bij het OM bekend zijn.

– Ophelderingspercentage. Gebruik wordt gemaakt van de CBS-cijfers. Een misdrijf wordt als opgehelderd beschouwd indien van het betreffende misdrijf ten minste één van de verdachten bij de politie bekend is. Het ophelderingspercentage is dan het aantal opgehelderde misdrijven gedeeld door het aantal geregistreerde misdrijven maal honderd. Deze prestatieindicator wordt nog nadere gespecificeerd.

– Gemiddelde doorlooptijd van Processen Verbaal. Bij de gemiddelde doorlooptijd van processen verbaal gaat het om de tijd (in dagen) tussen het moment van aangifte totdat het PV naar het OM gaat.

– Aantal criminele groepen naar OM. Een eenduidige definitie van het begrip criminele groeperingen en netwerken, is thans niet voorhanden.

– % Internationale rechtshulpverzoeken waarop (tijdig) wordt gereageerd. De gegevens m.b.t. deze indicator zullen uit het systeem Luris dienen te komen. Sinds 2002 is dit systeem operationeel.

Hulpverlening

Doel is dat de hulpverlening wordt omgebogen naar het verzorgen van de eerste opvang en het verlenen van noodhulp. Daarbij is de politie afhankelijk van de hulpverleningscapaciteit van andere instanties, bijvoorbeeld de crisisopvang van de geestelijke gezondheidszorg. Deze wijziging zal tevens de ruimte moeten bieden voor het geven van prioriteit aan de eerder genoemde centrale doelen.

De kern van de ambitie bij de hulpverlening is een verschuiving van de allround hulpverlening naar de noodhulpverlening. Bezien wordt of hiervoor een indicator mogelijk is.

2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens

Operationele doelstelling 2: Regionale politiekorpsen

Wat willen we bereiken?

Het scheppen van de randvoorwaarden voor goed functionerende regionale politiekorpsen door een evenwichtige allocatie van beschikbare middelen en het maken van resultaatsafspraken per korps over hun bijdrage aan de veiligheid in de eigen regio.

Er is sprake van goed functionerende regionale korpsen indien zij hun wettelijke taken onder verantwoordelijkheid van het bevoegde gezag doelmatig en effectief uitvoeren. Het goed functioneren van de politiekorpsen is te toetsen aan de hand van verschillende indicatoren zowel op het gebied van bedrijfsvoering, als van resultaten en effecten. Indicatoren samenhangend met de randvoorwaarden om de politiekorpsen goed te laten functioneren, het bekostigingsstelsel politie en resultaatsafspraken, worden benoemd onder de vraag: Wat gaan we daarvoor doen?

In de tabel hieronder wordt het functioneren van de politiekorpsen geoperationaliseerd in indicatoren die weergeven hoe de burger dit functioneren waardeert (gegevens uit Politiemonitor Bevolking). Uiteraard geven de onder de algemene doelstelling benoemde indicatoren ook belangrijke informatie over het functioneren van de korpsen.

¹ Voor deze kengetallen wordt alleen de gerealiseerde waarde jaarlijks vermeld.

– Tevredenheid n.a.v. het laatste contact met de politie. Aan de mensen die in de Politiemonitor Bevolking aangeven dat zij in het afgelopen jaar contact hebben gehad met de politie in hun gemeente, wordt gevraagd om een oordeel uit te spreken over het politieoptreden bij dat contact (bron; politiemonitor bevolking 2002, tabel 5.14).

– Tevredenheid (in %) burgers bij politieoptreden aangifte/Oordeel burgers over politieoptreden. Bron voor deze prestatie-indicatoren is de politiemonitor bevolking 2002, resp. tabel 4.13 en tabel 6.17.

Wat gaan we daarvoor doen?

1. Evenwichtige allocatie van beschikbare middelen

Het op dit artikel geraamde budget wordt over de regiokorpsen verdeeld. Hiermee worden zij in staat gesteld om hun wettelijke taken te verrichten. De bekostiging van de regiokorpsen wordt hieronder op hoofdlijnen omschreven.

– Algemene Bijdrage:

1. Basisbekostiging. Het leeuwendeel van het totale budget dat aan de politieregio's wordt toebedeeld, wordt verdeeld op basis van het zogeheten Bekostigingsstelsel Politie (BSP). Binnen dit BSP wordt weer het grootste deel van het budget ingenomen door de basisbekostigingscomponent binnen de algemene bijdrage. Deze component is opgebouwd uit een drietal elementen waarin de differentiatie per regio tot uitdrukking wordt gebracht, te weten beschikbaarheid/bereikbaarheid, werklast en probleemaanpak.

2. Regiospecifiek. Wanneer er sprake is van een bijzondere omstandigheid die enerzijds veel capaciteit vraagt van de politie, en waarvan anderzijds wordt geconstateerd dat deze onvoldoende gedekt wordt binnen de basisbekostigingscomponent, kan worden besloten extra gelden uit keren in de vorm van regiospecifieke bekostiging. In de praktijk worden deze gelden uitgekeerd voor de rivierpolitie Rotterdam, hofstad (Den Haag), Schiphol, landsgrenzen, eilanden (Wadden) en toezicht op binnenwater.

3. Asiel. Voor de asieltaken van de politiekorpsen worden aparte bijdragen verstrekt. Deze bijdragen zijn gekoppeld aan de daadwerkelijke inspanningen die met betrekking tot asiel worden geleverd en die worden uitgekeerd op basis van factoren zoals het totaal aantal asielprocedures in een regio of de bezettingsgraad van opvangmogelijkheden voor asielzoekers.

4. De onderlinge verhouding tussen regio's wordt uitgedrukt in budgetverdeeleenheden (bve's). Per bve ontvangt een regio een normbedrag. In 2003 is het normbedrag € 60 915 (stand junicirculaire 2002).

– Bijzondere bijdragen

1. Bovenregionale Voorzieningen. Sommige activiteiten van de politiekorpsen overschrijden de regiogrenzen en zijn daarom bovenregionaal georganiseerd. Alle korpsen dragen bij aan de financiering van bovenregionale voorzieningen. Het benodigde budget hiervoor wordt afgeroomd van alle korpsen en toebedeeld aan het korps dat de organisatie van de bovenregionale voorziening voor zijn rekening neemt. Deze bijzondere bijdrage wordt geraamd en verantwoord op artikel 2.3.

2. Prestatiebekostiging. Het doel van prestatiebekostiging is het stimuleren van resultaatgericht werken bij de regiokorpsen. Hierover worden best practices bij de politiekorpsen verzameld. De wijze waarop aan deze bijdrage in praktijk invulling zal worden gegeven, is thans in ontwikkeling. Deze bijzondere bijdrage wordt geraamd en verantwoord op artikel 2.4.

– Aanvullende Bijdrage

Artikel 4 Bijdrage. Indien een regiokorps over meerdere jaren geen sluitende begroting kan opstellen en structureel tekorten vertoont, kan BZK dat korps een aanvullende bijdrage verstrekken. Deze bijdrage wordt niet afzonderlijk geraamd omdat een dergelijke bijdrage wordt gedekt binnen het budget voor de algemene bijdrage aan de regiokorpsen. In een dergelijke artikel-4-situatie wordt het desbetreffende korps onder preventief toezicht van de Minister van BZK geplaatst.

Prestatie-indicatoren

In onderstaande tabel wordt een aantal prestatie-indicatoren genoemd waarmee de resultaten van de verdeling van middelen in algemene zin worden weergegeven. Specifieke resultaatsafspraken per regio blijven buiten beschouwing.

– Personeelsratio. Deze indicator geeft de verhouding aan tussen de personele lasten en de totale baten en meet daarmee de toe- of afname van het aandeel van de totale baten die gebruikt worden voor personele kosten. De indicator is ontwikkeld in het kader van het wetsvoorstel vermogensbeheer.

– Solvabiliteitsratio. Deze indicator geeft inzicht in de verhouding tussen verschillende vermogencomponenten ten opzichte van het balanstotaal. De indicator is jaarlijks te meten met behulp van de gegevens die de korpsen aanleveren in de Jaarrekeningen en de begrotingen. De definitie wordt nog nader bezien.

– Aantal fte's (recherche). Deze dienen nader te worden vastgesteld.

– Aantal agenten uitgerust met pepperspray. Deze indicator geeft de mate aan waarin de landelijke invoering van pepperspray is gerealiseerd.

– % Verbindingen & automatisering. Deze indicator geeft inzicht in de mate waarin uitgaven worden gedaan voor beide onderwerpen ten opzichte van de totale kosten voor de regiokorpsen. De indicator vloeit voort uit het wetsvoorstel Vermogensbeheer.

In navolgende tabel zijn enkele kengetallen opgenomen die informatie verschaffen over totaaleffecten van de spreiding van middelen over de regiokorpsen. In de begroting worden geen kengetallen per regiokorps opgenomen. In andere publicaties over de politie zullen wel op regioniveau cijfers worden gepresenteerd waarmee geografische vergelijking en benchmarking mogelijk wordt.

2. Maken van resultaatsafspraken

Om een resultaatgerichte manier van werken te bevorderen worden in 2003 met elke politieregio en het KLPD resultaatsafspraken gemaakt. Deze afspraken dienen twee doelen. In de eerste plaats wordt de bijdrage van de regio aan de realisering van de algemene beleidsdoelstellingen, waarmee rekening wordt gehouden met de regionale context, geëxpliciteerd. In de tweede plaats wordt de doelmatige inrichting en de kwaliteit van de organisatie van het regiokorps transparant gemaakt en versterkt.

De feitelijke resultaatsafspraken worden opgenomen in convenanten die worden afgesloten tussen de Minister van BZK en de korpsen. Uiteindelijk doel is dat met elk korps een convenant wordt afgesloten.

Wat mag het kosten?

Voor de regiokorpsen is in 2003 op dit artikelonderdeel in totaal een bedrag beschikbaar van € 2 945,2 mln. Dit is inclusief een bedrag van € 60 mln dat voor 2003 aan dit onderdeel is toegevoegd voor handhaving van de groei van de politiecapaciteit.

Op basis van de Junicirculaire 2002 dienen in 2003 in ieder geval de volgende bedragen beschikbaar te worden gesteld aan de regionale korpsen.

Deze tabel telt niet geheel op tot het beschikbare budget voor deze operationele doelstelling. De oorzaak hiervan is onder meer dat in de Junicirculaire reeds rekening is gehouden met bestaande CAO-afspraken terwijl de hiervoor benodigde budgettaire aanpassing pas zal worden verwerkt in het kader van de begrotingsuitvoering 2003 (toedeling loonbijstelling 2003).

Operationele doelstelling 3: Bovenregionale en landelijke politiezorg

Wat willen we bereiken?

Bijdragen aan de organisatie van de politie op bovenregionaal en nationaal niveau door de bovenregionale en landelijke voorzieningen effectiever en doelmatiger te organiseren en de benodigde financiële middelen beschikbaar te stellen zodat de politie haar wettelijke taken en internationale afspraken adequaat kan uitvoeren.

Toelichting:

Zoals beschreven onder de algemene beleidsdoelstelling is het politiebestel decentraal van aard. De regiokorpsen bieden politiezorg in hun eigen regio. Er zijn echter vormen van criminaliteit die de regiogrenzen overschrijden, waardoor een regionale aanpak niet langer doeltreffend is. Hiervoor zijn verschillende bovenregionale en landelijke voorzieningen in het leven geroepen, die over de grenzen van de regio's heen opereren. Daarnaast is er een landelijk politiekorps, het KLPD, waarbij onder andere groot (en kostbaar) materieel is ondergebracht en waarin enkele landelijke politiediensten zijn ondergebracht. Hierbij speelt in veel gevallen kosteneffectiviteit een belangrijke rol.

De verantwoordelijkheid voor de taakuitvoering ligt bij de bovenregionale en landelijke voorzieningen zelf. De minister van BZK schept door middel van de bekostiging en beleidskaders de randvoorwaarden die leiden tot de versterking van het toezicht en de handhaving en een betere aanpak van regio-overstijgende criminaliteit. Daarnaast draagt de minister van BZK (samen met de Minister van Justitie) zorg voor het maken en nakomen van internationale afspraken op het gebied van internationale politiesamenwerking.

Door de bovenregionale en landelijke voorzieningen effectiever en doelmatiger te organiseren en voldoende middelen beschikbaar te stellen, wordt een bijdrage geleverd aan de taken van de politie: verbetering van toezicht, handhaving, opsporing en hulpverlening. Voor de verbetering van het toezicht zijn met name de uitvoerende onderdelen van het KLPD in beeld, terwijl de verbetering van handhaving en de opsporing met name door de versterking van het bovenregionale en landelijke recherchestelsel zal worden gerealiseerd.

Wat gaan we daarvoor doen?

1. Bovenregionale en landelijke voorzieningen effectief en doelmatig organiseren

Het landelijke en bovenregionale recherchestelsel dat de afgelopen jaren is gegroeid is nog onvoldoende doelmatig en effectief georganiseerd. Het stelsel kenmerkt zich door een veelheid aan losse landelijke en bovenregionale teams, waarbij aansturing verdeeld is over diverse gremia, waarbij er geen vaste capaciteit beschikbaar is voor de bestrijding van bovenregionale criminaliteit. Tevens ontbreekt de samenhang tussen de verantwoordelijkheid voor de aanpak van diverse criminaliteitsvormen. Daarnaast is er sprake van een verdeelde verantwoordelijkheid voor de afhandeling van internationale rechtshulpverzoeken en is ook het beheer enigszins diffuus.

In het Strategisch Akkoord is opgenomen dat er één nationale recherche komt, gepositioneerd bij het KLPD en rechtstreeks aangestuurd door het OM. De nadere uitwerking vindt plaats in relatie tot het ambitieus programma van maatregelen dat in het Strategisch Akkoord wordt aangekondigd.

2. Maken en nakomen van internationale afspraken

Een aantal ontwikkelingen in de afgelopen jaren noopt tot een intensivering van de aandacht van de korpsen voor de internationale component in het politiewerk. Voorbeelden hiervan zijn niet alleen de gevolgen van de aanslagen in de Verenigde Staten, maar ook het feit dat Nederland steeds vaker wordt aangesproken op zijn internationale verplichtingen.

Genoemde intensivering komt tot uitdrukking in een aantal in internationaal verband gemaakte afspraken, die in 2003 zullen worden nagekomen. Het betreft onder andere:

– verzekeren van een optimale inzetbaarheid van de politie ten behoeve van civiele vredesmissies;

– intensiveren en verbeteren van de samenwerking van de Nederlandse politiekorpsen met Europol en Interpol;

– verzekeren van een adequate participatie van de Nederlandse politie in Joint Teams;

– intensiveren van de pro-actieve rol van de politie bij de bestrijding van terrorisme;

– versterken van de grensoverschrijdende samenwerking met Duitsland en België.

3. Allocatie beschikbare middelen

De bekostiging van de bovenregionale faciliteiten geschiedt door BZK. De kosten hiervoor (niet zijnde de uitgaven voor het KLPD) worden specifiek toebedeeld aan die korpsen die bovenregionale voorzieningen hebben.

Het KLPD functioneert als landelijke ondersteuning voor de regiokorpsen. De minister van BZK is korpsbeheerder van het KLPD. Het KLPD streeft naar een verbeterd toezicht en handhaving. Een nadere toelichting van het KLPD-budget is opgenomen in de begroting van de baten-lastendienst KLPD.

Op basis van een onderzoek naar de bekostiging van het KLPD zal worden bezien op welke wijze de bekostiging van het KLPD herziening behoeft. Vooralsnog wordt in deze begroting uitgegaan van de huidige bekostigingssystematiek.

Wat mag het kosten?

In 2003 is op dit artikelonderdeel een bedrag beschikbaar van € 361,7 mln.

Deze tabel telt niet geheel op tot het beschikbare budget voor deze operationele doelstelling. De oorzaak hiervan is dat in de Junicirculaire door de korpsen reeds rekening is gehouden met bestaande CAO-afspraken, terwijl de hiervoor benodigde budgettaire aanpassing pas zal worden verwerkt in het kader van de begrotingsuitvoering 2003 (toedeling loonbijstelling).

Operationele doelstelling 4: Prestatievermogen van de politie

Wat willen we bereiken?

Het bijdragen aan een goed functionerende politieorganisatie door het introduceren van een systeem van prestatiebekostiging, het verstrekken van doelsubsidies en het uitvoeren van beleidsonderzoek.

Toelichting:

De volgende elementen kunnen bijdragen aan het bereiken van deze operationele doelstelling:

– het bevorderen van resultaatgericht werken door het invoeren van een systeem van prestatiebekostiging dat is gebaseerd op onder meer de algemene resultaatsindicatoren zoals genoemd bij de algemene beleidsdoelstelling;

– het bevorderen van het innovatief vermogen van de korpsen en het borgen van aandacht voor bijzondere onderwerpen, zoals de politiële jeugdtaak;

– het vergroten van de effectiviteit en de efficiency van het beleid door het uitvoeren van strategisch onderzoek en evaluatieonderzoek (zie de evaluatiebijlage).

Wat gaan we daarvoor doen?

In 2002 wordt een stelsel van prestatiebekostiging ingevoerd waarbij de best presterende korpsen worden beloond. Hierbij wordt met name gekeken naar de prestaties van de korpsen ten aanzien van de resultaatsindicatoren zoals genoemd bij de algemene beleidsdoelstelling, aangevuld met enkele specifieke prestaties. Prestatiebekostiging beoogt het financieel belonen van korpsen die zichzelf het meest hebben verbeterd en het financieel belonen van korpsen die ten opzichte van vergelijkbare korpsen het best presteren op de resultaatsindicatoren ten opzichte van het vorige jaar.

In het kader van het innovatiebeleid worden subsidies verstrekt voor projecten en ideeën in het politieveld die de kwaliteit van de politiezorg verhogen. In 2003 zal nog meer dan in voorgaande jaren de nadruk liggen op het onderling uitwisselen van innovatieve ideeën en het implementeren van regionaal ontwikkelde best practices. Daarnaast worden subsidies verstrekt aan korpsen om de aandacht te borgen voor een aantal bijzondere beleidsonderwerpen, zoals de politiële jeugdtaak. Voor het uitvoeren van de jeugdanalyses binnen de korpsen wordt in 2003 een landelijk format ontwikkeld.

Ten slotte worden investeringen gedaan om een aantal bijzondere bovenregionale materiële voorzieningen zoals waterwerpers, bewakingscontainers en voertuigen voor verscherpt rijdend toezicht (VRT's) in stand te houden.

In 2003 wordt in het onderzoek op het terrein van politie en veiligheid de nadruk gelegd op het uitvoeren van strategisch-verkennend onderzoek, onderzoek gerelateerd aan actuele beleidsthema's, alsmede het uitvoeren van beleidsevaluaties.

Wat mag het kosten?

Het budget voor prestatiebekostiging ad € 58,3 mln is afgezonderd van de beschikbare budgetten voor de regiokorpsen. Dit is afgesproken met de korpsbeheerders in de stuurgroep implementatie modernisering politiezorg (STIMP).

Operationele doelstelling 5: Personeels- en arbeidsvoorwaardenbeleid politie

Wat willen we bereiken?

Ervoor zorgdragen dat de politiekorpsen kunnen beschikken over voldoende gekwalificeerd en gemotiveerd politiepersoneel.

Toelichting:

Het personeelsbeleid bij de politie kent een groot aantal invalshoeken en actoren. Voor wat betreft de werving, selectie en opleiding van nieuw personeel is een belangrijke rol weggelegd voor het LSOP, politieonderwijs en kenniscentrum. Met betrekking tot opleidingen is relevant dat in 2002 het nieuwe initiële politieonderwijs is gestart. Dit onderwijs is zodanig vormgegeven dat het politiepersoneel na opleiding beschikt over de benodigde professionaliteit en competenties voor de uitvoering van zijn taken. Het nieuwe postinitiële onderwijs voor leidinggevenden en specialisten zal bovendien een belangrijke bijdrage moeten leveren aan de verdere professionalisering en kwaliteitsverbetering van de politieorganisaties. De politiekorpsen hebben de taak ervoor zorg te dragen dat werknemers hun voor de functie vereiste kennis en vaardigheden kunnen onderhouden.

Het personeelsbeleid van de Nederlandse politie is gericht op de ontwikkeling en motivatie van het personeel. Specifieke aandachtspunten in het personeelsbeleid zijn leiderschapsontwikkeling (MD-beleid), ontwikkeling van loopbaanbeleid voor specialisten, individueel maatwerk in arbeidsvoorwaarden, capaciteitsmanagement en diversiteitsbeleid om de herkenbaarheid van de politie voor de burger te bevorderen.

De optimale inzet van het politiepersoneel wordt tevens bereikt door aandacht voor arbeidsomstandigheden en gezondheid, waarbij reductie van het ziekteverzuim een belangrijk speerpunt vormt.

Wat gaan we daarvoor doen?

In bovenstaande toelichting zijn de reguliere aspecten en activiteiten met betrekking tot de kwaliteit van de politieorganisaties en het personeel in algemene zin weergegeven. Onderstaand worden de speerpunten van beleid in 2003 geduid:

1. Werving/selectie. Met de komst van het nieuwe politieonderwijs is de opzet van het selectieproces gewijzigd. Deze is nu afgestemd op die in het regulier onderwijs. Dat betekent dat een kandidaat niet meer wordt afgewezen uitsluitend op de cognitieve capaciteitentest. Als de kandidaat beschikt over het vereiste vooropleidingsniveau wordt men in principe geacht een functie bij de politie aan te kunnen. Naar verwachting zal de uitval tijdens de selectieprocedure hierdoor verminderen. In 2003 wordt de nieuwe selectieprocedure op dit punt geëvalueerd, mede om te bezien of deze wijziging van het selectieproces gevolgen zal hebben voor de latere uitval tijdens de opleiding.

Daarnaast worden ter bevordering van de doelmatigheid van het gebruik van de selectieprocedure de korpsen in financiële zin mede verantwoordelijk gemaakt. Hiertoe zullen korpsen middelen ontvangen die voorheen rechtstreeks aan het LSOP werden verstrekt.

2. Politieonderwijs. Met ingang van 2003 zal een nieuw bekostigingsstelsel voor het LSOP worden geïmplementeerd in samenhang met een aangepaste besturing van het LSOP. Deze krijgt vorm via onder meer de beleids- en beheerscyclus voor de politie. Het bekostigingsstelsel zal zodanig worden aangepast dat de opleidingsbehoefte in korpsen in beeld zal worden gebracht op een zodanig moment dat afstemming met de beschikbare middelen op Rijksniveau tijdig plaats kan vinden. Hierdoor ontstaat meer rust op budgettair vlak ten aanzien van het politieonderwijs. De betrokkenheid van de korpsen bij het politieonderwijs wordt bevorderd door hen in financiële zin medeverantwoordelijk te maken. Hiertoe zullen zij een deel van de middelen ontvangen die voorheen rechtstreeks aan het LSOP werden verstrekt. De inrichting van het politieonderwijs inclusief besturing en bekostiging van het LSOP wordt verankerd in een nieuwe Wet op het LSOP en het politieonderwijs, die naar verwachting in 2003 in werking zal treden.

Het nieuwe postinitieel onderwijs zal naar verwachting in 2003 van start gaan. Kenmerkend voor dit onderwijs zijn leergangen gericht op specialisten en leidinggevenden. Basis hiervoor zijn de door de Nederlandse politie gevalideerde en door de Ministers van BZK en Justitie vastgestelde beroepsprofielen. Vergeleken met het huidige postinitiële onderwijs vertonen de nieuwe postinitiële opleidingen meer samenhang en zijn ze daardoor doelmatiger.

In 2003 zal de toets aanhoudings- en zelfverdedigingsvaardigheden worden verplicht. De schiettoets en de toets geweldsbeheersing zijn reeds vanaf 2002 verplicht gesteld. Een en ander volgt uit de Regeling toetsing geweldsbeheersing politie. Vanaf 2003 zal een registratie met betrekking tot bovengenoemde plaatsvinden via PolBIS (Politie Beleids Informatiesysteem). In 2003 zullen tevens toetsen worden ontwikkeld en ingevoerd voor specialisten die beschikken over bijzondere bewapening.

In 2003 zullen de fysieke vereisten met betrekking tot de selectie en het politieonderwijs zijn geactualiseerd. Dan zal ook worden bezien op welke wijze fysieke vaardigheden kunnen worden onderhouden.

3. Personeelsbeleid. Uit onderzoek in 2002 is gebleken dat het capaciteitsmanagement bij de Nederlandse politie aanzienlijk verbeterd kan worden waarmee de beschikbaarheid van het politiepersoneel vergroot kan worden. Hiertoe is een project capaciteitsmanagement gestart. Naast de implementatie van een nieuw landelijk in te voeren capaciteitsmanagementsysteem worden korpsen instrumenten geboden (cursussen, best practices, publicaties) om het capaciteitsmanagement te professionaliseren en te borgen.

4. Arbeidsomstandigheden en gezondheid. Reductie van ziekteverzuim is een belangrijk punt van aandacht mede omdat het bijdraagt aan een grotere beschikbaarheid van het politiepersoneel. Om de korpsen en het LSOP te ondersteunen bij de reductie van het ziekteverzuim en om de landelijke uniformering van de registratie van het ziekteverzuim te bevorderen zal de minister van BZK in overleg met de politieorganisaties komen tot een Regeling registratie ziekteverzuim. Op deze wijze kan de doelstelling omtrent het verlagen van het ziekteverzuimpercentage beter worden gemeten. De toegenomen aandacht voor arbeidsomstandigheden en gezondheid heeft geleid tot een arboconvenant dat is afgesloten met de korpsen waarin afspraken over terugdringing van ziekteverzuim zijn gemaakt. In samenwerking met het veld wordt in projectmatig verband aandacht besteed aan de uitvoering van het convenant, waarbij extra impulsen worden gegeven aan de korpsen indien hiertoe aanleiding is. Ook in het arbeidsvoorwaardenakkoord politie 2001–2003 zijn afspraken gemaakt die effectief beleid in de korpsen bevorderen.

5. Diversiteitsbeleid. In het kader van de Wet Samen zijn korpsen verplicht jaarlijks een streefcijfer vast te stellen voor het eigen korps. Uiteindelijk dienen korpsen te streven naar het percentage conform de arbeidsparticipatie van allochtonen op de regionale arbeidsmarkt; het zogenaamde evenredigheidspercentage in het kader van de Wet Samen. Landelijk is het streven erop gericht om het aandeel allochtonen bij de politie (exclusief KLPD en LSOP) in 2003 te verhogen naar 6,4% (versus 5,8% in 2001 en 5,5% in 2000). De afgelopen jaren werd duidelijk dat het landelijk streefcijfer van 25% voor vrouwen in executieve functies voor verreweg de meeste korpsen op korte termijn niet haalbaar is. Deze doelstelling is sinds 2000 in zoverre losgelaten dat de regio's nu uitgaande van de samenstelling van hun personeelsbestand de streefcijfers voor vrouwen afstemmen op de arbeidsmarktsituatie (het vrouwelijk potentieel) in hun regio; in die zin stelen korpsen hun eigen streefpercentages vast op korte en langere termijn. In 2001 bedroeg het percentage vrouwelijk executief personeel 18,4%. Voor 2003 wordt gestreefd naar een verhoging tot 19,6%.

Prestatie-indicatoren

Onderstaande indicatoren hebben betrekking op zowel de reguliere aspecten en activiteiten met betrekking tot de kwaliteit van de politieorganisaties en het personeel weergegeven alsmede de speerpunten van beleid in 2003.

– Uitval, selectie en instroom. Op basis van de raming van de vervangingsbehoefte wordt de benodigde instroom. Voor de selectie mag op basis van de huidige inzichten uitgegaan worden van een verhouding van 3:1 voor aangemelde kandidaten versus geselecteerde kandidaten. Voor elke 100 voor selectie in aanmerking komende kandidaten zullen uiteindelijk gemiddeld 35 kandidaten aan de geschiktheideisen voldoen om aan de opleiding te kunnen beginnen.

– Slagingspercentages opleiding. De 1630 studenten die in 2003 naar verwachting aan de initiële opleiding zullen beginnen doen dat op een van de vijf kwalificatieniveaus van het initieel politieonderwijs. De politiekorpsen bepalen op basis van de bedrijfsvoering de verdeling van hun studenten over de kwalificatieniveaus. In 2003 wordt een start gemaakt met de ontwikkeling van een prestatie-indicator omtrent het slagingspercentage per kwalificatieniveau. Met betrekking tot het postinitiële onderwijs zijn nog geen indicatoren ontwikkeld.

– Percentage wapendragenden dat toets met goed gevolg aflegt. Uitgangspunt met betrekking tot de toetsen geweldbeheersing is dat alle wapendragenden de verplichte toetsen afleggen. Dat volgt uit de Regeling toetsing geweldsbeheersing politie. Bij het streefpercentage is rekening gehouden met verlof, ziekte, herhaling etc.

– Ziekteverzuimpercentage. De definitie van het ziekteverzuimpercentage is gekoppeld aan de aanlevering van gegevens door de korpsen ten behoeve van het informatiesysteem POLBIS. De definitie is afgeleid van de basisformule zoals die is opgesteld door het Nederlands Instituut voor Arbeidsomstandigheden.

Naast de prestatie-indicatoren zijn er een aantal beleidsrelevante kengetallen, te weten:

Enkele algemene kengetallen over personeel regio's en KLPD (aantallen instroom, doorstroom en uitstroom) worden jaarlijks weergegeven om de speerpunten van beleid in perspectief te kunnen plaatsen. Het betreft hier aantallen exclusief aspiranten en niet geschoond van de interregionale mobiliteit.

Wat mag het kosten?

Onderstaand wordt van de vier aandachtsvelden onderbouwd aangegeven wat daarvan het budgettaire beslag is. Het totaal hiervan beloopt € 304,8 mln. Met name op de terreinen van personeelsbeleid en gezondheid betreft het kosten die samenhangen met staand beleid en uitvoering van bestaande arbeidsvoorwaardelijke regelingen. Tevens vallen uitgaven aan opleiding van personeel en uitgaven aan personeelsbeleid en arbeidsvoorwaarden grotendeels onder de algemene bijdrage aan de korpsen.

Voor de kosten van werving, selectie en politieonderwijs geldt dat nog moet worden gekomen tot een normatieve onderbouwing op grond van het nieuwe bekostigingsstelsel voor het politieonderwijs. Dit betekent dat de onderlinge verhoudingen van deze budgetten kan wijzigen.

– Werving, selectie en politieonderwijs. Het budget voor politieonderwijs bestaat uit een algemene bijdrage en bijzondere bijdragen. De algemene bijdrage bevat onder andere bijdragen voor selectie, initieel en postinitieel politieonderwijs, examinering, onderzoek, ontwikkeling en kennismanagement. De bijzondere bijdrage bevat onder andere bijdragen voor het programma Politie en Wetenschap en expertisecentra en balanssanering.

– Personeelsbeleid. Het budget voor personeelsbeleid bedraagt € 31,3 mln. De belangrijkste uitgaven zijn:

* FLO/FPU. In 2001 is het begrotingsgefinancierde verplichte functioneel leeftijdsontslag op 60-jarige leeftijd vervangen door een flexibele prepensioenregeling, de zogenaamde FPU-regeling. De kosten van FLO/FPU bedragen in 2003 naar verwachting ruim € 17,9 mln. voor 1200 gepensioneerde politieambtenaren.

* TOR. In samenhang met het vervallen van het FLO is er een tijdelijke ouderenregeling (TOR) getroffen die het de voormalig FLO-gerechtigde politieambtenaren mogelijk maakt maximaal 21 maanden eerder de actieve dienst te beëindigen. De kosten van de TOR bedragen in totaal ongeveer € 7 350 per deelnemer per jaar. Voor 2003 wordt de deelname geraamd op 740 en de totale uitgaven op € 5,4 mln. In het jaar 2008 zal de laatste TOR-deelnemer uitstromen en daarmee zal de regeling zichzelf opheffen.

* Arbeidsmarktprojecten en subsidies. Voor de subsidiecommissie arbeidsmarkt en opleidingsprojecten, onderzoeken die in het Arbeidsvoorwaardenakkoord 2001–2003 zijn afgesproken, de ondersteuning van het innovatietraject arbeidsmarktknelpunten en het subsidiëren van organisaties die dienstig zijn aan het optimaliseren van de arbeidsverhoudingen binnen de sector Politie is in 2003 € 5,5 mln beschikbaar.

– Arbeidsomstandigheden en gezondheid. Het budget voor de geneeskundige verzorging van de politie bedraagt € 171,650 mln.

De dienst Geneeskundige Verzorging Politie (GVP) keert op grond van de Regeling Geneeskundige Verzorging Politie de vergoedingen uit aan het verzekerde actieve en post-actieve politiepersoneel en hun meeverzekerde gezinsleden. Voor 2003 worden de uitgaven geraamd op € 154 mln waarbij wordt uitgegaan van een kostendekkende premieheffing bij de politieambtenaren en de politieorganisaties aan de inkomstenkant. Gelet op de onvoorspelbaarheid van met name de ziektekostendeclaraties die worden ingediend zijn de uitgaven en ontvangsten in enig jaar zelden gelijk, maar meerjarig wel budgettair neutraal vanwege de kostendekkende premiestelling. De (tijdelijke) exploitatieverschillen worden extracomptabel bijgehouden (schommelfonds).

3. Budgettaire gevolgen van beleid

4. Budgetflexibiliteit

De algemene bijdrage aan de regionale politiekorpsen, het KLPD en het LSOP wordt een jaar vóór de verstrekking vastgelegd. De algemene bijdrage wordt evenwel meerjarig bekend gemaakt op grond van de Politiewet 1993 en de LSOP-wet.

De algemene bijdrage is bedoeld voor de bekostiging van de personele en materiële kosten en investeringen van de korpsen en het LSOP. Deze budgetten zijn daarom niet flexibel.

5. Veronderstellingen

De toelichting op het beleidsartikel politie is gebaseerd op de veronderstelling dat in het begrotingsjaar 2003 nader invulling zal worden gegeven aan de contouren van het politiebeleid voor de komende periode zoals in het Strategisch Akkoord is verwoord. Daarbij is rekening gehouden met de doelstellingen zoals die geschetst zijn in de Nota Criminaliteitsbeheersing. Dat betekent tevens dat het ambitieniveau van de doelstellingen en de daaraan verbonden prestatie-indicatoren aansluit bij de Nota Criminaliteitsbeheersing, terwijl de budgettaire condities die nodig zijn voor realisering van deze ambities nog nadere besluitvorming plaatsvindt. Daarbij gaat het vooral om de extra middelen die nodig zijn om capaciteitsgroei te realiseren, zowel voor het toezicht en de handhaving als voor de opsporing (recherche).

6. Groeiparagraaf

Tijdens het wetgevingsoverleg van de Tweede Kamer over de BZK-Ontwerp-begroting voor 2002, het zogenaamde begrotingsonderzoek, toonde de Kamer zich kritisch over de VBTB-opzet van de toelichting op beleidsartikel 2 Politie. Kern van de kritiek betrof de betrekkelijk beleidsarme toelichting op de inzet van de beschikbare middelen. De overgang naar de VBTB-opzet leek in dat opzicht eerder een stap terug dan vooruit. Mede naar aanleiding van het commentaar is de toelichting in deze Ontwerpbegroting grondig herzien:

– de algemene beleidsdoelstelling is opnieuw geformuleerd, waarbij de zogenaamde outcome van het politiebeleid c.q. de bijdrage van de politie aan een veiliger samenleving centraal is komen te staan;

– de algemene beleidsdoelstelling is nader gespecificeerd aan de hand van een drietal centrale doelen. Aan deze centrale doelen zijn concrete prestatie-indicatoren gekoppeld;

– de vier operationele doelstellingen van het politiebeleid zijn voorzien van een meer informatieve toelichting in WWW-stijl, gekoppeld aan diverse prestatie-indicatoren en kengetallen.

Voor de herziening is gebruik gemaakt van de kennis en ervaring die bij Financiën in de afgelopen jaren is opgedaan bij de implementatie van het VBTB-project.

In de komende jaren zal beleidsartikel 2 verder ontwikkeld worden. Met name ten aanzien van de prestatiegegevens is een nadere ijking noodzakelijk. De relatie tussen budgetten en te bereiken streefwaarden zal op verschillende fronten worden aangescherpt, in het licht van de afspraken die op grond van het BNP2 worden gemaakt en de vernieuwingen die voortvloeien uit het Regeerakkoord,. Dit heeft betrekking op bijvoorbeeld de formulering van de prestatiegegevens, de daarbij te hanteren definities, de beschikbaarheid van gegevens, de betrouwbaarheid van de gegevens, de methode van registreren, de te hanteren bronnen, de zeggingskracht van een indicator en de procedure wanneer partijen de voorgenomen prestatieafspraken niet (geheel) realiseren. Van een aantal prestatiegegevens is de waarde thans nog pm gesteld. Ten tijde van het opstellen van de begroting was hiervoor nog geen gegeven beschikbaar. Het voornemen bestaat om deze waarden bij een volgende wijziging van de begroting alsnog vast te stellen.

ARTIKEL 3: RAMPENBEHEERSING EN BRANDWEER

1. Algemene beleidsdoelstelling

Bevorderen dat de rampenbeheersing en de brandweer op een kwalitatief en kwantitatief adequaat niveau zijn.

Veiligheid is een kerntaak van de overheid. De minister van BZK ontwikkelt ten aanzien van die kerntaak beleid over het voorkomen, beperken en beheersen van branden, zware ongevallen en rampen. Dit gebeurt in samenwerking met nationale en internationale partners.

De rampenbeheersing en de brandweerzorg is allereerst een gemeentelijke verantwoordelijkheid.

De brandweer heeft een spilfunctie in de rampenbestrijding en de onderlinge bijstand dient in alle gevallen te zijn gewaarborgd. Daarom heeft de minister van BZK bevoegdheden ten aanzien van de brandweer op grond van de Brandweerwet 1985. Zo kan de minister regels stellen ten aanzien van en functie- en opleidingseisen van brandweerpersoneel, draagt hij zorg voor de opleiding van beroepsbrandweerofficieren en kan hij eisen stellen aan het materieel.

Daarnaast is de minister systeemverantwoordelijk voor de rampenbeheersing. Hij schept de noodzakelijke voorwaarden, opdat alle verantwoordelijke besturen en diensten in samenhang hun taken kunnen uitoefenen. Dit betekent dat de minister zorgdraagt voor de totstandkoming van wet- en regelgeving en de voorstellen voor de eventuele wijzigingen hiervan, voor de inrichting en het functioneren en voor de financiering van een gedeelte van de kosten.

Tevens zorgt de bewindspersoon voor bepaalde landelijke voorzieningen, zoals het waarschuwingsstelsel en biedt hij inhoudelijke ondersteuning aan gemeenten, regio's en provincies op terrein van beheersing van veiligheidsrisico's, waaronder ook de dreiging van Nucleaire, Biologische en Chemische (NBC) aanslagen.

2. Operationele beleidsdoelstellingen en prestatiegegevens

Operationele doelstelling 2: Ondersteunen en bevorderen dat de brandweer zijn wettelijke taken kan uitoefenen, waarbij het verbeteren van het prestatievermogen een belangrijk element is

Wat willen we bereiken

Voor de brandweer zal het volgende bereikt moeten worden:

A. Een effectieve brandweerorganisatie

B. Kwalitatief hoogwaardig brandweerpersoneel

C. Voldoende beschikbaarheid van brandweerpersoneel op alle niveaus, met een verhoging van het aandeel van vrouwen bij de brandweer

Wat gaan we daarvoor doen?

A. Een effectieve brandweerorganisatie. Bevorderen dat gemeenten zorgdragen voor de ontwikkeling van een samenhangend kwaliteitssysteem met criteria voor de basisbrandweerzorg. Het streven is erop gericht dat dit eind 2003 beschikbaar is.

B. Kwalitatief hoogwaardig brandweerpersoneel

– In samenwerking met de partners binnen de brandweerorganisaties zijn in 2002 voor de repressieve functies de benodigde competenties beschreven en selectiecriteria ontwikkeld. De opleidingen ten behoeve van de brandweerfuncties zullen op basis hiervan worden omgeschakeld van rangsgericht naar functiegericht. De implementatie zal na 2003 starten.

– In 2002 is met het ontwerpen van competentieprofielen een begin gemaakt met de vernieuwing van de officiersopleidingen. In 2003/2004 zullen deze competentieprofielen vertaald worden in nieuwe opleidingen. De eerste vernieuwde officiersopleiding zal in oktober 2004 van start gaan.

– De toepassing van het oefenbeleid zal verder worden gestimuleerd, met als streefwaarde de toepassing van de handleiding oefenen door 75% van de korpsen aan het eind van 2003.

C. Beschikbaarheid van brandweerpersoneel

– De verbetering van de beeldvorming van de brandweer zal worden voortgezet.

– In samenwerking met een aantal grote gemeenten is in 2002 een pilotproject gestart, met als doel eind 2004 24 vrouwen opgeleid te hebben en instrumenten ontwikkeld te hebben ten behoeve van het verkrijgen van meer vrouwen bij de beroepsbrandweer.

– Het in 2002 gestarte project ter verhoging van het aantal allochtonen zal worden voortgezet. Medio 2002 is een nulmeting verricht. Vervolgens zal in 2003 onderzocht worden op welke wijze het aantal allochtonen bij de brandweer kan worden verhoogd.

Wat gaat het kosten?

A. € 0,545 mln.

B. € 0,277 mln.

C. € 1,674 mln.

Operationele doelstelling 3: Ondersteunen en bevorderen dat de partners in de rampenbestrijding hun wettelijke taken kunnen uitoefenen, waarbij het verbeteren van het prestatievermogen een belangrijk element is

Wat willen we bereiken

Ten behoeve van het goed functioneren van de rampenbestrijdingsorganisatie is er een aantal doelen gesteld. Als belangrijkste zijn te noemen:

A. De uitvoering van het pro-actie-, preventie- en brandpreventiebeleid door de partners in de rampenbestrijding.

B. Een verhoogd bewustzijn ten aanzien van brandveiligheidsrisico's en het handelen daarnaar.

C. De kwaliteit van de gemeentelijke planvorming op het terrein van rampenbeheersing is op orde.

D. Het toezichtsarrangement ten aanzien van de rampenbeheersing functioneert naar behoren.

E. De prestaties ten aanzien van de rampenbeheersing zijn afgestemd op de geïnventariseerde risico's.

F. De capaciteit van de GHOR-organisatie is zowel kwantitatief als kwalitatief verbeterd.

G. De gebiedsindeling van de brandweer-, GHOR- en politieregio's (i.c. de hulpverleningsregio's) is, zo veel mogelijk, territoriaal congruent

H. De voorbereiding en reactie op eventuele aanslagen met NBC-middelen is verbeterd en sluit zoveel mogelijk aan bij bestaande en verbeterde structuren van crisisbeheersing en rampenbestrijding

I. Een bovenregionale, alsmede een internationaal inzetbare voorziening ten behoeve van de rampenbestrijding is operationeel

J. Een hoogwaardig opleidings- en oefenbeleid dat bijdraagt aan het instandhouden van de kwaliteit van de bestuurlijke en operationele organisatie van de hulpverlening en rampenbestrijding

K. De operationele informatievoorziening als onderdeel van de rampenbestrijding is duurzaam kwalitatief verbeterd

L. Versterking van de internationale samenwerking op het terrein van de rampenbestrijding

Wat gaan we daarvoor doen?

A. Pro-actie en preventie

– Bij de brandweerregio's zullen in totaal 100 veiligheidsmanagers worden aangesteld met als doel de uitvoering van het pro-actie- en preventiebeleid te versterken.

– In samenwerking met V&W en VROM zal in 2003 een wettelijk kader ter bevordering van de veiligheid in en rond tunnels, overkluizingen en overkappingen worden uitgewerkt. Uitgangspunt hierbij zijn de resultaten van het project MAVIT (Maatschappelijk aanvaardbaar veiligheidsniveau voor infrastructuur en transport), welk project in de begroting van 2002 is opgenomen.

– Zorgdragen voor toepassing van de Risicobeleidsmix in beleidsontwikkelingen op zowel rijks- als ook gemeentelijk en provinciaal niveau.

B. Verhoogd bewustzijn ten aanzien van brandveiligheidsrisico's

– Een Nationaal Voorlichtingsprogramma Brandveiligheid, welk in 2002 is opgesteld, zal in 2003 ten uitvoer worden gebracht.

– Gestimuleerd zal worden dat de risicokaart, die een visuele weergave vormt van de aanwezige risico's, door gemeenten en provincies wordt ingevuld.

– In dit bedrag is uitgegaan van de begrote kosten van de uitvoering van het Nationaal Voorlichtingsprogramma Brandveiligheid ad 4,7 mln, verspreid over 2003–2007, alsmede een verdeling van deze kosten over de betrokken ministeries, i.c. BZK, SZW, VWS en VROM.

C. De planvorming op het gebied van rampenbeheersing

– Het ondersteunen van een project van de VNG dat tot doel heeft gemeenten te faciliteren op aspecten van planvorming en vaardigheden. Verder worden er projecten en activiteiten voorzien op het terrein van de versterking van de zelfredzaamheid van de burgers, het implementeren van nazorgprocessen en in het kader van de verbetering en actualisering van landelijke planvorming.

– De documentatie ter ondersteuning van de voorbereiding en uitvoering van de rampenbeheersing (handleidingen, leidraden en referentiekaders) zal worden geactualiseerd en aan alle doelgroepen ter beschikking worden gesteld.

– Er zal uitvoering worden gegeven aan en uitgebreide VORAMP-campagne, waarmee een vergroting van het risicobewustzijn van de burger wordt beoogd.

D. Het kwaliteits- en toezichtsarrangement ten aanzien van de rampenbeheersing

– Het organiseren van landelijke bijeenkomsten, waarin rijk, provincies en regio's informatie uitwisselen over de rampenbeheersing.

– Het gestructureerd monitoren van de regionale versterking van de rampenbeheersing. Dit zal plaatsvinden totdat, naar verwachting in 2004, de bestuurlijke rapportage in gebruik zal zijn genomen.

– De provincies worden ondersteund bij het opstellen van het toetsingskader inzake de uitvoering van de beheersplannen door de regio's.

E. De prestaties ten aanzien van de rampenbeheersing zijn zo goed mogelijk afgestemd op geïnventariseerde risico's en vastgelegd in regionale beheersplannen.

– Het bijeenbrengen van de regionale resultaten van de toepassingen van de leidraden maatramp en operationele prestaties en de bestuurlijke besluiten omtrent rampenbeheersing, zoals vastgelegd in de regionale beheersplannen rampenbestrijding. Dit dient als basis voor een bestuurlijke besluit over de na te streven landelijke zorg op het gebied van de voorbereiding van de rampenbestrijding en de pro-actie/preventie en een landelijk beleidsplan rampenbestrijding.

– De onder andere voor de gemeentelijke risicokaart gehanteerde reken- en analyse modellen worden zodanig geïnstrumenteerd, dat de partners in de rampenbestrijding periodiek hun bijdrage in het integrale veiligheidsbeleid kunnen kwalificeren en kwantificeren.

F. Versterking GHOR-organisatie

– Tijdens de repressieve fase van een ramp dienen alle functies operationeel te zijn, zowel de specifieke GHOR-functies, alsook de medisch inhoudelijke functies. Om een adequate inzet te garanderen dient een paraatheidsregeling te worden gerealiseerd voor de bedoelde functies. De functionarissen worden grotendeels gerekruteerd uit de reguliere zorg professionals.

– Vanuit BZK is materieel aan de GHOR-regio beschikbaar gesteld om adequaat een Geneeskundige combinatie te kunnen exploiteren. Daarnaast financiert BZK via het Nederlandse Rode Kruis de leden van de Snel Inzetbare Groep ter Medische Assistentie (SIGMA) teams.

G. Territoriale congruentie. BZK tracht, waar mogelijk en wenselijk, een stimulerende invloed uit te oefenen op het proces van territoriale congruentie. De voorgenomen gebiedsindeling in het jaar 2003, alsmede het proces om te komen tot die gebiedsindeling, wordt door de toekomstige regionale besturen neergelegd in een zogenaamde intentieverklaring. Op basis van individuele aanvragen zal BZK door middel van een bijdrage in onevenredige frictiekosten het proces van territoriale congruentie stimuleren.

H. Voorbereid zijn op aanslagen met NBC-middelen

– De realisatie en instandhouding van een landelijk netwerk van operationele deskundigen op het gebied van de medische milieukunde, adviseurs gevaarlijke stoffen en kennisinstituten, als RIVM en TNO, die de regionale organisatie kunnen ondersteunen bij ongevallen en rampen met gevaarlijke stoffen en de risico's van NBC-terrorisme.

– Het ontwikkelen van ondersteunende activiteiten, zoals de ontwikkeling van een handboek Ongevalsbestrijding Gevaarlijke Stoffen en NBC-risico's, een operationele leidraad Kernongevallenbestrijding, een operationeel logistiek plan voor specifiek materieel voor risico's als kernongevallen en NBC-aanslagen, de formatie van speciale bijstandsteams met betrekking tot specifieke risico's zoals ontsmettingsdeskundigheid.

I. Een bovenregionale, alsmede een internationaal inzetbare voorziening ten behoeve van de rampenbestrijding

– Een bovenregionale, internationaal inzetbare bijstandseenheid is in 2003 samengesteld. Door middel van een bijdrage voor opleidingen en oefenen en beheer van materieel zal de operationaliteit van deze bijstandseenheid worden gewaarborgd.

– Het realiseren van de opzet van een landelijke kenniscentrum voor brandweer en rampenbestrijding en een landelijke ondersteuningsfaciliteit, i.c. de Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding, van waaruit de regio's ondersteuning kunnen krijgen bij hun activiteiten in het kader van de rampenbeheersing.

J. Een hoogwaardig opleidings- en oefenbeleid. Bij analyses van grote (bijna) ongevallen en rampen komt voortdurend naar voren dat het noodzakelijk is de bestuurlijke en operationele organisaties voldoende op te leiden en te oefenen zowel in mono- als in multidisciplinair verband. Om een verbeterproces op gang te brengen en te ondersteunen is een groot aantal activiteiten nodig. Als belangrijkste zijn te noemen:

– Onderzoek naar vraag en aanbod multidisciplinaire oefencentra; aanzet voor nieuw beleid en stimuleren van interregionale oefencentra. In 2003 zijn de plannen voor multidisciplinaire oefencentra afgerond en is een aanzet gegeven voor de realisatie van die plannen.

– Het beheren van de producten van Op weg naar effectief oefenen. In 2003 is de beheersorganisatie Oefenen ondergebracht binnen een kenniscentrum en levert een operationele bijdrage aan het oefenproces, waarvan de belangrijkste producten zijn:

* Kwaliteitscriteria oefenen

* Oefenbank (multidisciplinair)

* Computer ondersteund oefenen

* Oefenleiders poolvorming

* Landsgrensoverschrijdend oefenen

Deze producten moeten worden ondergebracht onder de genoemde beheersorganisatie die de producten verder tot ontwikkeling brengt en in stand houdt.

In 2003 dienen drie nieuwe ICT oefeningen te zijn ontwikkeld en geoperationaliseerd.

– Het implementeren van een nieuwe multidisciplinaire masters opleiding rampenbestrijding, het opzetten en actualiseren van speciale opleidingsmodules zoals GHOR, ongevallen gevaarlijke stoffen en centralisten, de evaluatie en waar nodig actualiseren en verbeteren van de crisisbeheersings- en rampenbestrijdingsopleidingen.

– Aanschaf en implementatie van een Emergo Train oefensysteem (ETS). In 2003 zijn in Nederland drie ETS-oefencentra operationeel. Dit oefensysteem is bedoeld om de oefeningen van de medische hulpverleningsketen te ondersteunen en te bevorderen door een real time en patiënt georiënteerd oefensysteem. Na verwerving van de rechten voor Nederland zal met medewerking van het Nederlands Instituut voor Urgentiegeneeskunde een beheersorganisatie worden opgezet, ETS oefencentra worden gestimuleerd en oefenleiders en facilitators worden opgeleid. Deze fase zal in 2003 worden afgerond. In de tweede fase zullen de multidisciplinaire aspecten nader uitgewerkt worden. Hier zal in de loop van 2003 een multinationaal project voor worden opgezet.

K. Operationele informatievoorziening

– Er zal een ICT-raad rampenbestrijding worden ingesteld, die als taak krijgt de standaardisatie van de operationele informatievoorziening te realiseren.

– De referentiekaders waaraan de organisatie en de kwaliteitsnormering van de (gecolokeerde) meldkamers kan worden afgemeten zullen worden vastgesteld.

L. Internationale samenwerking

– Implementatie van gemeenschappelijke verklaringen met Nordrein-Westfalen, Nedersaksen, Wallonië, Vlaanderen en Brussel.

– Implementatie van de reeds gestarte bilaterale samenwerking met Hongarije en Polen en het aangaan van een structureel samenwerkingsverband met Tsjechië en Slowakije, mede in het kader van het pre-accessietraject tot de EU, op het terrein van de rampenbestrijding.

– Implementatie van afspraken binnen respectievelijk de EU en de NAVO ter bescherming van de bevolking zoals tegen NBC aanslagen en calamiteiten.

– De Internationale samenwerking in Europees verband. Op het gebied van disaster medicine en lessons learned zullen in 2003 samenwerkingverbanden met diverse Europese landen worden ingezet.

Wat gaat het kosten?

A. € 1,800 mln

B. € 0,750 mln

C. € 3,450 mln

D. € 0,330 mln

E. € 0,150 mln

F. € 0,500 mln

G. € 1,500 mln

H. € 3,400 mln

I. € 3,630 mln

Dit betreft de middelen die het kabinet naar aanleiding van het kabinetsstandpunt Enschede voor de inrichting en instandhouding van een Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR) en de Internationale bijstandseenheid voor Search and Rescue (SAR) taken heeft toegekend.

J. € 2,800 mln

K. € 0,500 mln

L. € 0,150 mln

Naast bovenstaande activiteiten, die moeten bijdragen aan het voorkomen, beperken en beheersen van branden, zware ongevallen en rampen worden door BZK ook bijdragen verstrekt aan partners in de rampenbestrijding. Te noemen zijn onder meer de bijdragen aan de brandweer- en GHOR-regio's ad € 61,3 mln.

Door een bijdrage op grond van het Interim-besluit doeluitkering bestrijding van rampen en zware ongevallen (IBDUR) worden de regio's in staat gesteld hun taken op het terrein van rampenbeheersing en geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen adequaat uit te voeren. Aan gemeenten wordt een bijdrage verstrekt in de kosten van de opsporing en ruiming van explosieven uit de Tweede Wereldoorlog. Ten behoeve hiervan is vanaf 2003 structureel; € 30 mln in de begroting opgenomen.

3. Budgettaire gevolgen van beleid

De afname van het budget van de operationele doelstelling 1 met ingang van 2003 is het gevolg van het feit dat met ingang van 2003 de begrote kosten van de Inspectie Brandweerzorg en Rampenbestrijding zijn opgenomen onder beleidsartikel 14. Daarnaast is vanaf 2003 een lager bedrag opgenomen voor de uitvoering van het Bijdragebesluit opsporing en ruiming explosieven WOII.

4. Budgetflexibiliteit

5. Veronderstellingen

Aan de hiervoor geformuleerde operationele doelstellingen heeft een aantal veronderstellingen ten grondslag gelegen:

– Handhaving van het huidige aantal vrijwilligers bij de brandweer op circa 22000.

– De wijze van financiering van de Brandweer- en GHOR-regio's door het rijk, i.c. de toepassing van het Interim Besluit bestrijding van rampen en zware omgevallen zal in 2003 niet veranderen.

– Een groei van het beroepspotentieel bij de brandweerorganisaties en bij de organisaties voor geneeskundige hulpverlening bij rampen en zware ongevallen (thans circa 4300).

– Minimaal handhaving van het aantal brandweerofficieren (aantal aspirant officieren en hoger thans circa 1600).

– Een verdere afname van het aantal hulpverleningsregio's (thans 37 brandweer en 26 GHOR-regio's. De streefwaarde wordt per discipline in de loop van 2003 25 hulpverleningsregio's).

– De voortgang in het versterkingsproces rampenbeheersing bij de gemeenten en de regionale samenwerkingsverbanden gaat onverminderd door.

6. Groeiparagraaf

BZK als systeemverantwoordelijke voor brandweer en rampenbestrijding kan slechts bevorderen dat operationele organisaties hun prestatievermogen verbeteren. Zij doet dit door middel van het aanreiken van instrumenten, die zij zelf ontwikkelt. In hoeverre deze instrumenten effectief zijn en daarmee bijdragen aan het daadwerkelijk verbeteren van het prestatievermogen van de brandweer en rampenbestrijdingsorganisaties, hangt af van het gebruik van deze instrumenten. Het zijn deze instrumenten ofwel randvoorwaarden die als prestatie-indicator zijn opgenomen en niet het prestatievermogen van de brandweer en rampenbestrijdingorganisatie, omdat BZK hierop onvoldoende invloed kan uitoefenen door de gedeelde verantwoordelijkheid met de mede-overheden. Achterliggende veronderstelling is wel dat door het goed en effectief gebruiken van de instrumenten het prestatievermogen verbetert. In de toekomst zullen de mogelijkheden onderzocht worden om tot een zekere effectmeting van de instrumenten te komen.

ARTIKEL 4: PARTNERS IN VEILIGHEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het handhaven van de openbare orde en veiligheid moet leiden tot een veilige Nederlandse samenleving. Het maatschappelijk effect is een samenleving waar het veilig is en waar de mensen zich veilig voelen. Naast de Politie, beleidsartikel 2, en de Brandweer en Rampenbestrijding, beleidsartikel 3, dragen ook de Partners in veiligheid hier een steen aan bij.

Beleidsartikel 4, Partners in veiligheid, gaat over het verbeteren en optimaliseren van het functioneren en samenwerking van de partners in veiligheid opdat de partners de openbare orde kunnen handhaven en de veiligheid in Nederland kunnen verbeteren.

Bij partners wordt zowel private als publieke organisaties bedoeld; de politie, de brandweer, de marechaussee, de ambulance diensten, de centrale overheid, gemeenten en bedrijven.

De volgende operationele doelstellingen moeten een bijdrage leveren voor het verbeteren en optimaliseren van het functioneren en samenwerking van de partners in veiligheid.

– Het bevorderen van een integraal veiligheidsbeleid. De veiligheid van de burgers in Nederland moet worden vergroot. Dit vergt een geïntegreerde aanpak van de veiligheidsproblematiek op alle bestuurlijke niveaus. De Minister van BZK treedt hierbij coördinerend op.

– Het bevorderen van een samenhangend ICT-beleid voor de sectoren Openbare Orde en Veiligheid. Door een samenhangend geheel van ICT-voorzieningen kunnen de partners efficiënter en effectiever opereren en communiceren. Op het gebied van de politie wordt op dit moment een inhaalslag gemaakt, daarnaast is begonnen met het aanbrengen van samenhang tussen de verschillende diensten en wordt het project C2000 uitgevoerd. De Minister van BZK voert dit beleid uit in samenwerking met de andere ketenpartners.

– Een adequate coördinatie van de crisisbeheersing. De Minister van BZK is verantwoordelijk voor het adequaat coördineren van de crisisbeheersing. De crisisbesluitvorming op rijksniveau wordt door het Nationaal Coördinatiecentrum (NCC) gefaciliteerd. Het NCC ondersteunt de betrokken Ministers ten tijde van crises en daarnaast coördineert het NCC het beleid en de uitvoering daarvan op het gebied van de crisisbeheersing.

2. Operationele beleidsdoelstellingen en prestatiegegevens

Operationele beleidsdoelstelling 1: Apparaat

Naast de subdoelstellingen die met programma-uitgaven moeten worden gerealiseerd wil het NCC ook m.b.v. de apparaatuitgaven de coördinatie van de crisisbeheersing optimaliseren.

Wat willen we bereiken?

In 2003 wil het NCC de openingstijden verruimen van 8 naar 24 uur om adequater te kunnen coördineren.

Wat gaan we daarvoor doen?

Om de openingstijden van het NCC te kunnen verruimen van 8 naar 24 uur wordt per 1 januari 2003 de formatie van het NCC uitgebreid met 14 fte's.

Wat mag het kosten?

Inclusief de uitbreiding van 14 fte's heeft het NCC voor het apparaat een bedrag van € 1,840 mln beschikbaar.

Operationele doelstelling 2: Het bevorderen van een adequaat integraal veiligheidsbeleid

A. Integraal veiligheidsbeleid

Wat willen we bereiken?

– Vergroten van de feitelijke veiligheid en de veiligheidsgevoelens van de burgers in Nederland. Veiligheid moet voor de burgers zichtbaar en voelbaar verbeteren. Deze verbetering zal objectief aantoonbaar en meetbaar moeten zijn. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het lokale veiligheidsbeleid, in samenwerking met de politie en justitie. De Minister van BZK heeft hier een coördinerende rol.

– De samenhang in het beleid verbeteren en de samenwerking tussen publieke en private partners op het gebied van het veiligheidsbeleid op rijksniveau intensiveren.

Wat gaan we daarvoor doen?

– Om de feitelijke veiligheid en de veiligheidsgevoelens van burgers te vergroten stimuleert, faciliteert en coördineert de Minister van BZK het veiligheidsbeleid. In 2002 is de rijksmonitor voor veiligheid uitgevoerd, dit gebeurt elke twee jaar. De resultaten hiervan worden in de Integrale Veiligheidsrapportage (IVR) verwerkt, waarin een beeld wordt gegeven van de globale stand van veiligheid in gemeenten. In 2003 zal worden gewerkt aan het meerjarig beleidsprogramma veiligheid waarin de kaders voor het veiligheidsbeleid van het Kabinet worden geschetst. Om de gemeenten te kunnen ondersteunen moeten de beleidskaders op rijksniveau eenduidig zijn. Dan kunnen de kaders worden vertaald naar afspraken met de diverse partners binnen de overheid.

– Om de samenhang en samenwerking bij het integraal veiligheidsbeleid te bevorderen zullen daarop gerichte publiekrechtelijke en privaatrechtelijke initiatieven waar mogelijk worden ondersteund. Dat betreft onder meer de ontwikkeling van enkele veiligheidsconcepten en -instrumenten als de Veiligheidseffectrapportage, keurmerken voor Veilig wonen, Veilig uitgaan e.d. Daarnaast wordt ingezet op uitbreiding van het aantal gemeenten met een nota veiligheidsbeleid en op het stimuleren van lokaal veiligheidsbeleid in den brede. Ter ondersteuning van de gemeenten en van andere veiligheidspartners bij het voeren van integraal veiligheidsbeleid is voorzien in de financiering van het Informatiepunt Lokale Veiligheid en het Nationaal Platform voor Criminaliteitsbeheersing (NPC).

Wat mag het kosten?

Voor het centraal veiligheidsbeleid is € 3,626 mln beschikbaar.

– Bovenstaande basiswaarden hebben betrekking op 1 januari 2003 en de streefwaarden hebben betrekking op 31 december 2003.

– Uiteindelijk moeten alle gemeenten veiligheidsbeleid voeren, bij voorkeur aan de hand van een nota integraal veiligheidsbeleid. Daarin worden de lokale veiligheidsdoelstellingen geformuleerd en wordt aangegeven hoe de gemeenten deze doelstellingen wenst te behalen. De streefwaarde voor de indicator gemeenten met een veiligheidsnota is geactualiseerd. Alhoewel deze indicator neerwaarts is bijgesteld, is het zeer waarschijnlijk dat hier sprake is van een naijleffect. De ambitie van 100% in de begroting 2002 is weliswaar te hoog gebleken, maar het overgrote deel van de gemeenten zal in 2002 beschikken over een nota.

– Voor gemeenten, woningen en uitgaansgebieden worden kwaliteitseisen ontwikkeld door middel van normen, keurmerken en certificaten.

– Aan de hand van evaluatie van de pilots rondom de Veiligheidseffectrapportage wordt bezien op welke wijze deze rapportages in alle gemeenten kunnen worden ingevoerd.

B. Een adequate coördinatie van de crisisbeheersing

Wat willen we bereiken?

Het NCC wil de coördinatie van de crisisbeheersing optimaliseren d.m.v. het realiseren van de volgende subdoelstellingen:

1. De te nemen orde- en veiligheidsmaatregelen adequaat coördineren om de openbare orde en veiligheid te beschermen. Voorbeelden zijn het beveiligen van ambassades en personen, alsmede het verlenen van bijstand voor en door hulpverleningsdiensten (ambulance, brandweer e.d.).

2. De samenhang op verschillende bestuurlijke niveaus te bewaken en versterken.

3. Het bevorderen van effectief crisismanagement en optreden van ministers en ambtenaren in tijden van crisis.

4. Een op de behoefte afgestemde informatie-uitwisseling tussen verschillende overheden over (dreigende) grootschalige c.q. ernstige verstoringen van de openbare orde en veiligheid en crisisomstandigheden.

Wat gaan we daarvoor doen?

Ad 1. Om bestuurders te kunnen faciliteren in het nemen van orde- en veiligheidsmaatregelen coördineert het NCC de informatiestromen. Dat wil zeggen dat het NCC 24 uur per dag operationeel is om kennis te nemen van alle informatie die bij het operationeel centrum binnenkomt. Vervolgens wordt de informatie geverifieerd en verspreid aan de personen die het aangaan. Als laatste wordt gecontroleerd of alle betrokkenen de informatie hebben ontvangen.

Daarnaast optimaliseert het NCC continu het functioneren van het operationeel centrum, de verbeteringen worden vervolgens verwerkt in de draaiboeken.

Ad 2. Om vorm en inhoud te geven aan het crisisbeheersingsbeleid in Nederland en het overheidsoptreden in crisisomstandigheden coördineert het NCC op de volgende terreinen:

– Bescherming van de vitale infrastructuur (o.a. de drinkwater-, elektriciteitsvoorziening en de luchtvaart);

– Aansluiten van rijksstructuren op afspraken en voorzieningen op provinciaal en regionaal niveau;

– Elektronische gegevensuitwisseling tussen coördinatiecentra;

– Internationale aspecten van crisisbeheersing;

– Kwaliteitsborging van crisisbeheersing.

Ad 3. Om effectief crisismanagement en optreden van ministers en ambtenaren in tijden van crisis te bevorderen is er een opleidings- en oefenbeleid opgesteld. Dit beleid is zowel gericht op de interne organisatie als op oefeningen in interdepartementaal of internationaal verband.

Regelmatig wordt de crisisbesluitvorming geoefend onder meer aan de hand van casus door het Ministerieel Beleidsteam.

Ad 4. Om het functioneren van de (operationele) organisatie en de informatie-uitwisseling onder alle omstandigheden te optimaliseren is er een onderzoek gaande naar de behoefte van aanvullende ICT-voorzieningen van zowel het NCC als de klanten van het NCC. Hiervoor worden in 2003 de volgende activiteiten uitgevoerd:

– Het treffen van aanvullende ICT-voorzieningen;

– Het uitwerken van procedures voor de informatievoorziening;

– De zorg voor de faciliteiten voor een opgeschaalde situatie (noodzetel);

– Een website maken voor het NCC;

– De eisen van het Informatie Beveiligingsplan uitvoeren.

Wat mag het kosten?

Voor de programma-uitgaven is een bedrag beschikbaar van € 0,954 mln.

Het totale budget voor het NCC (apparaat en programma tezamen) bedraagt € 2,794 mln.

Operationele doelstelling 3: Het bijdragen aan samenhang in en gemeenschappelijk gebruik van de ICT-infrastructuur

Wat willen we bereiken?

– Invullen van het beheer en ontwikkelen van beleid voor bovenregionale en landelijke infrastructuur en informatiesystemen (applicaties) voor de sector Openbare Orde en Veiligheid (OOV).

– Realiseren van een geïntegreerde landelijke ICT-infrastructuur voor de veiligheidspartners (LICTIV), waardoor de informatie-uitwisseling binnen de OOV-diensten en tussen de OOV-diensten/partners op uniforme wijze plaatsvindt.

– Ontwikkelen van beleidskaders zodat door elektronische communicatie en informatie-uitwisseling een optimalere ondersteuning van de samenwerking tussen partners in de veiligheidsketen ontstaat.

– Realiseren van één uniforme informatievoorziening voor de Nederlandse Politie, zodat informatie op een éénduidige wijze binnen de politie, met de Justitie-partners en op internationaal niveau kan worden uitgewisseld.

– Effectieve informatievoorziening en -uitwisseling tussen de verschillende partners van de rampenbestrijding. Daarvoor moeten landelijk gecoördineerde ondersteunende ICT-faciliteiten worden ontwikkeld. Om dit te regisseren is een (tijdelijke, vooralsnog voor een termijn van 5 jaar) ICT-raad Rampenbestrijding nodig.

– Operationaliseren van het Geïntegreerd Meldkamer Systeem in alle meldkamers van de veiligheidsregio's.

Wat gaan we daarvoor doen?

– Op landelijk en bovenregionaal niveau zorgdragen voor de instandhouding van de infrastructurele voorzieningen en de in gebruik zijnde applicaties. Hierbij wordt gestreefd naar het realiseren van een beschikbaarheid van het 1–1-2 en PolitieNet-netwerk van 99,8% waarbij als randvoorwaarde een basiswaarde van 92% beschikbaarheid wordt gesteld.

– Voor iedere OOV-partner (politie, brandweer- en rampenbestrijding, justitie etc.) dient een vernieuwde infrastructuur tot aan alle locaties te worden aangelegd op basis van het zogenaamde nutsvoorzieningprincipe. Het samenstel van de diverse nutsvoorzieningen van de afzonderlijke OOV-partners, geïntegreerd met andere basis ICT-voorzieningen als C2000 en GMS, vormen de geïntegreerde landelijke ICT-infrastructuur voor de veiligheidspartners (LICTIV).

– Bevorderen dat het ontwikkelen en uitvoeren van informatiebeleid in onderlinge afstemming ter hand genomen wordt. Dit gebeurt door het ICTIB (= netwerk van Informatiemanagers) te steunen en door projecten die door het ICTIB worden geïnitieerd te ondersteunen (inhoudelijk en/of financieel). Uitvoeren van pilots met elektronische aangifte door de burger en realisering van elektronisch proces-verbaal.

– In 2003 zal de Regieraad ICT Politie voortgaan met de uitvoering van het Bestek ICT Politie 2001–2005. Door middel van een aantal projecten worden op een gefaseerde wijze elementen van deze doelstelling gerealiseerd. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen een viertal, simultaan te doorlopen, actielijnen:

1. Realisering van transparantie in de ICT-sturingsrelaties, o.a. door scheiding van vraag en aanbod;

2. Versterking en vernieuwing van de vraagzijde van de informatievoorziening, o.a. door het ontwikkelen van landelijke architecturen en applicaties en door de introductie van informatiemanagement binnen de korpsen en op landelijk niveau;

3. Versterking en vernieuwing van de aanbodzijde van de informatievoorziening, o.a. door het realiseren van één landelijke homogene infrastructuur voor communicatie- en rekencentravoorzieningen;

4. Het jaarplan van de Regieraad, dat in oktober 2002 door de coöperaties wordt opgesteld en via de Raad van Toezicht aan de Minister van BZK ter instemming zal worden aangeboden, biedt inzicht in de resultaten die in 2003 op deze terreinen bereikt dienen te worden en in concrete activiteiten die in samenhang daarmee ondernomen worden. Een belangrijk meetpunt voor het succes van de Regieraad in 2003 zal zijn of de politieregio's de eigen ontwikkeling, het beheer en het onderhoud van ICT-voorzieningen beëindigd hebben en ondergebracht hebben in de coöperaties en de rechtsopvolger daarvan.

– ICT-raad Rampenbestrijding:

1. Het instellen van een tijdelijke landelijke ICT-raad Rampenbestrijding;

2. Inventarisatie van de ICT problematiek bij de rampenbestrijding en doen van voorstellen ter verbetering;

3. Het voeren van regie t.a.v. de uitvoering en implementatie van de voorgestelde verbeteringen;

4. Het beschikbaar maken van een landelijk communicatienetwerk overeenkomstig de structuur van de politie;

5. Het vaststellen en invoeren van standaards;

6. Het ontwikkelen van een Intranet voor de rampenbestrijding.

De kosten hebben betrekking op het secretariaat van de ICT-raad Rampenbestrijding.

– Implementeren van het GMS in 5 meldkamers. Bovendien zullen in 7 regio's de bestaande (monodisciplinaire) systemen worden samengevoegd tot een (multidisciplinair) systeem. Het beschikbare bedrag wordt in hoofdlijnen gebruikt voor de financiering van beheer (50% van de totale kosten), opleiding en implementatie/samenvoeging in de regio's.

Wat mag het kosten?

– Voor het uitvoeren van het beheer en de beleidsfunctie van de bij BZK in eigendom zijnde infrastructuren en applicaties is een bedrag van € 21,409 mln benodigd. De kosten kunnen globaal verdeeld worden over de categorieën infrastructuur en applicaties. Daarbij kan ook een verdeling in de kosten worden gemaakt tussen beheer en beleid. Deze is grosso modo 40%-60%. Er wordt naar gestreefd het beheer in meer gevallen via de exploitatietarieven aan de gebruikers toe te rekenen. Hierdoor kan meer van het budget worden besteed aan het versterken van de beleidsmatige aansturing.

– De plannen voor een geïntegreerde landelijke infrastructuur zijn nog niet volledig vastgesteld. Dit is mede afhankelijk van de financiering. Voor politie geldt dat haar aandeel inmiddels is afgedekt via de Regieraad. Met de andere ketenpartners vindt nog overleg plaats.

– Voor strategie en ontwikkeling is een bedrag van € 0,232 mln beschikbaar.

– Voor de realisatie van het ICT-bestek is op basis van de financiële vertaling van dit Bestek een bedrag van € 50,250 mln beschikbaar.

– Voor implementatie en beheer van GMS is een bedrag van € 4,960 mln beschikbaar.

– Het agentschap ITO ontvangt een bijdrage in kosten die niet (volledig) in rekening kunnen worden gebracht bij opdrachtgevers. Het gaat hier om kosten in verband met de huisvestingskosten en beheer van de analoge radionetten van de regionale politie en rentecompensatie regeling conversie eigen vermogen. Het totaal bedrag komt op € 4,071 mln.

– Bovenstaande basiswaarden hebben betrekking op 1 januari 2003 en de streefwaarden hebben betrekking op 31 december 2003.

– Ten opzichte van de begroting 2002 is de streefwaarde, als gevolg van colokeren, van het aantal meldkamers teruggebracht naar 27.

– Voor wat betreft de basis- en streefwaarden voor beschikbaarheid 112 netwerk en Podacs netwerk wordt vermeld dat het hierbij gaat om een maximale onder- en bovengrens.

Operationele doelstelling 4: Het realiseren van het netwerk C2000

Wat willen we bereiken?

In 2003 moet de laatste fase van de uitrol van het landelijke netwerk C2000 worden gerealiseerd. In 2004 moet dit digitale radiocommunicatienetwerk voor politie, brandweer, de geneeskundige hulpverleningsdiensten en Koninklijke Marechaussee operationeel zijn.

Wat gaan we daarvoor doen?

Als onderdeel van de infrastructuur zal in 2003 het aantal opstelpunten dat gereed is toenemen van 120 naar 385. Daarnaast zullen de benodigde 15 schakelcentrales worden opgeleverd.

De voor het netwerk C2000 noodzakelijke radiobediensystemen worden uitgebreid van 4 naar 27. Deze radiobediensystemen zullen worden geplaatst in de meldkamers van de diverse hulpverleningsdiensten.

Daarnaast zal de netwerkbeheersorganisatie operationeel moeten zijn bij het agentschap ITO.

In 2003 wordt in de Drielanden-regio (Limburg-Zuid) de internationale pilot afgerond zodat bepaald kan worden of C2000 voldoet in de grensgebieden met Duitsland en België.

Al het meldkamerpersoneel in de regio's zal worden opgeleid, zodat er met de radiobediensystemen kan worden gewerkt. Hiertoe is een opleidingsplan opgesteld en zal in 2003 worden afgerond.

In het project C2000 zijn drie partijen te onderscheiden, ieder met zijn eigen taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden, namelijk de opdrachtgever (het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), de opdrachtnemer ITO (de Informatie en Communicatie Technologie Organisatie) en Tetraned en de gebruikersorganisatie (de openbare orde en veiligheidsdiensten). De opdrachtgever heeft een projectorganisatie Verbindingen en Meldkamerdomein ingesteld, waaronder het project C2000 valt.

Halfjaarlijks wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang van het project C2000.

Wat mag het kosten?

Voor de oplevering van de opstelpunten, schakelcentrales en radiobediensystemen en special coverage locations is € 97,124 mln gereserveerd. De exploitatiekosten van het project C2000 bedragen € 57,186 mln. Voor de overige activiteiten is een bedrag van € 21,794 mln beschikbaar. Deze activiteiten hebben betrekking op de Drielandenproef, de projectorganisatie, regionale brandweer en de startregio.

– Bovenstaande basiswaarden hebben betrekking op 1 januari 2003 en de streefwaarden hebben betrekking op 31 december 2003.

– Als onderdeel van de infrastructuur van het digitale radiocommunicatienetwerk C2000 zijn in totaal 385 opstelpunten (radioantennes) nodig.

– Meldkamers worden aangesloten op het C2000 netwerk als de radiobediensystemen in de meldkamers zijn geïmplementeerd.

Operationele doelstelling 5: Realiseren van multidisciplinaire projecten

A. Project ActiEV

Wat willen we bereiken?

Zorgdragen voor realisatie van de actiepunten (inclusief moties en toezeggingen) uit de kabinetsstandpunten Vuurwerkramp en Nieuwjaarsbrand Volendam door de verantwoordelijke departementen, onderdelen en organisaties, volgens het door het kabinet toegezegde tijdpad. In 2003 wordt het project afgerond.

De projectgroep ActiEV coördineert het geheel aan werkzaamheden voortvloeiend uit de kabinetsstandpunten Vuurwerkramp en Nieuwjaarsbrand Volendam. Alle betrokken departementen en organisaties zijn medeverantwoordelijk en moeten daartoe zelf acties ondernemen voor ieder afzonderlijk actiepunt. De projectgroep voert zelf de actiepunten uit: het komen tot een gezamenlijke Taskforce (punt 2) en het verzorgen van de halfjaarlijkse voortgangsrapportage aan de Tweede Kamer (punt 3).

Wat gaan we daarvoor doen?

– Om de coördinatie en afstemming van de actiepunten goed te laten verlopen, worden de volgende activiteiten uitgevoerd:

* Voeren van het secretariaat van de in 2001 ingestelde overlegorganen; ministerieel beleidsteam (MBT), interdepartementaal beleidsteam (IBT), bestuurlijk overleg, taskforce (slagen voor veiligheid) en het bedrijfslevenoverleg, in het leven geroepen.

* De projectgroep is betrokken bij de adviesorganen van de CFA II en de CTRC. De Commissie Financiële Afwikkeling II doet onderzoek naar de uitvoering van de financiële regelingen en de probleemgevallen die als gevolg van de rampen in Enschede en Volendam zijn ontstaan. De Commissie Tegemoetkoming bij Rampen en Calamiteiten (i.o.) is gevraagd om voorstellen te doen naar financiële regelingen als gevolg van rampen of zware ongevallen.

* De projectgroep is betrokken bij de volgende projecten, initiatieven: Interdepartementale Begeleidingsgroep Landsadvocaat, coördinatie van de begeleiding van de landsadvocaat in de rechtszaken tegen de Staat, projectgroep doorlichting veiligheidsregelgeving en het project Slagen voor Veiligheid.

* Het bewaken van de voortgang van de uitvoering van de actiepunten door middel van een database waarin alle actiepunten zijn opgenomen.

– Voor de gezamenlijke Taskforce Slagen voor Veiligheid verzorgt BZK het secretariaat. De Taskforce komt maandelijks bijeen.

– Het verzorgen van de halfjaarlijkse voortgangsrapportages aan de Tweede Kamer over de stand van zaken van de uitvoering van de actiepunten die zijn voortgekomen uit de kabinetsstandpunten Vuurwerkramp en Nieuwjaarsbrand Volendam.

Prestatie-indicator: halfjaarlijkse voortgangsrapportages aan de Tweede Kamer.

Wat mag het kosten?

In de voortgangsrapportages zal hierover worden gerapporteerd. Uitgangspunt is dat de betrokken ministeries de financiering van de actiepunten dienen te regelen.

B. Colokatie Meldkamers

Wat willen we bereiken?

Het colokeren (naar één locatie brengen/samenvoegen) van de meldkamers van de politie, brandweer en ambulancediensten per veiligheidsregio (territoriale congruentie) is nodig voor een efficiëntere samenwerking tussen de politie, brandweer en ambulancediensten. Er zijn 25 veiligheidsregio's wat betekent dat er tot 25 meldkamers moet worden gecolokeerd. De meldkamers moeten voorafgaand of parallel aan de uitrol van C2000 gecolokeerd zijn, de planning van de uitrol van C2000 loopt vanaf mei 2002 tot uiterlijk 1 januari 2004.

Wat gaan we daarvoor doen?

Het colokeren is een proces dat plaatsvindt onder verantwoordelijkheid van de regio. Het samenvoegen van meldkamers betekent voor een regio technische en organisatorische consequenties. Op deze terreinen is ITO en BZK ondersteunend.

De frontoffice meldkamerdomein ITO zal met regiobegeleiders en meldkamerdeskundigen de regio's begeleiden. Omdat voor de regio's de meldkamertrajecten colokatie, C2000 en GMS geheel met elkaar verweven zijn, zal de regiobegeleiding bij ITO vanuit 1 coördinatiepunt plaatsvinden. De regionale projectleiders ondersteunen bij het opstellen en uitvoeren van projectplannen, opstellen van begrotingen, plannen van de opleidingen, inrichting van de meldkamer, begeleiding van gegevensconversies, vulling van databases en technische vragen over C2000, GMS en andere gekoppelde meldkamersystemen doorsluizen naar de back office van ITO.

De Minister van BZK heeft het project colokatie ingesteld dat zorgdraagt voor de informatievoorziening van besturen op regionaal en landelijk niveau, het monitoren van de implementatietrajecten, op bestuurlijk niveau bemiddelen in knelpunten, bewaken van de afstemming tussen beleid en uitvoering en de aansturing van de frontoffice meldkamerdomein voor de invoering van meldkamerprojecten colokatie, C2000 en GMS.

Wat mag het kosten?

Het budget voor deze activiteiten is € 0,344 mln.

Bovenstaande basiswaarden hebben betrekking op 1 januari 2003 en de streefwaarden hebben betrekking op 31 december 2003.

C. CFA II Volendam

Wat willen we bereiken?

De slachtoffers van de Nieuwjaarsbrand in Volendam tegemoetkomingen geven voor de opgelopen materiële schade, letselschade daaronder begrepen, (uitvoering motie Wagenaar) als gevolg van de nieuwjaarsbrand.

De tegemoetkomingen zullen soortgelijk zijn aan de tegemoetkomingen voor letselschade voor de slachtoffers van Enschede.

Wat gaan we daarvoor doen?

In 2002 heeft het Kabinet, op basis van de adviezen van de Commissie Financiële Afwikkeling II, ingesteld door de Minister van BZK om het College van B&W van Edam-Volendam en het Kabinet te adviseren, besloten om het volgende voor de slachtoffers van de Nieuwjaarsbrand in Volendam te doen:

– Instellen van een regeling tegemoetkomingen in onverzekerde en onverzekerbare kosten.

– Oprichten van een Centrum voor reïntegratie en nazorg.

– Uitkeren van financiële tegemoetkoming ineens op basis van functionele invaliditeit.

De regelingen worden door de gemeente Edam-Volendam vastgesteld en worden uitgekeerd door een hiervoor opgerichte onafhankelijke stichting.

Wat mag het kosten?

In 2003 zijn de kosten voor het Centrum voor reïntegratie en nazorg € 1 mln. De kosten voor de onverzekerde en onverzekerbare kosten en de financiële tegemoetkoming ineens op basis van functionele invaliditeit zijn reeds in 2002 gemaakt.

3. Budgettaire gevolgen van het beleid

Betrekking hebbend op 2002:

Commissie van der Haak (Feitenonderzoek Beveiliging Pim Fortuyn)

Wat willen we bereiken?

Alle feiten omtrent de veiligheid van Pim Fortuyn voorafgaand aan de aanslag op hem op 6 mei 2002 moeten in kaart worden gebracht, middels een onafhankelijk onderzoek.

Van het onderzoek moet zo spoedig mogelijk verslag worden uitgebracht.

Wat gaan we daarvoor doen?

Om de feiten in kaart te brengen is een onafhankelijke commissie ingesteld. Deze commissie bestaat uit vijf leden. De commissie richt het onderzoek naar eigen inzicht in, kan zich laten ondersteunen door personen of instanties die zij daarvoor nodig vindt, kan zich rechtstreeks wenden tot alle instanties en personen die een bijdrage kunnen leveren en krijgt toegang tot alle stukken van de overheid. De commissie wordt ondersteund door een onafhankelijk secretariaat, waarbij wordt uitgegaan van zeven medewerkers.

De commissie zal de activiteiten van de overheidsinstanties inzake de veiligheid van Pim Fortuyn nagaan. O.a. wordt gekeken naar of en hoe er verzoeken om beveiliging zijn gedaan, hoe daarop is gereageerd en hoe overheidsinstanties zijn omgegaan met dreigings- en veiligheidsanalyses.

Wat mag het kosten?

Mede op basis van de ervaringsgegevens bij de commissie Oosting worden de kosten van het onderzoek geraamd op € 2 mln. Voor een nadere specificatie van dit bedrag wordt verwezen naar de bijgevoegde kostenraming.

CFA II Volendam

Wat willen we bereiken?

De slachtoffers van de Nieuwjaarsbrand in Volendam tegemoetkomingen geven voor de opgelopen materiële schade, letselschade daaronder begrepen, (uitvoering motie Wagenaar) als gevolg van de nieuwjaarsbrand.

Wat gaan we daarvoor doen?

In 2002 heeft het Kabinet, op basis van de adviezen van de Commissie Financiële Afwikkeling II, ingesteld door de Minister van BZK om het College van B&W van Edam-Volendam en het Kabinet te adviseren, besloten om het volgende voor de slachtoffers van de Nieuwjaarsbrand in Volendam te doen:

– Instellen van een regeling tegemoetkomingen in onverzekerde en onverzekerbare kosten;

– Oprichten van een Centrum voor reïntegratie en nazorg;

– Uitkeren van financiële tegemoetkoming ineens op basis van functionele invaliditeit.

De regelingen zullen door de gemeente Edam-Volendam worden vastgesteld en er wordt een onafhankelijke stichting opgericht die de regelingen zal gaan uitvoeren.

Wat mag het kosten?

De kosten in 2002 bedragen in totaal € 26,1 mln, waarvan € 3,6 mln voor de onverzekerde en onverzekerbare kosten, € 1 mln voor het Centrum voor reïntegratie en nazorg, € 17,3 mln voor de financiële tegemoetkoming ineens op basis van functionele invaliditeit en € 4,2 mln voor de uitvoeringskosten van de regelingen.

4. Budgetflexibiliteit

Juridisch is er in 2003 reeds 21% verplicht. Dit heeft met name betrekking op de uitrol van het digitale netwerk C2000. Een percentage van 79% is bestuurlijk gebonden. Het overgrote deel daarvan heeft betrekking op de kosten voor de Regieraad ICT en de landelijke uitrol van het netwerk C2000.

5. Veronderstellingen

Voor de diverse projecten binnen artikel 4 is verondersteld dat de uitvoering conform de planning verloopt.

– Operationele doelstelling 2: Verondersteld mag worden dat de opgevoerde prestatie-indicatoren zoveel als mogelijk in 2003 gehaald zullen worden. Deze operationele doelstelling bevat eveneens de activiteiten die worden uitgevoerd door het Nationaal Coördinatiecentrum (NCC). Het opgenomen budget (apparaat- en programma-uitgaven) voor het NCC is gebaseerd op reguliere activiteiten. In crisissituaties wordt het NCC opgeschaald om bestuurders te faciliteren in het nemen van orde- en veiligheidsmaatregelen. De daarmee samenhangende kosten zijn niet voorspelbaar en derhalve niet begroot binnen dit artikel.

– Operationele doelstelling 3: In 2003 zal de Regieraad ICT Politie voortgaan met de uitvoering van het Bestek ICT Politie 2001–2005. Door middel van een aantal projecten wordt op een gefaseerde wijze elementen van deze doelstelling gerealiseerd. Tevens is bij het vaststellen van de doorlooptijd van projecten de huidige stand van de techniek (zoals deze door de industrie in de markt wordt geplaatst) als uitgangspunt genomen.

– Operationele doelstelling 4: Voor het project C2000 wordt verondersteld dat de realisatie conform het Algemene Projectplan en de Mijlpalenplanning verloopt en dat deze op 1 januari 2004 zal zijn gerealiseerd.

– Operationele doelstelling 5: Project Vuurwerkramp loopt nog zeker door tot einde 2003. Het tot stand brengen van maximaal 25 gecolokeerde meldkamers in 25 veiligheidsregio's voorafgaand of parallel aan de uitrol van C2000. De planning van de uitrol loopt vanaf mei 2002 tot uiterlijk 1 januari 2004.

6. Groeiparagraaf

– Operationele doelstelling 2: De bruikbaarheid van de indicatoren zal nader worden bezien. Daarbij zal als uitgangspunt worden gehanteerd dat de desbetreffende prestatiecriteria stuurbaar en controleerbaar moeten zijn. Indien dat niet het geval is, heeft het opvoeren van prestatiecriteria geen zin.

ARTIKEL 5: NATIONALE VEILIGHEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) bevordert de nationale veiligheid als bedoeld in de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) en de Wet veiligheidsonderzoeken (Wvo).

Sinds 29 mei 2002 is sprake van een nieuwe Wiv. In de nieuwe wet is bepaald dat de Binnenlandse veiligheidsdienst (BVD) voortaan AIVD heet. In de Wiv en de Wvo zijn de taken van de AIVD en de daartoe aan de dienst verleende bevoegdheden vastgelegd. Op grond hiervan doet de AIVD onderzoek naar personen, stromingen en fenomenen, (inter)nationale organisaties en maatschappelijke en politieke ontwikkelingen in binnen- en buitenland die een gevaar vormen voor de democratische rechtsorde, de staatsveiligheid of andere gewichtige belangen van de staat, en rapporteert de dienst relevante bevindingen aan beleidsverantwoordelijken en andere belanghebbenden. Voorts verricht de AIVD beveiligingsbevorderende activiteiten en voert hij met het oog hierop veiligheidsonderzoeken uit. Sinds de inwerkingtreding van de nieuwe Wiv heeft de AIVD bovendien een inlichtingentaak betreffende het buitenland. Ook voorziet de nieuwe wet in een formele basis voor de bijzondere bevoegdheden op grond waarvan de dienst, naast het verzamelen van gegevens uit openbare en menselijke bronnen, inlichtingenmiddelen kan inzetten die inbreuk maken op de persoonlijke levenssfeer. Daarnaast voorziet de nieuwe wet in het instellen van een Commissie van Toezicht, alsmede in het op zeker moment notificeren van personen waartegen bepaalde bijzondere bevoegdheden zijn toegepast.

Ingevolge het Actieplan Terrorismebestrijding en Veiligheid is in 2002 een personele groei van de AIVD ingezet, waarvan in 2006 het structurele niveau wordt bereikt. In 2003 groeit de AIVD met 8% t.o.v. 2002. Door deze groei kan de AIVD beter investeren in het identificeren en controleren van potentiële terroristen en hun helpers, het onderkennen en observeren van mogelijke kweekvijvers voor nieuwe terroristen en het analyseren en exploiteren van informatie met het oog op beleidsvorming en beveiligingsmaatregelen. Naast en veelal in relatie tot bestrijding van terrorisme wordt de aandacht aangescherpt voor het bevorderen van beveiliging, vooral van de vitale infrastructuur, activiteiten van vreemde mogendheden via hun inlichtingen- en veiligheidsdiensten, proliferatie van massavernietigingswapens, belemmeringen bij de integratie van minderheden, zicht op nieuwe minderheden en geweld tegen minderheidsgroeperingen (w.o. moslims) in Nederland.

2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens

De beleidsdoelstelling van de AIVD wordt in de begroting niet verder uitgewerkt naar operationele doelstellingen. Wel kunnen per werkterrein het beoogde effect en de daartoe te verrichten activiteiten, alsmede de daartoe te maken kosten genoemd worden:

a. Bescherming van de democratische rechtsorde

Wat willen we bereiken?

Het verwerven van inzicht in (potentiële) aantastingen van de democratische rechtsorde op het gebied van terrorisme, tegenkrachten bij integratie van etnische minderheden en gewelddadig politiek activisme, teneinde het nemen van maatregelen door verantwoordelijke organisaties tegen dergelijke aantastingen mogelijk te maken.

Wat gaan we daarvoor doen?

– het onderzoeken en controleren van in dit verband o.m. voor terreurbestrijding relevante netwerken en van daarin actieve organisaties en personen,

– het op het gebied van gewelddadig politiek activisme onderzoeken van specifieke stromingen en ontwikkelingen;

– het versterken van de onderlinge samenwerking, zowel nationaal als internationaal, in het onderzoek naar en controle van de aandachtsvelden terrorisme, tegenkrachten bij integratie en gewelddadig politiek activisme;

– het onderkennen van het gebruik van illegale migratie ten behoeve van terroristennetwerken;

– het verschaffen aan derden van geëvalueerde en geanalyseerde onderzoeksinformatie teneinde daarmee adequate veiligheidsbevorderende acties mogelijk te maken en het soms zelf treffen van veiligheidsbevorderende maatregelen.

Wat mag het kosten?

Deze aandachtsgebieden vragen als gevolg van diverse ontwikkelingen regelmatig bijstelling van de inzet. Naar huidig inzicht bedraagt de inzet ca € 30 mln.

b. Bescherming van de staatsveiligheid en andere gewichtige belangen van de staat

Wat willen we bereiken?

Het verwerven van inzicht in (potentiële) aantastingen van de staatsveiligheid, teneinde het nemen van maatregelen door verantwoordelijke organisaties tegen dergelijke aantastingen mogelijk te maken. De volgende aandachtsgebieden staan centraal: de soevereiniteit van ons land (i.c. de heimelijke activiteiten van vreemde mogendheden in ons land), de aanwezigheid van internationale organisaties in Den Haag, de handhaving van internationale verdragsverplichtingen, de internationale samenwerking rond grensoverschrijdend terrorisme en veiligheidsrisico's die samenhangen met illegale migratie en mensensmokkel en de soliditeit en integriteit van de financieel-economische sector.

Wat gaan we daarvoor doen?

– het bijhouden van dreigingen die voortkomen uit het inlichtingenwerk van buitenlandse diensten en het zichtbaar maken van daarmee samenhangende majeure dreigingen;

– het inzake de vestiging en/of het verblijf van internationale organisaties in Nederland vervaardigen van dreigingsanalyses betreffende terroristische aanslagen of grootschalige verstoringen van de openbare orde, alsmede het geven van analyses inzake inlichtingenactiviteiten die het ongestoord en ongehinderd functioneren van de instellingen kunnen belemmeren;

– het doen van onderzoek naar activiteiten van landen en netwerken die verdacht worden van het verwerven in of via Nederland van goederen, technologie en kennis voor de ontwikkeling van massavernietigingswapens en bijbehorende overbrengingsmiddelen;

– het genereren van informatie ten behoeve van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en andere instellingen op het terrein van asiel en migratie, alsmede het opstellen van rapportages over bronlanden;

– het verschaffen aan derden van geëvalueerde en geanalyseerde onderzoeksinformatie teneinde daarmee adequate veiligheidsbevorderende acties mogelijk te maken en het soms zelf treffen van veiligheidsbevorderende maatregelen;

– het samenwerken met en ondersteuning verlenen aan de zusterdiensten op de Antillen en op Aruba;

– het ten behoeve van sectoren die van vitaal belang zijn voor de instandhouding van het maatschappelijk leven, leveren van dreigingsinschattingen ten behoeve van de vervaardiging van risicoanalyses.

Wat mag het kosten?

Deze aandachtsgebieden vragen als gevolg van diverse ontwikkelingen regelmatig bijstelling van de inzet. Naar huidig inzicht bedraagt de inzet ca € 14,9 mln.

c. Beveiligingsbevordering en veiligheidsonderzoeken

Wat willen we bereiken?

Het minimaliseren van het risico van aantastingen van de nationale veiligheid door het bevorderen van het weerstandsvermogen van de overheid en van die onderdelen van het bedrijfsleven, die door de overheid als vitaal zijn aangemerkt.

Wat gaan we daarvoor doen?

– het instellen van onderzoeken naar en bevorderen van de beveiliging van personen, gebouwen, terreinen, processen, gegevens en telecommunicatie;

– het verstrekken van informatie over veiligheidsrisico's en het geven van fysieke beveiligingsadviezen;

– het bevorderen van integriteitszorg en het fungeren als Meldpunt voor Integriteitsaantastingen (Mepia);

– het adviseren over de aanwijzing van vertrouwensfuncties als sluitstuk van de beveiliging;

– het uitvoeren van veiligheidsonderzoeken naar personen die vertrouwensfuncties (gaan) bekleden.

Wat mag het kosten?

Deze aandachtsgebieden vragen als gevolg van diverse ontwikkelingen regelmatig bijstelling van de inzet. Naar huidig inzicht bedraagt de inzet ca € 25 mln.

d. Inlichtingen betreffende andere landen

Wat willen we bereiken?

Het verwerven van inzicht in ontwikkelingen in andere landen die relevant zijn voor de internationale rechtsorde, vrede en veiligheid en de positie van Nederland in internationaal verband.

Wat gaan we daarvoor doen?

Het verrichten van onderzoek betreffende andere landen ten aanzien van onderwerpen die door de Nederlandse regering van belang worden geacht.

Wat mag het kosten?

De personele en materiële inzet (inclusief overhead) op het aandachtsveld inlichtingen buitenland kost € 5,7 mln.

In het Overzicht kengetallen wordt de formatieve sterkte, alsmede de geraamde daadwerkelijke bezetting van de AIVD genoemd in een gemiddeld aantal fte's over het gehele jaar:

In het volgende overzicht worden prestatiegegevens genoemd op het terrein van veiligheidsonderzoeken:

¹ De basiswaarden zijn afgestemd op de in 2002 ingezette capaciteit.

² De streefwaarden zijn afgestemd op de in 2003 in te zetten capaciteit; hiermee kan slechts ong. 95% van de vraag naar veiligheidsonderzoeken worden gedekt.

³ De consequenties van de invoering van een Verklaring Omtrent het Gedrag voor een groot deel van het luchthavenpersoneel zijn niet in de cijfers verwerkt.

In het volgende overzicht worden de voorgenomen onderzoeken genoemd, alsmede de beoogde start- en einddatum:

3. Budgettaire gevolgen van beleid

4. Budgetflexibiliteit

Voor artikel 5 zijn de verplichtingen- en kasramingen gelijk.

5. Veronderstellingen

Geen.

6. Groeiparagraaf

Het jaarverslag van de AIVD brengt in toenemende mate uitdrukking aan de functie van een nadere onderbouwing van de realisatie van de begroting en een meer gedetailleerde toelichting op het departementale jaarverslag. Deze ontwikkeling zal zich in het Jaarverslag 2002 voortzetten.

De indeling van de begroting is met ingang van 2003 in overeenstemming gebracht met het jaarverslag door middel van de uitsplitsing van de algemene beleidsdoelstelling in taakvelden, alsmede de vermelding van prestatie-indicatoren op het gebied van veiligheidsonderzoeken. Hiermee is een vervolgstap gezet in het kader van het VBTB-gedachtengoed.

Voor 2004 zal hieraan zo mogelijk verder invulling worden gegeven. Hierbij vormt het karakter van de AIVD en de noodzakelijke bescherming van bronnen, werkwijzen en actueel kennisniveau overigens een beperkende factor.

ARTIKEL 6: FUNCTIONEREN OPENBAAR BESTUUR

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het bevorderen van een doeltreffende, doelmatige en democratische inrichting en werking van het openbaar bestuur zoals onder meer neergelegd in de Grondwet en in andere wetten, en optimalisering van de interbestuurlijke samenwerking.

De Minister van BZK is verantwoordelijk voor het bevorderen van een goed functioneren van het openbaar bestuur en de interbestuurlijke samenwerking. Zowel de inrichting als de werking van het openbaar bestuur dienen doeltreffend, doelmatig en democratisch te zijn. Het functioneren van het openbaar bestuur en de interbestuurlijke samenwerking wordt bevorderd met behulp van een aantal instrumenten dat nader wordt uitgewerkt bij de operationele doelen.

2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens

Operationele doelstelling 2: Het ontwikkelen en onderhouden van beleid en regelgeving op het terrein van de inrichting en werking van het openbaar bestuur en van interbestuurlijke samenwerking

Wat willen we bereiken?

A. Gemeenten en provincies. Met het oog op bovenstaande doelstellingen moet er in gemeenten en provincies een duidelijker rolverdeling tussen raad en bestuur gerealiseerd worden. Deze nieuwe rolverdeling betekent dat bestuursbevoegdheden bij het bestuur worden geconcentreerd en dat de kaderstellende, vertegenwoordigende en controlerende functies van gemeenteraden en provinciale staten worden versterkt. De invoering van de direct gekozen burgemeester wordt voorbereid.

B. Rijk. De minister van BZK is verantwoordelijk voor een goede bestuurlijke inrichting en optimaal functioneren van de rijksoverheid. Die verantwoordelijkheid krijgt inhoud door het kabinetsstandpunt borgen publiek belang uit te dragen bij voorgenomen wijzigingen van publieke taken in de verhouding van markt en overheid. Centraal staat de vraag hoe een minister zijn verantwoordelijkheid het beste waar kan maken. Daarbij komen onder andere sturing, toezicht en verantwoording aan de orde. Het gaat er steeds om dat de publieke taken goed worden uitgevoerd.

C. Interbestuurlijke samenwerking. Burgers hebben geen boodschap aan de vraag wie problemen oplost, als het maar gebeurt: voor burgers is er één overheid, en is de overheid één. Dat vraagt om een dienstverlenende overheid, dat vraagt om gebiedsgerichte én probleemgerichte samenwerking en afstemming tussen rijk, provincies en gemeenten; dat vraagt om transparantie, om inzicht in de samenhang tussen financiële en bestuurlijke verhoudingen en om het afleggen van verantwoording. Daarvoor is het ook nodig de samenwerking tussen afzonderlijke publieke dienstverleners te versterken om cliënten beter te helpen. BZK zet zich voor dit alles in.

Wat gaan we daarvoor doen?

A. Gemeenten en provincies. De dualisering van gemeente- en provinciaal niveau krijgt gestalte door verschillende wetgevingstrajecten. De Wet dualisering gemeentebestuur is in 2002 in werking getreden. De noodzakelijke aanpassing van de relevante medebewindswetgeving wordt voorbereid. Het wetsvoorstel dualisering provinciebestuur is ingediend bij de Tweede Kamer. Voor de begrotings- en verantwoordingscylcus worden de comptabiliteitsvoorschriften vernieuwd. Daarnaast wordt door middel van de Vernieuwingsimpuls dualisme en provinciale democratie een verandering van de politiek-bestuurlijke cultuur in de provincies gestimuleerd.

Processen van gemeentelijke herindeling richten zich met name op (te) kleine gemeenten. Deze processen zijn gebaat bij een breed bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak. Het kabinet bereidt daartoe een actualisering van het beleidskader gemeentelijke herindeling voor.

Er zal nader beraad plaatsvinden met IPO en VNG over de toepasbaarheid en eventueel de verdere ontwikkeling van de kwaliteitsmonitor herindeling als meet- en leerinstrument. Vormen van binnengemeentelijke decentralisatie, zoals deelgemeenten en wijkraden, dragen bij aan de verdere verkleining van de afstand tussen bestuur en burger. Door de realisering van een operationele databank met voorbeelden en praktische tips kan binnengemeentelijke decentralisatie verder worden gestimuleerd.

Een beleidsnota ter voorbereiding van de direct gekozen burgemeester zal aan de Tweede Kamer worden gezonden. De noodzakelijke wetgeving wordt voorbereid.

B. Rijk. De bestaande toezichtarrangementen worden getoetst aan de in 2001 vastgestelde Kaderstellende visie Toezicht. De verantwoordelijke ministers verrichten hiertoe zelfevaluaties en rapporteren hierover gezamenlijk aan de Kamer.

In het kader van de BZK-operatie publieke prestaties (daadkracht zonder bureaucratie) worden een aantal activiteiten opgepakt. Het betreft het stimuleren en coördineren van de uitwisseling van de resultaten van de benchmark van uitvoeringsorganisaties, gehouden in 2002. Daarnaast zullen vergelijkingen tussen uitvoeringorganisaties gestimuleerd en ondersteund worden. Tot slot zullen prestatieafspraken tussen ministers ten aanzien van departementsoverstijgende beleidsterreinen worden gestimuleerd en gefaciliteerd.

In 2003 verschijnen enkele handreikingen in de serie Externe Verzelfstandiging waaronder benchmarking uitvoeringsorganisaties.

Samen met de minister van Financiën zal een discussienotitie worden voorbereid over de doelmatigheid van ZBO's.

Verder wordt het instrument van de interdepartementale beleidsvisitatie naar interdepartementale beleidsprocessen in 2003 ruimer toegepast. De visitaties worden vanuit BZK ondersteund en geëvalueerd.

Tenslotte zullen ook in 2003 weer drie of vier debatten worden gewijd aan actuele ontwikkelingen binnen de organisatie van de rijksdienst. Van de in 2002 gehouden debatten verschijnt evenals voorgaande jaren een kort verslag in brochurevorm.

C. Interbestuurlijke samenwerking. Om de kwaliteit van de interbestuurlijke betrekkingen te verbeteren worden via onder andere door het doen van onderzoek alternatieve sturingsinstrumenten ontwikkeld, onder andere in de vorm van ketenregie als sturingsmodel voor het sociale domein.

In het Overhedenoverleg is geconstateerd dat een vervolg van het bestuursakkoord gewenst is. Thema's die hierbij aan de orde kunnen komen zijn: sociale infrastructuur, jeugdbeleid, platteland, veiligheid, water, kwaliteit van het openbaar bestuur, financiële verhoudingen tussen overheden. Het halfjaarlijkse Overhedenoverleg onder leiding van de minister-president wordt gecontinueerd als middel om de bestuurlijke samenwerking structureel vorm te geven.

Om de financiële verhouding in kaart te brengen en op peil te houden wordt het Periodiek Onderhouds Rapport uitgebracht waarin de voorgenomen activiteiten van de fondsbeheerders zijn opgenomen. In het kader van het Plan van Aanpak Transparantie wordt vanaf 2003 een Financieel Overzicht Gemeenten uitgebracht. In het kabinetsstandpunt in reactie op het Rfv-advies over specifieke uitkeringen zijn acties geformuleerd om de samenhang tussen bestuurlijke en financiële overwegingen te expliciteren en versterken. BZK en Financiën zullen hier samen uitvoering aan geven.

De Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) zal worden uitgebreid, waarbij de provincie een toezichthoudende rol kan vervullen. Op de situatie in de kaderwetgebieden in de toekomst zal ik mede in relatie tot de Wgr en de rol van de provincie nader ingaan in een aan u toe te zenden beleidsnotitie.

Wat mag het kosten?

In totaal is er € 14,764 mln beschikbaar op dit artikelonderdeel, waarvan € 11 mln is gerelateerd aan de herindeling rond Den Haag.

Operationele doelstelling 3: Het ontwikkelen van de rechtspositie en van het arbeidsvoorwaardenbeleid van politieke ambtsdragers

Wat willen we bereiken?

BZK wil randvoorwaarden scheppen om de toegang tot het openbaar bestuur en volksvertegenwoordiging te waarborgen. De bezoldiging en de overige rechtspositionele voorzieningen dienen passend en toereikend te zijn.

BZK wil burgemeesters in staat stellen het ambt zo goed mogelijk uit te voeren. Daarom worden mogelijkheden geschapen de professionaliteit van het functioneren te ontwikkelen én te onderhouden. Hiervoor wordt een samenhangend pakket aan ondersteunende instrumenten ter beschikking gesteld. De positie van de burgemeester ten opzichte van de raad zal worden bezien vanuit de gewijzigde benoemingsprocedure, ontslagmogelijkheden en duale verhoudingen. Voorts zullen mogelijkheden tot oriëntatie op de toekomst van de loopbaan geboden worden.

Wat gaan we daarvoor doen?

In de integrale beleidsnotitie rechtspositie politieke ambtsdragers (kamerstukken 28 479) worden samenhangende voorstellen gedaan, waarvan de uitvoering zal leiden tot normalisering en modernisering van de regelgeving met name op het terrein van het primaire inkomen, neveninkomsten, pensioenen en op de uitkeringen bij aftreden van politieke ambtsdragers.

Voor burgemeesters wordt een professionaliseringsfonds opgericht, waardoor burgemeesters gebruik kunnen maken van diverse opleidings- en loopbaanbegeleidingsmogelijkheden. De ontwikkelde bestuurscompetenties zijn hierbij een belangrijk hulpmiddel. Raad en burgemeester worden gestimuleerd in periodieke klankbord- of functioneringsgesprekken de onderlinge werkrelatie aan de orde te stellen. Een handreiking zal daarvoor ondersteuning bieden.

Een substantiële groep burgemeesters krijgt de gelegenheid om een individueel oriëntatietraject te volgen.

Wat mag het kosten?

Op dit artikelonderdeel is € 5,567 mln beschikbaar.

Operationele doelstelling 4: Het faciliteren van politieke partijen door uitvoering van de Wet op de subsidiëring politieke partijen

Wat willen we bereiken?

Politieke partijen vervullen een essentiële functie binnen het stelsel van de representatieve democratie. Uit de voorwaardenscheppende taak van het Rijk voor het democratisch bestel vloeit de zorg voort voor een adequaat niveau alsmede een transparant systeem van inkomsten van politieke partijen, dat past bij de maatschappelijke ontwikkelingen.

Wat gaan we daarvoor doen?

Om de gestelde doelen te bereiken is een wijziging van het wettelijk stelsel nodig. De Wet subsidiëring politieke partijen zal worden uitgebreid tot een Wet op de financiering van politieke partijen. Op basis van de notitie Herijking wet subsidiëring politieke partijen van april 2002 wordt overleg gevoerd met de politieke partijen, de VNG en het IPO, alsmede met de Tweede Kamer.

Wat mag het kosten?

De Eerste Kamer heeft de Wet tot verhoging van de subsidiebedragen voor de politieke partijen op 25 juni 2002 (Staatsblad 308) aanvaard. Het subsidiebudget is daarmee stapsgewijs verhoogd tot € 9 mln vanaf 2002. In vergelijking tot de voorgaande jaren betekent daarnaast de introductie van twee nieuwe partijen in de Tweede Kamer op grond van de laatste kamerverkiezingen dat meer vaste bedragen dienen te worden uitgekeerd. Voor deze operationele doelstelling is € 10,275 mln beschikbaar.

3. Budgettaire gevolgen van beleid

4. Budgetflexibiliteit

5. Veronderstellingen

– Aan het beleid tot verduidelijking van de rolverdeling tussen gemeenteraden en provinciale staten enerzijds en de colleges van burgemeester en wethouders respectievelijk de colleges van gedeputeerde staten anderzijds (dualisering gemeenten en provincies) ligt de veronderstelling ten grondslag dat daarmee de volksvertegenwoordigende, controlerende en kaderstellende functies van raden en staten worden versterkt en dat het bestuur transparanter wordt voor burgers en maatschappelijke organisaties.

– Het beleid tot schaalvergroting van te kleine gemeenten is gebaseerd op de veronderstelling dat daarmee de bestuurskracht van gemeenten toeneemt omdat betere voorwaarden worden geschapen voor kwaliteitsverbetering van het bestuur en van het ambtelijke apparaat.

– Met de voortzetting van de grootstedelijke samenwerking wordt een bestuurlijk kader geschapen voor de aanpak van regionale problemen op het terrein van verkeer en vervoer, ruimtelijke ordening en woningbouw. Hierdoor ontstaat naar verwachting een meer samenhangende aanpak van de diverse beleidsterreinen.

– Horizontale vergelijking (van vergelijkbare organisaties binnen een bestuurskolom) draagt bij aan het zelflerend en zelfevaluerend vermogen van organisaties.

– Wanneer samenhang in beleid verhoogd wordt, vergroot de beleidseffectiviteit en neemt draagvlak voor beleid toe. Dat gebeurt door alle relevante partijen te betrekken en te voorzien in goede onderlinge communicatie. Ketenregie is daarvoor een middel.

– Het werken aan interbestuurlijke verhoudingen kan alleen samen met andere overheden en op basis van consensus. Dat betekent dat de uitkomst onzeker is. Als die consensus niet bereikt kan worden hebben we een probleem.

6. Groeiparagraaf

– De dualisering van gemeenten en provincies moet in de komende jaren volledig gestalte gaan krijgen. In een voortdurend proces van evaluatie, uitwisseling van ervaringen en verbetering van werkwijzen zal in de komende jaren in onderlinge samenwerking met gemeenten en provincies worden getracht een optimale situatie te bewerkstelligen. Deze situatie zal in 2006 bereikt moeten zijn.

– Het streven is om in de komende jaren het Financieel Overzicht Gemeenten (in het voorjaar) en het Periodiek OnderhoudRapport (in het najaar) zo te vervolmaken dat deze rapporten vanaf 2005 maximaal gebruikt kunnen worden.

– Een plan van aanpak voor een vergelijkingsprogramma vormt de basis voor onderlinge vergelijking van organisaties in het publieke domein en gezamenlijk werken aan het zelflerend en zelfevaluerend vermogen van het openbaar bestuur. De vergelijking die bij wijze van uitwerking in de jaren daarop volgend gaat plaatsvinden – wanneer dit plan is vastgesteld door Rijk/IPO/VNG in een Overhedenoverleg dat plaatsvindt in het kader van het vervolgbestuursakkoord – betreft zowel de inrichting en organisatie als de bedrijfsvoering en de prestaties.

– BZK wil op termijn ketenregie als alternatief sturingsmodel voor het sociale domein kunnen aanbieden.

– De realisering van de afspraken uit een vervolgakkoord vindt plaats in de kabinetsperiode 2002–2006. Ambitie is over die periode van vier jaar tenminste 80% van de afspraken te realiseren.

– Op basis van de landsdelige convenanten worden vervolgens (in 2004) regionale uitvoeringsconvenanten gesloten. Inzicht in en beslissing over beschikbare gelden voor investeringen op lange termijn (ICES) is een voorwaarde die bepalend is voor het sluiten en verder uitwerken van regioconvenanten.

ARTIKEL 7: INFORMATIEBELEID OPENBARE SECTOR

1. Algemene beleidsdoelstelling

Met inzet van ICT bevorderen van een toegankelijke en meer responsieve overheid en bevorderen dat de gegevens omtrent de identiteit van burgers zorgvuldig wordt vastgesteld, vastgelegd en gebruikt.

De beleidsfocus is gericht op alle burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties. De minister van BZK is verantwoordelijk voor de stimulering van alle overheidsorganisaties, en zeker de rijksoverheid, informatie- en communicatietechnologie (ICT) te benutten om de volgende effecten te bereiken:

– een toegankelijke en aanspreekbare (responsieve) overheid: een overheid die:

* openheid toont door informatie ook elektronisch beschikbaar te stellen,

* open staat voor signalen vanuit de omgeving, ook als deze langs elektronische weg zijn ontvangen,

* adequaat reageert op die signalen,

* verantwoording aflegt over haar handelen;

– een beter presterende overheid: een overheid die:

* beter haar doelen bereikt (effectiever is),

* met lagere kosten (efficiënter is),

* op een klantvriendelijke wijze,

* afgestemd op de verwachtingen van burgers, bedrijven en instellingen;

– een overheid die persoonsgegevens zorgvuldig vaststelt, vastlegt en gebruikt;

– een overheid die in het gebruik van ICT tot de koplopers in Europa behoort.

2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens

Operationele doelstelling 2: Het stimuleren van de verbetering van de publieke dienstverlening, van de toegankelijkheid van overheidsinformatie en van de participatie in het beleidsproces zoals neergelegd in het actieprogramma Elektronische Overheid en de nota Contract met de Toekomst

Wat willen we bereiken?

De ontwikkelingen van de ICT en meer specifiek het Internet heeft private en publieke instanties een nieuw medium gegeven waarlangs zij informatie en diensten kunnen aanbieden. Net zoals het kopen van een boek of CD via Internet zou het mogelijk moeten zijn om elektronisch een vergunning, uitkering of paspoort aan te vragen. En net zoals bijvoorbeeld kranten en tijdschriften hun archieven online beschikbaar stellen, kan de overheid via het Internet op efficiënte wijze een haast ongelimiteerde hoeveelheid informatie voor iedereen toegankelijk maken. Door te investeren in dienstverlening en informatievoorziening via het Internet en interactieve ICT-middelen, resulteert een toegankelijke, transparante en efficiënte overheid met een niveau van dienstverlening dat voldoet aan de hoge verwachtingen van de samenleving in de 21ste eeuw, waarbij niet het product maar de wensen van burgers en bedrijven centraal staan.

De concrete streefwaarden zijn:

– eind 2003 moet minimaal 35% van de totale publieke dienstverlening elektronisch kunnen worden uitgevoerd (dienstverlening).

– eind 2003 hebben 90% van de provincies en gemeenten in Nederland hun staten – respectievelijk raadsinformatie op systematische wijze op internet toegankelijk gemaakt. Dit moet ertoe leiden dat eind 2005 100% van de publieke instanties voldoet aan de minimum richtlijnen omtrent democratische basisinformatie op de website (toegankelijkheid).

– eind 2003 heeft 25% van de publieke beleidsmakende instanties (oftewel ministeries, provincies, waterschappen en gemeenten) een website met interactieve beleidsvormingsinstrumenten (participatie);

Wat gaan we daarvoor doen?

A. Dienstverlening. De afgelopen jaren is hard gewerkt aan de verbetering van de elektronische dienstverlening in Nederland. Het Overheidsloket 2000 (OL2000) heeft een belangrijke rol gespeeld bij de totstandkoming van een situatie waarin klanten van de publieke dienstverleners met hun vragen via één fysiek of elektronisch loket kunnen worden geholpen. Het programma OL2000 liep in 2002 ten einde. In 2003 zullen de OL-kennis- en instrumenten, zoals bijvoorbeeld handboeken en een klantenscan, worden geborgd. Onderzocht wordt of dit kan via samenwerking met VNG in het programma E-gem. In dit programma van rijk, gemeenten en andere belanghebbende organisaties wordt richting gegeven aan het gemeentelijk ICT-beleid. In 2001 zijn de superpilots van start gegaan in de gemeenten Eindhoven/Helmond, Enschede en Den Haag. In deze gemeenten wordt geëxperimenteerd met integratie van front- en backoffice waardoor elektronische transacties van diensten op een snelle en efficiënte wijze worden afgehandeld. De opgedane kennis en ervaringen in de superpilots zullen ter beschikking worden gesteld aan de overige gemeenten in Nederland.

Eind 2003 moet 35% van de publieke dienstverlening elektronisch plaatsvinden. Hierbij wordt opgemerkt dat het groeipercentage zal afvlakken, omdat de complexiteit van handelingen die elektronisch gedaan kunnen worden, zal toenemen.

B. Toegankelijkheid. Het streven is dat eind 2003 90% van de provincies en gemeenten in Nederland hun staten- respectievelijk raadsinformatie op systematische wijze op internet toegankelijk hebben gemaakt. Dit is één stap op weg naar de bredere doelstelling, dat eind 2005 100% van de publieke instanties voldoet aan de minimum richtlijn omtrent beschikbaarheid van democratische basisinformatie op de website. Daarnaast wordt onderzoek gedaan naar instrumenten die gemeenten, provincies en waterschappen in staat stellen hun verordeningen digitaal te publiceren. Voordat wetgeving elektronisch officieel bekend kan worden gemaakt is een aantal wetswijzigingen vereist. Voorbereiding van deze wetswijzigingen wordt nu getroffen.

C. Toegankelijkheid. Toegankelijkheid. Een groeiend deel van de bevolking verwacht niet alleen als staatsburger, als kiezer en klant, maar ook als coproducent van beleid op te kunnen treden. ICT-toepassingen maken het mogelijk dat beleid steeds meer interactief ontwikkeld kan worden.

Het begin 2002 gestarte burger@overheid zal in 2003 worden voortgezet. Het betreft een platformorganisatie waar burgers terecht kunnen met vragen, opmerkingen en reacties met betrekking tot de elektronische overheid. In 2001 is het bureau XPIN opgericht. Dit bureau stimuleert de inzet van ICT bij interactieve beleids- en besluitvormingsprocessen. Doel is dat eind 2003 minimaal 25% van de publieke beleidsmakende instanties een website met interactieve beleidsvormingsinstrumenten heeft.

D. Kiezen op Afstand. Het project Kiezen op Afstand (KOA) wordt voortgezet. Het project zal het mogelijk maken dat kiezers in het buitenland woonachtig of voor beroep of bedrijf in het buitenland verblijvend kunnen stemmen per PC en/of telefoon. Daarmee worden de mogelijkheden voor deze groep kiezers om te stemmen substantieel uitgebreid. Daarnaast wordt een methodiek ontwikkeld om in Nederland het stemmen in een stemlokaal van eigen keuze mogelijk te maken. Richtpunt is de verkiezingen voor het Europees Parlement (10 juni 2004). Een wetsvoorstel ten behoeve van deze experimenten wordt voorbereid.

Naar aanleiding van de nota Contract met de Toekomst is in 2002 het ICT-kanskaarten traject gestart. Doel is binnen sectoren voor de beleidsketen van ontwikkeling tot en met uitvoering en handhaving, na te gaan welke kansen ICT kan bieden om voor de desbetreffende sector het maatschappelijk rendement te verhogen. In navolging van de kanskaarten rond jeugd, voedselveiligheid en toezicht en handhaving zal in 2003 minimaal een drietal nieuwe kanskaarttrajecten worden gestart.

Wat mag het kosten?

Totaal is voor de realisatie van deze operationele doelstelling € 9,472 mln beschikbaar. Een gedeelte van dit bedrag is de bijdrage van BZK aan BPR voor KOA, namelijk € 1,8 mln.

Operationele doelstelling 3: Het bevorderen van een goed functionerende en betrouwbare informatie-infrastructuur binnen de openbare sector, zoals neergelegd in het actieprogramma Elektronische Overheid en de nota Contract met de Toekomst

Wat willen we bereiken?

Voor de elektronische communicatie van burgers, bedrijven en instellingen met de overheid en tussen overheidsorganisaties onderling is een infrastructuur nodig die goed functioneert en waarlangs berichten en gegevens zodanig kunnen worden uitgewisseld dat:

– ze ongeschonden aankomen;

– duidelijk is van wie ze afkomstig zijn;

– vertrouwelijkheid is gegarandeerd;

– duurzame (digitale) bewaring mogelijk is.

Daarbij gaat het niet alleen om de fysieke infrastructuur met allerlei technische voorzieningen, maar ook om de organisatie van het overheidsgebruik van die fysieke infrastructuur. Daarnaast wordt beoogd de basisgegevens van de overheid zodanig te stroomlijnen dat de beschikbaarheid, eenduidigheid en koppelbaarheid hiervan gewaarborgd is en de administratieve lasten samenhangend met de bevraging van deze gegevens bij burgers en bedrijven zoveel mogelijk wordt beperkt.

De concrete streefwaarden zijn:

– eind 2003 wordt bij 5% van alle elektronische transacties met de overheid de elektronische handtekening gebruikt;

– eind 2003 is 80% van de rijksambtenaren aangesloten op het Rijksoverheidsintranet;

– het aantal gerealiseerde basisregistraties in het kader van het programma Stroomlijning Basisgegevens voor 2003 is 3;

– de komende twee jaar neemt het vertrouwen dat de burger stelt in de wijze waarop de overheid met gegevens omgaat met 0,3 punt toe;

– productierealisatie archiefbewerkingsverplichting van raamconvenant door de CAS is 90–90.

Wat gaan we daarvoor doen?

Er wordt een Policy Authority (PA) opgericht. Deze organisatie zal de toelatingseisen gaan beheren op basis waarvan burgers, bedrijven, instellingen en overheidsorganisaties volgens de eisen van de Public Key Infrastructure (PKI) een elektronische handtekening kunnen verkrijgen. Begin 2003 moet deze PA operationeel zijn. Het Servicecentrum PKI zal adviseren over het hele terrein van PKI-gebruik binnen de overheid en de vertaling van de PKI-eisen naar de praktijksituatie. Ook zal het Servicecentrum communiceren met het bedrijfsleven over de toepasbaarheid van producten binnen de overheidsPKI. Het streven is dat eind 2003 bij 5% van alle elektronische transacties met de overheid de elektronische handtekening wordt gebruikt.

Het in 2001 operationeel geworden Rijksoverheidintranet (RYX) faciliteert de onderlinge samenwerking tussen rijksambtenaren. Het biedt voorzieningen voor vertrouwelijke, betrouwbare en snelle elektronische communicatie en voor het gezamenlijk benutten en delen van kennis. In 2003 zal de bouwfase van RYX worden afgerond. Vanaf dat moment zal RYX als structurele voorziening beschikbaar zijn. In 2003 zullen nog nieuwe content en functionaliteiten worden toegevoegd. Concrete streefwaarde is om eind 2003 80% van de rijksambtenaren aan te hebben gesloten op RYX.

Het programma Stroomlijning Basisgegevens is eind 2002 afgelopen. Gezorgd is voor de ondersteuning van diverse overheidssectoren bij de totstandkoming van een stelsel van authentieke registraties van basisgegevens (van o.a. personen, bedrijven, gebouwen, adressen en geografische basiskaarten). Het concept en de noodzaak van authentieke registraties wordt inmiddels breed gedragen. Voor 2003 is het doel de verworvenheden van het programma vast te houden en stapsgewijs uit te breiden.

De werkzaamheden van het in 2002 ingerichte Computer Emergency Response Team van de Rijksoverheid (CERT-RO) vormen de kern van de operationele activiteiten op het gebied van informatiebeveiliging. Na aansluiting van de laatste ministeries op het CERT-RO in de eerste maanden van 2003, zal verder gegaan worden met het aansluiten van de zelfstandige bestuursorganen. De internationale ontwikkelingen op de verschillende specialistische deelgebieden van informatiebeveiliging, zoals firewalls, secure software, analyse methoden en baselines zullen vanuit het CERT-RO en in afstemming met de ministeries op hun relevantie worden beoordeeld. Waar nodig zal in 2003 een vertaling van de internationale expertise naar het Nederlandse overheidsdomein plaatsvinden. Het CERT-RO zal zich zo doorontwikkelen tot het kenniscentrum van de overheid op het gebied van de informatiebeveiliging.

De Handelingenbank, die in 2002 gereed is gekomen als een instrument bij de digitalisering van overheidsdocumenten en archieven, wordt in 2003 uitgerold. Hiermee wordt het mogelijk gemaakt dat de Handelingenbank een directe documentaire informatiefunctie in het primaire werkproces krijgt. Tevens zal dit instrument worden ingezet bij de openbaarmaking van overheidsinformatie en worden uitgewerkt om samenhang tussen verschillende overheidsdocumenten te bewerkstelligen.

Voor een samenhangende inrichting van de elektronische overheid wordt het gebruik van standaarden en open source software door de overheid gestimuleerd. Het persoonsnummerbeleid zal verder inhoud krijgen.

De Centrale Archief Selectiedienst houdt zich bezig met het bewerken, beheren en beschikbaar stellen van archieven van ministeries en Hoge Colleges van Staat. Om te voldoen aan de verplichtingen die zijn vastgelegd in raamconvenanten met ministeries en Hoge Colleges van Staat worden 100 975 uur geleverd voor de uitvoering van door de opdrachtgevers aangedragen projecten. Door middel van advies- en uitvoeringsprojecten worden ministeries en Hoge Colleges van Staat ondersteund bij het streven naar effectief archief- en informatiebeheer, hiervoor is 10 875 uur beschikbaar. Tevens gaat de CAS het beheren en beschikbaar stellen van circa 65 km archief trachten te realiseren. De voortgang van de convenantsafspraken kan worden gemeten aan de hand van het kengetal uren-meters. Eind 2003 is 90% van de convenantsperiode verlopen. Er wordt naar gestreefd om op dat moment 90% van het totaal afgesproken aantal meters archief bewerkt te hebben.

Wat mag het kosten?

Totaal is voor de realisatie van deze operationele doelstelling € 15,338 mln beschikbaar. Een gedeelte van dit bedrag is de bijdrage van BZK aan CAS, namelijk € 4,589 mln.

Operationele doelstelling 4: Het instandhouden en optimaliseren van de reisdocumentenketen en het instandhouden en ontwikkelen van het stelsel van de Gemeentelijke Basisadministratie en Persoonsgegevens (GBA) zoals neergelegd in de Paspoortwet en de wet GBA

Wat willen we bereiken?

1. Het optimaliseren van het GBA-stelsel door het op termijn online maken van het GBA-stelsel en de kwaliteitsborging van de GBA verder uit te bouwen.

2. Het bevorderen van de kwaliteit van de reisdocumentenketen en de beveiliging bij de uitgevende instanties.

3. Het beter beveiligen van reisdocumenten tegen zogenoemde look-alike fraude door het onderzoeken van de haalbaarheid om reisdocumenten uit te rusten met een biometrisch kenmerk. Tegelijkertijd wordt de haalbaarheid onderzocht van mogelijkheden om één van de reisdocumenten geschikt te maken voor elektronische identificatie.

Wat gaan we daarvoor doen?

A. GBA-stelsel. De toegankelijkheid van de GBA dient voor GBA-gebruikers in de (nabije) toekomst verbeterd te worden door gebruikmaking van moderne ICT-toepassingen. In dit kader heeft de Kamer ingestemd met de voorstellen van het kabinet om op termijn te komen tot een online GBA-stelsel. (kamerstukken II, 2000–2001, 27 859, nr. 1 en 2). Besloten is om de migratie van de huidige GBA naar het beoogde toekomstige online GBA-stelsel te laten plaatsvinden in een gefaseerd traject van ongeveer 8 jaar. Om een gefaseerde migratie naar een toekomstig online GBA-stelsel mogelijk te maken, moeten op korte termijn een aantal maatregelen getroffen worden:

1. Vervanging datatransport: De GBA moet op termijn een online gegevensuitwisseling mogelijk maken. De huidige X25-technologie, die inmiddels als verouderd moet worden beschouwd en ongeschikt is voor internettoepassingen, zal worden vervangen door datacommunicatie op basis van Internet-Protocol (IP). De vervanging zal in 3 fasen worden uitgevoerd. Nadat in 2002 de centrale voorzieningen (o.a. berichtendienst) gemigreerd zijn en een pilot is gehouden met de berichtendienst en de GBA-applicaties, zullen in fase 2 de aansluitingen van de afnemers gemigreerd worden. Hiervoor wordt een draaiboek opgesteld. De uitvoering van de migratie kan in het 3e kwartaal van 2002 beginnen en in de loop van 2003 worden afgerond. De 3e fase betreft de migratie van alle aansluitingen bij gemeenten (2003 en 2004).

2. GBA-startpakket: Uniformering van de GBA-systemen is wenselijk om het migratietraject beheersbaar te maken en te versnellen. Daarnaast wordt door de realisatie van een GBA-startpakket de flexibiliteit van het GBA-stelsel aanzienlijk vergroot, wordt de marktwerking gestimuleerd en kan de kwaliteitsborging van het stelsel worden verhoogd. Op basis van een architectuurstudie voor het nieuwe GBA-stelsel, die in 2002 wordt afgerond, wordt het GBA-startpakket verder ontwikkeld. In 2003 wordt begonnen met de voorbereidingen voor de aanbesteding van het GBA-startpakket.

3. Landelijk Raadpleegbare Directory (LRD): Er wordt onder verantwoordelijkheid van het Rijk een Landelijk Raadpleegbare Directory (LRD) gebouwd als tijdelijke tussenoplossing in het migratietraject. Hiermee kunnen de grootste knelpunten binnen het huidige stelsel tijdelijk weggenomen worden. Eind 2002 zullen de specificaties voor de LRD zijn vastgesteld. Dan zal begonnen worden met de voorbereiding van de aanbesteding van de bouw van de LRD (2002 en 2003). De bouw zelf zal plaatsvinden in 2003.

B. Reisdocumentenstelsel. De beveiliging rondom het reisdocumentenproces is ingevuld met een jaarlijkse verplichte controle aan de hand van Beveiligingsnet, vanaf oktober 2001 door de Nederlandse gemeenten. Daarnaast zal via een driejaarlijkse externe controle door BPR geborgd worden dat de uitkomsten van de jaarlijkse controle hebben geleid tot verbeteringen op het terrein van gemeentelijke beveiliging. Op basis van een pilot in 2002 zal in 2003 daartoe de criteria worden ontwikkeld, waarna in 2004 met de audit zal worden gestart. In 2003 worden workshops voor de beveiligingsmedewerkers en de medewerkers van de afdelingen Burgerzaken in het kader van de beveiliging rondom het reisdocumentenproces georganiseerd.

C. Onderzoeken haalbaarheid biometrie en elektronische overheid. De in 2001 ingevoerde Nederlandse reisdocumenten zijn op vele punten beter beveiligd tegen fraude dan de reisdocumenten die daarvoor zijn uitgegeven. Het streven om de Nederlandse reisdocumenten optimaal te beveiligen stopt hier echter niet mee. Reeds gedurende het ontwikkelingstraject van de in 2001 ingevoerde reisdocumenten is gestart met een onderzoek naar de bruikbaarheid van biometrie om de reisdocumenten beter te beveiligen, met name tegen zogenaamde look alike fraude.

Een wetsvoorstel (wijziging van de Paspoortwet) om opname van biometrische kenmerken in de Nederlandse reisdocumenten mogelijk te maken is reeds (TK 2001–2002, 28 342) bij de Tweede Kamer ingediend.

De afronding van de haalbaarheidsstudie staat gepland voor eind 2002. Op grond van de resultaten van de haalbaarheidsstudie zullen voorstellen worden ontwikkeld. Daarbij zal waar mogelijk aansluiting worden gezocht bij de activiteiten van de International Civil Aviation Organisation (ICAO). De ICAO, die geldt als het standaardisatie-instituut voor reisdocumenten, heeft de deelnemende landen gevraagd testen uit te voeren van de biometrische kenmerken die kansrijk worden geacht voor het gebruik in reisdocumenten.

Nederland heeft het initiatief genomen om tot een gezamenlijke aanpak te komen met de lidstaten van de Europese Unie. Op 20 en 21 juni 2002 is hierover in Den Haag een internationale conferentie gehouden. De resultaten daarvan zijn dat alle EU-lidstaten het belang van biometrie voor een betere beveiliging van de uitgifte en het gebruik van reisdocumenten onderschrijven, de aanbevelingen van ICAO zullen volgen en in Europees verband willen samenwerken om kennis en ervaring uit te wisselen en om samen pilots uit te voeren. Deze samenwerking krijgt vorm door de oprichting van een forum, waarin Nederland met Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Italië het voortouw nemen.

Wat mag het kosten?

Totaal is voor de realisatie van deze operationele doelstelling € 34,166 mln beschikbaar. Een gedeelte van dit bedrag is de bijdrage van BZK aan BPR, namelijk € 7,6 mln.

3. Budgettaire gevolgen van beleid

4. Budgetflexibiliteit

5. Veronderstellingen

Operationele doelstelling 2: Publieke dienstverleners zijn en worden gestimuleerd hun dienstverlening vraaggericht en geïntegreerd in te richten. ICT kan daarbij als belangrijk hulpmiddel optreden. Daarnaast bevorderen ICT-toepassingen de mogelijkheden beleid steeds meer interactief te ontwikkelen. Achterliggende gedachte is dat investeringen in dienstverlening en informatievoorziening via ICT, resulteert in een toegankelijke, transparante en efficiënte overheid. Daarmee wordt voldaan aan de hoge verwachtingen vanuit de samenleving, waarbij de wensen van burgers en bedrijven leidend zijn.

Operationele doelstelling 3:

1. RYX biedt rijksambtenaren de mogelijkheid om vertrouwelijk, betrouwbaar en snel met elkaar te communiceren en bovendien kennis op een efficiënte manier te delen.

2. Voor een goed functionerende en betrouwbare informatie-infrastructuur is het in voorkomende gevallen nodig om vast te kunnen stellen wie met wie communiceert, bijvoorbeeld bij het doen van met juridische waarborgen omgeven transacties. Daartoe wordt de PKI-infrastructuur voor de overheid opgezet.

3. Het streven is de gegevens van de overheid op orde te brengen door middel van de realisatie van zogenaamde authentieke registraties, die overheidsbreed als unieke bron fungeren. Zes daarvan (personen, bedrijven, vastgoed, gebouwen, adressen en geografische basiskaarten) fungeren als basisregisters, die dienen voor een eenduidige identificatie van personen, organisaties en ruimtelijke objecten. Zij vormen de spil waar de gegevenshuishouding van de overheid om draait. De mate waarin de basisregisters gerealiseerd zijn is dan ook de belangrijkste indicator van de mate waarin de gegevenshuishouding van de overheid op orde is.

4. De inrichting van het CERT-RO beoogt de overheid te voorzien van een waarschuwings- en signaleringsfunctie voor het optreden van virussen en andere kwaadaardige software. Informatiebeveiliging vormt de technologische en organisatorische bouwsteen van de wijze waarop de overheid met gegevens omgaat, in het bijzonder van de beschikbaarheid van gegevens bijvoorbeeld via Websites en de afscherming van gegevens. Naarmate meer overheidsorganisaties effectief gebruik maken van deze faciliteit, zullen minder incidenten een zodanige omvang kunnen aannemen dat deze merkbaar worden voor grote groepen burgers.

Operationele doelstelling 4:

1. GBA-stelsel: Door het beschikbaar stellen van een online decentraal GBA-stelsel binnen acht jaar, waarmee een snellere gegevensuitwisseling en een betere vindbaarheid van personen wordt beoogd, sluit de GBA beter aan de eisen van de informatiemaatschappij. Realisatie hiervan is afhankelijk van de beschikbaarheid van de financiële middelen.

2. Reisdocumenten: Door het opnemen van een biometrisch kenmerk in het reisdocument zal het reisdocument als identificatiedocument beter look-alike fraude kunnen voorkomen. Realisatie is afhankelijk van de beschikbaarheid van de financiële middelen.

6. Groeiparagraaf

De beoogde verbreding van het programma Digitale Duurzaamheid heeft tot gevolg dat een nieuwe prestatie-indicator zal moeten worden ontwikkeld. Deze indicator moet inzicht geven in het percentage diensten dat volledig digitaal door de overheid wordt verwerkt. In de zomer van 2002 wordt de indicator vastgesteld. De nulmeting zal in de tweede helft van 2002 worden uitgevoerd. Direct daarna zal de streefwaarde voor eind 2003 worden bepaald.

De prestatie-indicatoren voor artikel 7.4 zijn in 2003: klanttevredenheid en slagingspercentage GBA-audit. In 2003 worden tevens voorbereidingen getroffen om een reisdocumentenaudit te definiëren waarbij de aandacht met name zal uitgaan naar adequate beveiligingsmaatregelen.

In 2004 kan dit kengetal worden geoperationaliseerd en een basiswaarde worden vastgesteld.

BPR wenst meer zicht te krijgen of afnemers van de GBA de gegevens daadwerkelijk overeenkomstig de daartoe door de minister verstrekte autorisaties gebruiken.

Daartoe zal in 2003 een controle-instrument worden ontwikkeld. Doel daarvan is om het college bescherming persoonsgegevens te kunnen informeren over correct dan wel incorrect gebruik van gegevens uit de GBA. Implementatie van dit controle-instrument is in 2004 voorzien.

ARTIKEL 8: INTEGRATIE MINDERHEDEN

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het bevorderen van een actief en volwaardig burgerschap van leden van de etnische minderheden.

De Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie is verantwoordelijk voor de coördinatie van het integratiebeleid. Deze coördinerende bevoegdheid wordt uitgeoefend ten opzichte van alle bij het integratiebeleid betrokken ministeries en betreft de verantwoordelijkheid voor het systeem. De inhoudelijke verantwoordelijkheid ligt bij de vakministeries en de gemeenten. Voor een overzicht van alle beleidsterreinen waarbij de minister betrokken is, wordt verwezen naar de horizontale overzichtsconstructie integratiebeleid in de bijlage.

2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens

Operationele doelstelling 2: Het stimuleren van de positieverbetering van etnische minderheden in hun actief burgerschap door monitoren van beleidseffecten en het rijksbreed en interbestuurlijk coördineren van beleid

Wat willen we bereiken?

De positieverbetering van etnische minderheden richt zich op een drietal dimensies: toerusting, toenadering en toegankelijkheid van maatschappelijke structuren. De nota integratie in het perspectief van integratie vormt hierbij mede het kader. Diverse doelen zijn te onderscheiden, zoals vermindering van de achterstanden van etnische minderheden in hun deelname aan onderwijs, vermindering van de achterstand in inkomens en arbeidspositie, voorkomen van marginalisering van jongeren uit etnische minderheidsgroepen, het handhaven en bevorderen van onderlinge acceptatie tussen allochtonen en autochtonen, vergroten van begrip over en weer tussen de verschillende bevolkingsgroepen en toename in politieke en bestuurlijke participatie op allerlei niveaus.

Wat gaan we daarvoor doen?

– Voortzetting van het CRIEM-vervolgbeleid door middel van een investering in het betrekken van ouders uit etnische groepen bij voor- en vroegschoolse educatie en een verdere uitvoering van het Preventiebeleid 2001–2004. Deze verdere uitvoering van het Preventiebeleid 2001–2004 houdt voor het jaar 2003 in dat 35 gemeenten en de rijksoverheid samen, volgens de adviezen van de Externe Commissie CRIEM (ook: de commissie Bandell), verder werken aan het voorkómen van marginalisering van, en terugdringen van criminaliteit onder, jeugd van etnische herkomst.

– Het door middel van financiële bijdragen ondersteunen van gemeenten en andere initiatiefnemers om diverse specifieke projecten voor Antilliaanse probleemjongeren op het gebied van opvang, huisvesting, educatie en vrijetijdsbesteding uit te voeren.

* Op basis van de Bijdrageregeling Antillianengemeenten (Stcrt. 2001, 96, blz. 8) ontvangen zeven zogenaamde Antillianengemeenten (Amsterdam, Den Haag, Den Helder, Dordrecht, Groningen, Nijmegen en Rotterdam) in 2003 gezamenlijk additioneel € 2,720 mln om hun plannen van aanpak van problematische groepen Antilliaanse jongeren tussen de 16 en 25 jaar te continueren. De gemeenten dienen jaarlijks te rapporteren over de resultaten van de plannen;

* In lijn met de brief aan de Tweede Kamer d.d. 6 april 2001 (kamerstukken II, 2000/2001, 26 283, nr. 9) zijn de inburgeringsmiddelen die zijn vrijgevallen vanwege het niet doorgaan van het verplichte voortraject inburgering op de Nederlandse Antillen, ingezet voor een adequate opvang en begeleiding van jonge Antilliaanse migranten. Op basis van de Experimentele stimuleringsregeling opvang en integratie Antilliaanse jongeren (Stcrt. 2002, 84, blz. 7) komen in 2003 lokale projectplannen ten behoeve van de opvang en begeleiding van jonge Antillianen, in aanmerking voor een financiële bijdrage. De projectplannen dienen zich te richten op aaneengesloten maatregelen die gezamenlijk een gesloten keten van voorzieningen vormen, gericht op huisvesting en integratietrajecten. De voorzieningen worden aan Antilliaanse jongeren aangeboden onder de voorwaarde dat zij trajecten gericht op inburgering en integratie volgen;

– Als coördinerend ministerie de toegankelijkheid bevorderen bij de maatschappelijke instellingen, ook via de vakministeries. Het stimuleren en ondersteunen van het integratiebeleid op lokaal en rijksniveau door het bevorderen van een gestructureerd afstemmingsoverleg met gemeenten;

– Verbetertraject van het Landelijk Overleg Minderheden (LOM): In de nota Integratie in het perspectief van immigratie (kamerstukken II, 2001/2002, 28 198, nr. 2, blz. 51) van 18 januari 2002 wordt met verwijzing naar het evaluatierapport van het LOM aangekondigd dat het kabinet periodiek een onafhankelijke toets op representativiteit zal laten uitvoeren bij de samenwerkingsverbanden van minderheden die toegelaten zijn tot het LOM. Dit in het licht van het in het evaluatierapport van het LOM bepleite transparantie van het LOM. In de nota Immigratie in het perspectief van immigratie (kamerstukken II, 2001/2002, 28 198, nr. 2, blz. 51) is naast deze representativiteitstoets door het kabinet ook een beleidscyclus voor het LOM aangekondigd. Deze beleidscyclus geeft inzicht in de beleidsthema's die in het LOM aan de orde zullen komen. Niet alleen wordt het overleg daardoor beter gestructureerd in thematisch opzicht, het biedt bovendien samenwerkingsverbanden meer tijd voor consultatie van hun achterbannen en voor inhoudelijke voorbereiding;

– Uitbreiding van het Landelijk Overleg Minderheden (LOM): In het Algemeen Overleg van 30 augustus 2000 (kamerstukken II, 1999/2000, 26 800 VII, nr. 49) over de maatschappelijke positie van Chinezen in Nederland heeft het kabinet te kennen gegeven een representatief samenwerkingsverband van Chinezen als waarnemer toe te laten tot het LOM

– Het uitvoeren van diverse onderzoeken, waaronder nieuwe groepen (SPVA).

– Impulsen geven aan communautair integratiebeleid door middel van het voorbereiden van conferenties tijdens het voorzitterschap van de Raad van Europa (november 2003-mei 2004) en de Europese Unie (juli-december 2004).

– Professionalisering van antidiscriminatiebureaus. Voor de Stimuleringsregeling professionalisering antidiscriminatiebureaus is in de periode 2001–2004 € 2 758 983 beschikbaar.

Wat mag het kosten?

In 2003 is € 27,798 mln begroot. Hiervan is € 13,613 mln bestemd voor CRIEM en € 6,353 mln voor de Bijdrageregeling Antillianengemeenten en de Experimentele stimuleringsregeling Opvang en integratie Antilliaanse jongeren.

Operationele doelstelling 3: Het coördineren van het beleid gericht op een goede werking van de inburgering voor nieuwkomers en oudkomers zoals bedoeld in de Wet Inburgering Nieuwkomers en in de regelingen oudkomers

Wat willen we bereiken?

In 2003 worden van de oudkomers in een achterstandspositie zoveel mogelijk opvoeders en werkzoekenden naar een inburgeringstraject toegeleid. Het doel van de inburgeringsprogramma's is werklozen door te geleiden naar betaald werk en opvoeders beter in staat te stellen hun kinderen op te voeden en te begeleiden bij hun schoolloopbaan. Bij de prestatiegegevens is aangegeven dat met het beschikbare budget 18 000 oudkomerstrajecten kunnen starten (instroom) en 12 000 trajecten afgerond (uitstroom) kunnen worden. De raming is gebaseerd op het totaal beschikbare budget voor oudkomerstrajecten, te weten € 93 mln oudkomerstrajecten, en een raming van € 5 000 als gemiddelde kostprijs per traject. Aan het terugdringen van ongeoorloofde tussentijdse uitstroom (uitval), dat het verschil tussen 18 000 en 12 000 veroorzaakt, wordt overigens prioriteit gegeven.

Om gemeenten handvaten te kunnen bieden bij de uitvoering van hun inburgeringsbeleid, wordt de landelijke methodiek- en ontwikkelstructuur inburgering in 2003 voortgezet. Hieronder valt het optimaliseren van de informatie-uitwisseling tussen Rijk en gemeenten, alsmede tussen gemeenten onderling: het Rijk informeert de gemeenten zo goed mogelijk over wet- en regelgeving en onderzoeksresultaten van het inburgeringsbeleid, andersom leveren gemeenten de noodzakelijke beleids- en verantwoordingsinformatie aan het Rijk. Gemeenten moeten op die manier ook zoveel mogelijk kunnen profiteren van elkaars kennis bij de uitvoering van de Wet Inburgering nieuwkomers en de oudkomersregelingen.

Tenslotte wordt de Tweede Kamer in het kader van het Groot Project Inburgering geïnformeerd over de ontwikkeling en resultaten in de uitvoering van het oudkomersbeleid.

Wat gaan we daarvoor doen?

Om deze doelstellingen te realiseren wordt in het jaar 2003 het volgende ondernomen:

– Aan gemeenten worden bijdragen verstrekt op basis van de huidige oudkomersregelingen ter uitvoering van de meerjarenplannen oudkomersbeleid

– In samenwerking met de vakministeries wordt les- en toetsmateriaal voor nieuwkomers en oudkomers ontwikkeld

– Gemeenten worden met behulp van een informatiemodel in staat gesteld hun gegevens eenduidig te registeren

– Bevordering van een overlegstructuur tussen gemeenten en Rijk waarbij tenminste 4 keer per jaar kennis wordt uitgewisseld over de inburgering

– Het organiseren van een vorm van kennisuitwisseling en ondersteuning waardoor ook na het opheffen van de Taskforce Inburgering gemeenten van elkaar kunnen leren over good practices en valkuilen bij de uitvoering van het inburgeringsbeleid

– Het monitoren van het oudkomersbeleid en het uitzetten en begeleiden van beleids- en evaluatieonderzoeken

– Aan de Tweede Kamer wordt drie keer per jaar een voortgangsrapportage voorgelegd

Wat mag het kosten?

Voor de uitvoering van het oudkomersbeleid door gemeenten is in 2003 circa € 95 mln geraamd, waarvan circa € 25 mln via het GSB-beleidsartikel 9 wordt verstrekt.

Vervolgens is ruim € 2 mln geraamd ten behoeve van de landelijke methodiek- en ontwikkelstructuur van zowel WIN als oudkomersregelingen. Voor de uitvoering van het Groot Project Inburgering is tenslotte € 2 mln begroot.

Operationele doelstelling 4: Het zorgdragen van de eerste huisvesting van statushouders door gemeenten op grond van de Vreemdelingenwet 2000 en de Huisvestingswet

Wat willen we bereiken?

Huisvesting vormt de eerste stap in het integratieproces van nieuwkomers. In Nederland verblijvende vreemdelingen die een status krijgen, moeten gemiddeld zes maanden na het verlenen van die status woonruimte in een gemeente krijgen.

Op dit artikel is tevens verantwoord de tegemoetkoming van het Rijk, die de gemeenten in staat moet stellen de zorgplicht voor voormalige houders van een Voorwaardelijke Vergunning tot Verblijf in procedure (ex-VVTV-ers in procedure) af te wikkelen, waartoe zij op grond van de Invoeringswet Vreemdelingenwet 2000 zijn verplicht.

Wat gaan we daarvoor doen?

Beleidsinstrumenten

Met het COA is een protocol gesloten waarbij is afgesproken dat het COA de bemiddeling bij de huisvesting van statushouders verzorgt en gegevens over aantal en voortgang in het huisvestingsproces vanaf het moment van statusverlening registreert. De Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie initieert en coördineert het proces van eerste huisvesting o.a. via onderzoeken en overleg met alle betrokken partijen.

De gemeenten krijgen van de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie elk halfjaar op grond van de Huisvestingswet de opdracht om op basis van de taakstellingsystematiek een aantal statushouders te huisvesten. Dit aantal wordt berekend aan de hand van de door Justitie gepubliceerde prognose van voor dat halfjaar te verwachten statusverleningen.

Prestatie-indicatoren

1. Gemiddelde huisvestingstermijn. Het gaat hierbij om de gemiddelde tijd die verloopt tussen het moment van statusverlening in de centrale opvang en het moment dat statushouders als gehuisvest zijn geregistreerd in de gemeenten. Weergegeven wordt het gemiddelde over het jaar 2001. Daarnaast wordt aangegeven hoeveel procent van de statushouders, die in 2001 zijn gehuisvest, binnen drie maanden werd gehuisvest.

2. Aantal huisvestingen van statushouders. Het aantal te huisvesten statushouders is bepaald op basis van het aantal statusverleningen door de IND en wordt de gemeenten in de vorm van een taakstelling opgelegd. Hiertegenover staat het aantal in dezelfde periode daadwerkelijk door de gemeenten gehuisveste statushouders. Het verschil tussen die twee grootheden is hieronder weergegeven in een percentage, het percentage van de taakstelling dat is gerealiseerd.

* Taakstelling t/m 2001 bedroeg 139 500; het gerealiseerde aantal huisvestingen 133 600.

De tegemoetkoming, die de gemeenten financieel in staat moet stellen de op grond van de wet verplichte zorg te bieden aan ex-VVTV-ers in procedure, blijft bestaan zolang er recht is op zorg op grond van de Invoeringswet Vreemdelingenwet 2000. Het gaat om mensen die op 31 maart 2001 in procedure waren tegen de beslissing van de IND hun VVTV-status in te trekken of niet te verlengen en woonachtig zijn in de gemeenten. Voor hen blijft het noodzakelijk gemeenten gedurende die procedure financieel in staat te stellen nog de zorgvoorzieningen te bieden.

Een aantal gemeenten heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid de verantwoordelijkheid voor opvang en zorg voor deze categorie ex-VVTV-ers in procedure over te dragen aan het COA. Het COA verleent dan de zorgvoorzieningen namens die gemeenten en ontvangt daarvoor in plaats van die gemeente de tegemoetkoming in de vorm van de gebruikelijke lumpsumfinanciering.

Wat mag het kosten?

De daling in de ramingen voor de zorgwetuitkeringen is gebaseerd op het tempo waarin de procedures volgens Justitie naar verwachting zullen worden afgewikkeld.

Operationele doelstelling 5: Het op grond van de Remigratiewet faciliteren van remigratie van personen die wensen terug te keren naar het land van herkomst en die deze wens niet zelfstandig kunnen realiseren

Wat willen we bereiken?

Degenen die behoren tot een etnische minderheid en daadwerkelijk willen remigreren in 2003, maar deze wens niet zelfstandig kunnen realiseren worden gefaciliteerd conform de Remigratiewet, zodat ze kunnen remigreren.

Wat gaan we daarvoor doen?

Belangrijk is het zorgen voor bekendheid met de voorzieningen bij de doelgroepen. De voorlichting over de Remigratiewet is uitbesteed aan het Nederlands Migratie Instituut (NMI) dat tot taak heeft samenhangende objectieve en onafhankelijke voorlichting en informatie te verstrekken voor een verantwoord remigratiebesluit en potentiële remigranten behulpzaam te zijn bij het invullen van de formulieren.

Het verstrekken van de voorzieningen van de Remigratiewet, de eenmalige vergoeding voor reis- en vervoerskosten en hervestiging en de periodieke uitkering ter voorziening in de noodzakelijke kosten van bestaan in het bestemmingsland, is uitbesteed aan de Sociale Verzekeringsbank (SVB).

Prestatie-indicatoren

Het aantal gefaciliteerden, d.w.z. het aantal personen dat recht heeft (gehad in het begrotingsjaar) op voorzieningen inclusief personen die wier remigratievoorziening wordt gekort door samenloop met andere uitkeringen.

* Verwachting SVB.

** incl. remigratie-uitkeringen die (gedeeltelijk) worden weggekort.

Wat mag het kosten?

Voor de remigratievoorziening is in 2003 € 30,309 mln beschikbaar en voor de uitvoeringskosten € 2,353 mln.

3. Budgettaire gevolgen van beleid

4. Budgetflexibiliteit

5. Veronderstellingen

Operationeel doel 8.2: Door het beschikbaar stellen van middelen en het ontwikkelen van specifieke plannen, wordt een positieve bijdrage geleverd aan het voorkomen van de marginalisering van jongeren uit etnische minderheidsgroepen.

Operationeel doel 8.3: Inburgering is een belangrijk instrument op weg naar integratie in de Nederlandse samenleving voor nieuwkomers en oudkomers.

Operationeel doel 8.4: Snelle huisvesting in de gemeenten nadat men is toegelaten tot Nederland levert een positieve bijdrage aan de integratie van de nieuwkomer.

Operationeel doel 8.5: Personen afkomstig van de doelgroepen van het integratiebeleid, die willen remigreren maar hiertoe niet zelfstandig in staat zijn vanwege financiële redenen, zullen door de facilitering van het Rijk hun wens verwezenlijken.

6. Groeiparagraaf

Operationeel doel 8.2: Beoogd wordt in de begroting van 2004 kengetallen op te nemen van het aantal gerealiseerde opvangplaatsen voor Antilliaanse jongeren en mogelijkerwijs een prognose voor de komende jaren. Voor de begroting 2003 is dat nog niet mogelijk, omdat de plannen in de loop van 2002 worden ingediend.

Operationeel doel 8.3: Met het Groot Project Inburgering wordt uitgegaan van een groeimodel in de informatievoorziening. Bij de prestatiegegevens is een gemiddelde trajectprijs geschat op basis van de oudkomersplannen die gemeenten hebben ingediend. Op dit moment zijn er nog geen gegevens beschikbaar waaruit blijkt of deze ramingen waargemaakt worden. Deze gegevens komen door het invoeren van de monitor oudkomers wel beschikbaar in het jaar 2003. De begin- en eindwaarden ten aanzien van het aantal oudkomerstrajecten kunnen hierdoor in de toekomst preciezer geraamd worden.

Operationeel doel 8.4: De gemiddelde tijd die nodig is voor eerste huisvesting vanuit de centrale opvang naar de gemeenten (gemiddelde uitplaatsingstermijn) voor statushouders bedroeg in 2001 8,5 maanden. In de komende jaren zal worden getracht de gemiddelde uitplaatsingstermijn stapsgewijs terug te brengen tot gemiddeld 100 dagen.

ARTIKEL 9: GROTESTEDENBELEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het stimuleren complete steden

De grote steden [1] hebben een achterstand op het gebied van de sociale, fysieke en economische infrastructuur. Op belangrijke punten als het verbeteren van de veiligheid, bevorderen van de integratie, versterken van de sociale infrastructuur, tegengaan van (langdurige) werkloosheid en de differentiatie van woonwijken staan de steden voor absoluut en relatief grote opgaven. Het uiteindelijke doel van het grotestedenbeleid (GSB) is om te komen tot een complete, vitale stad, die in fysiek, economisch en sociaal opzicht voldoet aan de – steeds hogere – eisen die bewoners, bedrijven, instellingen, bezoekers en recreanten nu en in de toekomst aan de stad stellen: een stad die sociaal, leefbaar en veilig is en kansen biedt aan burgers die die kansen nodig hebben en ze ook daadwerkelijk benutten. Een economisch vitale stad, met hoogwaardige vestigingslocaties, die werk biedt aan wie dat zoekt. Complete steden zijn steden die gebruik maken van kansen en weerstand kunnen bieden aan bedreigingen. Dit uiteindelijke doel wordt geconcretiseerd in negen meetbare maatschappelijke doelstellingen die gerealiseerd kunnen worden door een samenhangende aanpak op alle drie de pijlers: fysiek, sociaal en werk en economie.

De G25 hebben een visie tot en met 2010 opgesteld en deze voor de komende jaren (1999–2004) uitgewerkt in een meerjarig ontwikkelingsprogramma (MOP). Hierin zijn alle maatregelen op alle beleidsterreinen in samenhang opgenomen. Over deze MOP's zijn eind 1999 afspraken vastgelegd in convenanten tussen Rijk en steden voor de periode 1999–2003. De 5 partiële GSB-steden hebben een meerjarig wijkprogramma tot en met 2003 opgesteld, hierover zijn in 2000 convenanten afgesloten. Er is besloten de convenantsperiode te verlengen tot eind 2004. Aan de huidige overeengekomen resultaatsafspraken wordt niet dan bij wederzijdse instemming getornd. Het Rijk zal de benodigde financiële zekerheid geven over de GSB-budgetten voor 2004. Alvorens in 2005 nieuwe convenanten tussen steden en Rijk af te sluiten voor de periode 2005–2009, zal aan het eind van de huidige convenantsperiode geëvalueerd worden. Vanwege het meerjarige en programmatische karakter van GSB wordt hierbij de situatie in de steden in 2004 afgezet tegen de aanvangssituatie in 1998/1999. In 2005 worden in de nieuwe stadsconvenanten resultaatsafspraken gemaakt die op maat aansluiten bij de lokale opgave.

Het kabinet is gezamenlijk verantwoordelijk voor het stimuleren van complete steden door het ontwikkelen van een samenhangend, gecoördineerd en zo nodig ontkokerd beleid, zoals vastgelegd in de convenanten met de grote steden. De inhoudelijke en beleidsmatige verantwoordelijkheid ligt derhalve bij de vakdepartementen en de steden. De minister van BZK heeft systeemverantwoordelijkheid met betrekking tot de gecoördineerde aanpak van het GSB. Uit hoofde hiervan is de minister van BZK verantwoordelijk voor de inhoudelijke en procesmatige coördinatie van het GSB. Deze coördinerende rol wordt uitgeoefend ten opzichte van alle bij het GSB betrokken departementen. Hiertoe heeft hij tevens budgettaire medeverantwoordelijkheid, die hem de bevoegdheid geeft mee te beslissen over de beleidsterreinen binnen het GSB ten einde een gecoördineerde aanpak te bewaken. Rijksbreed zijn alle GSB-relevante regelingen en hun budgettaire omvang weergegeven in het Extra Comptabel Overzicht (ECO) GSB. Per regeling is daarin aangegeven hoeveel geld beschikbaar is voor het totale beleidsterrein en hoeveel daarvan naar de G25 gaat. Het ECO maakt als bijlage onderdeel uit van deze begroting. Daarnaast is de minister van BZK tevens verantwoordelijk voor de coördinatie van het Europese GSB dat in negen Nederlandse steden wordt gevoerd.

2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens

Operationele doelstelling 2: Het stimuleren van complete steden door het ontwikkelen van een samenhangend, gecoördineerd en zo nodig ontkokerd beleid, zoals vastgelegd in de convenanten met de grote steden

Wat willen we bereiken?

In het GSB zijn door het kabinet negen meetbare doelstellingen gedefinieerd die, in het kader van het stimuleren van complete steden, een indicatie geven van de situatie in de grote steden. De inhoudelijke en beleidsmatige verantwoordelijkheid voor deze doelstellingen ligt bij de vakdepartementen en de steden. De minister van BZK is verantwoordelijk voor de inhoudelijke en procesmatige coördinatie van het GSB. In de volgende tabel zijn de negen doelstellingen opgenomen en de bijbehorende indicatoren.

Wat gaan we daarvoor doen?

De sturingsfilosofie van kabinet met betrekking tot het GSB is gericht op het bereiken van deze doelstellingen in alle grote steden. In convenanten tussen steden en Rijk zijn afspraken gemaakt over de uitwerking van de negen doelstellingen per stad in meerjarige ontwikkelingsprogramma's (MOP's). Er is hierbij gekozen voor een meerjarige systematiek, met voor iedere stad een stadsvisie tot 2010 en een concrete uitwerking in de vorm van prestatie-indicatoren, waarin per doelstelling aangegeven is wat de stad wil bereiken. De inhoud van de prestatie-indicatoren verschilt per stad, omdat de problemen niet voor alle steden hetzelfde zijn. Maatwerk is daarom vereist en ook toegepast bij de ontwikkeling van MOP's en convenanten. De MOP's worden uitgevoerd door de steden zelf. De rol van het Rijk bij de uitvoering van de MOP's is om de steden te faciliteren bij de uitvoering. De minister coördineert dit en hij zet daartoe de volgende instrumenten in:

1. De jaarlijkse GSB-monitor, Jaarboek GSB biedt inzicht in de situatie in de grote steden (prestatie-indicator 1), de voortgang van de steden. Ook geeft het trends aan. Zoals hiervoor uit de tabel met doelstellingen blijkt, zijn er 16 prestatie-indicatoren geformuleerd om de voortgang op de 9 meetbare doelstellingen in de steden te volgen gedurende de convenantsperiode. Rijk en steden hebben de tussenstand opgemaakt van de eerste jaren van de tweede GSB-convenantsperiode. Op 4 maart 2002 is de nota Steden op Stoom, Tussenstand grotestedenbeleid 1994–2002 aan de Tweede Kamer aangeboden. Hierin zijn voor de 16 indicatoren de ontwikkelingen weergegeven ten opzichte van de eerste GSB-periode. Zo weten we bijvoorbeeld voor de eerste indicator (Terugdringing van de (structurele) werkloosheid) dat in de G4 een daling heeft plaatsgevonden van 8,2% (1998) naar 4,4% (2000) en in de G21 van 5,8% (1998) naar 3,5% (2000). Met betrekking tot bijvoorbeeld indicator 5 (Verbetering van de kwaliteit van de sociale en fysieke leefomgeving) is geconstateerd dat op stadsniveau een sterke daling heeft plaatsgevonden van voorkomende verloedering (van 0 (geen) tot 10). In de G4 is dit sinds 1997 gedaald van 5,4 naar 4,4 (2001) en in de G21 van 4,5 naar 3,7.

2. In het kader van deregulering, vermindering van de bureaucratie en vermindering van administratieve lasten voor steden is in de stadsconvenanten door Rijk en steden de financiële afspraak gemaakt gezamenlijk te onderzoeken hoe harmonisering of bundeling van de afzonderlijke verantwoordingen vorm gegeven kan worden. Op het gebied van de harmonisering van de financiële verantwoording zijn eind 2001 drie stappen geformuleerd door het kabinet. De uitwerking hiervan is reeds gestart. De eerste stap is de zogenaamde pijlergewijze verantwoording. Met ingang van de financiële verantwoording over het jaar 2002 dienen verantwoordingen over de regelingen die zijn opgenomen in het GSB jaarlijks te worden gebundeld tot één document per pijler met één accountantsverklaring op basis van één accountantsprotocol met als uitgangspunt rechtmatigheidscontrole. Dit wordt op 15 juli van het daarop volgende jaar via een virtueel loket ingediend bij het Rijk. Met het oog op vermindering van beheerslasten voor steden is voor de tweede stap afgesproken om met ingang van het verantwoordingsjaar 2003 te werken met één document per pijler dat kan worden ingevoegd als bijlage van de gemeenterekening. Er wordt naar gestreefd om deze stap aan te laten sluiten bij de dualisering Gemeentebestuur (Besluit Begroting en Verantwoording 2004), zodat verantwoording aan het Rijk én aan de raad gelijktijdig gerealiseerd kan worden. De derde stap, en tegelijkertijd het uitgangspunt voor de aanpak voor Rijk en steden, is om te komen tot een programmatische harde verantwoording over de totale convenantsperiode (zie ook prestatieindicator 7 Bestedings- en beleidsruimte voor steden).

Een goed functionerende informatiehuishouding is een voorwaarde voor efficiënt beheer van informatie en kennis ten behoeve van GSB. Een dergelijk instrumentarium is derhalve onontbeerlijk voor de coördinatie van inhoud en proces van GSB. In het kader van stap 1 van de harmonisering van de financiële verantwoording moet een virtueel loket ontwikkeld en geïmplementeerd worden. De ontwikkelingsfase start in 2002, zodat in 2003 bij de verantwoording over 2002 het loket operationeel is. Voor steden biedt dit een vereenvoudiging omdat er niet langer met meerdere departementen gecommuniceerd hoeft te worden. Ook voor de beleidsinformatie wordt in 2003 gewerkt aan een (virtueel) frontoffice. Het is de bedoeling van bestaande informatiestromen af te tappen. Doordat gegevenslevering integraal zichtbaar wordt gemaakt, vallen dubbels weg en wordt meergebruik door steden en departementen mogelijk gemaakt.

Vanuit het Rijk worden budgetten beschikbaar gesteld aan de gemeenten om hun meerjarige ontwikkelingsprogramma's tot uitvoering te brengen. Het resultaat van het opstellen van het ECO is dat inzichtelijk en transparant wordt weergegeven welke regelingen in het GSB zijn opgenomen en wat hun budgettaire omvang is. Voor steden biedt het ECO een meerwaarde omdat het indicatief overzicht hen inzicht geeft in de omvang van de middelen die aan hen beschikbaar worden gesteld. Steden en de Tweede Kamer hebben op deze manier beter inzicht in de geldstromen van het GSB dan voorheen. Met het oog op de coördinerende rol en budgettaire medeverantwoordelijkheid van de minister van BZK wordt in de toekomst meer gebruik gemaakt van de mogelijkheden die het ECO als (sturings)instrument heeft. Het ECO levert dan voor alle betrokkenen een meerwaarde op ten opzichte van de huidige situatie. Hiertoe is in 2002 een Plan van Aanpak ECO in de toekomst opgesteld dat in 2003 geïmplementeerd en uitgevoerd zal worden door de betreffende ministeries. Hierbij zullen de steden betrokken worden.

In 2002 is de Eindrapportage Ontwikkeling Monitor Sociale Pijler GSB verschenen. Het rapport is opgesteld om te komen tot één monitor voor de sociale pijler die in de plaats moet komen van de nu nog bestaande afzonderlijke informatieverplichtingen. Het uitgangspunt van beperking van de bestuurslast voor gemeenten moet vorm krijgen door middel van een te overzien aantal basisindicatoren en het zoveel mogelijk bij de meting gebruik maken van bestaande centrale en decentrale bestanden. Voor de monitor kan een aantal domeinen worden onderscheiden: sociale leefbaarheid/sociale cohesie; veiligheid; voorkomen sociale uitsluiting en sociale reïntegratie van kwetsbare groepen; maatschappelijke participatie; onderwijsparticipatie en gezondheid. Voor elk van deze domeinen gelden verschillende snelheden waarmee indicatoren kunnen worden geïmplementeerd. Mogelijk kunnen indicatoren van de monitor worden gebruikt als prestatie-indicator. Op basis van de prestatie-indicatoren kunnen resultaatafspraken worden gemaakt die achteraf kunnen worden verantwoord. De ontwikkeling van een monitor voor de sociale pijler kan deze wijze van verantwoorden dichterbij brengen.

3. Het Kenniscentrum Grote Steden is in 2001 gestart en heeft als belangrijkste taak het aanbieden van best practices en kennisuitwisseling door en voor de steden. Het Kenniscentrum zal zich in 2003 helemaal aan haar taken wijden. BZK neemt actief deel in de programmaraad, waarin vertegenwoordigers van wetenschap, bedrijfsleven en openbaar bestuur zitting hebben. De evaluatie van het Kenniscentrum zal eind 2003 gereed zijn.

4. Het Actieprogramma ICT en sociale kwaliteit kent vier maatregelen. Start van Digitale broedplaatsen, opzet van een kennisnetwerk ICT en sociale kwaliteit, tijdelijke impuls voor procesondersteuning breedband en tijdelijke impuls voor ICT toepassingen voor loketontwikkeling zorg en welzijn. Met deze vier maatregelen wordt geëxperimenteerd hoe ICT optimaal kan worden benut voor de sociale kwaliteit van de samenleving.

5. De structuurfondsenprogramma's Doelstelling 2 stedelijke gebieden en het Urban II programma zijn in aanvulling op het nationale grotestedenbeleid gericht op een verdere ontwikkeling van een aantal achterblijvende gebieden in tien grote steden. De Europese regelgeving vereist dat de Europese middelen met name worden ingezet op projecten met economisch structuurversterkend karakter. Om de resultaten van het Europees grotestedenbeleid meetbaar te maken is een monitoringsysteem ontwikkeld, het zogenoemde programmabeheersysteem. Met behulp van dit systeem kan de financiële en inhoudelijke voortgang van het Doelstelling 2 en het Urban II programma worden gevolgd. Jaarlijks zal het jaarverslag omstreeks september worden gepresenteerd, beginnende september 2002. In 2003 zal voor zowel het Doelstelling 2 programma als het Urban II programma een midterm evaluatie worden uitgevoerd. De gegevens van deze midterm evaluatie komen begin 2004 beschikbaar.

6. Vanuit het ministerie worden in samenhang met de steden acties ondernomen om op Europees niveau uitwisseling van ervaringen en best practices te bewerkstelligen. In het URBACT-voorstel van de Europese Commissie vergelijken 270 Europese steden, 5 lidstaten en de commissie tot en met 2006 best practices langs verschillende thema's met het oog op de inzet voor urban policy (stedelijk beleid) na 2006. Deze wederzijdse leereffecten kunnen mede worden benut voor het Nederlandse GSB. Daarenboven worden acties ingezet ter voorbereiding van het Nederlands voorzitterschap van de EU in 2004.

7. Met het oog op de programmatische aanpak van het GSB en de daarbij behorende mogelijkheid voor steden om naar eigen inzicht problemen aan te pakken is de harmonisering van de programmatische verantwoording (stap 3 van de Harmonisering, zie ook prestatie-indicator 2) van groot belang. Steden dienen zo min mogelijk belemmerd te worden in het bereiken van de met het Rijk afgesproken resultaten. Bestedingsvrijheid en beleidsruimte zijn cruciale voorwaarden voor steden. Een belangrijke voorwaarde voor programmatische verantwoording is derhalve meer samenhang en ontkokering van de kant van het Rijk met betrekking tot de visie op stad en stedelijkheid. Dit betekent dat harmonisering onontkoombaar leidt tot meer bundeling van geldstromen. Hierbij kan dan gedacht worden aan het – pijlergewijs of per gedeelten van pijlers – samenvoegen van bestaande en/of nieuwe budgetten, zodat steden dit naar eigen inzicht én verantwoordelijkheid in kunnen zetten. De uitwerking en vormgeving van dergelijk(e) fonds(en), zou uiterlijk vóór de start van de volgende convenantsperiode voltooid dienen te zijn, omdat het voor steden een belangrijke voorwaarde is om aan de opgaaf in de volgende convenantsperiode gestalte te geven.

8. Het «Expert-team GSB» wordt door steden en Rijk samen ingesteld. Het «Expert-team GSB» helpt steden met raad én daad bij het verstreken en zo nodig innoveren van de uitvoering: stimuleren dat steden en lokale partners doen wat ze hebben toegezegd. Hiertoe zullen steden en Rijk bestaande mogelijkheden beter benutten, beter samenwerken met lokale en regionale partners en kennis en ervaring intensiever uitwisselen. Waar mogelijk wordt daarbij gebruik gemaakt van kennis en ervaring aanwezig bij andere steden, de uitkomsten van onder andere zelfanalyse en visitatie G25, de GSB-monitor, inzichten van het Kenniscentrum grote steden en de kennis en ervaring in het kader van EU-programma's in andere lidstaten. Daarnaast zal het «Expert-team uitvoering GSB» in overleg met de stad bezien in hoeverre het nodig is de inzet op prioritaire thema's uit het Strategisch Akkoord te verhogen. Het «Expert-team GSB» ondersteunt enadviseert eerst en vooral de lokale overheid en andere betrokkenen bij het GSB. De eventueel door het «Expert-team uitvoering GSB» gesignaleerde knelpunten in de rijksregelgeving worden betrokken bij voorbereiding van de convenantsperiode 2005–2009 en leiden niet tot tussentijdse aanpassing van de rijksregelgeving.

Wat mag het kosten?

Voor de uitvoering van het grotestedenbeleid is in 2003 € 5,069 mln beschikbaar. Dit wordt besteed aan onder andere onderzoek en research, communicatie, projecten voor steden, het virtuele loket, de bijdrage aan het Kenniscentrum, uitvoering van het Europees grotestedenbeleid en de uitvoering van de Tussenstand.

Operationele doelstelling 3: Het stimuleren van grote steden tot het nemen van samenhangende maatregelen op het terrein van sociale integratie en veiligheid onder meer op grond van de Bijdrageregeling sociale integratie en veiligheid G25

Wat willen we bereiken?

De achterstand in de grote steden op het gebied van veiligheid, leefbaarheid en integratie ten opzichte van de rest van Nederland, moet worden teruggebracht. In het grotestedenbeleid bestaat hiervoor veel aandacht. De activiteiten die in het kader van het grotestedenbeleid op het terrein van voortijdig schoolverlaten, 24-uursstructuur, jeugd en veiligheid, leefbaarheid, inburgering oudkomers, en Onze buurt aan zet plaatsvinden moeten leiden tot een verbetering van de knelpunten in de sociale infrastructuur in relatie tot kwetsbare groepen in de grote steden en hebben tot doel dat de situatie in deze steden met betrekking tot de sociale integratie en veiligheid in 2004 verbeterd is ten opzichte van de situatie in 1998/1999.

Wat gaan we daarvoor doen?

De middelen voor Onze buurt aan zet zijn in 2001 toegevoegd aan de Bijdrageregeling sociale integratie en veiligheid G25 en de bijdrageregeling leefbaarheid partiële GSB-steden. Steden ontvangen een bijdrage uit deze regeling voor de uitvoering van gemeentelijk beleid ter verbetering van de sociale integratie en veiligheid. Hieraan liggen de volgende doelstellingen ten grondslag, namelijk:

a. verbeteren van leefbaarheid en veiligheid van de leefomgeving

b. verminderen en tegengaan van jeugdcriminaliteit

c. vergroten van deelname aan en succesvolle afronding van trajecten voor beheersing van de Nederlandse taal

d. verminderen/ tegengaan voortijdig schoolverlaten

e. bevorderen van een sluitende structuur voor 24-uursopvang van kwetsbare groepen

f. het bevorderen van burgerparticipatie

g. het bevorderen van de betrokkenheid van het bedrijfsleven bij het bevorderen van leefbaarheid en veiligheid. Om de participatie van burgers en het middenveld bij het grotestedenbeleid te stimuleren zijn in 2001 aan de bijdrageregeling de doelstellingen f. bevorderen van burgerparticipatie en g. het bevorderen van de betrokkenheid van het bedrijfsleven bij het bevorderen van leefbaarheid en veiligheid toegevoegd. Onze buurt aan zet heeft tot doel de bewoners in de aandachtswijken van Onze buurt aan zet meer te betrekken bij het grotestedenbeleid. De medeverantwoordelijkheid van bewoners bij de situatie in hun buurt is hierbij van belang. Daarnaast wordt in 2003 het vervolgtraject op het onderzoek naar Participatie in het Publieke Domein verder ingevuld met als doel om bij de nieuwe convenantsperiode van het grotestedenbeleid burgerparticipatie structureler in te bedden. Ook de integrale wijkaanpak geldt als belangrijk voertuig bij het meer betrekken van bewoners.

Wat mag het kosten?

Voor de Bijdrageregeling sociale integratie en veiligheid G25 is € 110,906 mln beschikbaar in 2003, verdeeld over de budgetten 24-uursstructuur, jeugd en veiligheid (van Montfrans), leefbaarheidsfonds, inburgering oudkomers, voortijdig schoolverlaten en Onze buurt aan zet. De partiële GSB-steden krijgen € 1,135 mln in 2003 om de leefbaarheid in wijken te vergroten.

3. Budgettaire gevolgen van beleid

4. Budgetflexibiliteit

5. Veronderstellingen

Binnen het GSB wordt uitgegaan van een meerjarige, programmafilosofie wat betekent dat de steden in hun meerjarige ontwikkelingsprogramma's op basis van de negen doelstellingen meerjarige resultaatafspraken opnemen. De uitvoering van deze resultaatafspraken is de verantwoordelijkheid van de stad. Op stedelijk niveau is daarom op gedetailleerder niveau zichtbaar wat de problemen zijn en hoe deze het beste opgelost kunnen worden. In het algemeen is in de ramingen bij deze begroting bij wijze van technische extrapolatie uitgegaan van de meerjarencijfers naar de stand van de Voorjaarsnota 2002.

6. Groeiparagraaf

In 2004 wordt de huidige convenantsperiode afgesloten. Er zal dan in het kader van de MOP's en de meerjarige resultaatsafspraken per indicator een eindstand opgemaakt worden. Mede aan de hand hiervan zullen in 2003 de nieuwe rijksbeleidskaders voor de nieuwe convenantsperiode worden besproken. Deze acties kunnen van invloed zijn op de operationele doelstelling en indicatoren in de begroting van 2004. Ook de ambitie om het ECO als sturingsinstrument verder te ontwikkelen kan van invloed zijn op de begroting van 2004. Het streven is erop gericht in termen van doelstellingen en indicatoren de coördinerende rol van GSB nog meer zichtbaar te maken. Het is belangrijk onderscheid te blijven maken tussen de gezamenlijke kabinetsverantwoordelijkheid en de systeemverantwoordelijkheid van de minister van BZK. Waar mogelijk wordt aansluiting gezocht bij de zelfanalyses van het GSB uit het jaar 2004.

ARTIKEL 10: ARBEIDSZAKEN OVERHEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

Verbeteren van de overheidsorganisatie door ondersteuning van de bedrijfsvoering en het scheppen van zodanige voorwaarden dat voor het geheel van de openbare dienst (collectieve sector) een goede positie op de arbeidsmarkt mogelijk wordt.

2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens

Voor het ondersteunen van de overheidssectoren in de bedrijfsvoering en voor het scheppen van voorwaarden voor een goede positie van de collectieve sector op de arbeidsmarkt worden diverse activiteiten ontplooid. Het gaat in de eerste plaats om een beleidsmatige/inhoudelijke ondersteuning van de verschillende overheidssectoren. Deze sectoren hebben een gezamenlijke loonsom van circa € 66,5 mld. Deze loonsom is terug te vinden op diverse begrotingen. De omvang van de sectoren kan als volgt worden weergegeven:

Operationele doelstelling 2: Het ontwikkelen van beleid met betrekking tot de arbeidsmarktpositie van en de arbeidsvoorwaardenvorming in de collectieve sector (in relatie tot de particuliere sector en de overheidsfinanciën) en ten behoeve van de vaststelling van de loonruimte van de collectieve sectoren, alsmede het verzamelen van informatie en het opbouwen van kennis voor dit doel

Wat willen we bereiken?

Een bijdrage leveren aan het Kabinetsbeleid en het bieden van ondersteuning aan de overheidssectoren bij:

A. een gecoördineerd arbeidsmarkt- en arbeidsvoorwaardenbeleid voor de overheid;

B. een macro- en begrotingsbeleid, inclusief beleid ten aanzien van de bedrijfsvoering;

C. een beleid op het terrein van pensioenen en sociale zekerheid;

D. een met de Europese regels overeenstemmend personeelsbeleid bij de overheid;

E. een beleid gericht op stimulering van innovatietrajecten en kwaliteitsverbetering binnen de publieke sector;

F. een beleid m.b.t. de arbeidsvoorwaardenontwikkeling bij internationale volkenrechtelijke organisaties.

De werkzaamheden in het kader van deze doelstelling refereren voor het grootste deel aan de coördinerende taak van de Minister van BZK ten aanzien van de arbeidsvoorwaardenvorming in de overheidssectoren en de gepremieerde en gesubsidieerde sectoren (G&G-sectoren). Ten behoeve hiervan worden bij de begrotingsvoorbereiding middelen gereserveerd op de Aanvullende Post Loonbijstelling. De besluitvorming hierover wordt door de Minister van BZK voorbereid. Financiën is primair verantwoordelijk voor de uitdeling van middelen uit de Aanvullende Post Loonbijstelling.

De omvang van de middelen die gereserveerd worden voor de onderhandelingen hangt samen met de ontwikkeling van de loonkosten in de marktsector, de omvang van de deelsectoren van de collectieve sector en het beleidsmatige oordeel van het kabinet. Overigens wordt ernaar gestreefd de werkgevers in de collectieve sector niet alleen vanwege het niveau van de arbeidsvoorwaarden aantrekkelijk te laten zijn voor de werving en het behoud van voldoende gekwalificeerd personeel, maar ook vanwege bijvoorbeeld de uitstraling.

De totale grondslag voor de loonsom voor overheid en G&G-sectoren bedraagt in 2002, inclusief het premiegefinancierde deel van de zorg circa € 66,5 mld. In deze grondslag zijn tevens volgens de loonontwikkeling geïndexeerde posten als de rijksbijdrage ZFW/AWBZ verwerkt.

Het karakter van de CAO-onderhandelingen is van dien aard dat het niet gewenst is bij voorbaat de beschikbare middelen aan de openbaarheid prijs te geven. Daarom wordt in deze uitgebreide toelichting geen additionele financiële informatie opgenomen ten opzichte van hetgeen reeds in de Aanvullende Post Loonbijstelling is vermeld.

Wat gaan we daarvoor doen?

A. Ten behoeve van een gecoördineerd arbeidsmarkt- en arbeidsvoorwaardenbeleid bij de overheid:

– in vervolg op het op verzoek van het Kabinet uitgebrachte rapport De arbeidsmarkt in de collectieve sector (werkgroep Van Rijn) wordt een verdere impuls gegeven aan de vele centrale en decentrale activiteiten gericht op het wegnemen van arbeidsmarktknelpunten, het verbeteren van sectorspecifieke omstandigheden en het inzetten op vernieuwing op het terrein van management en sturing, de inzet van ICT en het human resource managementbeleid bij de overheid. Via informatieverschaffing en onderzoek wordt inzicht geboden in de voortgang en de effecten ervan, zodat het Kabinet in staat is de regie te voeren;

– het opbouwen van strategische kennis door het verzamelen van informatie uit bestaande databestanden en door het (laten) uitvoeren van onderzoeken. Het verwerken en analyseren van de uitkomsten van deze onderzoeken in rapporten zoals de Trendnota Arbeidszaken overheid (bijlage bij de begroting) en de Nota De Arbeidsmarkt in de Collectieve Sector. Laatstgenoemde nota beschrijft de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de publieke sector tegen de achtergrond van de algemene economische ontwikkelingen en toekomstverwachtingen, de knelpunten en mogelijke oplossingsrichtingen. De Trendnota Arbeidszaken overheid schetst een samenhangend beeld van en inzicht in de arbeidsvoorwaarden, loonkosten, sociale regelingen, premies, arbeidsverhoudingen, arbeidsmarktpositie en werkgelegenheid bij de overheid, alsmede van een aantal internationale ontwikkelingen. De verzamelde informatie wordt daarnaast gebruikt voor de opbouw van een eigen dataverzameling en het op basis daarvan publiceren van de Kerngegevens Overheidspersoneel, dat een systematisch overzicht geeft van de omvang en samenstelling van het personeel in de overheidssectoren, zodat er een onderling vergelijkbaar beeld ontstaat. Deze rapporten moeten voldoen aan de eerder gedefinieerde kwaliteitsnormen;

– het op basis van de verzamelde informatie adviseren van de ministerraad over de jaarlijkse vaststelling van de arbeidsvoorwaardenruimte en de verdeling daarvan over de verschillende sectoren. Het tot stand brengen van een onderhandelingsmandaat en het formuleren van speerpunten voor arbeidsvoorwaardenoverleg in de verschillende sectoren. De overheidssectoren worden daarover jaarlijks in het voorjaar geïnformeerd door middel van de ruimte- (c.q. mandaat-)brief en de speerpuntenbrief.

– het bieden van ondersteuning aan de verschillende overheidssectoren bij het arbeidsvoorwaardenoverleg. Het signaleren van en rapporteren over relevante ontwikkelingen;

– bieden van een platform en de daarbij behorende secretariële en inhoudelijke ondersteuning voor afstemmingsoverleg tussen de twaalf verschillende CAO-werkgevers bij de overheid (VSO) ter behartiging van de gezamenlijke belangen en in het kader van de coördinatie van het arbeidsvoorwaarden- en arbeidsmarktbeleid;

– het financieel en inhoudelijk ondersteunen van de Organisatie voor Strategisch Arbeidsmarktonderzoek en het beschikbaar stellen van middelen ten behoeve van de besluitvorming in de Raad voor het Overheidspersoneelsbeleid (ROP);

– het financieel ondersteunen van de commissie Gelijke behandeling in verband met een taakuitbreiding op grond van een Europese richtlijn als gevolg van het wetsvoorstel leeftijdsdiscriminatie.

B. Ten behoeve van een macro- en begrotingsbeleid, inclusief het beleid ten aanzien van de bedrijfsvoering:

– het ten behoeve van de beleidsvorming tijdig uitvoeren van evaluaties, analyses en beoordelingen van de macro-economische ontwikkeling en besluitvorming en ten behoeve van de arbeidsmarktpositie van de overheid die moeten voldoen aan de eerder gedefinieerde kwaliteitsnormen;

– het signaleren van en rapporteren over relevante ontwikkelingen;

– het laten verrichten van onderzoek naar de mogelijkheden om te komen tot een effectievere en goedkopere bedrijfsvoering, bijvoorbeeld het door heroverweging van regels kunnen bekorten van procedures, het inbouwen van financiële prikkels in de bekostigingsstructuur en het gebruik maken van de resultaten van benchmarking. Om dit laatste breed toegankelijk te maken is de kennisbank Benchmarking gerealiseerd, die verder uitgebouwd zal worden.

C. Ten behoeve van een beleid op het terrein van pensioenen en sociale zekerheid:

– het verzamelen van informatie en het laten uitvoeren van onderzoeken;

– het op basis daarvan – ten behoeve van de beleidsvorming – tijdig uitvoeren van evaluaties, analyses en beoordelingen;

– het signaleren van en rapporteren over relevante ontwikkelingen;

– het participeren in diverse vormen van afstemmingsoverleg.

D. Ten behoeve van een met de Europese regels overeenstemmend personeelsbeleid bij de overheid:

– het signaleren van en rapporteren over de EU-besluitvorming ter zake;

– het participeren in diverse vormen van afstemmingsoverleg.

E. Ten behoeve van een beleid ter stimulering van innovatie en kwaliteitsverbetering in de publieke sector (w.o. het openbaar bestuur):

– het praktijkgericht laten uitvoeren van onderzoeken naar kansrijke mogelijkheden voor innovaties en kwaliteitsverbeteringen;

– het in kaart brengen van goede praktijkvoorbeelden en het breed verspreiden van de kennis over deze praktijkvoorbeelden (o.a. via conferenties, symposia en de website www.publiekesector.nl);

– het realiseren en aanbieden van ondersteunde instrumenten en faciliteiten;

– het stimuleren van publiek debat via diverse media;

– het stimuleren van sectorale initiatieven, uitwisselingen en experimenten op het vlak van innovatie en kwaliteit;

– het opzetten, aansturen en medefinancieren van innovatieve trajecten binnen het openbaar bestuur die gericht zijn op het verbeteren van de kwaliteit;

– het door middel van een financiële bijdrage mogelijk maken dat het Europees Instituut voor Bestuurskunde advies-, onderzoeks- en opleidingscapaciteit in stand houdt ten behoeve van de Europese samenwerking, onder andere in het kader van de voorbereiding van de DG-conferenties.

F. Ten behoeve van de arbeidsvoorwaardenontwikkeling bij internationale volkenrechtelijke organisaties:

– het participeren in internationale gremia, waar het Nederlandse standpunt betreffende de arbeidsvoorwaarden bij internationale volkenrechtelijke instellingen wordt uitgedragen.

Wat mag het kosten?

Diverse onderzoeken m.b.t. de arbeidsmarkt, arbeidsvoorwaarden, arbeidsverhoudingen, pensioenen, bedrijfsvoering en macro-economisch/begrotingsgerelateerd (x € 1 mln):

Operationele doelstelling 3: Ontwikkelen en onderhouden van regelgeving ten aanzien van het ambtelijk overlegstelsel en integriteitsvraagstukken

Wat willen we bereiken?

Een doelmatige overlegstructuur en integer overheidsapparaat.

Wat gaan we daarvoor doen?

– Er wordt een financiële bijdrage voor vakbondswerk verstrekt in het kader van de bijdrage van de werknemersorganisaties aan het overlegstelsel arbeidsvoorwaarden voor het overheidspersoneel. Daarnaast wordt bijgedragen aan de exploitatiekosten van de stichting CAOP. Het gaat daarbij om zowel de bijdrage namens de werknemersorganisaties als namens de overheidswerkgevers.

– Een voorstel tot wijziging van de Ambtenarenwet in verband met integriteit is in maart 2002 door de Tweede Kamer aangenomen. Daarnaast wordt op dit moment een wetsvoorstel voorbereid gericht op de waarden en normen verbonden aan het ambtenaarschap.

– De evaluatie van het sectorenmodel voor de arbeidsvoorwaardenvorming in de overheidssector kon eerst in maart 2002 worden afgerond. Op basis van de uitkomsten van de bespreking van het Kabinetsstandpunt in de Kamer zal worden bezien of het wenselijk is maatregelen te treffen om te komen tot een verbetering van de kwaliteit en doelmatigheid van het overlegstelsel. Daarbij wordt overwogen de hoofdlijnen van dat stelsel in de Ambtenarenwet neer te leggen als een volgende tranche van de modernisering van de Ambtenarenwet.

Wat mag het kosten?

Operationele doelstelling 4: Bevorderen van Nederlandse presentie in organen van de EU

Wat willen we bereiken?

Het aandeel Nederlanders op beleidsniveau en op topuitvoerend niveau brengen van ruim 4% op 5% van het aantal bij de EU-instellingen werkzame ambtenaren, waartoe het aantal geslaagden bij de toelatingsexamens sterk dient te stijgen t.o.v. de circa 3% geslaagden in 1998.

In 2003 zullen opnieuw opleidingen plaatsvinden (het zogenaamde EU-klasje). Deze opleidingen beogen het slagingspercentage van Nederlanders bij de regelmatig te houden concoursen te verhogen, teneinde op die manier het aantal Nederlanders onder de bij de EU-instellingen werkzame ambtenaren te verhogen. Een hoger aantal geslaagden heeft echter niet direct invloed op het aantal bij de EU-instellingen werkzame Nederlanders. Dat is mede afhankelijk van de in de personeelsbezetting bij de EU beschikbare ruimte, waarop BZK geen invloed heeft. Na het vaststellen van die ruimte vergt vervolgens de eigenlijke benoemingsprocedure nog de nodige tijd. Door dit naijleffect is het pas op de langere termijn mogelijk om het aandeel Nederlanders te brengen op het voor Nederland bepaalde personeelsquotum van 6,3% van het aantal bij de EU werkzame ambtenaren. Voor het jaar 2003 wordt daarom, uitgaande van een normale in- en uitstroom bij de EU-instellingen, gestreefd naar een verhoging van het huidige percentage naar 5,5% en voor eind 2004 naar 6%. Welk percentage in 2005 gehaald kan worden, is mede afhankelijk van de uitbreiding van de Europese Unie met 12 nieuwe lidstaten, omdat daardoor het normquotum voor Nederland lager wordt. Vooralsnog blijft het streven voor 2005 echter gericht op 6,3%.

Wat gaan we daarvoor doen?

– het geven van voorlichting over het werken bij EU-instellingen,

– het aansturen van een door een extern bureau uit te voeren intensieve werving van deelnemers aan de vergelijkende examens (concoursen) onder jonge academici en relatief jonge ambtenaren,

– het inschakelen van opleidingsinstituten bij het opleiden van deelnemers ter voorbereiding op de concoursen om het slagingspercentage te verhogen,

– het (laten) begeleiden van de deelnemers aan de concoursen,

– verbeteren van de kennis over Europa bij de departementsambtenaren, teneinde een betere resourcebasis te krijgen en als bijdrage aan de kwaliteitsverbetering Rijksdienst,

– aangaan en onderhouden van contacten met alle relevante spelers bij het vervullen van (top)vacatures bij de Europese instellingen (zie ook artikel 11.2: Het bevorderen dat de rijksdienst, nu en in de toekomst beschikt over professionele, goed toegeruste topambtenaren).

Wat mag het kosten?

3. Budgettaire gevolgen van beleid

4. Budgetflexibiliteit

De programma-uitgaven zijn voor een groot deel meerjarig juridisch dan wel bestuurlijk gebonden. Op dit artikel worden de uitgaven voor diverse regelingen en bijdragen verantwoord, bijvoorbeeld wettelijk geregelde bijdragen aan vakbonden en de dienstverlening van het CAOP.

Ook zijn hier de gelden betreffende de Innovatietrajecten Publieke Sector en Openbaar Bestuur opgenomen. Deze gelden zijn noodzakelijk om de toezeggingen die de Minister van BZK aan de Tweede Kamer heeft gedaan gestand te doen (zie brief 19-11-2001, kamerstukken II, 2001/2002, 28 052, nr. 3). Aan de hand van de door de minister gedane toezeggingen in de Tweede Kamer is bij VJN 2002 extra budget toegevoegd.

5. Veronderstellingen

Bij het ramen van de budgetten is van de volgende veronderstellingen uitgegaan:

– operationele doelstelling 2: het voor onderzoek geraamde bedrag is gebaseerd op de ervaringscijfers van de afgelopen jaren, opgehoogd met het percentage van de geraamde inflatie;

– operationele doelstelling 4: bij het vaststellen van de streefwaarde is uitgegaan van een normale in- en uitstroom.

6. Groeiparagraaf

De doelstellingen en prestatie-indicatoren bij operationele doelstellingen 2 en 3 zijn opgesteld rekening houdende met de coördinerende rol van de Minister van BZK en de wijze waarop de doelstellingen door BZK beïnvloedbaar zijn. Kwantificeerbare prestatie-indicatoren voor deze activiteiten zijn in dit verband dan ook lastig te formuleren. Desondanks zullen in de komende jaren de operationele doelstellingen en de bijbehorende indicatoren worden verbeterd door ze meer concreet en meetbaarder te maken gericht op ten minste output en waar mogelijk outcome. Waar mogelijk zullen bijvoorbeeld tevredenheidsonderzoeken onder gebruikers van nota's worden gehouden. Om de verdere verbeteringen in de begroting tot stand te brengen is binnen het directoraat-generaal Management en Personeelsbeleid in 2002 gestart met een traject om ook in het beleidsproces de activiteiten en doelen meer duidelijk en meetbaar te maken.

ARTIKEL 11: KWALITEIT RIJKSDIENST

1. Algemene beleidsdoelstelling

De zorg voor een goede personele en organisatorische kwaliteit van de rijksdienst. De prestaties van het Rijk staan of vallen met de gemotiveerde inzet van mensen: de ambtenaren in dienst van het Rijk.

Personele kwaliteit Rijk

Al enige tijd wordt met een stevige ambitie gewerkt aan modernisering en kwaliteitsverbetering en positionering van het Rijk als werkgever. Met het rapport van de commissie Van Rijn en het kabinetsstandpunt verbetering effectiviteit personeelsmanagement rijksdienst is een veelheid van acties aangekondigd. Deze acties richten zich op 3 doelgroepen:

– de medewerkers: hoe kunnen goede nieuwe medewerkers worden geworven, en hoe kunnen zittende medewerkers zich blijvend ontwikkelen?

– de managers: hoe kunnen managers het beste halen uit hun medewerkers?

– de P&O-kolom: hoe kunnen personeelsinstrumenten of personeelsadviseurs managers zo goed mogelijk ondersteunen bij hun managementtaken?

Organisatorische kwaliteit Rijk

In het Strategisch Akkoord is aangegeven dat de organisatie van het Rijk efficiënter en effectiever moet. Daartoe is een specifieke taakstelling opgenomen en een onderzoek naar de inrichting van de rijksoverheid aangekondigd.

De activiteiten die worden ondernomen zijn ingedeeld volgens het stramien van de HRM-keten; dit betekent: organiseren, instromen, aanstellen, ontwikkelen, uitstromen. Het voordeel van het gebruiken van deze ketenbenadering is dat beleid dat gericht is op 1 schakel ook kijkt naar voorgaande en volgende schakels. Het stramien van de ketenbenadering komt terug bij de operationele doelstellingen. Hier wordt kort benoemd op welke schakel in de keten het beleid zich richt. Een uitgebreide toelichting staat in de Personeelsbrief, die separaat aan de ontwerp-begroting 2003 naar de Tweede Kamer zal worden verzonden.

Om blijvend de kwaliteit te bevorderen van het (top)management is de Algemene Bestuursdienst (ABD) opgericht. Deze concerndienst wordt verder versterkt door te investeren in objectieve selectie op basis van kwaliteitscriteria, ontwikkeling en concernbreed management development.

2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens

Operationele doelstelling 2: Het bevorderen dat de rijksdienst, nu en in de toekomst, beschikt over professionele, goed toegeruste topmanagers

Wat willen we bereiken?

Het voeren van management-development voor het concern Rijk. Stelselmatig bevorderen en onderhouden van de kwaliteit van het management in de Algemene Bestuursdienst (ABD), waarbij selectie op basis van kwaliteit leidend is; daartoe voldoende talent in beeld hebben om te voldoen aan de opvolgingsvraag waarvoor de rijksdienst zich de komende jaren gesteld ziet en versterken van concern-MD binnen de rijksoverheid. Oprichten van een pool van ABD-interimmanagers. De opzet van ABD interim als instrument van strategisch personeelsbeleid voor de top van de rijksdienst. Deze opzet heeft HRM doelstellingen, zoals:

– het optimaal matchen van het managementpotentieel van vrijgekomen topmanagers en adviseurs met tijdelijke opdrachten op verschillende plaatsen in het Rijk,

– maximaal gebruik maken van de beschikbare management capaciteit van het Rijk in de schalen 17 t/m 19,

– managementkwaliteit verder ontwikkelen door flexibilisering van (een deel van) de ABD,

– het topmanagement zal hierdoor langer en gemotiveerd doorwerken.

Ook heeft deze opzet een efficiencydoelstelling:

– Het terugdringen van de inhuur van extern advies en management door flexibele inzet van ABD leden binnen het concern Rijk. Naast het terugdringen van kosten van de externe inhuur leidt dit tot optimale benutting van de reeds aanwezige managementkwaliteit.

Wat gaan we daarvoor doen?

Management-development, zoals dat voor de ABD wordt gevoerd sluit aan bij de concernvorming van het Rijk. MD bestaat uit selectie en ontwikkeling. Om te zorgen voor een adequate bezetting van de functies in de top van de rijksdienst, nu en in de toekomst, wordt door Bureau ABD zorg gedragen voor de (begeleiding van de) vacaturevervulling in de ABD. Een zo objectief mogelijke waardering op basis van kwaliteiten is daarbij leidend. Verder zorgt Bureau ABD voor loopbaanbegeleiding, training, advies en coaching. Er wordt aandacht besteed aan een goede samenstelling van de top van de rijksdienst, in termen van een evenwichtige verdeling van ervaren managers en nieuwkomers, interdepartementale mobiliteit, instroom van buiten de rijksdienst, diversiteit (bijvoorbeeld door het stimuleren van benoeming van vrouwen en leden van etnische minderheidsgroeperingen) en het voeren van regie op functiewisseling (bijvoorbeeld door te sturen op de gemiddelde zittingsduur van managers in de ABD). Daarnaast bevordert het Bureau ABD een grotere vertegenwoordiging van Nederlanders op (top)managementfuncties bij de Europese instellingen. (zie ook artikel 10.4: bevordering van de Nederlandse presentie bij organen van de EU).

Waar het de bezetting van de ABD-functies betreft zorgt de vrij omvangrijke uitstroom uit de ABD in de komende jaren voor een aanzienlijk opvolgingsvraagstuk. Om daarin te kunnen voorzien is in de eerste plaats een adequate wervingspositie van belang. Om de instroom van buiten het Rijk te stimuleren wordt geïnvesteerd in de netwerken rond het Rijk alsmede in samenwerkingsverbanden met andere overheden en commerciële searchbureaus.

In de tweede plaats wordt de ontwikkeling van zittend en toekomstig managementpotentieel bevorderd, onder meer met de start van het ABD-kandidatenprogramma met ingang van 2002 .

In de derde plaats wordt concern-MD gevoerd. In 2003 wordt geïnvesteerd in de versterking en harmonisering van de MD-functie en MD-processen bij de verschillende departementen, hetgeen bijdraagt aan het inzichtelijk maken van het (toekomstig) potentieel voor ABD-functies bij de ministeries.

In het Strategisch Akkoord is vastgelegd dat er middelen voor de ABD beschikbaar komen voor het opzetten van een ABD-interimpool. Het opzetten van deze pool zal nader uitgewerkt worden in een plan van aanpak Opzet ABD-interimpool. Na goedkeuring van dit plan zal een bureau, dat met de uitvoering belast wordt, intern worden opgezet. Het bureau zal uiterlijk per 1 januari 2003 van start gaan. Het bureau zal bemiddelen bij vraag en aanbod van tijdelijke advies- en managementopdrachten en vrijgekomen managers uit de schalen 17 t/m 19. Vraag en aanbod zullen kwalitatief getoetst en op elkaar afgestemd worden. De leden van de ABD Interimpool komen na selectie in dienst van het Bureau ABD. Het laten verrichten van tijdelijke advies- (bijvoorbeeld bij strategische beleidswijzigingen na het aantreden van een nieuw kabinet) en managementopdrachten (bijvoorbeeld bij vacatures) door de ABD Interimpool al of niet tegen kostprijs zal rijksbreed de uitgaven aan externe inhuur op topniveau kunnen terugdringen. De wijze waarop een en ander in meer gedetailleerde vorm gestalte zal krijgen wordt nader uitgewerkt in het plan van aanpak dat medio november gereed is.

Wat mag het kosten?

€ 1,516 mln.

€ 5 mln ten behoeve van de niet-productief inzetbare tijd van de ABD interimpool-leden en de ondersteuning van de interimpool bij Bureau ABD. Het is niet ondenkbaar dat de loonsom van de ABD Interimpool-leden voor advies- en managementopdrachten worden doorbelast aan departementen, voorzover ABD Interimpool-leden productief op als formatieplaats aan te merken plekken functioneren.

Operationele doelstelling 3: Het ontwikkelen en onderhouden van concurrerende arbeidsvoorwaarden voor de sector Rijk

Aanstellen

Wat willen we bereiken?

Een arbeidsvoorwaardenpakket, dat zowel voor zittende als toekomstige medewerkers aantrekkelijk is.

Wat gaan we daarvoor doen?