Een sportieve samenleving waarbij plezier in sport en bewegen belangrijk is, waarin voor iedereen passende en veilige sport- en beweegmogelijkheden aanwezig zijn en topsport mensen inspireert en samenbrengt.

De minister is verantwoordelijk voor het landelijke sportbeleid. Aan dit sportbeleid ligt vooral de maatschappelijke betekenis van sport ten grondslag. Sport en bewegen dragen in belangrijke mate bij aan een betere gezondheid, aan het verbeteren van leefbaarheid en veiligheid, sociale samenhang en integratie, aan het verbeteren van de schoolprestaties en het verminderen van schooluitval. Daarnaast erkent de minister de intrinsieke waarde van sport en het belang van sportevenementen. Vanuit die verantwoordelijkheid vervult de minister de volgende rollen:

Stimuleren: van samenwerking tussen relevante partijen om op lokaal niveau sportmogelijkheden te bewerkstelligen, van bevorderen van innovatie, kennisontwikkeling en kennisdeling.

Financieren: van programma’s die bijdragen aan voor iedereen passende en veilige sport- en beweeginfrastructuur, van internationaal aansprekende sportevenementen, van de ambitie om te behoren tot de beste tien sportlanden ter wereld, van innovatie, kennisontwikkeling en kennisdeling.

Regisseren: het bijeenbrengen van gemeenten, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en provincies binnen het Sportakkoord om tot een gezamenlijke beleidsagenda te komen.

Nationaal Sportakkoord «Sport verenigt Nederland»

In de afgelopen twee jaar is in verschillende fasen het Nationaal Sportakkoord «Sport verenigt Nederland» ondertekend. Met het Sportakkoord wordt samen met de sport(verenigingen), gemeenten, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties de handen ineengeslagen om de kracht van sport de komende jaren beter te kunnen benutten: om alle Nederlanders te verenigen via sport en bewegen (Kamerstukken II 2017/18, 30234, nr. 185). De Kamer is geïnformeerd over de implementatiestrategie van de eerste vijf deelakkoorden (Kamerstukken II 2018/19, 30234, nr. 211) en de ondertekening van deelakkoord zes «Topsport die Inspireert» (Kamerstukken II 2019/20, 30234 nr. 235).

Het is de missie van deelakkoord 6 om de inspirerende waarde van topsport te vergroten. Dit gebeurt onder andere door het bereik en de zichtbaarheid van topsport te vergroten, door een gezamenlijke evenementenstrategie en het versterken van de topsport- en talentprogramma’s. Met de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) en NOC*NSF/sportbonden is een implementatieplan opgesteld waarin is uitgewerkt hoe partijen de komende jaren de beleidsinstrumenten en financiële middelen van VWS gaan benutten om de doelstellingen van het deelakkoord te verwezenlijken. Ook gaat VWS het beleidskader sportevenementen per 1 januari 2021 herzien. Hierbij wordt beoogd de maatschappelijke waarde van sportevenementen te verhogen door de kwaliteit en het bereik van internationale sportevenementen in Nederland te vergroten. Onder meer door samenwerking en betere afstemming tussen de Rijksoverheid, gemeenten, provincies en sportbonden. De Kamer wordt daarover in het najaar van 2020 geïnformeerd. Mogelijke aanpassingen in de financiering van het landelijke topsportbeleid staan vanaf 2022 op de planning. Dit hangt samen met het uitstel van de Olympische Spelen waardoor de huidige olympische cyclus met een jaar is verlengd. 

In het plan Ons voetbal is van iedereen, Samen zetten we racisme en discriminatie buitenspel dat op 8 februari 2020 naar de Kamer is gestuurd, hebben de KNVB, VWS, J&V en SZW afspraken gemaakt om racisme en discriminatie in het voetbal tegen te gaan. De maatregelen (2020-2022) zijn gericht op het voorkomen, signaleren en sanctioneren van racisme en discriminatie in het voetbal. De aanpak zal jaarlijks worden gemonitord en onderdelen van het programma zullen indien nodig worden bijgesteld. Bij de monitoring wordt gekeken naar hoeveel mensen en partijen er bereikt worden, door bijvoorbeeld te kijken naar het aantal clubs dat mee doet of hoe vaak de meldingsapp wordt gebruikt. Met deze cijfers wordt inzicht vergaard over het bereik van het programma en of het aantal incidenten op en rond het veld hierdoor terugloopt. VWS maakt deel uit van het projectteam en de stuurgroep. Het projectteam geeft uitvoering aan de maatregelen van het programma en verbindt partijen die een bijdrage willen leveren. De stuurgroep bewaakt de voortgang en bevordert onderlinge samenwerking.

Het huidige onderzoeksprogramma sport en bewegen loopt in 2020 af, daar waar het programma sportinnovator reeds doorloopt tot en met 2022. VWS wil de inzet van het sportonderzoek hierop laten aansluiten. De komende twee jaar zal een beperkt aantal missies in het sportonderzoek worden gesteund. Doel is de waarde van kennis voor de sport te vergroten, zodanig dat de sector professionaliseert en bijdraagt aan oplossingen voor uitdagingen in de sport, en in het verlengde hiervan aan oplossingen voor maatschappelijke problematiek. Bij deze missies richt de wetenschap zich op vraagstukken in de sportsector waar doorbraken nodig zijn. De praktijk is leidend in het bepalen van de onderzoeksvraag. In het najaar van 2020 start een proces om de randvoorwaarden van de missies te formuleren en een gestructureerd proces van vraagarticulatie op te zetten. Het is de bedoeling om in 2021 en 2022 de eerste stappen te zetten op weg naar een gezamenlijke aanpak voor onderzoek en innovatie vanaf 2023.

Extracomptabele fiscale regelingen

Naast de in dit begrotingsartikel genoemde instrumenten, is er een fiscale regeling die betrekking heeft op dit beleidsterrein. Het betreft de Btw-vrijstelling voor sportclubs. De minister van Financiën is hoofdverantwoordelijk voor de wetgeving en uitvoering van deze regeling en voor de budgettaire middelen. Voor een beschrijving van de regeling, de doelstelling, de ramingsgrond, een verwijzing naar de laatst uitgevoerde evaluatie en het beoogde jaar van afronding van de volgende evaluatie, wordt verwezen naar de bijlage bij de Miljoenennota ‘Toelichting op de Fiscale regelingen’.

Budgetflexibiliteit

Subsidies

Van het beschikbare budget voor 2021 van € 166,9 miljoen is 96,6% juridisch verplicht in verband met de aangegane verplichtingen voor instellingssubsidies en (meerjarige) projectsubsidies. Het betreft onder meer de instellingssubsidies aan NOC*NSF, het Kenniscentrum sport en Mulier Instituut. Bij de projectsubsidies betreft het onder meer de subsidieregeling stimulering bouw en onderhoud sportaccommodaties, topsportevenementen en de uitwerking van de deelakkoorden van het Sportakkoord.

Opdrachten

Van het beschikbare budget voor 2021 van € 3,7 miljoen is 48,7% juridisch verplicht.

Inkomensoverdrachten

Van het beschikbare budget voor 2021 van € 13,8 miljoen is 100% juridisch verplicht in verband met de Stipendiumregeling en kostenvergoeding voor topsporters.

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Van het beschikbare budget voor 2021 van € 2,7 miljoen is 100% juridisch verplicht in verband met de bijdrage aan de Dopingautoriteit.

Bijdragen aan medeoverheden

Van het beschikbare budget voor 2021 van € 193,0 miljoen is 100% juridisch verplicht in verband met de Regeling specifieke uitkering stimulering sport en de Regeling specifieke uitkering voor lokale Sportakkoorden.

Bijdragen aan (inter)nationale organisaties

Van het beschikbare budget voor 2021 van € 0,3 miljoen is 100% juridisch verplicht in verband met een bijdrage aan de World Anti-Doping Agency (WADA).

Bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken en andere organisaties

Van het beschikbare budget voor 2021 van € 0,1 miljoen is 100% juridisch verplicht in verband met een bijdrage voortvloeiend uit de European Partial Agreement in Sports (EPAS).

4. Sport verenigt Nederland

Bijna de helft (49%) van de Nederlandse bevolking (4 jaar en ouder) voldoet aan de beweegrichtlijnen om zowel (matig) intensieve inspanning als spier- en botversterkende activiteiten te verrichten. Met name op het gebied van matig tot zwaar intensieve inspanningen wordt maar door een beperkt deel (54%) van de bevolking aan de normen voldaan. Voor spier- en botversterkende activiteiten is dit een stuk meer (83%). Voor zowel de gecombineerde norm als de beide onderdelen van die norm geldt dat in de afgelopen vier jaar een kleine maar stabiele groei te zien is van ongeveer vijf procentpunten.

Daarnaast beogen we met topsport om structureel tot de 10 beste landen te behoren. De internationale medaillespiegel is één van de kernindicatoren voor het landelijk monitoren van sport en bewegen. Deze kernindicator sluit aan bij de top-10 ambitie van Nederland. Met de top-10 ambitie wordt gestreefd om structureel tot de tien beste topsportlanden ter wereld te behoren. Deze cijfers worden gepresenteerd voor Olympische- en Paralympische sporten.

Subsidies en opdrachten

Sportakkoord

Met het Sportakkoord worden samen met de sport, gemeenten, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties de handen ineengeslagen om de kracht van sport de komende jaren beter te kunnen benutten: om Nederland te verenigingen via sport en bewegen (Kamerstukken II 2017/18, 30234, nr. 185). In 2021 is via subsidies en opdrachten in totaal € 77,5 miljoen beschikbaar.

Vanuit de verschillende deelthema’s van het Sportakkoord wordt ingezet op:

Inclusief sporten

De alliantie Sporten en bewegen voor iedereen is opgericht. Deze bestaat uit 10 partijen die allen een subsidie hebben gekregen voor de taken binnen de alliantie. Hierbij gaat het om het vergroten van de bewustwording bij sport- en beweegaanbieders, en om mensen die belemmeringen ervaren om te sporten/bewegen in mogelijkheden te gaan laten denken. De alliantie wordt voorgezeten door een onafhankelijk voorzitter die de taak verricht via een opdracht. Daarnaast lopen er verschillende projecten via subsidie, challenge of opdracht die erop gericht zijn om de ervaren belemmeringen van mensen weg te nemen. Hierbij gaat het om financiële en praktische belemmeringen. In 2021 is hiervoor € 3,0 miljoen beschikbaar.

Vaardig in bewegen

Ook de komende jaren worden de Koningsspelen georganiseerd. Hiervoor zal een projectsubsidie worden verstrekt tot en met editie 2023. Voor een gezonde leefstijl binnen het onderwijs loopt de huidige subsidiebijdrage aan Gezonde School door en is er een intensivering voor de schoololympiade Olympic Moves, een samenwerking tussen de KVLO en NOC*NSF. Voor de allerjongsten wordt ingezet op 'De Kleine Beweegagenda', een project wat gericht is op beweegstimulering voor de jongste doelgroep (0 tot 4 jarigen) wat wordt uitgevoerd door Mulier instituut en Kenniscentrum sport en bewegen samen. Verder wordt er bijgedragen aan beleid rond buitenspelen, onder andere partijen als de Cruijff- en Krajicek Foundation, Jantje Beton en kennisinstanties doen hieraan mee.

Daarnaast vindt inzet plaats op het Nationale Plan Zwemveiligheid 2020-2024. Dit plan heeft als doel om inwoners zwemvaardiger te maken, zwemomgevingen in Nederland veiliger te maken en inwoners zich bewuster te maken van risico's op verdrinking. Daarbij wordt ingezet op intensivering van maatregelen voor groepen met de hoogste risico’s en worden interventiepilots uitgevoerd om maatregelen te toetsen op toepasbaarheid, effectiviteit en bruikbaarheid. In 2021 is hiervoor € 2,3 miljoen beschikbaar.

Positieve sportcultuur

De ambitie is dat iedereen overal met plezier, veilig, eerlijk en zorgeloos kan sporten. Dit vraagt aandacht van iedereen en om ondersteuning van bestuurders, sportclubs, trainers, ouders en verzorgers om dit klimaat te creëren en misstanden te voorkomen. Racisme en discriminatie gaan we tegen. Dit alles met als doel de jeugd langer aan de sport te binden en de kans te vergroten dat zij op latere leeftijd actief blijven binnen een sportvereniging als sporter en als vrijwilliger. In 2021 is hiervoor € 3,3 miljoen beschikbaar.

Vitale sportaanbieders

Er is een subsidie aan NOC*NSF verstrekt gericht op het vergroten van de organisatiegraad van de sportsector. Via diensten zoals opleidingen voor coaches, trainers en bestuurders en het bieden van verenigingsondersteuning worden diensten aan lokale sportsaanbieders aangereikt. Daarnaast loopt er een subsidie gericht op het versterken van bonden via de Impuls Versterken bonden en de extra uitbreiding van de buurtsportcoach gericht op ondersteuning van sportaanbieders. Ook wordt budget aangewend voor een challenge voor vrijwilligers en een plan ten behoeve van de sportarbeidsmarkt. In 2021 is hiervoor € 17,3 miljoen beschikbaar.

Topsport

Presteren is een cruciale waarde van topsport en daarmee ook een belangrijk uitgangspunt van het landelijke topsportbeleid. Tegelijkertijd is presteren meer dan alleen het behalen van medailles. Het nieuwe landelijke topsportbeleid gaat zich richten op de missie uit deelakkoord zes: het inspireren van zoveel mogelijk Nederlanders door middel van topsport.

Eén van de mogelijkheden om Nederlanders te inspireren door topsport is via sportevenementen. Daarom wordt op advies van de Nederlandse Sportraad in het komende jaar een Nederlandse 10-jaren topsportevenementenstrategie ontwikkeld en geïmplementeerd. Het doel van deze strategie is om de komende tien jaar de inspirerende waarde van topsport te vergroten door middel van een samenhangend geheel van aantrekkelijke internationale topsportevenementen en side events die maatschappelijke verantwoord worden georganiseerd en een breed bereik hebben. Er zijn middelen beschikbaar voor (sport)organisaties voor het organiseren van aansprekende topsportevenementen in Nederland die passen in de nationale evenementen strategie (€ 10,6 miljoen). VWS stelt daarnaast € 41 miljoen beschikbaar voor een optimaal topsportklimaat in Nederland zodat we meer medailles behalen, in meer takken van sport, met meer maatschappelijke waarde. Hiermee investeren we ook in een optimale instroom en ontwikkeling van talentvolle sporters naar opleidingsprogramma’s. Met sportbonden/-organisaties, clubs, scholen en gemeenten zoeken we de samenwerking om talentvolle sporters op het juiste moment te ontdekken en op het juiste moment te laten trainen met de beste talentcoaches in de beste opleidingsprogramma’s.

Duurzame en toegankelijke sportaccommodaties

Ook zetten wij ons samen met gemeenten in om sportaccommodaties te verduurzamen en beter toegankelijk te maken. De subsidieregeling Stimulering bouw en onderhoud sportaccommodaties loopt door. Sportaanbieders (sportverenigingen, stichtingen en andere niet winst beogende investeerders in sportaccommodaties) kunnen een subsidie aanvragen van 20% voor de bouw of het onderhoud van sportaccommodaties of voor de aanschaf of het onderhoud van sportmaterialen. Hierbij is er een mogelijkheid tot een aanvullende subsidie van 15% voor investeringen in duurzaamheid, veiligheid, toegankelijkheid en circulariteit van sportaccommodaties. In 2021 is via subsidies en opdrachten in totaal € 81,6 miljoen beschikbaar.

Kennis en innovatie sportbeleid

Het Topteam Sport (www.sportinnovator.nl) geeft met het programma Sportinnovator een belangrijke impuls aan een rendabel ecosysteem voor sportonderzoek en innovatie, gericht op de vraag- en aanbodzijde. Aan de vraagzijde worden bijeenkomsten met gemeenten en sportbonden gehouden om tot de juiste vraagstelling te komen. Aan de aanbodzijde worden regionale bijeenkomsten georganiseerd waar het bedrijfsleven deze vraagstukken uit de sport krijgt voorgelegd. Een belangrijk initiatief is de Sport Data Valley, waarin data kunnen worden gedeeld en gezamenlijke projecten tussen sportonderzoekers en sportinnovatoren kunnen worden opgezet. Ook wordt door het Topteam jaarlijks meerdere grote innovatie calls uitgeschreven en werken zij samen aan de verschillende challenges.

Om uitvoering te geven aan de Nationale Kennisagenda Sport en Bewegen is een onderzoeksprogramma 2018-2020 ontwikkeld. De onderzoeksprojecten die hierin zijn gefinancierd door VWS zullen de komende jaren de resultaten opleveren en in 2021 worden doorontwikkeld. Het programma sportinnovator loopt door tot en met 2022. VWS wil de inzet van het sportonderzoek hierop aansluiten. De komende twee jaar zal een beperkt aantal missies in het sportonderzoek worden gesteund waarbij het de intentie is met het sportonderzoek de eerste stappen te zetten op weg naar een geïntegreerd programma voor sportonderzoek en innovatie vanaf 2023. Hiervoor is € 3 miljoen beschikbaar voor de periode tot en met 2022. De VWS-middelen voor het verder brengen van het sportonderzoek worden in partnerschap met ZonMw en NOC*NSF ingezet.

Daarnaast wordt ingezet op het valideren van kansrijke sport- en beweeginterventies en op het borgen en verspreiden van beschikbare kennis via het Kenniscentrum en Kennisportal sport.

Het Mulier Instituut, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) krijgen subsidie om de monitoring van kernindicatoren in de sport uit te voeren. Het Mulier Instituut, het RIVM, het Kenniscentrum Sport en Bewegen, NOC*NSF en VSG zijn vertegenwoordigd in een consortium dat de monitoring van het sportakkoord verzorgt.

In totaal is voor kennissubsidies en -opdrachten € 11,1 miljoen beschikbaar in 2021.

Inkomensoverdrachten

Financiële voorziening topsporters

Het Fonds voor de Topsporter verzorgt het uitkeren van een stipendium aan A- en High Potential topsporters die financieel gezien niet - via zijn/haar sport, dan wel op een andere manier - in zijn/haar levensonderhoud kunnen voorzien. Zo kunnen zij zich volledig richten op hun sportcarrière. Het Fonds voor de Topsporter zorgt daarnaast voor het uitkeren van kostenvergoedingen aan topsporters. VWS stelt hiervoor in totaal € 13,8 miljoen beschikbaar.

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Dopingautoriteit

Voor het tegengaan van dopinggebruik wordt aan de Dopingautoriteit een bijdrage beschikbaar gesteld. Hiervoor is € 2,7 miljoen beschikbaar.

Bijdragen aan medeoverheden

Duurzame en toegankelijke sportaccommodaties

Onder voorwaarden konden gemeenten, sportverenigingen en sportstichtingen tot 2019 de BTW die aan hen in rekening werd gebracht bij investeringen in sportaccommodaties en sportmaterialen in aftrek brengen. Door een uitspraak van het Europese Hof van Justitie is bovenstaande mogelijkheid tot aftrek aangepast. De ‘Regeling specifieke uitkering stimulering sport’ beoogt daarom de ontwikkeling en instandhouding van sportaccommodaties en de aanschaf van sportmaterialen door gemeenten te stimuleren, daar waar de mogelijkheid tot btw-aftrek is vervallen. De regeling is gestoeld op de uitgangswaarden van de mogelijkheden die er tot 1 januari 2019 waren om de btw af te trekken. In totaal is in 2021 hiervoor € 182,6 miljoen beschikbaar.

Sportakkoord

Lokale en/of regionale sportakkoorden zijn het aangewezen instrument om de ambities uit het Nationaal Sportakkoord te realiseren. In een lokaal sportakkoord maken partijen afspraken welke ambities op het gebied van sport en bewegen er binnen hun gemeenten zijn en hoe ze deze willen bereiken. Over lokale en regionale akkoorden is in het Nationaal Sportakkoord het volgende opgenomen: VWS, VSG/VNG en NOC*NSF stellen daarbij hun kennis en ondersteuning beschikbaar. Gemeenten kunnen voor het uitvoeren van het sportakkoord aanspraak maken op uitvoeringsbudget. Dit kan worden besteed aan een of meer thema's van het sportakkoord (de gemeenten zijn hier vrij in). Hoeveel budget er beschikbaar is voor een gemeente hangt af van het inwoneraantal op 1 januari 2019. De budgetten liggen tussen de € 10.000 en € 200.000. in 343 gemeenten is men bezig met een lokaal sportakkoord. In totaal is in 2021 hiervoor € 10,4 miljoen beschikbaar.