Uitgaven

Mee- en tegenvallers

Algemene Ouderdomswet (AOW)

De raming van de AOW-uitkeringslasten voor 2021 is neerwaarts bijgesteld met circa 19 miljoen. De hoger dan verwachte sterfte in de eerste helft van 2020 leidt naar verwachting tot een lager aantal AOW-gerechtigden in 2020 en 2021. Na 2021 is de omvang van de bijstelling relatief beperkt.

Algemene Ouderdomswet (AOW) loon- en prijsontwikkeling (LPO) 2020Als gevolg van de overzetting naar prijzen 2020 ontstaat er een meevaller op de AOW. De raming van de nominale ontwikkeling in 2020 bleek te hoog te zijn ingeschat.

Intensivering uitvoering UWVEr wordt budget beschikbaar gesteld voor het wegnemen van knelpunten in de uitvoering bij UWV, SVB en BKWI. Het budget is voor onderhoud en modernisering van ICT, het verbeteren en maatwerk bieden in de dienstverlening en voor artsen- en handhavingscapaciteit. De dekking volgt uit het niet-indexeren van de AKW in 2022, 2023 en minimaal in 2024 (-0,10%).

Inkomensvoorziening Volledig duurzaam Arbeidsongeschikten (IVA)

De IVA kent in 2020 een tegenvaller. Deze wordt voor de helft veroorzaakt door een hoger aantal uitkeringen dan eerder verwacht was en voor de andere helft door een hogere gemiddelde uitkering. In latere jaren kent de IVA een meevaller. Dit komt door een lager aantal uitkeringen. Dit is het saldo van een hogere in- en uitstroom en een lagere doorstroom vanuit de WGA. De hogere instroom komt deels doordat een nieuwe raming van de beroepsbevolking van het CPB gebruikt wordt. Deze kent een hoger aantal werkenden, wat ook leidt tot een hogere instroom in de WIA.

Transitievergoeding

Naar verwachting vinden er in 2020 op kasbasis minder uitgaven plaats aan de compensatie transitievergoeding bij langdurige arbeidsongeschiktheid dan eerder voorzien. Dit leidt tot een besparing van 30 miljoen.

Uitvoeringskosten UWV

Dit betreft de budgettaire doorwerking van de ramingen en realisatiecijfers van het CPB en UWV in de uitvoeringskosten van UWV.

Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO)

De WAO komt in 2020 ongeveer uit op de begrote stand. Het aantal uitkeringen ligt wat lager dan verwacht, de gemiddelde uitkering iets hoger. Voor de jaren na 2020 is er een kleine tegenvaller. Zowel het aantal uitkeringen als de gemiddelde uitkering liggen iets hoger dan verwacht.

Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA)

De WGA kent in 2020 een meevaller. Deze is het saldo van een lagere gemiddelde uitkering en een hoger aantal uitkeringen (als gevolg van een hogere instroom) dan eerder verwacht was. Het hogere aantal uitkeringen is het gevolg van een hogere instroom in de WGA en een lagere doorstroom van WGA naar de IVA. In latere jaren kent de WGA een tegenvaller doordat het hogere aantal uitkeringen de lagere gemiddelde uitkering in toenemende mate overtreft. De hogere instroom komt deels doordat een nieuwe raming van de beroepsbevolking van het CPB gebruikt wordt. Deze kent een hoger aantal werkenden, wat ook leidt tot een hogere instroom in de WIA.

Ziektewet (ZW)

De ZW kent meerjarig een tegenvaller. De gemiddelde jaaruitkering is weliswaar lager, maar het aantal uitkeringen is een stuk hoger. Dat komt vooral door de sterke toename van het aantal WW-gerechtigden (vanwege de effecten van de uitbraak van het coronavirus op de conjunctuur) waardoor de instroom van zieke werklozen ook flink stijgt. De stijging van het aantal flexkrachten met een ZW-uitkering valt in 2020 hoger uit dan werd verwacht. Door de verslechterde economische omstandigheden neemt de instroom van flexwerkers in latere jaren juist af, doordat naar verwachting minder mensen met een uitzendcontract of tijdelijk dienstverband aan het werk zijn.

Diversen

Hieronder vallen verschillende mee- en tegenvallers waarvan de grootste posten worden toegelicht. Aan de hand van uitvoeringsinformatie van de SVB zijn de Anw-uitkeringslasten per saldo neerwaarts bijgesteld. Anderzijds is de WAO juist naar boven bijgesteld, door de verwerking van prijs- en volumemutaties. Deze worden hoofdzakelijk veroorzaakt door een neerwaartse bijstelling van de uitstroom voor 2020 en 2021. Deze bijstelling cumuleert over deze jaren in het bestand, waardoor de tegenvaller oploopt. Daarnaast hebben zich kleinere bijstellingen voorgedaan op onder andere de WAO, WAZ en geboorteverlof. Verder wordt elk jaar het bekostigingsmodel van het UWV (het Lightmodel) herijkt. Deze herijking leidt tot een budgetneutrale schuif tussen premie- en begrotingsgefinancierde uitvoeringskosten.

Beleidsmatige mutaties

Sociale Zekerheid

Impact Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) transitievergoeding

Per 1 januari 2020 is de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) ingegaan. Als gevolg hiervan daalt de gemiddelde hoogte van de transitievergoeding en daarmee het te compenseren bedrag aan transitievergoeding bij langdurige arbeidsongeschiktheid. De impact van de WAB is groter dan eerder voorzien. Dit leidt tot een besparing van 34 miljoen in 2020 en 12 miljoen in 2021.

Participatiewet: uitboeken no-riskpolis

In het kader van Breed Offensief worden administratieve knelpunten rondom de no-risk polis weggenomen. Gemeenten hoeven de loonkostensubsidie aan de werkgever niet meer stop te zetten bij ziekte en het UWV hoeft de loonkostensubsidie bij ziekte niet langer uit te keren. Het inkomensdeel Participatiewet wordt daarom budgettair neutraal verschoven van de Ziektewet (hoofdstuk 40) naar het macrobudget bijstand (hoofdstuk 15) in de SZW-begroting.

Uitvoeringskosten UWV als gevolg van corona

De grote stijging van de WW als gevolg van de coronacrisis heeft geleid tot veel extra werkzaamheden bij het UWV waar UWV volgens de reguliere systematiek niet voor gecompenseerd wordt. Om UWV tegemoet te komen in de gemaakte kosten in 2020 voor extra werkzaamheden en frictiekosten als gevolg van corona wordt budget beschikbaar gesteld.

Diversen

Dit betreffen kasschuiven voor plafond Sociale Zekerheid voor de uitvoeringskosten UWV, onder andere voor de implementatie van de wet Vereenvoudiging beslagvrije voet (ca. 10 miljoen). Voor de uitbreiding van de handhavingscapaciteit bij UWV wordt vanaf 2020 budget beschikbaar gesteld (ca. 32 miljoen cumulatief). Daarnaast zijn bij de wetsbehandeling vereenvoudiging Wajong in de Eerste Kamer een aantal toezeggingen gedaan waarvoor de budgettaire gevolgen nu worden verwerkt. Op verzoek van motie Oomen-Ruijten wordt een regeling getroffen voor de groep die werkt en vanwege inwerkingtreding van het wetsvoorstel niet de mogelijkheid heeft om in de voortgezette werkregeling te stromen. De regeling Oomen wordt gedekt door middel vaneen verlaging van de AO-tegemoetkoming (2,5 miljoen structureel).

Technische mutaties

Sociale Zekerheid

Nominale ontwikkeling

Deze mutatie betreft een aanpassing in de geraamde nominale ontwikkeling (de geraamde aanpassing toekomstige uitkeringshoogten aan verwachte loon- en prijsontwikkeling) onder het uitgavenplafond Sociale Zekerheid als gevolg van de ramingen van het CPB van loon- en prijsontwikkeling en als gevolg van mutaties in uitgavenramingen binnen de Sociale Zekerheid.

Ouderschapsverlof

Naar aanleiding van de Richtlijn (EU) 2019/1158 en het IBO Deeltijdwerk zal vanaf 2 augustus 2022 een uitkering worden verstrekt aan werknemers bij opname van ouderschapsverlof ter hoogte van 50 procent van het laatstverdiende dagloon (tot 50 procent van het maximum dagloon). Na invoering van de EU-richtlijn heeft de werknemer recht op minimaal vier maanden ouderschapsverlof, waarvan in ieder geval twee maanden betaald moeten zijn.

Uitvoeringskosten UWV

Dit betreft de budgettaire doorwerking van de WW van de kMEV en cMEV in de uitvoeringskosten van UWV via het Lightmodel.

Werkloosheidswet (WW)

Er is een tegenvaller op de WW-uitgaven van miljarden euro’s als gevolg van de coronacrisis. Het CPB verwacht dat we in korte tijd van een hoogtepunt van de conjunctuur naar een dieptepunt gaan. De geraamde werkloosheid neemt dus fors toe. Het is aannemelijk dat het aantal mensen dat een WW-uitkering aanvraagt zal oplopen. Ook blijven deze mensen naar verwachting langer in de WW, omdat de kans op het vinden van een baan vermoedelijk daalt.

Diversen

Hieronder valt een overboeking naar Financiën voor de vergoeding van de uitvoeringskosten van de Belastingdienst voor premiedifferentiatie. Overboekingen naar andere departementen zijn een technische mutatie waarvoor het uitgavenplafond Sociale zekerheid wordt gecorrigeerd. Daarnaast is er een plafondmutatie voor de ziektewet (ZW) doordat minder werkgevers eigenrisicodrager zijn voor de ziektewet en dus premies gaan betalen. Hierdoor komen meer uitzendkrachten in aanmerking voor een ZW-uitkering. Omwille hiervan wordt het uitgavenplafond meerjarig verhoogd, gelijktijdig met een verhoging van het inkomstenkader.

Niet-belastingontvangsten

Technische mutaties

Diversen - Sociale Zekerheid

Op basis van realisatiegegevens van het UWV valt het verhaal op overheidswerkgevers (ontvangsten UFO) iets hoger uit dan eerder verwacht. Tevens betreft dit een technische correctie op de UFO-ontvangsten die betrekking heeft op de Regeling Vervroeg Uittreden (RVU), namelijk een desaldering van extra WW-uitgaven en extra inkomsten uit UFO-ontvangsten. Verder vallen ook de nominale ontwikkelingen op de ontvangsten onder deze post.