In 2025 ontvangt het Rijk naar verwachting 425,1 miljard euro aan belastingen en premies op EMU-basis. Daarvan zijn budgettair de loon- en inkomstenbelasting, omzetbelasting (btw), zorgpremies, premies volks- en werknemersverzekeringen en de vennootschapsbelasting het meest van belang. Figuur 23 toont de verwachte belasting- en premieontvangsten in 2025.

Figuur 23 Belasting- en premieontvangsten 2025 (in miljarden euro)

Bron: ministerie van Financiën

In 2024 nemen de inkomsten met 17,4 miljard euro toe ten opzichte van 2023. In tabel 12 is te zien dat deze toename meer dan volledig wordt gedreven door de endogene groei in 2024. De endogene groei is de groei die verklaard wordt door de algemene economische ontwikkeling. Deze bedraagt 24,6 miljard euro. De belangrijkste bijdragen hieraan leveren de stijgende lonen (die leiden tot hogere opbrengsten in de loon- en inkomensheffing en de premies) en de toenemende consumptie. Het gaat daarbij om zowel een toename van de reële consumptie als het effect van hogere prijzen. Daarnaast is sprake van hoge (na)ontvangsten in de winstbelasting, doordat de winsten in 2023 hoger waren dan verwacht. Bedrijven betalen over deze extra winst belasting in 2024. Beleidsmaatregelen leiden tot 7,2 miljard euro lagere belastingontvangsten ten opzichte van 2023. Dit effect wordt verklaard door een aantal eenmalige factoren. Ten eerste door eenmalige hogere ontvangsten in 2023, veroorzaakt door tariefaanpassingen in box 2. Dit effect valt in 2024 weg. Daarnaast spelen de gevolgen van uitspraken van de Hoge Raad over box 3 en over een Duits vastgoedfonds een rol. Deze leiden tot herstelbetalingen waarvan de kosten voor de overheid in 2024 vallen.

De belasting- en premieontvangsten groeien in 2025 met 19,5 miljard euro. De endogene groei bedraagt in dat jaar 14,7 miljard euro en is daarmee veel beperkter dan in 2024. Dit heeft met name te maken met het veronderstelde (deels) incidentele karakter van de hoge ontvangsten in de winstbelasting in 2024. Dit effect valt in 2025 dus weg. Andere belangrijke factoren voor de belastingontvangsten, zoals de nominale consumptie en de loonstijging, groeien ongeveer in lijn met de economie. Beleidswijzigingen leiden tot een extra groei van de belastinginkomsten met 4,8 miljard euro. Maatregelen uit het hoofdlijnenakkoord leiden tot lastenverlichting. Daar staat echter tegenover dat de incidentele effecten uit 2024, de hierbovengenoemde uitspraken van de Hoge Raad, wegvallen. Op de middellange termijn groeien de ontvangsten verder tot ruim 500 miljard euro in 2028. De endogene groei ligt in deze periode jaarlijks ongeveer in lijn met de verwachte waardeontwikkeling van het bbp.

De totale beleidsmatige lastenontwikkeling (blo) laat een lastenverzwaring zien van 14,2 miljard euro in 2028 ten opzichte van 2024. De blo is een indicator voor de ervaren lastenontwikkeling voor burgers en bedrijven op de middellange termijn. De blo meet alleen beleidseffecten van lastenmaatregelen. Hieronder vallen aanpassingen van belasting- en premietarieven of een beleidsmatige aanpassing van de grondslag van belastingen en premies. Het effect van de conjunctuur op de daadwerkelijke afdrachten wordt niet meegenomen in de blo. De blo wordt gepresenteerd in standen, dus de lastenverzwaring in 2028 is de optelsom van alle jaar-op-jaar mutaties tussen 2024 en 2028.

Een groot deel (9,5 miljard euro) van de lastenverzwaring komt voort uit eerder ingezet beleid. Deze lastenverzwaring in het basispad is het gevolg van maatregelen van voorgaande kabinetten. De voornaamste lastenverzwaring in het basispad is de toename van de zorgpremies, die zijn gekoppeld aan eveneens stijgende zorguitgaven. Verder is er in het basispad sprake van grondslagverbreding in de inkomstenbelasting, werd de inkoopfaciliteit eigen aandelen afgeschaft (in het hoofdlijnenakkoord is dit teruggedraaid), en wordt de bpm-vrijstelling voor ondernemers bij het aankopen van een bestelauto afgeschaft. Daarnaast lopen in het basispad tijdelijke lastenverlichtingen af, zoals in de energiebelasting en de brandstofaccijnzen.

In 2025 verlaagt het kabinet de lasten met 6,1 miljard euro ten opzichte van dit basispad. Deze lastenverlichting wordt vooral gedreven door het koopkrachtpakket, lagere zorgpremies en het met één jaar verlengen van de lagere brandstofaccijnzen. De beleidsmatige lasten liggen aan het eind van de kabinetsperiode 4,6 miljard euro hoger dan in 2024, ten opzichte van het basispad. Bijna de helft hiervan heeft een technische verklaring: de lastenverlichting in box 3 door de uitspraken van de Hoge Raad vond plaats voor de kabinetsperiode, maar de spiegelbeeldige lastenverzwaring (die optreedt omdat het effect van de HR-uitspraken tijdelijk is) valt binnen de kabinetsperiode. Het verloop komt daarnaast doordat in 2026 en 2027 een aantal lastenverzwaringen uit het hoofdlijnenakkoord ingaan (waarvan het afschaffen van het verlaagd btw-tarief voor logies en culturele diensten, het afschaffen van de salderingsregeling en de circulaire plasticheffing de grootste zijn) en doordat tijdelijke verlaging van de brandstofaccijnzen afloopt. Ook is de vrachtwagenheffing budgettair verwerkt met de Miljoenennota.