De verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht voor alle begrotingen van budgettaire veranderingen die zich hebben voorgedaan in de uitgaven en niet-belastingontvangsten sinds de Ontwerpbegroting 2018.

De tabel op de volgende pagina geeft inzicht in het totaal van mutaties per begroting. Verder wordt per begroting een cijfermatig overzicht gepresenteerd van de voornaamste mutaties, gevolgd door een toelichting hierop. Voor een meer gedetailleerde toelichting op de mutaties wordt verwezen naar de afzonderlijke suppletoire begrotingen.

De verticale toelichting per begrotingshoofdstuk onderscheidt drie categorieën mutaties:

• 1. mee- en tegenvallers;

• 2. beleidsmatige mutaties;

• 3. technische mutaties.

Alle overboekingen, desalderingen, statistische correcties en mutaties die niet onder een kader vallen, zijn in de laatste categorie technische mutaties geclusterd. Ingeval samenhangende mutaties in meerdere categorieën voorkomen, worden deze eenmaal toegelicht.

De totalen per begroting worden in eerste instantie gepresenteerd exclusief de bedragen die onder de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS) vallen. Door middel van een aansluitregel wordt het deel van de begroting dat onder HGIS valt, zichtbaar gemaakt. De laatste regel geeft per begroting de totaalstand inclusief HGIS aan. De veranderingen die optreden binnen het HGIS-deel van de begroting worden gepresenteerd en toegelicht in de verticale toelichting van alle HGIS-uitgaven.

De ondergrens is afhankelijk van de omvang van de begroting en verschilt voor de verschillende categorieën mutaties. De post diversen bevat de mutaties die onder de ondergrens vallen en wordt in principe alleen toegelicht, indien zich bijzonderheden voordoen.

Samenvattend overzicht mutaties voor 2018 bij Voorjaarsnota

De Koning

Diversen (uitgaven en ontvangsten, rijksbegroting in enge zin)

Dit betreft een som van mutaties van de uitgekeerde eindejaarsmarge en loon- en prijsbijstelling.

Staten-Generaal

Diversen (beleidsmatige mutaties – uitgaven)

Met een kasschuif worden de budgetten van een ICT-project dat vertraging heeft opgelopen weer in het goede ritme gezet.

Diversen (technische mutaties – uitgaven)

De loon- en prijsbijstelling is toegevoegd aan de begroting.

Overige Hoge Colleges van Staat, Kabinetten en de Kiesraad

Diversen (beleidsmatige mutaties – uitgaven)

Aan de begroting van de Hoge Colleges zijn middelen toegevoegd om de uitvoering van wettelijke taken en de handhaving van hun onafhankelijke positie de komende jaren te borgen. Daarnaast wordt een grotere instroom in het Hoger Beroep Vreemdelingen verwacht. Dit leidt tot hogere kosten voor de Raad van State. Ook zijn met een kasschuif uit 2017 middelen toegevoegd voor de beheerkosten van het digitaal procederen en digitale dossier van de bestuursrechtspraak bij de Raad van State. Tot slot is de eindejaarsmarge aan de begroting toegevoegd.

Diversen (technische mutaties – uitgaven)

De loon- en prijsbijstelling is toegevoegd aan de begroting.

Algemene Zaken

Diversen (uitgaven en ontvangsten, rijksbegroting in enge zin)

Dit betreft een som van mutaties van de uitgekeerde eindejaarsmarge, loon- en prijsbijstelling en diverse overboekingen van en naar de begroting van AZ.

Koninkrijksrelaties

Kasschuif Liquiditeitssteun Sint Maarten, liquiditeitssteun Sint Maarten en wederopbouw Sint Maarten

In 2017 is 550 mln. vrijgemaakt voor wederopbouw Sint Maarten op de aanvullende post bij Financiën. Daarvan is 41 mln. in 2017 overgeboekt aan de begroting van Koninkrijksrelaties voor liquiditeitssteun aan Sint Maarten. Deze middelen zijn in 2017 niet besteed en zijn buiten de eindejaarsmarge om aan de KR-begroting van 2018 toegevoegd. De daadwerkelijke liquiditeitssteun is in 2018 uitgekomen op circa 25 mln. Het niet bestede deel van de liquiditeitssteun aan Sint Maarten wordt samen met middelen van de aanvullende post (zie toelichting Diversen) ingezet voor wederopbouw van Sint Maarten. Een deel van de wederopbouw verloopt niet via het fonds bij de Wereldbank (zie toelichting Eerste tranche fonds Wereldbank), maar direct tussen Nederland en Sint Maarten. Het gaat onder andere om een bijdrage aan Korps Politie Sint Maarten en de douane om het grenstoezicht te versterken. Versterkt grenstoezicht is een van de voorwaarden om het fonds bij de Wereldbank zo snel mogelijk van start te laten gaan.

Kasschuif restant noodhulp

Niet alle middelen die in 2017 zijn vrijgemaakt voor de noodhulp aan Sint Maarten waren besteed. Deze middelen zijn buiten de eindejaarsmarge aan de KR-begroting van 2018 toegevoegd.

Kasschuif wisselkoersreserve

Het saldo van de wisselkoersreserve eind 2017 is buiten eindejaarsmarge om aan de KR-begroting van 2018 toegevoegd.

Overlopende facturen

Een aantal facturen uit 2017 is pas na de financiële jaarafsluiting van 2017 verwerkt en vallen daardoor in boekjaar 2018.

Diversen (beleidsmatige mutaties – uitgaven)

Na de uitspraak van de Commissie van Wijzen is in februari de eilandsraad van Sint Eustatius ontbonden en is een regeringscommissaris benoemd. Voor de ondersteuning van deze regeringscommissaris zijn extra middelen vrijgemaakt binnen de begroting. Ook wordt vanuit de begroting van Koninkrijksrelaties bijgedragen aan het herstel van een beschadigde klif op Sint Eustatius. Tot slot is de eindejaarsmarge 2017 toegevoegd.

Eerste tranche fonds Wereldbank

Na de verwoestingen die orkaan Irma heeft veroorzaakt zijn er middelen vrijgemaakt voor de wederopbouw van Sint Maarten. Het grootste deel van deze middelen komt in een fonds dat wordt beheerd door de Wereldbank. Dit betreft de eerste storting in dat fonds.

Herstel klif Sint Eustatius

De orkaan Irma heeft schade veroorzaakt aan een klif op Sint Eustatius. Vanaf de Aanvullende Post van Financiën zijn vanuit de beschikbare middelen voor de wederopbouw van Saba en Sint Eustatius middelen toegevoegd aan de begroting voor het herstel van de klif.

Herverkaveling kustwacht

De budgetverantwoordelijkheid voor de Kustwacht is met ingang van het kabinet-Rutte III overgegaan naar de Minister van Defensie. De middelen zijn overgeheveld met een nota van wijziging (Kamerstuk 34 775 IV, nr. 27).

Diversen (technische mutaties – uitgaven)

Vanaf de aanvullende post is 7 mln. beschikbaar gesteld voor Early Recovery op Sint Maarten. Voor wederopbouw is 9 mln. van de Aanvullende Post toegevoegd aan de begroting voor vergoeding aan het Ministerie van JenV voor kosten van detentie en bijstand. Ook het openbaar lichaam Saba ontvangt circa 3,9 mln. voor de wederopbouw na orkaan Irma. Verder is de inzet van het Team Bestrijding Ondermijning vorig jaar verlengd met vier jaar (2018–2021). Hiervoor wordt circa 2 mln. overgeboekt naar het Ministerie van JenV voor het Hof en Openbaar Ministerie – BES. Tot slot is de loon- en prijsbijstelling aan de begroting toegevoegd.

Diversen (beleidsmatige mutaties – ontvangsten)

De bijdragen van Curaçao en Sint Maarten aan de Kustwacht zijn in 2017 niet ontvangen. Deze worden in 2018 alsnog voldaan.

Diversen (technische mutaties – ontvangsten)

De budgetverantwoordelijkheid voor de Kustwacht is met ingang van het kabinet-Rutte III overgegaan naar de Minister van Defensie. Middels een nota van wijziging (34 775 IV, nr. 27) zijn de ontvangsten overgeheveld.

Buitenlandse Zaken

Algemeen

De omvang van de Nederlandse afdrachten wordt bepaald door de omvang van de Europese begroting en is daarnaast relatief ten opzichte van de overige lidstaten. De Europese Unie (EU) ontvangt haar inkomsten uit verschillende soorten afdrachten van de lidstaten, zoals invoerrechten, BTW-afdrachten en BNI-afdrachten. Dit zijn uitgaven voor Nederland. Deze EU-inkomsten worden ook wel de «eigen middelen» van de EU genoemd. Nederland ontvangt op de EU-afdrachten een jaarlijkse korting. Deze korting is opgebouwd uit een lager tarief voor BTW-afdrachten en een vaste korting (lumpsum) op de BNI-afdrachten. Hieronder vindt u de mutaties op de raming van de Nederlandse afdrachten aan de EU die tot nu toe in begrotingsjaar 2018 hebben plaatsgevonden. De mutaties komen voort uit de zesde aanvullende begroting 2017, het Begrotingsakkoord 2018 en de nacalculatie over 2017.

Zesde aanvullende begroting Europese Commissie 2017 (DAB6)

De zesde aanvullende begroting over 2017 werd in 2017 goedgekeurd door de Raad en het Europees Parlement, maar deze goedkeuring kwam te laat om nog budgettair in 2017 verwerkt te worden. Doordat het budgettaire effect over de jaargrens verschoof, is deze ook verschoven van een verlaging van de BNI-afdracht in 2017 naar een overige ontvangst onder Art 3.10 van de begroting van Buitenlandse Zaken in 2018. DAB 6 2017 is nader toegelicht in de brief van 25 oktober 20173.

DAB 6: effect vertraging en hogere ontvangsten EU (uitgaven en ontvangsten)

Het verwerken van de effecten van de zesde aanvullende begroting 2017 (Draft Amending Budget DAB) van de EU leidt tot een meevaller in 2018 bij de overige ontvangsten en een tegenvaller in latere jaren bij de BNI-afdracht. De meevaller wordt met name veroorzaakt door vertraging in de uitvoering van cohesiebeleid die naar verwachting later wordt ingehaald. Daarnaast zijn er hogere boete-ontvangsten van de EU in 2017 die leiden tot een lagere afdracht voor de lidstaten. De vertragingen bij het opstarten van nieuwe cohesie programma’s zijn al langer bekend en zorgden in 2016 ook voor een neerwaartse bijstelling. Er is op dit moment geen specifieke informatie beschikbaar over wanneer deze uitgaven precies zullen plaatsvinden, daarom wordt vooralsnog ervan uitgegaan dat ze gelijkelijk verdeeld worden over 2019 en 2020 (de laatste twee jaren van het huidige MFK), enkel gecorrigeerd voor inflatie.

DAB 6: Spring forecast 2017 (ontvangsten)

De Spring Forecast over 2017 is in de zesde aanvullende begroting (DAB 6) 2017 gepresenteerd door de Europese Commissie. Omdat deze DAB te laat in 2017 is aangenomen konden de effecten niet meer in 2017 door de Europese Commissie in de afdrachten verwerkt worden. De Spring Forecast over 2017 zou, wanneer deze in 2017 zou zijn verwerkt tot een 65 mln. euro hogere BTW- en BNI-afdracht in 2017 hebben geleid. Echter doordat de budgettaire verwerking naar 2018 is geschoven, leidt dit tot een tegenvaller van circa 65 mln. op de overige ontvangsten in 2018 op art. 3.10.

Begrotingsakkoord 2018

Eind 2017 hebben de Europese Raad en het Europees Parlement ingestemd met de Europese begroting voor 2018.

Diversen (uitgaven)

De EC raamt in het Begrotingsakkoord voor 2018 de overige inkomsten hoger dan voorzien voor 2018 waardoor de Nederlandse afdracht dit jaar lager is. Verder is er sprake van een kleine aanpassing van de raming van de Nederlandse bijdrage aan de Britse korting, die in de BTW-afdracht verwerkt is. Deze aanpassing is een uitvloeisel van de aanname van DAB 6.

Nacalculatie 2017

In januari 2018 heeft de Europese Commissie de effecten van de nacalculatie 2017 gepresenteerd.

Nacalculatie 2017 (ontvangsten)

Voor Nederland leidt de nacalculatie tot een teruggave van 64 mln euro, te ontvangen onder Art. 3.10 overige ontvangsten, die dit jaar in de kas zal worden ontvangen. Deze nacalculatie over 2017 is nader toegelicht in de kamerbrief van 13 februari 2018.

Justitie en Veiligheid

Asiel

Asiel: oda-toerekening

De kosten voor de eerstejaarsopvang worden toegerekend aan ODA. In de toerekening wordt de MPP-mutatie voor de instroom 2018 en 2019 verwerkt, net als de bijstelling 2017, de nacalculatie over 2017 en de meerjarige doorwerking daarvan. Dit leidt tot een overheveling tussen de begroting van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) en de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS).

Besparingsverlies vitale ketens

Dit pakket maatregelen is verwerkt in de begroting 2017 als invulling van een taakstelling op de strafrechtketen. Een groot deel van de maatregelen blijkt (juridisch) niet haalbaar en kan niet gerealiseerd worden, waaronder de maatregelen aangaande doeltreffende aanpak zeer jeugdige daders en het onderdeel «kind centraal in een efficiëntere en effectievere jeugdbeschermingsketen».

Eindejaarsmarge

De eindejaarsmarge (EJM) van 86,3 mln. is toegevoegd aan de begroting van het Ministerie van JenV.

Herverkaveling: naar artikel 37

Dit betreft een interne herverkaveling vanuit het uitgangspunt dat de artikelen 32 en 34 onder verantwoordelijkheid vallen van de Minister voor Rechtsbescherming en de overige artikelen onder verantwoordelijkheid van de Minister van Justitie en Veiligheid.4

Herverkaveling: van artikel 34

Dit betreft een interne herverkaveling vanuit het uitgangspunt dat de artikelen 32 en 34 onder verantwoordelijkheid vallen van de Minister voor Rechtsbescherming en de overige artikelen onder verantwoordelijkheid van de Minister van Justitie en Veiligheid.

Intrekken eigen bijdrageregeling

Het wetsvoorstel voor een eigen bijdrage in de kosten voor de strafvordering en de slachtofferzorg is ingetrokken.5 De ontvangsten die hiervoor op de begroting van JenV waren geraamd komen te vervallen. Met de derving van de baten is rekening gehouden bij de begrotingsvoorbereiding 2017, door een reservering van de betreffende middelen op de Aanvullende Post. De middelen zijn aan de begroting van JenV toegevoegd6, waardoor de mutatie per saldo budgetneutraal is (zie ook Uitgaven – Technische mutaties en Ontvangsten – Beleidsmatige Mutaties).

Inzet eindejaarsmarge

JenV zet de EJM van 86,3 mln. in om problematiek in 2018 (o.a. kosten voor verhuizing van de Justitiële Informatiedienst van JenV (Justid), middelen voor verwerking van drugstesten bij het NFI en besparingsverlies vitale ketens) te dekken.

Onderuitputting en inzet exploitatieoverschot

Op basis van de realisaties in de afgelopen begrotingsjaren (onderuitputting en exploitatieoverschotten uitvoeringsorganisaties) wordt de begrotingsraming voor 2018 aangepast met 84,3 mln.

Overige problematiek

Deze post bestaat uit meerdere tegenvallers, waaronder de huisvesting van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Ook de deelname van Reclassering en Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) aan ZSM-tafels7 heeft geleid tot hogere uitgaven.

Pmj dji

JenV verwerkt voor 2018 en 2019 een tegenvaller bij DJI volgend uit het Prognosemodel Justitiële ketens (PMJ).

Pmj rechtsbijstand

JenV verwerkt voor 2018 een meevaller en voor 2019 een tegenvaller in de raming van rechtsbijstand volgend uit het PMJ.

Diversen

De post diversen bestaat uit enkele kleinere mutaties, zoals een tegenvaller op de leges bij de IND (7,5 mln. structureel) en een tegenvaller als gevolg van de voorbereidingen op de Brexit (4,4 mln. in 2018).

B5 politie

Maatregel B5 uit het Regeerakkoord, Politie (o.a. agenten in de wijk, innovatie, recherche en werkgeverschap), leidt tot een verhoging van de uitgaven vanaf 2018 met 100 miljoen euro. Dit budget wordt ingezet voor de eerste stap in de uitbreiding van de politiecapaciteit.

Intrekken eigenbijdrageregeling

Dit betreft een reservering van middelen op de Aanvullende Post ter dekking van het besparingsverlies eigen bijdrage in de kosten voor de strafvordering en de slachtofferzorg. Deze middelen zijn overgeboekt naar de JenV-begroting. (zie ook Uitgaven – Beleidsmatige mutaties en Ontvangsten – Beleidsmatige Mutaties).

Loonbijstelling 2018–2023

De loonbijstelling tranche 2018 wordt toegevoegd aan de begroting van JenV.

Prijsbijstelling 2018–2023

De prijsbijstelling tranche 2018 wordt toegevoegd aan de begroting van JenV.

Diversen

Onder deze post diversen vallen vooral overboekingen met andere departementen, zoals een overheveling naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) voor P-Direkt (6,2 mln.) en de lokale aanpak van jihadisme (5,3 mln.).

B11 afpakken crimineel vermogen (tegenvaller)

Maatregel B11 uit het Regeerakkoord leidt tot een neerwaartse bijstelling van de verwachte ontvangsten uit het afpakken van crimineel vermogen.

Intrekken eigen bijdrageregeling

Het besparingsverlies van het intrekken van het wetsvoorstel eigen bijdrage in de kosten voor de strafvordering en de slachtofferzorg leidt tot een verlaging van de ontvangsten (zie ook Uitgaven – Beleidsmatige mutaties en Technische mutaties).

Onderuitputting en inzet exploitatieoverschot

Om invulling te geven aan het inpassen van aangepaste begrotingsraming voor 2018 (zie Uitgaven – Onderuitputting en inzet exploitatieoverschot) wordt het eigen vermogen van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB), IND en DJI verlaagd.

Pmj griffierechten

JenV verwerkt de tegenvaller bij de griffieontvangsten volgend uit het PMJ. De prognose is dat er in de aankomende jaren een lagere instroom van zaken is waar griffierechten over geheven worden.

Diversen

De post diversen bevat o.a. het ontvangstendeel van het besparingsverlies vitale ketens en een meevaller bij het CJIB.

Diversen

Dit betreft o.a. het wetsvoorstel «doorberekening kosten toezicht en tuchtrecht juridische beroepen»8 dat eind 2016 in werking is getreden. De kosten die verband houden met het toezicht en tuchtrecht van de gerechtsdeurwaarders worden doorbelast aan de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) en Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB).

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Aanvullen eigen vermogen SSC-ICT

SSC-ICT behaalde in 2017 een negatief resultaat, waardoor het eigen vermogen negatief is geworden. Zoals afgesproken in de regeling agentschappen wordt dit negatief eigen vermogen aangevuld door de eigenaar vanuit de begroting BZK.

Binnenstedelijke transformatie

De ontwikkeling van binnenstedelijke woonlocaties komt vaak niet tijdig tot stand omdat de kosten voor saneren, verwerven of ontsluiten van de locaties hoog kunnen zijn. De markt blijkt afwachtend met financiering van deze locaties. BZK zet samen met geïnteresseerde partijen het saneringsfonds binnenstedelijk bouwen op. BZK heeft hiervoor in 2018 en 2019 28 mln. en 10 mln. beschikbaar.

Huisvesting Statushouders

De raming van de uitgaven voor de Tijdelijke regeling stimulering huisvesting vergunninghouders (TRSHV) wordt meerjarig naar beneden bijgesteld, omdat de instroom van statushouders lager is dan eerder werd verwacht.

Huurtoeslag

De raming van de huurtoeslag laat op basis van de huidige demografische en economische inzichten (Centraal Economisch Plan 2018) in de periode 2018 – 2023 een meerjarige meevaller zien. De lagere werkloosheid, lagere asielinstroom, hogere inkomensontwikkeling en lagere huurprijsontwikkeling verklaren het grootste deel van deze meevaller.

Nationaal Energiebespaarfonds (NEF)

In het regeerakkoord is een CO₂-reductiedoelstelling van 2 megaton opgenomen voor de gebouwde omgeving. Om deze doelstelling te behalen wordt in het regeerakkoord ingezet op gebouwgebonden financiering van verduurzaming. Leningen aan VvE’s zijn daar een vorm van. BZK voegt in 2018, 2019 en 2020 voor dergelijke leningen in totaal 40 mln. toe het Nationaal Energiebespaarfonds (NEF).

Omgevingswet

Er worden middelen aan de BZK-begroting toegevoegd voor kosten van de invoering van de Omgevingswet en voor de vertraging van de wet.

Diversen (beleidsmatige mutaties – uitgaven)

GDI

De middelen van de Aanvullende Post voor de GDI (Generieke Digitale Infrastructuur van de overheid) zijn overgeboekt naar hoofdstuk 7. Overeenkomstig besluitvorming hierover in het Nationaal Beraad worden deze middelen ingezet voor innovaties binnen de digitale overheid, het Programmaplan Basisinfrastructuur en doorontwikkeling en innovatie van GDI-voorzieningen. Tussen 2019 en 2021 zijn deze middelen toegevoegd aan de begroting van BZK op basis van een meerjarige investeringsagenda, met aanloopkosten in 2018.

E23 Envelop klimaat

In het regeerakkoord zijn middelen beschikbaar gesteld voor maatregelen die bijdragen aan de ambitie om de CO₂-uitstoot in Nederland met 49% te verminderen in 2030. Deze middelen stonden op de Aanvullende Post van Financiën. Voor 2018 zijn middelen overgeheveld naar de BZK-begroting voor de start van een programma voor het aardgasvrij maken van bestaande woonwijken en een project om scholen te verduurzamen.

Herverkaveling (technische mutaties – uitgaven en ontvangsten)

Met ingang van 1 januari 2018 is de begroting van Wonen en Rijksdienst (XVIII) komen te vervallen. De beleidsartikelen zijn na verwerking van de maatregelen uit het regeerakkoord toegevoegd aan de begroting van BZK (VII). Dit is eerder gemeld in de nota van wijziging op de begroting van BZK (Kamerstuk 34 777 VII, nr. 41).

Herverkaveling IenW

Bij de start van het kabinet heeft een departementale herindeling plaatsgevonden. Ruimtelijke ontwikkeling, ruimtelijke ordening, de Omgevingswet en het Kadaster zijn overgeheveld van de begroting van IenW naar de begroting van BZK. Dit is eerder gemeld bij de derde nota van wijziging op de begroting van BZK (Kamerstuk 34 775 VII, nr. 42).

Diversen (technische mutaties – uitgaven)

Na de departementale herverdeling op het terrein van Digitale overheid voor bedrijven zijn budgetten overgeheveld van de EZK-begroting naar de BZK-begroting. Dit is eerder gemeld in de tweede nota van wijziging op de begroting van BZK (Kamerstuk 34 775 VII, nr. 41). Daarnaast is de onderuitputting 2017 in het Deltafonds voor de Basis Registratie Ondergrond (BRO) en in het Infrastructuurfonds voor de Omgevingswet door IenW overgeboekt naar de begroting van BZK. Ook is een deel van de middelen die op de Aanvullende Post van Financiën stonden voor cybersecurity overgeheveld naar de BZK-begroting voor de uitvoering van maatregelen die aangekondigd zijn in de Nederlandse Cyber Security Agenda. Er zijn verder budgetten overgeheveld naar BZK als centraal opdrachtgever van P-Direkt ter compensatie van een structureel hoger aantal Individuele arbeidsrelaties en middelen voor het Programma Optimaal Verbinden en de Centrale Archief Service. Tot slot is de loon- en prijsbijstelling tranche 2018 overgeheveld naar de departementale begroting.

Afromen surplus eigen vermogen RVB

Het surplus eigen vermogen van het Rijksvastgoedbedrijf is afgeroomd, conform de regeling Agentschappen.

Incidentele verkoopopbrengst RVB

Het Rijksvastgoedbedrijf had een incidentele verkoopopbrengst.

Diversen (beleidsmatige mutaties – ontvangsten)

De raming van de ontvangsten huurtoeslag laat een over de ramingsperiode geringe meevaller zien. Verder wordt een eerste stap gezet om de raming voor verkoopopbrengsten van vastgoed meer in lijn te brengen met de omvang van de vastgoedportefeuille.

Diversen (technische mutaties – ontvangsten)

Met de herverkaveling met IenW zijn ook de ontvangsten voor Ruimte toegevoegd aan de begroting van BZK. Verder verloopt de dienstverlening tussen de baten-lastenagentschappen van BZK onderling via het kerndepartement. Dit leidt jaarlijks tot ontvangsten en uitgaven voor het kerndepartement. Ook Doc-Direkt ontvangt gedurende het jaar 2018 middelen van overige departementen en derden (notariaat). Deze inkomsten zijn ter dekking van personele en materiële uitgaven.

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Autonome bijstelling SF

De raming van de uitgaven aan de studiefinanciering is geactualiseerd en per saldo naar boven bijgesteld. De grootste oorzaak hiervan is het feit dat er meer studenten afstuderen dan eerder verwacht, die nog onder de prestatiebeurssystematiek vallen. De prestatiebeurzen van deze studenten worden na afstuderen omgezet in een gift. Dit zorgt voor de extra uitgaven. Daarnaast is er een tegenvaller op de kwijtscheldingen en tevens op de studentenreisvoorziening.

Referentieraming 2018

De referentieraming is de jaarlijkse raming van het verloop van leerlingen- en studentenaantallen. Uit de referentieraming 2018 blijkt dat het verwachte aantal leerlingen en studenten hoger uitvalt dan de in de OCW-begroting 2018 verwerkte aantallen. Hierachter gaan verschillende bewegingen schuil. Het grootste effect wordt veroorzaakt door hogere studentenaantallen in het hbo en wetenschappelijk onderwijs dan eerder geraamd.

Diversen (mee- en tegenvallers – uitgaven)

Deze diversenpost bestaat uit overige mee- en tegenvallers. Voorbeelden hiervan zijn wisselkoersmeevallers ten opzichte van de dollar en de Zwitserse franc (vanwege de bijdrage voor het CERN) door de gestegen eurokoers (– 6,8 mln. structureel) en verwachte onderuitputting op subsidies in het primair onderwijs en de lerarenbeurs in 2018 (– 13 mln.). Deze meevallers worden ingezet ter dekking van de ramingsproblematiek bij de leerlingen- en studentenaantallen en de studiefinanciering.

Eindejaarsmarge 2017

Dit betreft de toevoeging van de eindejaarsmarge 2017 aan de begroting van OCW.

G34 Modernisering cao primair onderwijs

Dit betreft de toevoeging van de middelen uit het regeerakkoord voor de verbetering van en nieuwe afspraken over de arbeidsvoorwaarden in het primair onderwijs. Dit is via een nota van wijziging op de begroting 2018 verwerkt (Kamerstuk 34 775 VIII, nr. 5).

Regeerakkoordmaatregelen G46, G47 en G49

De reeksen zijn de budgettaire verwerking van drie regeerakkoordmaatregelen, namelijk «doelmatiger onderwijs», «terugdraaien taakstelling OCW» en «halvering collegegeld eerstejaars HO». Deze maatregelen zijn reeds in een nota van wijziging op de begroting 2018 verwerkt (Kamerstuk 34 775 VIII, nr. 13).

Inzet eindejaarsmarge

Met deze mutatie wordt de eindejaarsmarge op de OCW-begroting doorverdeeld. Het grootste gedeelte wordt ingezet voor overlopende verplichtingen uit 2017 (60 mln.). Het resterende deel (36,2 mln.) wordt ingezet voor de ramingsproblematiek bij de leerlingen- en studentenaantallen en de studiefinanciering in 2018.

Inzet loon- en prijsbijstelling

Dit deel van de loon- en prijsbijstelling tranche 2018 wordt ingezet om een deel van de ramingsproblematiek te dekken.

Kasschuiven mbo VJN

Deze reeks laat het saldo zien van verschillende kasschuiven op het artikel mbo. De grootste kasschuif wordt gedaan om de begroting in lijn te brengen met het recent gesloten bestuursakkoord. Hierin is afgesproken om het resultaatafhankelijke budget te verlagen en het investeringsbudget met hetzelfde bedrag te verhogen. Een ander voorbeeld is een kasschuif op de regeling Praktijkleren, waarmee het budget in lijn wordt gebracht met de verwachte aantallen studenten om de subsidie per leerwerkplek zoveel mogelijk constant te houden.

Verlaging subsidies

Om een deel van de ramingsproblematiek in 2018 te dekken, wordt een aantal subsidies op de OCW-begroting incidenteel verlaagd.

Diversen (beleidsmatige mutaties – uitgaven)

Deze diversenpost bestaat uit een aantal kleinere kasschuiven en de opboeking van de eindejaarsmarge op verschillende artikelen van de begroting voor de overlopende verplichtingen uit 2017.

G32 Voor- en vroegschoolse educatie

Met deze regeerakkoordmaatregel wordt de voor- en vroegschoolse educatie versterkt en het aanbod uitgebreid naar 16 uur per week. De maatregel is tevens verwerkt in een nota van wijziging op de begroting 2018 (Kamerstuk 34 775 VII, nr. 35).

G33 Aanpak werkdruk primair onderwijs

Via een Incidentele Suppletoire Begroting (Kamerstuk 34 886, nr. 2) zijn de middelen behorende bij tranches 2018 en 2019 van de regeerakkoordmaatregel «G33 Aanpak werkdruk primair onderwijs» verwerkt.

G35 Kwaliteit technisch onderwijs vmbo

Met de middelen van deze regeerakkoordmaatregel wordt ingezet op een dekkend aanbod en versterking van de kwaliteit van het techniekonderwijs op het vmbo.

G36 Fundamenteel onderzoek OCW

De regeerakkoordmiddelen voor fundamenteel onderzoek zijn op de OCW-begroting verwerkt. De middelen worden ingezet voor vernieuwend en maatschappelijk relevant onderzoek via de Nationale Wetenschapsagenda en voor het versterken van de basis. Dit laatste gebeurt door in te zetten op digitale infrastructuur, de vernieuwingsimpuls en sectorplannen9.

G37 Toegepast onderzoek

Met deze reeks worden de middelen voor toegepast onderzoek overgeboekt van de Aanvullende Post naar de begroting van OCW. Met deze middelen wordt ingezet op vernieuwend en maatschappelijk relevant toegepast onderzoek via de Nationale Wetenschapsagenda en op het versterken van praktijkgericht onderzoek.

G38 Onderzoeksinfrastructuur

Met de regeerakkoordmiddelen voor onderzoeksinfrastructuur wordt ingezet op het realiseren van een aantal voorstellen in het kader van de call Nationale roadmap10, digitale infrastructuur (supercomputer) en faciliteiten van wereldformaat.

G43 RA intensivering erfgoed en monumenten

Het grootste deel van de regeerakkoordmiddelen voor erfgoed en monumenten wordt overgeheveld naar de begroting van OCW. Er zijn aan deze middelen diverse thema’s gekoppeld zoals restauraties, herbestemming, verduurzaming, archeologie, religieus erfgoed en digitalisering.

Herverkaveling

Deze mutatie betreft de budgettaire verwerking van de overheveling van groen onderwijs van het Ministerie van EZK naar het Ministerie van OCW.

Loon- en prijsbijstelling tranche 2018

De loon- en prijsbijstelling tranche 2018 wordt toegevoegd aan de OCW-begroting.

Diversen (technische, plafondrelevante mutaties – uitgaven)

Deze diversenpost bestaat uit desalderingen en overboekingen van en naar andere departementen en overboekingen van de Aanvullende Post. Het gaat om de overboekingen van de Aanvullende Post voor regeerakkoordmaatregelen die budgettair niet boven de 50 mln. komen, zoals «G33 Kleine scholen», «G40 Cultuur en historisch democratisch bewustzijn», «G41 Nederlandse scholen in het buitenland», «G42 Media/onderzoeksjournalistiek», «G44 Aanpak laaggeletterdheid»11, «G45 Onderwijsachterstandenbeleid en hoogbegaafde kinderen» en «G48 terugdraaien taakstelling Groen onderwijs»12.

Loon- en prijsbijstelling tranche 2018

De loon- en prijsbijstelling tranche 2018 over de niet-plafondrelevante uitgaven op de OCW-begroting wordt toegevoegd aan de begroting.

Diversen (technische, niet-plafondrelevante mutaties – uitgaven)

Deze diversenpost bestaat volledig uit niet-plafondrelevante mutaties omtrent de studiefinanciering. Door de referentieraming 2018 (hoger aantal studenten in het hoger onderwijs) worden er meer leningen verwacht. Hiertegenover staat het hogere aantal omzettingen dan eerder verwacht (zie ook de post «autonome bijstelling SF», die als negatieve niet-plafondrelevante mutatie worden geboekt).

Diversen (mee- en tegenvallers niet-belastingontvangsten)

Aan de ontvangstenkant is er een tegenvaller op de renteontvangsten over de studieleningen, door de aanhoudende lage rentestand. Deze diversenpost bestaat voornamelijk uit deze tegenvaller.

Diversen (technische mutaties niet-belastingontvangsten)

Onder deze diversenpost vallen voornamelijk desalderingen. Voorbeelden zijn een ontvangst van 5,7 mln. vanuit de bestemmingsfondsen van musea die ter beschikking is gesteld aan het Mondriaanfonds volgens motie Van Veen (Kamerstuk 34 550 VIII, nr. 63) en de verwerking van de lagere raming van de reclameopbrengsten van de STER (– 28,4 mln.) in 2018, waarmee ook de uitgaven van artikel 15 in mindering worden gebracht. Dit bedrag wordt onttrokken aan de Algemene Mediareserve.

Autonome bijstelling ontvangsten SF

Op basis van realisaties is de raming van de terugbetalingen op de hoofdsom van de studieleningen naar beneden bijgesteld.

Nationale Schuld (Transactiebasis)

Rente vaste schuld

De raming van de rentelasten vaste schuld wijzigt als gevolg van geactualiseerde rentestanden in de CEP-raming van het CPB en doordat de verwachte financieringsbehoefte is geactualiseerd.

Diversen (mee- en tegenvallers)

Het betreft de bijgestelde raming van de rentelasten van het kasbeheer. Deze raming is aangepast als gevolg van gewijzigde rentestanden in de CEP-raming en als gevolg de gewijzigde hoeveelheid van door de deelnemers aan het schatkistbankieren aangehouden middelen.

Omboeking rente onder kader (beleidsmatige en technische mutaties uitgaven en ontvangsten)

Bij het vaststellen van de nieuwe begrotingsregels bij het Regeerakkoord is bepaald dat de rentelasten van de staatschuld onder het uitgavenplafond worden geplaatst.

Mutatie in rekening-courant en deposito (uitgaven en ontvangsten)

De wijziging in de geraamde mutatie van het saldo op de rekening-couranten en deposito’s van de deelnemers aan schatkistbankieren is het gevolg van het actualiseren van de geraamde uitgaven en inkomsten van de sociale fondsen.

Rentelasten

De raming van de aan deelnemers aan schatkistbankieren te betalen rente is bijgewerkt met de actuele rentetarieven en veranderingen in de middelen die de deelnemers bij de schatkist aanhouden.

Rente vlottende schuld

De raming van de rentelasten vlottende schuld wijzigt als gevolg van geactualiseerde rentestanden in de CEP-raming van het CPB en doordat de verwachte financieringsbehoefte is geactualiseerd.

Rentebaten

De raming voor rentebaten kasbeheer is aangepast, als gevolg van een wijziging van de rekenrente en veranderingen in de hoeveelheid middelen die deelnemers aan het schatkistbankieren in de schatkist hebben gestald.

Aflossingen op leningen

Gewijzigde inzichten in het leengedrag van agentschappen en RWT’s leiden tot een aanpassing van de voorziene ontvangsten.

Rente derivaten

De raming van de renteontvangsten op renteswaps is naar beneden bijgesteld als gevolg van het voortijdig beëindigen van rentederivaten. De raming is tevens bijgesteld als gevolg van de geactualiseerde rentestanden in de CEP-raming van het CPB.

Voortijdige beëindiging derivaten

Er is sprake geweest van het voortijdig beëindigen van een aantal rentederivaten. Bij het beëindigen van een rentederivaat wordt de actuele marktwaarde van het derivaat verrekend tussen beide partijen. De beëindigde rentederivaten hebben per saldo een voor de staat positieve marktwaarde, waardoor er sprake is van eenmalige ontvangsten. Daar staat tegenover dat op een beëindigd rentederivaat meerjarig geen rente meer wordt ontvangen.

Financiën

Douane (Brexit)

Voor de voorbereiding op het «no deal» scenario worden de kosten voor de Douane geraamd op 19,4 mln. in 2018, oplopend tot structureel 78 mln. in 2022 e.v. Dit is gebaseerd op een additioneel benodigde capaciteit van 928 fte, uitgaande van gelijkblijvende handelsvolumes en een ongewijzigde handhavingsaanpak. Wanneer blijkt dat zich een ander scenario voordoet, zal de raming worden bijgesteld.

Eindejaarsmarge

Dit betreft de inzet van de eindejaarsmarge van Financiën.

Kasschuiven

Financiën voert enkele kasschuiven door. Dit omvat onder meer de kasschuiven van GDI-middelen van 2018 naar 2019 en 2020. Ook het resterende budget voor het opstarten van Invest-NL in 2018 is deels nodig in 2019. De andere kasschuif betreft middelen voor de Belastingdienst die van 2018 doorschuiven naar 2019.

Meevallers/onderuitputting

Financiën draagt in 2018 € 60 mln. en vanaf 2020 tot en met 2023 € 10 mln. per jaar bij aan de problematiek onder het uitgavenplafond.

Investeringsagenda

Vanuit de Aanvullende Post zijn middelen vrijgegeven voor verschillende ICT-projecten en het aannemen van nieuw personeel in het kader van de Investeringsagenda en de stabiliteit van de Belastingdienst.

Loon- en prijsbijstelling tranche 2018

De loon- en prijsbijstelling tranche 2018 wordt toegevoegd aan de departementale begrotingen.

Uitvoeringskosten fiscale wetgeving Regeerakkoord

Bij Voorjaarsnota wordt cumulatief 135 mln. van de Aanvullende Post overgeboekt naar de Financiënbegroting ten behoeve van de uitvoering van fiscale maatregelen waartoe gedurende de kabinetsperiode wordt besloten.

Diversen (kaderrelevante technische mutaties)

Deze post betreft een som van mutaties van met name overboekingen van en naar de Financiënbegroting en de eenmalige compensatie van doorbelaste GDI-voorzieningen in 2018 vanuit de Aanvullende Post.

Dividenden en afdrachten staatsdeelnemingen

De nieuwste winstramingen van de staatsdeelnemingen leiden tot autonome aanpassingen in de dividendraming. De meevallers zijn vrijwel volledig toe te schrijven aan Gasunie en Holland Casino.

Winstafdracht DNB (mee- en tegenvallers; technische mutaties)

Deze toename is voornamelijk het gevolg van een stijging van de (geraamde) inkomsten op de bij DNB (De Nederlandsche Bank) aangehouden deposito’s van centrale banken van buiten het Eurosysteem. De omvang van deze balanspost is sinds eind 2016 fors gestegen. De verdere afbouw van de eigen beleggingen Europortefeuille van DNB heeft ook positief bijgedragen aan de geschatte winst.

Dividend financiële deelnemingen

Vanwege de verkoop van aandelen ABN Amro en a.s.r. in september 2017 moet de meerjarige dividendraming financiële instellingen naar beneden worden bijgesteld. In 2018 wordt wel meer dividend verwacht vanwege de positieve resultaten uit 2017.

Defensie

BIV trekkingsrechten Defensie

Dit is de overheveling van middelen uit het Budget Internationale Veiligheid (BIV) naar de betreffende artikelonderdelen binnen de Defensiebegroting. Defensie bekostigt met de trekkingsrechten activiteiten die samenhangen met de missies. Het totale trekkingsrecht van Defensie bedraagt 59,5 mln. (zie ook de Verticale Toelichting van Homogene Groep Internationale Samenwerking). De 59,5 mln. wordt ingezet binnen diverse onderdelen van de Defensiebegroting voor bijvoorbeeld de nazorg van uitgezonden militairen.

Eindejaarsmarge 2017

Dit betreft de toevoeging van de eindejaarsmarge 2017 aan de begroting van Defensie.

Kasschuif nationaal fonds ereschuld

Bij Regeerakkoord is 20 mln. in 2018 vrijgemaakt voor het Nationaal Fonds Ereschuld. Met deze kasschuif wordt het kasritme in lijn gebracht met de verwachte uitgaven.

Kasschuif schadeclaims Libanonveteranen

Met de kasschuif schadeclaims Libanonveteranen wordt het kasritme in lijn gebracht met de verwachte uitbetaling van de schadeclaims.

Uitdelen budget convenant brigade speciale beveiligingsopdrachten (BSB)

Ten behoeve van bescherming van diplomaten en ambassades door de BSB hevelt BZ 15,3 mln. over naar Defensie.

Diversen – beleidsmatige mutaties uitgaven

Dit is een saldo van verschillende mutaties, waaronder het intern herschikken van budget tussen verschillende Defensieonderdelen zoals de overheveling van Vessel Protection Detachments budget naar overige inzet.

C18 ondersteuning krijgsmacht

In het regeerakkoord is er structureel 1,51 mld. aan extra budget voor de krijgsmacht vrijgemaakt. Met een nota van wijziging op de ontwerpbegroting 2018 is een groot deel van de middelen voor de reeks ten behoeve van ondersteuning krijgsmacht al aan de Defensiebegroting toegevoegd. Nu worden, naar aanleiding van de Defensienota, de resterende middelen uit deze reeks (C18) aan de Defensiebegroting toegevoegd.

C19 investeringen modernisering krijgsmacht

De structureel vrijgemaakte 1,51 mld. in het regeerakkoord wordt ook ingezet om de krijgsmacht te moderniseren. Naar aanleiding van de Defensienota worden nu alle middelen uit de reeks investeringen modernisering krijgsmacht (C19) aan de Defensiebegroting toegevoegd.

C20 Uitbreiding slagkracht, cyber en werkgeverschap

Reeks C20 Uitbreiding slagkracht, cyber en werkgeverschap wordt nu gedeeltelijk en later volledig aan de Defensiebegroting toegevoegd. Bij de nota van wijziging is 20 miljoen toegevoegd aan de Defensiebegroting en daar komt nu 85 miljoen extra bij. Als onderdeel van de reeks C20 komt er structureel 20 mln. beschikbaar voor Defensie voor de uitvoering van de maatregelen aangekondigd in de Nederlandse Cyber Security Agenda.

Doorwerking ontvangst belastingdienst te hoge heffing ereschulden

Door de nacalculatie van de eindheffing ereschulden over de jaren 2012 – 2016 is gebleken dat uitgegaan is van een te hoog eindheffingpercentage. Het te veel betaalde bedrag wordt door de belastingdienst terugbetaald aan het Ministerie van Defensie (eenmalig 45,4 mln.).

Doorwerking verkoop opbrengsten

Dit betreft de verwachte verkoopopbrengsten van de dienstpersonenauto’s en de opbrengsten van groot materieel zoals gemeld in de 2^e suppletoire begroting. Deze opbrengsten waren oorspronkelijk voorzien voor 2017 maar zullen in 2018 worden gerealiseerd. Hierdoor worden de uitgaven van de Defensiebegroting opgehoogd.

Herverkaveling kustwacht Carib

Naar aanleiding van het Regeerakkoord zijn de budgetten van de kustwacht Carib overgeheveld van de begroting van BZK naar de begroting van Defensie.

Loon- en prijsbijstelling tranche 2018

De loon- en prijsbijstelling tranche 2018 wordt toegevoegd aan de departementale begrotingen.

Diversen – technische mutaties uitgaven

Dit is een saldo van verschillende mutaties, waaronder directe steun voor de wederopbouw van Sint Maarten na de verwoestingen achtergelaten door orkaan Irma en uitgaven aan het versterken van het grenstoezicht op Sint Maarten.

Diversen – beleidsmatige mutaties niet-belastingontvangsten

Dit betreft het intern herschikken van Vessel Protection Detachments (VPD’s). budget naar overige inzet. Deze herschikking wordt doorgevoerd omdat het hier een taak van Defensie betreft die geen onderdeel is van inzet (missie). Het gaat bij VPD’s om de bescherming van koopvaardijschepen, een taak die Defensie moet uitvoeren zonder dat dit gelieerd is aan een specifieke missie

Raming ontvangst belastingdienst te hoge heffing ereschulden

Door de nacalculatie eindheffing ereschulden over de jaren 2012 – 2016 is gebleken dat uitgegaan is van een te hoog eindheffingpercentage. Het te veel betaalde bedrag wordt door de belastingdienst terugbetaald aan het Ministerie van Defensie (eenmalig 45,4 mln.).

Doorwerking verkoop opbrengsten

Dit betreft de verwachte verkoopopbrengsten van de dienstpersonenauto’s en de opbrengsten van groot materieel. Deze opbrengsten waren oorspronkelijk voorzien voor 2017 maar zullen in 2018 worden gerealiseerd.

Diversen – technische mutaties niet-belastingontvangsten

Dit is het saldo van diverse mutaties waaronder de bijdrage van het agentschap DMO Ops aan het Ministerie van Defensie en de bijdrage aan de provincie Noord Brabant ten behoeve van F135 motorenonderhoud.

Infrastructuur en Waterstaat