Toelichting Buitenlandse Zaken

Buitenlandse Zaken heeft ondersteuning geleverd aan mensenrechtenorganisaties en veiligheidsdiensten in Oekraïne. BHOS levert op verschillende manieren humanitaire hulp aan Oekraine, o.a. via de VN. Daarnaast zijn er bijdragen geleverd aan hulporganisaties, zoals het Nederlandse Rode Kruis. De ODA-bijdrage aan de opvang vluchtelingen in Oekraïne is weergegeven in de verticale toelichting van de HGIS.

Toelichting Justitie en Veiligheid

De gemeentelijke en particuliere opvang betreft de compensatie voor gemeenten voor de realisatie van noodopvangplekken en verstrekkingen aan ontheemden. Dit bedrag is geraamd voor zes maanden, gezien de regeling voorzien wordt voor drie maanden met eventueel verlenging met drie maanden en uitgaande van 75.000 ontheemden. Voor de periode erna wordt een nieuwe regeling uitgewerkt. Met deze middelen betalen gemeenten ook de huur voor het Rijksvastgoed uit (zie post hieronder). Gemeenten mogen opvanglocaties tot 12 maanden vastleggen, de kostenraming hiervoor wordt meegenomen bij de uitwerking van bovenstaande regeling.

Het Rijksvastgoedbedrijf (RvB) zal in overleg met gemeenten bestaand Rijksvastgoed beschikbaar stellen voor de tijdelijke noodopvang van ontheemden uit Oekraïne. Om hen een waardig onderkomen en noodzakelijke voorzieningen te bieden, moeten aanpassingen worden gedaan aan de gebouwen.

De wet verplicht zorgverleners om begrijpelijk te communiceren met patiënten. Dat betekent dat bij een taalbarrière een professionele talentolk moet worden ingezet. Omdat de ontheemden uit Oekraïne niet onder het COA vallen, waar talentolken voor asielzoekers beschikbaar worden gesteld, wordt gebruikt gemaakt van het inkoopcontract van JenV om 1,6 miljoen euro hiervoor beschikbaar te stellen.

Voor de bedrijfsvoering en kosten voor GGD en veiligheidsregio’s en gemeenten met een coördinerende taak moet een systeem voor vergoeding worden opgericht. Het gaat om kosten die bij reguliere asielzoekers via COA worden gefinancierd. Hieronder vallen in principe de extra kosten voor regie en coördinatie (een deel van de coördinatie zit in de reguliere bekostiging) en eerste medische zorg en tolken (die niet al via een andere route gefinancierd worden). Om de 25 veiligheidsregio’s in de periode van 9,5 maanden (half maart t/m december) te kunnen ondersteunen is een bedrag van circa 500.000 euro per maand per regio geschat, wat de 119 miljoen euro maakt. Onderuitputting op budget vloeit terug naar de schatkist.

In de MCCb van 26 april is besloten tot oprichting van DGOek en NOO. DGOek wordt belast met beleidscoördinatie, ondersteuning en planvorming ten behoeve van de opvang van Oekraïense ontheemden. De NOO heeft als taak om bij te dragen aan het realiseren van voldoende opvanglocaties en het beschikbaar stellen van de benodigde basisvoorzieningen. Voor de eerste zes maanden heeft dit een budgettair beslag van 6,9 miljoen euro.

Voor de ondersteuning van de opvang van Oekraïense ontheemden is de hulp ingeroepen van verschillende NGO’s. Vluchtelingenwerk Nederland is door JenV gevraagd om het particuliere hulpaanbod te coördineren en te faciliteren. De kosten hiervoor worden geraamd op 7,2 miljoen euro. Het Leger des Heils, Rode Kruis en TakeCareBNB helpen JenV om op een veilige en zorgvuldige manier gebruik te kunnen maken van particuliere opvang, om mensenhandel en uitbuiting tegen te gaan en malafide huishoudens geen kans te geven. Deze opdracht heeft een budgettair beslag van 900.000 euro.

Ontheemden hebben recht op hetzelfde voorzieningenniveau als asielzoekers. De Regeling Medische zorg Asielzoekers (RMA) bevat op bepaalde onderdelen een bredere dekking dan het basispakket. Het voorzieningenniveau gelijkstellen leidt naar verwachting tot extra zorgkosten. Tot en met het tweede kwartaal van 2022 worden deze geraamd op 3,2 miljoen euro. Dit kan budgettair verwerkt worden zodra het uitvoeringscontract gereed is.

Toelichting Financiën

Conform de raadsaanbeveling van de Europese Commissie wordt er een regeling opgezet voor Oekraïense ontheemden om Oekraïens contant geld (hryvnia's) om te kunnen wisselen voor euro's. Om de regeling in Nederland in werking te kunnen laten treden is naar verwachting een bedrag oplopend tot maximaal 23,3 miljoen euro nodig om de valuta te kunnen opkopen. Hier staat tegenover dat deze valuta verkocht zullen worden. Hierdoor komt de gesaldeerde reeks voor deze uitgaven op 0. Volgens de raadsaanbeveling dienen geen transactiekosten in rekening te worden gebracht. De uitvoeringskosten, onder andere transactiekosten en verwerkingskosten, worden geschat op 5 miljoen euro.

Om de leveringszekerheid voor gas in de winter van 2022/2023 te kunnen garanderen en de afhankelijkheid van Rusland voor levering van gas af te bouwen, heeft Gasunie een LNG-terminal gehuurd. Aan Gasunie wordt een garantie verstrekt van 160 miljoen euro voor een periode van 5 jaar voor de huur van een drijvende LNG-terminal om de potentiële negatieve exploitatiekosten te kunnen dekken. Gasunie zal gedurende de looptijd van de garantie een marktconforme premie van 4 miljoen euro per jaar betalen. Omdat de premieontvangsten worden gedoteerd in een begrotingsreserve, komt de gesaldeerde reeks in de tabel op 0 uit.

Toelichting Binnenlandse Zaken

Om de extra werkzaamheden van het RVB mogelijk te maken zijn middelen nodig ten behoeve van projectleiding en juridische/contractuele werkzaamheden. Verkenning tijdelijke uitvoeringsorganisatie betreft een onderzoek naar een organisatie die kan ondersteunen in het realiseren van tijdige en goede huisvesting voor vluchtelingen. De bijbehorende kosten worden gedekt binnen de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De uitkomsten van deze verkenning worden politiek gewogen alvorens verdergaande stappen richting vormgeving van de tijdelijke organisatie worden ondernomen.

Toelichting Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Om Oekraïense vluchtelingen onderwijs te kunnen bieden, is de reguliere nieuwkomersbekostiging uitgebreid zodat ook Oekraïense leerlingen onder de definitie vallen. Via LOWAN (de door OCW gesubsidieerde ondersteuningsorganisatie voor het nieuwkomersonderwijs) worden scholen ondersteund om kinderen uit Oekraïne zo snel mogelijk les te kunnen geven. Een aantal van de Oekraïense leerlingen komen nog op reguliere scholen terecht. Deze reguliere scholen zullen ambulante begeleiding ontvangen op het gebied van nieuwkomersonderwijs. In het hoger onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs krijgen zittende Oekraïense studenten in het studiejaar 2021 ‒ 2022 indien noodzakelijk een compensatie voor leef- en studiegeld via de instellingen. Als laatste wordt budget beschikbaar gesteld aan gemeenten voor leerlingenvervoer en tijdelijke onderwijshuisvesting.

Toelichting Defensie

Defensie heeft steun verleend aan de Oekraïne door onder andere het leveren van militaire goederen, drones en veldhospitalen (73 miljoen euro).

Toelichting Economische Zaken en Klimaat

In de EU is voor het lopende jaar een vulgraadverplichting van 80% voor gasbergingen overeengekomen. Omdat in de huidige marktomstandigheden marktprikkels voor het vullen van de berging in Bergermeer kunnen ontbreken, zal het kabinet twee maatregelen nemen om deze vulgraad te behalen. Allereerst een subsidiemaatregel die marktpartijen voldoende stimulans geeft om Bergermeer alsnog te vullen in lijn met het hierboven genoemde EU-voorstel. Daarnaast is het kabinet voor de resterende vulbehoefte, die niet wordt gevuld door marktpartijen, voornemens om Energie Beheer Nederland (EBN) aan te wijzen als partij om gas op te slaan in Bergermeer. De totale uitgaven gemoeid met de twee maatregelen hangen grotendeels af van de uiteindelijke zomer-winter spread. De uitgaven worden momenteel geraamd op maximaal 623 miljoen euro, waarvan circa 366 miljoen euro voor de subsidieregeling en 257 miljoen euro voor de vergoeding aan EBN. De kosten die met deze maatregelen gemoeid zijn worden uiteindelijk verhaald op de gebruikers in Nederland en daarbuiten.

Toelichting Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Het kabinet heeft besloten om Oekraïense vluchtelingen die in huis worden genomen door gastgezinnen, uit te zonderen van de kostendelersnorm. Dit heeft geen gevolgen voor de uitgaven. Daarnaast kunnen door de oorlog in Oekraïne mogelijk meer bedrijven aanspraak maken op de regeling werktijdverkorting. Hier wordt alvast rekening mee gehouden door het budget voor 2022 voor deze regeling aan te passen.

Toelichting Volksgezondheid, Welzijn en SportOntheemden uit Oekraïne die naar Nederland komen zijn momenteel onverzekerd voor medisch noodzakelijke zorg. Voor onverzekerden bestaat de SOV-regeling, op basis waarvan aanbieders gecompenseerd worden voor medisch noodzakelijke zorg die zij aan hen verlenen. Het kabinet heeft besloten de uitgaven in de SOV voor ontheemden uit Oekraïne generaal te compenseren tot en met het tweede kwartaal van 2022 en raamt het budgettaire beslag hiervan op 23 miljoen euro. Daarnaast is besloten tot het medisch evacueren van vluchtelingen uit buurlanden van Oekraïne. Deze zorgkosten verlopen ook via de SOV-regeling en het budgettair beslag is geraamd op 24 miljoen euro. Verder zijn middelen geraamd voor het landelijk coördinatie patiënten spreiding (LCPS) voor de coördinatie en 8 miljoen euro voor de transportkosten.

Toelichting Aanvullende Post

Op de aanvullende post is een extra bedrag voor de uitvoering van de gemeentelijke en particuliere opvang voor gemeenten gereserveerd.