Ontvangsten (bedragen x € 1 000)

Uitgaven, exclusief Rijksbijdrage Volksgezondheid ad € 6 609 500 en Tegemoetkoming in de Zorgkosten ad € 2 611 900 (bedragen x € 1 000):

INHOUDSOPGAVE blz.

1. ALGEMEEN

VOORWOORD

Met het jaarverslag 2006 geven wij inzicht in de prestaties en resultaten die zijn bereikt met het beleid dat in 2006 is gevoerd.

DECHARGEVERLENING

Hierbij bieden wij, mede namens de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het departementale jaarverslag over het jaar 2006 van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoeken wij de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Minister voor Jeugd en Gezin decharge te verlenen over het in het jaar 2006 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot:

• het gevoerde financieel en materieel beheer;

• de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

• de financiële informatie in de jaarverslagen en jaarrekeningen;

• de departementale saldibalansen;

• de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

• de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige jaarverslag/de onderhavige jaarverslagen en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

• Het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2006; dit jaarverslag wordt separaat aangeboden.

• De slotwet van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over het jaar 2006; de slotwet is als afzonderlijk kamerstuk gepubliceerd.

• Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen.

• Het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2006 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet 2001. Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden.

• De verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2006 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2006 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2006 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 83, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001);

• het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

Dechargeverlening door de Tweede Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van Tweede Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Dechargeverlening door de Eerste Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Eerste Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

LEESWIJZER

In het jaarverslag 2006 verantwoorden wij het beleid van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, zoals dat in de begroting 2006 is aangekondigd.

Het jaarverslag bevat het deel Algemeen, het Beleidsverslag, de Jaarrekening en enkele bijlagen. Onder Algemeen vindt u het voorwoord, het verzoek tot dechargeverlening en deze leeswijzer. Het Beleidsverslag is opgebouwd uit de Beleidsprioriteiten 2006, de toelichting op de beleidsartikelen en de niet-beleidsartikelen, en de bedrijfsvoeringsparagraaf. Het onderdeel Jaarrekening bevat de verantwoordingsstaten van het ministerie en van de baten-lastendiensten, de saldibalansen, de paragraaf over de baten-lastendiensten, en een overzicht van medewerkers die in het verslagjaar meer verdiend hebben dan het gemiddelde belastbare loon van de ministers. Tot slot behoren er enkele bijlagen bij dit jaarverslag, waaronder het Financieel Beeld Zorg.

Het beleidsverslag bevat op duidelijk te onderscheiden wijze zowel financiële informatie als niet-financiële informatie. De financiële informatie in het beleidsverslag dient ter toelichting op de verantwoordingsstaat, die is opgenomen in de jaarrekening. Het beleidsverslag bevat tevens een paragraaf over opmerkelijke zaken in de bedrijfsvoering, de bedrijfsvoeringsparagraaf. In de bedrijfsvoeringsparagraaf zijn tevens eventuele fouten en onzekerheden die de rapportagetolerantie overschrijden opgenomen.

In dit jaarverslag zijn verder de volgende zaken van belang:

• het onderscheid tussen begrotings- en premie-uitgaven;

• de opbouw van de beleidsartikelen;

• de indicatie van de betrouwbaarheid bij bronvermeldingen;

• de kwaliteit van de totstandkoming van premie-uitgaven;

• de bedrijfsvoeringsparagraaf.

Begrotings- en premie-uitgaven:

In het jaarverslag 2006 zijn evenals in het jaarverslag 2005 naast de begrotingsuitgaven ook de premie-uitgaven opgenomen.

Er is een belangrijk verschil tussen de begrotings- en de premie-uitgaven. Bij de begrotingsuitgaven zijn we zelf belast met de uitvoering en voeren we zelf het beheer over de bij de begroting beschikbaar gestelde middelen. Alle verplichtingen zijn aangegaan en alle uitgaven zijn gedaan door of namens ons. De premie-uitgaven daarentegen zijn de kosten van verleende zorg in het 1e en 2e compartiment. Deze kosten zijn betaald binnen privaatrechtelijke verhoudingen tussen patiënten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Het verzoek tot déchargeverlening heeft dan ook alleen betrekking op de begrotingsuitgaven.

Met het opnemen van de premie-uitgaven in het Jaarverslag wordt geen verantwoording over de (uitkomst van het toezicht op de) rechtmatige uitvoering van de wettelijke zorgverzekeringen gegeven, maar een beleidsmatige verantwoording over alle zorguitgaven die tot het Budgettair Kader Zorg (BKZ) gerekend worden. Voor het toezicht op de wettelijke zorgverzekeringen leggen wij apart verantwoording aan u af. Deze verantwoording ontvangt u naar verwachting aan het eind van 2007, namelijk nadat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) zijn wettelijk geregelde rechtmatigheidsonderzoek naar de Zorgverzekeringswet en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten heeft afgerond.

De cijfers in het Jaarverslag over de premie-uitgaven zijn verzameld bij een aantal gegevensleveranciers, zoals het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Over het algemeen hebben de cijfers – vanwege de vroegtijdige levering in het jaar – nog een voorlopig karakter. Eventuele wijzigingen worden betrokken bij de budgettaire besluitvorming.

De tabellen met premie-uitgaven in de beleidsartikelen 21 t/m 27 en 31 laten voor het jaar 2005 de ontwikkeling zien van de premie-uitgaven sinds het jaarverslag 2005, alsmede van de ontwikkeling van premie-uitgaven van de begroting 2006 tot heden. Deze ontwikkeling wordt op totaalniveau verklaard, waarbij een onderscheid wordt gemaakt in nominaal (mutaties als gevolg van loon- en prijsontwikkelingen), volume (mutaties in de reële omvang van de uitgaven) en technisch/statistische mutaties zoals herschikkingen tussen sectoren en verschuivingen tussen verschillende budgettaire budgetdisciplinesectoren.

Om een duidelijk beeld te krijgen van de totale uitgaven en financiering van de zorg in Nederland is in de bijlage een «Financieel Beeld Zorg» (FBZ) opgenomen. Deze bijlage geeft op hoofdlijnen een toelichting op de financiële kerncijfers over 2006 (voorlopige realisaties) en 2005 (definitieve realisaties). Hierbij gaan we in op de ontwikkeling van de totale zorguitgaven, eventuele aanpassingen van het Budgettaire Kader Zorg en confronteren we de netto-BKZ-uitgaven en het BKZ. Vervolgens presenteren we de financiering van de zorguitgaven voor de jaren 2005 en 2006 en geven we inzicht in de ontwikkelingen in de vermogenspositie van het Algemeen Fonds Bijzondere Ziektekosten, de Algemene Kas Ziekenfondswet en het Zorgverzekeringsfonds.

Opbouw beleidsartikelen:

De opbouw van de (niet-)beleidsartikelen is in hoofdlijnen vergelijkbaar met de opbouw van de artikelen in de begroting 2006. Elk artikel bevat een algemene beleidsdoelstelling die concreet gemaakt wordt in operationele doelstellingen. Na de algemene beleidsdoelstelling volgt de paragraaf «budgettaire gevolgen van beleid». In deze paragraaf wordt onderscheid gemaakt in een tabel met begrotingsuitgaven en een tabel met premie-uitgaven. Voor beide tabellen geldt dat slechts de opmerkelijke verschillen worden toegelicht. Vervolgens volgen de operationele doelstellingen. Per operationele doelstelling worden – in tegenstelling tot de begroting 2006 – eerst de kwantitatieve prestatie-indicatoren opgenomen. Vervolgens volgt een toelichting op de in de begroting 2006 opgenomen beleidsvoornemens, prestaties en instrumenten. Daarbij wordt aangegeven tot in hoeverre die voornemens, prestaties en instrumenten daadwerkelijk zijn gerealiseerd of ingezet.

Indicatie betrouwbaarheid bij bronvermeldingen prestatiegegevens:

Bij de bronvermeldingen in het jaarverslag zijn zogenoemde CIPI-coderingen (Code Indeling Prestatie-Indicator) opgenomen voor de prestatiegegevens. Deze code geeft een indicatie van de kwaliteit en kent drie niveaus:

1. Het eerste niveau betreft cijfers waarvoor in de loop der jaren een algemeen aanvaarde norm is gegroeid. Daarbij is sprake van een gecontroleerd systeem, dat in continuïteit de gegevens selecteert, verzamelt, verwerkt en presenteert. De cijfers van een beperkt aantal gerenommeerde onderzoeksinstituten wordt eveneens tot dit niveau gerekend.

2. Het tweede niveau is bestemd voor die prestatiegegevens waarvoor nog een aantal informatiekundige aspecten verbeterd kunnen of moeten worden voordat sprake kan zijn van het eerste niveau.

3. Het derde niveau geeft aan dat moeilijk aan de kwaliteitseisen kan worden voldaan, met name voor de aspecten betrouwbaarheid en/of nauwkeurigheid van de gegevens.

Kwaliteit van de totstandkoming van de premie-uitgaven:

In de bijlage Financieel Beeld Zorg is een onderdeel opgenomen over de kwaliteit van de gebruikte informatiebronnen en de wijze van gegevensverzameling.

Bedrijfsvoeringsparagraaf:

Naar aanleiding van de kabinetsmaatregelen na het Interdepartementale Beleidsonderzoek Regeldruk en Controletoren is vooruitlopend op de wijziging van de Comptabiliteitswet, de bedrijfsvoeringsparagraaf opnieuw ingericht. Dit betekent dat in de bedrijfsvoeringsparagraaf gerapporteerd wordt over belangrijke tekortkomingen die zich ten aanzien van de rechtmatigheid van de begrotingsuitvoering in 2006 hebben voorgedaan.

Over de onrechtmatigheden die zich bij de uitvoering van de toeslagregelingen hebben voorgedaan, zal primair gerapporteerd worden in de bedrijfsvoeringsparagraaf van het departementale jaarverslag van het ministerie van Financiën. In het onderhavige jaarverslag is de hoofdconclusie van het ministerie van Financiën overgenomen en wordt verder verwezen naar de bedrijfsvoeringsparagraaf van het ministerie van Financiën.

B. BELEIDSVERSLAG

BELEIDSPRIORITEITEN

1. Inleiding

De afgelopen drie jaar zijn voorwaarden geschapen voor een betere gezondheidszorg. Een gezondheidszorg die een goed evenwicht kent tussen voorkomen en genezen en tussen solidariteit en individuele verantwoordelijkheid. Die meer werk maakt van de kwaliteit van de zorg en van openheid daarover en waarin de aanbieders meer dan nu met elkaar concurreren op basis van prijs en kwaliteit. Met het nieuwe stelsel van de gezondheidszorg zijn belangrijke stappen gezet ter voorbereiding op de demografische en maatschappelijke ontwikkelingen in de komende decennia.

Met de nieuwe ziektekostenverzekering is het verschil tussen ziekenfonds en particuliere verzekeringen verdwenen. Naast een nieuwe manier van verzekeren is hiermee bereikt dat de zorgconsument een centrale rol heeft gekregen, met meer keuzes, maar ook met meer verantwoordelijkheden. In 2006 zijn investeringen gedaan om burgers bij deze verantwoordelijkheid te ondersteunen, onder meer in de patiëntenbeweging en uitbreiding van de sitewww. kiesBeter.nl. Zorgaanbieders worden in het nieuwe stelsel gestimuleerd om te komen tot meer efficiëntie, innovatie en kwaliteitsverbetering. Zorgverzekeraars hebben meer verantwoordelijkheid gekregen bij het afstemmen van de wensen van de verzekerden op de mogelijkheden van de zorgaanbieders. Tevens is in 2006 de transparantie, de kwaliteit en de toegankelijkheid van informatie verbeterd en dan met name de informatie over patiëntinformatie en wachttijden in de ziekenhuiszorg. Ook is veel energie gestoken in het verder (technisch) ontwikkelen van de Diagnose Behandel Combinaties (DBC’s), het verminderen van de regeldruk en verlaging van de administratieve lasten.

Het parlementaire traject voor de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is in 2006 succesvol afgerond. De Wmo is hierdoor met ingang van 1 januari 2007 in werking getreden. In 2006 is veel aandacht besteed aan het invoeringstraject van de Wmo en is begonnen met een uitgebreid voorlichtingstraject aan de burger.

Op het gebied van sport is in 2006 vooral gewerkt aan verhoging van de deelname door allochtone jongeren aan sportactiviteiten, nieuwe sportmogelijkheden, topsport en de kwaliteit van sportaccommodaties.

Roken, overgewicht en alcoholmisbruik zijn nog steeds de belangrijkste oorzaken van vermijdbare ziekte en voortijdige sterfte. In 2006 is op verschillende fronten verder gewerkt aan het bevorderen van gezond leven. Bovendien is in 2006 in samenwerking met veldpartijen een belangrijke aanzet gegeven tot de landelijke en lokale aanpak van diabetes.

Ook de wachttijden in de jeugdzorg zijn succesvol aangepakt. Hiertoe zijn prestatie-afspraken gemaakt met alle provincies en grootstedelijke regio’s. Zij hebben toegezegd om in 2006 in elk geval 5 274 kinderen extra te helpen. Daarnaast is extra geld uitgetrokken om de wachtlijsten voor de jeugd-geestelijke gezondheidszorg versneld weg te werken. Uit de eindmeting blijkt dat de provincies de prestatie-afspraken meer dan gerealiseerd hebben; de wachttijden in de jeugdzorg zijn nagenoeg opgelost. Tot slot zijn de wacht- en doorlooptijden bij de meldpunten kindermishandeling (AMK’s) fors teruggedrongen.

2. Minder groei van de uitgaven en kortere wachtlijsten

Stabilisatie uitgavenontwikkeling

Het vorige kabinet zag zich bij zijn aantreden genoodzaakt om tot een beheersing van de zorguitgaven te komen. Er zijn voor zowel de kortdurende als de langdurende zorg stevige maatregelen genomen om de uitgavengroei te beperken. De beperking van het verzekerde pakket en de verhoging van de eigen betalingen in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) had een neerwaarts effect op de collectieve zorguitgaven. Door de convenanten met de geneesmiddelensector, de ziekenhuizen en de AWBZ-instellingen is de groei van de zorguitgaven in de periode 2003–2006 lager dan in de periode daarvoor.

Bij het begin van de regeerperiode 2004–2007 heeft het CPB een raming voor de zorguitgaven gemaakt, gebaseerd op lange-termijntrends. Daarbij gaf het CPB aan dat bij ongewijzigd beleid (Actieplan Zorg Verzekerd) een risico bestond op overschrijdingen dat becijferd werd op € 1 tot € 5 miljard. Bij de vaststelling van het Budgettair Kader Zorg (BKZ) werd vervolgens ruimte geboden voor een productie van € 1 miljard boven de raming van het CPB, om aan dit risico tegemoet te komen. In het jaar 2004 bleek de uitgavenontwikkeling zo hoog dat maatregelen nodig waren. De met de sector afgesloten convenanten moesten ertoe leiden dat de uitgavengroei binnen de beschikbare kaders zou blijven. Niettemin kwamen de uitgaven in 2006 € 0,9 miljard boven het BKZ uit.

De zorguitgaven in 2006 komen volgens de voorlopige realisatiecijfers op € 48,3 miljard. Dat is € 0,7 miljard meer dan in de begroting 2006 werd verwacht. Dit is voornamelijk het gevolg van een tegenvaller bij de ziekenhuizen door een hogere volumeontwikkeling (€ 0,2 miljard), hogere uitgaven door dure geneesmiddelen (€ 0,1 miljard), een tegenvaller in de AWBZ-convenantsectoren (€ 0,3 miljard) en een sterke groei van het aantal PGB’s (€ 0,1 miljard); er zijn in 2006 in totaal 14 500 nieuwe budgethouders bijgekomen.

De volumestijging van de zorguitgaven in de periode 2003–2006 komt hiermee voorlopig uit op 2,1 procent gemiddeld per jaar, terwijl in de begroting 1,7 procent was verwacht. De toename van de zorguitgaven ligt hiermee nog steeds lager dan de 5,0 procent over de periode 1999–2003. Figuur 1 laat de ontwikkeling van de zorguitgaven in de beide perioden zien.

Ontwikkeling Zorguitgaven

Gemiddeld zijn de lasten voor de burger in 2006 lager uitgevallen dan in de begroting 2006 werd voorzien. Dit komt omdat de door zorgverzekeraars vastgestelde premie voor de basisverzekering gemiddeld op € 1030 per jaar is uitgekomen in plaats van de verwachte € 1106 per jaar. Aangezien de zorgtoeslag in 2006 niet is aangepast aan deze lagere gemiddelde premie, komt het voordeel ten goede aan de verzekerden.

Meer zorg, minder wachtlijsten

De onderstaande tabel geeft het volume van de zorgproductie in 2005 en 2006 weer ten opzichte van het jaar 2000. De productieontwikkeling in de zorg is vanaf 2000 fors hoger geweest dan op basis van de demografische ontwikkeling nodig zou zijn. Dit geldt ook voor het jaar 2006.

In de ziekenhuiszorg is een groei gerealiseerd van 22,9 procent boven het productieniveau van 2000, dit is 2,1 procentpunt meer dan de verwachte groei (20,8 procent). In de AWBZ was de productie in 2006 33,9 procent hoger dan in 2000, eveneens 2,1 procentpunt hoger dan verwacht.

Met de invoering van het Actieplan Zorg Verzekerd in het jaar 2000 kwamen middelen beschikbaar voor de zorgaanbieders voor extra productie, om de omvangrijke wachtlijsten, die er in die tijd waren, terug te dringen. In de jaren tot en met 2003 heeft dit geleid tot een aanzienlijke groei van de productie, die niet alleen een vermindering van de wachtlijsten mogelijk heeft gemaakt, maar ook het gevolg is van latente vraag en productie door technologische ontwikkeling. Vanaf 2004 is de productiegroei beheerst geweest door de convenanten die in de ziekenhuissector en in de AWBZ-sector zijn afgesloten.

Bron: VWS

De wachttijden van de ziekenhuizen liggen landelijk gezien in 2006 gemiddeld binnen de Treeknormen1. Onderstaande cijfers geven een beeld van de wachttijden eind 2006.

Onderstaande cijfers geven een beeld van de wachttijden eind 2006.

Bron: DIS (DBC informatie systeem)

De wachttijd ligt niet bij elk ziekenhuis of specialisme binnen de norm. In 2006 is de informatievoorziening over de wachttijden in de ziekenhuiszorg echter sterk verbeterd. Maandelijks leveren ziekenhuizen gegevens over de wachttijden voor de verschillende specialismen en behandelingen aan voor het DBC informatie systeem (DIS). Deze wachttijden worden sinds juli 2006 gepubliceerd opwww.kiesBeter.nl. Met die informatie kan een patiënt – al dan niet in overleg met de zorgverzekeraar (wachttijdbemiddeling) – eenvoudig bepalen waar hij op korte termijn terecht kan voor een behandeling.

De Zorgverzekeringswet

De Zorgverzekeringswet (Zvw) is per 1 januari 2006 in werking getreden. Er is hiermee een einde gemaakt aan een wirwar van regelingen. Zo bestond het oude stelsel uit de Ziekenfondswet, een particuliere ziektekostenverzekering en een publiekrechtelijke ziektekostenregeling voor ambtenaren. In plaats daarvan is er één zorgverzekering gekomen waarbij iedereen, óók ouderen en chronisch zieken, vrij zijn in de keuze van hun zorgverzekeraar. De verzekerden hebben begin 2006 op grote schaal gebruik gemaakt van deze mogelijkheid: 18 procent is overgestapt naar een andere verzekeraar.

Om de financiële gevolgen van de invoering van het nieuwe stelsel voor de burger te beperken, heeft het vorige kabinet een aantal maatregelen genomen, zoals de zorgtoeslag en aanvullende fiscale maatregelen. De invoering van de Zorgverzekeringswet heeft tot gespreide inkomenseffecten geleid. Als gevolg van de compensatiemaatregelen gingen de meeste mensen er in 2006 op vooruit, maar in individuele gevallen ontstonden ongunstige inkomenseffecten. Het effect op de koopkracht van individuele burgers was in hoge mate (mede) afhankelijk van hoe zij verzekerd waren in 2005 en van hun gezinssituatie.

De concurrentie tussen verzekeraars is toegenomen, waarbij de premieprijs vooralsnog de belangrijkste inzet is. Een aantal zorgverzekeraars onderscheidt zich ook al door meer aandacht te besteden aan de kwaliteit van de eigen dienstverlening en van het zorgaanbod. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) let op de ontwikkelingen op de zorgverzekeringsmarkt en heeft daarover in juni 2006 een rapport uitgebracht. Rond de afgelopen jaarwisseling was opnieuw sprake van een stevige concurrentie tussen verzekeraars, waarbij collectieve verzekeringen een belangrijke rol spelen. Uiteraard heeft de beoogde gereguleerde marktwerking tijd nodig om tot volle wasdom te komen. De ervaringen tot nu toe zijn bemoedigend en stemmen hoopvol.

Met het oog op de overgang naar het nieuwe stelsel is een intensieve voorlichtingscampagne gevoerd. Die campagne begon in de zomer van 2005, en liep door tot mei 2006. Daarbij werd gebruik gemaakt van spotjes op radio en tv, internet (www.denieuwezorgverzekering.nl), folders in diverse talen, postbus 51 en informatiepagina’s in huis-aan-huisbladen. Ook waren er voorlichtingsactiviteiten gericht op specifieke doelgroepen, zoals dak- en thuislozen, en op intermediaire organisaties, zoals hulpverleningsinstanties en ouderenorganisaties. Met behulp van de sitewww.kiesBeter.nlkonden burgers polissen en prijzen van zorgverzekeraars met elkaar vergelijken. Uit onderzoek naar de effectiviteit van de voorlichtingscampagne, is gebleken dat de meeste mensen goed begrepen waar het om ging. Tussen de 90 en 95 procent van de Nederlanders was op de hoogte van de veranderingen. Na 1 mei – de datum waarop iedereen verzekerd moest zijn – was in de grootste informatiebehoefte voorzien en is het bezoek aan campagnesites sterk teruggelopen.

Ook de cijfers over het aantal onverzekerden bevestigen het beeld van een succesvolle campagne. Het CBS schatte het aantal onverzekerden per 1 mei 2006 op 182 000, duidelijk lager dan in 2005 (242 000). Het CBS blijft ook in de toekomst de ontwikkeling van het aantal onverzekerden volgen. Een interdepartementale werkgroep heeft de nog bestaande problematiek van onverzekerden in kaart gebracht en mogelijke oplossingen geïnventariseerd. Eind 2006 is in de Tweede Kamer een wetsvoorstel ingediend waarmee zoveel mogelijk wordt voorkomen dat wanbetalers onverzekerd raken.

Eind 2006 zijn de bepalingen om over te stappen naar een andere zorgverzekeraar door een wijziging van de Zorgverzekeringswet (Zvw) gestroomlijnd. Daarnaast was er een voorlichtingscampagne die wees op de mogelijkheid om per 1 januari 2007 over te stappen naar een andere verzekeraar.

Tot slot heeft de uitvoering van de Zvw in 2006 in het buitenland de nodige aandacht gevraagd. Mensen met een pensioen of uitkering uit Nederland die wonen in een EU/EER-land, Zwitserland of een verdragsland (o.a. Marokko en Turkije) hebben, op grond van de Europese sociale zekerheidsverordening of op grond van een bilateraal verdrag, aanspraak op zorg in het land waar zij wonen. Daarvoor betalen ze in Nederland een bijdrage. De aanspraak op zorg in het woonland verschilt per land en is soms aanzienlijk minder uitgebreid dan de Zvw en AWBZ-zorg in Nederland. Daarom is de hoogte van de bijdrage die deze mensen moeten betalen in de loop van het jaar aangepast aan de omvang van de zorg in het land waar zij wonen. Voor vrijwel alle landen is de bijdrage lager geworden.

Met de invoering van het nieuwe zorgstelsel is er het nodige veranderd in de gezondheidszorg. Patiënten, verzekerden, zorgaanbieders en verzekeraars hebben meer ruimte gekregen om zelf keuzes te maken. De Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg), die 1 oktober 2006 in werking is getreden, is één van de laatste veranderingen binnen het zorgstelsel. Het doel van de Wmg is om meer concurrentie te krijgen in de zorg. Het belang van de consument staat hierbij voorop. De Wmg regelt de prestaties en tarieven van zorgaanbieders. Prestaties en tarieven die onder de Wet tarieven gezondheidszorg (Wtg) vielen, vallen ook onder de Wmg. De Wmg regelt ook het toezicht op alle zorgmarkten (zorgverzekering, zorginkoop én zorgverlening), op de ontwikkeling van deze markten en op formulieren en procedures in de zorg.

Het nieuwe zorgstelsel vraagt ook om een ander soort toezichthouder. Dat is de Nederlandse Zorgautoriteit (Nza). In de Wmg staat wat de taken en bevoegdheden van de Nza zijn.

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

De invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning stond in 2006 centraal. Allereerst is het parlementaire traject succesvol afgerond. Nog voor de zomer in 2006 is de Wmo in zowel de Tweede als de Eerste Kamer met een overgrote meerderheid aangenomen. Daardoor kon de Wmo op 1 januari 2007 in werking treden. De Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel op een aantal punten aangepast: de compensatieplicht, het overgangsrecht, de verplichting van een persoonsgebonden budget voor individuele voorzieningen en het principe van keuzevrijheid.

In 2006 is na de aanvaarding van de Wmo in het parlement begonnen met een uitgebreid voorlichtingstraject aan de burger. Er is geadverteerd in huis-aan-huisbladen, er is een website ontwikkeld (www.info-wmo.nl), gemeenten hebben burgers benaderd en ook uitvoeringsorganisaties hebben hun cliënten geïnformeerd. Cliëntenorganisaties zijn hierbij nadrukkelijk betrokken geweest.

Er is een uitvoerig invoeringstraject voor de voorbereidingen op de Wmo opgezet samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) om gemeenten zo goed mogelijk voor te bereiden op de komst van de Wmo. Zo is er een website ontwikkeld waar dagelijks actuele informatie op wordt gezet. Die informatie is afgestemd op de behoeften van de afzonderlijke doelgroepen. Voor zowel gemeenten als andere professionele organisaties is dat de websitewww.invoeringwmo.nl. Voor professionals is er ook een speciale helpdesk ingericht waar zowel telefonisch als via de mail vragen kunnen worden gesteld. Gemeenten, maar ook andere professionals maken van beide veel gebruik. De helpdesk heeft in 2006 ruim 5 200 vragen beantwoord. De website is in 2006 515 000 keer bezocht. Daarnaast is er nog een maandelijkse nieuwsbrief Wmo, die breed wordt verspreid, onder andere aan gemeenten en belanghebbenden.

Er is ook een netwerk van 37 Wmo-ambassadeurs opgezet. Dat netwerk bestaat uit Wmo-projectleiders bij gemeenten die de contacten onderhouden met gemeenten in de regio en met het implementatiebureau Wmo. Elke maand komen de ambassadeurs bij elkaar en worden ervaringen uitgewisseld, problemen bekeken en opgelost en op actuele punten ingesprongen. De ambassadeurs verspreiden de opgedane kennis onder de gemeenten in hun regio.

Verder is er een gereedschapskist ontwikkeld. Daarin zijn allerlei praktische handreikingen opgenomen, die gemeenten kunnen gebruiken bij de voorbereidingen op de Wmo. Over diverse thema’s zijn eind 2006 landelijke dan wel regionale informatiebijeenkomsten gehouden voor gemeenten en andere partijen. De voortgang van de invoering bij gemeenten is in de gaten gehouden via een voortgangsmonitor en een «digitale zelftest». Ook zijn er circa 30 gemeenten bezocht.

Uiteraard zijn ook de cliënten- en patiëntenorganisaties nauw betrokken bij het invoeringstraject via periodieke overleggen en klankbordbijeenkomsten. Voor cliënten- en patiëntenorganisaties zijn bijeenkomsten gehouden om uitleg te geven over de zogeheten informatieartikelen in de Wmo (artikel 9 en artikel 22). Daarnaast is er fors geïnvesteerd in een stimuleringsprogramma, met als doel om de betrokkenheid van de lokale organisaties te vergroten.

Het Rijk heeft met de VNG in 2006 afspraken gemaakt over de financiële kant van de Wmo. Uitgangspunten van deze afspraken zijn: het ijkjaar is 2005, het geld gaat «schoon aan de haak» over, een onafhankelijke derde partij (het SCP) houdt de uitgaven van de Wmo in de gaten en er komt een geleidelijke overgang van de historische verdeling van het geld naar een objectieve verdeling van het geld. In de septembercirculaire van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zijn de definitieve gemeentelijke Wmo-budgetten voor 2007 bekend gemaakt. In de daaraan voorafgaande meicirculaire zijn de gemeenten al voorlopig geïnformeerd over het Wmo-budget 2007. In totaal wordt er vanaf 2007 meer dan € 1 miljard ten behoeve van huishoudelijke verzorging overgeheveld van de AWBZ naar het gemeentefonds voor de uitvoering van de Wmo. Het budget is opgebouwd uit diverse geldstromen. Dit betreft onder andere het geld voor huishoudelijke zorg, geld voor de uitvoering, geld voor de specifieke uitkering Wet voorziening gehandicapten (Wvg) en subsidieregelingen zoals diensten bij wonen met zorg en coördinerende vrijwillige thuiszorg en mantelzorg.

Vanuit de gemeenten zijn er geluiden ontvangen dat de uitgaven voor huishoudelijke verzorging in 2006 hoger waren dan de uitgaven in het ijkjaar 2005. Vanuit de Kamer (motie Mosterd) is de regering verzocht om de kosten voor de huishoudelijke verzorging in 2006 te inventariseren. Op dit moment wordt hier een inventariserend onderzoek naar gedaan. De motie roept de regering verder op om gemeenten waarvoor de uitgaven voor huishoudelijke verzorging in 2006 meer dan 10 procent hoger zijn dan in het ijkjaar te compenseren voor uitgaven boven deze 10 procent.

Er is in 2006 een speciale taakgroep ingesteld om er voor te zorgen dat gemeenten tijdig kunnen beschikken over «schone» bestanden voor de overdracht van de gegevens van cliënten die huishoudelijke verzorging krijgen. Daarnaast ontvangen gemeenten een bijdrage om de gegevens van cliënten te actualiseren. Ook is er gewerkt aan de opzet van het klanttevredenheidsonderzoek, de nulmeting, de evaluatie en de monitor (horizontale en verticale verantwoording).

De aanstaande invoering van de Wmo leidde in het najaar van 2006 tot onrust. De overgang op 1 januari is echter op zich redelijk goed gelopen. Er zijn nagenoeg geen signalen ontvangen van burgers die geen ondersteuning hebben ontvangen. Na het eerste kwartaal van 2007 zal het kabinet de Kamer een breder en meer gefundeerd oordeel geven over de invoering tot dusver. Daarbij zal in het bijzonder aandacht worden geschonken aan de effecten van de aanbesteding van de huishoudelijke verzorging en de indicatiestelling door gemeenten.

AWBZ

In juni 2006 is de kabinetsvisie langdurige zorg aan de Kamer aangeboden. Deze visie was mede een reactie op de verschillende rapportages die over de toekomst van de AWBZ zijn verschenen, waaronder de rapporten van de werkgroep Interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO) AWBZ, de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ)1 en het College voor Zorgverzekeringen2. In hoofdlijnen stelt de kabinetsvisie dat in 2006 geen besluiten worden genomen over verschuivingen in het AWBZ-pakket. Het vorige kabinet heeft aangegeven de taken van zorgkantoren per 2009 onder te willen brengen bij individuele verzekeraars.

De voorgenomen overheveling van de geneeskundige GGZ van de AWBZ naar de Zvw is een jaar uitgesteld. Hierdoor wordt het mogelijk dat de invoering van de DBC’s in de GGZ en de opname in de Zvw in de tijd gezien parallel lopen.

In 2006 zijn belangrijke stappen gezet in de invoering van de zorgzwaartebekostiging. De zorgzwaartepakketten (ZZP’s) zijn vastgesteld. Instellingen zijn begonnen met het in kaart brengen van de zorgzwaarte van hun cliënten in ZZP’s. Tevens zijn in 2006 de voorbereidingen voor de aanpassing van de indicatiestelling getroffen. In 2007 wordt de zorgzwaartebekostiging ingevoerd.

Ten gevolge van een toename in de indicatiestellingen en de hogere leeftijd van ouderen is in 2006 een probleem ontstaan bij de financiering van de AWBZ-zorg. Het knelpunt kwam met name naar voren bij de thuiszorg. Er was een relatief beperkte mogelijkheid om de thuiszorg in omvang te laten toenemen. Als gevolg hiervan bleek in de loop van het jaar bij een aantal zorgaanbieders dat de geleverde zorg de contractafspraken met het zorgkantoor overtrof. Om te voorkomen dat wachtlijsten zouden ontstaan, is in augustus 2006 extra geld beschikbaar gesteld om meer thuiszorg te kunnen leveren.

Grotere financiële onafhankelijkheid

In 2006 is verder gewerkt aan het vergroten van de financiële zelfstandigheid van instellingen in de gezondheidszorg (zie ook de nota Transparante en integrale tarieven,kamerstukken 27 659, nr. 52). Het afgelopen jaar is veel energie gestoken in de verdere technische en beleidsmatige ontwikkeling van het DBC-systeem. Technische ontwikkeling betekent vooral vereenvoudiging en heeft geresulteerd in een activiteitenplan met de naam «DBC’s eenvoudig beter». De beleidsmatige ontwikkeling is uiteengezet in de brief «Ruimte voor betere zorg» (kamerstukken 29 248, nr. 30). De verdere uitvoering hiervan is overgelaten aan het nieuwe kabinet. Kern van de brief is het afschaffen van de huidige vorm van budgettering van ziekenhuizen en de invoering van volledige prestatiebekostiging op basis van DBC’s. Daarbij hebben zorgaanbieders en -verzekeraars voor een groter gedeelte van de DBC’s de vrijheid om te onderhandelen over prijzen (inclusief kapitaallasten) en de omvang van de geleverde zorg.

Minder regeldruk en administratieve lasten

Veel van de maatregelen die in 2004 op de rails zijn gezet, zijn gerealiseerd of verkeren in een vergaand stadium van uitvoering. De effecten van die maatregelen worden door ons in de gaten gehouden en soms diepgaand geëvalueerd, zoals bij het declaratieverkeer en het Jaardocument Zorg. Op onderdelen merken de zorginstellingen al de effecten van deze maatregelen. Dit geldt vooral voor de bouwprocedures zorg, het digitaal declaratieverkeer en een eenduidiger indicatiestelling. Op andere onderdelen vergt de invoering van de lastenverlichting nog meer tijd en komen de structurele effecten later. Het programma Administratieve Lasten (AL) burgers zal, door de latere start in 2005, ook pas in 2007 en latere jaren voor merkbare resultaten zorgen.

Ook zijn in de jeugdzorg en bij de handhaving van de Warenwet concrete knelpunten aangepakt. In de periode 2005–2007 zijn veel nieuwe wetten en regels ingevoerd. Die wetten en regels hebben voor instellingen en burgers (tijdelijk) voor hogere administratieve lasten gezorgd.

Veel mensen ervaren met name de administratieve rompslomp rond het persoonsgebonden budget (pgb) als een last. Om deze last te verminderen is besloten het bedrag waarover geen verantwoording hoeft te worden afgelegd te verhogen. Budgethouders met een jaarbudget tot € 2 500 hoeven geen verantwoording meer af te leggen, budgethouders met een pgb tot € 5 000 per jaar hoeven dat nog maar één keer per jaar te doen in plaats van elk half jaar en budgethouders met een pgb boven de € 5 000 per jaar hoeven zich nog maar twee keer per jaar te verantwoorden in plaats van vier keer per jaar. Deze maatregelen gelden vanaf 1 januari 2007.

3. Een sterkere rol voor de burger

Het verbeteren van de gezondheidszorg begint bij een goed geïnformeerde en kritische burger die meer verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen gezondheid. Een grote groep mensen is in staat om deze actieve rol op zich te nemen. VWS heeft in 2006 geïnvesteerd in de patiëntenbeweging. Daarmee is de positie van de kritische én de kwetsbare burger versterkt. Hierdoor is onder meer voorlichting, belangenbehartiging en lotgenotencontact mogelijk gemaakt. Bovendien is er een programma opgesteld waarmee patiënten-, gehandicapten- en ouderenorganisaties via projecten en scholing de positie van de consument op de zorgmarkt sterker maken. Dit programma is te vinden opwww.zekerezorg.nl.

In 2006 is de websitewww.kiesBeter.nluitgebreid met keuze-informatie over de geestelijke gezondheidszorg en thuiszorg, wachttijdinformatie en IGZ-indicatoren van ziekenhuizen, informatie over gezond leven, inhoudelijke informatie over medicijnen en keuzehulpen voor het kiezen van een behandeling bij diverse ziektebeelden. Eind 2006 is het Centrum Klantervaring Zorg opgericht met als doel het breed toegankelijk maken van ervaringen van consumenten en patiënten. Deze informatie zal aanwww.kiesBeter.nlworden toegevoegd.

Uit studies van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) is gebleken dat er onder de bevolking nog onduidelijkheid bestaat over de rechtspositie van de zorgconsument. VWS is een actieprogramma begonnen met als doel de rechtspositie van de zorgconsument te verhelderen en daarmee te versterken.

Publieke gezondheid

Roken, overgewicht en alcoholmisbruik zijn nog steeds de belangrijkste oorzaken van vermijdbare ziekte en voortijdige sterfte. In 2006 is op verschillende fronten verder gewerkt aan het bevorderen van gezond leven. Daarbij was de ambitie stevig, vooral bij de preventie van alcoholmisbruik door jongeren. Verschillende beleidsvoornemens zijn gerealiseerd; zo is het nationaal programma tabaksontmoediging aan de Tweede Kamer aangeboden. Daarnaast is begonnen met de voorbereiding van de vorming van een Centrum Gezond Leven bij het RIVM. Dit hangt mede samen met kritische opmerkingen van de IGZ over de verbrokkelde organisatie van de gezondheidsvoorlichting op prioritaire thema’s. Verder is samen met de partners van het convenant overgewicht uit diverse geledingen van de maatschappij (consumentenbond, supermarkten, voedingsmiddelenindustrie, zorgverzekeraars, sportsector, het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, werkgevers, horeca etc.) de strijd tegen overgewicht in gang gezet. De eigen verantwoordelijkheid van de burger staat bij al deze initiatieven voorop, waarbij de gezonde keuze de gemakkelijke keuze gemaakt wordt.

In oktober 2006 is de Preventienota uitgebracht, conform de Wet collectieve preventie volksgezondheid, zodat gemeenten er begin 2007 mee aan de slag konden. De gegevens over de gezondheid van de bevolking uit de vierde editie van de Volksgezondheid Toekomst Verkenning, «Zorg voor Gezondheid» uit 2006 van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu vormden de basis voor het vaststellen van de beleidsprioriteiten. Deze zijn in de Preventienota benoemd als roken, alcohol, overgewicht, diabetes en depressie. Er is ook een actieprogramma opgesteld. Nu zijn de gemeenten aan zet om lokale gezondheidsnota’s op te stellen en uit te voeren. In samenhang hiermee werkt VWS verder aan de versterking van de infrastructuur voor de publieke gezondheid.

In 2006 is in samenwerking met partijen in de zorg een belangrijke aanzet gegeven tot de landelijke en lokale aanpak van diabetes. De ketenzorg diabetes is verder ontwikkeld. Daarmee is een belangrijke stap gezet naar een multidisciplinaire aanpak van diabetes rondom de patiënt. De zorg wordt geleverd volgens de afgesproken diabetesstandaard en de verzekeraars kopen de zorg op deze basis in van de diabeteszorggroepen. Via ZonMw zijn voorbeeldprojecten opgezet die in 2007 tot uitvoering komen. Daarnaast is een grote publiekscampagne diabetes gestart in samenwerking met de Nederlandse Diabetesfederatie, het Voedingscentrum, het Nederlandse Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) en het Nederlandse Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ). De campagne heeft als doel diabetes vroegtijdig te onderkennen. Daardoor kunnen mogelijke complicaties worden voorkomen. Tevens is een aparte eerste keten-DBC ontwikkeld en begin 2007 door de NZa vastgesteld.

Eind 2005 is naar aanleiding van de Gezondheidsraad besloten om het huidige landelijke screeningsprogramma voor pasgeborenen (hielprik) uit te breiden van 3 naar 17 aandoeningen. Dankzij verbeterde opsporingstechnieken en behandelmogelijkheden zal deze uitbreiding tegen relatief beperkte kosten veel gezondheidswinst opleveren. Het is gelukt om de uitbreiding in het gehele land op 1 januari 2007 te laten ingaan, dankzij de grote inzet van de betrokkenen in het veld van de zorgverleners. Het gaat om de uitbreiding van een bestaand, succesvol programma met een deelnamegraad van bijna 98 procent. Daarmee kunnen zeer ernstige aangeboren en/of erfelijke stofwisselingsziekten worden opgespoord. De voorbereiding van de uitbreiding was een omvangrijke en complexe operatie, die begin 2006 samen met betrokken partijen door VWS en het RIVM in gang is gezet. Een van de aandachtspunten hierbij was verbeterde voorlichting van de ouders/moeder, die in het uitgebreide programma bovendien op een eerder tijdstip, namelijk vóór de geboorte, zal plaatsvinden.

In 2006 heeft de overheid de bescherming van de burger tegen infectieziekten verder verbeterd. In april is het Rijksvaccinatieprogramma uitgebreid met de vaccinatie van zuigelingen tegen pneumokokken. Ook is extra geld beschikbaar gesteld voor de jaarlijkse griepvaccinatie in verband met een verwachte hogere opkomst en een stijging van de vaccinprijs.

De voorbereiding op een eventuele grieppandemie is samen met betrokken lokale, nationale en internationale partijen ter hand genomen. In 2006 zijn ruim 5 miljoen kuren antivirale middelen geleverd, waarvan een deel in bulkverpakking. Voor de distributie hiervan is gewerkt aan een plan dat in 2007 zal worden afgerond. Ook heeft Nederland een optiecontract met een producent gesloten zodat – als een pandemie uitbreekt en zodra een vaccin beschikbaar is – Nederland daarvan de eerste vaccins kan afnemen binnen zes maanden na het bekend worden van het type virus.

4. Kwaliteit en innovatie

In 2006 heeft de zorgsector, met steun van VWS, gewerkt aan het verder verbeteren van de kwaliteit van zorg. In de ziekenhuiszorg is het programma Sneller Beter voortgezet. De verpleegkundigen en verzorgenden hebben zich hierbij aangesloten. In juni 2006 is een brochure uitgebracht («Sneller Beter werkt!») met de resultaten van één jaar verbeteractiviteiten van de eerste groep

Resultaten zijn onder meer:

een vermindering van de wachttijden polikliniek met 42 procent;

21 procent minder pijn na een operatie;

58 procent minder patiënten met doorligwonden;

25 procent ligduurreductie op een aantal afdelingen;

32 procent snellere doorstroomtijd.

In september is de derde groep van acht ziekenhuizen begonnen met de verbeterinitiatieven, waarbij er nu ook aandacht is voor het thema screening op ondervoeding. Op de landelijke Sneller Beterdag in december is Sneller Beter «overgedragen» aan de sector. Met het rapport «zorg voor innovatie» onder leiding van de heer Scheepbouwer van KPN is de succesvolle en invloedrijke serie van Sneller Betergezanten afgesloten.

Met de brief van 10 februari 2006 Kwaliteit van de zorg: hoog op de agenda hebben we aangegeven wat ons programma voor het kwaliteitsbeleid inhoudt. Voorop staat dat kwaliteit een verantwoordelijkheid van veldpartijen is. Het veld stelt zelf kwaliteitsnormen op, zorgverleners houden zich hieraan, de IGZ inspecteert en zorgverzekeraars en cliënten kunnen op basis van kwaliteit hun keuzes bepalen. Waar nodig zullen we dit stimuleren en ondersteunen. Dat doen we in eerste instantie via de programma’s Sneller Beter en Zorg voor Beter. Sneller Beter heeft ook in 2006 bijgedragen aan een verbetering van kwaliteit en innovatiekracht in de ziekenhuiszorg. Zorg voor Beter richt zich op instellingen in de langdurige zorg en biedt hen de mogelijkheid te leren van goede voorbeelden. Het aantal deelnemers aan beide programma’s is conform verwachting.

Bij de ontwikkeling van normen voor verantwoorde zorg zijn stappen gezet in de goede richting. Met het meten van de prestaties op deze normen en het publiceren van die resultaten moet de zorg transparant worden.

De verpleging, verzorging en thuiszorg hebben in 2005 een toets ontwikkeld. Hiermee is in 2006 proefgedraaid. De verbeteringen zijn doorgevoerd, zodat in 2007 de hele sector via deze normen verantwoording kan afleggen.

In de geestelijke gezondheidszorg is in 2006 een breed gedragen reeks van normen ingevoerd.

Partijen in de ziekenhuiszorg hebben een samenwerkingsovereenkomst afgesloten, waardoor voor een groot aantal diagnoses de prestaties zichtbaar kunnen worden gemaakt.

Belangrijk onderdeel van de normen voor verantwoorde zorg zijn de oordelen van de cliënten over de geleverde zorg. Er is met de sectoren overleg gevoerd over de invoering van zogenaamde CQ-indexen. Daarmee kunnen vanaf volgend jaar de cliëntoordelen eenduidig worden gemeten.

Ook veiligheid maakt onderdeel uit van de normen voor verantwoorde zorg. Daarnaast stimuleren we de ontwikkeling van een Veiligheids Management Systeem (VMS). Hiervoor hebben we de Stichting Consument en Veiligheid gevraagd om met de ouderensector en ons mee te denken. Tevens is ZonMw gevraagd een programma patiëntveiligheid in gang te zetten voor de periode van 2005–2009. Dit programma draagt bij aan het verwerven, verspreiden en toepassen van voor dit onderwerp noodzakelijke kennis bij alle betrokkenen in de sector. Tien ziekenhuizen zijn begonnen met het ontwikkelen van instrumenten om een Veiligheids Management Systeem (VMS) voor de ziekenhuiszorg op te zetten. Daartoe behoort ook een training op basis van het uit de luchtvaart bekende «crew resource management».

De IGZ heeft met het derde rapport over de ziekenhuisindicatoren «Het resultaat telt 2005» aangetoond dat transparantie over de resultaten van belang is. Het feit dat de prestatiegegevens in de media worden gepubliceerd, is een stimulans voor kwaliteitsverbetering. De trend dat ziekenhuizen steeds meer gegevens over door hen verleende zorg verstrekken zet door.

In december heeft de IGZ de resultaten gepresenteerd van haar bezoeken aan alle verpleeghuizen en verzorgingshuizen in het rapport Verpleeghuiszorg: kwaliteitsslag gaande. Dit rapport laat een verbetering zien van de kwaliteit van zorg in de verpleeghuizen.

In 2005 is het ZonMw-programma Beter Voorkomen van start gegaan. Dit programma heeft tot doel het verbeteren van kwaliteitsbeleid door instellingen op het terrein van collectieve preventie en het versterken van de rol van gemeenten hierin. In 2006 is het startschot gegeven voor een groot aantal projecten binnen dit programma, onder meer gericht op het stimuleren van certificering, een prestatievergelijking van GGD’en en het opstellen van kwaliteitsnormen.

Het Jaardocument Zorg levert een belangrijke bijdrage aan het openbaar maken van gegevens uit de zorg. Het bevat veel verantwoordingsinformatie, waaronder het jaarverslag en de jaarrekening. In 2006 is het Jaardocument vereenvoudigd en nog transparanter gemaakt. De wettelijke verplichting voor zorginstellingen om over 2006 verantwoording af te leggen via het Zorgbrede Jaardocument is met één jaar uitgesteld. Dit komt omdat de webapplicatie die nodig is voor het gehele verantwoordingsproces niet op tijd klaar was. Het verantwoordingsproces voor het Jaardocument wordt wel deels ondersteund door een webapplicatie. Daarmee kunnen zorginstellingen op een eenvoudige wijze elektronisch verantwoording afleggen.

Patiënten moeten erop kunnen vertrouwen dat de zorgverlener zich steeds baseert op alle beschikbare informatie over hun situatie. Het is daarom noodzakelijk dat gegevens van patiënten altijd en overal beschikbaar zijn voor daartoe geautoriseerde personen. Het elektronisch patiëntendossier (EPD) maakt dit mogelijk. Het EPD is een virtueel dossier dat het uitwisselen van medische gegevens op landelijke schaal op een veilige en betrouwbare wijze mogelijk maakt. In 2006 is de landelijke basisinfrastructuur voor ICT in de zorg gerealiseerd en getest. Hiermee is het fundament gelegd voor invoering van de eerste twee onderdelen van het EPD: het Elektronisch medicatiedossier (EMD) en het Waarneemdossier huisartsen (WDH). In november 2006 is het WDH van start gegaan in de regio Twente. Voor invoering van het EMD in de regio’s Rijnmond en Amsterdam in januari 2007 zijn alle voorbereidingen getroffen.

Het gebruik van het burger service nummer (BSN) in de zorg is een essentiële voorwaarde voor de landelijke invoering van het EMD en het WDH. Invoering van het BSN was voorzien op 1 januari 2007. Dit is echter niet gehaald als gevolg van vertraging in het wetstraject. Met de landelijke invoering van de eerste twee onderdelen van het EPD kan pas worden begonnen als deze wet van kracht is.

Mede in het licht van innovatie in de zorg is in 2006 het Topinstituut Pharma opgericht. Het Topinstituut heeft zijn onderzoeksprogramma gepresenteerd. Onafhankelijke experts hebben vastgesteld dat dit programma van hoog wetenschappelijk niveau is en de «Priority medicines»-agenda de aandacht geeft die het verdient.

5. Sport

In 2006 zijn de beleidsvoornemens uit de nota «Tijd voor sport» uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma «Samen voor sport». In het uitvoeringsprogramma is vastgelegd met welke partijen de rijksoverheid het sportbeleid gaat uitvoeren, welke inspanningen daartoe geleverd worden, welke middelen daarvoor ingezet worden en welke resultaten bereikt moeten worden. Via het uitvoeringsprogramma worden meer mensen geactiveerd en betrokken bij de sport.

In 2006 is het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) van start gegaan. Hiermee wordt een forse impuls gegeven aan sport en bewegen. In 2006 zijn met de belangrijkste partners afspraken gemaakt over de verdere invulling van het programma.

De extra middelen die ter beschikking zijn gesteld in het kader van de Operatie JONG zijn door het vorige kabinet ingezet voor het programma Meedoen Allochtone Jongeren. Om allochtone jongeren meer aan het sporten te krijgen, hebben we samen met het ministerie van Justitie overeenkomsten gesloten met elf gemeenten en negen sportbonden, waaronder de KNVB.

Er is invulling gegeven aan het amendement Van der Sande/Verbeet om te investeren in naschoolse activiteiten en sport. De extra middelen voor een incidentele kwaliteitsimpuls in sportaccommodaties rond scholen en buurten (motie-Verhagen) zijn in 2006, in samenwerking met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW), ingezet voor de aanpassing van sportaccommodaties ten behoeve van multifunctioneel gebruik. Er zijn met NOC*NSF nadere afspraken gemaakt over het programma «Nieuwe sportmogelijkheden». Als onderdeel hiervan is een aantal proeftuinen geselecteerd waarin verschillende verenigingen samenwerken aan het vernieuwen van het aanbod.

In nauwe samenwerking met NOC*NSF zijn daarnaast de topsportonderdelen geselecteerd die bijdragen aan het verwezenlijken van de «Top 10 ambitie». Alleen deze topsportonderdelen komen nog in aanmerking voor ondersteuning door de rijksoverheid voor de onderwerpen talentontwikkeling, topcoaches en evenementen. Het programma Coaches aan de top is in 2006 van start gegaan. In 2006 heeft het vorige kabinet via de Stichting InnoSportNL – opgericht door TNO en NOC*NSF – de innovatie ten behoeve van de sport verder versterkt. De extra middelen voor topsportfaciliteiten (motie-Van Aartsen) zijn beschikbaar gesteld aan NOC*NSF als onderdeel van het programma Performance 2008 ter voorbereiding op de Olympische en Paralympische Spelen van Beijing.

6. Jeugd

In 2006 zijn diverse adviezen verschenen over zowel de werking van het jeugdbeleid in brede zin als die van de jeugdzorg. De commissaris jeugd- en jongerenbeleid Van Eijck heeft in april 2006 het eerste deel van zijn sturingsadvies gepubliceerd; eveneens is in april het eindrapport van de jeugdzorgbrigade verschenen. Op 7 juli heeft het vorige kabinet zijn reactie op beide adviezen, samen met een rapportage over de algehele voortgang van Operatie JONG, naar de Tweede Kamer gestuurd (kamerstukken 29 284, nr. 21 enkamerstukken 29 815, nr. 21). In november heeft de heer Van Eijck de delen 2 en 2a van zijn sturingsadvies gepubliceerd. In november is het Interdepartementaal beleidsonderzoek financiering jeugdbeleid uitgekomen. In 2006 is bovendien de Wet op de jeugdzorg geëvalueerd. De kabinetsreactie op die twee adviezen is op 29 november naar de Tweede Kamer gestuurd (kamerstukken 30 899, nr. 1). In deze reactie wordt onder meer een verbeteragenda voor de jeugdzorg aangekondigd. Deze agenda bevat alle noodzakelijke acties om de jeugdzorg beter te laten werken. De agenda kan op groot draagvlak rekenen van alle partijen in de jeugdzorg.

Een groot aantal verbeteracties is in gang gezet. Zo is in april 2006 een aanvalsplan van start gegaan om de wachttijden in de jeugdzorg aan te pakken. Doel hiervan was dat op 31 december 2006 alle kinderen binnen negen weken na indicatiestelling zorg ontvangen. Op 1 januari 2006 bedroeg deze wachtlijst nog 5 000 kinderen. Een wachtlijst in deze omvang is niet acceptabel. Als kinderen te lang moeten wachten op voor hen noodzakelijke zorg, kunnen immers ongewenste situaties ontstaan.

Er zijn prestatieafspraken gemaakt met alle provincies en grootstedelijke regio’s (hierna: provincies) om de wachtlijsten aan te pakken. Zij hebben toegezegd om in 2006 in elk geval 5 274 kinderen extra zorg te leveren. Bij deze prestatieafspraak is rekening gehouden met de vraagontwikkeling. De provincies krijgen alleen geld bij gebleken prestaties. Uit de eindmeting blijkt dat de provincies de prestatie-afspraken meer dan gerealiseerd hebben. Daarmee is de lijst van kinderen die langer dan negen weken wachten nagenoeg weggewerkt. Er is tevens vanaf 2007 geld beschikbaar gesteld om de wachttijden ook in de toekomst beheersbaar te houden in verband met de te verwachten vraagontwikkeling. Voortdurende aandacht voor de doelmatigheid blijft daarbij noodzakelijk.

Het vorige kabinet heeft ook geld uitgetrokken om de wachtlijsten voor de jeugd-geestelijke gezondheidszorg versneld weg te werken.

De wacht- en doorlooptijden bij de meldpunten kindermishandeling (AMK’s) hebben onze voortdurende aandacht. Het aantal meldingen van kindermishandeling neemt jaar op jaar toe. Voor 2006 en 2007 is extra geld uitgetrokken voor de AMK’s. Hieruit wordt onder meer de voortzetting van de zogeheten flexforce van het Leger des Heils betaald. Zes provincies die er niet in zijn geslaagd om de doorlooptijden kort te houden, hebben in het najaar van 2006 een plan opgesteld. In dit plan geven zij aan op welke manier zij er voor gaan zorgen dat het AMK vanaf 1 januari 2007 wél structureel binnen de wettelijke normen kan werken. Ook de wachtlijsten en doorlooptijden bij de AMK’s zijn in 2006 fors teruggedrongen. De wachtlijsten zijn in het vierde kwartaal ten opzichte van het eerste kwartaal van 2006 afgenomen met bijna 85 procent, de doorlooptijden met 33 procent.

De wetswijziging om gesloten jeugdzorg mogelijk te maken is in juni 2006 ingediend bij de Tweede Kamer. Daar is besloten dat in drie stappen justitiële jeugdinrichtingen (JJI’s) aan VWS worden overgedragen – voor zover het civielrechtelijk en niet strafrechtelijk veroordeelde jeugd betreft – en wel in 2008, 2009 en 2010. Daarnaast komen er 350 nieuwe plekken in de gesloten jeugdzorg bij. Daarvan waren er ultimo 2006 al 126 beschikbaar.

In de vorige kabinetsperiode is extra geld uitgetrokken voor opvoedings- en gezinsondersteuning. VWS is hierbij gezamenlijk opgetrokken met de minister van Justitie. Het geld is gegaan naar vijftig gemeenten onder de naam «Impuls opvoed- en gezinsondersteuning». Hiermee worden meer risicogezinnen en jeugdigen bereikt en verkrijgen we meer inzicht in de doelmatigheid van de gehanteerde interventies en methoden op lokaal niveau.

Om een landelijk en gemeenschappelijk elektronisch kinddossier jeugdgezondheidszorg te realiseren, is in 2006 door Actiz en GGD-NL (koepels van thuiszorg respectievelijk GGD’s) met instemming van de VNG de Stichting EKD.NL opgericht. Deze stichting heeft als taak de ontwikkeling, het onderhoud en het beheer van het EKD jgz. In 2006 is het ontwerp voor de invoering van het elektronisch kinddossier enigszins aangepast. Zo is voorzien dat vanaf 1 januari 2008 alle kinderen van 0 tot 19 jaar bij het eerstvolgende contactmoment met de jeugdgezondheidszorg een elektronisch kinddossier krijgen, in plaats van alle nieuw geboren kinderen per 1 januari 2007. Hiermee wordt het bereik op korte termijn groter: een grotere groep kinderen krijgt sneller een elektronisch kinddossier dan in het oorspronkelijke ontwerp was voorzien. Deze verbeteringen hebben wel tot enige vertraging geleid in koploperregio’s. In plaats van 1 januari 2007 in enkele regio’s, is voorzien het elektronisch kinddossier op 1 januari 2008 landelijk van start te laten gaan en uiterlijk 1 januari 2009 ingevoerd te hebben.

7. Financieel beleid op hoofdlijnen

De beschreven beleidsprioriteiten zijn ofwel begrotingsgefinancierd of premiegefinancierd. Waar de beleidsprioriteiten begrotingsgefinancierd zijn en waar belangrijke (beleidsmatige) wijzigingen hebben plaatsgevonden, wordt in onderstaande tabel op hoofdlijnen ingegaan op de verschillen tussen de ontwerpbegroting 2006 en de realisatie 2006.

Tabel 2 heeft betrekking op de premiegefinancierde beleidsprioriteiten. In deze tabel wordt ingegaan op de verschillen tussen de in de ontwerpbegroting 2006 opgenomen intensiveringen en ombuigingen en de voorlopige realisatie. Dit betekent dat mutaties die hebben plaatsgevonden bij suppletore wetten in de toelichting op deze tabel zijn meegenomen.

BELEIDSARTIKEL 21: PREVENTIE EN GEZONDHEIDSBESCHERMING

21.1 Algemene beleidsdoelstelling

De volksgezondheid bevorderen en beschermen

De belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid in 2006 waren:

• Het inrichten respectievelijk bevorderen van expertise- en regiecentra voor landelijke overheidstaken bij het RIVM:

– Het Centrum voor Bevolkingsonderzoek is op 1 januari 2006 van start gegaan. Daarvoor waren deze taken bij het CVZ belegd. Het nieuwe centrum heeft als taak de aansturing van een aantal landelijke preventieprogramma’s. Het gaat om het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker, het bevolkingsonderzoek borstkanker, het nationaal programma grieppreventie, de familiaire hypercholesterolemie, prenataal bloedonderzoek van de aanstaande moeder (infectieziekten en erytrocytenimmunisatie) en neonatale screening (hielprik). Het centrum heeft ook een coördinerende rol in de organisatie van pre- en postnatale screening (syndroom van Down en Structureel Echoscopisch Onderzoek). De uitbreiding van het hielprikprogramma per 1 januari 2007 is in 2006 door dit Centrum voorbereid.

– Op 1 januari 2006 is tevens het Centrum Jeugdgezondheid van start gegaan. Het centrum richt zich naast de kwaliteit van het uniforme deel van het basistakenpakket jeugdgezondheidszorg op het beheer van de basisdataset voor het Elektronisch kinddossier jeugdgezondheidszorg en de ontwikkeling van de informatiebank jeugdgezondheidszorg

– Ten slotte is in 2006 een kwartiermaker voor het centrum Gezondheid, Milieu en Veiligheid benoemd en is de expertise op het terrein van de medische milieukunde en de geneeskundige advisering bij gevaarlijke stoffen versterkt.

• Het verkennen van mogelijkheden en randvoorwaarden voor grootschalig bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Via ZonMw zijn subsidies verleend voor verschillende proefbevolkingsonderzoeken naar darmkanker, te weten in Amsterdam/Nijmegen, Rotterdam en Maastricht.

• Het uitvoeren van het convenant Overgewicht. Partners in het convenant zijn de overheid, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. Activiteiten vanuit het convenant richten zich op het herstellen van de balans tussen voeding en beweging. De concrete doelstelling van het convenant is om het aantal volwassenen met overgewicht niet verder te laten groeien en het aantal kinderen met overgewicht naar beneden te brengen. De voortgang is op 26 oktober 2006 aan de Tweede Kamer gemeld (kamerstukken 22 894, nr. 112). De groente- en fruitsector, de drinkwaterbranche, de automatenbranche en de Consumentenbond zijn toegetreden als convenantpartner. Voorts wordt de nadruk gelegd op meer samenhang en evaluatie van activiteiten in de komende periode.

• Het voorbereiden van een wijzigingsvoorstel Drank- en horecawet. In november 2006 is de Ministerraad akkoord gegaan met de eerste tranche van het wetsvoorstel tot wijziging van de Drank- en Horecawet. Deze tranche is primair gericht op reductie van de administratieve lasten.

• Het invoeren van het pneumokokkenvaccin in het Rijksvaccinatieprogramma. In 2006 heeft VWS een belangrijke vervolgimpuls gegeven aan de bescherming van de burger tegen infectieziekten. In april is het Rijksvaccinatieprogramma uitgebreid met de vaccinatie van zuigelingen tegen pneumokokken. Ook zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor de jaarlijkse griepvaccinatie in verband met een verwachte hogere opkomst en een stijging van de vaccinprijs.

• De voorbereiding op een eventuele grieppandemie. Deze is samen met betrokken partijen ter hand genomen. In 2006 zijn ruim 5 miljoen kuren antivirale middelen geleverd. Voor de distributie hiervan is gewerkt aan een plan dat in 2007 zal worden afgerond. Ook heeft Nederland een optiecontract met een producent gesloten zodat – wanneer een pandemie uitbreekt zo spoedig als mogelijk een vaccin beschikbaar is – Nederland daarvan de eerste productieopbrengst kan afnemen. Begin 2006 werd het Centrum Infectieziektenbestrijding bij het RIVM officieel geopend.

• De bestrijding van vrouwelijk genitale verminking. Hiertoe is een projectplan opgesteld dat gericht is op het voorkomen van vrouwelijke genitale verminking via een programmatische ketenaanpak in steden met een concentratie van kinderen uit risicolanden. De aanpak voorziet in betrokkenheid van doelgroepen, voorlichting aan professionals in de jeugdketen en werkafspraken tussen ketenpartners van vroegsignalering tot vervolging. De evaluatie van deze projecten zal gezamenlijk plaatsvinden. Voor de uitvoering van de projectplannen van aanpak is voor de steden Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Rotterdam, Tilburg en Utrecht een totaal budget beschikbaar van € 3 000 000,– voor de jaren 2006 tot en met 2008

• Het uitbreiden van de heroïnebehandeling aan verslaafden. Per amendement is voor de periode 2006 en 2007 nog € 2,6 miljoen extra beschikbaar gesteld. Met de extra gelden zijn 515 behandelplaatsen mogelijk gemaakt. Gemeenten hebben tot eind 2007 de tijd om de behandelplaatsen te realiseren.

21.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

1. Gedragsgerichte gezondheidsbevordering

Er werden extra middelen ingezet om extra te investeren in «gezond leven» (€ 2,0 miljoen), een jongeren- en stoppen met rokencampagne (€ 1,5 miljoen) en voor opvoedingsvoorlichting alcohol (€ 1,7 miljoen). Naar het ministerie van BZK werd budget overgeboekt voor hulp aan risicogezinnen (€ 1,0 miljoen). Voor de oprichting van een Centrum Gezond Leven bij het RIVM vond een overheveling plaats naar operationele doelstelling Programmering onderzoek/ontwikkeling (€ 0,4 miljoen).

2. Vermijden onnodige ziektelast door chronische ziekten

Het verschil wordt grotendeels verklaard door de technische overheveling naar de operationele doelstelling Programmering onderzoek en ontwikkeling (€ 0,5 miljoen) in verband met uitvoering van programma’s door ZorgOnderzoek Nederland en het agentschap RIVM. Lagere uitgaven door de vertraging van de invoering Nationaal Programma Kankerbestrijding (€ 0,3 miljoen) en de vrijval van de middelen voor de overdracht van screeningen (€ 0,5 miljoen).

3. Bestrijden van infectieziekten

De belangrijkste wijzigingen waren de verhoging van de uitgavenraming voor het Voorkomen van Infectieziekten (€ 10,7 miljoen), de desaldering van geraamde ontvangsten uit het Fonds Economische structuurversterking (FES) voor de ontwikkeling van het Respiratoir Synctieel Virus (RSV; € 3,7 miljoen), een overheveling naar de premiemiddelen voor de toevoeging van de pneumokokkenvaccinatie voor zuigelingen aan het Rijksvaccinatieprogramma (€ 14,9 miljoen), de overheveling van het budget voor het Strategisch vaccinonderzoek naar artikel 98 (€ 2,2 miljoen) en de overheveling naar operationele doelstelling Programmering onderzoek en ontwikkeling (€ 14,1 miljoen) in verband met uitvoering van programma’s door ZorgOnderzoek Nederland en het RIVM. Verder werd de uitgavenraming verlaagd (€ 3,7 miljoen) vanwege een vertraging van het Programma Infectieziektenbestrijding én de lagere opstartkosten van de internationale activiteiten.

Tot slot zijn er hogere uitgaven (€ 1,7 miljoen) dan geraamd door een betaling (€ 4,4 miljoen) aan het agentschap NVI voor de sachettering van de antivirale middelen.

4. Toegankelijkheid en kwaliteit voorzieningen preventieve zorg

De uitgavenraming is verhoogd inzake de BTW-problematiek van het Tolk- en Vertaalcentrum Nederland (€ 1,6 miljoen), de meerkosten van de stichting Koppeling (€ 3,6 miljoen) en de overheveling naar operationele doelstelling Programmering onderzoek en ontwikkeling (€ 0,9 miljoen) in verband met de uitvoering van programma’s door ZorgOnderzoek Nederland en het RIVM. Tot slot is bij eerste suppletore begroting de uitgavenraming verhoogd met € 20,0 miljoen voor de invoering van het Elektronisch kinddossier jeugdgezondheidszorg (EKD jgz). Door een wijziging van de invoeringsstrategie van het EKD jgz is dit bedrag in 2006 niet uitgegeven. Wel is een verplichting van € 14,3 miljoen aangegaan met de Stichting EKD.nl voor de uitvoering van het project Elektronisch kinddossier voor de periode september 2006 tot en met december 2008.

De motie Verhagen (kamerstukken 30 300 XVI, nr. 9) inzake extra middelen voor preventief jeugdbeleid (€ 10 miljoen) is uitgevoerd.

5. Bevorderen gezonde en veilige leefomgeving

Het verschil wordt grotendeels verklaard door een overboeking naar het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor de Commissie Het Werkend Perspectief (€ 0,9 miljoen).

6. Coördinatie en nazorg bij crises en rampen

Het verschil wordt grotendeels verklaard door de overheveling naar operationele doelstelling Programmering onderzoek en ontwikkeling (€ 1,7 miljoen) in verband met uitvoering van programma’s door ZorgOnderzoek Nederland en het RIVM en door de vrije ruimte in het budget voor het opvangen van rampen en crises (€ 2,1 miljoen).

7. Consumenten- en productveiligheid

De uitgavenraming werd verhoogd voor controles in het kader van medebewind door het Centraal Orgaan voor Kwaliteitsaangelegenheden in de Zuivel (€ 0,5 miljoen), Productschap Vis (€ 0,1 miljoen) en Productschap Eieren (€ 0,1 miljoen). De instellingssubsidie aan het Voedingscentrum Nederland werd verhoogd (€ 0,4 miljoen). Met betrekking tot de VWA werd de uitgavenraming verlaagd wegens efficiencytaakstellingen (motie Dittrich (€ 2,0 miljoen en motie Verhagen € 0,6 miljoen). Een voor de VWA gereserveerd bedrag van€ 1,4 miljoen is niet uitgegeven in afwachting van duidelijkheid over de financiële situatie bij de VWA.

8. Programmering onderzoek en ontwikkeling

Het verschil wordt voor het belangrijkste deel verklaard door de overheveling van gelden naar de centrale budgetten van ZorgOnderzoek Nederland (€ 13,9 miljoen) en het agentschap RIVM (€ 31,0 miljoen) in verband met de uitvoering programma’s door ZorgOnderzoek Nederland en het agentschap RIVM. Verder is de uitgavenraming verhoogd door een overheveling van artikel 30 als gevolg van een reorganisatie (€ 3,4 miljoen).

10. Voorkomen drugsgebruik

Het verschil wordt voor een belangrijk deel verklaard door een overheveling van operationele doelstelling Verslavingszorg in verband met de instellingssubsidie aan het Trimbos Instituut (€ 2,1 miljoen) en een overheveling naar operationele doelstelling Consumenten- en productveiligheid (€ 0,8 miljoen).

11. Verslavingszorg

Het verschil wordt voor een belangrijk deel verklaard door een overboeking van middelen van de ministeries van BZK € 1,0 miljoen) en Justitie (€ 0,7 miljoen) in verband met de heroïnebehandeling van verslaafden en een overheveling naar operationele doelstelling Voorkomen drugsgebruik (€ 2,1 miljoen).

Apparaatsuitgaven

Hogere uitgaven door de overheveling van de apparaatskosten uit artikel 30 in verband met de reorganisatie van een directie (€ 1,2 miljoen). Voorts heeft onderuitputting plaatsgevonden (€ 0,2 miljoen).

Ontvangsten

Verlaging van de ontvangstenraming wegens een te hoge raming bestuurlijke boetes (€ 1,4 miljoen). Verder zijn er hogere ontvangsten als gevolg van een bijdrage uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) voor het Respiratoir Synctieel Virus (€ 3,7 miljoen) en door in het verleden te hoog verstrekte subsidievoorschotten (€ 2,3 miljoen).

Premie

Bedragen in € miljoen

Bron: VWS

Toelichting:

Toelichting op de definitieve uitgaven 2005

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds het Jaarverslag 2005. De volumemutatie in 2005 wordt voor € 4,7 miljoen veroorzaakt door het saldo van neerwaartse bijstellingen op basis van nieuwe gegevens van de NZa over 2005 en voor de resterende € 3,8 miljoen door lagere subsidierealisaties.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2006

De tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2006 sinds de opstelling van de Begroting 2006.

De sector preventieve zorg (entadministraties) is sinds de Begroting 2006 opgehoogd ten behoeve van de invoering per 1 juni 2006 van de pneumokokkenvaccinatie (€ 14,9 miljoen). Daarnaast wordt vanaf 2006 de uitvoering van de hielprik verantwoord op dit artikel (€ 2,5 miljoen). Ook zijn met ingang van 2006 de laatste premiesubsidies op deze sector naar de VWS-Begroting overgeheveld (€ 0,6 miljoen).

21.3 Operationele doelstellingen

21.3.1 Het aantal rokers verminderen, het aantal volwassen mensen met overgewicht stabiliseren en het aantal kinderen met overgewicht verminderen, meer mensen te laten bewegen, gezonder te laten eten en matiger te laten drinken

Prestatie-indicatoren:

⁴ Transvetzuren zijn voor de volksgezondheid de meest ongunstige vetzuren.

⁵ Beweegnorm (Nederlandse Norm Gezond Bewegen, NNGB): op minstens 5 dagen per week minstens 30 minuten matig intensief bewegen.

Fitnorm: op minstens 3 dagen per week minstens 20 minuten intensief bewegen.

⁶ De definitie van «inactiviteit» is: zowel in de zomer als in de winter op geen enkele dag van de week 30 minuten matig intensief bewegen.

Toelichting:

2. en 3. In 2007 zal de monitoring worden verbeterd zodat het behalen van de doelstelling zorgvuldig kan worden gemeten. De voortgang is gemeld aan de Tweede Kamer (kamerstukken 22 894, nr. 112).

4., 5. en 8. De gegevens uit de Voedselconsumptiepeiling (VCP) worden gebruikt om het behalen van de doelstellingen te monitoren. De rapportages van de volgende VCP over kinderen zullen naar verwachting in 2007 zijn afgerond, die over de basisbevolking naar verwachting in 2010.

6. en 7. In de nota «Tijd voor sport» is het sportbeleid vastgelegd voor de periode tot en met 2010. De streefwaarden voor de prestatie-indicatoren richten zich op de lange termijn.

9. Het realisatiecijfer is bekend geworden in oktober 2005. De doelstelling voor 2010 is in 2005 al bereikt.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel. De tweede tranche van het wetsvoorstel zal naar verwachting medio 2007 naar de Ministerraad gezonden worden.

2. De gegevens zijn verzameld en worden geanalyseerd ten behoeve van een eindrapportage in najaar 2007.

5. Op 11 januari 2006 heeft STIVORO de Richtlijn tabakspreventie in lokaal gezondheidsbeleid gelanceerd. Dit is een hulpmiddel voor lokale beleidsmakers (gemeenten, GGD-en) om het lokale tabaksontmoedigingsbeleid vorm te geven. De richtlijn biedt praktische ondersteuning bij het formuleren van eigen beleid en bij de praktische uitwerking daarvan.

6. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

8. Het nationaal programma geeft een overzicht van de maatregelen die genomen kunnen worden om het tabaksgebruik verder terug te dringen. Op basis van dit programma wordt door KWF Kankerbestrijding, Astma Fonds, Nederlandse Hartstichting, STIVORO en VWS jaarlijks een actieplan opgesteld met concrete maatregelen voor het komende jaar. Het Actieplan 2006 is als bijlage bij het programma aan de Kamer aangeboden. Het Actieplan 2007 is op 22 december 2006 naar de Kamer gezonden (kamerstukken 22 894, nr. 114).

21.3.2 Ziektelast door chronische ziekten vermijden

Prestatie-indicatoren

Toelichting:

1. In 2005 zijn 1622 mensen getraceerd. Inmiddels zijn 9919 mensen opgespoord.

2. De deelname aan het uitstrijkje stijgt, maar het aantal vrouwen at risk ook. Eind 2006 is een proef gestart met thuistests voor vrouwen die 2x niet reageren op de uitnodiging.

3. Op dit moment is nog geen percentage bekend. In de Preventienota «Kiezen voor gezond leven» heeft het Kabinet aangekondigd dat in 2025 65% van de diabetespatiënten geen complicaties mag hebben. Momenteel wordt een diabetesprogramma ontwikkeld om dit te realiseren en met het RIVM worden afspraken gemaakt over indicatoren om de voortgang te volgen.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. De wetswijziging zal worden voorgelegd aan het nieuwe kabinet.

5. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

7. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

Beleidsprestaties – premiegerelateerd

Toelichting:

1. Op 22 december 2006 zijnvoorlopige vergunningen op grond van de Wet op het bevolkingsonderzoekverleend.

21.3.3 Bestrijden van infectieziekten met ernstige klachten of overlijdensrisico

Prestatie-indicatoren:

¹ Er zijn 3 vaccinaties nodig voor langdurige bescherming in een minimale periode van 6 maanden. Mensen die drager van het virus zijn of antistoffen hebben aangemaakt door een eerder infectie zijn al beschermd (3 482 mensen). Zij komen niet in aanmerking voor vervolgvaccinaties.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. De professionele aansturing van de infectieziekteketen is verbeterd door de vorming van het Centrum Infectieziektebestrijding bij het RIVM en activiteiten die dit centrum heeft ondernomen. Voor het verbeteren van de bestuurlijke keten wordt wetgeving voorbereid.

4. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

1. In april 2006 is het RVP uitgebreid met de vaccinatie van zuigelingen tegen pneumokokken.

21.3.4 Toegang en kwaliteit van lokale voorzieningen van preventieve zorg borgen

Prestatie-indicatoren:

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

2. Met onze brieven van 16 oktober 2006 (kamerstukken 29 689, nr. 116) en 18 december 2006, (kamerstukken 29 689, nr. 126) hebben wij u geïnformeerd over de Wettelijke regeling van de categorie voor illegalen die in aanmerking komt voor van overheidswege gefinancierde zorg, welke zorg dat kan zijn, hoe die zorg wordt gefinancierd en de juridische structuur van de uitvoeringsorganisatie.

3. Voorts zijn op basis van de RSU extra middelen beschikbaar gesteld (€ 10 miljoen) voor preventief jeugdbeleid (motie Verhagen,kamerstukken 30 300 XVI, nr. 9).

5. De infrastructuur voor de Lokale en nationale Monitor Volksgezondheid is afgerond en kan door GGD’en en thuiszorgorganisaties worden gebruikt voor de verzameling van gegevens en de weergave van de resultaten. Het RIVM beheert de infrastructuur en is in staat de lokale resultaten onderling te vergelijken en te verwerken tot een landelijk beeld (www.monitorgezondheid.nl).

7. Inmiddels zijn 9 samenwerkingsverbanden tot stand gekomen. Het programma loopt tot en met 2008 (Bron: ZonMw)

8. Het RIVM Centrum Jeugdgezondheid ontwikkelt de «Richtlijn Vroegsignalering Psychosociale Problematiek voor de jeugdgezondheidszorg». De richtlijn moet toepasbaar en bruikbaar zijn in meerdere sectoren in het domein jeugd, zoals onderwijs en kinderopvang. Gepland is, dat de richtlijn eind 2007 gereed is.

10. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

11. Op 26 juli 2006 is door GGD Nederland en ActiZ, met instemming van de VNG, de Stichting EKD Nederland opgericht. Deze stichting heeft ten doel het realiseren, beheren en onderhouden van het landelijk Elektronisch Kinddossier voor de Jeugdgezondheidszorg. Voor de jaren 2006 tot en met 2008 heeft de stichting een projectsubsidie van VWS ontvangen. De Stichting heeft het traject van Europese aanbesteding van de aanschaf van het EKD jgz gestart. Dit traject zal, volgens planning, in april 2007 zijn afgerond, waarna de ontwikkeling van het EKD jgz kan worden gestart. Voorzien is het elektronisch kinddossier op 1 januari 2008 landelijk van start te laten gaan. Het handboek eenheid van taal is in 2005 door het Platform Jeugdgezondheidszorg ontwikkeld en is gebruikt voor de ontwikkeling van de basisdataset voor het elektronisch kinddossier jeugdgezondheidszorg (www.rivm.nl/jeugdgezondheid/jgz/richtlijnen)

21.3.5 Een gezonde en veilige leefomgeving bevordere

Prestatie-indicatoren:

Toelichting:

De prestatie-indicatoren zijn in 2006 niet gemeten.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

5. Het programma is in uitvoering. Er vindt een tussenmeting plaats in 2007 (het ministerie van BZK inventariseert)

6. Op 27 november 2006 is mede namens de Ministers van VWS, OC&W en LNV de eindnota van het Actieprogramma Gezondheid en Milieu door de Staatssecretaris aan de Tweede Kamer aangeboden (kamerstukken 28 089, nr. 17).

21.3.6 Adequate structuur borgen voor crisisbeheersing, rampenbestrijding en geneeskundige hulpverlening bij rampen en ongevallen

Prestatie-indicatoren:

Toelichting

Voor deze indicatoren zijn alleen streefwaarden op langere termijn geformuleerd. Alleen voor indicator 4 is een realisatie 2006 bekend.

1. Er zijn 35 GGD-regio’s en 24 GHOR-regio’s. In 12 van de 24 GHOR-regio’s is één GGD actief en komen de buitengrenzen overeen. In de andere GHOR-regio’s zijn er óf meerdere GGD’en actief óf komen de buitengrenzen van GGD en GHOR-regio niet geheel overeen.

2. Het % GHOR-bureaus dat 90% van de wettelijke taken uitvoert is moeilijk te meten. Op basis van de intensieve contacten tussen het ministerie van BZK en de GHOR-bureaus (hier zijn 3 accountmanagers van BZK voor vrijgesteld) is echter bekend dat de meeste GHOR-bureaus hun taken naar behoren uitvoeren.

3. Volgens de Raad van Regionaal Geneeskundig Functionarissen geven alle regio’s aan, dat ze afspraken hebben over psychosociale nazorg, waarbij 19 regio’s die afspraken ook vastgelegd hebben. Knelpunten zijn de bekostiging van piketfuncties en het uitsluiten van psychosociale nazorg bij rampen in de Wmo.

5. 13 van de 24 GHOR-regio’s zijn HKZ-gecerticifeerd,

6. Alle regio’s hebben infectieziektedraaiboeken waarbij grieppandemie centraal staat. Oefenen maakt daar onderdeel van uit.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. Het programma verloopt voorspoedig. Inmiddels zijn 10 projecten gehonoreerd en loopt de subsidieronde voor de overige 20 projecten.

2. Voornemens hiertoe zijn opgenomen in de Memorie van Toelichting van de concept Wet op de Veiligheidsregio’s en de concept Wet op de Publieke Gezondheid.

3. In de beleidsvisie Traumazorg 2006–2010 (kamerstukken 29 247, nr. 37) zijn teksten over de GHOR opgenomen. Op regionaal niveau nemen RGF’en deel aan de inrichting van de acute zorgketens. Op landelijk niveau neemt de Raad van RGF’en deel aan het platform acute zorg.

4. Er is regulier overleg met het Ministerie van Defensie, waarbij afstemming plaatsvindt over de samenwerking binnen het calamiteitenhospitaal. Met betrekking tot de regionale invulling van de Civiel Militaire Bestuursafspraken streeft het ministerie van Defensie ernaar om in elke regio een liaisonfunctionaris te installeren die een gedetailleerdere regionale invulling kan geven aan de bijstandsafspraken. Nog niet elke regio heeft een dergelijke liaisonfunctionaris.

6. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

21.3.7 De gezondheid van de consument beschermen

a. Voedselveiligheid

Prestatie-indicatoren:

Toelichting:

1. en 2. Er zijn geen streefwaarden voor 2006 gedefinieerd. Na het opstellen van de begroting is de realisatie 2005 van het aantal dierproeven bekend geworden. Ter informatie is dat in de tabel opgenomen.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. De voortgang is gemeld aan de Tweede Kamer (kamerstukken 26 991, nr. 148). Er komt geen nationale norm voor salmonella omdat deze al Europees is vastgesteld.

3. Nederland is voor voortgang erg afhankelijk van de EU. Nederland heeft haar standpunt gezonden aan de EU. De voortgang is gemeld aan de Tweede Kamer (kamerstukken 29 515, nr. 172).

4. De verordeningen Claims en Verrijking zijn binnen de EU aangenomen. Er wordt nog gewerkt aan het nationale beleid. Hiertoe is onder andere een notificatie ingezet voor een vrijstelling voor verrijking met foliumzuur en vitamine D.

5. Het opzetten van een alles omvattend monitoringsysteem bleek te hoog gegrepen. Deze is nu beperkt tot het meten van salmonella en campylobacter. Hiervoor zal naar verwachting voor 2008 een indicator worden opgesteld.

6. Het onderzoek loopt conform planning.

b. Letselpreventie en productveiligheid

Toelichting opmerkelijke verschillen:

1., 2. en 3. Het betreft voorlopige cijfers. De definitieve cijfers zijn naar verwachting in het najaar beschikbaar.

4. De cijfers 2006 zijn naar verwachting in 2008 bekend.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

4. Om de bescherming van consumenten tegen risico’s van chemische stoffen in producten te verbeteren is het project Versterking Eigen Verantwoordelijkheid Ondernemers opgezet. In meerdere sectoren (speelgoed, huishoudelijke chemicaliën) heeft het bedrijfsleven acties in gang gezet om de eigen kennis over stoffen die in hun producten zijn toegepast te vergroten en de informatieoverdracht richting consumenten te verbeteren. Met de importeurs van bamboeplantjes (Lucky Bamboo) is ter wering van de tijgermug een convenant afgesloten.

5. Met de GGD’en is overeengekomen dat zij namens de Minister van VWS vergunningen zullen afgeven aan ondernemers die voldoen aan de wettelijk vastgelegde hygiënevoorschriften. Voor de vergunningen zal een met de GGD overeengekomen landelijk uniform kostendekkend tarief worden gehanteerd. De VWA zal op basis van informatie van de GGD (geautomatiseerde databestand waarin de status van ondernemers is aangegeven) handhavend optreden tegen ondernemers zonder vergunning.

21.3.8 Onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten op het terrein van de volksgezondheid en zorg integraal programmeren

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

21.3.9 Seksuele en reproductieve gezondheid bevorderen

Prestatie-indicatoren:

Toelichting:

De realisatiecijfers over 2006 zijn pas in 2007 bekend. Daarom wordt hier volstaan met de cijfers over 2005.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

21.3.10 Drugsgebruik voorkomen en gezondheidsrisico’s beperken

Prestatie-indicatoren:

Toelichting:

1. Recentere cijfers (Trimbos instituut) zijn pas beschikbaar na afronding van het onderzoek. Naar verwachting zal dit in 2008 zijn.

2. Recentere cijfers (Europese Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugverslaving) zijn naar verwachting eind 2007 beschikbaar.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

3. Aan circa 10 bezoekende delegaties is informatie verstrekt over het Nederlandse drugsbeleid. Verder is geïnvesteerd in bilaterale betrekkingen waarbij via werkbezoeken, workshops en conferenties het Nederlandse drugsbeleid en de praktijk wordt toegelicht. Voorts is een begin gemaakt met het actualiseren van communicatiemiddelen om de ambassades in het buitenland op een actieve manier te informeren over het Nederlandse drugsbeleid. Dit wordt in 2007 afgerond.

4. In mei 2006 heeft het Drugsoverleg op hoog niveau met Frankrijk plaatsgevonden. Tijdens dit overleg stonden uitwisseling van kennis en ervaringen en het maken van afspraken over toekomstige samenwerking centraal. Met de VS zijn er expertmeetings geweest.

21.3.11 Een kwalitatief goed en toegankelijk aanbod van verslavingszorg, dat aansluit op de zorgvraag, in stand houden

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

3. De deelname aan de LCMR is onvoldoende; het wetgevingstraject wordt daarom gestart.

21.4 Overzicht evaluatie-onderzoek

Toelichting:

1. De Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2006 is in de maand juni gepresenteerd. De bevindingen van deze verkenning zijn onder andere betrokken bij het opstellen van de Preventienota «Kiezen voor Gezond Leven» van 6 oktober 2006.

2. Het effectonderzoek Evaluatie Jeugdgezondheidszorg 2006 is in de maand november afgerond. De uitkomsten van deze evaluatie worden op korte termijn aan de Tweede Kamer aangeboden.

3. In 2006 heeft ZonMw de opdracht gekregen een groot stimuleringsprogramma uit te voeren. In afwachting van de uitkomsten van deze opdracht is de start van de evaluatie uitgesteld.

4. Deze evaluatie is uitgevoerd door het bureau Intraval in opdracht van het Ministerie van Justitie. Het eindrapport wordt in 2007 verwacht.

5. Door de late instroom van cliënten is de planning van het onderzoek opgeschoven.

BELEIDSARTIKEL 22: CURATIEVE ZORG

22.1 Algemene beleidsdoelstelling

Zorgen dat er een kwalitatief hoogwaardige, toegankelijke en betaalbare curatieve zorgverlening is ter bevordering van de lichamelijke en geestelijke gezondheidssituatie van de Nederlandse bevolking.

De belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid in 2006 waren:

• Invoering van een nieuw bekostigingssysteem voor huisartsen. Op 1 januari 2006 is een nieuwe bekostigingssystematiek voor huisartsenzorg ingevoerd en vastgelegd in de WMG. In dit nieuwe systeem krijgt de huisarts een inschrijftarief van € 52 per jaar voor elke patiënt die op naam staat ingeschreven. Daarnaast mag de huisarts een consulttarief van maximaal € 9 per verrichting in rekening brengen. Tot slot kunnen huisartsen en zorgverzekeraars tariefafspraken maken over drie modules: praktijkondersteuning, populatiegebonden vergoedingen en vergoedingen in het kader van modernisering en innovatie. Het nieuwe systeem wordt gedurende 2006 en 2007 gemonitord. Definitieve resultaten over 2006 komen in de loop van 2007 beschikbaar.

• In werking treden van de Wet ambulancezorg. De behandeling van de Wet ambulance zorg (WAZ) in de Eerste Kamer is eind november 2006 aangehouden tot gelijktijdige behandeling met de Wet op de veiligheidsregio’s (WVR) kan plaatsvinden. De huidige Wet ambulancevervoer blijft dus nog van kracht. Beoogde elementen van de WAZ, zoals de vorming van regionale ambulancevoorzieningen (RAV) als enige regionale contractpartij voor verzekeraars en openbaar bestuur en differentiatie van vervoer onder regie van de meldkamer blijven wel op de agenda.

• Registratie van DBC’s door categorale instellingen. In 2006 is het grootste deel van de categorale instellingen reeds begonnen met registratie op basis van DBC’s. Dialyse centra en radiotherapeutische instellingen declareerden daarbij tevens met DBC’s in 2006. In een aantal sectoren moeten nog homogene DBC’s ontwikkeld worden voordat gedeclareerd kan worden (sector epilepsie, longrevalidatie/astma, revalidatie).

• Experimenteren met transmurale DBC’s. Het jaar 2006 heeft in het teken gestaan van het realiseren van de randvoorwaarden om een goede uitvoering en evaluatie van de keten DBC Diabetes per 1 januari 2007 mogelijk te maken. Hiertoe is een beleidsregel voor geïntegreerde eerstelijnszorg en innovatie per 1-1-2007 van kracht geworden. Daarnaast heeft Zorg onderzoek Nederland en Medische wetenschappen (ZonMW) 10 pilotregio’s geselecteerd met als doel te experimenteren met diabeteszorggroepen en de inkoop en levering van diabeteszorg via keten DBC Diabetes. Tevens zijn alle voorbereidingen getroffen voor evaluatie, declaratie en uitvoeringsaspecten. De rapportage hierover zal naar verwachting eind 2008 begin 2009 beschikbaar zijn.

• Registratie van DBC’s in de Geestelijke Gezondheidszorg. De uitvoering van het spoorboekje DBC GGZ dat leidt tot DBC declaratie per 1 januari 2008(kamerstukken 29 248, nr. 26) ligt op schema. De registratie van zorgaanbieders op basis van DBC’s loopt en het aantal leveringen aan het DBC Informatie Systeem (DIS) neemt toe.

• Maatschappelijk verantwoorden via een webbased applicatie. Als gevolg van het uitblijven van een goed werkende internetapplicatie is de wettelijke verplichting om verantwoording af te leggen conform het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording met één jaar uitgesteld tot 1 januari 2007. Zorginstellingen worden aangemoedigd om voor verslagjaar 2006 vrijwillig deel te nemen aan het Jaardocument, waarmee zij vrijstelling genieten van de vele afzonderlijke verantwoordingsverplichtingen.

• Vergoedingssysteem dure geneesmiddelen. In 2005 heeft VWS een onderzoek laten uitvoeren naar de mogelijke knelpunten rond de verstrekking en de bekostiging van dure geneesmiddelen en weesgeneesmiddelen. De bekostiging van dure geneesmiddelen is hierop met ingang van 2006 aangepast (kamerstukken 24 124, nr. 121,kamerstukken 24 124, nr. 124,kamerstukken 29 477, nr. 121 enkamerstukken 29 477, nr. 124). Geneesmiddelen komen sneller voor extra vergoeding in aanmerking en alle ziekenhuizen krijgen nu een budgetvergoeding van 80% van de kosten. Daarnaast is de beleidsregel weesgeneesmiddelen van kracht geworden waarbij, na ophoging, ziekenhuizen nu 100% vergoeding krijgen voor deze (zeer hoge) kosten. Met de aangepaste beleidsregel en de beschikbaar gestelde additionele middelen (€ 112 miljoen in 2006 en € 120 miljoen in 2007) is er meer financiële ruimte voor het behandelen van de patiënten met dure geneesmiddelen. De aanpassingen hebben er daarnaast toe geleid dat in 2006 zes nieuwe geneesmiddelen en vier nieuwe indicaties voor bestaande middelen zijn toegelaten tot de beleidsregel. Dit is aanzienlijk meer dan in de voorgaande jaren. Nadere resultaten van het monitoren van de kosten worden begin 2007 verwacht.

• Afbakening van de ontwikkel- innovatiefunctie en de topreferente functie van de UMC’s. Eind 2006 hebben de ministeries VWS en OCW de nota «Publieke Functies van de UMC’s in een marktomgeving» uitgebracht. De invoering van een systeem van gereguleerde marktwerking in de zorg vraagt om een scherpere afbakening van de ontwikkel- innovatiefunctie en de topreferente functie van de UMC’s. De bekostiging van deze bijzondere functies ligt vast in de academische component en de functies zijn zuiverder gedefinieerd door afspraken te maken over de legitimering ervan. Zo is de noodzakelijke scheiding aangebracht tussen vormen van zorg die aan de markt overgelaten worden en functies die vanwege hun publieke karakter bijzondere bekostiging noodzakelijk maken.

22.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

1. Eerstelijns zorg

• De instellingssubsidie van € 3,4 miljoen aan het Nederlands Instituut voor eerstelijns gezondheidszorg (NIVEL), die op dit artikel was geraamd, is verantwoord op beleidsartikel 30, paragraaf 30.3.3 (eerste suppletore wet).

• Activiteiten van 1e lijns Geestelijke Gezondheids Zorg (GGZ) projecten zijn met een aanzienlijke vertraging van start gegaan. Door middel van bijeenkomsten met het veld is getracht te bepalen wat het veld nodig heeft t.a.v. het versterken van de eerstelijns GGZ en om hun rol in het zorgstelsel en bij de overheveling van de geneeskundige GGZ op zich te kunnen nemen. Dit heeft aanzienlijk meer tijd gekost dan verwacht.

Ook zijn er minder activiteiten ontwikkeld in het kader van de «Aanjaagteams», de Modernisering van de 1e lijn en de «Benchmark huisartsen» waardoor voor een bedrag van in totaliteit circa € 1 miljoen minder is uitgegeven.

• Er zijn twee voorgenomen onderzoeken op het gebied van de palliatieve zorg van circa € 0,5 miljoen door de directie Langdurige Zorg gefinancierd.

2. Spoedeisende Medische Hulpverlening

De begrote bijdrage van VWS in de exploitatiekosten van het nieuwe digitale radionetwerk voor mobiele communicatie van hulpdiensten (C2000) van € 6,4 miljoen is bij het ministerie van BZK verantwoord.

Voor de verdere realisatie en operationalisering van de Landelijke Meldkamer Ambulancezorg (LMAZ) is aan het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD) een opdracht verleend van € 1,0 miljoen. Dit bedrag is overgeheveld vanuit de premie.

3. Tweedelijns zorg

Ten behoeve van de verdere ontwikkeling en invoering van diagnose behandelingcombinaties (DBC) in de (geestelijke gezondheids)zorg is € 8,3 miljoen meer uitgegeven dan geraamd. Dit is hoofdzakelijk uitgegeven aan werkzaamheden van de projectleiding DBC/GGZ (€ 3,9 miljoen), de bouw en onderhoud van het DBC Informatiesysteem (€ 2,9 miljoen), de veegploeg (€ 1,1 miljoen) en de meerkosten voor de Stichting DBC Onderhoud (€ 0,5 miljoen).

In het kader van het meerjarenprogramma Kennisinfrastructuur en innovatie kwaliteit is voor € 2,9 miljoen subsidie verleend aan het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg, terwijl die geraamd was op beleidsartikel 30.

Voor het project Maatschappelijke Verantwoording is € 0,8 miljoen extra uitgegeven ten opzichte van de oorspronkelijke begroting. De afwijking is te verklaren door hogere uitgaven aan Alivio, het informatie systeem ter ondersteuning aan het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording. Bij de oplevering van het systeem bleek deze niet te voldoen aan de gestelde eisen van VWS. Onduidelijkheid in de opdracht en miscommunicatie met de opdrachtnemer zijn hiervan mede oorzaak. Vele pogingen om het systeem alsnog op orde te krijgen hebben niet tot het gewenste resultaat geleid. Dit heeft echter wel een aanzienlijk bedrag aan meerkosten met zich meegebracht. Ten slotte is op grond van een gerechtelijke uitspraak een bedrag van € 1,5 miljoen betaald aan een AWBZ-instelling voor de medische hulpverlening aan illegalen over voorgaande jaren.

De geplande subsidie van € 2,8 miljoen voor het P&K project van de Orde van medische specialisten is, door teleurstellende resultaten in het voorgaande ontwikkeltraject van de ICTapplicatie PARTS (zgn. elektronisch medisch dossier voor de psychiatrische praktijk), niet verleend.

De bijdrage van € 1,3 miljoen aan het Landelijk Actieprogramma Kwaliteit bij ZonMW voor wat betreft de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), die op dit artikel was geraamd, is verantwoord op beleidsartikel 21 (eerste suppletore wet).

Tot slot is er door uitstel van de overheveling van de GGZ is ten laste van het budget «Indicatiestelling» voor circa € 0,9 miljoen minder subsidie verleend dan gepland.

Ontvangsten

Door vaststelling van in het verleden verleende subsidies is € 1,0 miljoen meer ontvangen dan oorspronkelijk geraamd. Door onvoorziene omstandigheden (bijv. het later starten van projecten) zijn minder activiteiten uitgevoerd of zijn activiteiten goedkoper uitgevoerd.

Premie

Bedragen in € miljoen

Bron: VWS

Toelichting op de definitieve uitgaven 2005

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds het Jaarverslag 2005.

De totale aanvullende overschrijding 2005 bij de Ziekenhuizen bedraagt – na verwerking van de groeiruimte – € 165 miljoen. Na verwerking van de maartcijfers van de NZa bedraagt de totale overschrijding in 2005 € 329 miljoen. Hiervan was € 164 miljoen al verwerkt in het Jaarverslag 2005. De aanvullende tegenvaller ten opzichte van het Jaarverslag 2005 bedraagt dus € 165 miljoen. De hogere realisatie voor Medisch specialistische zorg is een gevolg van de bijstelling van de lumpsummen met € 78,8 miljoen. Dit wordt met name veroorzaakt door de productieontwikkeling in 2004 en de voor 2005 geschatte productieontwikkeling.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2006

De tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2006 sinds de opstelling van de Begroting 2006. De beschikbare Groeiruimte over 2006 is aan de diverse sectoren toebedeeld. De nominale bijstelling over 2006 voor de curatieve zorg bedroeg € 295,4 miljoen. Hieronder volgt een toelichting van de belangrijkste technische- en volumemutaties:

• Bij de Huisartsen is, naast de toegekende groeiruimte over 2006 (€ 17,4 miljoen) sprake van een overschrijding van € 190,3 miljoen. Hiervan wordt € 65 miljoen verklaard door een overschrijding op de modules Praktijkondersteuning Huisartsen en Modernisering & Innovatie. Het grootste deel van het restant van de overschrijding betreft een saldo van de consult- en de inschrijftarieven. Het uitgavencijfer bij de huisartsen is (evenals bij de andere sectoren waarvoor geen NZa-budget geldt) gebaseerd op informatie over de schade Zvw, afkomstig van het CVZ. In die schade zijn ook de balansposten van verzekeraars opgenomen. Dit betreft de schade die verzekeraars nog verwachten voor het jaar 2006, bovenop de al verwerkte declaraties over 2006. Voor de evaluatie van het Vogelaarakkoord zal gebruik worden gemaakt van cijfers van Vektis en Nivel, die een meer directe aansluiting met de uiteindelijk gedeclareerde en betaalde tarieven voor consulten, inschrijvingen en passanten bieden. De definitieve cijfers van Vektis en Nivel zullen naar verwachting medio 2007 beschikbaar zijn.

• De overschrijding bij de Gezondheidscentra (€ 28,8 miljoen) is ontstaan doordat in 2006 de totale afkoopsom is ingeboekt van afbouw van de subsidieregeling 2007 en 2008. In 2007 en 2008 krijgen gezondheidscentra respectievelijk 90% en 60% van de subsidieregeling, prijspeil 2005. Dit betekent dat zij voor de overige 10% (in 2007) en 40% (in 2008) kunnen onderhandelen met zorgverzekeraars op basis van de beleidsregel geïntegreerde eerstelijnszorg en innovatie.

• De mutatie bij Tandheelkundige zorg betreft met name de ophoging van de raming voor kunstgebitten met € 119 miljoen, welke voorheen onder het hulpmiddelenkader (artikel 26) werden verantwoord.

• Bij Fysiotherapie is de raming voor 2006 naar boven bijgesteld ten behoeve van verwachte meerkosten bij het experiment vrije prijzen (€ 17 miljoen).

• In de sector Verloskunde wordt de mutatie vooral verklaard door de vergoeding van de 2e termijn echo met ingang van 2006. Daarnaast is sprake van meeruitgaven voor prenatale screening en counseling door verloskundigen.

• Bij Kraamzorg is naast de doorwerking van de meevallende uitgaven over 2005 (€ 37 miljoen) in 2006 sprake van een aanvullende meevaller van € 52 miljoen over 2006. De lagere uitgaven zijn het gevolg van een lager geboortecijfer en de effecten van het indicatieprotocol en invoering van de veilingsystematiek. Daarnaast was mogelijk sprake van een overschatting van het aandeel van de particulier verzekerden in de uitgavenraming voor deze sector door de ruimere pakketten waarvoor door particulier verzekerden gekozen kon worden (zie ook Bijlage 1 Financieel Beeld Zorg).

• In de Begroting 2007 werd bij de Ziekenhuizen een overschrijding in 2006 gemeld van € 192 miljoen. Na verwerking van de maartcijfers van de NZa is de overschrijding in 2006 met € 4 miljoen toegenomen tot € 196 miljoen. Deze overschrijding is gebaseerd op de voor 2006 gemaakte productieafspraken. De omvang van de nacalculatie bepaalt in hoeverre de uiteindelijke realisatie van 2006 zal afwijken van de hier gemelde overschrijding. De hogere uitgaven bij de ziekenhuizen worden daarnaast veroorzaakt doordat in de Begroting 2007 extra middelen beschikbaar gesteld zijn voor de kosten dure geneesmiddelen. Voor 2006 ging het om een bedrag van € 112 miljoen. Ten slotte heeft er een nominale bijstelling plaatsgevonden van circa € 170 miljoen.

• De hogere realisatie voor Medisch specialistische zorg is een gevolg van de bijstelling van de lumpsummen met € 104,7 miljoen. Dit wordt, naast de nominale bijstelling, met name veroorzaakt door de productieontwikkeling in 2004 en de voor 2005 geschatte productieontwikkeling.

• De lagere uitgaven bij Overig ziekenvervoer worden deels verklaard door de doorwerking van meevallende uitgaven in 2005 (€ 16 miljoen). Daarnaast was voor invoering van de Zvw mogelijk sprake van een overschatting van het aandeel van de particulier verzekerden in de uitgavenraming van deze sector (zie ook Bijlage 1 Financieel Beeld Zorg).

22.3 Operationele doelstellingen

22.3.1 Bevorderen dat er een kwalitatief hoogwaardig, toegankelijk en betaalbaar zorgaanbod in de eerste lijn is dat aansluit op de zorgvraag

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. In 4 regio’s (Almere, Drenthe/Zwolle, Rotterdam en Zoetermeer) is in 2006 de ontwikkeling van een set van prestatie-indicatoren afgerond voor het weergeven van feitelijke informatie over de huisartspraktijk. De regio Zoetermeer heeft op basis van de set ontwikkelde indicatoren gefungeerd als pilot-regio voor het verzamelen en plaatsen van informatie over de huisartsenzorg opwww.kiesbeter.nl. De pre-release van dit nieuwe onderdeel van KiesBeter.nl was najaar 2006 gereed. In januari 2007 wordt de informatie uit de pilot openbaar.

Vervolgens is in het najaar 2006 in alle 4 regio’s begonnen met het verzamelen van de informatie over de ontwikkelde indicatoren met behulp van een door het NIVEL ontworpen toolkit. Deze fase zal medio 2007 worden afgerond.

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

1. De voor 2006 gestelde concrete doelen zijn grotendeels bereikt. Informatie is breed verspreid en er zijn diverse instrumenten beschikbaar gekomen die lokale partijen in staat stellen de eerstelijnszorg professioneler te organiseren, zoals het prototype praktijkplan (kamerstukken 29 247, nr. 38). Tevens is de regionale ondersteuningsstructuur beter ingebed (kamerstukken 29 247, nr. 40) en is er meer ruimte ontstaan in wet- en regelgeving voor lokale initiatieven. Het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (NIVEL) heeft een monitor ontwikkeld om de voortgang te evalueren. De resultaten komen begin 2007 beschikbaar. Een eerste inventarisatie laat zien dat huisartsen meer zijn gaan samenwerken.

2. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

3. In de «Monitor fysiotherapie 2006» (kamerstukken 30 300, nr. 164) heeft de NZa de bevindingen met het experiment fysiotherapie weergegeven. Het begin van marktwerking is waarneembaar door aanwezigheid van voorkeursaanbieders, tariefdifferentiatie en onderhandelingen over producten en zorgprogramma’s. In 2006 zijn de prijzen voor fysiotherapie met vijf procent gestegen ten opzichte van 2005. Een belangrijk knelpunt blijft het ontbreken van prestatie-indicatoren waardoor de meerwaarde van bepaalde behandelingen niet inzichtelijk kan worden gemaakt. Ook is de productontwikkeling nog onvoldoende. Hierop is besloten om het experiment met een jaar te verlengen tot 31 december 2007.

22.3.2 Bevorderen dat er een kwalitatief hoogwaardig, toegankelijk en betaalbaar aanbod van acute zorg is dat aansluit op de zorgvraag

Prestatie-indicatoren:

Toelichting:

1. Het percentage van de bevolking dat binnen 45 minuten een SEH kan bereiken is ten opzichte van 2003 licht verbeterd tot ruim 98% (peildatum 1 januari 2006;kamerstukken 27 659, nr. 82). Vanaf januari 2006 zijn ziekenhuizen binnen de WTZi verplicht om wijzigingen in de bereikbaarheid van de spoedeisende hulp te bespreken in het regionaal overleg acute zorgketen. De afspraken in het regionaal overleg mogen niet leiden tot een verslechtering van de bereikbaarheid van de acute zorg.

2. Het aantal huisartsenposten is toegenomen tot ongeveer 130 in 2005 waarbij bijna 40% bij de SEH staat. De huisartsenpost is inmiddels een veelgebruikt systeem, onder andere omdat het systeem van triage meer efficiënt werkt.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. De beleidsvisie traumazorg is in april 2006 naar de Tweede kamer verzonden (kamerstukken 29 247, nr. 37). De feitelijke 24-uurs inzet van traumahelikopters is eind oktober 2006 na een gefaseerde en zeer grondige voorbereiding gerealiseerd. Gelijktijdig wordt een evaluatie-onderzoek uitgevoerd om de meerwaarde en doelmatigheid van deze vorm van dienstverlening te kunnen objectiveren.

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

1. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

2. In het vierde kwartaal van 2006 zijn de eerste processtappen gezet om te komen tot een level-indeling voor de spoedeisende hulpafdeling van ziekenhuizen. Er wordt een speciale werkgroep in het leven geroepen die zich gaat buigen over de landelijke criteria die behulpzaam kunnen zijn bij het toekennen van een SEH-level. De eerste contacten voor de werkgroep zijn in 2006 gelegd en start in het eerste kwartaal van 2007 met haar taak.

3. Invoering van de WTZi per 1/1/2006. De sturingsmogelijkheden van de minister op het punt van de acute zorg zijn duidelijker en beter dan voordien. Er is bijvoorbeeld een 45 minuten norm voor bereikbaarheid van SEH vastgelegd in de WTZi. De afspraken in het regionaal overleg mogen niet leiden tot een verslechtering van de bereikbaarheid van de acute zorg. Aanbieders van acute zorg zijn in het kader van deze bereikbaarheid bij gelegenheid op WTZi-regels gewezen.

4 en 5. Bij het verkennen van de verschillende opties voor de bekostiging van acute ziekenhuiszorg is uitgegaan van meer ruimte voor initiatief en verantwoordelijkheid van zorgaanbieders en -verzekeraars en een betere aansluiting bij de Zorgverzekeringswet. Daarnaast moet de nieuwe bekostiging doelmatigheid in de organisatie van spoedeisende zorg stimuleren. Op basis van deze uitgangspunten zijn in de tweede helft van 2006 mogelijke bekostigingsmodellen in kaart gebracht. Voor de praktische uitwerking van de nieuwe bekostigingswijze is de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) gevraagd om een uitvoeringstoets. Deze toets moet nader inzicht verschaffen in de effecten van een invoering in 2008.

22.3.3 Bevorderen dat er een kwalitatief hoogwaardig, toegankelijk en betaalbaar zorgaanbod in de tweede lijn is dat aansluit op de zorgvraag

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. Zie hiervoor de toelichting in de paragraaf Beleidsprioriteiten van dit jaarverslag.

2. De evaluatie BOPZ zal in maart/april 2007 worden afgerond. Daarnaast is in 2006 een begin gemaakt met de (meer jaren durende) monitoring van de observatiemachtiging. In november 2006 heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel zelfbinding aangenomen (kamerstukken 28 283, nr. A t/m D). Deze wetswijziging is begin 2007 in werking getreden. In 2006 is ook begonnen met de voorbereiding van de wetswijziging uitbreiding voorwaardelijke machtiging en verruiming dwangbehandeling (kamerstukken 30 492, nr. 1 t/m 5). Deze wetswijziging wordt naar verwachting begin 2007 in de Tweede Kamer besproken. Verder is gewerkt aan (verbetering van) de voorlichting en is een voorlichtingsboekje uitgebracht over klachtrecht. Tenslotte is er gewerkt aan een voorlichtingsboekje over zelfbinding (gereed 2007).

3. De WBMV is aan een evaluatie onderworpen die in begin 2007 gepubliceerd zal worden. Bij de evaluatie is een toetsingskader ontwikkeld waarmee bepaald kan worden welke verrichtingen uit de WBMV kunnen treden. Voor de in aanmerking komende verrichtingen is individueel bepaald welk tijdspad daarbij aangehouden wordt en of daarvoor nog specifieke activiteiten noodzakelijk zijn. Op een aantal WMBV-verrichtingen wordt door de Inspectie voor de Gezondheidszorg inmiddels verscherpt toezicht gehouden. Dat betreft onder andere de hartchirurgie. De uitvoerende instellingen zullen de inspectie daarbij van noodzakelijke informatie voorzien.

4. Invoering categorale DBC’s; zie toelichting in paragraaf Algemene beleidsdoelstelling (22.1). Normtijden; Door de vertraagde aanlevering van DBC gegevens aan het DIS, was het niet mogelijk om in het voorjaar 2006 te komen tot nieuwe normtijden per DBC voor de medisch specialisten. Inmiddels is het DIS gevuld en worden de nieuwe normtijden bepaald.

5. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

6. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

7. Het budget voor forensische zorg in strafrechtelijk kader is per 1 januari 2007 overgeheveld naar de begroting van de minister van Justitie. Voor 2007 is een overeenkomst gesloten tussen het ministerie van Justitie, het ministerie van VWS en Zorgverzekeraars Nederland over de zorginkoop door zorgkantoren.

8. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

Productiegegevens ziekenhuizen

In de onderstaande tabel zijn productiegegevens opgenomen voor Algemene en Academische ziekenhuizen. Bij zowel de klinische opnamen, de dagopnamen als de eerste polikliniekbezoeken is een stijging te zien tussen de realisatiecijfers voor 2005 en de productieafspraken 2006. De cijfers voor deze jaren betreffen uitsluitend het A-segment. De daling in de realisatiecijfers tussen 2004 en 2005, is dan ook niet aan een productiedaling toe te schrijven.

Bron: NZa (Nederlandse Zorgautoriteit)

¹ Betreft enkel productie in het A-segment

Voor wachttijden ziekenhuiszorg wordt verwezen naar de paragraaf beleidsprioriteiten van dit jaarverslag.

Productiegegevens Geestelijke Gezondheidszorg

De onderstaande tabel geeft een overzicht van enkele productie-indicatoren voor de Geestelijke Gezondheidszorg. De productie vertoont een groei bij het circuit ouderen en bij kinder- en jeugdpsychiatrie. De stijging van de productie bij kinder- en jeugdpsychiatrie is ingegeven door de extra middelen die voor deze sector ter beschikking zijn gesteld in verband met het wegwerken van de wachtlijsten. Voor wat betreft de productie in het circuit alcohol en drugs valt op dat het aantal deeltijdbehandelingen is afgenomen, terwijl het aantal ambulante contacten juist is toegenomen. Ten slotte is de productie forensische zorg gestegen en is ook het aantal verzorgingsdagen bij de RIBW-en toegenomen. Dit laatste is van belang in verband met de doorstoming vanuit bijvoorbeeld longstay afdelingen naar RIBW-en.

Bron: NZa (Nederlandse Zorgautoriteit)

Bij het opstellen van het jaarverslag waren nog geen wachtlijst gegevens beschikbaar. Zodra deze gegevens bekend zijn, zal de Kamer hierover worden geïnformeerd.

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

1. Het aanbod in de (jeugd)GGZ voor jeugdigen met psychiatrische stoornissen en gedragsstoornissen wordt de komende jaren met 176 klinische plaatsen uitgebreid. In 2006 zijn hiervoor de toelatingen afgegeven. Gebleken is dat de wet BOPZ onvoldoende mogelijkheden biedt om jeugdigen met psychiatrische stoornissen en gedragsstoornissen te behandelen, vooral wat betreft het toepassen van opvoedkundige maatregelen. In 2006 is begonnen met het voorbereiden van enkele wetswijzigingen.

2. Invoering per 1-1-2007 van integrale prestatiebekosting, inclusief kapitaallasten, is niet gehaald. In antwoord op de brief «Ruimte voor betere zorg» (kamerstukken 29 248, nr. 30) is het nieuwe tijdpad en de nieuwe aanpak beschreven. Hierin is het doel per 1-1-2008 integrale tarieven in te voeren.

3. De Commissie Uurtarief heeft in januari 2006 advies uitgebracht over de hoogte van een onderbouwd normatief uurtarief voor medisch specialisten. De Commissie is er na langdurig pogen niet in geslaagd tot een eensluidend advies te komen en heeft daarom twee adviezen gegeven: een meerderheids- en een minderheidsadvies. Na het uitkomen van het verdeelde advies van de Commissie zijn gesprekken met de Orde van Medisch Specialisten gevoerd over de hoogte van een in te voeren uurtarief. Deze gesprekken hebben er toe geleid dat er op 17 januari 2007 een overeenkomst is bereikt waarbij een onderbouwd normatief uurtarief is vastgesteld van € 132,50 met een bandbreedte van € 6. Binnen de vastgestelde grenzen van € 126,50 en € 138,50 kunnen de medisch specialisten en vrije beroepsbeoefenaren dan afspraken maken over de concrete honorering. Het betreft een gunstige uitkomst voor beide partijen omdat er naast deze individuele onderhandelingsruimte sprake is van een gematigd uurtarief. Bovendien wordt er na jarenlange discussie eindelijk zekerheid en rust geboden voor de Medisch specialisten. In 2008 zal het nieuwe uurtarief worden ingevoerd.

4. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

22.4 Overzicht evaluatie-onderzoek

Toelichting opmerkelijke verschillen:

1. De monitor voor de evaluatie is in 2006 ontwikkeld. De evaluatie wordt begin 2007 afgerond.

2. Dit betreft meerjaren monitoring van de observatiemachtiging. Deze monitor wordt eind 2007 afgerond.

BELEIDSARTIKEL 23 GENEESMIDDELEN EN MEDISCHE TECHNOLOGIE

23.1 Algemene beleidsdoelstelling

Kwalitatief goede en veilige medische producten toegankelijk en betaalbaar maken, houden en steeds aan de eisen van de tijd laten voldoen

De belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid in 2006 waren:

• Het uitbouwen van beleid gericht op verlaging van de geneesmiddelenprijzen. VWS heeft voor de jaren 2006 en 2007 een nieuw Geneesmiddelenconvenant met de industrie afgesloten. Hierdoor werd in 2006 de beoogde bezuiniging van € 843 miljoen gehaald door verlaging van de geneesmiddelenprijzen. Ten behoeve van een bestendiging van de prijsverlagingen en een verdere uitbouw daarvan door verzekeraars na afloop van het convenant is de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) de voorbereidingen gestart voor een nieuw, modulair tarief voor apotheekhoudenden. Daarnaast is het CVZ in dit kader bezig met het opstellen van een advies voor de modernisering van het Geneesmiddelen Vergoedingen Systeem.

• Het oprichten van het Topinstituut Pharma. Het onderzoeksprogramma van het Topinstituut Pharma (TI Pharma) is gebaseerd op een raamwerk van ziektegebieden en technologieën. De ziektegebieden zijn gebaseerd op het rapport «Priority Medicines for Europe and the World», opgesteld door de World Health Organization (WHO). De technologieën zijn van belang voor onderzoek binnen alle ziektegebieden. Bij het Topinstituut zal binnen het inhoudelijke raamwerk onderzoek worden gedaan in ruim 40 projecten. Deze projecten, waarin ruim 300 onderzoekers actief zullen zijn, bevonden zich ultimo 2006 in de opstartfase. Eind december was inmiddels met één project een formeel begin gemaakt. Een deel van de projecten is rechtstreeks gericht op de verschillende prioriteiten die genoemd worden in het Priority Medicines rapport. Daarnaast zijn er verschillende projecten die indirect bijdragen aan de prioriteiten uit het Priority Medicines rapport.

• Het modulair tarief voor apotheekhoudenden realiseren. In het kader van de ontwikkeling van een een nieuw kostendekkend modulair tariefsysteem voor apotheekhoudenden worden onder voorzitterschap van de Nza onder meer onderzoeken naar praktijkkosten en inkoopvoordelen van apotheekhoudenden uitgevoerd. Deze zijn nodig voor definitieve vaststelling van de tarieven en invoering van het tariefsysteem. Begin 2007 zullen de onderzoeksresultaten bekend zijn.

• Europese richtlijnen ontwikkelen en implementeren, zodat de kwaliteit en veiligheid van medisch technologische producten en toepassingen is gegarandeerd. In 2006 is gewerkt aan het tot stand komen van een herziening van de Europese richtlijn medische hulpmiddelen en is een wijziging van de Wet veiligheid en kwaliteit lichaamsmateriaal door de Eerste Kamer aanvaard die de implementatie van de Europese richtlijn cellen en weefsels bevat. De voorbereidingen voor een erkenningssysteem van bewerkende instellingen voor lichaamsmaterialen zijn getroffen.

• Het stimuleren van veilig gebruik van medische producten. Door onder meer het stimuleren van bijwerkingenregistraties, normalisatie van producten en processen en het laten doen van onderzoek werd een bijdrage geleverd aan het veilig gebruik van medische producten.

• Het volgen van nanotechnologie in medische toepassingen en het inschatten van gezondheidsrisico’s. Op 24 november 2006 heeft uw Kamer de Kabinetsvisie nanotechnologieën (kamerstukken 29 338, nr. 42) ontvangen. De Kabinetsvisie nanotechnologieën is in interdepartementaal verband tot stand gekomen.1 Op het gebied van de nanotechnologieën gebeurt al veel dat met het oog op samenhang in het beleid een gecoördineerde aanpak vereist. De Kabinetsvisie biedt een goed handvat voor het effectief opereren in de Europese Unie en op mondiaal niveau. Verder kan de Kabinetsvisie een bijdrage leveren aan het tot stand brengen van maatschappelijk draagvlak en aan de onderzoeks- en ontwikkelingsbehoefte, ook wat betreft het onderzoek naar risico’s van nanotechnologieën. Tevens bevat de Kabinetsvisie een reactie op het op 27 april 2006 verschenen rapport van de Gezondheidsraad over: «de betekenis van nanotechnologieën voor de gezondheid». In navolging van dit advies wil het Kabinet onder andere een observatiepost inrichten bij het RIVM om de risico’s te kunnen analyseren.

• Het verbeteren van donorwerving in ziekenhuizen. In 2006 is het aantal postmortale donoren met 8% gedaald ten opzichte van 2005. De oorzaak van deze daling is nog niet duidelijk, deze kan enerzijds zijn gelegen in een daling van het donorpotentieel, anderzijds in de wijze waarop de donorwerving in ziekenhuizen plaatsvindt. Eind februari heeft de Nederlandse Transplantatie Stichting de resultaten bekend gemaakt van de donorwerving in ziekenhuizen in 2006.

• Europees meldingssysteem opstarten voor bijwerkingen na gebruik van cellen en weefsels. De stichting Transfusiereacties in patiënten (TRIP) is gestart met het opzetten van een nationaal meldingssysteem dat de bijwerkingen bij gebruik van lichaamsmateriaal registreert. Op Europees niveau wordt gewerkt aan het opzetten van een Europees coderingssysteem, waaraan alle lidstaten op 1 september 2008 dienen te voldoen.

• Het implementeren van de agenda medische biotechnologie. In de afgelopen periode zijn diverse beleidsvoornemens gerealiseerd:

– Zo reageerden KNMG, NFU en KNOV positief op het verzoek van VWS meer aandacht te besteden aan medische biotechnologie in de opleiding, na- en bijscholing van zorgverleners.

– In interdepartementaal verband zijn nieuwe voorstellen gedaan voor vermindering van administratieve lasten door aanpassing van wet- en regelgeving die spelen op het terrein van de medische biotechnologie. Tenslotte heeft VWS samen met EZ en OCW een breedgedragen advies van de RGO overgenomen voor een Onderzoeksagenda medische biotechnologie en zijn inmiddels belangrijke stappen genomen voor de implementatie van die agenda.

23.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

1. Geneesmiddelen

Hier zijn hogere uitgaven die worden veroorzaakt door de subsidiëring van het Topinstituut Pharma € 5,1 miljoen, herbouwkosten vergunningensysteem Farmatec € 0,2 miljoen. Dit in verband met reorganisatie op dit artikel verantwoorde uitgaven voor het hulpmiddelenbeleid (€ 0,1 miljoen), onderzoek praktijkkosten apotheekhoudenden (€ 0,3 miljoen), diverse kleinere posten (€ 0,1 miljoen).

Daarnaast zijn er lagere uitgaven door een bedrag van € 0,7 miljoen dat wordt verantwoord op andere artikelen in verband met werkzaamheden door Zon/Mw voor de Stuurgroep Weesgeneesmiddelen en priority medicines en uitbreiding van de taken van de CCMO. Een bedrag van € 0,5 miljoen is overgeheveld naar het CVZ in verband met de uitgave van het Geneesmiddelenbulletin. Er waren minder projecten dan verwacht in het kader van de farmacoketenontwikkeling in verband met niet voldoen aan de eisen € 0,5 miljoen), geen overname van werkzaamheden voor het opstellen van taxelijsten geneesmiddelen (€ 0,5 miljoen), diverse kleinere posten (€ 0,7 miljoen).

2. Medische Technologie en Transplantaten

Hogere uitgaven zijn hier ontstaan door verantwoording van € 0,2 miljoen op dit artikel aan uitgaven voor Nederlands Kenniscentrum Voor Farmacotherapie bij kinderen (NKFK).

Lagere uitgaven zijn hier ontstaan door een bedrag van € 0,4 miljoen dat wordt verantwoord op andere artikelen. Het betreft werkzaamheden van Zon/Mw, RIVM en de Gezondheidsraad in verband nanotechnologie, geneesmiddelen en de agenda medische biotechnologie.

– Vernieuwingen in de zorg

Het verschil van € 10,7 miljoen betreft de uitgaven aan vier projecten in het kader van het Besluit subsidieregeling investeringen kennisinfrastructuur (Bsik) die door middel van een bijdrage uit het FES-fonds worden betaald. Hier waren in de begroting nog geen bedragen voor geraamd.

Apparaatsuitgaven

Er waren lagere uitgaven (€ 0,4 miljoen) in verband met een snellere daling van personele uitgaven door een reorganisatie dan verwacht. Tevens waren er hogere uitgaven (€ 0,9 miljoen) in verband met het verantwoorden van personele kosten op dit artikel in verband met reorganisatie en nominale bijstellingen (€ 0,1 miljoen).

Ontvangsten

Het verschil betreft de ontvangsten uit het FES-fonds voor het Topinstituut Pharma € 5,1 miljoen, de Bsik-projecten € 10,7 miljoen, ontvangsten naar aanleiding van subsidieafrekeningen over vorige jaren (€ 0, 3 miljoen) en een ontvangst van het agentschap CBG (€ 1,6 miljoen).

Premie

Bedragen in € miljoen

Bron: VWS

Toelichting op de definitieve uitgaven 2005

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds het Jaarverslag 2005.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2006

De tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2006 sinds de opstelling van de Begroting 2006.

Bij de geneesmiddelen is sprake van doorwerking van een meevaller over 2005 (€ 104,1 miljoen)(volume-effect invoering no claim). Over 2006 doet zich een aanvullende meevaller van € 25,9 miljoen voor. Daarnaast is het kader verlaagd voor de verwachte opbrengst van het geneesmiddelen convenant (€ 88 miljoen).

Het geneesmiddelenkader is ondermeer verlaagd voor verbandmiddelen (€ 128 miljoen) en blaasspoelvloeistoffen (€ 4,5 miljoen) die voortaan worden verantwoord in de sector hulpmiddelen. De nominale bijstelling over 2006 voor de farmaceutische hulp en de subsidies bedroeg € 108,1 miljoen.

23.3 Operationele doelstellingen

23.3.1 Kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de geneesmiddelenvoorziening bevorderen

Prestatie-indicatoren:

Toelichting:

1. De doelstelling in 2007 zal niet worden gehaald. Reden hiervoor is dat de ontwikkelingen op dit gebied niet realistisch genoeg zijn ingeschat.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. De stichting DGV is in 2006 geëvalueerd. Uitkomsten hiervan zijn dat DGV als voorheen zich zal bezighouden met het aanjagen van goede doelmatige farmaceutische zorgverlening. De rol van criticaster van de farmaceutische industrie zal worden overgenomen door een onafhankelijke stichting. In de rol van aanjager zal DGV zich concentreren op prescriptieterugkoppeling, ontwikkelen en implementatie van een benchmark om de kwaliteit van voorschrijfgedrag te kunnen meten en begeleiding en ontwikkeling van innovaties in de farmacoketen.

3. Door Zon/Mw zijn eind 2006 programmavoorstellen opgeleverd rond geneesmiddelen voor kinderen, ouderen en diabetes.

5. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

6. Met betrekking tot de inzet om doelmatiger geneesmiddelengebruik te realiseren is in 2006 een programma opgezet om ketenontwikkeling tussen met name de eerste en de tweede lijn te bevorderen. Ketenontwikkeling is van essentieel belang voor verbetering van de medicatieveiligheid. Met betrekking tot de therapietrouw en polyfarmacie zijn in 2006 best practices uitgerold. Daarnaast is een benchmark voorschrijven ontwikkeld waarmee de kwaliteit van het voorschrijfgedrag van artsen in kaart kan worden gebracht.

7. De onderzoeksopzet voor de evaluatie van de zelfregulering is nagenoeg afgerond. Tussen de IGZ en de Stichting Code Geneesmiddelenreclame zijn samenwerkingsafspraken gemaakt over afstemming van activiteiten en werkwijze met als doel zo effectief mogelijk te handhaven.

Premie-uitgaven:

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

1. Het advies is niet in 2006 ontvangen. Het advies is in februari 2007 opgeleverd.

2. Het onderzoek naar een optimaal gebruik van de WGP om de geneesmiddelen zo betaalbaar mogelijk te houden is afgerond. In 2007 zal de uitvoering in gang worden gezet.

3. Er is inmiddels een rapport uitgebracht over de samenwerking tussen partijen in de kwaliteitsketen van geneesmiddelen. Het eerste rapport: «Ontwikkeling en registratie van geneesmiddelen, geregeld in de knel» is door het RIVM opgesteld. Een tweede rapport: «Verkenning procesverbetering toelating van en toezicht op geneesmiddelen» is als concept gereed en zal in het eerste kwartaal van 2007 uitkomen. Deze naast elkaar staande rapporten zijn een eerste verkenning van VWS om de samenwerking tussen de partijen in de kwaliteitsketen van geneesmiddelen te verbeteren.

5. De geneesmiddelenwet is in februari 2007 aanvaard door de Eerste Kamer.

23.3.2 Kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van (het gebruik van) transplantaten, medische hulpmiddelen en medisch technologische toepassingen bevorderen

Prestatie-indicatoren:

Toelichting:

1. De doelstelling is gehaald. Van het percentage personen dat zich registreert steeg het aantal personen dat toestemming geeft (al dan niet met beperkingen) van 54,7% in 2003 naar 56,5% in 2006. Het aantal weigeringen daalde van 32,8% in 2003 naar 30,9% in 2006.

2. Voor de zomer wordt de Tweede Kamer hierover nader geïnformeerd.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. De opzet van een monitorsysteem voor bijwerkingen van weefsels en cellen is gereed. De voortgang van de Europese regelgeving is nog niet zover dat implementatie op het gebied van traceerbaarheid van lichaamsmateriaal mogelijk is.

2. De subsidie is met name bedoeld om de belangen van gebruikers en de deelname van deskundigen aan de normalisatietrajecten te waarborgen

3. Stichting TRIP registreert zowel de bijwerkingen bij gebruik van lichaamsmateriaal als de bijwerkingen die ontstaan na bloedtransfusie.

5. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

6. Subsidies zijn onder meer verstrekt aan het NIGZ voor voorlichtingsactiviteiten (€ 1,7 miljoen) en de Nederlandse Transplantatiestichting (€ 3,2 miljoen) voor donorwervingsactiviteiten in ziekenhuizen. Daarnaast wordt op dit artikel de financiering van het Donorregister verantwoord.

7. Zie de toelichting bij belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid aan het begin van dit artikel.

8. Op 1 oktober 2006 is een aantal wijzigingen in de Wet op de Orgaandonatie in werking getreden. De wijzigingen richten zich op de mogelijkheid het niet-geregistreerde deel van de bevolking opnieuw in te schrijven, de verplichting het Donorregister te raadplegen en het donatieformulier in te vullen ten tijde van overlijden, de wil van de overledene doorslaggevend te maken en het verder wegnemen van een aantal onduidelijkheden bij het ter beschikking komen van organen. De verwachting van deze aanscherpingen is dat het aantal niet-geëffectueerde potentiële donatieprocedures zal afnemen.

Premie-uitgaven:

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

1. Er is sprake van een dalende afzet van bloedproducten. Een van de waarschijnlijke oorzaken daarvoor is een zorgvuldiger indicatiestelling.

23.4 Overzicht evaluatie-onderzoek

BELEIDSARTIKEL 25: AWBZ-BREDE ZORG

25.1 Algemene beleidsdoelstelling

Op een doelmatige wijze van aanbodsturing naar vraagsturing in de langdurige zorg komen.

De belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid in 2006 waren:

• Het aanscherpen en vereenvoudigen van de indicatiestelling. In 2006 is het aantal instellingen dat via een standaard indicatieprotocol indicatieaanvragen afhandelt onder verantwoordelijkheid van het CIZ verder toegenomen (taakmandatering). Ook het aantal indicatieaanvragen dat via een standaard indicatieprotocol is afgehandeld is in 2006 toegenomen. Het verduidelijken en transparanter maken van de indicatiestelling is bereikt door het opstellen, in de vorm van beleidsregels, van de criteria voor indicatiestelling door het CIZ.

• De verdere implementatie van de AZR. Het jaar 2006 stond in het teken van het voorbereiden van de invoering van een nieuwe release (2.1) van de AZR. Deze release is in het najaar geschikt gemaakt voor het verwerken van de intramurale ZZP’s. Parallel hieraan is een project uitgevoerd dat als doel had om de zorgregistratie te vullen met alle cliënten die in zorg zijn (project «ultieme vulling AZR»). Resultaat hiervan is dat alle in zorg zijnde cliënten worden geregistreerd in de AZR-systemen van de zorgkantoren. Hierdoor ontstaat een volledig beeld van het aantal cliënten dat AWBZ zorg ontvangt.

• De implementatie van een nieuw bekostigingsysteem voor de AWBZ. In de begroting 2006 werd nog gesproken over de invoering van functiegerichte bekostiging. Eind 2005/begin 2006 is een omslag gemaakt naar invoering van zorgzwaartebekostiging. Voor cliënten die zijn aangewezen op verblijf zal de indicatie (en bekostiging) niet langer plaatsvinden in functies en klassen, maar in zorgzwaartepakketten. In 2006 zijn 45 ZZP’s vastgesteld voor de intramurale AWBZ. 10 voor de verpleging en verzorging, 7 voor de geestelijke gezondheidszorg en 28 voor de gehandicaptenzorg. De (intramurale) zorginstellingen zijn gestart met het in beeld brengen van de zorgzwaarte (uitgedrukt in ZZP’s) van de in de instelling verblijvende cliënten, en alle voorbereidingen zijn getroffen om medio 2007 te kunnen gaan indiceren in ZZP’s.

In 2006 is de groei van het aantal persoonsgebonden budgethouders groter geweest dan verwacht, er zijn in totaal 14 500 nieuwe budgethouders bijgekomen. Daarnaast constateert het CVZ dat er in 2005 minder onderbesteding was dan in eerdere jaren en dat die trend zich doorzet. Het CVZ verwacht voor 2006 een onderbesteding van 10% in plaats van de geraamde 15%. Deze twee ontwikkelingen maken dat er rekening gehouden moet worden met een overschrijding van het beschikbare pgb-subsidieplafond.

25.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Verplichtingen

De realisatie van de verplichtingenraming is € 137 miljoen hoger dan geraamd. Deze ophoging is vooral veroorzaakt door een aanpassing van de verplichtingenraming ten behoeve van het administratief vastleggen van de instellingssubsidie aan het CIZ. De verplichtingenruimte is hierdoor € 124 miljoen verhoogd.

Programma-uitgaven

De programma-uitgaven zijn ruim € 8 miljoen hoger dan in de oorspronkelijke begroting werd voorzien. Deze hogere uitgaven zijn vooral een gevolg van:

Een verhoging bij eerste suppletore wet als gevolg van extra uitgaven voor ontvlechtingkosten voor indicatiestelling. Er is € 5,4 miljoen beschikbaar gesteld om een tegemoetkoming te kunnen verstrekken aan de zogenoemde coördinerende gemeenten indien deze door de centralisatie van de indicatiestelling AWBZ zouden worden geconfronteerd met onredelijke kosten. De middelen zijn eind 2006 na een uitvoerige beoordelingsprocedure van de door gemeenten ingediende overzichten van ontvlechtingkosten uitgekeerd.

Een verhoging bij eerste suppletore wet voor het wegwerken van non-indicaties. Hiervoor is € 5,3 miljoen beschikbaar gesteld. De kosten voor het alsnog indiceren van zorgontvangers zonder geldige indicatie zijn gebaseerd op een inventarisatie op basis van een vergelijking tussen de AZR-registratie, de registratie van zorgontvangers door zorgaanbieders en een onderbouwde schatting van de kosten per indicatiestelling. Het aan het CIZ in het vooruitzicht gestelde subsidiebedrag wordt na beëindiging van dit project vastgesteld op basis van de werkelijk gemaakte kosten.

Voor de invoering van zorgzwaartebekostiging in de AWBZ is bij eerste suppletore wet € 5 miljoen beschikbaar gesteld. Het bedrag is in 2006 niet volledig tot besteding gekomen. De tegemoetkoming aan zorgaanbieders van de kosten van beoordeling van de cliënten op basis van de criteria voor zorgzwaartebekostiging gedurende het jaar 2006 wordt in 2007 na afloop van dit project (eind februari) vastgesteld en uitbetaald.

Een verlaging bij tweede suppletore wet als gevolg van een overheveling naar artikel 27 in verband met de implementatie van de Wmo per 1 januari 2007. Hiervoor is € 2,5 miljoen overgeboekt.

Apparaatsuitgaven

Als gevolg van een reorganisatie is een aantal beleidsartikelen herschikt. De P&M-gelden van de artikelen 25, 26, 27, 28 en 34 zijn ondergebracht bij artikel 25 (voor zover deze betrekking hebben op langdurige zorg) en artikel 34 (voorzover deze betrekking hebben op maatschappelijke ondersteuning). De apparaatsuitgaven voor langdurige zorg bedroegen in 2006 € 4,5 miljoen. De mutatie was al opgenomen in de eerste suppletore wet.

Premie

Bedragen in € miljoen

Bron: VWS

Toelichting op de definitieve uitgaven 2005

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds het Jaarverslag 2005. De volumemutatie in 2005 (€ 6,0 miljoen) wordt veroorzaakt door het saldo van diverse bijstellingen (op basis van nieuwe gegevens van de NZa) met betrekking tot de instellingsbudgetten over 2005 (€ 7,6 miljoen) en lager dan geraamde uitgaven voor subsidieregelingen GGZ die verstrekt worden via het CVZ (€ 1,6 miljoen).

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2006

De tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2006 sinds de opstelling van de Begroting 2006. Ten laste van de beschikbare groeiruimte AWBZ zijn voor de onder het AWBZ-convenant vallende GGZ middelen toegevoegd ten behoeve van de indicatiestelling in de Jeugd GGZ (€ 17 miljoen), zorg in Justitiële Jeugd Inrichtingen (JJI’s, € 3,8 miljoen), jeugd RIBW’s (€ 3 miljoen), de beleidsregel dwang en drang (€ 5 miljoen) en de regionale ondersteuning consultatiefunctie 1e lijn (€ 1 miljoen). Voorts is voor het wegwerken van de wachtlijsten in de GGZ € 31 miljoen beschikbaar gesteld, waarvan € 14 miljoen uit de groeiruimte AWBZ en € 17 miljoen uit het begrotingsartikel 33 (Jeugdbeleid). Daarnaast is sprake van een doorwerking van de volumetoename in de GGZ over 2005 (€ 140,6 miljoen) en heeft zich in 2006 een toename van € 149,4 miljoen voorgedaan. Deze groei wordt deels gecompenseerd door de resterende groeiruimte AWBZ (zie artikel 25). Voor het totaal van de onder het AWBZ-convenant vallende sectoren (GGZ, Gehandicaptenzorg en Verpleging & Verzorging) bedraagt de overschrijding in 2006 € 279,5 miljoen. Zie voor een nadere toelichting op deze overschrijding Bijlage 1 Financieel Beeld Zorg. De nominale bijstelling over 2006 voor de GGZ bedroeg € 38,3 miljoen.

In de sector vrijgevestigde psychiaters en psychotherapeuten is sprake van een mutatie van € 1,3 miljoen. Dit is het saldo van de nominale bijstelling (€ 1,8 miljoen) en een volumemeevaller (€ 0,5 miljoen).

Ten behoeve van TBS-instellingen zijn middelen van Justitie toegevoegd in verband met uitbreiding van de capaciteit in de sector TBS (€ 5,3 miljoen). Daarnaast is op deze sector sprake van een nominale bijstelling (€ 1,6 miljoen) en een volumemeevaller van € 0,3 miljoen.

Tenslotte doet zich een meevaller voor in de uitgaven voor subsidieregelingen GGZ die verstrekt worden via het CVZ (€ 3,8 miljoen).

Bedragen in € miljoen

Toelichting op de definitieve uitgaven 2005

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds het Jaarverslag 2005. De volumemutatie in 2005 (€ 68,8 miljoen) wordt veroorzaakt door de (herziene) afrekening van de uitgaven voor verstrekte PGB’s op basis van geactualiseerde gegevens van het CVZ.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2006

De tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2006 sinds de opstelling van de Begroting 2006. Bij de PGB’s is sprake van een overschrijding ten opzichte van de Begroting 2006 met € 197,1 miljoen. Ten opzichte van het bijgestelde subsidieplafond van € 1 000 miljoen (waarin ook het voor PGB’s beschikbare deel van de groeiruimte AWBZ was verwerkt) bedraagt de overschrijding € 125 miljoen. De oorzaak voor deze overschrijding is met name gelegen in een sterke groei van het aantal PGB’s (een toename van 1 100 per maand in plaats van de geraamde 500).

De groeiruimte AWBZ (€ 980,2 miljoen) is, voor zowel de tranches 2005 als 2006, toegedeeld aan de sectoren GGZ, Gehandicaptenzorg, Verpleging, Verzorging en Thuiszorg en de PGB’s.

Voor het totaal van de onder het AWBZ-convenant vallende sectoren (GGZ, Gehandicaptenzorg en Verpleging & Verzorging) bedraagt de overschrijding in 2006 € 279,5 miljoen. Zie voor een nadere toelichting op deze overschrijding Bijlage 1 Financieel Beeld Zorg.

25.3 Operationele doelstellingen

25.3.1 De waarborging van de toegang tot de AWBZ via onafhankelijke en objectieve criteria

Prestatie-indicatoren:

Bron: kwartaalrapportages CIZ (CIPI 2)

Toelichting:

1., 2. en 3. De realisatie 2006 is gebaseerd op de cijfers tot en met het derde kwartaal 2006. De streefwaarde voor 2007 met betrekking tot zorgindicatiebesluiten, zoals vastgelegd in het met de zorgaanbieders gesloten convenant (50%), is in overleg met de zorgaanbieders naar beneden bijgesteld conform de verwachte potentie van 25 à 30%. Het achterblijven van de realisatie t.o.v. de streefwaarde wordt verklaard door het aantal standaardindicatieprotocollen dat het CIZ tot nu toe heeft kunnen ontwikkelen en door de mate waarin deze daadwerkelijk gebruikt worden door zorgaanbieders.

3. In de begroting was het aantal bezwaarschriften opgenomen. Er is voor gekozen nu een percentage op te nemen aangezien het percentage bezwaarschriften relevanter is dan alleen het aantal.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. Het CIZ heeft 21 standaardindicatie protocollen gemaakt die door de zorgaanbieders worden gebruikt. Het wetsvoorstel waarin de status van het CIZ wordt vastgelegd is inmiddels aanhangig bij de Tweede Kamer.

3. De beleidsregels zijn door het CIZ op 15 december 2006 aan VWS aangeboden ter vaststelling.

4. Aangezien de informatie uitwisseling tussen CIZ en zorgkantoren volledig verloopt conform de door VWS vastgestelde AZR-standaarden, is afgezien van het vaststellen van de in artikel 18 van het Zorgindicatiebesluit genoemde ministeriële regeling.

25.3.2 De digitale uitwisseling van gegevens in de hele keten van indicatiestelling tot zorgrealisatie bevorderen

Prestatie-indicatoren:

Bron: AZR-rapportages (CIPI 2)

Toelichting:

1. Hoewel alle zorgaanbieders op de AZR zijn aangesloten, is de streefwaarde van 100% berichtenverkeer niet gehaald in 2006. Het grootste deel van de zorgaanbieders maakt gebruik van de webapplicaties van de zorgkantoren voor het melden van de geleverde zorg. Op verzoek van VWS heeft de NZa in de Wet marktordening gezondheidszorg (WMG) een nadere regeling gemaakt, die de zorgaanbieders verplicht zich te houden aan de standaarden van het elektronisch berichtenverkeer van de AZR. De NZa zal toezien op de handhaving van deze verplichting.

2. Het project ultieme vulling is eind 2006 zo goed als afgerond; 95% van de zorgaanbieders is klaar met het aanleveren van de benodigde gegevens.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

5. Zorgkantoren financieren sinds 2006 de AZR uit de reguliere beheerskostenvergoeding (premie-uitgaven). De financiering loopt niet meer via de begroting.

6. In 2006 zijn de specificaties voor een nieuwe release van de AZR (2.1) opgeleverd. Aanvankelijk was het de bedoeling om release 2.1 in september 2006 in gebruik te nemen. Er is echter voor gekozen om het CIZ eerst over te laten gaan naar één softwaresysteem voor alle indicatie-organen. Vooruitlopend op de invoering van release 2.1 is in het najaar van 2006 overigens al gestart met de testwerkzaamheden. Deze release is tevens geschikt gemaakt voor het verwerken van zorgzwaartepakketten in de keten.

7. De zorgaanbieders hebben nog onvoldoende prikkels om de AZR goed bij te houden. Doordat de geleverde zorg niet altijd of te laat wordt doorgegeven, blijven indicaties onterecht «open» staan. Dat vertroebelt het zicht op de wachtlijsten. Daarom is een wettelijke regeling ingesteld om gebruik van de AZR af te kunnen dwingen.

25.3.3 De cliënt de mogelijkheid geven een volwaardige keuze te maken tussen zorg in natura en een persoongebonden budget (pgb)

Prestatie-indicatoren:

Bron: CVZ-rapportage (CIPI 2)

Toelichting:

1. en 2. Cliënten zijn vrij om te kiezen voor zorg in natura of een persoonsgebonden budget. VWS hanteert daarom geen streefwaarden voor het aantal budgethouders of voor het aantal budgethouders dat de salarisadministratie uitbesteedt aan de SVB.

In 2006 is de groei van het aantal persoonsgebonden budgethouders groter geweest dan verwacht, er zijn in totaal 14 500 nieuwe budgethouders bijgekomen. Daarnaast constateert het CVZ dat er in 2005 minder onderbesteding was dan in eerdere jaren en dat die trend zich doorzet. Het CVZ verwacht voor 2006 een onderbesteding van 10% in plaats van de geraamde 15%. Deze twee ontwikkelingen maken dat er rekening gehouden moet worden met een overschrijding van het beschikbare pgb-subsidieplafond.

25.3.4 Prestatiebekostiging, op basis van functies, voor de zorg in natura in de AWBZ ontwikkelen en implementeren

Beleidsprestaties – zowel begrotings- als premiegerelateerd:

Toelichting:

1. In 2006 heeft de NZa zijn beleidsregels voor extramurale en intramurale zorgverlening vastgesteld. Deze vormen het kader voor de onderhandeling van partijen over tarieven. In 2006 zijn voor de bekostiging van de zorg met «verblijf» ZZP’s vastgesteld en zijn voorbereidingen getroffen om de indicatiestelling in ZZP’s in 2007 mogelijk te maken. De beleidsregels voor bekostiging van intramurale zorg zijn nog niet opgesteld in termen van ZZP’s.

25.4 Overzicht evaluatie-onderzoek

Er hebben op dit artikel geen onderzoeken naar doelmatigheid en doeltreffendheid van het beleid plaatsgevonden.

BELEIDSARTIKEL 26: GEHANDICAPTEN- EN HULPMIDDELENBELEID

26.1.1 Algemene beleidsdoelstelling

Het volwaardig deelnemen van mensen met beperkingen aan de samenleving bevorderen

De belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid in 2006 waren:

• De beoogde besparing op de extramurale uitgaven voor hulpmiddelen is bereikt. Een convenant is daartoe niet afgesloten.

• De bevordering en verbreding van de toepassing van het gedachtegoed «inclusief beleid» naar Rijk, gemeenten, bedrijfsleven en burgers. In april 2006 is de handreiking inclusief beleid «Aan iedereen gedacht?» beschikbaar gekomen voor de departementen. In het kader van de VN is een bijdrage geleverd aan het tot stand komen van de Convention on the rights of persons with disabilities.

• Het stimuleren van ontmoedigingsbeleid van kinderwensen van verstandelijk gehandicapten. Het project « Netwerk kinderwens verstandelijk gehandicapten» biedt cliënten, hulpverleners en mantelzorgers op diverse manieren een handvat om verantwoord met deze vraag om te gaan.

• Er is geen flankerend beleid gevoerd bij de nieuwe wettelijke regeling over vrijheidsbeperking bij verstandelijk gehandicapten en dementerenden, omdat deze nog in ontwikkeling is.

• Cliëntenparticipatie en cliëntondersteuning via het Fonds PGO. Hiertoe is € 5 miljoen beschikbaar gesteld om participatie van ggz cliënten en andere doelgroepen te stimuleren. Zie hiervoor ook beleidsartikel 30. Er is onderzoek gedaan naar de inhoud en de mogelijkheden die er zijn voor gemeenten om cliëntondersteuning in het kader van de Wmo vorm te geven.

• Het meerjarig programma (2006–2009) bij Zon/Mw ter verbetering van de (wetenschappelijke) onderzoeksinfrastructuur voor mensen met verstandelijke beperkingen. Eind september 2006 vond de startbijeenkomst van het ZonMw-programma «Onderzoek voor mensen met een verstandelijke beperking» plaats met als doel het versterken, opzetten en verankeren van medisch- en gedragswetenschappelijk onderzoek bij mensen met een verstandelijke beperking in Nederland.

26.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

1. Gedifferentieerd aanbod van zorgvoorzieningen

Lagere uitgaven (circa € 3 miljoen) zijn met name een gevolg van een verlaging bij eerste suppletore wet door een overboeking van € 0,2 miljoen naar artikel 23 Geneesmiddelen en Medische Technologie ten behoeve van het hulpmiddelenbeleid.

Daarnaast was er een verlaging bij tweede suppletore wet door een overboeking van € 0,2 miljoen naar OC&W voor subsidiëring van het Nederlands gebarencentrum en een overboeking van € 0,5 miljoen naar de operationele doelstelling Bevorderen van rechtspositie van mensen met beperkingen of chronische aandoening ten behoeve van de subsidiëring van de Taskforce Handicap en Samenleving.

Tenslotte een verlaging door een overboeking van € 2 miljoen naar artikel 27 Verpleging, Verzorging en Ouderen voor de implementatie van de Wmo.

2. Bevorderen van rechtspositie van mensen met beperkingen of chronische aandoening

De hogere uitgaven van € 0,7 miljoen zijn vooral een gevolg van verlaging bij eerste suppletore wet van € 0,3 miljoen door een overboeking naar Justitie voor de Commissie Gelijke Behandeling. Daarnaast een verhoging van € 1 miljoen voor het betalen van de kosten indicatiestellingen voor de Tegemoetkoming ouders van thuiswonende gehandicapten kinderen.

4. Doelmatigheid van zorg- en dienstverlening verbeteren door stimulatie van kwaliteitstoetsing en -verbetering vanuit cliëntperspectief

De lagere uitgaven van € 2,2 miljoen zijn vooral een gevolg van een verlaging bij eerste suppletore wet door een overboeking van € 0,4 miljoen naar artikel 30 «Markt, Consument, kwaliteit, innovatie, informatie en opleidingen» voor subsidiëring van het Fonds PGO voor kwaliteit en een overboeking van € 0,2 miljoen naar artikel 23 Geneesmiddelen en Medische Technologie ten behoeve van het hulpmiddelenbeleid. Daarnaast is er een verlaging door een overboeking van € 0,5 miljoen naar artikel 27 Verpleging, Verzorging en Ouderen voor de implementatie van de Wmo, een overboeking van € 0,7 miljoen naar artikel 28 Wet Voorziening Gehandicapten voor ophoging budget bovenregionaal vervoer.

Premie

Bedragen in € miljoen

Bron: VWS

Toelichting op de definitieve uitgaven 2005

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds het Jaarverslag 2005. De volumemutatie in 2005 (€ 19,5 miljoen) bij intramurale gehandicaptenzorg wordt veroorzaakt door het saldo van diverse bijstellingen op basis van nieuwe gegevens van de NZa met betrekking tot de instellingsbudgetten over 2005.

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2006

De tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2006 sinds de opstelling van de Begroting 2006.

Conform de Aanwijzing Financiële Contracteerruimte AWBZ 2006 is sinds de Begroting 2006 de beschikbare ruimte voor de intramurale Gehandicaptenzorg opgehoogd ten behoeve van kleinschalige woonvoorzieningen (€ 14 miljoen) en zorgzwaarte (€ 37 miljoen). Daarnaast betreft de doorwerking van de volumetoename in de intramurale Gehandicaptenzorg over 2005 € 94,4 miljoen (ten laste van de groeiruimte AWBZ over 2005) en heeft zich in 2006 een toename van € 67,9 miljoen voorgedaan. Deze groei wordt deels gecompenseerd vanuit de groeiruimte AWBZ en veroorzaakt deels een overschrijding van de beschikbare groeiruimte. Voor de GGZ, Gehandicaptenzorg en de V&V sectoren bedraagt deze overschrijding voor 2006 € 279,5 miljoen. Zie voor een nader toelichting op deze overschrijding Bijlage 1, Financieel Beeld Zorg. De nominale bijstelling over 2006 voor de Gehandicaptenzorg bedroeg € 50,1 miljoen.

Bij de hulpmiddelen is sprake van doorwerking van een meevaller over 2005 (€ 96,1 miljoen)(volume-effect invoering no claim). Over 2006 doet zich een aanvullende meevaller van € 80,4 miljoen voor. Dit is mogelijk het gevolg van doelmatiger inkopen door verzekeraars. Met ingang van 2006 zijn verbandmiddelen (€ 128 miljoen) en blaasspoelvloeistoffen (€ 4,5 miljoen) toegevoegd aan de sector hulpmiddelen, dit betreft een overheveling vanuit het geneesmiddelenkader (artikel 23). Het hulpmiddelenkader is verlaagd voor kunstgebitten (€ 119 miljoen) die voortaan onder de tandheelkundige zorg (artikel 22) worden verantwoord. De nominale bijstelling over 2006 voor de hulpmiddelen bedroeg € 28,8 miljoen.

26.3. Operationele doelstellingen

26.3.1. Een gedifferentieerd aanbod van voorzieningen op het terrein van zorg creëren

Prestatie-indicatoren:

Toelichting

1. De uitvoering van het convenant ligt op schema. De realisatiecijfers over 2006 worden medio 2007 bekend. Over 2005 is de convenantafspraak gerealiseerd. De convenantpartijen (GGZ Nederland, ActiZ, VGN en BTN) hebben 1,9% meer mensen in zorg gehad. Daarmee hebben zij de convenantdoelstelling gehaald (KPMG Conceptrapportage 0- en 1-meting 1,25% meer mensen in zorg, 3 oktober 2006).

2. Het College bouw zorginstellingen geeft in de «Follow-up monitoring gehandicaptenzorg» aan dat er per september 2006 8 000 rood/oranje scorende verblijfplaatsen waren. Voor 6 300 van deze verblijfplaatsen is goedkeuring voor verbetering aangevraagd of gegeven. Er vindt momenteel onderzoek plaats naar de stand van zaken van deze 8000 plaatsen, en hoeverre daardoor de planning in gevaar komt.

3. Zie websitewww.EMGplatform.nl(Ernstig Meervoudig Gehandicapten). De kinderdagcentra (kdc’s) werken samen en implementeren delen van het model. Het model van de Rijksuniversiteit Groningen is nog niet geheel geïmplementeerd. Er is geen registratie hiervoor.

4. Voordat de overheveling van de indicatiestelling Lichamelijk Verstandelijk Gehandicapten (LVG)-jeugdigen van het Centraal Indicatiestelling Zorg (CIZ) naar de Bureaus Jeugdzorg (BJZ) kan plaatsvinden moeten de indicatiecriteria voor de LVG-jeugd worden verbeterd. In 2006 is hiervoor begeleidingscommissie ingesteld en een plan van aanpak opgesteld.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. Het platform Ernstig Meervoudig Gehandicapten heeft de eerste voorlichtingsbijeenkomst aan kdc’s in het voorjaar 2006 gehouden. Dit is een onderdeel van de opdracht die in 2005 is gegeven.

2. In 2006 is geen gebruik gemaakt van subsidiemogelijkheden aan zorgverzekeraars voor deskundigheidsbevordering op het gebied van de hulpmiddelenzorg omdat de zorgverzekeraars als gevolg van de invoering van de Zorgverzekeringswet geen capaciteit beschikbaar hadden om initiatieven te initiëren. Wel is een aantal activiteiten ondernomen om de introductie of herindeling van een aantal nieuwe onderdelen van de hulpmiddelenverstrekking (geleidehonden, robotarm, verbandmiddelen) te faciliteren.

3. In juni 2006 is een begeleidingscommissie ingesteld rondom het opstellen van het protocol LVG-jeugdigen. Het IPO is gesubsidieerd voor deze opdracht (via artikel 33 «Jeugdbeleid»).

4. en 5. Er heeft geen evaluatie van de deregulering hulpmiddelenzorg en een onderzoek naar prestatie-indicatoren voor zorgverzekeraars over de hulpmiddelenverstrekking plaatsgevonden omdat in overleg met de zorgverzekeraars is besloten de bemensing en de administratieve systemen van de zorgverzekeraars rondom de invoering van de zorgverzekeringswet niet verder te belasten.

6. Er is een plan door de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland en het Kennis Centrum KCLVG opgesteld over de verbetering indicatiecriteria LVG-jeugd met meervoudige problematiek. Het CvZ heeft een handreiking opgesteld over uitwerking grondslag verstandelijke handicap en het KCLVG heeft een plan van aanpak opgesteld over het criterium sociaal aanpassingsvermogen van LVG-jeugdigen.

Productiegegevens Gehandicaptenzorg

De onderstaande tabel geeft een overzicht van enkele productie-indicatoren. De productie vertoont een groei bij de semimurale zorg en de extramurale zorg. Bij de verstandelijk en lichamelijk gehandicapten is daarnaast ook een groei zichtbaar in het aantal verpleegdagen bij intramurale zorg. Het aantal dagen intramurale zorg voor zintuiglijk gehandicapten is in 2006 afgenomen.

Bron: NZa (Nederlandse Zorgautoriteit)

¹ Dagbesteding is vanaf 2004 opgenomen onder extramurale productieafspraken

Wachtlijstgegevens over de sector Verpleging en Verzorging en de gehandicaptensector worden verzameld op basis van de AWBZ-brede zorgregistratie (AZR). Deze gegevens zijn niet in dit jaarverslag opgenomen, omdat betrouwbare cijfers pas in juni beschikbaar komen. Over de AWBZ-wachtlijsten zal de Tweede Kamer apart worden geïnformeerd.

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

1. De beoogde besparing op de extramurale uitgaven voor hulpmiddelen is bereikt. Een convenant is daartoe echter niet afgesloten.

4. Per 1 januari 2007 worden de taken van de Centra voor Consultatie en Expertise (CCE) op het gebied van consultatie en toetsing bij bijzondere zorgvragen gefinancierd vanuit een VWS-subsidieregeling.

6. In 2006 zijn er in totaal 371 toelatingswijzigingen, waarmee bouw is gemoeid, in het kader van de WTZi verstrekt.

7. Er heeft geen beleidsonderzoek naar de verstrekking op grond van de regeling Hulpmiddelen plaatsgevonden omdat het CVZ in afwachting van een herschikking van zijn taken de productie van nieuwe hulpmiddelenkompassen heeft opgeschort.

8. Monitoring vindt niet door VWS plaats maar door initiatiefnemers in samenwerking met het EMG platform.

9. Er is een kader integraal indiceren ontwikkeld, dat in de praktijk moet worden toegepast.

26.3.2. De rechtspositie van mensen met een beperking of chronische aandoening bevorderen

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting

1. Het project « Netwerk kinderwens verstandelijk gehandicapten» biedt cliënten, hulpverleners en mantelzorgers op diverse manieren een handvat om verantwoord met deze vraag om te gaan. Binnen dit project is een cursus ontwikkeld gericht op het ontmoedigen van de kinderwens bij onverantwoord ouderschap.

2. Er is geen flankerend beleid gevoerd omdat het wetsvoorstel nog in ontwikkeling is en nog naar de Tweede Kamer moet worden gezonden.

3. In december 2006 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de ontwikkelingen. Een onderzoek is ingesteld naar de mogelijkheden van uitbreiding op het terrein van het aanbieden van goederen en diensten. Onderzoeksresultaten worden eind 2007 verwacht.

4. De evaluatie van de Wet Medische Keuringen is in 2006 begonnen en wordt begin 2007 afgerond. Daarnaast is in 2006 aan diverse betrokken partijen voorlichting gegeven over de rechten en plichten als gevolg van de wet aan diverse betrokken partijen.

6. In 2006 is de rapportage Kerngegevens Zorg 2005, Nationaal Panel Chronisch zieken en Gehandicapten, door het NIVEL uitgebracht over de zorgbehoefte en het zorggebruik van mensen met een chronische ziekte of handicap (NPCG). Het gaat hier om ziekenhuiszorg, geneesmiddelen, paramedische zorg, thuiszorg, informele zorg, hulpmiddelen en aanpassingen, gespecialiseerde verpleegkundige zorg en overig zorggebruik (Arbozorg, alternatieve of complementaire zorg).

7. De workshop «Design for all» is in het kader van de Nederlandse design prijzen uitgevoerd. Hier is geen aanvullende subsidie voor verstrekt.

10. In 2006 heeft het NGC diverse activiteiten ondernomen op het gebied van beheer en ontwikkeling van de Nederlandse gebarentaal. Tot 2006 werd het NGC separaat door OCW en VWS gefinancierd. In 2006 is de subsidie ten behoeve van het NGC overgedragen aan OCW; sinds april 2006 wordt het NGC geheel door het ministerie van OCW gefinancierd.

11. Via het Fonds PGO is subsidie verstrekt voor kwaliteitstoetsen vanuit cliëntenperspectief in 20 kleinschalige woonvormen lichamelijk gehandicapten en 125 in instellingen voor mensen met een verstandelijke beperking.

12. Het NIVEL heeft de basismeting participatiemonitor ontwikkeld: «Participatie van mensen met beperkingen 2005». In deze gegevensverzameling staat de feitelijke participatie van mensen met beperkingen op verschillende terreinen in de Nederlandse samenleving en de beoordeling van deze situatie door de panelleden centraal. Hiertoe heeft het NIVEL eerst een basismeting verricht onder leden van het NPCG. Zie het Nivel-rapport: «Participatie van mensen met beperkingen 2005» en de brief van de staatssecretaris van VWS d.d. 25 oktober 2006 (kamerstukken 30 800 XVI, nr. 24).

14. De wgbh/cz is niet uitgebreid. Daardoor zijn de geplande extra voorlichtingsactiviteiten vervallen. Tevens bleek het niet nodig om zelf in aanvulling op voorlichting van de andere betrokken departementen en organisaties (waaronder de Commissie Gelijke Behandeling) extra voorlichtingsactiviteiten te organiseren.

15. In december 2006 is gestart met verlening van een onderzoeksopdracht betreffende de mogelijkheden tot uitbreiding van de Wgbh/cz met het terrein van het aanbieden van goederen en diensten. De resultaten van dit onderzoek zullen eind 2007 aan de Tweede Kamer worden gemeld.

16. Er is een kosten-baten-analyse uitgevoerd naar inclusief beleid op verschillende terreinen.

26.3.3. Randvoorwaarden voor samenhangende zorg, wonen en maatschappelijke ondersteuning in lokale samenleving regelen

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. Het programma «Versterking Cliënt Positie» stond in 2006 in het teken van de Wmo. Er is een bijdrage geleverd aan een integrale benadering van de cliënt op gemeentelijk niveau.

2. De Wmo kent het prestatieveld informatie, advies en cliëntondersteuning. Vanuit verschillende invalhoeken wordt dit prestatieveld ingevuld. Teneinde te kunnen komen tot stroomlijning is door het NIZW samen met het Trimbos Instituut een project uitgevoerd. Het resultaat is een drietal rapporten die de verschillende aspecten van cliëntondersteuning belichten, hoe dit kan worden uitgevoerd en hoe het kan worden georganiseerd (Brochure cliëntondersteuning,Rapport Instrumentenwijzer en Rapport prestatievelden Wmo).

3. Er zijn in 2006 twee expertise-bijeenkomsten georganiseerd voor gemeenten die de pilots ondersteunende en activerende begeleiding uitvoeren waaronder de AWBZ-dagbesteding valt. Tevens zijn in 2006 de voorlopige resultaten van deze pilots onderzocht, die in 2007 zullen dienen als basis voor bredere expertisebijeenkomsten en debatten. Deze activiteiten zijn gefinancierd vanuit implementatie Wmo.

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

1. De MEE-organisaties hebben in 2006 de individuele en collectieve cliëntondersteuningstaken voor mensen met een beperking uitgevoerd.

2. Het evaluatierapport over de SPD-Nieuwe Stijl is 23 november 2006 door CVZ aan de staatssecretaris aangeboden.

26.3.4 Doelmatigheid van zorg- en dienstverlening verbeteren door stimulatie van kwaliteitstoetsing en -verbetering vanuit cliëntperspectief

Prestatie-indicatoren:

Toelichting:

1. Per oktober 2006 participeren 126 instellingen en 208 teams (www.zorgvoorbeter.nlonderdeel verbetertrajecten (cijfers NIZW) in de sector VV&T en GZ in de verbetertrajecten Zorg voor Beter. In 2007 en 2008 zullen extra rondes van start gaan, waaronder ook verbetertrajecten voor de langdurende ggz en specifiek voor de GZ.

2. en 3. In begroting 2006 is een streefwaarde voor het jaar 2007 opgenomen. Hierover zijn momenteel geen concrete gegevens beschikbaar.

4. Cijfers over november 2006 wijzen uit dat er per werkdag circa 880 mensen de website bezoeken.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

2. Aan ZonMw zijn middelen beschikbaar gesteld voor de verbetertrajecten (uitvoerder NIZW). In 2006 zijn verbetertrajecten gestart op onderwerpen decubitus, eten&drinken, zeggenschap, preventie seksueel misbruik. Hieraan doen in totaal 126 instellingen uit de Verzorging Verpleging & Thuiszorg en Gehandicapten Zorg mee. Het Deltaplan is toegevoegd aan de verbetertrajecten Zorg voor Beter. Er is een plan van aanpak geschreven voor de uitvoering van het Deltaplan door de beroepsgroepen VV&T. Daarnaast heeft ZonMw voor de langdurende ggz een plan van aanpak geschreven met onderwerpen voor de op te starten verbetertrajecten voor deze sector; aan een plan van aanpak voor de gehandicaptenzorg wordt nog gewerkt.

3. Eind september 2006 vond de startbijeenkomst van het ZonMw-programma «Onderzoek voor mensen met een verstandelijke beperking» plaats in Den Haag. Het programma heeft als doel: het versterken, opzetten en verankeren van medisch- en gedragswetenschappelijk onderzoek bij mensen met een verstandelijke beperking in Nederland.

5. Ruim 1150 bezoekers hebben in november 2006 de tweede Zorg voor Beter dag bezocht. In het kader van de verbetertrajecten worden voorlichtings/informatiebijeenkomsten georganiseerd. Tijdens de trajecten worden voor de deelnemende instellingen diverse bijeenkomsten georganiseerd.

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

1. Nederlands Centrum Hersenletsel en Centrum Doofblinden zijn opgegaan in de CCE. In 2006 hebben er op ad hoc basis consultaties plaatsgevonden van mensen uit de ouderen en de ggz sector. In 2007 zal deze verbreding worden geëvalueerd.

26.4. Overzicht evaluatie-onderzoek

Toelichting:

3. Dit onderzoek was oorspronkelijk gepland in 2006, maar is nog niet gestart omdat eerst voldoende ervaring moet zijn opgebouwd met de nieuwe gebruikersgroepen.

4. De beleidsevaluatie is vertraagd omdat voortschrijdend inzicht van betrokken partijen heeft geleid tot noodzakelijke verbeteringen in de oorspronkelijke onderzoeksopzet.

5. Het evaluatieonderzoek van de WMK loopt bij ZonMW en is nagenoeg gereed. De begeleidingscommissie was in december nog niet tevreden. De onderzoekers hebben de opdracht gekregen het conceptrapport aan te passen. Naar verwachting zal het conceptrapport binnenkort worden afgerond.

BELEIDSARTIKEL 27: VERPLEGING EN VERZORGING OUDEREN

27.1 Algemene beleidsdoelstelling

Tijdige en adequate verpleging, verzorging en dienstverlening bieden en samenhang brengen in het ouderenbeleid

De belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid in 2006 waren:

• Taskforce Zorg voor beter. In 2006 is de Taskforce Zorg voor beter begonnen kwaliteitsverbetering, innovatie en ICT te bundelen en tot een samenhangend beleid te smeden. In de taskforce werken cliënten-, branche- en beroepsorganisaties samen met de voorzitters van de deelprogramma’s van Zorgvoorbeter en VWS. In 2006 zijn veel verbetertrajecten gestart. Omdat verbeteringen vaak tijdrovende veranderingen in organisaties vragen zijn resultaten nog niet direct zichtbaar. Ook het toezicht van de Inspectie en onderzoek naar cliëntervaringen zijn in 2006 verder ontwikkeld om de vinger aan de pols te houden.

• Bekostiging hoge zorgzwaarte. In 2006 is € 80 miljoen aan extra middelen beschikbaar gesteld voor doelgroepen met een hogere zorgzwaarte. Hierbij is in de uitvoering de keuze gemaakt voor bijvoorbeeld cliënten met het syndroom van Korsakow of met niet aangeboren hersenletsel. Van de regeling is goed gebruik gemaakt. Cliëntenondersteuning is vorm gegeven door € 3 miljoen beschikbaar te stellen door onder andere nieuwe stichtingen voor mentorschap op te richten.

Ten gevolge van een toename in de indicatiestellingen en de hogere leeftijd van ouderen is in 2006 een probleem ontstaan bij de financiering van de AWBZ-zorg. Het knelpunt kwam met name naar voren bij de thuiszorg. Er was een relatief beperkte mogelijkheid om de thuiszorg in omvang te laten toenemen. Als gevolg hiervan bleek in de loop van het jaar bij een aantal zorgaanbieders dat de geleverde zorg de contractafspraken met het zorgkantoor overtrof. Om te voorkomen dat wachtlijsten zouden ontstaan, is in augustus 2006 extra geld beschikbaar gesteld om meer thuiszorg te kunnen leveren.

27.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Verplichtingen

De hogere verplichtingen zin voornamelijk het gevolg van de nieuwe instellingssubsidie ad € 13,1 miljoen aan de Stichting Landelijk Centrum voor Consultatie en Expertise en de subsidies in het kader van palliatieve zorg ad. € 9,3 miljoen.

Programma-uitgaven

De programma-uitgaven zijn € 7,3 miljoen hoger uitgekomen dan in de begroting was voorzien.

De belangrijkste oorzaken hebben betrekking op hogere uitgaven implementatie Wmo, hogere uitgaven op mantelzorg, en budgetmutaties inzake kwaliteit.

De hogere uitgaven op het gebied van Passendheid en keuzevrijheid zijn voornamelijk een gevolg van de implementatie van de Wmo. Bij tweede suppletore wet is van artikel 25 € 2,5 miljoen overgeboekt naar artikel 27 in verband met de implementatie van de Wet maatschappelijke ondersteuning per 1 januari 2007.

Bij eerste suppletore wet is als gevolg van de notitie «De mantelzorger in beeld» (kamerstukken 30 169, nr. 1) € 1,9 miljoen vanuit de premiemiddelen (artikel 25) overgeheveld naar het budget voor Samenwerking mantel- en professionele zorg van dit artikel. Hiervan is € 1,5 miljoen meer uitgegeven voor ondersteuning van mantelzorgers.

Bij eerste suppletore wet is vanuit de premiemiddelen (artikel 25) € 7 miljoen beschikbaar gesteld ten behoeve van kwaliteit in de verpleeghuizen. Getracht is om een deel van de verpleeghuizen te laten voldoen aan de kwaliteitseisen zoals geformuleerd door de IGZ en de cliënten. De mate waarin gebruik is gemaakt van het landelijk steunpunt verpleeghuiszorg, mogelijk gemaakt door het NIZW, is achtergebleven bij de raming.

Als gevolg van het amendement Vietsch/Verbeet (kamerstukken 30 300, nr. 36) is € 1 miljoen uit het budget van kwaliteit overgeheveld naar artikel 30.

Bij tweede suppletore wet is € 11 miljoen uit de premiemiddelen overgeheveld voor stageplaatsen in de gehandicaptenzorg en de geestelijke gezondheidszorg (€ 8 miljoen) en voor mentoren en cliëntondersteuning (€ 3 miljoen). De kosten van stageplaatsen zijn niet ten laste gekomen van de rijksbegroting. Een aantal mentorprojecten zijn pas in de loop van het jaar van start gegaan. Per saldo is ten opzichte van de vastgestelde begroting € 5,1 miljoen meer besteed.

Apparaatsuitgaven

Als gevolg van een reorganisatie is een aantal beleidsartikelen herschikt. De P&M-gelden van de artikelen 25, 26, 27, 28 en 34 zijn ondergebracht bij artikel 25 (voor zover deze betrekking hebben op langdurige zorg) en artikel 34 (voorzover deze betrekking hebben op maatschappelijke ondersteuning). Bij eerste suppletore wet is € 2,8 miljoen overgeheveld naar de artikelen 25 en 34.

Premie

Bedragen in € miljoen

Bron: VWS

Toelichting op de definitieve uitgaven 2005

Bovenstaande tabel geeft aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2005 sinds het Jaarverslag 2005. De volumemutatie in 2005 (€ – 17,2 miljoen) wordt veroorzaakt door het saldo van diverse bijstellingen op basis van nieuwe gegevens van de NZa met betrekking tot de instellingsbudgetten over 2005. Daarnaast doet zich een aanzienlijke meevaller (€ 39,6 miljoen) voor bij de subsidieregeling «Diensten bij Wonen met Zorg».

Toelichting op de voorlopige uitgaven 2006

De tabel geeft tevens aan welke mutaties zich hebben voorgedaan in de uitgaven 2006 sinds de opstelling van de Begroting 2006.

Conform de Aanwijzing Financiële Contracteerruimte AWBZ 2006 is sinds de Begroting 2006 de beschikbare ruimte voor de V&V sector opgehoogd ten behoeve van zorgzwaarte (€ 10 miljoen) en tarieven thuiszorg (€ 17 miljoen). Middelen ten behoeve van de uitvoering en de uitbreiding van de hielprik (€ 5,5 miljoen) zijn overgeheveld naar artikel 21 (uitvoering door de entadministraties). Daarnaast betreft het de doorwerking van de volumetoename in de V&V sector over 2005 € 185,5 miljoen (ten laste van de groeiruimte AWBZ over 2005) en heeft zich in 2006 een toename van € 387,5 miljoen voorgedaan. Deze groei wordt deels gecompenseerd vanuit de groeiruimte AWBZ en veroorzaakt deels een overschrijding van de beschikbare groeiruimte. Voor de GGZ, Gehandicaptenzorg en de V&V sectoren bedraagt deze overschrijding voor 2006 € 279,5 miljoen. Zie voor een nader toelichting op deze overschrijding Bijlage 1, Financieel Beeld Zorg. De nominale bijstelling over 2006 voor de V&V sector bedroeg € 153,4 miljoen.

27.3 Operationele doelstellingen

27.3.1 Een gedifferentieerd aanbod van intramurale- en extramurale zorgvoorzieningen en dienstverlening creëren

Prestatie-indicatoren:

Toelichting

1. In 2006 zijn waarschijnlijk ook plaatsen beschermd wonen op basis van scheiden wonen en zorg gerealiseerd. Hier zijn echter geen gegevens over voor handen.

2. De uitvoering van het convenant ligt op schema. De realisatiecijfers over 2006 worden medio 2007 bekend. Over 2005 is de convenantafspraak gerealiseerd. De convenantpartijen (GGZ Nederland, ActiZ, VGN en BTN) hebben 1,9% meer mensen in zorg gehad. Daarmee hebben zij de convenantdoelstelling gehaald (KPMG Conceptrapportage 0- en 1-meting 1,25% meer mensen in zorg, 3 oktober 2006).

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. Zie de toelichting bij de tabel Voorgenomen prestaties in artikel 25, onder de tweede operationele doelstelling.

2. Zie de toelichting bij de tabel Voorgenomen prestaties in artikel 25, onder de eerste operationele doelstelling.

Productiegegevens Verpleging en Verzorging

In onderstaande tabellen is het aantal dagen in verpleeg- en verzorgingshuizen en het aantal uren extramurale zorg van een aantal functies in de sector verpleging en verzorging opgenomen. Bij de productie van de intramurale zorg vertoont het aantal dagen in de verzorgingshuizen een daling. In de verpleeghuizen neemt het aantal dagen toe.

Voor de extramurale zorg is het aantal uren voor alfahulpverlening, huishoudelijke zorg, persoonlijke verzorging en verpleging aanzienlijk toegenomen.

Bron: NZa (Nederlandse Zorgautoriteit)

Bron: NZa (Nederlandse Zorgautoriteit)

¹ Vanaf 2005 worden bij de NZa niet meer afzonderlijk uren voor extramurale thuiszorg, verpleeghuiszorg en verzorgingshuiszorg geregistreerd.

Wachtlijstgegevens over de sector Verpleging en Verzorging en de gehandicaptensector worden verzameld op basis van de AWBZ-brede zorgregistratie (AZR). Deze gegevens zijn niet in dit jaarverslag opgenomen, omdat betrouwbare cijfers pas in juni beschikbaar komen. Over de AWBZ-wachtlijsten zal de Tweede Kamer apart worden geïnformeerd.

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

2. Zie de toelichting bij de tweede prestatie-indicator van deze doelstelling.

27.3.2 Keuzemogelijkheden bevorderen voor zorg- en dienstverlening en wonen

Prestatie-indicatoren:

Toelichting:

1. Bij het opstellen van het jaarverslag was de realisatie 2006 nog niet bekend. In de loop van 2007 komen de gegevens van het WoON-onderzoek beschikbaar; deze bevat gegevens over de stand van zaken rond de realisering van nultredenwoningen en verzorgd wonen.

2. Bij het opstellen van het jaarverslag was de realisatie 2006 nog niet bekend. De opgave wonen en zorg wordt gerealiseerd via nieuwbouw, verbouw en woningtoewijzing. Uit de nulmeting monitor wonen en zorg blijkt dat bij nieuwbouw de productie van nultredenwoningen in de afgelopen jaren goeddeels op schema ligt (kamerstukken 27 659, nr. 78).

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

2. Voorlichting is gerealiseerd via een subsidie aan Projectimpulsbijeenkomsten van kenniscentrum Actiz/Aedes en de VPR-stimuleringsprijs (wooninitiatieven ouderen).

3. De activiteiten betroffen onder meer een subsidie aan het CSO-project Meer woningen voor ouderen, het opstellen handreikingen, het opplussen van het aantal woningen, het verrichten van onderzoeken (woonwensen senioren), monitoring (nulmeting), Wmo-projecten op het terrein van wonen en zorg en een vijftal regionale pilots.

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

1. Samen met veldpartijen is een protocol opgesteld, volgens welke de beleidsregel zal worden uitgevoerd. Met ingang van 1 januari 2006 is de beleidsregel in werking getreden. Begin 2008 zal deze door de NZa worden geëvalueerd.

2. Nieuwe NZa-beleidsregel voor zorginfrastructuur per 1 januari 2006 in werking getreden. Hiermee kunnen (wijk)zorgsteunpunten alsook domotica in de woning worden gefinancierd.

3. Het reguliere deel van de subsidieregeling is ultimo 2006 beëindigd. De middelen zijn per 1 januari 2007 overgegaan naar het Gemeentefonds in het kader van de Wmo. Het experimenteerartikel zal worden gehandhaafd.

27.3.3 De positie van de mantelzorger versterken

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Beleidsprestaties – premiegerelateerd:

Toelichting:

1. In 2005 heeft het kabinet de notitie «De mantelzorger in beeld» uitgebracht. In deze notitie werd ruimte geboden voor een verhoging van het budget voor de Subsidieregeling coördinatie vrijwillige thuiszorg en mantelzorg» met 5 miljoen. Ook in het jaar 2006 is 5 miljoen extra beschikbaar gesteld. De instellingen voor mantelzorgondersteuning hebben deze middelen benut voor het wegwerken van wachtlijsten op het terrein van de vrijwillige thuishulp, het versterken van de regionale infrastructuur voor mantelzorgondersteuning en het ondersteunen van specifieke groepen mantelzorgers (allochtonen, jeugdige mantelzorgers etc.).

2. De aandacht voor respijtzorg is in 2006 sterk toegenomen. De omvang van de geboden respijtzorg wordt niet apart geregistreerd omdat wat als respijtzorg wordt benoemd feitelijk deel uit maakt van brede functies als begeleiding en als zodanig moeilijk herkenbaar is als zelfstandig product voor mantelzorgers.

27.3.4 Kwaliteit van zorg en dienstverlening stimuleren

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. In 2006 is een nieuw wetsvoorstel opgesteld dat de vrijheidsbeperking regelt voor mensen met dementie en/of een verstandelijke beperking. Het is ter consultatie aan het ministerie van Justitie voorgelegd.

2. In 2006 zijn, zoals geformuleerd in de Kwaliteitswet Zorginstellingen, de indicatoren voor verantwoorde zorg geformuleerd voor de sectoren GZ en GGZ. In de sector V&V/T zijn de indicatoren in een pilot getest. Hiermee is een eerste stap gezet om de term «verantwoorde zorg» invulling te geven en te operationaliseren.

3. Aan het Landelijk Dementieprogramma (LDP) participeren momenteel 42 regio’s (tweederde van Nederland). Hierbij zijn 300 organisaties betrokken en inventariseren 40 cliëntenpanels de regionale problemen. Er lopen 150 verbetertrajecten.ovet programma loopt door tot 2008.

4. Bij 290 instellingen in de V&V zijn cliënttoetsingen uitgevoerd. Dit zijn instellingen waar voor het eerst een toetsing plaats vindt. Het programma loopt door tot 2009.

5. De Taskforce Zorg voor Beter is ingesteld. De Taskforce bewaakt de samenhang tussen de beleidstrajecten die onder Zorg voor Beter zijn gebracht.

6. Aan ZonMw zijn middelen beschikbaar gesteld voor de verbetertrajecten (uitvoerder NIZW). In 2006 zijn verbetertrajecten gestart op onderwerpen decubitus, eten & drinken, zeggenschap, preventie seksueel misbruik. Hieraan doen in totaal ca. 150 instellingen uit de V&V/T en GZ mee. Het programma loopt door tot 2009.

7. Het Steunpunt Verpleeghuiszorg heeft tot 1 november 2006 in deze vorm bestaan. De werkzaamheden zijn sindsdien overgedragen aan ActiZ. In totaal heeft het Steunpunt 65 instellingen geadviseerd en ondersteund bij verandertrajecten.

8. Het Deltaplan is toegevoegd aan de verbetertrajecten Zorg voor Beter. Er is een plan van aanpak geschreven voor de uitvoering van het Deltaplan door de beroepsgroepen V&V/T.

9. IGZ heeft alle verpleeghuizen en verzorgingshuizen met een verpleegunit (in totaal 630) in 2005 en 2006 bezocht en heeft de resultaten van dit onderzoek in december 2006 gepresenteerd. Van alle bezochte instellingen zijn er uiteindelijk 6 onder verscherpt toezicht gesteld. De instellingsrapportages zijn in december 2006 openbaar gemaakt via de IGZ-website (www.igz.nl).

10. Het NZa heeft mei 2006 onderzoek gedaan naar de doelmatigheid en kwaliteit in verpleeghuizen. Dit onderzoek heeft er toe geleid dat het vorige kabinet in de begroting 2007 eenmalig € 430 miljoen extra budget voor de periode 2007–2011 heeft toegekend voor verpleeghuizen. Aan de NZa is gevraagd om een soortgelijk onderzoek te verrichten in de verzorgingshuizen, thuiszorg, gehandicaptenzorg en de geestelijke gezondheidszorg.

11. Aan de website Zorg voor Beter zijn deelsites toegevoegd voor onder meer de Verbetertrajecten, Trots op de zorg en het Landelijk Dementieprogramma. Tussen deze onderwerpen coördineert de redactieraad en het communicatieplatform.

27.3.5 Transparantie bevorderen in de doelmatigheid van zorg- en dienstverlening

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. Over verslagjaar 2006 hebben 243 concerns in de verpleging, verzorging en thuiszorg integraal verantwoording afgelegd (over o.a. kwaliteit van zorg, personeelsbeleid en financiële positie) met het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording. Vanaf 1 januari 2007 zijn alle instellingen in de zorg verplicht om op deze wijze verantwoording af te leggen. Via de websitewww.jaarverslagenzorg.nlzijn de jaardocumenten voor iedereen toegankelijk.

2. Met subsidie van VWS wordt een project elektronisch cliëntendossier uitgevoerd dat medio 2007 wordt afgerond. Uit de voorlopige resultaten blijkt dat de doelmatigheid in de instellingen wordt bevorderd.

27.3.6 Maatschappelijke participatie van ouderen bevorderen en het intersectorale ouderenbeleid coördineren

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

2. Er zijn verschillende projectsubsidies verstrekt: aan het Verwey Jonker Instituut voor het Europees project Gezond en wel ouder worden, aan Actiz voor het project interculturalisatie ouderenzorg, aan ANBO voor het project Homoseksuele ouderen en aan het NIZW voor het project Allochtone ouderen en de Wmo. Het gereserveerde bedrag is niet volledig tot besteding gekomen.

3. In 2006 is de Intersectorale Stuurgroep Ouderenbeleid driemaal bijeen geweest.

4. Voor de dialoog is in 2006 het overleg met organisaties van en voor ouderen gestart.

5. Dit heeft vorm gekregen door deelname aan de EU-conferentie «Gezond en wel ouder worden» en de VN-conferentie over de voortgang van het Aktieplan «Ouderen en vergrijzing».

27.4 Overzicht evaluatie-onderzoek

Toelichting:

1. In april 2006 is het Ministerie van VWS gestart met het formuleren van het kabinetsstandpunt naar aanleiding van het Interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO) AWBZ. Op 9 december 2006 is dit standpunt samen met het rapport aan de Tweede Kamer aangeboden.

BELEIDSARTIKEL 28: WET VOORZIENINGEN GEHANDICAPTEN

28.1 Algemene beleidsdoelstelling

Voorzieningen op het gebied van wonen, vervoer en rolstoelen bieden aan ouderen en gehandicapten.

28.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting:

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

De uitgaven voor de dure woningaanpassingen laten de afgelopen jaren een wisselend beeld zien. Tot en met 2004 zijn de uitgaven jaarlijks behoorlijk toegenomen waarna in 2005 een lichte afname is geweest. In 2006 zijn de uitgaven verder afgenomen tot € 22,4 miljoen doordat de gemeenten minder aanvragen hebben ingediend. Voor de Bbag-regeling is in 2006 € 23,4 miljoen uitgegeven.

De uitgaven voor bovenregionaal vervoer (Valys) waren in 2006 hoger dan was voorzien. Dit heeft voornamelijk te maken met de groei van het aantal Valys-pashouders. In 2006 zijn er ruim 50 000 pashouders bijgekomen waardoor de grens van 125 000 Valys-pashouders aan het eind van 2006 is gepasseerd. Tegelijkertijd neemt ook het aantal gereisde kilometers toe. De Valys-pashouders maken meer gebruik van de aan hen toegekende taxikilometers. De budgettaire mogelijkheden voor Valys zijn ruimer geworden met de jaarlijkse € 10 miljoen (2005 en 2006) extra uit het amendement Dijksma & Van der Ham. Gevolg van bovenstaande groei van pashouders en de stijging van gebruik van persoonlijke kilometer budgetten is wel dat de uitgaven voor Valys over 2006 zijn uitgekomen op € 37 miljoen (ter vergelijking, in 2005 was dit € 19 miljoen). In totaal was er op de VWS-begroting voor het bovenregionaal vervoer voor 2006 € 36 miljoen beschikbaar. Naast de uitgaven voor Valys zijn ook de uitgaven voor de indicatiestelling door Argonaut en de pilots bundeling doelgroepenvervoer uit het budget voor het bovenregionaal vervoer bekostigd. Voor 2006 is voor deze beperkte overschrijding éénmalig dekking gevonden binnen de begroting van VWS.

Het ministerie van Verkeer en Waterstaat is eerst verantwoordelijke voor de toegankelijkheid van het Openbaar Vervoer. VWS is betrokken bij de planvorming, maar de activiteiten en uitgaven worden gedaan door V&W.

Prestatie-indicatoren

Toelichting

1. De cliënttevredenheid is niet gemeten in 2006.

Toelichting:

1. De datum van de overgang is 1 januari 2007 geworden.

28.3 Overzicht uitgevoerde evaluatie-onderzoeken

Er zijn in 2006 geen evaluatie-onderzoeken uitgevoerd.

BELEIDSARTIKEL 29: ARBEIDSMARKTBELEID

29.1 Algemene beleidsdoelstelling

Een goed functionerende arbeidsmarkt in zorg en welzijn stimuleren en het algemene arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsbeleid implementeren

De belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid in 2006 hadden betrekking op het opstarten en uitvoeren van onderzoek op het gebied van arbeidsbesparende investeringen. Aansprekende voorbeelden hiervan zijn:

• Een project waarbij verschillende hogescholen onderzoek doen naar arbeidsbesparende technologieën;

• Een project naar de toepassing van domotica bij kleinschalige groepswoningen voor dementerenden ter bevordering van de zelfredzaamheid;

• Een project waarbij medewerkers van instellingen via netwerkbijeenkomsten worden gestimuleerd voorstellen voor slimmer werken binnen hun instelling aan te dragen en te implementeren.

• Er is subsidie verleend aan de NVZ (Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen) voor een project gericht op sociale innovatie en het verhogen van de arbeidsproductiviteit;

• Er is een uitgebreide analyse uitgevoerd van instellingen die productiviteitswinst hebben gerealiseerd om in kaart te brengen welke factoren hierbij een rol spelen;

• Een onderzoek gericht op het vergelijken van de werkprocessen bij instellingen op afdelingsniveau, om zo verbeterpunten gericht op de productiviteit te benoemen.

29.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting:

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

De onderuitputting wordt voor het grootste deel verklaard door de beperkte benutting van de subsidieregeling voor het omzetten van gesubsidieerde banen in reguliere banen (€ 20,9 miljoen). Tevens zijn minder uitgaven ten laste van dit budget gedaan doordat in het programma Zorg voor Beter, programma’s uitgevoerd door ZonMW en het Innovatieplatform AWBZ het verhogen van arbeidsproductiviteit een belangrijke plaats is gaan innemen. Daardoor behoefden verschillende initiatieven op artikel 29 niet uitgevoerd te worden. Hierbij valt te denken aan onderzoeken op het gebied van domotica, de ontwikkeling van een meetinstrument arbeidsproductiviteit en onderzoeken op het gebied van (technologische) innovaties.

Apparaatsuitgaven

De hogere uitgaven zijn het gevolg van een interne herschikking van taken en apparaatsuitgaven, waarbij middelen vanuit artikel 30 naar dit artikel zijn overgeheveld (€ 0,8 miljoen). Tevens zijn er incidenteel extra middelen overgeheveld uit de premie ten behoeve van de invoering van het elektronisch patiëntendossier (€ 0,8 miljoen).

Ontvangsten

De hogere ontvangsten zijn het gevolg van de afrekening en lagere vaststelling van subsidies aan de sectorfondsen over de jaren 2004 en 2005 als gevolg van het niet volledig aanwenden van deze subsidies door de sectorfondsen (€ 6,3 miljoen).

29.3 Operationele doelstellingen

29.3.1 De arbeidsproductiviteit in zorg en welzijn verhogen

Prestatie-indicatoren:

Toelichting:

1. Voor het percentage werkzame personen in zorg en welzijn is voor 2006 geen streefwaarde geformuleerd. Door middel van verschillende maatregelen, onder andere het stimuleren van het verhogen van de arbeidsproductiviteit, wordt getracht het percentage niet te hoog te laten worden. Uiteraard wordt het kwaliteitsaspect hierbij niet uit het oog verloren.

2. Het meten van de arbeidsproductiviteit in de zorg blijkt lastig, vooral in de care-sector. Voor de ziekenhuissector heeft het CBS in «Gezondheid en zorg in cijfers»(CBS 2006) berekend (gegevens tot 2004) dat er vanaf 2002 sprake is van een groei van de arbeidsproductiviteit.

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. Om het inzicht in de meting van de arbeidsproductiviteit in zorg te vergroten is er een onderzoek uitgevoerd in opdracht van VWS. De resultaten hiervan zijn in juni 2006 in de publicatie «Meting Arbeidsproductiviteit Zorg: een uitdaging» (Prismant, 2006, Utrecht) beschikbaar gekomen. Belangrijkste conclusie van dit onderzoek is dat het meten in de ziekenhuissector makkelijker is dan in de care-sector. In het onderzoek worden aanbevelingen gedaan voor het meten van arbeidsproductiviteit in de toekomst. Resultaten van verschillende trajecten (Zorg voor Beter, Sneller Beter, ZonMW) laten zien dat instellingen het onderwerp onder de aandacht hebben en dat er wordt gewerkt aan efficiencyverbeteringen. Het verhogen van de arbeidsproductiviteit is een van de beleidsmaatregelen die er voor kan zorgen dat er ook in de toekomst voldoende kwalitatief hoogwaardig personeel in de zorg beschikbaar blijft.

2. Het thema arbeidsproductiviteit is in 2005 breed op de agenda gezet. In 2006 zijn deze inspanningen gecontinueerd. Het beleid gericht op verhogen van de arbeidsproductiviteit en arbeidsbesparende innovaties is in 2006 in samenwerking met de trajecten «Zorg voor beter» en «Sneller beter» tot stand gekomen. Ook is er goed gekeken naar de trajecten die ZonMW op dit gebied heeft ontplooid.

29.3.2 Gesubsidieerde banen in reguliere banen omzetten

Prestatie-indicatoren:

Toelichting:

Van de «Regeling stimuleringssubsidie doorstroom zorg» is door werkgevers in 2004, 2005 en in 2006 zeer beperkt gebruik gemaakt. In 2004, 2005 en 2006 zijn respectievelijk 47, 259 en 317 aanvragen gehonoreerd. Dat minder gesubsidieerde banen in reguliere banen zijn omgezet dan begroot is vooral terug te voeren op keuzes van individuele werkgevers om een gesubsidieerde werknemer al dan niet een reguliere baan voor onbepaalde tijd aan te bieden. Er is regelmatig tussen convenantpartners (gemeenten, werkgevers, werknemers en VWS) overleg gevoerd. Daarbij zijn eventuele extra inspanningen om benutting van de regeling te vergroten aan de orde geweest, maar dat heeft niet tot oplossingen geleid. Gezien het zeer beperkte gebruik van de regeling door werkgevers hebben wij besloten om de regeling met ingang van 1 januari 2007 te beëindigen. Dit is voor 1 juli 2006 zowel aan de convenantpartners bekend gemaakt, als gepubliceerd in de Staatscourant (staatscourant nr. 124 en 125, 2006).

29.3.3 Kennis van toekomstige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in zorg en welzijn en informatie over actuele arbeidsmarktgegevens beschikbaar hebben

Beleidsprestaties – begrotingsgerelateerd:

Toelichting:

1. VWS participeert in twee meerjarige onderzoeksprogramma’s.

• Het onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn wordt, mede in opdracht van sociale partners en het CWI, uitgevoerd door Prismant. Het doel is partijen te voorzien van eenduidige en betrouwbare informatie. Eén van de activiteiten in 2006 was het maken van een eerste analyse van het Sociaal Statistisch Bestand van het CBS (in- en uitstroom van personeel). Relevante cijfers over de arbeidsmarkt zijn te vinden op de websitewww.azwinfo.nl. Jaarlijks wordt een integrerend rapport over de arbeidsmarktsituatie in zorg en welzijn geschreven.

• Het Algemene Beleidsmatige Onderzoeksprogramma over de Nederlandse arbeidsmarkt wordt, mede in opdracht van de Ministeries van BZK, SZW, EZ en OCW, uitgevoerd door de Organisatie voor Strategisch Arbeidsmarktonderzoek (OSA). In 2006 is in dit kader wederom een aantal rapporten verschenen, zoals bijvoorbeeld «Dynamiek en levensloop, de arbeidsmarkt in transitie» (OSA, 2006, Tilburg.)

2. Het onder 1 genoemde integrerend rapport van het onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn bevat ook een vooruitblik. De (jaarlijkse) publicatie Regiomarge vormt eveneens een onderdeel van het onderzoeksprogramma. De toekomstverkenning Regiomarge 2006 van Prismant (in opdracht van VWS, sociale partners en CWI) loopt tot en met 2010 en heeft betrekking op ruim 550 000 werknemers. De verkenning laat zien dat al op korte termijn knelpunten dreigen voor verzorgenden en sociaal agogen (Niveau 3). Met name de ouderenzorg en de gehandicaptenzorg krijgen daar mee te maken. Bij een sterk aantrekkende economie en een aanzienlijke groei van de zorgvraag zullen de personeelsknelpunten al in 2007 aan de orde zijn. De laatste cijfers van het CPB over de groei van de economie en van de zorgvraag ondersteunen een dergelijk scenario. Aangezien zich bij het verpleegkundig personeel de komende jaren minder problemen voordoen, krijgen de ziekenhuizen en de GGZ minder met algemene personeelsknelpunten te kampen. Het rapport is in juli 2006 aangeboden aan de Kamer (kamerstukken 29 282, nr. 33).

In de arbeidsmarktbrief van VWS van december 2006 aan de Kamer (kamerstukken 29 282, nr. 38) is uiteengezet dat het arbeidsmarktbeleid van VWS zich richt op verhoging van de arbeidsparticipatie, vergroting van de wervingskracht, verhoging van de arbeidsproductiviteit en beperking van de groei van de zorgvraag. Bij de begrotingsbehandeling van de Begroting 2007 van VWS is aangekondigd dat VWS nog deze zomer komt met een actieplan voor de arbeidsmarkt in de zorgsector.

29.4 Overzicht evaluatie-onderzoek

Toelichting:

1. Evaluatie is niet meer van toepassing aangezien het convenant met ingang van 1 januari 2007 is beëindigd vanwege het beperkte gebruik van de subsidieregeling.

2. De gegevens worden jaarlijks gepubliceerd in het integrerend rapport (zie kamerstukken 29 282, nr. 39).

BELEIDSARTIKEL 30: MARKT, CONSUMENT, KWALITEIT, INNOVATIE, INFORMATIE EN OPLEIDINGEN

30.1 Algemene beleidsdoelstelling

Een moderne en evenwichtige zorgmarkt door posities in de zorg te ordenen en vernieuwingen te stimuleren.

De belangrijkste beleidsinitiatieven en resultaten van beleid in 2006 waren:

• Nieuwe uitvoering- en toezichtstructuur zorgstelsel. In het kader van uitwerking en implementatie van de nieuwe uitvoering- en toezichtstructuur zorgstelsel heeft de minister van VWS een toezichtvisie «Verdiend vertrouwen» (kamerstukken 29 689, nr. 68) voor het curatieve stelsel opgesteld en deze op 10 februari 2006 aan de Tweede Kamer gezonden.

• Markttoezicht door Nederlandse Zorgautoriteit. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) is in werking getreden op 1 oktober 2006 (Wet marktordening gezondheidszorg). Daarin zijn het College tarieven gezondheidszorg (CTG) en het College van toezicht op de zorgverzekeringen (CTZ) opgegaan. Met de Wet marktordening gezondheidszorg heeft de NZa het markttoezicht op de zorgverlening, zorgverzekering- en zorginkoopmarkten tot taak gekregen. Het College voor zorgverzekeringen (CVZ) is met de inwerkingtreding van de Zorgverzekeringswet op 1 januari 2006 onder meer met de taak van het pakketbeheer en het beheer van het Zorgverzekeringsfonds belast. Over de voortgang van de afbouw van het huidige College Bouw Zorginstellingen (CBZ) en het College Sanering Zorginstellingen (CSZ) per 2012 bericht de minister uitgebreid bij de voortgang van de invoering van transparante en integrale tarieven (voorjaar 2007).

• Ervaringen van burgers en zorgconsumenten met de zorg. De ervaringen van burgers en zorgconsumenten met de zorg worden systematisch gemeten. Dit gebeurt al voor de zorgverzekeringen en zal de komende jaren ook voor het zorgaanbod gebeuren. De uitkomsten van de metingen worden opwww.kiesbeter.nl als keuze-informatie gepresenteerd.

• De Zorgbalans. De Zorgbalans is een monitor van de prestaties van het Nederlandse zorgsysteem. De Zorgbalans, die in opdracht van VWS door het RIVM is geproduceerd, is op 30 mei 2006 samen met de beleidsreactie van de minister voor de eerste keer aangeboden aan het parlement. De Zorgbalans geeft op macroniveau inzicht in de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg. Met een beperkt aantal kerngegevens wordt een beeld geschetst van de sterktes en zwaktes van de Nederlandse gezondheidszorg in het peiljaar 2004. Ook is de websitewww.gezondheidszorgbalans.nlopgeleverd. De website maakt het mogelijk om achterliggende gegevens te raadplegen.

• Reductie administratieve lasten. Er is een aanvullend programma opgesteld voor de reductie van administratieve lasten voor bedrijven en uitvoering van de aanpak voor de reductie van administratieve lasten voor burgers. Voor bedrijven zijn naast het beperken van het aantal formele informatieverplichtingen de belangrijkste irritaties voor instellingen en bedrijven rondom bureaucratie en regeldruk in kaart gebracht. Voor de AWBZ is in 2006 het onderzoek naar de beleefde lasten afgerond. Ook zijn op deze manier de lasten in de voedselketen inzichtelijk gemaakt. Voor de cure is eind 2006 dit onderzoek gestart en dit loopt door in 2007. Ook voor burgers richt VWS zich onder meer op beleefde lasten die niet altijd aantikken op de lastenbalans. Met Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ), Centraal administratiekantoor (CAK) en zorgkantoren verkent VWS bijvoorbeeld de mogelijkheden tot verbetering van de communicatie naar de cliënt. Vereenvoudiging van het (meervoudige) indicatieproces voor de cliënt heeft veel aandacht omdat dit een voorbeeld is van zowel administratieve als beleefde lastenverlichting.

• De landelijke infrastructuur voor het elektronisch patiëntendossier. Het Landelijk Schakelpunt, de Sectorale Beheersvoorziening voor het BSN, de UZI-pas en alle landelijke EPD-standaarden voor het waarneemdossier huisartsen zijn in 2006 ontwikkeld, getest en in productie genomen in de eerste pilotomgeving. Voor het elektronisch medicatiedossier zijn alle voorbereidingen getroffen voor invoering in de pilotomgeving.

• Modernisering beroepenstructuur. Op 20 juli 2006 is het (privaatrechtelijke) College voor Beroepen en Opleidingen in de Gezondheidszorg (CBOG) opgericht. Dit college is de opvolger van de stuurgroep MOBG en heeft de volgende taken:

– ramen van opleidingscapaciteit en adviseren van de minister over de benodigde opleidingscapaciteit van opleidingen die zijn opgenomen in het opleidingsfonds;

– doen van voorstellen inzake innovatie/structuur van beroepen/opleidingen en de implementatie daarvan.

  In 2006 is een systeem tot stand gebracht, waarbij de minister van VWS aan de hand van een voorstel van het College voor de Beroepen en Opleidingen in de Gezondheidszorg (CBOG) opleidingsplaatsen toewijst. Hiermee samenhangend start per 1 januari 2007 de financiering via het opleidingsfonds van een aantal marktverstorende zorgopleidingen – waarbij bekostiging via de zorgtarieven zou leiden tot ongelijke concurrentieposities in de cure.

• Nieuwe agenda Ethiek en gezondheid 2006 uitbrengen. In tegenstelling tot voorgaande jaren is in september 2006 geen Agenda Ethiek en gezondheid naar de Tweede Kamer gezonden. De agenda bevatte altijd een reactie op de Signalering Ethiek en Gezondheid van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG). Naar aanleiding van de evaluatie van dit centrum is besloten dat het CEG niet meer eens per jaar een omvangrijke signalering zal uitbrengen over diverse onderwerpen, maar alleen wanneer daartoe aanleiding is, een afzonderlijk signalement. Omdat het kabinet in september 2006 bovendien demissionair was, is afgezien van het toezenden van de Agenda op dat moment.

30.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Begroting

Toelichting op de belangrijkste verschillen

Programma-uitgaven

1. Regulering van de zorg

De extra uitgaven van ruim € 20,3 miljoen worden door een aantal posten veroorzaakt. De posten met de grootste financiële omvang betreffen de administratieve overheveling van het onderzoeksbudget van het College voor zorgverzekeringen (CVZ) van de premie naar de begroting (€ 10 miljoen), voorlichtingsactiviteiten en inningskosten in het kader van de buitenlandtaak van het CVZ (€ 4,8 miljoen), verhoging van het budget CVZ voor kosten ten behoeve van de AWBZ-brede zorgregistratie (€ 1,9 miljoen), uitgaven samenhangend met de declaratiecasus (€ 1,5 miljoen) en een verhoging van het budget van het College sanering zorginstellingen (CSZ) met € 0,6 miljoen om de wettelijke taken van dit college, ook bij toename van de verkoop van onroerende zaken, goed te kunnen blijven uitvoeren.

2. Evenwicht in de marktposities

De hogere uitgaven van ruim € 6,3 miljoen worden hoofdzakelijk door twee posten veroorzaakt. Ten eerste een bijdrage van € 5 miljoen voor de ondersteuning van de participatie van (GGZ)-cliënten op lokaal niveau. Ten tweede is op grond van een amendement van de leden Vietsch en Verbeet (kamerstukken 30 300 XVI, nr. 36) een bedrag van € 1 miljoen aan het budget toegevoegd voor de ondersteuning van cliëntenraden in de verpleeg- en verzorgingshuizen.

3. Informatie over het zorgaanbod

De extra uitgaven van ruim € 4,1 miljoen worden enerzijds veroorzaakt door twee administratieve overhevelingen naar deze operationele doelstelling, namelijk de subsidie (€ 3,7 miljoen) aan het NIVEL en de subsidie (€ 0,675 miljoen) aan de Stichting Harmonisatie Kwaliteitsontwikkeling in de Zorgsector (HKZ). Anderzijds vallen enkele uitgaven lager uit dan oorspronkelijk geraamd, het gaat hier bijvoorbeeld om de uitgaven voor de zorgbalans (€ 0,05 miljoen lager) en een project jaarverslaglegging zorginstellingen (€ 0,1 miljoen lager).

4. Vernieuwingen in de zorg

De onderuitputting wordt veroorzaakt door technische mutaties in verband met overheveling van middelen van artikel 30 naar andere artikelen (€ 7,8 miljoen) en onderuitputting op het budget voor ICT in de zorg (€ 11,7 miljoen). Deze laatste is het gevolg van de wijziging die eind 2005 is aangebracht in de wijze van implementatie van het EMD/WDH en de lager uitvallende subsidie aan Nictiz in verband met de verrekening van een overschot uit 2005.

Waarvan bijdragen aan baten-lasten diensten

Het verschil tussen de vastgestelde begroting en de realisatie is het gevolg van uitgaven die ten tijde van het opstellen van de begroting nog niet definitief waren. Deze waren dan ook nog niet aan baten-lasten diensten toegerekend.

5. Modernisering beroepenstructuur

De onderuitputting op het budget wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door het niet tot besteding komen van het voor 2006 geraamde bedrag voor extra opleidingsplaatsen in academische ziekenhuizen (€ 7,2 miljoen).