De beleidsdoorlichting van het BTW-compensatiefonds is, zoals aangekondigd in de begroting voor het jaar 2010, in de zomer van 2010 afgerond. Het onderzoek bestond uit een beleidsdoorlichting uitgevoerd door het Ministerie van Financiën zelf, in nauwe samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken, de koepels VNG en IPO, en twee onafhankelijke beoordelaars. Daarnaast heeft een extern bureau een effectevaluatie uitgevoerd.
Uit de beleidsdoorlichting zijn de volgende bevindingen gekomen:
– Met de instelling van het fonds wordt voldaan aan de algemene en operationele doelstelling van het fonds: de btw speelt geen rol meer bij de afweging zelf doen of uitbesteden;
– Het directe verband tussen het fonds en efficiency kon niet worden aangetoond, hetgeen verschillende dingen kan betekenen: inbesteden is goedkoper of beter, niet-financiële overwegingen spelen een belangrijke rol, en/of de evaluatieperiode is te kort om significante resultaten te kunnen laten zien;
– De administratieve lasten voortvloeiend uit het fonds lijken beperkt ten opzichte van de omvang van het fonds; de complexiteit die toch wordt ervaren vloeit met name voort uit de complexiteit van de btw wetgeving in plaats van uit het BCF zelf;
– Het aantal fiscale constructies lijkt te zijn afgenomen, maar harde cijfers ontbreken.
De effectevaluatie van het externe onderzoeksbureau APE/Rebel heeft daarnaast geleid tot een viertal aanbevelingen. Overwogen zou kunnen worden om de uitvoering van het BCF bij één eenheid van de Belastingdienst neer te leggen. Een intensivering van de communicatie over de werking van het BCF kan een bijdrage leveren aan het elimineren van een aantal hardnekkige mythes en misverstanden over het fonds en daarmee de doelstellingen van het fonds dichterbij brengen. Een intensivering van de voorlichting kan ook een bijdrage leveren aan het verhogen van de kennis bij de decentrale overheden, niet alleen van de werking van het fonds, maar ook van de mogelijkheden om bij uitbesteding voldoende sturing te houden. Een methode om de transparantie te verhogen is het inrichten van een benchmark.
De uitkomsten van de beleidsdoorlichting en de externe effectevaluatie zijn besproken in het Bestuurlijk Overleg Financiële Verhouding (Bofv) van 15 september 2010. Hierin hebben VNG en IPO aangegeven de uitkomsten en aanbevelingen uit de beleidsdoorlichting en de effectevaluatie te willen voorleggen aan hun achterban. In afwachting hiervan is het rapport in september naar de Kamer gestuurd. Inmiddels hebben VNG en IPO hun standpunten ingenomen. In hun afgewogen oordeel hebben zij zich uitgesproken voor continuering van het fonds. Wel zien zij mogelijke voordelen in de centralisering van de uitvoering door de Belastingdienst. In navolging van de standpunten van VNG en IPO, heeft de staatssecretaris zich uitgesproken voor voortzetting van het fonds. Daarbij heeft hij een onderzoek toegezegd naar de centralisering van het fonds.