In het Regeerakkoord is aangegeven dat het Kabinet het Waddenfonds naar de Waddenprovincies (Friesland, Groningen en Noord-Holland) decentraliseert per 2012. Door de decentralisatie komt de besluitvorming dichterbij de burger te liggen. Door middel van de brieven aan de Tweede Kamer van 8 februari 2011 (Kamerstukken II 2010/11, 32 500, nr. 64) en 21 maart 2011 (Kamerstukken II 2010/11, 29 684, nr. 91) heeft de minister van IenM aangegeven dat het Waddenfonds per 1 januari 2012 gedecentraliseerd wordt. Hiermee is de besteding van de middelen een autonome taak van de Waddenprovincies geworden. De Tweede Kamer heeft hier op 27 april 2011 mee ingestemd. De decentralisatie van het Waddenfonds is uitgewerkt in een Bestuursakkoord dat op 14 september 2011 door de Minister van IenM en vertegenwoordigers van de Waddenprovincies is ondertekend (Kamerstukken II 2011/12, 29 684, nr. 100). De Wet op het Waddenfonds zal worden ingetrokken. Het Kabinet heeft daartoe een intrekkingwet in procedure gebracht. Het wetsvoorstel ligt momenteel ter advisering bij de Raad van State.

Met de ondertekening van het bestuursakkoord is de decentralisatie van het Waddenfonds per 1 januari 2012 gerealiseerd en is het begrotingshoofdstuk 63 Het Waddenfonds opgeheven.

Financieel wordt bijgedragen aan projecten die gericht zijn op:

• 1. het vergroten en versterken van de natuur- en landschapswaarden van het Waddengebied;

• 2. het verminderen of wegnemen van externe bedreigingen van de natuurlijke rijkdom van de Waddenzee;

• 3. een duurzame economische ontwikkeling in het waddengebied en een substantiële transitie naar een duurzame energiehuishouding in het waddengebied en de direct aangrenzende gebieden;

• 4. het ontwikkelen van duurzame kennishuishouding ten aanzien van het waddengebied.

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

• – Besloten is om in 2011 geen nieuwe tender op te starten. Wel zijn de hiervoor gereserveerde middelen op de begroting van IenM (€ 33 mln) via het Provinciefonds aan de Waddenprovincies ter beschikking gesteld;

• – Op 14 september 2011 is in Harlingen het Bestuursakkoord Decentralisatie Waddenfonds door de minister van IenM en vertegenwoordigers van de provincies Friesland, Groningen en Noord-Holland ondertekend (Stct. 26 september 2011, nr. 17102) en is de intrekkingwet Wet op de Waddenfonds ter advisering aan de Raad van State aangeboden;

• – Inhoudelijke en financiële monitoring van de lopende projecten;

• – 6 projecten zijn afgewikkeld en 1 project is ingetrokken;

• – In samenwerking met de Dienst Landelijk Gebied (DLG) van het ministerie EL&I, die het Waddenfonds uitvoert, zijn de ultimo 2011 nog lopende projecten aan de provincie Friesland, die als penvoerder namens de Waddenprovincies optreedt, overgedragen.

Omdat in 2011 geen tender is uitgeschreven en geen nieuwe projecten zijn gehonoreerd is verantwoording van de externe factoren niet aan de orde.

• – PKB Waddenzee; de planologische kernbeslissing (PKB) Waddenzee bevat de hoofdlijnen van het rijksbeleid voor de Waddenzee;

• – (Investerings)subsidies: om de doelen van het Waddenfonds te realiseren worden door middel van een subsidieregeling door het rijk investeringen in het Waddengebied gestimuleerd;

• – AMvB Ruimte; hierin zijn de concrete beleidsbeslissingen uit de PKB Waddenzee beleidsneutraal opgenomen.

Toelichting

Het Waddenfonds werd gevoed vanuit begrotingshoofdstuk XII – ministerie van Infrastructuur en Milieu, artikel 52 Realisatie Nationaal Ruimtelijk Beleid. Gedurende de periode 2006–2011 werden vanuit dit artikel de benodigde middelen voor de programma’s en de beheers- en uitvoeringskosten naar het Waddenfonds overgedragen. In totaal is in de periode 2006–2011 € 107,0 miljoen gestort in het Waddenfonds en daar als ontvangsten verantwoord. Dit betekende dat van het totale beschikbare budget van het Waddenfonds (inclusief de efficiencykorting) nog € 602,6 miljoen minus € 107,0 = € 495,6 miljoen resteerde op het begrotingshoofdstuk XII. Dit budget is bij 2^e suppletoire begroting 2011 en Miljoenennota 2012 overgeheveld naar het Provinciefonds.

Verplichtingen

• 1. In 2011 is geen nieuwe tender uitgeschreven, waardoor er, anders dan ten tijde van de indiening van de Rijksbegroting was verondersteld, geen nieuwe subsidies zijn toegekend.

Uitgaven

• 2. In opdracht van het ministerie van IenM voert de Dienst Landelijk Gebied (DLG) van het ministerie van EL&I het Waddenfonds uit. In 2011 heeft de DLG voor een totaalbedrag van € 14,7 miljoen aan betalingsverzoeken op projecten gehonoreerd. Het nog te betalen deel zal vanaf 2012 door de Waddenprovincies met de subsidieontvangers worden verrekend.

Ontvangsten

• 3. In verband met de besluitvorming over de decentralisatie en het niet uitschrijven van een nieuwe tender is in 2011 vanuit het begrotingshoofdstuk Infrastructuur en Milieu (XII) artikel 52 «Realisatie Nationaal Ruimtelijk Beleid» alleen het geraamde budget voor de apparaatskosten van € 0,878 miljoen aan het Waddenfonds overgedragen.

Vermogen van het Waddenfonds (begrotingshoofdstuk 63)

De opbouw van het fondsvermogen per 31 december 2011 kan als volgt worden weergegeven:

Het saldo ontvangsten en uitgaven ten bedrage van € 66,5 miljoen wordt conform het Bestuursakkoord Decentralisatie Waddenfonds in 2012 overgedragen aan het Provinciefonds. Het negatieve fondsvermogen levert voor de Waddenprovincies geen problemen op. Vanuit de IenM begroting zijn bij 2^e suppletoire 2011 en bij Miljoenennota 2012 hiervoor al voldoende middelen naar het Provinciefonds overgeheveld.

Operationele doelstellingen

Met betrekking tot de operationele doestellingen van het Waddenfonds wordt per doelstelling aangegeven welke projecten in 2011 zijn afgerond.

Vergroten/versterken van natuur- en landschapswaarden van het Waddengebied

Het Nollenlandschap van Den Helder

De Stichting Landschap Noord-Holland heeft twee tentoonstellingsruimten, twee gastenverblijven en een beheerderswoning gerealiseerd. Tevens is het overgangsgebied van stedelijke omgeving naar open gebied ingericht. Er ontstaat een circa 32 hectare groot natuurgebied waarin cultuur in het noordelijke deel een voorname rol speelt en cultuurhistorie en ecologie in het zuidelijke deel.

Natuurontwikkeling Utopia

De Vereniging Natuurmonumenten heeft het gebied Utopia (28 hectare) gelegen langs de Waddendijk op Texel ingericht als natuurgebied. Brak water en de unieke ligging maken dat het gebied veel kansen biedt voor nieuwe hoogwaardige natuur. Het gebied is mede ingericht als hoogwatervluchtplaats en als broed- en foerageergebied voor Wadvogels.

De gouden driehoek Texel, herstel steunforten Redoute en Lunette

Het betreft herstel van twee bijforten op Texel, genaamd Redoute en Lunette. Deze forten liggen aan weerszijde van het reeds herstelde fort De Schans.

Verminderen externe bedreigingen van de rijkdom van de Waddenzee

Geen project afgerond.

Duurzame economische ontwikkeling en energiehuishouding

Vlieland bespaart energie

Door energiebesparende maatregelen heeft de gemeente Vlieland in een recreatiepark en in een haven duurzame energieopwekking, een besparing van water en energieverbruik, een reductie van CO₂ uitstoot en een beperking van lichtuitstoot gerealiseerd. Hiertoe zijn een dienstwoning en toiletgebouwen vervangen, zijn de steigers verlicht d.m.v. LED-lampen, zijn zonneboilers geplaatst in 27 bestaande woningen en zijn energiebesparende maatregelen in een zwembad gerealiseerd.

5 MW getijdenenergiecentrale Texel fase 1

In dit project heeft de gemeente Texel plannen ontwikkeld voor de aanleg van een getijdenenergiecentrale. De planning en realisatie van de uiteindelijke getijdencentrale maakt geen onderdeel uit van dit project.

Waddenstrandje Texel

De gemeente Texel heeft ten noorden van de haven van Oudeschild een buitendijkse steenstort vervangen door een zandstandje (0,8 hectare) met een ecologisch karakter. Het standje is gratis toegankelijk voor vaarrecreanten en inwoners van Texel.

25 DONQI Urban Windmills Texel – fase 1

Dit project kan niet worden gerealiseerd en is ingetrokken. De bedoeling was een proef te doen met kleine windmolens in de bebouwde omgeving.

Nieuwland, jeugdherberg wordt gastenverblijf

Een particulier heeft de monumentale jeugdherberg Nieuwland gerenoveerd en tot gastenverblijf omgebouwd.

Ontwikkelen duurzame kennishuishouding waddengebied

Geen project afgerond.

Overzicht afgeronde onderzoeken

De Waddenprovincies dragen, zoals opgenomen in het Bestuursakkoord Decentralisatie Waddenfonds, zorg voor het ontwikkelen van een monitoring- en evaluatiesysteem ten behoeve van de middelen van het Waddenfonds.