Kinderopvang zorgt ervoor dat ouders arbeid en zorg beter kunnen combineren en draagt er samen met peuterspeelzaalwerk aan bij dat kinderen zich goed kunnen ontwikkelen, waardoor ze beter toegerust zijn op het primair onderwijs

Ouders kunnen gebruik maken van dagopvang, buitenschoolse opvang of gastouderopvang. Om de financiële toegankelijkheid van de kinderopvang te garanderen geeft de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Wet kinderopvang, WKO) werkende ouders recht op een inkomensafhankelijke bijdrage: de kinderopvangtoeslag. Daarnaast is goede kwaliteit van kinderopvang van belang, zodat ouders hun kind met een gerust hart naar de kinderopvang kunnen laten gaan. De Wet kinderopvang legt de voorwaarden voor een goed kwaliteitsniveau vast. Kwalitatief goede kinderopvang zorgt er voor dat kinderen in hun ontwikkeling worden gestimuleerd.

Naast andere oorzaken heeft de economische crisis waarschijnlijk bijgedragen aan de daling in het gebruik van kinderopvang. De keuzemogelijkheid voor ouders is verbeterd o.a. doordat vraag en aanbod in de dagopvang en buitenschoolse opvang naar elkaar toe zijn gegroeid. De vraag is in 2012 gedaald, terwijl het aanbod in de dagopvang en buitenschoolse opvang nog is gestegen.

Het percentage kinderen tot 4 jaar met kinderopvangtoeslag is in 2012 met 4 procentpunt gedaald ten opzichte van 2011. Hieraan kunnen meerdere oorzaken ten grondslag liggen, zoals ook beschreven bij externe factoren. Het percentage kinderen in de basisschoolleeftijd met kinderopvangtoeslag is in 2012 ongeveer gelijk gebleven ten opzichte van 2011.

Kinderopvangtoeslag

De uitgaven aan de kinderopvangtoeslag zijn in 2012 € 232 miljoen lager uitgekomen dan in de begroting 2012 was voorzien. Hiervan is ca. € 222 miljoen te verklaren doordat het gebruik in 2012 fors lager is dan bij begroting 2012 geraamd. Mogelijke oorzaken van deze daling zijn een sneller optredend en/of hoger gedragseffect en de economische situatie in 2012. Hiernaast is de raming in 2012 al eerder op basis van realisatiegegevens in 2011 met € 8 miljoen naar beneden bijgesteld. Ten slotte is er € 1,6 miljoen naar de Belastingdienst overgeboekt voor een aanvulling op de uitvoeringskosten.

Subsidies

Overig beleidsondersteunend

De uitgaven voor overige beleidsondersteunende activiteiten zijn € 1,2 miljoen lager dan bij de begroting 2012 werd verwacht. Ook hiervoor geldt dat de uitgaven naar beneden zijn bijgesteld, vooruitlopend op dat het totale budget in 2013 lager is dan in 2012. Aan het budget voor overig beleidsondersteunende uitgaven is € 2,5 miljoen toegevoegd door een budgettair neutrale schuif tussen subsidies en overig beleidsondersteunende uitgaven. Daar tegenover staat dat de uitgaven aan overige beleidsondersteunende activiteiten op basis van uitvoeringsgegevens over 2012 € 3 miljoen lager zijn dan geraamd. Dit heeft onder andere te maken met minder uitgaven in verband met de bouw van het landelijk register kinderopvang en peuterspeelzalen, het later uitvoeren van een aantal activiteiten ten behoeve van continue screening, minder uitgaven aan onderzoeken en het niet uitgeven van een aantal reserveringen voor diverse beleidsonderwerpen. De kosten van de wijziging van registratie van inhuur van externen zijn € 0,6 miljoen lager uitgevallen dan geraamd.

Ontvangsten

De ontvangsten algemeen zijn € 20 miljoen hoger dan geraamd. Dit komt voornamelijk door de doorwerking van de in 2011 hogere ontvangsten dan geraamd.

1 Kinderopvang is financieel toegankelijk voor werkende ouders

Voor het verhogen van de arbeidsparticipatie is het van belang dat ouders geen onoverkomelijke financiële belemmeringen ervaren om gebruik te maken van kinderopvang.

De gemiddelde ouderbijdrage aan de kinderopvang was in 2012 33% (tot de maximum uurprijs). Deze bijdrage is sterk inkomensafhankelijk: lage inkomens dragen minder bij dan hogere inkomens, zodat kinderopvang voor iedereen financieel toegankelijk is.

Kinderopvangtoeslag.

• • Ouders die beiden werken;

• • Alleenstaande ouders die werken;

• • Doelgroepouders, bijvoorbeeld ouders die studeren of deelnemen aan een traject om weer aan het werk te komen.

2 Kinderopvang en peuterspeelzaalwerk zijn van goede kwaliteit, passend bij de leeftijd, mogelijkheden en behoeften van kinderen en ouders

De kwaliteit van kinderopvang is van groot belang: ouders moeten hun kind met een gerust hart naar de kinderopvang laten gaan. Ondernemers zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de geboden kinderopvang. Deze moet verantwoord zijn en bijdragen aan de ontwikkeling van het kind. De minister is verantwoordelijk voor het gehele stelsel van de kinderopvang. In overleg met gemeenten worden afspraken gemaakt over toezicht en handhaving.

In 2012 is het stelsel verder verbeterd door uitbreiding van het Landelijk Register Kinderopvang met de registratie van peuterspeelzalen en verankering van de kwaliteitseisen in een algemene maatregel van bestuur en ministeriële regeling. Het toezicht op de kwaliteit is verbeterd door meer risicogestuurd toezicht, onaangekondigde inspecties en focus op de praktijk en pedagogische kwaliteit.

• • Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen;

• • Regeling wet kinderopvang;

• • Besluit tegemoetkoming kosten kinderopvang;

• • Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen;

• • Beleidsregels werkwijze toezichthouder;

• • Model inspectierapporten (Toetsingskaders);

• • Besluit Registratie Kinderopvang;

• • Subsidieregelingen (o.a. Werken aan een excellente kinderopvang 2008–2012).

Toezicht en Handhaving

Het risicogestuurde toezicht wordt momenteel gemonitord en geëvalueerd en wordt op basis daarvan doorontwikkeld. Voor het toezicht op de pedagogische praktijk gebruiken inspecteurs sinds januari 2012 een nieuw observatie-instrument met een grotere focus op de pedagogische praktijk. Op de website van de Inspectie van het Onderwijs blijft een dynamische actuele lijst van gemeenten staan die hun wettelijke minimumeisen toezicht en handhaving kinderopvang voldoende dan wel onvoldoende naleven. Het Landelijk expertisecentrum bij de VNG is inmiddels operationeel en ondersteunt gemeenten juridisch in hun toezicht- en handhavingstaak.

Evaluatie Wet kinderopvang

De Evaluatie van de Wet kinderopvang is in het tweede kwartaal 2012 naar de Tweede Kamer gestuurd38. Deze evaluatie kijkt naar de effecten van de Wet kinderopvang over de periode 2005–2011. Voor deze evaluatie is gebruik gemaakt van al beschikbare gegevens en onderzoeken. Daarnaast is op een aantal punten specifiek onderzoek verricht ten behoeve van deze evaluatie, het gaat dan om onderzoeken op het vlak van toezicht en handhaving, ontwikkelingen in het peuterspeelzaalwerk en de gastouderopvang en het CPB-onderzoek naar het participatie-effect.

Kwaliteitsagenda kinderopvang

In 2012 hebben betrokkenen uit de kinderopvangsector een gezamenlijke kwaliteitsagenda opgesteld en naar de Tweede Kamer gestuurd39. De agenda bestaat uit verschillende acties die zijn belegd bij ondermeer de Brancheorganisatie kinderopvang, BOinK, GGD Nederland en Calibris. Het is de ambitie van alle betrokken partijen om met deze agenda de pedagogische kwaliteit op een hoger plan te brengen.

Dagarrangementen

In 2012 is de regeling «Experiment integraal dagarrangement» opengesteld. Drie samenwerkingsverbanden (onderwijs – opvang) hebben een aanvraag ingediend. Vanwege een te korte aanmeldingstijd konden de aanvragen niet voldoen aan de gestelde voorwaarden uit de regeling. De aanvragen zijn daarom afgewezen.

Bureau Kwaliteit Kinderopvang

In 2012 is via het programma «Excellente kinderopvang» van het Bureau Kwaliteit Kinderopvang de kwaliteit van medewerkers in de kinderopvang verbeterd. BKK ontving voor de jaren 2009 tot en met 2012 in totaal € 40 miljoen subsidie om gericht te werken aan verbetering van de vaardigheden van de pedagogisch medewerkers.

• • Ouders met kinderen in de opvang;

• • Gemeenten;

• • Kinderopvang- en peuterspeelzaalinstellingen.

Er zijn geen indicatoren op het vlak van kwaliteit, omdat het beleid gericht is op het gehele stelsel en het vormgeven van toezicht en handhaving, terwijl de inhoudelijke kwaliteit voornamelijk door de sector wordt bepaald. Omdat de kwaliteit van essentieel belang is voor ouders om hun kind met een gerust hart naar de kinderopvang te kunnen laten gaan, wordt de kwaliteit gevolgd met kengetallen.