Materieel

De voortgang van een aantal projecten wordt hieronder toegelicht. Voor het volledige overzicht zie Artikel 6, Investeringen.

• • F-35: Defensie neemt met partnerlanden deel aan een meerjarige bestelling van F-35 toestellen, de Block Buy. Defensie heeft eind 2016 achttien toestellen in de Block Buy bevestigd. Het betreft acht toestellen die in 2020 worden geleverd, vijf toestellen in 2021 en nogmaals vijf toestellen in 2022. Met het oog op de voorziene transitie van de F-16 naar de F-35 en dus de oorspronkelijke bestelreeks, heeft Defensie tevens een opgave gedaan voor nog eens drie toestellen in 2021 én 2022. De bevestiging van deze zes toestellen volgt, afhankelijk van de financiële stand van zaken, eind 2017. De Kamer is hierover geïnformeerd op 6 december 2016 (Kamerstuk 26 488, nr. 422).

• • VOSS (Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem): Na operationele beproevingen ondervond het project in 2016 vertragingen in de pre-seriefase. Van de leverancier is een herzien leverschema ontvangen. Levering is nu voorzien voor 2018 in plaats van 2017.

• • Inzetvoorraden munitie: Om tijdige beschikbaarheid van munitie voor inzet te garanderen, heeft Defensie in 2016 besloten de komende jaren gefaseerd de munitievoorraden te verhogen.

• • MRTT: In 2016 heeft een aantal partnerlanden besloten hun besluit tot deelname uitgesteld of geannuleerd. Daardoor is het financiële aandeel voor Nederland in het project in omvang toegenomen. België, Duitsland en Noorwegen hebben zich in 2017 bij dit project aangesloten (Kamerstuk 27 830, nr. 183).

• • AWW Thales: Defensie heeft een voorziening getroffen voor de ontwikkeling van een nieuw Above Water Warfare (AWW) Cluster. De Kamer is hierover op 20 december geïnformeerd (Kamerstuk 31 125, nr. 73).

Ten opzichte van de geplande investeringen zijn in 2016 verschillende projecten aangepast. Deze aanpassingen waren noodzakelijk om het totaal aan investeringsbehoeften binnen de financiële kaders te brengen. Ook ontwikkelingen bij partners en potentiele partners in projecten hebben geleid tot de herfaseringen in het investeringsplan. Nadere informatie over de verschuivingen zijn opgenomen in Artikel 6, Investeringen.

IT

In het kader van de vernieuwing van IT is in 2016 het high level ontwerp verder uitgewerkt (Kamerstuk 31 125, nr. 72). De ontwikkeling van de techniek gaat snel en de mogelijkheden veranderen continue. De vernieuwing verloopt om die reden in nauwe samenwerking met de markt, met duidelijk gescheiden verantwoordelijkheden. Hierdoor zal Defensie gebruik kunnen gaan maken van de meest actuele kennis en van het vakmanschap uit de markt. De aanbesteding van de nieuwe IT-infrastructuur wordt in drie fases doorlopen: de selectiefase, de dialoogfase en de gunnings- en contractfase. De selectiefase is in 2016 gestart en wordt in 2017 voltooid. Tijdens de huidige dialoogfase zal de aanbesteding verder vorm krijgen.

Vastgoed

Defensie heeft in 2016 de risicobeheersing van en de verantwoording over de vastgoedportefeuille verbeterd. Het verbeteren van het risicomanagement was ook één van de aanbevelingen die volgde uit de «review vastgoed» die Defensie in 2014 samen met de Algemene Rekenkamer heeft uitgevoerd. Er is inmiddels een Instructie Risicomanagement voor vastgoedprojecten opgesteld die wordt toegepast bij alle nieuwe vastgoedprojecten. De samenwerking met het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) is in 2016 verder vormgegeven. In de beginfase had Defensie, ten opzichte van de beschikbare capaciteit van het RVB een te grote projectbehoefte. Hierdoor waren vraag en beschikbare capaciteit niet met elkaar in evenwicht. Er zijn maatregelen genomen om dit evenwicht te herstellen. Zo heeft het RVB aanvullende capaciteit geworven en hebben Defensie en het RVB een nieuwe projectplanning gemaakt voor investeringsprojecten. Het resultaat hiervan zal in 2017 en vooral vanaf 2018 merkbaar zijn. De Kamer is in 2016 twee keer geïnformeerd over de voortgang en de uitwerking van de vastgoedmaatregelen die voortvloeien uit de beleidsbrief 2011, zoals vastgelegd in het Herbeleggingsplan Vastgoed Defensie, en uit de nota In het belang van Nederland van 2013 (Kamerstuk 33 763, nr. 106 en Kamerstuk 33 763 nr. 122).

Cyber

Met het oog op het toenemende aantal cyberdreigingen gericht tegen Nederland, is het afgelopen jaar verder geïnvesteerd in de digitale weerbaarheid, het inlichtingenvermogen in het digitale domein, de opbouw van capaciteiten bij de KMar en het vermogen om cybermiddelen in te zetten als integraal onderdeel van militair optreden. Om dit mogelijk te maken is gewerkt aan het binden van cyberprofessionals, het verruimen van de mogelijkheden om snel te innoveren, het bundelen van krachten binnen Defensie en het intensiveren van de samenwerking met anderen. Verdere ontwikkeling van cybercapaciteiten blijft een aandachtspunt.

Daarnaast heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in 2016 samen met Defensie een nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv) aan de Tweede Kamer aangeboden. Het moderniseren van het wettelijke kader van de Inlichtingen- en Veiligheids (IenV)-diensten is een belangrijke stap voorwaarts voor de nationale (digitale) veiligheid, en ook voor de veiligheid van uitgezonden eenheden. Tot slot heeft het Defensie Cyber Commando (DCC), na de formele oprichting in 2015, toegewerkt naar een operationele status. Naar verwachting beschikt Defensie in 2017 over een operationeel DCC.

Kennis & Innovatie

In 2016 is de nieuwe Strategie-, Kennis- en Innovatieagenda (SKIA) vastgesteld. Deze agenda is het resultaat van een intensief inventarisatie- en consultatieproces met kennis- en innovatiepartners binnen en buiten Defensie. De SKIA geeft richting aan de kennisopbouw en innovaties voor Defensie. Verbreding en verdieping van het Defensie- en veiligheidsnetwerk is één van de thema’s van de nieuwe SKIA. Innovatie-instrumenten, zoals de Defensie Innovatie Competitie (DIC), de Veiligheid Innovatie Competitie (VIC) en de Commissie Defensie Materieel Ontwikkeling (CODEMO), maken dit netwerk toegankelijk voor een diversiteit aan organisaties. Het innovatieve idee dat in 2016 de DIC heeft gewonnen is «Kite Power Technology.» Deze innovatie betreft een toepassing van windenergie waarbij een vlieger op grote hoogte een forse hoeveelheid energie genereert. Het Kite Power Technology concept – met een minimale logistieke footprint – past goed in het behalen van de doelstellingen van de Defensie Operationele Energie Strategie. De VIC 2016 is gewonnen door het innovatieve idee «Datavisualisatie op Schiphol». Deze innovatie betreft een applicatie voor de KMar waarmee de drukte op vliegvelden kan worden voorspeld, waardoor de personele capaciteit beter kan worden beheerst en wachtrijen kunnen worden verminderd. In 2016 zijn drie CODEMO-projecten voltooid. Het eerste betreft een onderhoudsarm en ergonomisch opblaassysteem voor reddingsvesten van piloten. De tweede gaat over virtuele training voor social & cultural awareness. De laatste betreft de ontwikkeling van een cryptoapparaat dat geschikt is om op kleine en minder stabiele militair operationele netwerken te functioneren.

Het afgelopen jaar heeft Defensie volop kleinschalige innovatie ondersteund. Zo heeft de innovatieafdeling van het JIVC diverse innovaties gerealiseerd. Zo is de situational awareness en commandovoering op schepen verbeterd door het aan elkaar koppelen van verschillende sensortypen. Ook heeft het JIVC voor KMar-teams op straat een veilige manier ontwikkeld om opsporingsinformatie te raadplegen op smartphones. Verder wordt augmented en virtual reality (3D) inmiddels gebruikt bij trainingen en om operaties voor te bereiden.

Om kleinschalige innovatie te stimuleren en het probleemoplossend vermogen van de organisatie te versterken, zijn ook in 2016 diverse bijeenkomsten georganiseerd om de bewustwording over de kansen en bedreigingen van exponentiële technologieën te vergroten, de interne en externe netwerken te versterken en het ondernemerschap van defensiemedewerkers te stimuleren en belonen. Zo heeft Defensie zich aangesloten bij het «Startup Officers Network Nederlandse Overheid». Dit netwerk tracht de contacten tussen overheid en start-ups te verbeteren zodat zij beter van elkaar leren.