6.3.1 Algemene verordening gegevensbescherming (AVG)

Het beleidsdepartement zorgt ervoor dat de aan haar toevertrouwde persoonsgegevens rechtmatig worden verwerkt. De lijnorganisatie gebruikt daarbij instrumenten als het verwerkingsregister126, verwerkersovereenkomsten en privacy impactanalyses en wordt ondersteund door opleidingen en bewustwordingscampagnes. Via de planning- en controlcyclus wordt de kwaliteit van de gegevensverwerking voortdurend gemonitord en - waar nodig - geactualiseerd. Toezicht door de functionaris voor gegevensbescherming en audits door de ADR complementeren het geheel. Alle aanbevelingen uit de jaarlijkse rijksbrede vraaggestuurde audit zijn opgevolgd. De meer specifieke vraaggestuurde audit naar de wijze waarop datalekken worden afgehandeld door het ministerie van Financiën loopt door in 2021.

Zoals eerder in deze paragraaf, besteedt de Belastingdienst door de problematiek rond de FSV extra aandacht aan toepassing van de AVG, de BIO en de Archiefwet. In het programma HVB zijn onder meer activiteiten opgenomen om vakkennis en bewustwording te stimuleren en om bedrijfsprocessen op orde te krijgen. Dit moet een fundament bieden voor het voldoen aan wet- en regelgeving. De looptijd van dit traject wordt ingeschat op minimaal drie jaar, dit hangt samen met de omvang ervan: er moeten ruim 600 bedrijfsprocessen en 900 applicaties doorgelicht worden. Naar aanleiding van het onderzoek door KPMG naar de FSV heeft de Belastingdienst in 2020 direct maatregelen getroffen, onder meer door processen en voorzieningen stil te leggen die niet voldoen aan de eisen van de AVG.

Naar aanleiding van het aanvullend onderzoek van de ADR bij de Belastingdienst naar de implementatie van de AVG, is in 2020 ten aanzien van het verwerkingsregister gekozen voor een striktere koppeling tussen de intern beschreven bedrijfsprocessen, de daarbinnen vallende verwerkingen van persoonsgegevens en de weergave daarvan in het register. Daarnaast wordt het beheer van het register verder ingericht.

6.3.2 Integriteit

In 2020 is verder invulling gegeven aan het integriteitsbeleid dat past binnen het kader van de GIR (Gedragscode Integriteit Rijk) en de daarin voor Financiën benoemde accenten. Het gaat daarbij om het gehele terrein van integriteit inclusief (ongewenste) omgangsvormen en omvat beleid en kaderstelling, bewustwording en preventie, advisering, handhaving en afdoening. Het beleidsdepartement, de Belastingdienst, Toeslagen en Douane trekken hierbij gezamenlijk op.

De coronapandemie overheerste 2020, waardoor het merendeel van de medewerkers genoodzaakt was om thuis te werken. Er is in 2020 dan ook flink geïnvesteerd in digitale vormen van bewustwording en in communicatie via het Rijksportaal. De digitale module «integriteit» - opgenomen in het introductieprogramma van nieuwe medewerkers - is verder ontwikkeld en ook is er blijvende aandacht geweest voor het belang van de eed en belofte. Aan medewerkers zijn interactieve digitale integriteitssessies aangeboden waarin aandacht is besteed aan dilemma’s in relatie tot sociale media, vertrouwelijke informatie, omgangsvormen, sociale veiligheid en andere actuele onderwerpen.

Tegelijkertijd is er blijvende aandacht geweest voor versterking en verbreding van de Financiën-brede integriteitsnetwerken, zoals het netwerk van vertrouwenspersonen, van integriteitscoördinatoren en andere expertgroepen. Daarnaast heeft het departementale onderzoekspunt zich verder ontwikkeld als het gaat om registratie en beoordeling van en onderzoek naar (mogelijke) integriteitsschendingen en is het Algemeen Adviespunt Integriteit verder ingericht. Ook heeft de Commissie Integriteit Belastingdienst aanbevelingen voor versterking van het integriteitsbeleid gedaan. In oktober 2020 heeft deze tijdelijke commissie een permanent karakter gekregen en het focusgebied is daarbij uitgebreid naar het gehele ministerie. De commissie is verder gegaan onder de naam «Commissie Integriteit Financiën». De nieuwe Regeling voor vertrouwenspersonen en de Handleiding bij de uniforme basiseisen vertrouwenspersonen rijksoverheid zijn gereed om in het personeelsreglement Financiën te worden opgenomen. In het personeelsreglement is tevens naar aanleiding van de motie Omtzigt127 een bepaling opgenomen voor extra bescherming van klokkenluiders.

Specifiek voor de Belastingdienst zijn in 2020 de in het jaar daarvoor in gang gezette activiteiten op basis van het plan van aanpak Versterking integriteitsstelsel Belastingdienst, voortgezet. Zo heeft het grootste deel van de bij iedere directie benoemde integriteitscoördinatoren de basisopleiding voor integriteit gevolgd en is het cultuur- en leiderschapsprogramma gestart, met als prioriteit te zorgen voor een sociaal en psychologisch veilig werkklimaat. Naar aanleiding van de tussentijdse rapportage van de per maart 2020 aangestelde personeelsraadspersonen, zijn bijeenkomsten met de directeuren van de dienstonderdelen georganiseerd, waarin de conclusies besproken zijn. Vervolgens is een leidraad voor alle leidinggevenden van de Belastingdienst gemaakt waarin staat hoe om moet worden gegaan met signalen van medewerkers en om te borgen dat deze een adequate behandeling krijgen.

Bij de Douane is sprake van een uitbreiding van de capaciteit op het gebied van integriteit en integrale beveiliging. Het versterken van de screeningsmaatregelen is één van de prioriteiten, waarbij de Douane kiest voor een programmatische aanpak om maatregelen te realiseren. In het najaar van 2020 is bij de Douane een wetenschappelijk onderzoek gestart met als centrale vraag of de aanpak van de Douane - gericht op het voorkomen van het corrumperen van de organisatie en/of haar medewerkers - afdoende aansluit bij de ontwikkelingen binnen criminele organisaties op dit terrein. In het vierde kwartaal van 2020 is een nulmeting uitgevoerd naar de beleving van medewerkers ten aanzien van integriteit om op basis van de uitkomsten de aanpak op het gebied van integriteit nog gerichter te maken. De resultaten van deze enquête worden in het tweede kwartaal van 2021 verwacht.