Voor de zorgprofessionals was 2020 een bijzonder intensief en erg belastend jaar. Daarom is VWS praktische ondersteuning gaan bieden (Kamerstukken II 2020/21, 29282, nr. 416). Om op korte termijn de capaciteit in de zorg te verruimen, heeft VWS bijvoorbeeld meegewerkt aan matching tussen vraag en aanbod van extra zorgpersoneel. Via Extra handen voor de zorg (een initiatief van onder andere de sociale partners en VWS) konden professionals die niet meer in de zorg werkten zich aanmelden om tijdelijk te helpen in de zorg. In de eerste coronagolf meldden zich rond de 20.000 mensen aan om tijdelijk te helpen. Uiteindelijk zijn ongeveer 8.000 mensen daadwerkelijk gekoppeld aan zorgorganisaties, waarvan 2.800 uiteindelijk door zorgorganisaties zijn ingezet (Kamerstukken II, 2020/21, 29282, nr. 416). Uit de ervaringen tijdens de eerste golf heeft de Commissie Werken in de Zorg geconcludeerd dat er sprake is van frictie tussen vraag en aanbod, bijvoorbeeld omdat een deel van de mensen die zich aanmeldde geen medische achtergrond had (Kamerstukken II 2020/21, 29282, nr. 425).

Op basis van de adviezen van de commissie is in het najaar geïnvesteerd in professionalisering van de matching. Zo is VWS gaan samenwerken met uitzendbureaus en is een crisisnummer ingericht ter ondersteuning van organisaties in acute personeelsnood (Kamerstukken II 2020/21, 25295, nr. 874). Om de frictie tussen vraag en aanbod te overbruggen is de Nationale Zorgklas opgericht, waar herintreders en mensen met weinig zorgervaring trainingen kunnen volgen om beter ingezet te kunnen worden in de zorg. Er zijn in het voorjaar van 2020 ongeveer 200 mensen van onder andere KLM en het Rode Kruis geschoold tot crisishulp (Kamerstukken II, 2020/21, 29282, nr. 416). Sinds december is de Nationale Zorgklas verder opgeschaald naar een maximumcapaciteit van 800 mensen per week, waarvan ongeveer 300 mensen per week gebruik maken. In de periode eind november tot eind december 2020 zijn er 1.208 mensen opgeleid. Daarnaast is er door VWS samen met beroepsverenigingen en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) een kader opgesteld, waardoor voormalig zorgpersoneel tijdelijk weer zelfstandig ingezet kan worden in de zorg. Ook is de herregistratie verplichting tijdelijk opgeschort voor alle artikel 3 Wet BIG- beroepsbeoefenaren.

De uitbraak van corona heeft een zware wissel getrokken op zorgverleners. Daarom hebben we tevens maatregelen genomen om mentale ondersteuning van zorgprofessionals te bevorderen. Zorgprofessionals kunnen, in aanvulling op wat al vaak in de eigen organisatie wordt geboden, terecht voor coaching bij Sterk in je Werk – Extra Coaching en voor meer complexe vragen bij het contactpunt ‘Psychosociale ondersteuning voor zorgprofessionals’ van ARQ IVP (Kamerstukken II 2020/21, 29282, nr. 416). Ongeveer 1.900 mensen hebben de online ‘zelfscreener’ ingevuld van ARQ-IVP, ongeveer 170 mensen hebben het contactpunt gebeld en ARQ-IVP heeft ongeveer 50 zorganisaties advies gegeven over hun opvang en nazorgbeleid.

Door de uitbraak van het coronavirus is een aantal activiteiten van het actieprogramma Werken in de Zorg in 2020 niet of in aangepaste vorm doorgegaan. Zo zijn bijeenkomsten in het kader van de Regionale Actieplannen Aanpak Tekorten (RAATs) en het actieleernetwerk geannuleerd of waar mogelijk vervangen door online alternatieven. Daarnaast is de campagne Ik Zorg tijdelijk stopgezet en is deze nu weer zichtbaar (Kamerstukken II 2020/21, 29282, nr. 416). De Commissie Werken in de Zorg heeft meegedacht over de uitvoering van het actieprogramma ten tijde van corona. Mede hierdoor is op onderdelen van het programma vooruitgang geboekt, met name op het behoud van medewerkers (Kamerstukken II 2020/21, 29282, nr. 416). Begin 2020 is de Zorginspirator gelanceerd, waardoor meer mogelijkheden voor loopbaanontwikkeling in kaart gebracht worden. Via de gelijknamige website kunnen zorgverleners ontdekken welke loopbaanperspectieven zij hebben en wat aan aanvullende competenties, vaardigheden en opleiding nodig is voor de volgende stap. Met een persoonlijke aanpak op maat biedt ‘Sterk in je Werk (Plus)’ inzicht in de arbeidsmarktpositie van een (toekomstige) medewerker in Zorg en Welzijn en geeft daarmee een impuls aan hun loopbaanoriëntatie. Sinds de start van het project zijn tot 1 oktober 2020 inmiddels 33.000 aanmeldingen ingediend, dit zijn 10.000 aanmeldingen meer dan verwacht. Ongeveer 90% van de aanmeldingen leidt tot een daadwerkelijk gevolgd traject.

Vanwege een toenemende en veranderende zorgvraag is het belangrijk te blijven kijken naar de beste manier om functies, bevoegdheden en verantwoordelijkheden in de zorg in te delen. De urgentie voor deze flexibiliteit is tijdens de coronapandemie voor iedereen duidelijk geworden. In 2020 heeft VWS taakherschikking tussen tandartsen en mondhygiënisten mogelijk gemaakt (Kamerstukken II 2019/20, 32620, nr. 263). Het experiment waarbij geregistreerd-mondhygiënisten enkele voorbehouden handelingen zelfstandig kunnen verrichten is per 1 juli 2020 van start gegaan en loopt tot eind 2023. Meer mogelijkheden in loopbaanontwikkeling en taakherschikking leveren een positieve bijdrage aan het terugdringen van de personeelstekorten. Het verwachte personeelstekort in 2022 pakt op basis van de actuele prognoses lager uit en het aantal medewerkers stijgt sinds de start van het actieprogramma, zoals ook te zien is in onderstaande indicatoren.

Indicator – Werken in de zorg

Om de regeldruk in de zorg merkbaar te verminderen wordt het programma [Ont]Regel de Zorg uitgevoerd. In 2020 is het merendeel van de acties op landelijk niveau gerealiseerd (inmiddels zijn 103 van de 171 actiepunten afgerond, liggen er 35 op schema en lopen er 33 achter op schema)(Kamerstukken II 2020/21, 29515, nr. 452). Zo is in 2020 de herziene richtlijn fysiotherapeutische dossiervoering in werking getreden, waardoor fysiotherapeuten alleen nog de minimaal noodzakelijke gegevens in het patiëntdossier hoeven te noteren4. Monitoring laat zien dat de aanpak van het programma voorzichtig zijn vruchten afwerpt, ondervraagde zorgverleners uit de sectoren farmacie, huisartsen, curatieve GGZ, medisch-specialistische zorg en paramedische zorg geven aan dat de ervaren regeldruk in 2020 ten opzichte van 2019 in beperkte mate is afgenomen. Hoewel er een voorzichtige positieve trend is, is dit effect nog niet over de gehele linie zichtbaar. Komende periode is nog genoeg te doen om de regeldruk verder terug te dringen. De Kamer is hierover per brief geïnformeerd (Kamerstukken II 2020/21, 29515, nr. 452).