Toelichting: in 2022 afgeronde evaluaties

Actieplan voedselveiligheid

De evaluatie van het actieplan voedselveiligheid, dat in 2018 naar aanleiding van het fipronil-incident in eieren werd opgesteld, heeft in de tweede helft van 2021 plaatsgevonden onder leiding van een extern bureau. Het actieplan is uitgevoerd onder coördinatie van zowel LNV als VWS en 22 maart 2022 is het evaluatierapport aan de Tweede Kamer gestuurd met een begeleidende Kamerbrief (Kamerstuk 26991, nr 581) van beide ministers. De centrale vraag van de evaluatie was of de uitvoering van het actieplan heeft geleid tot versterking van het voedselveiligheids-systeem. Er is gekozen voor een kwalitatief onderzoek waarin de betrokken partijen gezamenlijk hebben teruggekeken op de uitvoering van de verschillende acties en de aandachtspunten die daaruit voortvloeien en waarin tevens is besproken welke punten en acties nog verdere aandacht behoeven voor de toekomst. Uit de evaluatie is gebleken dat het voedselveiligheidsstelsel in Nederland is verbeterd en goed is ingericht om voedselveiligheid op een hoog niveau te houden. De partijen zijn van mening dat het uitvoeren van het actieplan heeft gezorgd voor een aanzienlijke versterking van de zelfregulering in de eierketen.

Voedselagenda/Voedselverspilling

Op 29 maart 2022 is de ex-post evaluatie van de Voedselagenda 2016-2020 (gericht op o.a. de doelstelling het vergroten van de maatschappelijke waardering van voedsel) naar de Tweede Kamer gestuurd met in bijbehorende voedselbrief een uitwerking van het voedselbeleid (Kamerstuk 31 532, nr 271). Op basis van de evaluatie kan worden geconcludeerd dat er over het algemeen tevredenheid is over de inzet, de tot stand gekomen samenwerking en de ‘output’ van de afzonderlijke activiteiten vanuit de Voedselagenda. De losse activiteiten die onder de Voedselagenda vallen, worden in grote lijnen als doelmatig ervaren. Tegelijk constateert de evaluatie dat er geen sprake is geweest van een integraal voedselbeleid. Uit de evaluatie is niet gebleken dat er een gezamenlijk doel of een duidelijke samenhang tussen de verschillende instrumenten van VWS en LNV was. In reactie op de evaluatie is aangegeven dat in gezamenlijkheid met VWS gekomen wordt tot een nadere uitwerking van het voedselbeleid. Hierin is de gezamenlijk ambitie geformuleerd om in 2030 een balans te realiseren in de consumptie tussen dierlijke en plantaardige eiwitten (de eiwittransitie). Reeds bestaande ambities zijn voortgezet, zoals de inzet op het halveren van de voedselverspilling in 2030 ten opzichte van 2015.

CTGB

De doelmatigheid en de doeltreffendheid van het functioneren van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) is onderwerp geweest van dit evaluatieonderzoek. Dit onderzoek vindt op grond van artikel 39, eerste lid, Kaderwet zelfstandige bestuursorganen, vijfjaarlijks plaats. Uit het evaluatieonderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van het functioneren van het Ctgb komen onder andere aandachtspunten ten aanzien van doorlooptijd en capaciteit bij het behandelen van aanvragen, beleidsadvisering en inrichting van werkprocessen en organisatie aan de orde. De aanbevelingen uit de vorige evaluatie zijn opgevolgd. Ctgb functioneert voldoende doeltreffend en doelmatig. De aandachtspunten door de onderzoekers zijn in de brede context geplaatst. Dat wil zeggen dat deze problemen deels door het Ctgb, maar ook deels door de departementen en (Europese) politiek opgepakt dienen te worden.

Handhavingsinstrumentarium Keuringsdiensten binnen de Zaaizaad en plantgoedwet

In deze ex post evaluatie is onderzocht in hoeverre de instanties die onder de Zaaizaad- en plantgoedwet en de Landbouwkwaliteitswet vallen, een toereikend handhavingsinstrumentarium hebben. Het rapport concludeert dat het huidige systeem goed functioneert, maar dat er door de betrokken diensten knelpunten worden ervaren. In het rapport staan verschillende knelpunten beschreven en de oplossingsrichtingen daarvoor. De oplossingen zijn divers, van het aanpassen van de wet tot aan oplossingen in de praktijk. Bij het aanbieden van het rapport aan de Tweede Kamer (Kamerstuk 36200-XIV, nr. 116) is toegezegd dat met de conclusies en aanbevelingen aan de slag wordt gegaan. Dit gebeurt in samenspraak met de betrokken diensten.

Evaluatie van de uitbraak van Sars-Cov-2 in de nertsenhouderij

Vanwege SARS-CoV-2 (COVID-19) is het sinds 8 januari 2021 verboden om in Nederland nertsen te houden. Het onderzoek betreft een evaluatie van de genomen maatregelen tijdens COVID-19 en geeft advies over eventuele verbeterpunten rondom de inzet van de crisisstructuur zoönose. Daarbij is gekeken hoe is samengewerkt tussen de beide ministeries (LNV en VWS) en hoe de zoönosestructuur heeft gefunctioneerd. Deze evaluatie is uitgevoerd door het COT Instituut voor Veiligheids- en crisismanagement. Het COT constateert dat de lessen uit de Q-koorts-crisis daadwerkelijk een plek hebben gekregen binnen de zoönosestructuur en dat de structuur voor het grootste gedeelte gevolgd is in de praktijk. De zoönosestructuur bood voordelen ten aanzien van het bij elkaar brengen van humane én veterinaire deskundigheid. Daarnaast was er een efficiënte samenwerking met korte lijnen. De rol van de verschillende teams en overlegvormen was helder en de structuur maakte het mogelijk om samen te anticiperen en na te denken over beheersmaatregelen. De zoönosestructuur heeft gewerkt en de samenwerking tussen de beide departementen en andere betrokken partijen is goed verlopen. Uiteraard zijn er punten voor verbetering. De aanbevelingen uit het evaluatierapport worden ter harte genomen. Het COT ziet het delen van (privacygevoelige) onderzoeksgegevens als een knelpunt. Ook werden aanbevelingen gedaan over het beter nadenken over de impact van scenario’s, het aandacht hebben voor de nafase van de crisis en het updaten van het beleidshandboek crisisbesluitvorming en crisiscommunicatie zoönose. Deze aanbevelingen worden door de ministeries opgepakt en uitgewerkt.

Toelichting: in 2022 afgeronde evaluaties

Evaluatie implementatie exotenverordening

In opdracht van het ministerie van LNV is een ex post evaluatie uitgevoerd van de wijze waarop de Europese Exotenverordening in Nederland is geïmplementeerd. De verordening bevat uiteenlopende regels waar Nederland invulling aan geeft wat betreft de negatieve gevolgen van preventie, bestrijding en beheersing van invasieve uitheemse soorten voor de natuur, biodiversiteit en aanverwante ecosysteemdiensten. De Nederlandse aanpak is geëvalueerd om een beeld te krijgen van de stand van zaken en van waar eventuele (systeem)verbeteringen mogelijk zijn. In de evaluatie staat het huidige systeem van beleid en uitvoering voor de exotenverordening centraal. De focus daarbij lag op het functioneren van het Nederlandse systeem en de vraag of dit systeem voldoende op orde is zodat de gestelde doelen voor wat betreft preventie, beheersing en bestrijding van invasieve exoten doeltreffend en doelmatig bereikt gaan worden. In het rapport worden zestien aanbevelingen gedaan waarvan een deel is gericht aan het ministerie van LNV en groot aantal aanbevelingen is gericht aan de provincies die verantwoordelijk zijn voor de beheersmaatregelen van de meeste invasieve uitheemse soorten van de Europese Unielijst.

Toelichting: in 2022 afgeronde evaluaties

Subsidieregeling Instituten voor toegepast onderzoek (TO2-regeling) 2022

In de Visie op het Toegepast Onderzoek (Kamerstuk 32 637, nr. 68) heeft het kabinet toegezegd om de organisaties voor toegepast onderzoek (TO2) elke vier jaar te evalueren op kwaliteit en impact van het onderzoek. De TO2-instellingen zijn voor het laatst geëvalueerd over de jaren 2016-2019, waarbij ook de doeltreffendheid en doelmatigheid van de Rijksbijdrage aan de TO2-instellingen is onderzocht (Kamerstuk 32 637, nr. 453). Aangezien in de evaluatie van de TO2-instellingen ook de doeltreffendheid en doelmatigheid van de Rijksbijdrage zijn betrokken, is hiermee tevens voorzien in een evaluatie van de subsidieregeling Instituten voor toegepast onderzoek. In de kamerbrief ‘Innovatie en impact’ van 11 november 2022 (Kamerstuk 33 009, nr. 117) is aangegeven dat het kabinet op grond van de uitkomsten van de evaluatie van de TO2-instellingen heeft besloten de financiering van de TO2’s te continueren. Dat gebeurt op basis van de subsidieregeling Instituten voor toegepast onderzoek en de TNO-wet. Dit betekent dat de subsidieregeling Instituten voor toegepast onderzoek in 2023 met vijf jaar wordt verlengd. Binnen deze regeling is LNV de penvoerder voor Wageningen Research (WR) als TO2-instelling.

WOT economische informatievoorziening

De evaluatie van de Wettelijke Onderzoekstaak Economische Informatievoorziening (WTO-EI), uitgevoerd door SEO, resulteerde in de conclusie dat er sprake is van een efficiënte en effectieve opzet en uitvoering van de WOT-EI. De toekomstbestendigheid is voldoende. Die toekomst-bestendigheid hangt wel af van de beschikbaarheid van voldoende budget. Dat is het geval als het budget in voldoende mate kan ‘mee-ademen’ met de knelpunten die bij de toekomstige ontwikkelingen een rol spelen. Nu is dat niet altijd het geval, waardoor incidentele uitgaven voor onderhoud nodig zijn. SEO adviseert de overheid om de balans tussen kostenbeheersing en de noodzaak van structurele investeringen te verbeteren. Het opdrachtgevers-overleg WOT heeft besloten om dit punt elk jaar bij het bespreken van het jaarplan op de agenda te zetten.