Volksvertegenwoordiging

Als volksvertegenwoordiging heeft de Tweede Kamer twee hoofdtaken: controle van de regering en (mede)wetgeving. Deze taken vloeien voort uit de artikelen 50 (vertegenwoordiging van het gehele Nederlandse volk), 65 tot en met 72 (werkwijze), 81 tot en met 87 (wetten en andere voorschriften), 105 (begrotingen), 137 en 138 (grondwetgeving) van de grondwet en enkele andere (grond)wetsartikelen.

De ambtelijke diensten

Het ondersteunen van het constitutioneel proces. Dit doen de ambtelijke diensten door middel van het bieden van een politiek neutrale, adequate en innovatieve ondersteuning van de Kamerleden in alle facetten van hun werk als volksvertegenwoordiger. De politieke prioriteiten, zoals door de Kamer bepaald, zijn daarbij leidend.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Staten-Generaal. De colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer zijn in artikel 4.4, lid 4 van de Comptabiliteitswet 2016 afspraken vastgelegd (de zogenoemde beheerafspraken) tussen de minister en de colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie.

Werkwijze van de Tweede Kamer

In juni 2023 heeft de werkgroep Versterking functies Tweede Kamer, onder leiding van het lid Van der Staaij, haar eindmonitor uitgebracht. In de eindmonitor beschrijft de werkgroep hoe de Kamer is omgegaan met de aanbevelingen uit het rapport van de werkgroep van december 2021. De werkgroep heeft geconcludeerd dat haar rapport goed is geland in de Kamer: er zijn veel waardevolle initiatieven genomen en veranderingen in gang gezet. Op een aantal punten doet de werkgroep nog enkele aanvullende suggesties om verdere stappen te zetten. Bijvoorbeeld rondom het tijdig indienen van amendementen of het vaker voeren van informeel overleg tussen de leden, met de staf en met uitvoeringsorganisaties. Het Presidium heeft aangekondigd om de uitwerking van de aanbevelingen te blijven monitoren door de aanbevelingen van de werkgroep een vast onderwerp van gesprek te laten zijn in de commissie voor de Werkwijze en in het overleg van de Voorzitter met de commissievoorzitters.

Onderzoeksinstrumenten Kamer

Op 5 december 2023 bood Tweede Kamerlid Kees van der Staaij de handreiking wetgevingskwaliteit Werken aan Wetten aan de Kamervoorzitter aan: het resultaat van een onderwerp op de kennisagenda van de commissie Justitie & Veiligheid. Naast deze commissie-gebonden kennisactiviteiten heeft de Kamer de beschikking over het instrument van de parlementaire enquête. De enquêtecommissie Fraudebeleid en dienstverlening heeft in de laatste vier maanden van 2023 de openbare verhoren gehouden en gewerkt aan haar eindrapport. In een voortgangsbericht aan het Presidium meldde de commissie op 1 december dat in gezamenlijkheid conclusies en aanbevelingen zijn opgesteld en dat de commissie daarop tot een akkoord is gekomen. Tot de start van de Parlementaire enquête Corona is op 13 december 2023 door de Kamer besloten bij het aannemen van de motie-Wilders c.s. Ook zullen de voorbereidende werkzaamheden door alle betrokken ambtelijke diensten ter hand worden genomen.

Sociale veiligheid

In 2023 is het rapport «Kracht zonder tegenkracht" van de Universiteit Utrecht, naar aanleiding van het door de Voorzitter en de Griffier ingestelde brede onafhankelijk onderzoek naar Sociale Veiligheid binnen het Kamergebouw, ontvangen. Naar aanleiding van de aanbevelingen vanuit dit rapport en om de Sociale Veiligheid binnen de Tweede Kamer te verbeteren is besloten een tijdelijke Programmamanager aan te stellen. De werving voor deze functie zit in de laatste fase en wordt naar verwachting half januari 2024 afgerond. Hiernaast is op 31 oktober 2023 het rapport van het feitenonderzoek aan het Presidium en de waarnemend Griffier opgeleverd. Het Presidium heeft op 17 november jl. een brief naar de Kamer gestuurd waarin verder ingegaan wordt op de uitkomsten van dit onderzoek en de maatregelen die hierbij horen. Ook zijn enkele initiatieven genomen ten aanzien van preventieve maatregelen. Zo is besloten vanaf januari 2024 actief enkele trainingen aan te bieden voor Leidinggevenden en medewerkers van de ambtelijke organisatie zoals «adequaat handelen bij meldingen en klachten» en de training «omstanderinterventie». Ook is gekeken naar de communicatie op intranet en wordt binnenkort invulling gegeven aan een pilot met een Ombudsfunctionaris aanvullend op de functie van Vertrouwenspersoon.

Transparantie van het Kamerwerk en implementatie van de Wet open overheid.

Binnen de Tweede Kamer zijn in 2023 belangrijke stappen gezet in het toewerken naar een moderne werkomgeving die beter aansluit bij de behoeften en verwachtingen van de gebruikers, zowel Kamerleden en fractiemedewerkers als Kamerambtenaren. Hierdoor wordt mobiel werken (tijd- en plaatsonafhankelijk) beter gefaciliteerd. In 2023 is in samenspraak met de fracties, nadere invulling gegeven aan het papierloos vergaderen, waarvan de implementatie in 2024 zal plaatsvinden. De vergaderstukken zullen daarbij gepersonaliseerd en met annotatiemogelijkheden beschikbaar gesteld worden. Tegelijkertijd is verder gewerkt aan het implementeren van maatregelen die zorgen voor een blijvend robuuste en veilige ICT-infrastructuur. In het kader van de Wet open overheid (Woo) zijn in 2023 voorbereidingen getroffen om de documenten van de Tweede Kamer die voor actieve openbaarmaking in aanmerking komen ook via de zogenaamde Woo-index beschikbaar te stellen.

Renovatie Binnenhof

In 2023 is gewerkt aan een aantal aparte (Binnenhofbrede)deelprojecten van de renovatie van het Binnenhof. Zo heeft het Presidium in februari 2023 ingestemd met de basisvorm voor de nieuwe, centrale Publieksentree en in juni met het Voorlopig Ontwerp (VO). Hierin zijn opmerkingen van interne en externe belanghebbenden meegenomen, waaronder uit het externe participatieonderzoek dat de Tweede Kamer in eigen beheer heeft uitgevoerd onder specifieke focusgroepen.

Ook is in 2023 gewerkt aan de doorontwikkelingen van het ontwerp het Binnenhofbrede project Buitenruimte, waaronder de gracht, brug, de ruimten rondom de Grafelijke zalen en de Hofplaats en de Technische Hoofdinfrastructuur (THI).

Overzicht van risicoregelingen

Eind 2023 was sprake van een bedrag van € 6,2 mln. aan uitstaande garanties. In 2023 is een bedrag van circa € 0,5 mln. aan garanties tot betaling gekomen. Het totaal aan uitstaande garanties aan de fracties per 31-12-2023 heeft een omvang van € 5,6 mln.

Uitgaven

Institutionele inrichting

Apparaat Tweede Kamer

De apparaatsuitgaven zijn met (€ 18,5 mln.) hoger dan begroot. Dit heeft te maken met het behoud en versterking van de kwaliteit in de bedrijfsvoering en in de parlementaire ondersteuning (uitbreiding formatie). Verder zijn meer uitgaven gedaan voor het uitvoeren van moties en waarborgen van de veiligheid rondom de Tweede Kamer. Tot slot is meer uitgegeven voor het borgen van ICT-organisatie. Bij de eerste en tweede suppletoire begroting 2023 zijn voor deze extra uitgaven middelen toegevoegd (€ 19,8 mln.).

Een deel van de in 2023 extra toegekende middelen is met een kasschuif verschoven naar 2024. Het betreft allereerst een verschuiving van € 2 mln. als gevolg van de vertraging bij de aanbesteding van een nieuw aan te schaffen informatiesysteem (onderdeel van VITK). Daarnaast heeft een kasschuif plaatsgevonden van € 0,75 mln. ‘vergadering in crisistijd’ (Motie van Gent Kamerstukken II 2020/21, 35322, nr 43).

Roemernorm

In de motie-Roemer (Kamerstukken II 2009/10, 32360, nr. 5) worden de uitgaven binnen het Rijk aan niet-formatief personeel begrensd op 10% van de gezamenlijke uitgaven op alle artikelen voor formatief en niet-formatief personeel. Daarbij is aangegeven dat de norm van 10% het karakter heeft van «comply-or-explain» en dan ook gezien wordt als richtinggevend en niet als afdwingbaar.

In 2023 is € 11,7 mln. uitgegeven aan niet-formatief personeel. De totale personele uitgaven over 2023 bedragen € 76,5 mln. Dit leidt tot een percentage externe inhuur van 15% (2022: 17,5%).

Materiële uitgaven

Onderzoeksbudget

Dit betreft de uitgaven van de Kamercommissies. Commissies programmeren kennisactiviteiten op basis van de kennisagenda die ze jaarlijks opstellen. In 2023 was het beschikbare kennis- en onderzoeksbudget, na aftrek van de kosten voor de pilot Versterking Functies Tweede Kamer, € 1,3 mln. Ten opzichte van de begroting resteert € 0,7 mln. Vanwege de val van het kabinet halverwege 2023 is de kennisagenda afgelopen jaar maar ten dele uitgevoerd.

Drukwerk

Op dit artikel worden de uitgaven voor de publicatie van de handelingen en officiële publicaties op www.overheid.nl. geboekt. De uitgaven in 2023 liepen nagenoeg gelijk aan de begroting.

Fractiekosten

In 2023 zijn de zetelbedragen geïndexeerd conform de verhoging CAO-Rijk. Twee fracties hebben beroep gedaan op de trekkingsrechten. Naar aanleiding van de verkiezingen in november is de schokdemping in werking getreden voor een 14 fracties in december. Ten opzichte van de begroting is de overschrijding € 2,7 mln.

Uitzending Leden

De uitgaven zijn lager als gevolg de Tweede Kamerverkiezingen in november. Ten opzichte van de begroting resteert € 0,13 mln.

Parlementaire enquêtes

Het afgelopen jaar zijn de parlementaire enquête Aardgaswinning Groningen (PEAG) en tijdelijke commissie Corona (TC Corona) afgerond en de parlementaire enquête Fraudebeleid en dienstverlening loopt nog door tot begin 2024. Ten opzichte van de stand van de begroting resteert € 0,8 mln. Bij de parlementaire enquête Aardgaswinning Groningen en de parlementaire enquête Fraudebeleid en dienstverlening hebben niet alle verwachte uitgaven in 2023 plaatsgevonden. Dit heeft geresulteerd in een onderbenutting op dit artikelonderdeel.

Bijdrage aan ProDemos

De uitgaven op dit artikelonderdeel zijn in lijn met de begroting.

Ontvangsten

De totale ontvangsten zijn € 5,9 mln. hoger uitgevallen ten opzichte van de stand van de begroting. Dit heeft te maken met de hogere van de doorbelastingen van dienstverlening aan andere Hoge Colleges van Staat en ontvangsten van het UWV. Daarnaast heeft een aantal fracties in 2023 het maximum in hun egalisatiereserve bereikt en is het overschot terugbetaald aan de Tweede Kamer. Dit tezamen heeft geleid tot een overschot op de ontvangsten.