De saldibalans per 31 december 2023 geeft de financiële posten weer die bij de afsluiting van de begrotingsboekhouding aan het einde van 2023 bestonden en meegenomen worden naar volgende begrotingsjaren.

Hieronder worden de onderdelen van de saldibalans nader toegelicht. De cijfers die tussen haken achter de tabeltitels staan, verwijzen naar de desbetreffende post op de saldibalans.

Onder de post uitgaven en ontvangsten ten laste van de begroting zijn de gerealiseerde begrotingsuitgaven en -ontvangsten van het jaar 2023 opgenomen waarvoor de Rijksrekening nog niet door de Staten-Generaal is goedgekeurd. De toelichtingen op de uitgaven en ontvangen vinden plaats in het Jaarverslag onder de beleidsartikelen en niet beleidsartikelen.

De post liquide middelen is opgebouwd uit de contante gelden die aanwezig zijn in de kluizen van de kasbeheerders. De saldi per 31/12/2023 bestaan uit voornamelijk uit de kassen bij de Griffie en Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V). De kas bij Griffie wordt vooral gebruikt voor de contante betalingen van cliënten voor rechtszaken.

Het saldo van deze post geeft de financiële verhouding met de schatkist van het Rijk geadministreerd weer. Dit saldo sluit aan met het laatst verstuurde saldobiljet van de Rijkshoofdboekhouding (RHB) van het Ministerie van Financiën (MvF).

De reserve is ongewijzigd ten opzichte van 2022. Voor onderbouwing en nadere toelichting wordt verwezen naar de toelichting op artikel 37, paragraaf asielreserve.

Terwee

Wet Terwee maakt het voor slachtoffers van een misdrijf mogelijk om zich met een vordering tot schadevergoeding te voegen in het strafproces om op die manier een schadevergoeding te krijgen tegen de dader in plaats van een civiele vordering te starten. De stijging ten opzichte van 2022 wordt veroorzaakt door de invoering van de USB wetgeving. Hierbij wordt het voorschot niet meer afgedaan nadat vervangende hechtenis/gijzeling is toegepast bij schadevergoedingsmaatregelen. Gevolg is dat het voorschot niet ten laste van de begroting wordt geboekt, maar dat het voorschot open blijft staan totdat de dader is overleden of nadat de nieuwe expiratietermijn is verstreken. Hierdoor zal het bedrag aan voorschot de komende jaren gaan stijgen en vormt daarmee een risico door mogelijke oninbaarheid.

EU subsidies

Door een wijziging in de financieringsstructuur van de EU subsidiefondsen, waar DGM het beheer over voert, is deze post ten opzichte van 2022 van schulden naar vorderingen buiten begrotingsverband geplaatst. Bij NCTV was er een stijging van 3 mln. Vorig jaar was het saldo bij NCTV nagenoeg 0.

Door te belasten uitgaven

De saldi van de vergelijkende jaren zijn nagenoeg gelijk.

Salaris- en studievoorschotten

Op deze rekeningen worden naast de centrale studievoorschotten JenV breed ook de salarisvoorschotten verantwoord die door de decentrale diensten zijn verstrekt. Het verstrekte voorschot wordt vervolgens op het salaris van de medewerker ingehouden. De stijging wordt veroorzaakt doordat er meer studievoorschotten zijn verstrekt dan afgerekend.

Af te dragen sociale lasten

Dit betreft de afdrachten aan de belastingdienst, UWV en Loyalis over de maand december 2023. Deze zijn voldaan in januari 2024. De post is ten opzichte van 2022 nagenoeg gelijk gebleven.

Door te belasten agentschappen/Raad voor de rechtspraak (via RHB MvF)

Deze financiële rekeningen worden gebruikt om maandelijks de diverse uitgaven met de agentschappen en de Raad voor de rechtspraak af te rekenen met een rijksbetaalstuk door tussenkomst van de RHB.

Geïnde bedragen voor bestuursorganen door CJIB

Het saldo betreft voornamelijk ontvangen betalingen op vorderingen die het CJIB voor bestuursorganen onder andere Centraal AdministratieKantoor (CAK) en Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid incasseert en nog moeten worden doorgestort. Deze post is nagenoeg gelijk gebleven in vergelijk met 2022

Af te wikkelen proceskosten Griffie

Deze rekening geeft het sado weer van de proceskosten die nog met partijen moet worden afgerekend.

Strafrechtelijk- en Conservatoir beslag

Het creditsaldo op deze rekeningen wordt gevormd door de gelden waarop beslag is gelegd. Onder inbeslagneming verstaan het onder zich nemen of gaan houden van een voorwerp ten behoeve van de strafvordering De beslaglegging op gelden is in vergelijking met 2022 gestegen. De stijging wordt veroorzaakt door de variabiliteit van de in beslag genomen gelden.

Diversen OM

Bedragen die in het kader van het «vrijlaten op borgtocht» van een verdachte zijn ontvangen, worden op deze rekening verantwoord. Verschil is grotendeels veroorzaakt door profijtrente van het 2e kwartaal 2023.

Gedeponeerde geldsommen

Betreft ontvangsten van partijen in rechtszaken waarvan de rechter een deskundigenonderzoek heeft gelast. De kosten van het deskundigenonderzoek worden hiermee gefinancierd.

De standen van de ontnemingsmaatregelen worden half februari geactualiseerd.

De toename bij het CJIB (€ 104 mln.) is voor 4 categorieën te benoemen: WAHV: Toename vordering voornamelijk door prijsstijging en hogere instroom. OM afdoeningen: Afname vorderingen door verhoogde uitstroom door acties vanuit OM. Ontnemingsmaatregelen: Er is een lagere instroom en de instroom per zaak is gedaald. De verhoging van de vorderingen komt met name door de lagere uitstroom van zaken. Vooral de hoge zaken met hoge bedragen worden niet geïnd en blijven openstaan tot verjaring. Strafrechtelijke boetes: In 2023 2% meer zaken ingestroomd en een hoger bedrag leidt tot een kleine toename.

Tevens is er een forse stijging bij Bestuursdepartement (€ 36 mln.) wat gerelateerd is aan de te hoge verstrekking van subsidies 2023 aan gemeenten/ instellingen inzake opvang Oekraïners.

In de tabel hierboven zijn de vorderingen naar aard verder uitgesplitst. Het grootste bedrag betreft de vorderingen uit wettelijke rechten. De andere vorderingen bestaan uit de salarisvorderingen op ex-personeel en overige debiteuren. Alle vorderingen zijn direct opeisbaar.

Na een uitgebreide analyse heeft het Ministerie vastgesteld dat de toewijzing van voorschotten aan ontstaansjaren en artikelen in de vergelijkende cijfers herzien moest worden. Deze herzieningen zijn opgenomen in de «correctiekolom» van bovenstaande en onderstaande tabel. Dit betreffen enkele niet materiële voorschotten die per abuis aan een ander ontstaansjaar waren gekoppeld.

Voor 2024 zijn de benodigde beheersmaatregelen genomen om dit in de toekomst te voorkomen.

De met * aangemerkte kolom is de gecorrigeerde stand voor de voorschotten op artikelniveau.

De voorschotten agentschappen gaan om de volgende bedragen ( tussen haakjes het overeenkomstige cijfer van 2022). DJI € 119,8 mln. (2022: € 170, 5 mln.), IND € 55,8 mln. (2022: € 28,7 mln.), CJIB € 33,2 mln. (2022: €33,3 mln.), NFI € 8,6 mln. (2022: € 6,8 mln), Justis € 19,1 mln.(2022: € 8,3 mln.), Justid € 6,9 mln. ( 2022: € - 0,4 mln.) en JIO € 5,1 mln. ( 2022: € 2,8 mln.). De vordering van het moederdepartement op IND is € 1,1 mln. te laag. Dit heeft verder geen gevolgen voor de overschrijdingen.

De verschillen ( stijging met € 2.736 mln.) van de openstaande voorschotten per artikel tussen de twee vergelijkende jaren worden hieronder toegelicht ( grens van > 5 € mln.):

Artikel 31: Stijging met € 156 mln.

Stijging bij Nationale Politie met € 151 mln.

Artikel 32:Stijging met € 73 mln.

Stijgingen bij Raad voor de Rechtsbijstand ( € 50 mln.) en Autoriteit Persoonsgegevens ( € 13 mln.)

Artikel 33:Stijging met € 155 mln.

Stijgingen bij Stichting Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid ( € 14 mln.) verschillende RIEC regelingen ( € 41 mln.), regelingen op het gebied van jeugdcriminaliteit ( € 56 mln.)

Artikel 34: Stijging met € 77 mln.

Stijgingen bij William Schrikker Stichting ( € 6 mln.), Slachtofferhulp ( € 8 mln.), Reclassering ( € 13 mln.),regelingen voor jeugdbescherming ( €33 mln.) en Vereniging van Nederlandse Gemeenten ( € 7 mln.).

Artikel 36: Daling met € 99 mln.

Dalingen bij Onderzoeksraad voor Veiligheid ( € 6 mln.) en Nederlands Instituut Publieke Veiligheid ( € 5mln.), diverse specifieke uitkeringen( €30 mln.) en versterkingsgelden ( € 11 mln.)

Artikel 37: Stijging met € 2.625 mln.

Stijgingen bij/door: Stichting Nidos ( € 144 mln.), COA ( € 1.014 mln.), Stichting Vluchtelingenwerk Nederland ( € 13 mln.), opvang Oekrainers ( € 1.287 mln.)

Daling bij IOM ( € 17 mln.)

De artikelen 91, 93 en de voorschotten buiten begrotingsverband zijn nagenoeg gelijk gebleven. De voorschotten agentschappen worden begin maart geactualiseerd.

De kolom negatieve bijstelling 2023 heeft betrekking op verplichtingen uit voorgaande begrotingsjaren.

De stand van het subtotaal van de openstaande verplichtingen is stegen met € 338 mln. ten opzichte van 2022. Hieronder volgen de toelichtingen van de belangrijkste verschillen per artikel: (> € 1 mln.):

Artikel 31: Daling met 32 mln.

Dalingen bij Nationale Politie (€ 22 mln.), Stg. Meld Misdaad Anoniem (€ 2 mln.) en drie telecomaanbieders (€ 7 mln.)

Artikel 32: Stijging met € 72 mln.

Stijgingen bij Raad voor de rechtsbijstand (€ 11 mln.), Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (€ 6 mln.), Autoriteit persoonsgegevens (€ 6 mln.) en Stichting het Juridisch loket ( € 46 mln.).

Artikel 33: Stijging met € 5 mln.

Dalingen bij Capgemini (€ 6 mln.), Start (€2 mln.), Atos (€ 20 mln.) , AVB Language Group B.V. (€ 4 mln.), DUO (€ 6 mln.), Stichting Laureus Foundation the Netherlands (€ 2 mln.), Crayon (€ 3 mln.), SynProfs (€ 2 mln.), RIEC gelden (€ 16 mln.) thebigword B.V. (€ 2 mln.).

Stijgingen bij : LeasePlan (€ 2 mln.), DXC Technology (€ 4 mln.), Sensys Gatso Netherlands B.V. (€ 6 mln.), Rijksorganisatie Beveiliging en Logistiek (€ 9 mln.), Eviden (€ 11 mln.)  Amexio Netherlands B.V. (€ 6 mln.),  projecten met betrekking tot jeugdcriminaliteit (€ 13 mln.) en Financial Intelligence Center (€ 2 mln.)

Artikel 34: stijging met € 84 mln.

Stijgingen bij Stichting Verslavingsreclassering GGZ (€ 4 mln.), Stichting FIOM (€ 3 mln.), Stichting Slachtofferhulp Nederland (€ 8 mln.), Ordina Nederland B.V. (€ 3 mln.), Brink's Solutions Nederland B.V. (€ 7 mln.), Reclassering Nederland (€ 7 mln.) Vereniging van Nederlandse Gemeenten (€ 4 mln.), regeling preventie met gezag (€ 37 mln.).

Artikel 36: Deze is nagenoeg gelijk gebleven.

Stijging bij Veiligheidsregio’s (€ 23 mln.) ,Politie (€ 2 mln.)

Dalingen bij Spuk regelingen voor Versterking van de lokale integrale aanpak van radicalisering, extremisme en terrorisme (€ 6 mln.), RVO (€ 13 mln.),  Central Point (€ 3 mln.) en Opleidingsinstituut DJI (€ 2 mln.).

Artikel 37: Stijging met € 172 mln.

Stijgingen bij: Stichting Nidos (€ 276 mln.), Stichting VluchtelingenWerk Nederland (€ 14 mln.), DSW (€ 8 mln.).

Dalingen bij: Spuk regelingen opvang Oekraïners (€ 90 mln.), Stichting ICTU (€ 3 mln.), Rode Kruis (€ 7 mln.), Dienst Vervoer en Ondersteuning ( € 2 mln.), Schiphol (€ 9 mln.), Stichting ASKV (€ 3 mln.), Politie (€ 2 mln.) en Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (€ 4 mln.)

Artikel 91: stijging met € 36 mln.

Stijgingen bij Metis IT B.V. (€ 11 mln.), Caesar Accounts (€ 5 mln.), Circle8 (€ 4 mln.), Seven stars (€ 5 mln.), Landelijk Onderzoeks- en Expertisebureau FMO B.V. (€ 3 mln.), Synprofs (€ 4 mln.), Linkit (€ 3 mln.), Rijksorganisatie voor Ontwikkeling, Digitalisering en Innovatie (€ 4 mln.) en Belastingdienst ( € 3 mln.).

Dalingen bij: Justitiele Informatiedienst (€ 4 mln.), Uitvoeringsorganisatie Bedrijfsvoering Rijk UBR (€ 5 mln.) en Solvinity (€ 5 mln.)

Raad voor de Rechtsbijstand vordering

De Raad voor Rechtsbijstand had ultimo 2022 een vordering van € 291.138.389 op het Ministerie van Justitie en Veiligheid die samenhangt met haar verplichting in haar balans voor het deel van de afgegeven toevoegingen dat nog niet is vastgesteld. ( Bron: Raad voor de Rechtsbijstand jaarrekening). Het cijfer ultimo 2023 is nog niet beschikbaar.

Raad voor de rechtspraak vakantiegelden

De Raad voor de rechtspraak heeft sinds het boekjaar 2005 een vordering op het Ministerie inzake de financiering van de te betalen vakantiegelden en sociale lasten. Bij het inwerking treden van het baten lasten stelsel per 1 januari 2005 is overeengekomen dat ter financiering van deze verplichting op de openingsbalans van de RvdR een separate vordering wordt opgenomen en er door Ministerie van J&V geen aflossing op deze vordering zal plaatsvinden. Het betreft hier louter een boekhoudkundige vordering. De vordering bedraagt € 21,1 mln.

Bekostigingsregeling GOO/ POO

Voor de NOO geldt dat, conform de bekostigingsregeling en SiSa, er een «niet uit de balans blijkende verplichting» in het jaarverslag is opgenomen. Dit komt doordat de in 2023 betaalde voorschotten aan gemeenten lager zijn dan de geraamde verplichting voor het kalenderjaar 2023. Het verschil wordt afgerekend in 2024. Het verschil is geraamd op €625 mln.

Staat / HVC en AEB (lachgas)

De Staat (ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, ministerie van Justitie en Veiligheid en ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) is aansprakelijk gesteld door N.V. HVC en AEB Exploitatie B.V. over geleden schade als gevolg van het per 1 januari 2023 ingevoerde lachgasverbod. Als gevolg van dit verbod, zo stellen HVC c.s., komen wegwerpcilinders voor lachgas in (sterk) toenemende mate in het restafval terecht, wat uiteindelijk resulteert in ontploffingen in de afvalverbrandingsinstallaties van de afvalverwerkers. Uit gesprekken met de brancheorganisaties en berichtgeving in landelijke media is de Staat bekend dat de vermeende schade die de afvalverwerkingsbranche (dus niet alleen HVC c.s.) heeft geleden als gevolg van ontploffende lachgascilinders circa € 65,0 miljoen bedraagt. Het is nog onduidelijk welk aandeel van de 65 mln betrekking heeft op JenV.