Toelichting: in 2023 afgeronde evaluaties

Subsidieregeling sanering varkenshouderij

In februari 2023 is door onderzoeksbureau CE Delft de eindrapportage van de evaluatie naar de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv) opgeleverd. Dit eindrapport is per brief van 4 juli 2023 aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstuk 28 973, nr. 253). CE Delft concludeert dat de Srv een doelmatige regeling is geweest: «Door de Srv is het aantal varkens is afgenomen, wat direct heeft geleid tot vermindering van geuroverlast, uitstoot van broeikasgassen en stikstofuitstoot en -depositie.». CE Delft doet enkele aanbevelingen voor toekomstige subsidieregeling voor beëindiging van veehouderijbedrijven.

Raad voor plantenrassen

De Raad voor Plantenrassen (Raad) is geëvalueerd door de Auditdienst Rijk (ADR) over de periode 2017-2022. De Raad is een zelfstandig bestuursorgaan zonder rechtspersoonlijkheid. Volgens de evaluator geeft de Raad op een zeer hoog niveau invulling aan haar taken. Er zijn diverse indicaties aangetroffen voor een doeltreffend en doelmatig functioneren. De ADR baseert dit voor de doeltreffendheid bijvoorbeeld op de constatering dat het proces voor aanvragen en behandeling voorspelbaar en transparant is en dat er weinig (formele) klachten, bezwaren en beroepen zijn geweest over de taakuitvoering. Om de doelmatigheid en de doeltreffendheid te vergroten, is er een aantal aanbevelingen ten aanzien van onder meer: het inventariseren van strategische ontwikkelingen, het blijven sturen op onafhankelijkheid in opzet en de praktijk en het evalueren en actualiseren van kaders waaronder het aanscherpen van KPI’s.

Plantaardige en biologische keuringsdiensten (NAK, Naktuinbouw, BKD, KCB, SKAL)

De plantaardige keuringsdiensten – NAK, Naktuinbouw, BKD en KCB – zijn geëvalueerd door Ecorys over de periode 2017- 2021. De conclusie van de evaluatie is dat de plantaardige keuringsdiensten zowel nationaal als internationaal hun verschillende taken op een hoog niveau vervullen. Zij hebben daarbij een draagvlak van het Nederlandse bedrijfsleven op het betreffende beleidsterrein. Er wordt gesteld dat de keuringsdiensten over het algemeen doeltreffend functioneren. De evaluator heeft daarnaast een aantal verbetermogelijkheden voorgesteld om de doeltreffendheid van de organisaties te vergroten. Deze liggen onder meer bij het stellen van meetbare doelstellingen op basis van meerjarige strategische (beleids)doelstellingen, het formuleren van kpi’s en het bezien hoe de samenwerking met de verschillende partners in de keten verder versterkt kan worden.

Evaluatie van vogelgriepuitbraken in het seizoen 2020/2021

In 2023 heeft Bureau Berenschot een procesevaluatie uitgevoerd naar de werking van de crisisorganisatie van het ministerie van LNV en VWS in de aanpak van hoogpathogene vogelgriep en de samenwerking met andere partijen over de periode oktober 2020-juni 2022. De evaluatie had als doel te leren van de procesmatige aanpak en te komen tot verbeteringen van de interne crisisorganisatie en de werkwijze. De hoofdconclusie van de evaluatie is dat door de huidige epidemiologische situatie van vogelgriep er geen sprake meer is van een typische dierziektecrisis. Berenschot adviseert om onderscheid te gaan maken tussen een aanpak bij ‘eenduidige uitbraken’ en bij ‘complexe uitbraken’. De eenduidige uitbraken kunnen dan opgepakt worden buiten de bestaande crisisstructuur, terwijl de crisisstructuur wel ingezet wordt in geval van ‘complexe uitbraken’. Hiermee kan het crisisbeheersingsproces zo effectief en efficiënt mogelijk worden ingericht. Dit advies ziet alleen op de te volgen interne besluitvormingsprocedure. LNV zal op basis van het advies kijken hoe en op welke termijn een andere werkwijze mogelijk is. Daar zal pas worden overgestapt op een andere werkwijze als in de praktijk blijkt dat dit verantwoord mogelijk is. 

Toelichting: in 2023 afgeronde evaluaties

In 2023 heeft de wettelijke evaluatie van Staatsbosbeheer plaatsgevonden door bureau Ecorys over de periode 2018-2021. Gelijktijdig heeft Sira Consulting een evaluatie gedaan naar het huidige kostprijsmodel van Staatsbosbeheer. De uitkomsten hiervan zijn integraal meegenomen in de wettelijke evaluatie. Op taakinvulling is de evaluatie van Ecorys positief: Staatsbosbeheer ontwikkelt zich van een traditionele terreinbeherende organisatie naar een toonaangevend ‘groen’ nutsbedrijf. Er zijn wel een aantal aandachtspunten die zien op de punten doeltreffendheid en doelmatigheid. De daaruit voorvloeiende concrete aanbevelingen pakken LNV en Staatsbosbeheer in gezamenlijkheid op.

Toelichting WOT Visserij

In 2022 hebben de onderzoeksbureaus Arcadis en SEO gezamenlijk een ex post evaluatie uitgevoerd van de Wettelijke onderzoekstaak Visserij Onderzoek (WOT-VO). Op 4 juli 2023 is het evaluatierapport aan de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstuk 36200, nr. 125). Uit het evaluatierapport is naar voren gekomen dat het WOT-VO programma door het Centrum voor Visserij Onderzoek (CVO) kwalitatief goed, doeltreffend en doelmatig wordt uitgevoerd. Hierdoor worden de wettelijke vastgestelde doelen uit de kennisopgaven behaald. Als aanbeveling hebben Arcadis en SEO het volgende aangegeven: versterk de governance en sturing. De governance kan verbeterd worden door de betrokkenheid en sturing door het programmaraad (het voormalige opdrachtgeversoverleg) te vergroten. Voor de WOT-VO is ervoor gekozen om de uitvoeringsovereenkomst nog een jaar te verlengen. Hierdoor kan er ingespeeld worden op ontwikkelingen zoals de uitrol van wind op zee, de huidige saneringen binnen de visserijsector en internationale ontwikkelingen die de scope van onderzoek en kennisvragen kunnen beïnvloeden. De nieuwe uitvoeringsovereenkomst zal hierdoor in 2025 ingaan. Bij de invulling van deze nieuwe uitvoeringsovereenkomst worden de conclusies en aanbevelingen van Arcadis en SEO meegenomen.

Toelichting: in 2023 afgeronde evaluaties

Kennis- en Innovatieagenda (KIA) «Ex-post»

In 2023 heeft KPLUSV een evaluatie uitgevoerd van de Kennis- en innovatieagenda Landbouw, Water, Voedsel (periode 2020-2023). Uit de evaluatie is gebleken dat de KIA-LWV een belangrijke rol speelt bij het stimuleren van kennisontwikkeling ten behoeve van de missies binnen het thema LWV. De KIA-LWV heeft in de eerste vier jaar een goede ontwikkeling doorgemaakt. Meer partijen zijn zich op de missies gaan richten, willen meedoen en zoeken afstemming en samenwerking. Naast de positieve ontwikkelingen zijn er ook aanbevelingen naar voren gekomen voor de verbetering van het sturen op missiedoelen. Om de sturing op missiedoelen te verbeteren adviseert KPLUSV  het creëren van meer samenwerking vanuit een integrale theory of change en het stimuleren van betere betrokkenheid van partijen bij het innovatieproces, waarbij meer focus gelegd dient te worden op kennisbenutting in plaats van kennisontsluiting. Daarnaast is er aanbevolen een eenvoudigere governance te ontwikkelen met een duidelijke rolverdeling. De aanbevelingen vanuit KPLUSV zijn gebruikt voor het opstellen van de nieuwe KIA en worden gebruikt bij de inrichting van de governance.

Tussenevaluatie DuurzaamDoor (DD)

In 2023 heeft TwynstraGudde een evaluatie uitgevoerd van het kennisprogramma DuurzaamDoor (periode 2021- maart 2023). Op 4 juli 2023 is het tussentijdse evaluatierapport aan de Tweede Kamer gestuurd met een begeleidende kamerbrief (Kamerstuk 31532, nr. 281). Uit de evaluatie is naar voren gekomen dat DuurzaamDoor bijdraagt aan de transitie richting een duurzame leefwereld. De precieze impact van DuurzaamDoor op de realisatie van de transities is moeilijk te meten. De impact wordt namelijk vooral indirect gerealiseerd door het sterker maken van de transitieprofessionals, de netwerkvorming en het delen van kennis in een veilige omgeving waarbinnen geleerd kan worden. Om dit indirecte effect te versterken zijn de volgende aanbevelingen vanuit TwynstraGudde opgesteld: formuleer voor de breedte van het gehele programma een theory of change, formuleer een heldere communicatie- en verankeringsstrategie, verbeter de wijze waarop administratieve gegevens worden bijgehouden en verstevig de verbinding met andere duurzaamheidsthema’s en netwerken. De aanbevelingen en lessen uit de tussentijdse evaluatie worden de komende twee jaar uitgewerkt in activiteiten. Om de verbinding te verstevigen met andere duurzaamheidsthema’s en netwerken, gaan de onderwijsnetwerken van DD zich de komende twee jaar verbinden aan onderwerpen gericht op onderwijs, van het nationaal programma circulaire economie en de agenda Natuurinclusief 2.0.

Tussenevaluatie Jong Leren Eten (JLE)

In 2023 heeft Regioplan een tussentijdse evaluatie uitgevoerd van het transitieprogramma Jong Leren Eten (periode 2021- maart 2023). Op 4 juli 2023 is het tussentijdse evaluatierapport aan de Tweede Kamer gestuurd  (Kamerstuk 31532, nr. 281). Uit de tussentijdse evaluatie is naar voren gekomen dat de verschillende betrokken partijen tevreden zijn over het verloop van de tweede programmaperiode. Zo weten de netwerkpartners elkaar steeds beter te vinden, en waardeert men de rol van JLE sterk in de netwerksamenwerking, voornamelijk haar verbindende en aanjagende rol. Regioplan adviseert o.a. de inzet op de oudere doelgroepen te continueren, evenals monitoring van het voedseleducatie beleid van scholen en bevorderen van de aandacht van gemeenten voor voedseleducatie. JLE neemt deze aanbevelingen mee en blijft, zoals aanbevolen, inzetten op goede samenwerking en afstemming zowel tussen ministeries als ook met Gezonde School, JOGG, GGD’n en NME en andere partners.