De commissie van Sociaal en Cultureel Beleid is het ambtelijk voorportaal van de Raad voor het Sociaal en Cultureel Beleid en heeft tot taak desgevraagd of uit eigen beweging adviezen uitbrengen en voorstellen doen ter bevordering van de eenheid in het regeringsbeleid op sociaal en cultureel terrein.

In de verslagperiode, die dit keer loopt van augustus 1999 tot en met mei 2000 is de commissie 10 keer bijeen geweest. In die periode heeft zij 23 onderwerpen behandeld, waarvan 11 van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 10 van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en 2 van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In twee gevallen heeft de commissie een schriftelijke procedure gevolgd, en vier keer heeft de commissie haar advies samen met de Interdepartementale Commissie Integratiebeleid Minderheden uitgebracht.

In de afgelopen verslagperiode zijn de afspraken met de Interdepartementale Commissie Emancipatiebeleid op een nieuwe leest geschoeid. Afgesproken is onder meer dat de voorzitter van de ICE te allen tijde de vergaderingen van de commissie zal kunnen bijwonen als er onderwerpen worden behandeld die vanuit het oogpunt van emancipatie relevant zijn. Op die manier is verzekerd dat steeds aandacht wordt geschonken aan de gevolgen van specifieke voorstellen voor de emancipatiedoelstellingen van het kabinet. Tevens zijn de afspraken over de behandeling van emancipatieonderwerpen in de commissie herbevestigd. Een en ander heeft ertoe geleid dat de commissie dit voorjaar de advies heeft uitgebracht over de meerjarennota emancipatiebeleid besproken.

Op sociaal en cultureel terrein wordt veelvuldig een bestuursmodel gehanteerd, waarin de centrale overheid verantwoordelijk is voor het algemene beleid en de bestuurlijke kaders schept waarbinnen de lokale overheid haar specifieke en bijzondere verantwoordelijkheid kan effectueren. Kernbegrippen in dit model zijn: complementair bestuur en gedeelde verantwoordelijkheid. Dit «nieuwe» model wijkt nog al af van het formele bestuursmodel, dat kan worden gekarakteriseerd met de kernbegrippen: drie kringenleer, autonomie en medebewind. Tussen beide bestaat dan ook een spanning die niet altijd is op te lossen via nieuw bedachte instrumenten als bestuursakkoorden en een convenanten. Zo zijn er problemen op het punt van aansturing en verantwoording, en ontbreekt het de gemeenten niet zelden aan het instrumentarium om de hun toebedachte regiefunctie ten opzichte van relatief autonome instellingen te kunnen vervullen. Over de hierboven geschetste problematiek heeft prof. dr. Th.A.J. Toonen een inleiding verzorgd tijdens een mini-conferentie gehouden, die de commissie in januari jl. heeft gehouden. De conclusie was dat een aanpassing van bestuurlijke modellen gewenst is. Nodig is een model, dat zowel rekening houdt met de verschillen tussen beleidsterreinen en de grootte en bestuurskracht van gemeenten, maar tevens voldoende duidelijkheid schept over wie waarover en aan wie verantwoording dient af te leggen.

Overzicht van door de commissie uitgebrachte adviezen

– Het Hoger onderwijs- en onderzoeksplan (HOOP) 2000

– Concept-kabinetsstandpunt op het advies «Zorgarbeid in de toekomst; gevolgen van demografische ontwikkelingen voor de zorg» van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling en de Raad voor Volksgezondheid en Zorg

– Adviesprogramma 2000 van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling

– Adviesprogramma 2000 van de Raad voor Volksgezondheid en Zorg

– Adviesprogramma 2000 van de Onderwijsraad

– Beleidsbrief onderwijs

– «Sterke instellingen, verantwoordelijke overheid»; brief over het onderwijsbeleid op middellange en lange termijn

– Evaluatierapport basisvorming

– Nota jeugdparticipatie

– Werkprogramma 2000–2001 van het Sociaal en Cultureel Planbureau

– Notitie «Brede blik: brede school»

– Notitie «Onderwijskansen»

– Notitie jeugdgezondheidszorg

– Evaluatie Algemene Bijstandswet

– Wijziging Welzijnswet 1994 i.v.m. kwaliteit kinderopvang

– Meerjarenprogramma emancipatiebeleid

– Wetsvoorstel voorwaardelijke rechterlijke machtiging

– Nota hoofdlijnen Wet basisvoorziening kinderopvang

– Zesde Voortgangsrapportage Groepsgrootte en kwaliteit

– Voortgangsverslag Wetgeving gelijke behandeling gehandicapten

– Beleidskader Wet op de Jeugdzorg

– Nota onderwijskansen uitgewerkt

– Beleidsbrief voor- en vroegschoolse educatie