Het advies van de Raad van State wordt niet openbaar gemaakt, omdat het zonder meer instemmend luidt, dan wel uitsluitend opmerkingen van redactionele aard bevat (artikel 25a, vierde lid, onderdeel b, van de Wet op de Raad van State).

Inhoudsopgave

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (begrotingsstaat ministerie)

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI) voor het jaar 2006 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2006. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2006.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2006 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenaamde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2 (begrotingsstaat baten-lastendiensten)

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de baten-lastendiensten «Rijksgebouwendienst» en «Nederlandse Emissieautoriteit» voor het jaar 2006 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de diensten die een baten-lasten stelsel voeren.

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. LEESWIJZER

Leeswijzer

De memorie van toelichting is opgebouwd uit de volgende onderdelen en is terug te vinden in de hoofdstukken:

2.1. De beleidsagenda

2.2. De beleidsartikelen

2.3. De niet-beleidsartikelen

3. Verdiepingshoofdstuk

4. Conversietabel

5. Begroting van de Rijkgebouwendienst

6. Begroting van de Nederlandse emissieautoriteit

7. Bijlage 1. ZBO's en RWT's

8. Bijlage 2. Overzichtsconstructie Milieu

9. Bijlage 3. Overzichtsconstructie Programma Zuidvleugel

10. Bijlage 4. Nalevingstrategie VROM-Inspectie

11. Bijlage 5. Moties en toezeggingen

12. Bijlage 6. Lijst van afkortingen

13. Bijlage 7. Trefwoordenregister

De beleidsagenda

In het verlengde van het Hoofdlijnenakkoord en het hieruit voortvloeiende beleidsprogramma 2004–2007 van het Kabinet is de beleidsagenda van VROM ingedeeld in de volgende thema's:

• Ruimte voor ontwikkeling;

• Krachtige steden;

• Ruimte voor wonen;

• Ontkoppeling en een eco-efficiënte economie;

• Internationale VROM-agenda;

• Modernisering regelgeving;

• Betere naleving.

Na ieder thema wordt weergegeven wat de doelstelling is van het thema en vervolgens de belangrijkste prestaties voor 2006. De beleidsagenda wordt afgesloten met een overzichtstabel met daarin de belangrijkste beleidsmatige mutaties en bijbehorende toelichting. Deze tabel geeft de aansluiting weer tussen de vorige begroting en de nu voorliggende ontwerpbegroting.

De (beleids)artikelen

Deze begroting 2006 kent een vernieuwde artikelstructuur. Gekozen is om niet de hele begroting anders in te delen maar om de doelstellingen transparanter en meer meetbaar te maken.

De begroting bestaat nu uit 15 artikelen waarvan 3 artikelen op het terrein van Wonen, 2 artikelen op het terrein van Ruimte, 5 artikelen op het terrein van Milieu, 2 brede artikelen op de terreinen externe veiligheid en handhaving en 1 artikel op het terrein van rijkshuisvesting en architectuur. Daarnaast zijn er twee niet-beleidsartikelen te weten «Algemeen» en «Nominaal en onvoorzien».

Om van de «oude» naar de «nieuwe» artikelstructuur te komen is een conversietabel gemaakt op instrumentniveau. Deze tabel maakt inzichtelijk waar instrumenten van de begroting 2005 heen zijn verplaatst in de ontwerpbegroting 2006. Deze tabel is opgenomen in hoofdstuk 4.

Op de niet-beleidsartikelen worden bedragen gepresenteerd die niet aan een afzonderlijke beleidsdoelstelling worden toegerekend. Ook worden op artikel 14 «Algemeen» instrumenten gepresenteerd die in het verleden volledig zijn verplicht en nog alleen worden uitgefinancierd.

Hiervoor is gekozen omdat deze instrumenten in de vernieuwde artikelindeling, met vernieuwde doelstellingen, geen logische plek hebben bij beleidsartikelen. De sturing op deze instrumenten is zeer beperkt aangezien zij volledig verplicht zijn.

Op artikel 14 «Algemeen» worden ook de uitgaven van de Gemeenschappelijke Dienst inzichtelijk gemaakt. De Gemeenschappelijke Dienst werkt voor heel VROM.

In de beleidsartikelen komt het beleid voor de komende jaren specifiek aan bod. Hierbij wordt voor de algemene doelstellingen consequent ingegaan op: omschrijving, bijdrage, verantwoordelijkheid, succesfactoren, effectgegevens en verwijzing naar beleidsstukken. Daarna volgt de tabel budgettaire gevolgen van beleid. Deze tabel kent een vernieuwde opbouw waarin de juridische verplichtingen direct zichtbaar worden gemaakt. Hieruit blijkt dan de budgetflexibiliteit van het betreffende artikel. Dit geeft inzicht in het op korte en lange termijn nog te beïnvloeden deel van de (meerjarige) uitgavenraming.

Bij ieder operationeel doel wordt consequent ingegaan op: motivering, instrumenten, prestaties, doelgroepen, prestatie-indicatoren, basiswaarden en streefwaarden, planning en verwijzing naar beleidsstukken. Ieder artikel wordt afgesloten met een overzicht van geplande beleidsonderzoeken.

Na de algemene doelstelling volgt de tabel budgettaire gevolgen van beleid. Ook deze zijn gewijzigd door de nieuwe artikelstructuur. Bij sommige artikelen worden instrumenten genoemd bij programma-uitgaven die geen budget hebben. Dat betekent dat voor dat instrument geen programmamiddelen zijn gereserveerd maar enkel apparaatsuitgaven. Verder is daar waar de benaming van het instrument identiek is aan de benaming van het operationele doel, alleen het operationele doel opgenomen.

De agentschapsbegrotingen

Bij de agentschapsbegrotingen is voor het eerst de Nederlandse Emissieautoriteit toegevoegd (NEa). Dit omdat NEa per 1 januari 2006 verwacht de status van baten-lastendienst te verkrijgen.

Daarnaast is de Rijkgebouwendienst opgenomen.

Verdiepingshoofdstuk

Wat voorheen de verdiepingsbijlage werd genoemd, is nu omgedoopt naar verdiepingshoofdstuk. Het opstellen van het verdiepingshoofdstuk is voor deze begroting moeilijk geweest door de conversie van «oude» naar «nieuwe» artikelstructuur.

Bijlagen

Dit jaar ontbreekt het Overzicht Voortgang Klimaatbeleid in de bijlagen. De reden hiervoor is dat in het najaar van 2005 een evaluatie verschijnt die dezelfde informatie bevat. Deze evaluatie wordt de Tweede Kamer ter beschikking gesteld waardoor ongeveer tegelijkertijd met het verschijnen van deze begroting de Kamer via de evaluatie uitgebreid wordt geïnformeerd.

2. HET BELEID

2.1. De beleidsagenda

INLEIDING

Wij willen veel op het kleine stukje aarde dat Nederland heet: gezond en veilig wonen, werken en recreëren. Dat daarbij spanning ontstaat tussen verschillende wensen, belangen en maatschappelijke doelstellingen is dan ook niet verwonderlijk. Dat werd in het afgelopen jaar manifest rond onder andere de luchtkwaliteit. Gezondheidseisen en ruimtelijke ontwikkeling bleken soms moeilijk verenigbaar. VROM zoekt samen met andere departementen, medeoverheden, bedrijven en burgers naar concrete oplossingen voor deze complexe ruimtelijke opgaven. Hierbij is het streven naar de integratie van economische en sociale ontwikkeling en naar een duurzame, gezonde en veilige leefomgeving.

We zoeken de antwoorden niet in nog meer regelgeving. Ook niet in een top-down benadering. Maar in de ontwikkeling van slimme instrumenten, zoals de Europese emissiehandel in broeikasgassen. Er is focus op gebiedsgerichte ontwikkeling, zoals bij de Nota Ruimte is gebeurd, en met een sterke motivatie om zichtbare resultaten te boeken. Door maatschappelijke problemen centraal te stellen en niet de institutionele context waarin we werken. Door concrete programma's te ontwikkelen en uit te voeren samen met andere betrokken overheden, bedrijven en burgers. Door prikkels te geven tot investeren in innovatie en duurzaamheid, in stedelijke ontwikkeling en woningbouw, in infrastructuur en natuur. En door op te komen voor de belangen van Nederland in Europa, waarbij sociale, economische en ecologische belangen in een vroegtijdig stadium worden gewogen en op hun gevolgen doordacht. En niet in de laatste plaats door burgers actief te betrekken bij de ontwikkeling en uitvoering van beleid in een raadplegende, adviserende dan wel coproducerende rol, via burgerplatforms, publieksenquêtes en andere burgerparticipatietrajecten.

Kortom, door burgers, bedrijven en medeoverheden tegemoet te treden als «andere overheid». Een overheid die goed luistert en oog heeft voor de problemen waar burgers en bedrijven mee worden geconfronteerd. Een overheid die oog heeft voor de goede initiatieven die zij nemen, maar ook een overheid die helder communiceert wat wel en niet mag en optreedt wanneer het collectieve (nationale) belang daarom vraagt. En tevens een overheid die verantwoordelijkheden en bevoegheden daar neerlegt waar ze het beste kunnen worden waargemaakt. Een overheid die naar nieuwe evenwichten zoekt om belangentegenstellingen beter te kunnen overbruggen. Een uitgebreidere beschrijving van de ontwikkeling van VROM richting «andere overheid» is beschreven in de publicatie van de PAO eindrapportage departementale takenanalyse van VROM «Blijvende inzet, nieuwe accenten», die gelijktijdig met deze begroting wordt aangeboden aan de Tweede Kamer en tevens is te vinden op onze website (www.vrom.nl).

De begrotingsopzet van VROM is dit jaar aangepast, om duidelijker aan te geven voor welke maatschappelijke opgaven VROM staat. In deze beleidsagenda zijn nieuwe accenten gelegd. Accenten op maatschappelijke vraagstukken die vragen om meer integraliteit en een grotere realisatiekracht van het rijk. Daarom zijn de ambities van VROM in deze beleidsagenda op het gebied van de stedelijke problematiek (stad, agglomeratie en stedelijke netwerken) gebundeld en is een aparte paragraaf opgenomen rond de internationale agenda van VROM. Per beleidsprioriteit wordt aangegeven in welke beleidsartikelen deze is terug te vinden.

RUIMTE VOOR ONTWIKKELING (artikelen 4, 5 en 11)

Met de Nota Ruimte zet het Kabinet in op een samenleving met een bloeiende – internationaal concurrerende – economie, een samenleving waarin zowel de dynamiek als de sociale cohesie in stad en platteland wordt bevorderd, een samenleving waarin de veiligheid en leefkwaliteit optimaal is, met een scherp oog voor het waarborgen van landschappelijke, ecologische, cultuurhistorische en andere belangrijke ruimtelijke waarden. In de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland is de rijksinzet vooral gericht op de gebieden die behoren tot de nationale ruimtelijke hoofdstructuur. Het rijk biedt daarnaast medeoverheden de ruimte om hun eigen afwegingen te maken en hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. Door duidelijkheid te bieden over toekomstige rijksinvesteringen en door nieuw instrumentarium (met onder andere een nieuwe Wet ruimtelijke ordening en Grondexploitatiewet) worden andere overheden in staat gesteld om nog beter regie te kunnen voeren op de gewenste ruimtelijke ontwikkeling in hun gebied.

VROM pakt de uitvoering van de Nota Ruimte als coördinerend departement samen met de andere betrokken ministeries voortvarend op. De nationale ruimtelijke hoofdstructuur krijgt met de nieuwe programma-aanpak en gerichte investeringsbijdragen een extra impuls. De programmaministers nemen hun verantwoordelijkheid als rijksaanspreekpunt zodat andere overheden, burgers en bedrijven weten tot wie ze zich primair moeten richten als het gaat om de voortgang van rijksprojecten en de afstemming tussen verschillende projecten. De Minister van VROM vervult deze taak voor de Zuidvleugel van de Randstad. In de drie andere gebiedsprogramma's richt VROM zijn inzet op die onderdelen waarvoor het departement primair verantwoordelijk is, zoals de rijksbrede besluiten die in 2006 worden genomen rond de verdere integrale groei van Almere. Voor de langere termijn zet het rijk in op een samenhangende ontwikkeling van de Randstad Holland als geheel.

Belangrijkste prestaties in 2006

• VROM levert in september 2006 de eerste herziening van de Uitvoeringsagenda, waarin een integraal overzicht wordt geboden van alle in de Nota Ruimte aangekondigde rijksacties en programma's. Voorbeelden van grote programma's onder regie van VROM zijn de PKB Waddenzee en de Zuidvleugel. Op basis van een netwerkanalyse worden in 2006 en 2007 prioriteiten vastgelegd voor investeringen in infrastructuur en verstedelijking voor de middellange en lange termijn;

• In 2006 maakt het Kabinet een keuze voor de inzet en verdeling van de € 900 mln uit de FES-middelen (2011–2014) die gereserveerd zijn voor specifieke inrichtingsopgaven die voortvloeien uit de Nota Ruimte;

• De regie van gemeenten en provincies op de gebiedsontwikkeling wordt versterkt als de Grondexploitatiewet, de integrale herziening van de Wet voorkeursrecht en de wijziging van de Onteigeningswet door het parlement in 2006 zijn aanvaard;

• In 2006 gaat een gemeenschappelijk ontwikkelingsbedrijf van start. Met deze interdepartementale uitvoeringsorganisatie – gepositioneerd bij VROM – is het rijk beter in staat om ontwikkelgericht en risicodragend te participeren in voor het rijk cruciale gebiedsontwikkelingen. Gestart wordt met de ontwikkeling van een beperkt aantal projecten gericht op een effectieve en efficiënte gebiedsontwikkeling;

• Het Waddenfonds zal in 2006 operationeel worden. Daartoe wordt een wetsvoorstel Wet oprichting Waddenfonds bij de Tweede Kamer ingediend;

• Het kabinetsstandpunt op het advies van de Adviescommissie Gebiedsontwikkeling wordt in het voorjaar van 2006, tesamen met de resultaten van de voorbeeldprojecten ontwikkelingsplanologie en vervolgactiviteiten van het Rijk aan de Tweede Kamer meegedeeld;

• In 2006 wordt de Invoeringswet ruimtelijke ordening aangeboden aan de Tweede Kamer. Daarin wordt de juridische doorwerking van het strategische beleid uit de Nota Ruimte verankerd;

• Als uitkomst van de PAO departementale takenanalyse van VROM wordt samen met andere betrokken departementen een programma «ruimte voor klimaat» nader uitgewerkt en in uitvoering genomen, waarbij de mogelijke klimaatveranderingen (bijvoorbeeld tot uiting komend in mogelijke overstromingen door stijgende zeespiegel en buiten hun oevers tredende rivieren) worden doordacht in hun gevolgen voor de ruimtelijke inrichting van Nederland.

KRACHTIGE STEDEN (artikelen 2, 5, 7, 8, 10 en 13)

De stad is de motor van economische, sociale en culturele ontwikkeling in ons land. Binnen het grotestedenbeleid wil VROM de economische dynamiek en tegelijk het leefklimaat in de steden – mede in het perspectief van het functioneren in stedelijke netwerken en de relatie tussen stad en ommeland – versterken. In dit kader zijn onder regie van het Ministerie van BVK GSB-convenanten afgesloten. Bewoners moeten het prettig vinden om er te wonen, te werken en te recreëren, bedrijven moeten er zich willen vestigen en steden moeten bereikbaar blijven. Daarom versterkt VROM bewust de economische structuur van de stedelijke regio's, bijvoorbeeld door de ontwikkeling van stationsgebieden en het in samenwerking met V&W aanpakken van knelpunten in spoorgebieden. Dat schept kansen voor de stad. In veel oude stadswijken is het woon- en leefklimaat minder florissant. Veel mensen met een hoger inkomen trekken weg. VROM prikkelt daarom gemeenten en woningcorporaties om de oude stadswijken ook voor hen weer aantrekkelijk te maken. Door meer wettelijke mogelijkheden om overlast en criminaliteit te bestrijden. En door de woningvoorraad te vernieuwen en te differentiëren. Maar ook door de publieke ruimte en de publieke voorzieningen in deze wijken op peil te brengen, zodat het daar over een paar jaar prettiger en gezonder wonen is, een plek waar bewoners – autochtonen en allochtonen – elkaar vaker ontmoeten, zich veilig voelen en binding en betrokkenheid met elkaar kunnen opbouwen.

Kortom, in het kader van het grotestedenbeleid wil VROM samen met andere betrokken ministeries de steden de ruimte en mogelijkheden bieden om de dynamiek in de stad te bevorderen, de stad krachtiger te maken, en dat met een doelgerichte en integrale programmatische aanpak van wijken en buurten en stedelijke gebieden. Daarvoor stelt VROM de eigen infrastructuur met de 56 wijken aanpak, sleutelprojecten en contacten met de stedelijke netwerken en het eigen netwerk met kennisinstellingen, accountmanagers, corporaties en ontwikkelaars beschikbaar. Met de Nota Ruimte stimuleert VROM de steden een eigen signatuur te ontwikkelen. Zij hebben daarbij een eigen verantwoordelijkheid. Daarnaast zal vanuit de rijkshuisvesting waar passend binnen de huisvestingsbehoeften en -budgetten van de rijksdiensten een bijdrage aan de economische structuur en het leefklimaat van de stad geleverd worden, bijvoorbeeld door herbestemming van overtollige rijkskantoren en de ontwikkeling van nieuwe huisvestingsprojecten (al dan niet in PPS-verband).

Burgers verwachten van de overheid zichtbaar resultaat van beleid en investeringen in de stad, zowel wat betreft de leefbaarheid in wijken en buurten als wat betreft de economische positie van de stedelijke agglomeratie. Dat rendement moet tot uitdrukking komen in concrete resultaten. Dat kan alleen maar als fysieke investeringen in de steden hand in hand gaan met sociale en economische structuurversterkende maatregelen. Daarbij gaat het ook om maatregelen die de leefbaarheid en het welzijn in wijken ten goede komen, vooral in de oude stadswijken.

Over ongeveer 5 jaar moeten burgers, bedrijven en lokale bestuurders ervaren dat:

• de economische positie van de steden in internationaal perspectief is verbeterd (in termen van investeringen en groei van de werkgelegenheid);

• de negatieve spiraal (verloedering) in de (56) oude stadswijken is gekeerd;

• de leefbaarheid in de fysieke leefomgeving (onder andere luchtkwaliteit) is verbeterd;

• burgers een grotere kans hebben een voor hen betaalbare, goede woning in een aantrekkelijke buurt te vinden (mede in relatie tot ruimte voor wonen).

De resultaten worden gemeten. Afhankelijk van de situatie worden samen met gemeenten meetinstrumenten ontwikkeld en ingezet, zoals burgerpanels en Europees benchmarkonderzoek.

Belangrijkste prestaties in 2006

• Voor de herstructurering van oude wijken in de 30 grootste gemeenten (G30) zijn in het kader van de ISV-convenanten evenzovele gemeentelijke plannen in uitvoering genomen. In de periode tot 2010 moeten die leiden tot:

• 110 000 nieuwbouwwoningen in binnenstedelijk gebied, waarvan 60 000 extra toegevoegd (de rest is vervangende nieuwbouw);

• 30 000 ingrijpend verbeterde woningen;

• toevoeging van 55 000 volledig toegankelijke woningen;

• bodemsanering van 2000 locaties met een totaal oppervlak van 700 hectare;

• geluidsanering bij 9 000 woningen hetzij via isolatie, verkeersmaatregelen of sloop;

• 80 km wegvak binnen de normen voor luchtkwaliteit.

Waar in de uitvoering van de herstructurering stagnatie optreedt, worden ook in 2006 impulsteams (ervaringsdeskundigen met betrekking tot ISV-terrein) in opdracht van VROM ingezet. Deze faciliterende aanpak is onder meer succesvol gebleken in Transvaal (Den Haag), waar afspraken over de verdeling van kosten bij herstructurering zijn gemaakt. Daarbij wordt in 2006 ingezoomd op concrete mogelijkheden om met «nieuwe spelers» zoals supermarkten en scholen zowel de leefbaarheid te bevorderen via een integrale sociaal-fysieke aanpak als de (kleine) stadseconomie te versterken.

• Voor het opheffen van onvoorziene knelpunten in of het versnellen van de uitvoering van plannen en projecten in de 56 aandachtswijken en in wijken (in niet-G30 gemeenten) met een probleemaccumulatie wordt € 100 mln in het kader van het Impulsbudget uitgetrokken;

• In 2005 en 2006 wordt instrumentarium ontwikkeld en van kracht voor verbetering van de luchtkwaliteit. Hierdoor worden bedreigingen voor de gezondheid van mensen die dichtbij infrastructuur of vervuilende bedrijven wonen verminderd. Vanuit het FES-fonds is hiervoor € 400 mln extra beschikbaar gekomen voor de periode 2006–2010, bovenop de maatregelen uit de Nota Verkeersemissies en de Nota Mobiliteit. In totaal reserveert het kabinet ruim € 900 mln voor verbetering van de luchtkwaliteit in de periode 2005–2015, via de begrotingen van VROM, V&W en via de fiscaliteit. Tevens zal in het voorjaar van 2006 de Wet Luchtkwaliteit in werking treden;

• De Interimwet stad en milieu treedt eind 2005 in werking. Gemeenten krijgen hiermee meer ontwikkelruimte op locaties met milieuhinder. In 2006 is een aantal Stad- en Milieuprojecten (gestart onder de Experimentenwet Stad & Milieu) volop in uitvoering; denk aan Scheveningen haven, Arnhem Malburgen en Assen Covecoterrein;

• Voor het benutten van de potenties van de nieuwe HSL-stations zijn zes nieuwe sleutelprojecten door het rijk aangewezen. Bij vijf daarvan, zoals Den Haag Centraal Station, zijn al bouwactiviteiten begonnen. Over de Zuidas Amsterdam besluit het rijk in 2006 over risicodragende participatie. De verwachting is dat VROM in 2006 ongeveer € 50 mln aan de sleutelprojecten bijdraagt. Daarnaast zijn in 2006 voor het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit 19 BIRK-projecten in de uitvoeringsfase aanbeland. Het gaat onder meer om projecten in Arnhem (Rijnboog), Enschede (Muziekkwartier) en Tilburg (Spoorzone). Inclusief de bijdragen die aan projecten zijn gegeven vóór de inwerkingtreding van de regeling (onder meer A2 Maastricht, Delft) zal met deze projecten in de steden tot 2010 in totaal € 403 mln gemoeid zijn;

• Voor een gecoördineerde inzet van rijksinstrumenten en afstemming van rijksinvesteringen op provinciale en gemeentelijke plannen zijn tussen de betrokken departementen en de zes nationale stedelijke netwerken afspraken gemaakt;

• Om de kloof tussen overheid en burgers te verkleinen, worden burgers actief bij het beleid van VROM betrokken (onder andere via twee burgerplatforms en burgerparticipatietrajecten op onderwerpen die hoog op de publieksagenda staan). De verwachting is dat burgers meer betrokken zijn bij de ontwikkeling van hun woon- en leefomgeving;

• Om het succes te kunnen meten van de integrale gebiedsgerichte aanpak voor een krachtige stad, wordt de monitoring via burgerpanels en Europees vergelijkend onderzoek in 2006 zo uitgewerkt dat deze voor gemeenten géén extra administratieve last tot gevolg heeft.

RUIMTE VOOR WONEN (artikelen 1 en 3)

Iedereen in Nederland wil betaalbaar, gezond en veilig wonen in een aantrekkelijke en duurzame woonomgeving. De individuele huurtoeslag én de minimum (waaronder EPC, zie ook ECO-efficiënte economie) eisen in de bouw- en milieuregelgeving bieden hiervoor belangrijke randvoorwaarden. Voor veel starters, ouderen en mensen met lagere inkomens is het nu moeilijk om een geschikte woning te bemachtigen. Daarom moeten er de komende jaren meer woningen worden gebouwd om aan de vraag te voldoen en om doorstroming op de woningmarkt te bewerkstelligen mede in relatie tot de doelstelling van krachtige steden. De bouwproductie begint weer op stoom te komen. Maar het is nog niet voldoende. Met de stedelijke regio's heeft het Kabinet afspraken gemaakt over een forse verhoging van de woningbouwproductie tot 2010. Die afspraken zijn erop gericht het woningtekort in 2010 terug te brengen tot gemiddeld 1,5% rekening houdend met een trendmatig niveau van sloop en vervangende nieuwbouw. Uitvoering van deze afspraken moet leiden tot een totale landelijke bouwproductie (inclusief die buiten de stedelijke regio's) van gemiddeld circa 90 000 woningen per jaar.

Tegelijkertijd stuurt VROM aan op een beter werkende woningmarkt. Door een nieuwe verdeling van verantwoordelijkheden en door financiële prikkels wil het de prestaties van woningcorporaties verbeteren. Het huurbeleid wordt gemoderniseerd zodat verhuurders meer gestimuleerd worden te investeren in nieuwbouw en exploitatie van woningen. De ruimte voor een meer marktconforme huur wordt gegeven onder voorwaarde van betaalbaarheid voor huurtoeslag-ontvangers èn onder voorwaarde van hogere prestaties (aantallen) in de woningbouw.

Belangrijkste prestaties in 2006

• De subsidiemiddelen in het kader van het Besluit Locatiegebonden Subsidies (BLS) worden gericht ingezet op concrete verhoging van de woningproductie. Met de inzet van BLS-gelden worden in totaal 445 000 woningen over de periode van de woningbouwafspraken (2005–2010) gerealiseerd. De voortgang en resultaten worden gemonitord;

• Daar waar stagnatie van het bouwproces optreedt, stelt VROM – op verzoek van gemeenten – aanjaagteams (ervaringsdeskundigen mbt BLS-terrein) beschikbaar. Deze teams ondersteunen lokale partijen in het weer op gang brengen van het bouwproces. Die aanpak is succesvol, zoals eerder bleek in onder andere Sittard-Geleen/Middengebied, Drechtsteden/Spoorzone en Arnhem/Schuytgraef;

• Belemmeringen in de VROM-regelgeving worden weggenomen (bijvoorbeeld maatregelen inzake luchtkwaliteit (zie Krachtige steden)). Daarnaast worden diverse wettelijke maatregelen in procedure gebracht waardoor gemeenten een betere regie kunnen voeren bij de ontwikkeling van woningbouwlocaties (zoals de Grondexploitatiewet, zie Ruimte voor ontwikkeling);

• De herziening van de Uitvoeringswet huurprijzen woonruimte, gericht op het bieden van meer mogelijkheden voor verhuurders om een betere prijs/kwaliteitsverhouding van woningen te realiseren, wordt in de 2e helft van 2005 aan de Tweede Kamer aangeboden met het oog op inwerkingtreding per 1 juli 2006. Verwacht mag worden dat hierdoor vooral het investeren in middeldure huurwoningen aantrekkelijker wordt. Afspraken in het kader van het huurbeleid hebben er voorts toe geleid, dat woningcorporaties zich hebben gecommitteerd om de komende vijf jaar minimaal 111 000 woningen te bouwen;

• In het verlengde van de grotere ruimte voor verhuurders, zal het wettelijke kader voor een structurele bijdrage van verhuurders aan de betaalbaarheid na parlementaire instemming in 2006 in werking kunnen treden;

• De kabinetsstandpunten over de verantwoordelijkheidsverdeling tussen rijk, gemeenten en corporaties (Commissie De Boer) en de positie van huurders (Commissie Leemhuis), die in het najaar van 2005 worden aangeboden aan de Tweede Kamer, worden geïmplementeerd;

• In 2006 zal uitvoering worden gegeven aan een actieplan voor de implementatie van de in 2005 aan de Tweede Kamer aangeboden «visie op de woningmarkt»;

• Met het oogmerk om de transparantie van de woningmarkt te verbeteren, worden de mogelijkheden bezien om verschillende (private) informatiebronnen over huur- en koopwoningen te koppelen aan de (publieke) basisregistraties (zie Modernisering regelgeving).

ONTKOPPELING EN EEN ECO-EFFICIENTE ECONOMIE (artikelen 6, 8, 9, 10 en 11)

Mensen willen gezond en veilig wonen en leven. Daar kunnen ze zelf veel aan doen. Het Kabinet spreekt burgers en bedrijven aan op hun verantwoordelijkheid om het milieu te ontzien. Realistisch en met oog voor resultaat. Het Kabinet streeft naar het handhaven van de gerealiseerde ontkoppeling van milieudruk en economische groei en naar een verbetering van de eco-efficiëntie van de economie. Ook bij economische groei moet de milieudruk afnemen. Hierdoor ontstaat een gezonde en veilige leefomgeving. Het Kabinet wil dit bereiken met vernieuwende instrumenten, zoals vergroening van het belastingstelsel, verhandelbare emissierechten en adequate (Europese) regelgeving. De vervuiler betaalt of laat zich door fiscale voordelen prikkelen tot milieuvriendelijk produceren en consumeren. Eco-efficiënte innovaties bieden kansen om de economie zowel schoner als concurrerender te maken, door een efficiënt gebruik van energie en grondstoffen en het ontwikkelen van nieuwe markten. Wie zuinig omgaat met grondstoffen en energie, produceert bovendien goedkoper, ontziet het milieu en blijft de concurrentie voor: milieu als kans dus. Op langere termijn gaat het hierbij om systeemveranderingen, ook wel transities genoemd, zoals duurzame landbouw, duurzame energiehuishouding en duurzame mobiliteit. De doelstellingen uit het NMP4 blijven dus van kracht. Draagvlak in de samenleving is noodzakelijk voor succesvol beleid. Het Kabinet zal daarom de maatschappelijke agenda peilen en partijen uit de samenleving laten meedenken over dilemma's en oplossingen.

Belangrijkste prestaties in 2006

De Toekomstagenda Milieu wordt in februari 2006 aan de Tweede Kamer aangeboden. Deze agenda zal, als vervolg op NMP4, een nieuwe impuls geven aan het milieubeleid met nadruk op de ontwikkeling van praktische haalbare acties, modernisering van het instrumentarium en – waar relevant- de ontwikkeling van visie en agendering van onderwerpen. Uitgangspunten vormen de ontkoppeling tussen milieudruk en economische groei en het voorkomen van afwenteling.

Tegengaan van klimaatverandering

In het streven naar duurzame ontwikkeling kunnen huidige milieuproblemen niet worden afgewenteld op toekomstige generaties. Om klimaatverandering tegen te gaan moet de mondiale uitstoot van broeikasgassen worden beperkt. Nederland heeft zich in Kyoto verplicht om de emissie van broeikasgassen in de periode van 2008 tot 2012 met zes procent te verminderen ten opzichte van 1990. Hieraan wordt invulling gegeven langs drie lijnen: Europese normering van de uitstoot van broeikasgassen (aanpak bij de bron), het ingevoerde systeem van emissiehandel en de stimulering van een doelmatiger energiegebruik en van de toepassing van hernieuwbare energiebronnen in Nederland.

Belangrijkste prestaties 2006

• In 2006 worden op basis van de tweede Evaluatienota Klimaatbeleid (oktober 2005 in de Tweede Kamer) zo nodig aanvullende maatregelen vastgesteld om de Kyoto-doelstelling 2012 te halen. Daarnaast zal het Kabinet zich – onder meer via instrumentele vernieuwing – voorbereiden op een scherpere klimaattaakstelling na 2012;

• Om voor de langere termijn verdergaande reducties van broeikasgassen te bereiken en gevaarlijke klimaatverandering te beperken, wordt het internationaal klimaatbeleid na 2012 – als vervolg op de eerste verplichtingenperiode – ontwikkeld. In 2006 bereidt Nederland standpunten voor ten behoeve van internationale afspraken in VN-verband, gebruik makend van de wetenschappelijke inzichten van het IPCC;

• Vermindering van het energieverbruik in de gebouwde omgeving wordt versneld door een aanscherping van de energieprestatie-eis voor nieuwbouwwoningen (0,8) per 1 januari 2006. De berekende energieprestatie van nieuw te bouwen woningen waarvoor vanaf 2006 bouwvergunningen worden verstrekt, zal daarmee verbeteren met 20%;

• Verder wordt extra geïnvesteerd in een meer duurzame energiehuishouding om in de toekomst minder afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen en om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Een bedrag van 250 miljoen euro is gekoppeld aan de besluitvorming over het openhouden van de kerncentrale Borssele, die eind van dit jaar moet worden afgerond. De middelen worden ingezet voor energiebesparing, schoon fossiel (CO₂-opslag) en hernieuwbare energiebronnen (waaronder innovatieve biobrandstoffen). Beoogd wordt het klimaatvoordeel – beperking van CO₂-uitstoot – van het openhouden van Borssele te verdubbelen. Als onderdeel van deze besluitvorming voert het Kabinet gesprekken met energiebedrijven over een substantiële bijdrage van hun kant.

Luchtkwaliteit en duurzame mobiliteit

De lucht in Nederland wordt steeds schoner. Ondanks de grote inspanningen kan Nederland – maar ook andere Europese landen – op veel plaatsen toch niet voldoen aan de Europese normstelling. het Kabinet acht deze situatie ongewenst, omdat dit negatieve effecten op de volksgezondheid heeft. Zo overlijden in Nederland jaarlijks ongeveer 5 000 mensen voortijdig aan de schadelijke effecten van luchtverontreiniging (fijn stof en ozon). Tegelijkertijd mag het niet zo zijn dat deze Europese normstelling de noodzakelijke aanleg van wegen, woningen en gebouwen blokkeert. Het gebrek aan perspectief op het terugdringen van de normstelling is in beroepszaken een belangrijk argument voor de Raad van State om besluiten over gewenste ruimtelijke en infrastructurele projecten te vernietigen.

Het Kabinet pleegt dan ook een intensieve inzet voor oplossing van de problematiek langs drie sporen: maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren, inzet in de EU om de uitvoeringseisen van de normen aan te passen en scherpe emissie-eisen aan voertuigen te stellen, en verduidelijking van de nationale regelgeving. Bij de maatregelen ligt een zwaar accent op bronmaatregelen waarmee voer- en vaartuigen schoner worden, maar ook in andere sectoren zoals de landbouw en de industrie zijn maatregelen nodig. Tevens spelen gemeenten en provincies een belangrijke rol bij aanpak van de lokale luchtkwaliteit en zullen daarbij verder worden ondersteund.

Duurzame mobiliteit is breder dan aanpak van de luchtkwaliteit. Zo komt er een regeling voor biobrandstoffen om aan de EU-verplichtingen op dit punt te voldoen. Het gebruik van biobrandstoffen is een belangrijke stap in de richting van klimaatneutrale brandstoffen. Verder zal de aankoopbelasting van nieuwe personenauto's (BPM) voor een deel afhankelijk gemaakt worden van de CO₂-uitstoot. Het Kabinet pakt voorts het lawaai van het verkeer over weg en spoor aan met bronbeleid. Aanpak aan de bron is bevordelijk voor de gezondheid van de mensen en ook voor de schatkist: bronbeleid is kosteneffectiever dan geluidsschermen of woningisolatie. Op deze wijze kunnen projecten voor ruimtelijke ontwikkelingen doorgang vinden.

Belangrijkste prestaties 2006

• In 2006 worden de maatregelen uit de Nota Verkeersemissies uitgevoerd samen met een aanvullend maatregelenpakket ter verbetering van de luchtkwaliteit. Onder meer zal hierbij een vervroegde marktintroductie van Euro 4- en 5-vrachtwagens fiscaal worden gestimuleerd om de uitstoot van NOx en fijn stof terug te dringen. Tevens wordt de stimulering van roetfilters uitgebreid naar onder meer bestelauto's, openbaar vervoer bussen, taxi's en vuilniswagens om de uitstoot van fijn stof te beperken. Nederland pleit in de Europese Milieuraad voor scherpe Euro-5 (auto's) en Euro-6 (auto's en vrachtwagens) normen. VROM zet hierbij in op een duurzaam niveau voor NOx en fijn stof;

• Om het gebruik van biobrandstoffen te stimuleren worden momenteel een stimuleringsregeling en een verplichtstelling onderzocht.

Omgaan met risico's

Bedrijven en burgers hebben een eigen verantwoordelijkheid om risico's tegen te gaan. Dat neemt niet weg dat de overheid grenzen stelt aan de risico's die bedrijven en burgers voor hun omgeving mogen veroorzaken. Een risicoloze samenleving is echter een illusie. Het Kabinet besluit op basis van een nuchtere afweging of het noodzakelijk is maatregelen te nemen ter voorkoming van de gevaren en risico's die de samenleving bedreigen.

Belangrijkste prestaties 2006

• De Modernisering Kernenergiewet zal in 2006 aan de Tweede Kamer worden aangeboden, waarin onder meer versnelde besluitvormingsprocedures rond vergunningverlening en beperkte geldigheidsduur (40 jaar) van vergunning voor nieuwe installaties zijn vastgelegd;

• Voor een versterking van de veiligheid van burgers langs routes waarover transport van gevaarlijke stoffen plaatsvindt, wordt nieuwe regelgeving ontwikkeld. Deze bestaat uit een basisnet voor het vervoer met veiligheidszones voor de ruimtelijke ordening. VenW is verantwoordelijk voor het vaststellen van een basisnet. VROM ontwikkelt de regeling voor de doorwerking van het basisnet in de ruimtelijke ordening en zal samen met VenW een basisnettoets ontwerpen op basis van de verruimde reikwijdte van de Wet milieubeheer. Op 1 januari treedt de Regulering Vervoer van gevaarlijke stoffen per spoor in werking. Het basisnet spoor volgt hieruit. Zo spoedig mogelijk daarna worden de basisnetten weg en water vastgesteld;

• Het Kabinet biedt in 2006 het vervolg op de nota Nuchter Omgaan met Risico's aan de Tweede Kamer aan, in samenhang met de afronding van het actieprogramma Gezondheid en Milieu. Daarin wordt aangegeven hoe het nuchter omgaan met risico's doorwerkt in de praktijk, wat de burger daarvan zal merken en welke instrumenten van belang zijn bij het maken van de noodzakelijke afwegingen;

• Als uitvloeisel van de nota Nuchter Omgaan met Risico's (onder andere radon, basisstations mobiele telefonie, hoogspanningslijnen) wordt in 2006 een coördinatiepunt opgericht, waarvanuit nader onderzoek naar mogelijke gezondheidseffecten wordt gecoördineerd en de communicatie met burgers wordt bevorderd;

• Er bestaat in 2006 een politiek vastgestelde visie op buisleidingen (transportleidingen voor gas, olie en chemicaliën). In deze visie wordt vastgelegd hoe de overheid omgaat met de bij buisleidingen betrokken economische-, ruimtelijke- en veiligheidsbelangen.

INTERNATIONALE VROM-AGENDA (artikelen 5, 10 en 12)

Door een ambitieuze inzet in Europa dragen wij als rijksoverheid bij aan de oplossing van nationale en internationale vraagstukken. Op EU-niveau worden de kaders bepaald waarbinnen Nederland invulling kan geven aan het milieubeleid. De inzet vanuit VROM is gebaseerd op het tijdig onderkennen van de gevolgen van nieuwe regelgeving, zodat een bewuste weging van alle belangen binnen en buiten VROM kan plaatsvinden. Zonder het ambitieniveau los te laten spelen maatwerk en het rekening houden met regionale verschillen in Europa daarbij een belangrijke rol.

Internationaal milieubeleid is een belangrijke voorwaarde om gezondheid, welzijn, veiligheid en duurzame ontwikkeling (hier en nu, elders en later) te bereiken. In de Europese milieuagenda ligt het accent op de luchtkwaliteit, de Lissabonstrategie, klimaat, biodiversiteit en REACH (Registratie, Evaluatie, Autorisatie van Chemicaliën). In de Mondiale Milieuagenda worden de actuele Pan-Europese en mondiale onderwerpen behandeld. Het gaat om milieuproblemen waarvoor een nationale aanpak tekortschiet en om grensoverschrijdende vraagstukken met een regionale of mondiale effect. Een belangrijk punt op de internationale agenda is klimaatbeleid. Het is van belang instrumenten te gebruiken en te ontwikkelen die de uitvoering van milieuafspraken faciliteren. Beide agenda's richten zich op de Nederlandse inzet in deze kabinetsperiode. In het kader van ontwikkelingssamenwerking wordt voortgegaan met het ondersteunen van internationaal natuur- en milieubeleid zoals dat in een brief van de Minister van Ontwikkelings Samenwerking, mede namens de Staatssecretaris van VROM, aan de Kamer (kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 V, nr. 51) is verwoord.

VROM richt zich tevens op de versterking van de ruimtelijke structuur van Nederland in Europa (de Rotterdam Agenda) om daarmee de sterke concurrentiepositie te behouden en streeft ook hier naar tijdige signalering van de effecten van sectoraal EU-beleid op nationaal ruimtelijk beleid.

De toename van internationale regels en afspraken leidt tot een toenemend belang van internationale handhavingsactiviteiten en een toenemende aandacht voor beter handhaafbare en uitvoerbare regelgeving op EU-niveau, zowel bij de Europese Commissie, het Europese Parlement als het Europese Hof. Verschillen in het niveau van handhaving tussen landen hinderen het Nederlandse bedrijfsleven en staan een effectieve oplossing van de nationale problemen in de weg. Juist bij de handhaving komen die verschillen tussen landen aan het oppervlak. VROM zet daarom sterk in op een gelijk speelveld bij internationale handhavingsacties en voor de opbouw van handhaving(scapaciteit) in internationaal verband bijvoorbeeld met het International Network of Environmental Compliance and Enforcement (INECE), waarin wordt samengewerkt met de Europese Commissie, UNEP, OESO, Wereldbank en anderen.

Belangrijkste prestaties in 2006

• Uitwerking van de Europese (en mondiale) milieuagenda om een sterke positie in de Europese besluitvorming te verkrijgen op het gebied van de prioritaire dossiers luchtkwaliteit, Lissabonstrategie, klimaat, biodiversiteit en REACH;

• Organisatie van een Internationale Conferentie met belangrijke landen, waaronder grote snelgroeiende ontwikkelingslanden, en andere relevante actoren waaronder bijvoorbeeld de private sector, waarin verdergaande mogelijkheden van marktwerking voor het behalen van klimaatdoelstellingen worden verkend;

• Een effectieve invulling en doorwerking van de nieuwe EU doelstelling van «territoriale cohesie», gericht op het versterken van de Europese ruimtelijke structuur in het licht van de Lissabon-ambities voor duurzame economische groei. Voor VROM zijn daarbij de Nota Ruimte en de Europese milieuagenda richtinggevend. Invulling vindt plaats via de informele EU-agenda voor territoriale cohesie die is overeengekomen in Rotterdam in 2004. Doorwerking zal moeten plaatsvinden via de 2007–2013 EU-programma's voor Europese Territoriale Samenwerking (opvolger Interreg) en ESPON (ruimtelijke analyses);

• Een gestructureerde en vroegtijdige screening van ruimtelijk relevante EU-beleidsvoorstellen op hun gevolg voor ruimtelijke ontwikkelingen wordt geborgd. Dit biedt kansen voor een betere benutting van het VROM-beleid en voorkomt dat ongewenste beperkingen worden opgelegd;

• VROM is internationale samenwerkingsverbanden aangegaan gericht op realisatie van een gelijk speelveld door internationale handhavingsacties. Concreet speelt dit voor afval in 2006 via een EU-havenproject, de «Trans Frontier Shipment of Waste»-handhavingsprojecten en de controle op de juistheid van bestemmingen van afval.

MODERNISERING REGELGEVING (artikelen 2, 4, 10 en 14)

De overheid heeft wetten en regels om de kwaliteit van de leefomgeving in Nederland op peil te houden. VROM wil regels die werken en die lasten beperken. Wet- en regelgeving moeten duidelijker en eenvoudiger gemaakt worden. De wetten en regels zijn er immers om burgers en bedrijven te stimuleren op een verantwoorde manier bij te dragen aan de ontwikkeling van Nederland. Regels moeten burgers en bedrijven minder geld en tijd kosten dan in het verleden. Daarom vermindert VROM het aantal regelingen van 400 naar 200. Aan het eind van de kabinetsperiode zal het grootste deel van de effecten van de reductie van administratieve lasten zichtbaar worden, door met name de introductie van de (VROM-)omgevingsvergunning en de omzetting van vergunningen in algemene regels (8.40 AMvB's). De beoogde resultaten voor 2006 luiden als volgt:

De (VROM-)omgevingsvergunning vormt een speerpunt in de vereenvoudiging en stroomlijning van regelgeving. Met één vergunningsaanvraag die kan worden ingediend bij één loket voor alle omgevingsvergunningen, één procedure, één beschikking, één beroeps- en bezwaarprocedure en kortere doorlooptijden wordt de dienstverlening aan burgers en bedrijven sterk verbeterd. De dienstverlening wordt daarnaast verder verbeterd door de ontwikkeling van basisregistraties voor gebouwen, adressen, kadastrale percelen en geografie. Hierdoor wordt het mogelijk op termijn te komen tot eenmalige aanlevering van gegevens door burgers en bedrijven en meervoudig gebruik van die gegevens door de overheid.

Belangrijkste prestaties in 2006

• Het wetsvoorstel Algemene bepalingen omgevingsrecht wordt in de zomer van 2006 aan de Tweede Kamer aangeboden. Dit wetsvoorstel biedt de wettelijke basis voor de (VROM-) omgevingsvergunning. Om de invoering van deze integrale vergunning goed voor te bereiden wordt in 2005 en 2006 een groot aantal pilotprojecten uitgevoerd met gemeenten en provincies, maatschappelijke organisaties en burgers;

• Een nieuwe integrale AMvB met algemene milieuregels ter vervanging van de bestaande sectorale 8.40-AMvB's wordt voor advies aan de Raad van State voorgelegd. Door de nieuwe – meer inzichtelijke – opzet worden de administratieve lasten aanzienlijk verlaagd, mede door het vervallen van de vergunningplicht voor minimaal 20 000 bedrijven;

• Het wetsvoorstel tot vereenvoudiging van de regels voor milieu-effect rapportage wordt in 2006 aan de Tweede Kamer aangeboden. Dit leidt tot kortere en eenvoudigere procedures die de voortgang van ontwikkelprojecten bevorderen zonder natuur en milieu tekort te doen;

• In 2006 wordt het Gebruiksbesluit gepubliceerd. Daarmee wordt een belangrijke stap gezet naar landelijk uniforme regelgeving en behandeling van brandveilig gebruik van gebouwen;

• VROM ontwikkelt 4 van de 6 door het rijk te realiseren basisregistraties. Hiertoe worden wetsontwerpen voor Kadaster en Geografie en voor Gebouwen en Adressen respectievelijk in de 2e helft van 2005 en de 1e helft van 2006 aan de Tweede Kamer aangeboden. Daarnaast wordt ook de haalbaarheid van basisregistraties voor de ondergrond en van een Grootschalige Basiskaart Nederland onderzocht.

BETERE NALEVING (artikel 12)

VROM staat voor een goede naleving van wetten en regels op het gebied van wonen, ruimte en milieu. Voor een succesvol beleid is – naast een helder kader van uitvoerbare en goed te handhaven regels – goed toezicht op die naleving onmisbaar. Het toezichtveld binnen en buiten VROM is volop in beweging. VROM zet krachtig en pro-actief in op meer samenwerking en selectief toezicht. Een voorbeeld hiervan is het project Servicegericht werken waarin VNG, VROM-beleidsafdelingen en de VROM-inspectie op het gebied van bouwregelgeving samenwerken aan goede dienstverlening aan burgers. Verder spelen tal van acties in het kader van de nieuwe «Kaderstellende visie op toezicht». De bouwstenen hiervan zijn onder meer de resultaten van de Commissie Alders (toezichtrelaties rijk, provincies, gemeenten) en de Ambtelijke Commissie Toezicht II (Act II), maar ook de projecten van het Programma Andere Overheid als «Vreemde ogen» en «Public governance» en het PAO-project «Gezamenlijke inspecties» waar de VROM-inspectie trekker van is.

Belangrijkste prestaties in 2006

• De toezichtlast wordt verminderd door:

– professionalisering en verdere standaardisering en uniformering van inspectieprocedures (onder meer resulterend in een ISO 9000/2000 certificaat);

– voortgaande interdepartementale en interbestuurlijke samenwerking. Op termijn wordt hierdoor een vermindering van de toezichtlast met 10 tot 25% mogelijk geacht. In 2006 wordt de samenwerking verbreed. Het gaat dan bijvoorbeeld om afstemming en gezamenlijke uitvoering van taken waarbij de ene dienst namens een andere kan optreden, gezamenlijke ketenhandhaving en structurele uitwisseling van digitale informatie;

• Het interbestuurlijke toezicht wordt selectiever ingezet bij medebewindstaken van de andere overheden op de beleidsterreinen met een nationaal en internationaal belang. Andere vormen van monitoring en aanpassing van inspectiemethodieken (selectiever en daardoor minder frequente, slimmere steekproeven bijvoorbeeld met behulp van risicoprofielen) worden hiertoe in 2006 ontwikkeld;

• Een wijziging van de Woningwet ligt ter behandeling bij de Tweede Kamer. Deze wijziging leidt tot een verbetering van de handhaving en handhaafbaarheid van de bouwregelgeving; met name voor het eerstelijnstoezicht door gemeenten biedt deze wijziging mogelijkheden voor een professionalisering van het Bouw- en Woningtoezicht;

• Andere overheden en bedrijven worden ondersteund bij het verbeteren van de naleving (compliance assistance), zoals financiële impulsen aan innovatieve trajecten die de gemeentelijke dienstverlening kunnen verbeteren, de ontwikkeling van een toezichts- en toetsingsprotocol, de digitale dakkapel en het centraal beschikbaar maken van relevante informatie via internet;

• In 2006 worden nalevingsindicatoren ontwikkeld en ingevoerd om een betere professionele onderbouwing te kunnen geven van de naleving.

* Deze artikelnummer is conform de artikelindeling van deze begroting 2006, dit is dus afwijkend ten opzichte van de eerste suppletore begroting en de begroting 2005.

* Deze artikelnummer is conform de artikelindeling van deze begroting 2006, dit is dus afwijkend ten opzichte van de eerste suppletore begroting en de begroting 2005.

Toelichting mutaties:

De mutaties 1e suppletore begroting 2005 zijn toegelicht in de 1e suppletore wet 2005 (kamerstukken II, 2004–2005, 30 105 XI, nr. 1).

Nieuwe mutaties:

Ad 6) Invulling kan-bepaling

In 2005 worden de normhuren – het gedeelte van de huur dat de huurder zelf moet betalen – geïndexeerd met het percentage van de bijstandsontwikkeling (-0,6%). Dit betekent een verlaging van de eigen bijdrage van de huurder en scheelt de huurder ongeveer € 4 per maand.

Ad 7) Harmoniseren vermogensbegrip huurtoeslag

Als gevolg van het harmoniseren van het vermogensbegrip worden bij het toekennen van de huurtoeslag bepaalde delen van het vermogen (zoals maatschappelijke beleggingen) buiten beschouwing gelaten. Bij de behandeling van de AWIR in de Tweede Kamer is besloten deze uitzondering per 1 juli 2007 niet meer toe te passen. Als gevolg hiervan valt een hiervoor in 2007 gereserveerd budget ad € 15 mln vrij.

Ad 8) Rijkshuisvesting

Bij zowel de 1e suppletore begroting 2005 als bij deze begroting zijn extra middelen toegevoegd ten behoeve van de rijkshuisvesting. Hier wordt onder meer de brandschade in het Catshuis mee hersteld. Voor 2005 is hiervoor € 5,3 mln uitgetrokken en voor 2006 wordt bij deze begroting € 2,3 mln geraamd. Voor de beveiliging van het Binnenhof is geraamd € 1,3 mln en voor de langer benodigde tijdelijke huisvesting van de Raad van State vanaf 2007 € 1,4 mln gereserveerd via een huuroplossing. Verder wordt in 2006 en 2007 respectievelijk € 4,4 en € 2,5 mln gereserveerd voor de verbetering en uitbreiding van de huisvesting van de Dienst Koninklijk Huis.

Ad 9) Vrijval tbv tegenvaller huursubsidie

In 2004 is er een meevaller geweest in de uitgaven van de huursubsidie. De ramingen van 2005 en verdere jaren laten een tegenvaller zien. Deze middelen zijn generaal toegevoegd aan de VROM begroting. Om dit enigszins te compenseren is het restant van de meevaller afgedragen aan het generale beeld.

Ad 10 en 15) Uitboeken taakstelling huursubsidie en indexering

Vanuit het hoofdlijnenakkoord is een taakstelling van € 250 mln per jaar opgelegd aan de huursubsidie. Deze taakstelling wordt geïndexeerd. De invulling van de taakstelling vindt plaats doordat verhuurders gaan bijdragen aan de betaalbaarheid van het wonen. De genoemde bedragen komen als ontvangsten terug bij artikel 3.

Ad 11) Kasschuif ISV

Deze kasschuif is om het kasritme richting gemeente gelijkmatiger te laten verlopen. Ook de totale Rijksbegroting is er bij gebaat.

Ad 14) Bijdrage verhuurders huursubsidie-plus

Bij modernisering huurbeleid is tevens afgesproken dat de verhuurders ook de extra huursubsidie-uitgaven als gevolg van hogere huurstijgingen gaan (mee) betalen. Dit gaat in vanaf 2006.

2.2. De beleidsartikelen

Artikel 1. Bevorderen van een goed werkende woningmarkt

1.1. Algemene beleidsdoelstelling

Omschrijving

Om de maatschappelijk ongewenste effecten van imperfecties van de woningmarkt tegen te gaan.

Bijdrage

VROM zorgt voor een heldere verdeling van rollen en verantwoordelijkheden van de partijen die betrokken zijn bij de woningvoorziening.

Verantwoordelijkheid

VROM is verantwoordelijk voor:

• Het toegankelijk maken van informatie en kennis voor de partijen die opereren op de woningmarkt;

• Het opstellen van kaders, wet- en regelgeving voor het bepalen van het werkdomein en voor het functioneren van en het toezicht op de woningcorporaties;

• Het formuleren van wetgeving inzake de positie van de woonconsumenten en ondersteunen van woonconsumentenorganisaties.

Succesfactoren

• Actief kunnen voeren van interdepartementaal overleg en overleg met betrokken private partijen en burgers over het functioneren van de woningmarkt;

• Het tijdig beschikbaar komen van gegevensbestanden van andere partijen, bijvoorbeeld op het terrein van de corporaties en de huursubsidie/huurtoeslag;

• De continuering door het CBS van de registraties gereedgekomen woningen, verstrekte woonvergunningen en bodemstatistieken;

• Effectiviteit van de maatregelen, gericht op het verbeteren van de prestaties van woningcorporaties;

• Bereidheid van verhuurders/gemeenten om tijdig en serieus in gesprek te gaan met huurders(-organisaties);

• Bereidheid èn capaciteit/professionaliteit van huurders (-organisaties) om op te treden als volwaardige gesprekspartner voor verhuurders en gemeenten.

Effectgegevens

Voor de algemene beleidsdoelstelling zijn geen algemene indicatoren beschikbaar. Aspecten van het functioneren van de woningmarkt, zoals bijvoorbeeld woningtekort en doorstroming, komen aan de orde in artikel 2. Een heldere verdeling van rollen en verantwoordelijkheden van partijen wordt zichtbaar in de realisatie van de maatschappelijke prestaties van partijen en een transparante relatie met de burger. Het beschikbaar stellen van kennis krijgt zijn weerslag in lokale en regionale beleidsonderbouwing.

Verwijzingen beleidsstukken

n.v.t.

* De bijbehorende uitgaven zijn opgenomen onder de overige programma budgetten

1.2. Operationele doelstellingen

1.2.1. Scheppen van randvoorwaarden voor een goed functionerende woningmarkt

Motivering

Om communicatieve sturing door middel van kennisoverdracht maar ook uitwisseling van kennis en informatie tussen VROM en partijen op de woningmarkt te bewerkstelligen.

Instrumenten

• Onderzoek.

• Kennisoverdracht en experimenten.

Prestaties

Visie op de woningmarkt:

• Vanuit een integrale visie op de woningmarkt agenderen, (doen) opstellen en (doen) uitvoeren van een actieplan met als doel de keuzemogelijkheden van de burger te verbeteren.

Kennisoverdracht en kennisuitwisseling:

• Intensiveren van kennisoverdracht aan en kennisuitwisseling met partners in het «woonveld»; periodieke kennisuitwisseling, organisatie van een congres en publicaties in vakbladen;

• Ontwikkelen van internetsite en informatiedesk met informatie over het wonen.

Strategische kennis en extern kennisnetwerk:

• Opstellen meerjarige strategische kennisagenda in overleg met andere departementen, planbureaus, wetenschappelijke wereld, adviesorganen en andere kennisinstituten.

Onderzoek, monitoring en kennisontwikkeling:

• Realiseren en publiceren van de eerste meting van het WoON (WoonOnderzoek Nederland = integratie van Woningbehoefteonderzoek en Kwalitatieve Woningregistratie);

• Bieden van de mogelijkheid voor lokale partijen om te participeren in het WoON om op lokaal niveau te kunnen beschikken over betrouwbare informatie over de woningmarkt. Hiervoor is een bijdrage van € 1,3 mln beschikbaar;

• Onderzoek naar toekomstige ontwikkelingen en processen op de woningmarkt; in het bijzonder naar energieverbruik in woningen (o.a. EPC), investeringsgedrag van corporaties en de invloed van prijs- en woonlastenontwikkelingen op de woningmarkt.

Adviesorganen en kennisinstituten op het gebied van het wonen:

• Bijdragen aan de Stichting Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV): goedkeuring werkplan en begroting 2006; beoordelen prestaties 2005 aan de hand van prestatieverslag en jaarrekening. De SEV ontvangt voor haar activiteiten jaarlijks maximaal € 1,75 mln als basisbijdrage in het exploitatietekort.

Internationale kennisoverdracht en -uitwisseling:

• Bijdragen aan een in Spanje te houden ministersconferentie over wonen (follow up van de, in 2005 in Praag gehouden ministersconferentie);

• Steun verlenen, samen met het Ministerie van Buitenlandse Zaken, aan de Stichting Habitat Platform (SHP) voor de naleving van de mondiale Habitat agenda; in 2006 ontvangt SHP van VROM maximaal € 350 000;

• Beschikbaar stellen van kennis op gebied van wetgeving, beheer en toezicht in de sociale huursector in het kader van het Memorandum of understanding met het Ministry of Housing in Zuid Afrika;

• Verlenen van steun van maximaal € 200 000 per jaar aan de werkzaamheden van het VN Comité voor Menselijke Nederzettingen van de Economic Commission for Europe.

Doelgroepen

• Gemeenten, corporaties; universiteiten, bouwwereld;

• Internationale volkshuisvestingsinstellingen.

Prestatie-indicatoren

• Tevredenheid van gebruikers van informatie en kennis;

• Aantal bezoekers van de internetsite met informatie over wonen;

• Aantal kennisoverdrachtsactiviteiten VROM (publicaties, presentaties e.d.).

Basiswaarden

n.v.t.

Streefwaarden

Kennisoverdracht: Streefwaarden aantallen publicaties, presentaties enz.

Planning

Tevredenheidsonderzoek bij gebruikers van informatie en onderzoeksrapporten: 2007, 2010.

Verwijzingen beleidsstukken

n.v.t.

1.2.2. Bevorderen maximale maatschappelijke prestaties van woningcorporaties

Motivering

Om te komen tot een vernieuwing van de relatie tussen overheid en corporaties waarin de maatschappelijke prestaties meer dan nu zeker gesteld zijn en waarbij er ruimte is voor corporaties om als maatschappelijke onderneming te functioneren. Daarmee moet een duidelijk kader vanuit het rijk worden aangegeven en dient een eigentijdse governancestructuur van toepassing te zijn.

Een en ander moet gepaard gaan met terugdringing van regelgeving, onder voorwaarde dat het hybride karakter wordt behouden en dat er rijkstoezicht blijft op het behoud van maatschappelijk gebonden vermogen.

Instrumenten

• Woningwet;

• Besluit beheer sociale-huursector (Bbsh).

Prestaties

• Opstellen en, na besluitvorming, implementeren van een beleidsvisie en maatregelenpakket ten behoeve van het zekerder stellen van de prestaties van de woningcorporaties, op basis van de adviezen van de Commissie de Boer, Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), Sociaal Economische Raad (SER), Commissie Leemhuis en RIGO Onderzoek en Advies;

• Implementatie zal plaats vinden via voorstellen tot wijziging van de Woningwet en Bbsh;

• De gerealiseerde prestaties van de corporaties worden gevolgd via het jaarlijks Toezichtsverslag;

• Uitbrengen individueel oordeel per corporatie over financiën, rechtmatigheid en volkshuisvestelijke prestaties;

• Tijdig uitbrengen prestatieoordeel woningcorporaties en Toezichtsverslag 2005.

Doelgroepen

Corporaties

Prestatie-indicatoren

Mede op basis van het rapport van de Commissie de Boer zullen, in samenwerking met het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV), indicatoren worden ontwikkeld om de prestaties van de corporaties te kunnen volgen.

De bijdrage van de corporaties aan de nieuwbouw van woningen en aan de herstructurering komt aan de orde in artikel 2. De bijdrage van verhuurders, waar onder de corporaties, aan betaalbaarheid is vermeld in artikel 3.

Basiswaarden en streefwaarden

N.v.t.

Planning

• Het streven is de beleidsvisie en voorstellen voor maatregelen, aansluitend op de brief van 22 juni 2005, waarin een visie op hoofdlijnen is gegeven, voor de behandeling van de VROM-begroting, aan de Kamer voor te leggen;

• Wijzigingsvoorstellen Woningwet en Bbsh zijn voorzien in 2006.

Verwijzingen beleidsstukken

• Brief 6 nov. 2003 inzake actieprogramma herstructurering (kamerstukken II, 2003–2004, 29 200 XI nr. 17);

• Brief 1 februari 2005 inzake prestaties corporaties in 2003 en prestatieafspraken 2004 (kamerstukken II, 2004–2005, 29 453 XI, nr. 9);

• Toezichtsverslag sociale huursector 2003 (kamerstukken, bijlage bij 29 543, nr. 9);

• Brief 19 november 2004 over modernisering huurbeleid (kamerstukken II, 2004–2005, 27 926 XI, nr. 39);

• Brief inzake rapport «Lokaal wat kan, centraal wat moet». (kamerstukken II 2004–2005, 29 846 XI, nr. 3);

• Brief 22 juni 2005 over visie op hoofdlijnen inzake toekomst van woningcorporaties (kamerstukken II, 2004–2005, 29 846 XI, nr. 7).

1.2.3. Versterken van de positie van de woonconsument

Motivering

Om de mondigheid en rechtspositie van de woonconsument te versterken.

Instrumenten

Bijdragen woonconsumentenorganisaties.

Prestaties

Positie huurders en huurdersorganisaties:

• Brief aan de Tweede Kamer met beleidsvoorstellen inzake positie huurders en huurdersorganisaties op basis van het advies van het in de zomer van 2005 uit te brengen advies van de Commissie «Zeggenschap en versterking positie huurders en huurdersorganisaties». In de Huurbrief van 19 november 2004 heeft de minister de instelling van deze commissie aangekondigd.

Ondersteunen woonconsumentenorganisaties:

• De Woonbond en de Stichting VAC-punt Wonen (voorheen Vrouwenadviescommissies) worden ondersteund met financiële bijdragen voor de uitvoering van een met VROM overeen te komen programma van activiteiten op gebied van kennisoverdracht, voorlichting en scholing. De bijdrage aan de Woonbond bedraagt maximaal € 987 880 per jaar, die aan het VAC-punt Wonen maximaal € 300 000 per jaar.

Doelgroepen

Huurders, huurdersorganisaties, woonconsumenten.

Prestatie-indicatoren

• Aantallen huurdersorganisaties en aangesloten huurders;

• Aantal Woonadviescommissies.

Basiswaarden

• Op 31 december 2003 waren 721 huurdersorganisaties aangesloten bij de Woonbond en telde de Woonbond 7 765 persoonlijke leden. In totaal vertegenwoordigde de Woonbond toen 1 163 133 huishoudens, 37% van alle hurende huishoudens in Nederland;

• In 2004 waren er circa 190 Woonadviescommissies (rapportage VAC-punt Wonen).

Streefwaarden

N.v.t.

Planning

N.v.t.

Verwijzingen beleidsstukken

Brief 19 november 2004 over modernisering huurbeleid (kamerstukken II, 2004–2005 27 926, nr. 39).

1.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Artikel 2. Stimuleren van voldoende woningen, een duurzame en gedifferentieerde woningvoorraad en leefbare woonmilieus.

2.1. Algemene beleidsdoelstelling

Omschrijving

Om weer voldoende beweging, dan wel doorstroming, op de woningmarkt te krijgen en daarmee:

• De sociale, economische en culturele vitaliteit van steden te borgen en te verbeteren, dan wel ruimte te creëren voor de herstructurering van oude, met name vroeg-naoorlogse, stadswijken en het (weer) accommoderen van de woonwens van midden en hoge inkomens in de steden;

• De keuzemogelijkheden voor alle burgers te vergroten, dan wel het evenwicht tussen vraag en aanbod op de woningmarkt te verbeteren;

• Om in samenhang met de vermaatschappelijking en extramuralisering van de zorg en de inkomenspositie van toekomstige ouderen, te anticiperen op de toenemende vergrijzing en de wens van ouderen en gehandicapten om zo lang mogelijk zelfstandig te wonen;

• Om de veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid van woningen (en gebouwen) duurzaam te borgen, energiebesparing te realiseren en de milieubelasting van woningen en gebouwen duurzaam te verminderen.

Bijdrage

VROM faciliteert, stimuleert (in brede allianties) en monitort (lokaal en regionaal) de woningproductie en de herstructurering van buurten en wijken, en waarborgt de minimale kwaliteit van de woning- (en gebouwen-)voorraad en stimuleert de verbetering daarvan. Daarbij draagt VROM zorg voor een verdere CO₂-reductie, onder andere in de gebouwde omgeving.

Verantwoordelijkheid

VROM is verantwoordelijk voor de randvoorwaarden voor het optimaal functioneren van de woningmarkt (beleid ontwikkelen en uitdragen; uitvoerende partijen aanspreken op hun verantwoordelijkheid en het nakomen van bestuurlijke afspraken) en de bouwregelgeving (en het toezicht daarop).

Succesfactoren

Het behalen van de algemene doelstelling is afhankelijk van:

• De uitvoering van de daartoe met en door regionale en lokale partijen eind 2004/begin 2005 afgesloten, concrete en afrekenbare convenanten en afspraken inzake de woningproductie en de herstructurering van oude wijken;

• De naleving van de bouwregelgeving en het klimaatbeleid in de gebouwde omgeving.

Effectgegevens

Het behalen van de algemene doelstelling heeft als effect dat:

• Per 1-1-2008 in elk van de 20 stedelijke regio's minimaal 90% van de op regionaal niveau overeengekomen woningproductie 2005 t/m 2007 is gerealiseerd, dan wel dat per 1-1-2010 minimaal 90% van de overeengekomen woningproductie 2005 t/m 2009 is gerealiseerd (randvoorwaarde voor de liberalisatie in het kader van het nieuwe huurbeleid; zie artikel 3). Het woningtekort wordt daarmee, naar verwachting, teruggebracht tot 2,2% in 2008, resp. 1,5% in 2010;

• Het aantal volledig geschikte woningen voor ouderen en gehandicapten in 2010 is toegenomen met 255 000 woningen (t.o.v. 2002);

• De sociaal-fysieke situatie in oude stadswijken is verbeterd; wat betreft woningdifferentiatie, bevolkingssamenstelling en leefbaarheid, met name in 56 prioritaire herstructureringswijken in de G-30;

• Het aandeel middeldure en dure woning in de steden is toegenomen, resp. de bijdrage van randgemeenten aan de huisvesting van lage inkomensgroepen is toegenomen;

• De bouwregelgeving voldoende wordt nageleefd en de CO₂-reductie in de gebouwde omgeving wordt gerealiseerd.

Verwijzingen beleidsstukken

• Brief over de woningproductie (kamerstukken II, 2003–2004, 29 200 XI, nr. 3);

• Modernisering AWBZ; brief minister en staatssecretaris met het actieplan «Investeren in de toekomst» (kamerstukken II, 2003–2004, 26 631 XI en 28 951 XI, nr. 99);

• Brief aanvullende maatregelen ter stimulering/versnelling voortgang aanpak steden («Actieprogramma Herstructurering») (kamerstukken II, 2002–2003, 28 600 XI, nr. 88);

• Brief voortgang Actieprogramma Herstructurering/56 wijken (kamerstukken II, 2004–2005, 30 136 XI, nr. 1);

• Brief over de derde convenantsperiode voor het Grotestedenbeleid 2005–2009 (kamerstukken II, 2003–2004, 21 062 XI, nr. 116);

• Grotestedenbeleid 2005–2009; brief over prestatieafspraken derde periode Grotestedenbeleid 2005–2009 (kamerstukken II, 2004–2005, 30 128 XI, nr. 1).

2.2. Operationele doelstellingen

2.2.1. Stimuleren van voldoende woningproductie

Motivering

Om de woningmarkt te ontspannen moet de woningproductie, met name in de stedelijke regio's, worden versneld en verhoogd, in overeenstemming met de woningbehoefte.

Instrumenten

• Convenanten woningbouwafspraken 2005 t/m 2009 (inclusief eigenbouw);

• Financiële bijdragen op grond van het Besluit locatiegebonden subsidies 2005;

• De afspraken tussen VROM en de vertegenwoordiging van corporaties (Aedes) over het huurbeleid (en het door gemeenten bieden van voldoende bouwruimte) moeten eveneens leiden tot meer investeringen, met name in betaalbare huurwoningen;

• Grondbeleidinstrumentarium (wet- en regelgeving);

• Stroomlijning en vereenvoudiging van bouwgerelateerde wet- en regelgeving (Brede Herijking VROM-regelgeving);

• VROM-aanjaagteams. Worden ingezet in die gemeenten/regio's waar stagnatie van de woningproductie dreigt;

• Kennisontwikkeling en -overdracht;

• Communicatie.

Prestaties

• Stimuleren en monitoren van de voortgang en uitvoering van de Convenanten woningbouwafspraken 2005 t/m 2009;

• Stimuleren en monitoren van de streek- en bestemmingsplancapaciteit;

• Inzet van aanjaagteams (VROM accountmanagers en externe deskundigen) om het besluitvormings- en bouwproces te bespoedigen;

• Totstandkoming van één VROM-vergunning. Wetsvoorstel 2006 naar Tweede Kamer;

• Implementatie Nota Grondbeleid:

• Implementatie Grondexploitatiewet:

• Nadere uitwerking kabinetsstandpunt inzake concurrentiebevordering;

• Wetsvoorstel stedelijke herverkaveling;

• Stimuleren gebruik Handboek Grondprijsbeleid;

• Hervatting jaarlijks grondprijzenonderzoek;

• Ontwikkelen transparant grondbeleid t.b.v corporaties;

• Volgen EU-grondbeleid;

• Implementatie uitvoeringsagenda Nota Ruimte (uitwerken kabinetsstandpunt inzake regionaal kostenverhaal en verevening).

Doelgroepen

• Alle woningzoekenden;

• Andere overheden, corporaties, marktpartijen en particuliere bouwers. Zij zijn verantwoordelijk voor de daadwerkelijke uitvoering.

Prestatie-indicatoren

1. Woningproductie moet substantieel hoger zijn dan afgelopen jaren;

2. Nieuwbouw door corporaties moet in de periode 2005–2009 minimaal 111 000 woningen (huur en koop) bedragen, ofwel ten opzichte van het huidige niveau geleidelijk toenemen tot in totaal 46 000 woningen extra in de periode tot 2010;

3. Daling woningtekort;

4. Toename doorstroming, met name ten behoeve van lagere inkomensgroepen, starters en ouderen;

5. Omwille van meer en betere keuzemogelijkheden voor alle burgers, een beter evenwicht tussen vraag en aanbod op de woningmarkt, c.q. het beschikbaar zijn van een voldoende, gevarieerd en geschikt aanbod van huur- en koopwoningen in alle prijsklassen (met name in en rond de grote steden) en dus kortere wachtlijsten.

Basiswaarden

Zie tabel

Streefwaarden

Zie tabel

Planning

Zie tabel

Verwijzingen beleidsstukken

Beleidsnota's:

• Brief over de woningproductie (kamerstukken II, 2003–2004, 29 200 XI, nr. 3);

• Brief over modernisering huurbeleid (kamerstukken II, 2004–2005, 27 926 XI, nr. 39).

Voortgangrapportages:

• Verstedelijkingsbeleid tot 2010, voortgang maatregelen ter verhoging van de woningproductie (kamerstukken II, 2004–2005, 27 562 XI, nr. 4);

• Verstedelijkingsbeleid tot 2010, Brief ter aanbieding van de rapportage «Voortgang verstedelijking VINEX 2004» (kamerstukken II, 2004–2005, 27 562 XI, nr. 5);

• Rapport «Voortgang verstedelijking VINEX 2004» (bijlage bij 27 562, nr. 5);

• Verstedelijkingsbeleid tot 2010, brief over woningbouwafspraken 2005 tot 2010 (kamerstukken II, 2004–2005 27 562 XI, nr. 6);

• Nota Bouwprognoses 2004–2009 (kamerstukken II, 2004–2005, 24 508 XI, nr. 66);

• Brief over grondbeleid van de decentrale overheden en vierde voortgangsbrief grondbeleid (kamerstukken II, 2004–2005, 27 581 XI, nr. 20);

• Herijking VROM-regelgeving; brief over vormgeving VROM-vergunning (kamerstukken II, 2003–2004, 29 383 XI, nr. 12);

• Herijking VROM-regelgeving; brief met nadere informatie over vormgeving VROM-vergunning (kamerstukken II, 2003–2004 29 383 XI, nr. 18);

• Rijksjaarverslag VROM 2003 (kamerstukken II, 2003–2004, 29 540 XI, nr. 24);

• Rijksjaarverslag VROM 2004 (kamerstukken II, 2004–2005, 30 100 XI, nr. 1).

Opmerkingen bij tabel:

¹ exclusief administratieve correcties

– Bron basiswaarden: WBO 2002; VROM-Woonmilieudatabase; Primos 2003; CBS

I.p.v. streefwaarden worden ook streefrichtingen aangegeven. Dit omdat de beoogde maatschappelijke effecten ook door externe factoren worden beïnvloed. Het beleidsstreven, het ombuigen van een negatieve trend, wordt daarmee zo concreet mogelijk weergegeven. In 2006 zijn nieuwe meetwaarden beschikbaar.

2.2.2. Verruiming van aanbod van geschikte woningen voor ouderen en gehandicapten

Motivering

Om ouderen en gehandicapten zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen dient het aantal geschikte, zelfstandige woningen voor ouderen en gehandicapten structureel toe te nemen.

Instrumenten

• Convenanten woningbouwafspraken 2005 t/m 2009;

• Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing 2005 t/m 2009 (ISV-II), respectievelijk de in het kader van het Grotestedenbeleid ondertekende Convenanten GSB-III/ISV-II;

• Stimuleren en faciliteren van kennisontwikkeling en -overdracht (onder meer best-practices en benchmarking);

• Communicatie, voorlichting en overtuiging.

Prestaties

• Uitvoeren van (medio 2004 opgesteld) en jaarlijks rapporteren over het gezamenlijk VROM/VWS-Actieplan – «Investeren in de toekomst» –. Bij de uitvoering ligt het accent op;

• Stimuleren inzet van private partijen, via netwerken en koepels (Neprom);

• Stimuleren van voorsorteren door eigenaar-bewoners (woning-aanpassingen; preventief verhuizen);

• Stimuleren dat gemeenten de openbare ruimte toegankelijk inrichten;

• Uitwerken en implementeren van de op wonen betrekking hebbende maatregelen uit de kabinetsnota «Ouderenbeleid in het perspectief van de vergrijzing»;

• Beleidsimpuls landelijk wonen (ouderen; wonen/zorg).

Doelgroepen

• Ouderen en gehandicapten;

• Andere overheden, corporaties en marktpartijen. Zij zijn verantwoordelijk voor de daadwerkelijke uitvoering.

Prestatie-indicatoren

Beter evenwicht tussen vraag en aanbod van geschikte woningen (door middel van nieuwbouw, woningverbetering, woningtoewijzing).

Basiswaarden

Zie tabel

Streefwaarden

Zie tabel

Planning

Zie tabel

Verwijzingen beleidsstukken

Beleidsnota's:

• Modernisering AWBZ: brief minister en staatssecretaris met het actieplan «Investeren in de toekomst» (kamerstukken II, 2003–2004, 26 631 XI en 28 951 XI, nr. 99).

• Ouderenbeleid in het perspectief van de vergrijzing (kabinetsnota; kamerstukken II, 2004–2005, 29 389 XI, nr. 5).

Voortgangsrapportages:

• Rijksjaarverslag VROM 2003 (kamerstukken II, 2003–2004, 29 540, XI nr. 24);

• Rijksjaarverslag VROM 2004 (kamerstukken II, 2004–2005, 30 100 XI, nr. 1).

Opmerkingen bij tabel:

Bron basiswaarden: WBO2002; VROM-Woonmilieudatabase; Primos 2003; CBS

I.p.v. streefwaarden worden ook streefrichtingen aangegeven. Dit omdat de beoogde maatschappelijke effecten ook door externe factoren worden beïnvloed. Het beleidsstreven, het ombuigen van een negatieve trend, wordt daarmee zo concreet mogelijk weergegeven. In 2006 zijn nieuwe meetwaarden beschikbaar

2.2.3. Bevorderen van de leefbaarheid van wijken

Motivering

Om de concentratie van lage inkomensgroepen te verminderen, de negatieve effecten van de concentratie van allochtonen op hun integratie tegen te gaan en de gevoelens van verloedering en onveiligheid te verminderen is het noodzakelijk dat:

• Oude woonwijken met een grootschalige en eenzijdig samengestelde woningvoorraad (slechte en veelal kleine huurwoningen) worden geherstructureerd (slopen, nieuwbouw, renovatie, verkoop huurwoningen) en

• De fysieke herstructurering ook bijdraagt aan de verbetering van de leefbaarheid, ofwel de kwaliteit van het samen leven in wijken en buurten (sociaal-fysieke wijkaanpak).

Instrumenten

• Het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing 2005 t/m 2009 (ISV-II), resp. de in het kader van het Grotestedenbeleid ondertekende Convenanten GSB-III/ISV-II:

• Dit budget stuurt op de kwaliteit van de nieuwbouw, woningrenovatie, directe woonomgeving en openbare ruimte.

• Impulsbudget ISV:

• Dit budget is bedoeld voor opheffen van vertraging in de uitvoering van plannen en projecten in wijken als gevolg van onvoorziene problemen.

• Actieprogramma Herstructurering/incl. 56 wijkenaanpak: Prestatieafspraken (zoals ondertekend eind 2004/begin 2005) en specifieke faciliteiten voor 56 prioritaire wijken in de G-30:

• De looptijd van de afspraken is gemiddeld 5 jaar. Door een focus op 56 prioritaire herstructureringswijken wordt beoogd een versnelling en voorbeeldwerking te genereren om de stedelijke vernieuwing, ofwel de samenhang tussen fysiek en sociaal, een impuls te geven;

• Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek;

• Kennisontwikkeling en -overdracht;

• Communicatie, voorlichting en overtuiging.

Prestaties

ISV:

• Verantwoording afleggen over invulling door VROM van rijksverantwoordelijkheid voor stedelijke vernieuwing (doelbereik opgaven ISV-I (2000–2004); rapportage begin 2006;

• Stimuleren en monitoren (zowel inhoudelijk als procesmatig) van de uitvoering van de Meerjarenontwikkelingsprogramma's (MOP's) GSB-III/ISV-II, 2005 t/m 2009.

Actieprogramma Herstructurering/56 wijken:

• Stimuleren en monitoren (zowel inhoudelijk als procesmatig) van de uitvoering van de lokale prestatieafspraken voor de 56 prioritaire herstructureringswijken en zonodig actief ondersteunen van matching van corporatiegelden;

• Inzet van VROM-impulsteams;

• Pilot investeringszones in herstructureringswijken (uitvoering motie Veenendaal/Depla). Kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 XI, nr. 58);

• Kennis en informatieoverdracht, toegespitst op uitvoering in 56 wijken (onder meer in samenwerking met kenniscentrum KEI; de jaarlijkse bijdrage aan KEI bedraagt maximaal € 284 000)

• Stimuleren van bewonersparticipatie/bewonerspanels.

Sociaal-fysieke wijkaanpak:

Naast bovenstaande activiteiten, in bijzonder:

• Wijziging Huisvestingswet (aanscherping van mogelijkheden voor sturing door gemeenten op de leefbaarheid in wijken); inwerkingtreding 2007;

• Monitoren Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek;

• Tegengaan van onrechtmatige bewoning en verhuur;

• Implementatie van actieplan Operatie Jong.

Bijzondere aandachtsgroepen:

• Bijdragen aan het Breed Initiatief Maatschappelijke Binding;

• Stimuleren dat de in 2005 gedane oproep aan gemeenten en corporaties tot meer activiteiten voor dak- en thuislozen (conform plan Verdaas «Iedereen onder dak»), resultaten afwerpt en indien noodzakelijk, aanpassing van wet- en regelgeving om eenvoudiger «suboptimaal» bouwen voor dak- en thuislozen te realiseren.

Doelgroepen

• Alle burgers in oude stadswijken;

• Andere overheden, corporaties en marktpartijen. Zij zijn verantwoordelijk voor de daadwerkelijke integrale, specifieke aanpak en uitvoering.

Prestatie-indicatoren

1. Toename middeldure en dure woningen (t.b.v. midden en hoge inkomens) in bestaand stedelijk gebied in de G-30;

2. Toename van bijdrage van randgemeenten aan huisvesting van lage inkomensgroepen;

3. Verbeteren van de kwaliteit van de woning, directe woonomgeving en de openbare ruimte, met name in oude stadswijken;

4. Duurzaam en evenwichtig verbeteren van de leefkwaliteit, met name in oude stadswijken;

5. Adequate huisvesting van bijzondere aandachtsgroepen (dak- en thuislozen).

Basiswaarden

Zie tabel

Streefwaarden

Zie tabel

Planning

De in de GSB prestatieconvenanten 2005–2009 en de lokale prestatieafspraken voor de 56 wijken overeengekomen prestaties moeten in 2010 (grotendeels) zijn gerealiseerd.

In G-30 tot 2010: 110 000 nieuwbouwwoningen in bestaand stedelijk gebied, waarvan 60 000 extra toegevoegd en de rest vervangende nieuwbouw. En 30 000 ingrijpend verbeterde woningen.

Verwijzingen beleidsstukken

Beleidsnota's:

• ISV: Brief over derde convenantsperiode voor het Grotestedenbeleid 2005–2009 (kamerstukken II, 2003–2004, 21 062 XI, nr. 116);

• Actieprogramma Herstructurering/56 wijken: Brief aanvullende maatregelen ter stimulering/versnelling voortgang aanpak steden («Actieprogramma Herstructurering» (kamerstukken II, 2002–2003, 28 600 XI, nr. 88);

• Integratie/aandachtsgroepen: Onderzoek Integratiebeleid. Kabinetsreactie op rapport «Bruggen bouwen». Commissie Blok (kamerstukken II, 2003–2004, 28 689 XI, nr. 17);

• Actieprogramma Herstructurering/56 wijken: Brief over o.m. Actieprogramma Herstructurering (kamerstukken II, 2003–2004, 29 200 XI, nr. 17);

• Herstructurering en uitvoering stedelijke vernieuwing, voortgang Actieprogramma Herstructurering/56 wijken (kamerstukken II, 2003–2004 29 200 XI, nr. 136);

• Herstructurering en uitvoering stedelijke vernieuwing, tijdelijke regeling impulsbudget stedelijke vernieuwing (kamerstukken II, 2004–2005, 30 136 XI, nr. 1);

• Herstructurering en uitvoering stedelijke vernieuwing, voortgang actieprogramma herstucturering/56 wijken (kamerstukken II, 2004–2005, 30 136 XI, nr. 2);

• Rijksjaarverslag VROM 2003 (kamerstukken II, 2003–2004, 29 540 XI, nr. 24).

• Rijksjaarverslag VROM 2004 (kamerstukken II, 2004–2005, 30 100 XI, nr. 1).

* Inkomensindex: het gaat hier om een zogeheten segregatie index die varieert tussen de 0 en de 1. Bij de waarde nul woont de lage inkomensgroep (laagste vier decielen in de inkomensverdeling) gelijkmatig gespreid, bij de waarde 1 woont ze volledig gesegregeerd. In dit geval gaat het om de inkomenssegregatie tussen de steden en de randgemeenten.

Opmerkingen bij tabellen

– Bron basiswaarden: WBO2002; VROM-Woonmilieudatabase; Primos 2003; CBS

– I.p.v. streefwaarden worden streefrichtingen aangegeven. Dit omdat de beoogde maatschappelijke effecten ook door externe factoren worden beïnvloed. Het beleidsstreven, het ombuigen van een negatieve trend, wordt daarmee zo concreet mogelijk weergegeven. In 2006 zijn nieuwe meetwaarden beschikbaar.

– De gegevens in de tabel voor de 56 wijken zijn gebaseerd op 53 afgeronde prestatieafspraken, per 31 mei 2005; de looptijd van de afspraken is gemiddeld 5 jaar.

2.2.4. Garanderen van de minimale bouwtechnische en gebruikstechnische kwaliteit van gebouwen en bevorderen van een hogere kwaliteit daarvan

Motivering

Om alle gebouwen aan minimale bouwtechnische eisen te laten voldoen, stelt VROM kaders en formuleert minimale prestaties (bouwregelgeving). Dit om bij bestaande gebouwen en bij de totstandkoming en verbetering van gebouwen een veilig, gezond en bruikbaar bouwwerk neer te zetten dan wel te waarborgen.

Om aansluiting te houden bij technologische, maatschappelijk, bestuurlijke en politieke ontwikkelingen, stimuleert VROM bovenminimale kwaliteit en innovaties.

Om CO₂-reductie te bewerkstelligen heeft VROM doelstellingen onder andere voor energiebesparing in de gebouwde omgeving.

Instrumenten

• Woningwet:

De basis voor de bouwregelgeving en het tweedelijns toezicht hierop is vastgelegd in de Woningwet. Het bouwvergunningproces en handhaving zijn de belangrijkste onderdelen van deze wet.

• Bouwbesluit:

De minimale bouwtechnische kwaliteit voor woningen en andere gebouwen is vastgelegd in het Bouwbesluit 2003. Dit geldt voor zowel bestaande bouw als nieuwbouw.

• Stimuleren met expertise en middelen:

Verbeteren van de bouw- en gebruikstechnische kwaliteit en stimuleren innovaties die bijdragen aan een verbetering van gebouwen.

Prestaties

Garanderen van de minimale bouwtechnische en gebruikstechnische kwaliteit van gebouwen:

1. Verbetering en vereenvoudiging bouwvergunningprocedures voor burgers en bedrijven door:

• Invoering en voorlichting wijziging Woningwet ( 2006) en indienen wetsvoorstel wijziging Woningwet ( 2007) bij Tweede en Eerste Kamer;

• Tijdelijk besluit tunnelrichtlijn ter implementatie EU-richtlijn;

• Praktijkproef Certificering Preventieve Toets Bouwbesluitvoorschriften;

• Uitvoering plan van aanpak «Transparantie kwaliteit van woningen»;

• Helpdesk bouwregelgeving.

2. Vaststellen minimale kwaliteit van woningen en overige gebouwen middels:

• Aanscherping Energie Prestatie Coëfficiënt voor nieuwe woningen (EPC-W) van 1,0 naar 0,8;

• Wijziging Bouwbesluit 2003 in verband met deregulering en vereenvoudiging;

• Voorlichting inwerkingtreding wijziging Bouwbesluit per 2007;

• Landelijke uniformering gebruiksvoorschriften in Gebruiksbesluit;

• Afstemmen NEN-normen op regelgeving en vereenvoudigen NEN-normen.

3. Implementatie Europese regelgeving:

• Uitvoering implementatie Europese Normen in Nederlandse regelgeving, implementatie Richtlijn Bouwproducten (CE-markering), en implementatie van de Energy Performance Building Directive (EPBD).

4. VROM-vergunning:

• Wettelijk kader VROM-vergunning: op basis van het concept-wetsontwerp, consultatie van de praktijk en pilots zal het wettelijk kader voor de VROM-vergunning in 2006 verder worden ingevuld;

• Uitvoeren pilots VROM-vergunning;

• Uitwerken ICT-aspecten VROM-vergunning.

Verbeteren van de bouwtechnische kwaliteit van gebouwen en stimuleren van innovatie:

5. Verbetering (brand-)veiligheidsniveau van gebouwen door:

• Update brandbeveiligingsconcept gezondheidszorg en wonen;

• Ontwikkelen inzicht in brandgevaarlijke stoffen (afstemming van de zogenaamde Artikel 8.40 AmvB's Wet milieubeheer op het Bouwbesluit);

• Stimuleren naleving veiligheid, gas en electra van woningen;

• Monitoring veiligheid gas- en elektra.

6. Beperking CO₂-emissie in de sector gebouwde omgeving via:

• Uitvoering activiteiten ten behoeve van Energiebewust Wonen en Werken;

• Tijdelijke Regeling CO₂-reductie gebouwde omgeving;

• Energiebesparing Lagere Inkomens (TELI).

7. Verhoging gezondheidsniveau in gebouwen:

• Inzichtelijk maken gezondheidskwaliteit van bepaalde delen van de woningvoorraad.

8. Vermindering negatieve milieueffecten bij het bouwen en beheren van gebouwen:

• Evaluatie praktijkproeven bouwen en milieu;

• Projecten Bewoners en (Duurzaam) Bouwen.

Doelgroepen

Het beleid richt zich op burgers, gemeenten, bedrijven. Gemeenten en de bouwbedrijven hebben een duidelijke taak bij de uitvoering van de bouwregelgeving. Zij moeten de regelgeving kunnen toepassen in de bouwpraktijk. Daarbij moeten gemeenten het tevens kunnen uitleggen aan de gebruikers ervan (burger en professionele bouwers).

Prestatie-indicatoren

Zie tabel

Basiswaarden/streefwaarden

Zie tabel

Planning

Het garanderen van een minimale en bovenminimale kwaliteit van de gebouwenvoorraad is een continu proces. Wat betreft het aanpassen van de bouwregelgeving is er een aantal ijkmomenten te benoemen: wijziging Woningwet 2006 en Wijziging Woningwet en Bouwbesluit in 2007.

Verwijzingen beleidsstukken

• Brieven Modernisering van de Bouwregelgeving (kamerstukken II, 2004-2005, 28 325 XI, nr. 17 en nr. 19);

• Brief meerjarenprogramma herijking van de VROM-regelgeving, actuele stand van zaken (administratieve lastenverlichting; kamerstukken II, 2004–2005, 29 383 XI, nr. 26);

• Meerjarenprogramma herijking van de VROM-regelgeving, herijkingsproject «Modernisering algemene regels» (kamerstukken II, 2004–2005, 29 383 XI, nr. 27);

• Evaluatienota Klimaatbeleid, brief over het klimaatbeleid voor de gebouwde omgeving (kamerstukken II, 2004–2005, 28 240 XI, nr. 17);

• Evaluatie klimaatbeleid, brief Tijdelijke regeling energiebesparing in de gebouwde omgeving (kamerstukken II, 2004–2005, 28 240 XI, nr. 33).

2.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Artikel 3. Garanderen van keuzemogelijkheden en betaalbaarheid op de woningmarkt

3.1. Algemene beleidsdoelstelling

Omschrijving

Om te garanderen dat alle inkomensgroepen in goede en betaalbare woningen kunnen worden gehuisvest en voldoende keuzevrijheid hebben in de eigen woonsituatie.

Bijdrage

VROM beïnvloedt de vraag en het aanbod op de woningmarkt.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor:

• Regelgeving ter bevordering van een evenwichtige verdeling van de woningvoorraad;

• Zorg voor voldoende betaalbare woningen;

• Betaalbaarheid van het wonen voor de lagere inkomensgroepen.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• Investeringen in de nieuwbouw (waaronder huurwoningen);

• Voldoende aanbod van betaalbare woningen;

• Kwalitatief goede uitvoering van de Wet op de huurtoeslag;

• Een beheerst verloop van de uitgaven voor de huurtoeslag;

• Tijdige implementatie van de modernisering van het huurbeleid in wet- en regelgeving.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

• De keuzemogelijkheden toenemen;

• De doorstroming in de woningvoorraad verbetert;

• Lagere inkomensgroepen zo veel mogelijk in betaalbare woningen wonen.

Verwijzingen beleidsstukken

VROM-begroting 2005 (kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 XI, nr. 1).

3.2. Operationele doelstellingen

3.2.1. Garanderen van de betaalbaarheid van voldoende huurwoningen en een evenwichtige verdeling hiervan (aanbodgericht)

Motivering

Om de betaalbaarheid van huurwoningen te garanderen voor alle huishoudens die door hun inkomenssituatie daar niet of onvoldoende zelf in kunnen voorzien en om een evenwichtige en rechtvaardige verdeling van schaarse huurwoningen te bewerkstelligen.

Instrumenten

Wet- en regelgeving: Huurprijsregelgeving, Huurwetgeving, Huisvestingswet.

Handhaving: huurgeschillenbeslechting.

Prestaties

Modernisering huurbeleid:

• De uitwerking van de modernisering van het huurbeleid heeft in 2005 plaats gevonden. De contouren hiervan zijn in november 2004 en februari 2005 in brieven aan de Tweede Kamer aangegeven. In 2006 zullen de voorstellen in werking treden;

• Huurbrief opstellen met de voorwaarden van het huurbeleid 2006.

Herziene Huisvestingswet;

• In 2005 en 2006 wordt de herziene Huisvestingswet opgesteld. Deze zal naar verwachting in 2007 in werking treden. Hier zal de aanpassing van de Huisvestingswet per 1 mei 2005 onderdeel van gaan uitmaken.

Huurgeschillenbeslechting:

• Vervangen van de huidige tweezijdige legesheffing door eenzijdige legesheffing. Naar verwachting zal dit wetsvoorstel in 2006 worden afgerond;

• Afhandelen van huurgeschillen met behandeltermijnen als genoemd in de tabel 3.3;

• Verder uitvoering geven aan de wijziging van de organisatie rondom de huurgeschillenbeslechting, die in 2005 is gestart.

Doelgroepen

• Huurders en kopers met een laag inkomen (de «doelgroep»);

• Vergunninghouders die van woonruimte dienen te worden voorzien;

• Verhuurders die betrokken zijn bij een huurgeschil.

Prestatie-indicatoren

De gemiddelde jaarlijkse huurstijging, onderscheiden naar sociale en overige verhuurders en de verschillende huurregimes die gelden voor de voorraad.

Daarnaast gelden de aantallen huurwoningen, behorend tot de te onderscheiden huurregimes, als prestatie-indicator met betrekking tot de keuzevrijheid.

Basiswaarde en streefwaarden

Planning

De beleidsvoorstellen van de modernisering van het huurbeleid (huurwetgeving) zullen in de loop van 2006 in werking treden;

• In 2008 zal worden bezien of is voldaan aan de woningproductie conform de woningbouwafspraken (zie artikel 2), waaraan de verdere liberalisatie is gekoppeld. De hoogte van de huurstijgingen en de hoogte van het huurprijsplafond zijn daarvan afhankelijk gesteld.

Verwijzingen beleidsstukken

• Brief over modernisering huurbeleid (kamerstukken II, 2004–2005, 27 926 XI, nr. 39);

• Huurbeleid; brief over aanvullende voorstellen (kamerstukken II, 2004–2005, 27 926 XI, nr. 43);

• Brief over de Toekomst van de huurgeschillenbeslechting (kamerstukken II, 2004–2005, 27 926 XI, nr. 77);

• Wijziging van de Uitvoeringswet huurprijzen woonruimte (eenzijdige legesheffing). Voorstel van wet (kamerstukken II, 2004–2005, 29 858 XI, nr. 2);

• Wijziging van de Uitvoeringswet huurprijzen woonruimte (eenzijdige legesheffing). Memorie van toelichting (kamerstukken II, 2004–2005, 29 858 XI, nr. 3);

• Brief over evaluatie van de huisvestingswet (kamerstukken II, 2004–2005, 29 624 XI, nr. 1);

• Wijziging Huisvestingswet (wijziging bepalingen met betrekking tot huisvesting verblijfsgerechtigden); gewijzigd voorstel van wet (kamerstukken I, 2004–2005, 29 566 XI, nr. A);

• Wijziging Huisvestingswet (wijziging bepalingen met betrekking tot huisvesting verblijfsgerechtigden); eindverslag (kamerstukken I, 2004–2005, 29 566 XI, nr. B).

Toelichting en kengetallen operationele doelstelling 1

Daarnaast voeren de voorzitters van de Huurcommissies in 2006 14 000 toetsingen op de redelijkheid van de huurprijs uit (zie 3.3.2).

Bij de productieprognose in tabel 3.3 is uitgegaan van een instroom in 2006 van 20 500 huurverhogingsgeschillen, 4 000 servicekostengeschillen, en 10 000 overige geschillen.

3.2.2. Garanderen van de betaalbaarheid van het wonen voor lage inkomensgroepen (vraaggericht).

Motivering

• Om de betaalbaarheid van het zelfstandig wonen voor alle bevolkingsgroepen te garanderen en het effect van stijgende woonlasten voor specifieke groepen te beperken;

• Om het voor huishoudens met een beperkt budget toch mogelijk te maken een eigen woning te kopen.

Instrumenten

Wet- en regelgeving: de huurtoeslag1 uit de Aanpassingswet algemene wet inkomensafhankelijke regelingen (AWIR), Wet bevordering eigen woningbezit (BEW), Nationale hypotheekgarantie (NHG).

Prestaties

Aanpassingswet Algemene Wet Inkomensafhankelijke regelingen:

Per september 2005 zal de Aanpassingswet Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen van kracht worden.

De uitvoering van deze wet berust bij de Belastingdienst.

De voorzitters van de Huurcommissies voeren op verzoek van de Belastingdienst een toets uit op de redelijkheid van de huurprijs. In 2006 wordt uitgegaan van een instroom van 14 000 van dergelijke verzoeken en van een gelijk aantal uit te voeren toetsingen.

Beleid ten aanzien van misbruik en oneigenlijk gebruik (M&O-beleid):

Op grond van de Comptabiliteitswet houdt VROM een verantwoordelijkheid voor de doelmatigheid en rechtmatigheid van de programmauitgaven voor de huurtoeslag.

De veranderingen in wetgeving hebben tot gevolg dat de uitvoering van de huurtoeslag en daarmee de rechtshandhaving overgaat van VROM naar de Belastingdienst. Dit betekent dat de staatssecretaris van Financiën primair verantwoordelijk wordt voor vormgeving en uitvoering van het M&O-beleid. Over de uitvoering van de huurtoeslag (waaronder het M&O-beleid) wordt verantwoording afgelegd in het Beheersverslag Belastingdienst. De accountantscontrole op de door de Belastingdienst geleverde prestaties bij de uitvoering van de huurtoeslag en de daarbij behorende financiële afwikkeling vindt plaats onder de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van de Auditdiensten van het Ministerie van Financiën en het Ministerie van VROM.

Wet betaalbaarheidsheffing huurwoningen:

Verhuurders krijgen een grotere verantwoordelijkheid om de betaalbaarheid van het wonen voor de lagere inkomens te waarborgen. Zij gaan bijdragen aan de huurtoeslag. De wet zal in 2006 in werking treden.

Nationale hypotheekgarantie (NHG):

In 2005 is besloten de normen en voorwaarden in 2006 zodanig verder te wijzigen dat meer mensen in aanmerking kunnen komen voor verantwoorde leningen met NHG. Zo wordt bijvoorbeeld de kostengrens verhoogd naar € 250 000,– en heeft een verdere stroomlijning plaatsgevonden om de normen en voorwaarden in overeenstemming te brengen met de gangbare praktijken bij de financiële instellingen.

Beperken onderhoudsrisico's:

Voor het verder ontwikkelen en (periodiek) uitvoeren van de monitor van de appartementenmarkt wordt aangesloten op het in 2006 af te ronden Woononderzoek Nederland. De eerste resultaten zijn in 2007 beschikbaar.

Wet BEW:

De Wet bevordering eigen woningbezit (BEW) is in 2004 geëvalueerd. Na instemming door de Tweede Kamer met het voorstel tot intrekking van de Wet BEW, zal het daartoe strekkende wetstraject in 2005 worden gestart. In 2006 zal de BEW voor nieuwe aanvragers niet langer toegankelijk zijn.

Doelgroepen

Huishoudens met lagere inkomens.

Prestatie-indicatoren

Betaalbaarheid voor de doelgroep garanderen (huurtoeslag):

• Netto-huurquote en NINKI («netto inkomen na kale huurlastenindex») ter bepaling van het effect van de huurtoeslag op de betaalbaarheid van het huren;

• Huursubsidiedruk: indicator voor de marginale druk;

• NHG-garanties;

• Aantallen verkochte huurwoningen door woningcorporaties;

• Aandeel eigen woningbezit.

Basiswaarden en streefwaarden

Planning

Huurtoeslag:

Uitvoering en M&O beleid: Continu.

Verwijzingen beleidsstukken

• Aanpassingswet algemene wet inkomensafhankelijke regelingen (AWIR) (kamerstukken I, 2004–2005, 29 765, nr. A);

• Brief over evaluatie Wet bevordering eigen woningbezit (BEW) (kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 XI, nr. 11);

• Brief aanbieding verslag werking Huursubsidiewet en Wet bevordering eigen woningbezit, alsmede Evaluatie EOS, modernisering uitvoering Huursubsidiewet (kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 XI, nr. 13).

Ook de achtervangpositie van de overheid bij het Waarborgfonds Eigen Woningen en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw, waar kopers respectievelijk woningbouwcorporaties onder bepaalde voorwaarden vrijwillig aan kunnen deelnemen, draagt bij aan de betaalbaarheid van het wonen.

Toelichting en kengetallen operationele doelstelling 2

In de begroting 2006 is, evenals in de begroting 2005, gekozen voor het presenteren van een aantal referentiecases waarbij wordt uitgegaan van standaard inkomenssituaties en een huurniveau gelijk aan de aftoppingsgrens van de huurtoeslag. Hiermee kan de ontwikkeling van de indicatoren in de tijd worden gevolgd. Tevens is ervoor gekozen om – vooruitlopend op de invoering van de Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen – de periode van netto woonlasten en inkomen gelijk te schakelen aan een kalenderjaar.

In tabel 3.4 en tabel 3.5. worden de referentiecases gepresenteerd.1

Bron: Huursubsidiewet, CPB-microtax, Min.SZW

² Bij de cases wordt bij de uitkeringsgerechtigden en marktloon uitgegaan van een inkomensniveau van 100% wettelijk minimumloon.

De netto huurlasten voor de doorgerekende referentiecases zullen naar verwachting circa € 50 tot € 60 toenemen van 2005 op 2006. Deze beperkte stijging van de netto huurlasten is het gevolg van een matige huurontwikkeling per 1 juli 2006 van 1,7% en een lichte daling van de eigen bijdrage in 2005 met -0,6%

De indicatoren netto huurquote en NINKI zijn gewijzigd door een verwachte verbetering van het netto inkomen van 2006 ten opzichte van 2005. Deze is met name toe te schrijven aan de introductie van het nieuwe zorgstelsel. Deze huishoudens betalen namelijk geen ZFW-premie meer waardoor het netto inkomen toeneemt. In plaats van de ZFW-premie is er een nominale premie die van dit netto inkomen afgaat en die eventueel wordt gecompenseerd door de zorgtoeslag. Daarnaast hebben aanpassingen in de fiscaliteit bijgedragen aan een verbetering van de netto inkomens van deze huishoudens.

Bron: Huursubsidiewet, CPB-microtax, Min.SZW

Armoedeval en huursubsidiedruk:

De huurtoeslag is een inkomensafhankelijke subsidie. Als het inkomen stijgt, neemt de subsidie af. De huursubsidiedruk laat zien welk deel van de netto-inkomensverbetering teniet wordt gedaan door verlies aan huurtoeslag als gevolg van de netto-inkomensverbetering. Voor een aantal standaard cases wordt de huursubsidiedruk gepresenteerd

Bron: Huursubsidiewet, CPB-microtax, Min.SZW

De afname van de huursubsidiedruk bij een alleenstaand huishouden zonder kinderen is toe te schrijven aan de gelijktijdige toename van het netto inkomensverschil en een kleinere toename van de netto woonlasten. De toename van de huursubsidiedruk van de andere casussen is toe te schrijven aan de beperkte verandering van het netto inkomen en een geringe toename van de woonlasten. De geringe toename van de netto huurlasten is toe te schrijven aan de gunstige invulling van de kan-bepaling in de Huursubsidiewet, waardoor de eigen bijdrage (normhuur)minder snel is gestegen. In het algemeen geldt dat een procentueel kleinere stijging van de eigen bijdrage leidt tot een hogere huursubsidiedruk.

3.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Artikel 4. Optimaliseren van de ruimtelijke afweging

4.1. Algemene beleidsdoelstelling

4.1.1. De ruimtelijke afweging organiseren door het ontwikkelen en beheren van een ruimtelijk instrumentarium

Omschrijving

Om de ruimtelijke afwegingsprocessen zo in te richten en te onderhouden dat Nederland een leefbaar en aantrekkelijk land is dat zich sociaal en economisch ontwikkelen kan.

Bijdrage

VROM schept randvoorwaarden t.b.v. de ruimtelijke inrichting van Nederland binnen Europese kaders.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor:

• Het stellen van kaders en regels;

• De coördinatie van de uitvoering op rijksniveau;

• Doorwerking van het rijksbeleid in decentraal beleid;

• Nederlandse bijdrage aan de ontwikkeling van een Europees ruimtelijk beleidskader.

Succesfactoren

Het behalen van deze doelstelling hangt af van de mate waarin andere overheden in staat zijn het nationaal ruimtelijk beleid uit te voeren, binnen Europese ruimtelijke beleidskaders.

Effectgegevens

Het behalen van deze doelstelling heeft als effect dat ruimtelijke afwegingen van nationaal belang integraal en gecoördineerd plaatsvinden zowel verticaal (tussen bestuurslagen) als horizontaal (tussen departementen).

Verwijzingen beleidsstukken

Nota Ruimte, deel 3A: Aangepast kabinetsstandpunt, kamerstukken II, 2004–2005, 29 435 XI, nr. 153.

4.2. Operationele doelstelling

4.2.1. Ruimtelijk instrumentarium ontwikkelen en beheren

Motivering

• Om ruimtelijk relevante wet- en regelgeving te onderhouden.

• Om ruimtelijke afwegingsprocessen te coördineren.

• Om lagere overheden te ondersteunen bij de uitvoering van het ruimtelijk beleid.

• Om het Nederlandse belang in te brengen in internationale kaders met betrekking tot de ruimtelijke ordening.

Instrumenten

• Kaderstelling en wetgeving (herziening Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO), Grondexploitatiewet, Wet voorkeursrecht gemeenten, beoordelen streekplannen en andere regionale plannen, coördinatie programma-aanpak uitvoering Nota Ruimte en Evaluatieprogramma Nota Ruimte);

• Subsidies (Interdepartementale Commissie Economische Structuurversterking/Kennisinfrastructuur (ICES/KIS);

• Voorlichting (Ontwikkelingsplanologie, regionaal grondbeleid, rijksontwikkelbedrijf, digitale uitwisselbare ruimtelijke plannen, ruimteforum).

Prestaties

• Vaststellen van de nieuwe Wet en het Besluit op de Ruimtelijke Ordening;

• Vaststellen en begeleiden van de invoeringswet WRO;

• Vaststellen van de Grondexploitatiewet;

• Vaststellen Wet voorkeursrecht gemeenten;

• Voorbereiden van de invoering van de Wet Kenbaarheid Publiek Rechtelijke Beperkingen onroerende zaken;

• Toetsen van streekplannen en andere ruimtelijk relevante regionale plannen;

• Ondersteunen van het instrument programma-aanpak uitvoering Nota Ruimte;

• Actualiseren van de uitvoeringsagenda Nota Ruimte;

• Verstrekken van ICES/KIS 3 subsidie in het kader van vernieuwend ruimtegebruik;

• Ondersteunen van de toepassing van ontwikkelingsplanologie op regionaal schaalniveau;

• Vaststellen standaarden digitalisering van ruimtelijke plannen;

• Beheren van het digitaal loket Ruimteforum.

Doelgroepen

Gemeenten, provincies, andere departementen, EU-partners en marktpartijen.

Prestatie-indicatoren

De doelstelling en de prestaties zijn gericht op het proces. VROM heeft hier een systeemverantwoordelijkheid. De in het kader van dit operationeel doel genoemde activiteiten zijn daarom moeilijk te kwantificeren. In het kader van de uitvoeringsagenda Nota Ruimte wordt de samenwerking tussen rijkspartners en de sturingsfilosofie op de ruimtelijke ordening geëvalueerd. Aan de hand daarvan wordt de voortgang bepaald.

Basiswaarden

Nvt

Streefwaarden

Nvt

Planning

In 2006 wordt de Uitvoeringsagenda Nota Ruimte geactualiseerd.

Verwijzingen beleidsstukken

• Nota Ruimte, deel 3A: Aangepast kabinetsstandpunt, kamerstukken II, 2004–2005, 29 435 XI, nr. 153;

• Uitvoeringsagenda Nota Ruimte, kamerstukken II, 2003–2004, 29 435 XI, nr. 3;

• Programma-aanpak Nota Ruimte, kamerstukken II, 2004–2005, 29 435 XI, nr. 16.

4.3 Overzicht beleidsonderzoeken

Artikel 5. Gebiedsontwikkeling en realisatie Nationale Ruimtelijke Hoofdstructuur

5.1. Algemene beleidsdoelstelling

5.1.1. Gebiedsontwikkeling stimuleren en de Nationale Ruimtelijke Hoofdstructuur realiseren

Omschrijving

Om de internationale concurrentiepositie te versterken, om krachtige steden en vitaal platteland te bevorderen en om (inter)nationale ruimtelijke waarden te borgen en ontwikkelen. (zie ook Nota Ruimte, blz. 12).

Bijdrage

VROM stimuleert de ontwikkeling en uitvoering van projecten of beleid in gebieden met een complexe en/of kostbare ruimtelijke opgave.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor de ruimtelijke aspecten van de uitvoering van het rijksbeleid mbt:

• Stedelijke netwerken en verstedelijking;

• Rijksbufferzones;

• Nationale landschappen. LNV is coördinerend minister voor de uitvoering van het Nationale Landschappenbeleid.

Succesfactoren

Het behalen van deze doelstelling hangt af van de mate waarin de lagere overheden hun verantwoordelijkheid waar kunnen maken en de mate waarin het rijksbeleid wordt doorvertaald in decentrale ruimtelijke plannen.

Effectgegevens

Het behalen van deze doelstelling heeft als effect dat de nationale stedelijke netwerken, rijksbufferzones en de nationale landschappen als onderdelen van de nationale Ruimtelijke Hoofdstructuur worden gerealiseerd.

Verwijzingen beleidsstukken

Nota Ruimte, deel 3A: Aangepast kabinetsstandpunt, (kamerstukken II, 2004–2005, 29 435 XI, nr. 153).

5.2. Operationele doelstelling

5.2.1. Stedelijke gebieden van nationaal belang verder ontwikkelen

Motivering

• Om de leefbaarheid in de steden en de sociaal economische positie van steden te verbeteren.

• Om de kracht en diversiteit van de belangrijkste economische kerngebieden te versterken.

• Om bereikbare en toegankelijke recreatievoorzieningen in en rond steden te realiseren.

Instrumenten

• Subsidies (Nieuwe Sleutelprojecten (NSP), Budget Investeringen Ruimtelijke Kwaliteit (BIRK) , Belvedere en Interreg);

• Bestuurlijk overleg (programma Zuidvleugel, Randstad, andere nationale stedelijke netwerken, (toekomst)visie Mainport Schiphol, Ontwikkeling Almere, Valkenburg).

Prestaties

• Vaststellen rijksstandpunt en rijksbesluiten mbt projecten in het programma Zuidvleugel,

• Vaststellen ontwikkelingsagenda's voor de vijf nationale stedelijke netwerken buiten de Randstad (Brabantstad, Zuid-Limburg, Twente, Arnhem-Nijmegen, Groningen-Assen),

• Vaststellen van de ruimtelijke visie voor het mainportgebied rond Schiphol,

• Voorbereiden besluit over de toekomstige ontwikkeling van Almere,

• Toetsen van de herontwikkeling van het voormalig marinevliegkamp Valkenburg (ZH) aan de Nota Ruimte en bijdragen aan het ontwikkelingsproces.

Doelgroepen

Andere departementen, Provincies, Gemeenten en bedrijfsleven.

Prestatie-indicatoren

• Bundelingspercentages t.a.v. woningen, bedrijventerreinen en arbeidsplaatsen van de 6 nationale stedelijke netwerken,

• Centrumvorming: Intensiteit en diversiteit van het ruimtegebruik in de omgeving van NSP per ha en in aantal woningen en rond knooppunten van infrastructuur per ha,

• Woningaantallen binnen de 20KE contour in de omgeving van Schiphol,

• Aantal ha geherstructureerde bedrijventerreinen,

• Percentage van de uitbreidingsproductie van woningen en arbeidsplaatsen binnen bebouwd gebied 2000.

Basiswaarden

Zie tabel

Streefwaarden

Zie tabel

Planning

Zie tabel

Verwijzingen beleidsstukken

• Nota Ruimte, deel 3A: Aangepast kabinetsstandpunt (kamerstukken II, 2004–2005, 29 435 XI, nr. 153);

• Uitvoeringsagenda Nota Ruimte (kamerstukken II, 2003–2004, 29 435 XI, nr. 3);

• Programma-aanpak Nota Ruimte, (kamerstukken II, 2004–2005, 29 435 XI, nr. 16).

¹ Het «bundelingspercentage» voor woningen is het aandeel van de woningvoorraad binnen een bepaalde provincie dat in het bundelingsgebied is gelegen. Idem voor arbeidsplaatsen.

5.2.2. Landelijke gebieden van nationaal belang verder ontwikkelen

Motivering

• Om de vitaliteit van het landelijk gebied te versterken.

• Om bijzondere landschappelijke en cultuur-historische waarden te borgen en ontwikkelen.

Instrumenten

• Subsidies Budget Investeringen Ruimtelijke Kwaliteit;

• Wetgeving en kaderstelling (Planologische Kernbeslissing Waddenzee, Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de Rivier, ontwikkelingsprogramma's, aanwijzen 10 ontwikkelingsgebieden voor glastuinbouw, Wet Investeringsbudget Landelijke Gebieden);

• Evaluatie en monitoring (Nationale landschappen en Reconstructie Zandgebieden);

• Communicatie (Nationale landschappen);

• Investeringsbudget Landelijke Gebieden (Nationale landschappen) Grondaankopen.

Prestaties

• Beoordelen van de gebiedsuitwerking transformatiezone Leiden-Alphen aan den Rijn;

• Versterken kernkwaliteiten in Nationale landschappen door middel van investeringen;

• Vaststellen en publiceren Planologische Kernbeslissing Waddenzee;

• Implementeren kabinetsstandpunt inzake de bestuurlijke organisatie Waddengebied;

• Subsidiëren van Belvedere-projecten en projecten in de Nieuwe Hollandse Waterlinie;

• Aankoop van grond in de rijksbufferzones.

Doelgroepen

Andere departementen, provincies, gemeenten en bedrijfsleven

Prestatie-indicatoren

Kernkwaliteiten per nationaal landschap zijn vastgelegd in de Nota Ruimte (pag 134 tot en met 141), maar kunnen nog niet worden gekwantificeerd.

Basiswaarden

De Basiswaarden kunnen pas worden bepaald, wanneer de provincies de nationale landschappen hebben begrensd.

Streefwaarden

Het gaat hier om gebiedsspecifieke streefwaarden die door de provincies zullen worden bepaald. Verwachting is dat deze in de volgende begroting kunnen worden opgenomen.

Planning

Nog niet beschikbaar.

Verwijzingen beleidsstukken

• Nota Ruimte, deel 3A: Aangepast kabinetsstandpunt (kamerstukken II, 2004–2005, 29 435 XI, nr. 153);

• Uitvoeringsagenda Nota Ruimte (kamerstukken II, 2003–2004, 29 435 XI, nr. 3);

• Programma-aanpak Nota Ruimte, (kamerstukken II, 2004–2005, 29 435 XI, nr. 16).

5.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Artikel 6. Beperken van klimaatverandering en grootschalige luchtverontreiniging

6.1. Algemene beleidsdoelstelling

6.1.1. Klimaatverandering door menselijke beïnvloeding tegengaan en verzuring en andere milieuschadelijke emissies door de industrie, het verkeer en de binnenvaart beperken.

Omschrijving

Om een duurzame samenleving te bereiken, waarin mens en natuur minder nadelige (gezondheids)effecten ondervinden van temperatuurstijging en van de uitstoot van schadelijke stoffen.

Bijdrage

De overheid geeft het noodzakelijke wettelijke stelsel vorm, voert onderhandelingen over internationale verplichtingen in EUof andere internationale kaders en faciliteert, ook in financiële zin, de uitvoering van het beleid. VROM zet hierbij in op samenwerking in mondiaal en Europees kader en stimuleert dat milieubelangen meegenomen worden in de besluitvorming door overheden, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.

Verantwoordelijkheid

De Minister is direct verantwoordelijk voor het vormgeven van wettelijke kaders en het voldoen aan internationale verplichtingen. De Minister is indirect verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleid als het gaat om aan de overheid gelieerde uitvoeringsinstanties.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• Het bereiken van een voldoende werking van marktconforme instrumenten als emissiehandel;

• Internationale onderhandelingen over (middel) lange termijndoelen;

• Technische haalbaarheid van internationaal vastgestelde emissiereducties en -plafonds.

Effectgegevens

Het algemene effect van dit doel is dat klimaatverandering door menselijke beïnvloeding wordt tegengegaan en dat er minder schadelijke stoffen worden uitgestoten. Concrete effectgegevens zijn opgenomen bij de operationele doelen.

Verwijzingen beleidsstukken

De relevante beleidsstukken zijn bij de operationele doelen vermeld.

6.2. Operationele doelstellingen

6.2.1. Realisatie Kyoto-klimaatverplichtingen

Motivering

Om klimaatverandering door menselijke beïnvloeding tegen te gaan.

Instrumenten

• Wet- en regelgeving: Wet milieubeheer (verruimde reikwijdte onderdeel energie), EU-Verordening F-gassen (in ontwerp), Bouwbesluit, EU-richtlijn Energieprestatie gebouwen, diverse EU-richtlijnen op het gebied van energie, EU-richtlijn emissiehandel broeikasgassen, EU-beschikking monitoring broeikasgasemissies;

• Subsidies: Subsidieregelingen ROB en BANS en (bij doel 8.2.4 opgenomen) KOMPAS;

• Aankopen van CO₂-kredieten: Clean Development Mechanism;

• Fiscale maatregelen: Energiebelasting, Energie Investerings-aftrek, Groen Beleggen, Milieu Investerings Aftrek;

• Convenanten: BANS uitvoering klimaatbeleid, Benchmarking Energie-efficiency, Meerjarenafspraak Energiebesparing II, CO₂-reductie bij kolencentrales, Glami-convenant;

• Voorlichting: via VROM-website en websites van uitvoerings-organisaties.

Prestaties

• Uitvoeren acties uit 2e Evaluatienota Klimaatbeleid (nota wordt in oktober 2005 aan de Tweede Kamer toegezonden);

• Implementeren van het «National System» (verplichting Kyoto-protocol);

• Aanleveren voorstel Assigned Amount Nederland aan de EC;

• Aanleveren definitief voorstel Assigned Amount Nederland aan UNFCCC;

• Rapporteren aan de UNFCCC inzake Demonstrable Progress;

• Rapporteren aan de UNFCCC inzake National Communication;

• Implementeren van de EU-verordening F-gassen;

• Emissiehandel faciliteren: toezenden 2e allocatieplan naar EU-Cie, repareren van wet- en regelgeving, startnotitie uitbrengen voor de evaluatie, en opdrachtverlening aan NEa (zie 6.2.1.1.);

• CDM: Nu de totale reductiedoelstelling nagenoeg is afgedekt met raamcontracten en een Memorandum of Understanding (MoU) met Indonesië, zal CDM vooral in het teken staan van een beleidsmatige vertaling van de internationaal afgesproken spelregels voor het CDM, het beoordelen van individuele CDM-projecten, het aansturen van de gecontracteerde uitvoeringsorganisaties en het bevorderen van de voortgang van het Community Development Fund, waarin Nederland participeert. De inzet moet er zorg voor dragen dat:

• In 2006 de Nederlandse reductiedoelstelling zo goed als volledig met getekende koopcontracten is afgedekt;

• De Executive Board van de UNFCCC voor Nederland zo snel mogelijk relevante CDM-projecten registreert en gegeneerde emissiereducties certifeert;

• Medio 2006 de eerste gecertificeerde emissiereducties door de Executive Board aan Nederland worden geleverd.

NB: bepaalde maatregelen die genomen worden ter uitvoering van de Beleidsnota Verkeersemissies en die genoemd worden bij operationeel doel 8.2.4 – Bevorderen van duurzame mobiliteit (zie aldaar), dragen tevens bij aan het realiseren van de Kyoto-klimaatverplichtingen

Doelgroepen

De nationale emissieruimte is verdeeld naar vijf sectoren, te weten industrie/elektriciteitsproducenten (verantwoordelijk departement EZ), verkeer (V&W en VROM), landbouw (LNV), gebouwde omgeving (VROM) en overige broeikasgassen (VROM).

Prestatie-indicatoren

Zie tabel 6.3 (binnenland) en 6.4 (CDM)

Basiswaarden

Zie tabel 6.3 (binnenland) en 6.4 (CDM)

Streefwaarden

Zie tabel 6.3 (binnenland) en 6.4 (CDM)

Planning

Zie tabel 6.3 (binnenland) en 6.4 (CDM)

Verwijzingen beleidsstukken

Evaluatienota Klimaatbeleid (kamerstukken II, 2004–2005, 28 240 XI, nr. 2).

6.2.1.1. Instelling baten-lastendienst Nederlandse Emmissieautoriteit

Ter implementatie van de per 1-1-2005 van kracht zijnde EU-richtlijn inzake emissiehandel in broeikas-gassen, is in 2004 gestart met de opzet van een (Nederlandse) Emissieautoriteit. De wettelijke basis voor deze Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) is gelegd via een aanpassing van hoofdstuk 2 van de Wet milieubeheer (Wm). Vanaf 1-1-2006 zal de werkwijze van de NEa in procedurele, financiële en administratieve zin wijzigen, doordat zij de status krijg van een dienst (onderdeel van het ministerie van VROM) die een baten-lastenstelsel voert. In de agentschapsbegroting (zie hoofdstuk 6) wordt dit verder toegelicht. Financiering van de NEa vindt plaats via opdrachtverlening door VROM, ten laste van het budget van beleidsartikel 6.

Met de overgang van een «normale» VROM-dienst naar een baten-lastendienst wijzigen de doelstelling en de taken van de NEa niet. De doelstelling is om op een effectieve, rechtvaardige en transparante manier uitvoering te geven aan de aan haar toebedeelde taken. Hierbij gaat het uiteraard in eerste instantie om de wettelijke taken (voortvloeiend uit artikel 2.2 Wm):

• Vergunningverlening op basis van ingediende monitoringsprotocollen;

• Goedkeuring van emissieverslagen;

• Beheer van de registers van (handel in) broeikasgasemissies, met alle bijbehorende taken;

• Uitvoering van het handhavings- en sanctiebeleid;

• Behandeling van klachten en bezwaar- en beroepschriften;

• Verzamelen en bijhouden van gegevens en verzorgen van rapportages.

Voor een effectieve taakuitvoering is een resultaatgerichte bedrijfsvoering van groot belang. Hierbij worden de processen, de prijs per dienst of product en het kwaliteitsniveau zichtbaar gemaakt. In combinatie met een zakelijke relatie tussen de opdrachtgever en de opdrachtnemer draagt dit bij aan een vergroting van het kostenbewustzijn en bevordering van de doelmatigheid. In dat kader is het werken met prestatiegegevens van groot belang. Onderstaande tabel geeft de voornaamste prestatiegegevens zoals die vanuit de opdrachtgever worden gehanteerd om het functioneren van de NEa te kunnen beoordelen. In overleg met de NEa zullen gedurende het proefjaar 2005 de prestatie-indicatoren verder worden ontwikkeld en uitgewerkt.

In de periode 2008–2012 moet de emissie van de broeikasgassen CO₂, CH₄, N₂O, HFK's, PFK's en SF6 met 6% worden gereduceerd ten opzichte van het basisjaar 1990 (voor HFK's, PFK's en SF6 is dat 1995). Dit betekent een maximaal toegestaan emissieniveau van 199 Mton CO₂-equivalenten per jaar in de periode 2008–2012. Om dit niveau te bereiken heeft Nederland ervoor gekozen de nationale emissies te beperken tot gemiddeld 219 Mton, en daarnaast gemiddeld 20 Mton per jaar buiten Nederland te reduceren door middel van Joint Implementation (JI) en het Clean Development Mechanism (CDM).

Begin 2004 zijn de streefwaarden voor de sectorale verdeling van het binnenlandse emissieniveau per 2010 vastgesteld:

NB: het genoemde reductiepercentage, het maximaal toegestane emissieniveau en de streefwaarden kunnen worden aangepast aan nieuwe inzichten. De sectorale streefwaarden worden waarschijnlijk in 2005 aangepast i.h.k.v. de 2e Evaluatienota klimaatbeleid.

6.2.2. Beperken klimaatverandering door post-Kyoto afspraken

Motivering

Om klimaatverandering door menselijke beïnvloeding tegen te gaan.

Instrumenten

• Voorlichting: VROM-website en vraagbeantwoording;

• Grote onderzoeksprogramma's: Bsik-programma Klimaat voor Ruimte (VROM penvoerder);

• Kennisoverdracht en -ontwikkeling: National Research Programme on Climate Change (NRP-CC), inbreng in IPCC;

• Bestuurlijk overleg en de resultaten daarvan (afspraken, convenanten): formele en informele internationale overleggen en afspraken.

Prestaties

• In interdepartementaal verband ontwikkelen en vaststellen van Nederlandse standpunten ten behoeve van internationale afspraken in EU-, OECD-, IPCC-, ICAO(International Civil Aviation Organisation), IMO- en VN-verband, en op basis daarvan agenderen, organiseren en onderhandelen (informeel en in de genoemde fora);

• Inhoudelijke en financiële inbreng leveren in IPCC en in de onderzoeksprogramma's NRP-CC en Klimaat voor Ruimte;

• Bevorderen van een internationale aanpak van bunkeremissies CO₂ van zeescheepvaart en luchtvaart (een onderwerp dat niet gedekt is in de Kyoto-periode).

Doelgroepen

Andere landen en organisaties die gesprekspartners zijn bij de post-Kyoto klimaatonderhandelingen.

Prestatie-indicatoren

De te realiseren maximale emissieniveaus (in Mton/jr).

Basiswaarden

Vertrekpunt voor «post-Kyoto» zijn de waarden die gerealiseerd moeten zijn in de Kyoto-periode 2008–2012.

Streefwaarden

Beperken van klimaatverandering tot een maximale temperatuur-stijging van 2°C ten opzichte van de periode voor de industriële revolutie (1870), dat wil zeggen streven naar beleid van ontwikkelde landen gericht op emissiereducties in ordegrootte van 15–30% in 2020 en 60–80% in 2050 ten opzichte van 1990/1995. Behalen van de doelstelling is mede afhankelijk van het meedoen van belangrijke emitterende landen als India, China en Brazilië en het op gang komen van wereldwijde emissiehandel.

Planning

Is afhankelijk van de internationale agenda in 2006.

Verwijzingen beleidsstukken

«Klimaatverandering, klimaatbeleid: inzicht in keuzes voor de Tweede Kamer» (kamerstukken II, 2004–2005, 29 465 XI, nr. 3). Voorts diverse brieven waarin de Nederlandse inzet in de klimaatonderhandelingen is neergelegd: brief staatssecretaris over de internationale klimaatonderhandelingen (kamerstukken II, 2003–2004, 28 240 XI, nr. 5) en brief minister over goedkeuring van het allocatieplan CO₂-emissierechten door de Europese Commissie (kamerstukken II, 2004–2005, 28 240 XI, nr. 9).

6.2.3. Beperken aantasting van de ozonlaag

Motivering

Om gezondheidsproblemen, met name huidkanker, te voorkomen. Er is een nauwe relatie tussen aantasting van de ozonlaag en klimaatverandering door menselijke beïnvloeding.

Instrumenten

• Wet- en regelgeving: EU-Verordening 2037, Besluit Ozonlaagafbrekende stoffen Wms 2003, Bestrijdingsmiddelenwet 1962 (methylbromide), Regeling Lekdichtheidsvoorschriften koelinstallaties 1997 (CFK's/HCFK's);

• Voorlichting: Overleg met betrokken bedrijven en brancheverenigingen;

• Kennisoverdracht en -ontwikkeling: Overdracht van kennis over in Nederland ontwikkelde en toegepaste alternatieven (bijvoorbeeld voor methylbromide);

• Bestuurlijk overleg en de resultaten daarvan (afspraken, convenanten): Regulier en op ad hoc basis overleg met verschillende betrokken branches en departementen. Formele internationale overleggen en afspraken.

Prestaties

• Vervullen van een actieve rol van Nederland in het overleg gericht op het bereiken van wereldwijde daling van het gebruik van methylbromide;

• Invoeren van eliminatiedata voor kritische toepassingen halon in de EU Verordening;

• Maken van mondiale en Europese afspraken over n-propyl-bromide consumptie en productie;

• Afspreken van internationale aanpak van productie en consumptie van HCFK's;

• Onder de werking van het Montreal Protocol brengen van nieuwe ozonlaagafbrekende stoffen;

• Goedkeuring bewerkstelligen van eventuele wijzigingen van het Montreal Protocol;

• Implementeren van internationale afspraken in Verordening (EG) nr. 2037/2000, inzake ozonlaag afbrekende stoffen.

Doelgroepen

Producenten, de importeurs en de bedrijven die genoemde stoffen nog (mogen) gebruiken.

Prestatie-indicatoren

Er zijn nog geen bruikbare indicatoren voor de wereldwijde toestand van de ozonlaag. Er zijn wel emissie-indicatoren:

• Productie- en consumptiecijfers van ozonlaagafbrekende stoffen (in volume en aantastingseffect). Hierover wordt ieder jaar aan de Europese Commissie gerapporteerd, die deze gegevens namens de gehele EU indient bij UNEP. Deze cijfers geven weer of de EU als geheel voldoet aan de afgesproken reductiemaatregelen onder het Montreal Protocol;

• Daarnaast geeft Nederland in andere rapportages aan de Europese Commissie weer hoe zij de Verordening uitvoert (onder andere het gebruik, beperking van emissies, inspecties op de uitvoering door bedrijven en de ontwikkeling van alternatieven). Onvoldoende uitvoering leidt tot ingebrekestelling met de gebruikelijke sancties.

Basiswaarden

Voor de basiswaarden van de ozonlaag-afbrekende stoffen wordt verwezen naar de jaarlijkse voortgangsrapportages aan de Tweede Kamer.

Streefwaarden

Onder het Montreal Protocol zijn afspraken gemaakt over de afbouw van de productie en de consumptie van ozonlaag-afbrekende stoffen. Voor iedere stof zijn er afzonderlijke tijdpaden voor de uiteindelijke uitfasering uitgezet. Via aanpassingen van het protocol zijn deze afspraken steeds strenger gemaakt. De reductieschema's voor ontwikkelde landen zijn strenger dan voor ontwikkelingslanden.

Planning

Internationale afspraken onder het Montreal Protocol worden via aanpassing van Verordening (EG) nr. 2037/2000 in de Europese Unie uitgewerkt. Uitfasering en afbouw liggen op schema.

Verwijzingen beleidsstukken

n.v.t.

6.2.4. Beperking verzuring en grootschalige luchtverontreiniging

Motivering

Om verzuring en andere milieuschadelijke emissies door de industrie, het verkeer en de binnenvaart te beperken

Instrumenten

• Wet- en regelgeving: Kaderrichtlijn Lucht, omzetting dochter-richtlijnen Lucht, Besluit Emissie Eisen Stookinstallaties (BEES) etc., alsmede NO_x-emissiehandel;

• Subsidiesverlening: stimuleringsregeling voor roetfilters en No_x-katalysatoren;

• Fiscale maatregelen: stimulering euro 4/5-motoren voor vrachtauto's;

• Voorlichting: gekoppeld aan uitvoeringsnotities «luchtkwaliteit» en «verzuring en grootschalige luchtverontreiniging»;

• Grote onderzoeksprogramma's: onderdeel van ECN Milieu-onderzoeksprogramma, RIVM-MNP en RIVM-MEV;

• Kennisoverdracht en -ontwikkeling: via de uitvoeringsprogramma's voor de Nota verkeersemissies en het Luchtkwaliteitsplan;

• Bestuurlijk overleg en de resultaten daarvan (afspraken, convenanten): interdepartementale afstemming, informatie-uitwisseling met bedrijfsleven, IPO, VNG en milieubeweging.

Prestaties

• Vaststellen van Nederlands standpunt voor besluitvorming review NEC-richtlijn (in 2006);

• Opstellen van Voortgangsnotitie «Emissieplafonds, verzuring en grootschalige luchtverontreiniging 2006» voor EC en Tweede Kamer;

• Evalueren van het Goteborg ECE Protocol tegen verzuring, afgesloten onder het verdrag tegen grensoverschrijdende luchtverontreiniging (evaluatie in navolging van NEC; afronding in 2006);

• Evalueren van de ECE-protocollen voor de stoffen HM en POP's (afronding in 2006);

• Herijken BEES (afronding van besluitvorming over normen);

• Wijzigen van het Besluit VerbrandenAfvalstoffen (BAT-referentiedocument).

NB: bepaalde instrumenten en maatregelen die genomen worden ter uitvoering van de Beleidsnota Verkeersemissies en die genoemd worden bij operationeel doel 8.2.4 – Bevorderen van duurzame mobiliteit (zie aldaar), dragen tevens bij aan de beperking van verzuring en grootschalige luchtverontreiniging.

Doelgroepen

Industrie, landbouw, verkeer en binnenvaart.

Prestatie-indicatoren

De emissieniveaus voor de diverse verzurende en luchtverontreini-gende stoffen.

Basiswaarden

Zie in onderstaande tabel de jaren 1980, 1990, 2000 en 2002.

Streefwaarden

• Voor de (middel)lange termijn (2005 en 2010) zijn tussendoelen vastgesteld voor luchtkwaliteit en emissies. Over de emissiedoelen is in 2003 gerapporteerd in de notitie «Erop of eronder» (de Uitvoeringsnotitie emissieplafonds verzuring en grootschalige luchtverontreiniging 2003), zie onderstaande tabel;

• Voor de luchtkwaliteit van NO2 en fijn stof zijn concentratie-eisen vastgesteld: NO2: jaargemiddeld 40 microgram/m³ en PM10 jaargemiddeld 40 microgram/m³, daggemiddeld 50 microgram/m³. Deze norm mag max. 35 dagen per jaar overschreden worden (2005).

• Voor wat betreft SO₂ en NO_x wordt volgens de referentieraming met het huidige vastgestelde beleid het plafond vooralsnog niet gehaald. Bij de NEC-evaluatie in 2006 zal worden bekeken in hoeverre met het nu ingezette beleid de plafonds naar verwachting wel gerealiseerd kunnen worden. Hierover zal in 2006 aan de Tweede Kamer worden gerapporteerd.

Bron: Milieubalans RIVM 2005 en Referentieraming 2005

Bron: notitie «Erop of eronder»

* HDO = Handel, Diensten en OverheidEmissietaakstelling 2010 (Kton/jaar) volgens de NEC-richtlijn. In de begroting 2005 (tabel 11.7) waren voor NH3 en VOS de «onverdeelde emissieruimten» buiten beschouwing gelaten.

Planning

Uit het in 2005 verschenen Nationaal Luchtkwaliteitsplan blijkt dat Nederland voor met name fijn stof en NO2 de gestelde normen niet zal kunnen realiseren. Het is daarom noodzakelijk enerzijds een aanvullend luchtkwaliteitspakket te formuleren en anderzijds met de EC overleg te plegen over mogelijkheden tot aanpassing of uitstel van de EU-regelgeving. In een voorstel tot een samenvoegingsrichtlijn voor de drie dochterrichtlijnen zal de Commissie hierop terugkomen. Naar verwachting kan Nederland met de EU-herziening Dochterrichtlijn Lucht, in combinatie met dit aanvullend luchtkwaliteitspakket en met meer nadruk op EU-breed beleid de normen voor fijn stof (2005) en NO2 (2010), op lokale overschrijdingen na, wel realiseren.

Verwijzingen beleidsstukken

• «Erop of eronder», uitvoeringsnotitie emissieplafonds verzuring en grootschalige luchtverontreiniging 2003 (bijlage bij kamerstukken II, 2003–2004, nr. 28 663 XI, nr. 12);

• Beleidsnota Verkeersemissies (kamerstukken II, 2003–2004, 29 667 XI, nr. 1);

• Nationaal Luchtkwaliteitsplan 2004 (kamerstukken II, 2004–2005, 28 663 XI, nr. 32);

• Referentieramingen 2005, maart 2005 (kamerstukken II, 2004–2005, 28 240 XI, nr. 28).

6.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Artikel 7. Verbeteren van de milieukwaliteit van water en bodem

7.1. Algemene beleidsdoelstelling

7.1.1. De verbetering van de milieukwaliteit van water en bodem bevorderen

Omschrijving

Om een duurzame milieukwaliteit van het bodem- en watersysteem te realiseren. En om in samenhang daarmee:

• Gebiedsspecifieke rijksmilieudoelen te realiseren;

• Een ecologisch duurzame landbouw te realiseren;

• Een optimale waterketen veilig te stellen;

• Een verantwoord gebruik van de bodem te garanderen.

Bijdrage

• VROM lost milieuproblemen niet met eigen handen op. Dat doen burgers, bedrijven, instellingen en andere overheden;

• VROM ontwikkelt generiek en gebiedsspecifiek rijksbeleid en faciliteert de uitvoering daarvan, enerzijds door normen en kaders te stellen, anderzijds door instrumenten beschikbaar te stellen;

• VROM levert tevens bijdragen aan het Europees (milieu)beleid en aan beleid ten dienste van duurzame ontwikkeling op mondiaal schaalniveau (bijvoorbeeld duurzaam gebruik bodem en water als natuurlijke hulpbronnen).

Verantwoordelijkheid

De Minister van VROM is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van generiek en gebiedsspecifiek rijksbeleid en het faciliteren van de uitvoering daarvan. Voor water betreft dit vooral de normstelling voor grond- en oppervlaktewater; de beheersverantwoordelijkheid ligt bij de Minister van V&W.

De Minister van VROM is daarbij voor wat betreft de EHS verantwoordelijk voor de milieucondities. Voor wat betreft de landbouw gaat het vooral om de milieukaders die voortvloeien uit de normstelling voor bodem en grond- en oppervlaktewater.

De Minister van LNV is verantwoordelijk voor de realisatie van de EHS en voor het sectorale beleid Duurzame Landbouw (implementatie van het mestbeleid en beleid voor gewasbeschermingsmiddelen).

De Minister van VROM is medeverantwoordelijk voor beleidsvoorstellen van andere ministers, waar deze consequenties hebben voor de milieukwaliteit van het bodem- en watersysteem.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van voldoende maatschappelijk draagvlak in binnen- en buitenland voor de noodzakelijke milieumaatregelen en de daarmee samenhangende gedragswijzigingen van burgers, bedrijven en instellingen.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effect dat:

• Verontreiniging en aantastingen van het bodem- en watersysteem zijn verminderd en binnen maatschappelijk geaccepteerde grenzen komen;

• De gebruiksmogelijkheden van de bodem en van het water nu en in de toekomst in stand gehouden worden;

• De milieucondities van de EHS en de waterwingebieden zijn verbeterd en zijn afgestemd op het maatschappelijk gebruik (natuurdoelen en drinkwaterwinning);

• De milieuhinder veroorzaakt door de landbouw is verminderd en binnen maatschappelijk geaccepteerde grenzen komt;

• De maatschappelijke kosten van de waterketen aanvaardbaar zijn, waarbij de publieke belangen (gezondheid, milieu en bescherming gebonden klanten) goed gewaarborgd zijn;

• Geen onaanvaardbare risico's bestaan bij het huidige bodemgebruik.

Verwijzingen beleidsstukken

• Nationaal Milieubeleidsplan (NMP) 3 en 4 (kamerstukken II, 1997–1998, 25 887 XI, nr. 1 en kamerstukken II, 2000–2001, 27 801 XI, nr. 1),

• Notitie «Vaste waarden, nieuwe vormen: Milieubeleid 2002–2006» (kamerstukken II, 2002–2003, 28 663 XI, nr. 1).

7.2. Operationele doelstellingen

7.2.1 Verbeteren milieukwaliteit bodem

Motivering

Om de chemische, fysische en biologische bodemkwaliteit te realiseren, die vereist is voor een optimale benutting van de kansen van het bodemsysteem. Dat wil zeggen geen nadelige effecten meer van handelingen op de bodem en «de juiste functie op de juiste plek» om onnodige beheerskosten en functieverlies van de bodem te voorkómen.

Om nieuwe verontreinigingen en aantastingen van het bodemsysteem «zoveel als redelijkerwijs mogelijk» te voorkómen.

Om de gebruiksmogelijkheden van de al verontreinigde(water)bodems te optimaliseren. Daarbij is essentieel dat de gewenste bodemkwaliteit bestuurlijk wordt vastgesteld.

Instrumenten

• Wettelijke regelingen: Wet milieubeheer, Wet bodembescherming, Wet verontreiniging oppervlaktewateren en hierop gebaseerde besluiten, met regels voor het toepassen van bouwstoffen en het hergebruik van grond en bagger en met eisen voor bodemintermediairs;

• Nederlandse Richtlijn Bodembescherming bedrijfsmatige activiteiten (NRB);

• Thematische EU-strategie bodem: bijdrage VROM via nationale standpunten, waar nodig, uitwerking van deze strategie na vaststelling ervan;

• Ontwikkeling handreikingen voor het bevoegd gezag als toetsingsinstrument voor verbetering van de bodemkwaliteit bij ruimtelijke ingrepen;

• Ondersteuning bevoegd gezag door uitvoeringsorganisatie Bodem+ bij de uitvoering van bodembeleid.

Prestaties

• Uitbrengen van AMvB bouwstoffen, grond en baggerspecie;

• Uitbrengen van AMvB kwaliteitsborging bodembeheer;

• Leveren van nationale bijdrage aan EU-bodemstrategie;

• Uitbrengen van Handreiking «plannen met de ondergrond» als onderdeel van ondergrondtoets.

Doelgroepen

Decentrale overheden, bedrijfsleven, burgers.

Prestatie-indicatoren

Zie tabel 7.2.

Basiswaarden

Zie tabel 7.2.

Streefwaarden

Zie tabel 7.2.

Planning

Zie tabel 7.2.

Verwijzingen beleidsstukken

• Brief Herijking VROM-regelgeving, brief minister over de vorderingen die gemaakt zijn binnen de herijkingsoperatie (kamerstukken II 2003–2004, 29 383 XI, nr. 17) en brief minister met informatie over de quick wins die in het kader van dit project zijn en worden geboekt (kamerstukken II, 2004–2005, 29 383 XI, nr. 23);

• Beleidsbrief Bodem (kamerstukken II, 2003–2004, nr. 28 663 XI nr. 13, p. 5);

• Beleidsnota Bodembeheer op goede gronden (kamerstukken II, 2003–2004, nr. 28 199 XI, nr. 6).

7.2.2. Saneren van verontreinigde bodems

Motivering

Om gezondheidsrisico's weg te nemen of te beheersen en om te voorkomen dat gebruiksbeperkingen moeten worden opgelegd.

Voor de diverse functies die de bodem heeft is de bijbehorende bodemkwaliteit vastgesteld. Op basis van een landsdekkende inventarisatie is berekend dat bij 14 000 locaties de bodemkwaliteit risico's oplevert bij het huidige gebruik en dat bij nog eens 45 000 locaties de bodemkwaliteit risico's zal opleveren bij wijziging van het gebruik. Indien geen saneringsmaatregelen worden genomen, dienen gebruiksbeperkingen opgelegd te worden, dient het gebruik geheel beëindigd te worden of kan een gewenste functieverandering niet gerealiseerd worden. Uiterlijk in 2015 moet in alle gevallen waar op basis van het huidig gebruik de bodem niet voldoet aan de voor het feitelijk gebruik gestelde normen een noodzakelijke sanering zijn aangevangen. Uiterlijk tot en met het jaar 2030 draagt het rijk bij aan de financiering van saneringen die noodzakelijk zijn om gewenst gebruik mogelijk te maken.

Voor de jaren 2007 t/m 2010 wordt vanuit het FES in totaal € 50 mln extra beschikbaar gesteld voor de sanering van spoedeisende gevallen van bodemverontreiniging. Het gaat in al deze gevallen om het versneld wegnemen van ernstige verontreinigingen die economische ontwikkelingen in de weg staan. In concreto gaat het onder andere om projecten gerelateerd aan de ontwikkeling van de Stormpolder in Krimpen a/d IJssel (EMK-terrein), de herinrichting van delen van de Brabantse en Limburgse Kempen en de uitbreiding van een bedrijfsterrein in Olst.

Instrumenten

• Wetgeving: Wet bodembescherming en daarop gebaseerde besluiten;

• Subsidies: Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing, subsidies aan provincies en gemeenten op grond van de Wet bodembescherming en subsidieregeling voor de sanering van in gebruik zijnde en blijvende bedrijfsterreinen;

• Kennisontwikkeling en kennisoverdracht door (subsidiëring van) de Stichting Kennisontwikkeling en -overdracht Bodembeheer (SKB);

• Ondersteuning Bevoegd Gezag door Bodem+ bij de uitvoering van het bodemsaneringsbeleid.

Prestaties

• Verstrekken milieu-informatie aan belanghebbenden;

• Opstellen internethandleiding beheer en herstel bodemkwaliteit;

• Afspraken met het bedrijfsleven over de aanpak van historische verontreinigingen (ontstaan vóór 1975) buiten in gebruik zijnde bedrijfsterreinen;

• Regeling treffen voor nazorg;

• Bodemsanering opnemen in Investeringsbudget Landelijk Gebied;

• Beoordelen prestatieverantwoordingen periode 2000–2004;

• Begeleiden uitvoering bodemsanering door Bodem+.

Doelgroepen

Burgers, bedrijven en andere overheden.

Prestatie-indicatoren

Zie tabel 7.3.

Basiswaarden

Zie tabel 7.3.

Streefwaarden

Zie tabel 7.3.

Planning

Zie tabel 7.3.

Verwijzingen beleidsstukken

Brief Voortgang bodemsanering (kamerstukken II, 2004–2005, 28 199 XI. nr. 11).

7.2.3. Verbeteren milieukwaliteit water

Motivering

Om de milieukwaliteit van het water te verbeteren, benaderd vanuit de facetten: het watersysteem en het watergebruik.

Watersysteem:

Om de milieukwaliteit van water voor nu en in de toekomst te kunnen waarborgen, is het noodzakelijk dat de gewenste kwaliteit (algemeen of passend bij de functie) van het water – bestuurlijk – wordt vastgelegd. De vast te stellen doelen vloeien voort uit Europese waterrichtlijnen (Kaderrichtlijn Water, Grondwaterrichtlijn, Richtlijn Prioritaire Stoffen, Zwemwaterrichtlijn). De doelstellingen bestaan uit biologische, fysische, chemische en bacteriologische componenten. Tevens moet verontreiniging van het water en ontstaan van afvalwater «zo veel als redelijkerwijs mogelijk is» worden voorkomen.

Watergebruik:

Om voor het watergebruik een duurzame veiligstelling van een optimale waterketen (de drink- en industriewatervoorziening, riolering en afvalwaterzuivering) op een transparante wijze te waarborgen tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. Daarbij dienen de publieke belangen (gezondheid, milieu en bescherming gebonden klanten) eveneens goed te zijn gewaarborgd.

Instrumenten

• Wettelijke regelingen: Wm, Wbb, Whvbz, Bmw, Wwh en Wvo waarin doelstellingen, en monitoring voor en eisen aan lozingen op water, bodem en riolering worden gesteld;

• Waterleidingwet: voor het duurzaam veiligstellen van de drinkwatervoorziening;

• Subsidieregeling aan particulieren en woningbouwverenigingen voor de vervanging van loden drinkwaterleidingen door niet-loden materialen;

• Kennisontwikkeling via het onderzoeksprogramma bij het RIVM/MEV en het Kennisplatform NBW;

• Bestuurlijk Overleg Waterketen en Landelijk Bestuurlijk Overleg Water.

Prestaties

• Uitvoeren van een programma voor het vergroten van de doelmatigheid en transparantie van de waterketen;

• Rapporteren over de voortgang van de samenwerking in de waterketen 2006;

• Zorgen voor inwerkingtreding AMvB voor de monitoring van oppervlakte- en grondwater;

• Opstellen beleidsbrief (dier)geneesmiddelen en (water)milieu;

• Zorgen voor inwerkingtreding van het Besluit lozingen afvalwater huishoudens en bijbehorende Ministeriële Regeling;

• Zorgen voor inwerkingtreding van het Besluit lozingen afvalwater uit niet-inrichtingen;

• Opstellen rapportage drinkwaterkwaliteit 2005;

• Opstellen ontwerp Drinkwaterwet (ter vervanging van de Waterleidingwet) met bijbehorend ontwerp Drinkwaterbesluit (ter vervanging van het Waterleidingbesluit).

Doelgroepen

Andere overheden (provincies, gemeenten en waterschappen), drinkwaterbedrijven, eigenaren collectieve drinkwaterinstallaties, consumenten/burgers en bedrijven.

Prestatie-indicatoren

Zie tabel 7.4.

Basiswaarden

Zie tabel 7.4.

Streefwaarden

Zie tabel 7.4.

Planning

Zie tabel 7.4.

Verwijzingen beleidsstukken

• Wijzigingen van de Wwh en de Wm t.b.v. de implementatie van de Kaderrichtlijn Water (kamerstukken II, 2002–2003, 28 808 XI, nr. A);

• Pragmatische implementatie van de Europese Kaderrichtlijn Water (kamerstukken II, 2003–2004, 28 808 XI, nr. 12);

• Kabinetsstandpunt IBO Bekostiging Waterbeheer (kamerstukken II, 2003–2004 XI, 29 428, nr. 1);

• Beleidsbrief regenwater en riolering (kamerstukken II, 2003–2004, 28 966 XI, nr. 2);

• Rijksvisie Waterketen (kamerstukken II, 2002–2003, 28 966 XI, nr. 1);

• Beleidsplan Drink- en Industriewatervoorziening (kamerstukken II, 1995–1996, 23 168 XI, nr. 4);

• Hoofdlijnennotitie herziening Waterleidingwet (kamerstukken II, 1997–1998, 25 869 XI, nr. 1);

• Beleidsstandpunt Huishoudwater (kamerstukken II, 2002–2003, 264 484 XI, nr. 9);

• Notitie afvalwater buitengebied (kamerstukken II, 2001–2002, 19 826 XI, nr. 23).

7.2.4. Bevorderen gebiedsspecifieke milieumaatregelen in het landelijk gebied

Motivering

• Om de vereiste milieucondities voor de Ecologische Hoofdstructuur en de waterwingebieden te realiseren;

• Om de gewenste milieukwaliteit met betrekking tot geluid-, stank- en lichthinder in het landelijk gebied te realiseren;

• Om het gewenste gebruik van biodiversiteit buiten de EHS te behouden ofwel te verkrijgen.

Instrumenten

• Subsidie aan de twaalf provincies conform de Regeling subsidiëring gebiedsgericht beleid en reconstructie concentratiegebieden (SGB);

• Subsidie aan een aantal provincies voor projecten ten behoeve van extensivering melkveehouderij en milieu (deel van de Koopmansgelden);

• Subsidie aan een beperkt aantal extensieve melkveehouders in specifieke, kwetsbare gebieden (deel van de Koopmansgelden);

• Regels inzake het Investeringsbudget landelijk Gebied in de Wet inrichting landelijk gebied (WILG) als opvolger van de Regeling subsidiëring gebiedsgericht beleid en reconstructie concentratiegebieden (SGB). De WILG moet op 1 januari 2007 in werking treden.

Prestaties

• Implementeren van het systeem «Investeringsbudget Landelijk Gebied» (onder andere wetgeving; monitoringssysteem);

• Het maken van doel- en geldafspraken met de twaalf provincies over milieu, duurzame landbouw, reconstructie en nationale landschappen in 12 bestuursovereenkomsten ILG 2007–2013 (1e generatie échte ILG-contracten);

• Stimuleren van extensivering melkveehouderij met behulp van de zgn. Koopmansgelden;

• (Her)Formuleren van de operationele rijksdoelen «milieucondities EHS» en «duurzame landbouw» in het Meerjarenprogramma Vitaal Platteland 2;

• Stimuleren van duurzaam gebruik van ecosysteem-diensten o.m. door pilotprojecten agrobiodiversiteit.

Doelgroepen

De provincies zijn, als regisseur van de uitvoering van het gebiedsgerichte beleid, verantwoordelijk voor het realiseren van de met het Rijk afgesproken (bijdrage aan de) rijksdoelen. Het Rijk stelt hiervoor budget beschikbaar. Bedrijven, instellingen en andere overheden (provincies, gemeenten en waterschappen) voeren de maatregelen daadwerkelijk uit.

Prestatie-indicatoren

De prestatie-indicatoren, basiswaarden en streefwaarden worden in 2005 en 2006 geformuleerd en zo goed mogelijk gekwantificeerd. (onder andere in een project van het Implementatie-programma ILG en het project Meerjarenprogramma Vitaal Platteland 2).

Prestatie-indicatoren, basiswaarde en streefwaarde worden tot nu toe veelal op landelijk schaalniveau geformuleerd en zijn terug te vinden in onder andere de jaarlijkse Milieubalans van het MNP en de website Milieu- en Natuurcompendium.

Basiswaarden

Zie prestatie-indicatoren.

Streefwaarden

Zie prestatie-indicatoren.

Planning

Zie prestatie-indicatoren.

Verwijzingen beleidsstukken

• Nota Ruimte (kamerstukken II, 2003–2004 , 29 435 XI, nrs. 1–3);

• Agenda Vitaal Platteland (kamerstukken II, 2003–2004 , 29 576 XI, nr. 1);

• Brief minister LNV Bestuurlijk akkoord contouren Investeringsbudget Landelijk Gebied (kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 XIV, nr. 5).

7.2.5. Bevorderen van duurzame landbouw

Motivering

Om een ecologisch duurzaam gebruik en beheer van bodem, water, lucht en overige natuurlijke hulpbronnen door de agrarische sector te bevorderen, met een «juiste» ruimtelijke inpassing in het landelijk gebied en een goede kwaliteit van de leefomgeving.

Instrumenten

Ammoniak en geur:

De voor ammoniakgevoelige natuurgebieden worden aanvullend op het generieke emissiebeleid beschermd door de Wet ammoniak en veehouderij (Wav).

De stankwet voor de reconstructiegebieden en de nieuwe Wet geurhinder en veehouderij voor de rest van Nederland geven het wettelijke kader aan.

• Gewasbeschermingsmiddelen:

De nota «Duurzame gewasbescherming» van 2004 bevat het beleid tot 2010, waaronder het convenant duurzame gewasbescherming. Naast monitoring is het wettelijk kader voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen een belangrijk instrument.

• Mest/Nitraat:

De Meststoffenwet omvat de implementatie van het 3e Actieprogramma Nitraatrichtlijn in wet- en regelgeving, inclusief de mogelijkheid voor een derogatie. Naast monitoring spelen diverse onderzoeks- en voorloperprojecten een rol.

Prestaties

• Wijzigen van Wet ammoniak en veehouderij, zodat het areaal natuur waarop de zoneringsmaatregelen van toepassing zijn kleiner wordt op grond van het Regeerakkoord 2003;

• Evalueren van de Nota Duurzame Gewasbescherming en uitbrengen van beleidsconclusies;

• Voldoen aan de Nitraatrichtlijn met ingang van 2006 inclusief de derogatie. Dit betekent uitvoering geven aan de verplichte voorschriften betreffende de aanwending van dierlijke mest, de gebruiksnormen voor totaalstikstof en -fosfaat alsmede aanvullende gebruiksvoorschriften.

Doelgroepen

Het landbouwbedrijfsleven, decentrale overheden en burgers.

Prestatie-indicatoren

• Ammoniak: Afname ammoniakemissie en zonering rondom natuurgebieden;

• Gewasbeschermingsmiddelen: Vermindering milieubelasting;

• Meststoffen: Daling van nitraatgehalte in grondwater en vermindering eutrofiëring.

Voor de basis- en streefwaarden wordt verwezen naar tabel 7.5.

Planning

De transitie naar een duurzame landbouw is in 2030 gerealiseerd.

Verwijzingen beleidsstukken

• Wet ammoniak en veehouderij, brief staatssecretaris over voorgenomen wijziging Wet ammoniak en veehouderij (WAV) (kamerstukken II, 2003–2004, 24 445 XI, nr. 69) en brief staatssecretaris over overleg met IPO en VNG (kamerstukken 2003–2004, 24 445, nr. 70) en brief staatssecretaris over trajecten nieuwe Stankwet en wijziging Wet ammoniak en veehouderij (kamerstukken 2004–2005, 29 930 XI, nr. 33);

• Nota duurzame gewasbescherming (kamerstukken II, 2003–2004, 27 858 XI, nr. 47, blz. 13–16, 22–23);

• Derde Actieprogramma Nitraatrichtlijn (kamerstukken II 2003–2004, 28 385 XI, nr. 40).

7.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Artikel 8. Verbeteren van de milieukwaliteit in de bebouwde leefomgeving

8.1. Algemene beleidsdoelstelling

8.1.1. De lokale luchtkwaliteit verbeteren en de overlast door geluid te verminderen en te voorkomen, met bijzondere aandacht voor het verkeer

Omschrijving

Beperken en voorkomen van de schadelijke effecten van luchtverontreiniging en geluidhinder op de gezondheid van mensen.

Het scheppen van de juiste condities voor een goede milieukwaliteit in de bebouwde omgeving.

Bijdrage

VROM stelt de kaders (regelgeving) en stelt financiële middelen beschikbaar. VROM draagt bij aan de transitie naar duurzame mobiliteit. VROM draagt bij aan de evaluatie en uitvoering van het luchtvaartbeleid. VROM faciliteert gemeenten en provincies bij de uitvoering van een integraal milieubeleid.

Verantwoordelijkheid

De Minister van VROM is verantwoordelijk voor:

• De implementatie van de EU-richtlijnen ten aanzien van geluid en luchtkwaliteit;

• Het beheer en onderhoud van de regelgeving op genoemde beleidsvelden;

• De financiering van geluidsanering als bedoeld in de Wet geluidhinder;

• Bijdragen aan het mobiliteitsbeleid en luchtvaartbeleid.

Succesfactoren

Het behalen van de doelstellingen hangt mede af van de invulling van de regiefunctie die de gemeenten, samenwerkingsverbanden en infrabeheerders ten aanzien van de uitvoering van de maatregelen hebben en de uitvoering door de primaire beheerders van de dossiers. Een tweede factor is adequate normstelling voor (onderdelen van) voertuigen in EU of UN/ECE verband. Daarnaast is uiteraard de beschikbaarheid van middelen om de maatregelen te treffen cruciaal.

Effectgegevens

Concrete effectgegevens zijn waar mogelijk opgenomen bij de operationele doelen.

Verwijzingen beleidsstukken

• Nota Ruimte (kamerstukken II, 2003–2004, 29 435 XI, nrs. 1–3);

• Nota Nota Mobiliteit (www.mobiliteit.nl);

• Nota Verkeersemissies (kamerstukken II, 2003–2004, 29 667 XI, nr. 1).

8.2. Operationele doelstellingen

8.2.1. Geïntegreerd milieubeleid voor andere overheden

Motivering

Om door het aanreiken van instrumenten andere overheden in staat te stellen om het milieubeleid integraal en gecoördineerd aan te pakken, goede milieukwaliteit in de bebouwde omgeving gebiedsgericht te realiseren, in stand te houden en te verbeteren.

Instrumenten

• Bestuurlijk overleg en bestuurlijke communicatie;

• Wet- en regelgeving gericht op uitvoering en handhaving van het gebiedsgerichte milieubeleid. De milieu component in de Wet Stedelijke Vernieuwing is hier een voorbeeld van;

• Milieusubsidies via Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (zie art. 4);

• Kennisoverdracht en kennisontwikkeling in de vorm van handreikingen om te komen tot samenhangend gebiedsgericht milieubeleid.

Prestaties

• Rapportage gebieden in transitie (binnenstedelijke gebieden die een andere bestemming krijgen) opstellen en aanbieden;

• Stroomlijning van plantoetsen in het kader van Project Andere Overheid;

• Uitvoeren acties uit thematische strategie Urban Evironment;

• Versterken samenhang in de rapportages en de plannen van de lokale overheid op het terrein van lucht en geluid;

• Ondersteuning van provincies bij implementatie Interimwet Stad en Milieu.

Doelgroepen

Gemeenten en provincies

Prestatie-indicatoren

• Bij de activiteiten die op deze doelstelling worden gedaan, gaat het vooral om stimuleren en faciliteren om te komen tot een samenhangend lokaal/regionaal milieubeleid.

Gegeven de aard van de werkzaamheden is het niet zinvol hier prestatie-indicatoren aan te verbinden. De realisatie van het beleid valt af te lezen aan de uitvoering van de prestaties en de instrumenten.

Basiswaarden

n.v.t.

Streefwaarden

n.v.t.

Planning

n.v.t.

Verwijzingen beleidsstukken

• Nota Ruimte (kamerstukken II, 2003–2004, 29 435 XI, nrs. 1–3);

• Nationaal Milieubeleidsplan 4 (kamerstukken II, 2000–2001, 27 801 XI, nr. 1).

8.2.2. Verbeteren van de lokale luchtkwaliteit

Motivering

Om de luchtkwaliteit te verbeteren om zodoende een bijdrage te leveren aan de verbetering van de gezondheidssituatie en voor het doorgang laten vinden van ruimtelijke en infrastructuur plannen. Bij dit doel gaat het om het verbeteren van de lokale luchtkwaliteit in algemene zin. Bij het doel 8.2.4 (bevorderen van duurzame mobiliteit) gaat het om specifieke maatregelen gericht op het terugdringen van de uitstoot.

Instrumenten

• Wet- en regelgeving: Wet luchtkwaliteit, wet ruimtelijke ordening, Tracéwet, Wet luchtvaart, Luchtvaartwet, Europese emissienormstelling;

• Subsidieverlening: financiering lokale maatregelen via ISV;

• Bestuurlijk overleg: Loket voor luchtkwaliteit (provincies/gemeenten);

• Voorlichting: ten aanzien van luchtkwaliteit

Prestaties

• Tot stand brengen van aangepast wettelijk kader: Afronden parlementaire behandeling Wet luchtkwaliteit, waarin opgenomen implementatie 4e Dochterrichtlijn;

• Invoeringsbegeleiding nieuwe Wet luchtkwaliteit;

• Leveren VROM inbreng in NL-inbreng bij vaststelling gewijzigde EU-richtlijn n.a.v. CAFE-strategie;

• Rapporteren over de luchtkwaliteit aan de EU;

• Actualiseren Nationaal luchtkwaliteitsplan 2004, mede op basis van nieuwe gemeentelijke plannen;

• Opstellen reken- en meetvoorschrift luchtkwaliteit;

• Faciliteren uitvoering Besluit luchtkwaliteit 2005 en vervolgens Wet luchtkwaliteit door andere overheden, door uitvoeren pilotprojecten, maken handreiking onderbouwing ruimtelijke plannen en instellen loket voor vragen gemeenten en provincies.

Doelgroepen

Burgers, gemeenten, provincies, andere departementen

Prestatie-indicatoren

Luchtkwaliteit knelpunten, uitgedrukt in μg/m³ per stof

Basiswaarden

Zie tabel 8.2.

Streefwaarden

Zie tabel 8.2.

Planning

Zie tabel 8.2.

Verwijzingen beleidsstukken

Besluit luchtkwaliteit 2005 en zodra die van kracht is de Wet luchtkwaliteit

Prestatie-indicator is de mate waarin binnen de normstelling gebleven kan worden. Voor NO2 moet de normstelling uiterlijk met ingang van 2010 gerealiseerd worden. Voor PM10 geldt de normstelling vanaf 2005.

8.2.3. Verminderen van geluidhinder

Motivering

Om te zorgen voor een goede akoestische kwaliteit en in elk geval het voorkomen en verminderen van kansen op gezondheidsschade als gevolg van overmatige geluidsniveaus.

Instrumenten

• Wet geluidhinder en Wet milieubeheer met onderliggende regelgeving;

• Subsidieverlening voor de sanering van verkeerslawaai;

• Subsidieverlening toepassing stille technieken bij laden en lossen (PIEK);

• Vergoeding apparaatskosten aan andere overheden voor de uitvoering van de EU-richtlijn omgevingslawaai.

Prestaties

• Verzorgen invoeringstraject wijziging Wet geluidhinder 1e fase;

• Wetsvoorstel wijziging Wet geluidhinder 2e fase aan Tweede Kamer aanbieden;

• Herzien van onderliggende regelgeving naar aanleiding van de wijziging Wet geluidhinder 2e fase;

• Begeleiden uitvoering sanering verkeerslawaai;

• Begeleiding uitvoering subsidieregeling PIEK;

• Afhandelen sanering industrielawaai;

• Rapporteren over gezondheidskundige evaluatie Schiphol.

Doelgroepen

Burgers, andere overheden, andere departementen, EU, UN/ECE, bedrijven.

Prestatie-indicatoren

Voortgang sanering verkeerslawaai

Basiswaarden

zie tabel 8.3.

Streefwaarden

zie tabel 8.3.

Planning

zie tabel 8.3.

Verwijzingen beleidsstukken

• Nota Verkeersemissies (kamerstukken II, 2003–2004, 29 667 XI, nr. 1);

• Nota Ruimte (kamerstukken II, 2003–2004, 29 435 XI, nrs. 1–3);

• Nota Mobiliteit (www.mobiliteit.nl).

Bron: Bureau Sanering Verkeerslawaai

8.2.4 Bevorderen van duurzame mobiliteit

Motivering

Om schadelijke gezondheidseffecten weg te nemen en om te voorkomen dat toekomstige generaties met de milieugevolgen van mobiliteit worden opgezadeld. Dat impliceert dat de emissies door verkeer teruggebracht worden tot op het «no-effect level», oftewel het schoon, stil en zuinig maken van het verkeer.

Instrumenten

• Wet- en regelgeving: EU richtlijn National Emission Ceilings (NEC-richtlijn), EU-emissienormen, Accijnswet, Belastingwet, Besluit luchtkwaliteit (opgevolgd door Wet luchtkwaliteit), Tracéwet, Wet luchtvaart en Luchtvaartwet;

• Subsidie: stimuleringsregelingen voor roetfilters en NO_x katalysatoren;

• Fiscale maatregelen: onder andere stimulering Euro 4/5-motoren voor vrachtauto's en CO₂ differentiatie BPM;

• Kennisontwikkeling en -overdracht: via het Platform Duurzame Mobiliteit.

Prestaties

• Uitvoeren beleid biobrandstoffen (stimulering, opzet certificeringsysteem, ontwikkelen betere biobrandstoffen en kansen voor Nederland);

• In EU onderhandelen over CO₂-emissies van auto's na 2008 (voortzetting convenant of normstelling dan wel emissiehandel);

• Vaststellen met V&W Tracé / Milieu Effect Rapportage (MER) procedures infrastructuur;

• Vormgeven met V&W van prijsbeleid wegverkeer (Commissie Nouwen);

• Het Kabinet zal actief blijven zoeken naar mogelijkheden voor verdere vergroening van het belastingstelsel;

• Uitvoeren nationale maatregelen uit de Nota Verkeersemissies (CO₂-differentiatie BPM, stimulering hybride auto's);

• Verkeersmaatregelen ten behoeve van luchtkwaliteit: uitvoeren maatregelen Nota Verkeersemissies en aanvullend pakket maatregelen (€ 400 mln uit FES voor 2006–2010). Het gaat om de stimuleringsregelingen voor onder meer schone binnenvaart en stimuleringsregelingen voor schone voertuigen, vervroegde marktintroductie van Euro-4 en Euro-5 vrachtauto's, roetfilters op nieuwe bestelauto's en taxi's, roetfilters op bestaande voertuigen (o.a. vrachtauto's, bestelauto's, personenauto's, binnenvaartschepen), en een schoner lokaal wagenpark (o.a. bussen, vuilnisauto's);

• Internationaal onderhandelen over emissiegrenswaarden Euro-5 en -6 voor personenauto's en Euro-6 voor vrachtauto's: de inzet is dat hier normen voor NO_x, VOS en fijn stof uitkomen die zo laag zijn dat voertuigen die aan deze norm voldoen duurzaam zijn ten aanzien van deze stoffen;

• Beïnvloeden internationale geluidemissieregelgeving om bronbeleid geluid kostenefficiënt uit te kunnen voeren (aanscherpen geluideisen voor voertuigen en banden);

• Aanpakken van geluidsoverlast rijksinfrastructuur samen met V&W;

• Evalueren Schipholbeleid (geluid, luchtkwaliteit en externe veiligheid);

• Aanpassen Wet luchtvaart (decentralisatie bevoegdheid burgerluchthavens en modernisering regelgeving militaire luchthavens);

• Opstellen AMvB ten behoeve van normstelling burgerluchthavens.

Doelgroepen

Burgers, vervoersector, brandstofproducenten, producenten verkeersmiddelen, andere overheden, EU, VN.

Prestatie-Indicatoren

Er is sprake van duurzame mobiliteit als de verkeersemissies tot het «no-effect level» zijn teruggebracht. Op weg daar naar toe:

1. worden de gemiddelde geluidemissies van wegverkeervoertuigen, personen- en goederentreinen en vliegtuigen verlaagd;

2. worden de milieukosten in de prijs van mobiliteit verdisconteerd;

3. wordt vanaf 2010 een absolute ontkoppeling ingezet tussen de groei van het verkeer en de emissie van broeikasgassen, in de transitie naar duurzame mobiliteit;

4. zijn de milieuaspecten in de uitvoering van mobiliteitsbeleid verwerkt;

5. worden knelpuntsituaties rijksinfrastructuur met geluidbelasting hoger dan 65 dB Lden (weg) en 70 dB Lden (spoor) vóór 2020 aangepakt;

6. blijft de oppervlakte EHS met geluidsniveaus kleiner dan of gelijk aan 38 dB Lden vanwege de rijksinfrastructuur in 2010 minimaal aan die van 2000;

7. functioneert Schiphol binnen wettelijk vastgelegde milieugrenzen.

Basiswaarden

Er zijn geen zinvolle basiswaarden beschikbaar.

Streefwaarden

Bij deze doelstelling zijn streefwaarden grenswaarden. Dat houdt in dat deze waarden niet overschreden mogen worden.

CO₂ : 38,3 Mton/jr.

NO_x : 158 Kton/jr.

VOS : 55 Kton/jr.

Planning

Voor het bereiken van duurzame mobiliteit zijn als doelstelling vastgelegd:

• Prestatie indicator 1) 2010;

• Prestatie indicator 2) 2010 en verdere jaren;

• Prestatie indicator 3) 2006 en verdere jaren;

• Prestatie indicator 4) 2010;

• Prestatie indicator 5) 2020;

• Prestatie indicator 6) 2010;

• Prestatie indicator 7) 2006.

Verwijzingen Beleidsstukken

• Nota Verkeersemissies (kamerstukken II, 2003–2004, 29 667 XI, nr. 1);

• Nationaal Luchtkwaliteitsplan 2004, februari 2005 (kamerstukken II, 2004–2005, 28 663, nr. 32);

• Nota Ruimte;

• Wet luchtvaart en AMvB's Schiphol;

• Notitie Erop of Eronder (uitvoeringsnotitie emissieplafonds verzuring en grootschalige luchtverontreiniging 2003 (bijlage bij kamerstukken II, 2003–2004, nr. 28 663 XI, nr. 12));

• Nota Mobiliteit (www.mobiliteit.nl)

8.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Artikel 9. Verminderen van risico's van stoffen, afval, straling en GGO's

9.1. Algemene beleidsdoelstelling

9.1.1. De beheersing van risico's voor mens en milieu bij het omgaan met stoffen, afvalstoffen, radioactieve stoffen, straling en genetisch gemodificeerde organismen, rekening houdend met sociale en economische factoren

Omschrijving

Om mens en milieu te beschermen tegen maatschappelijk onaanvaardbaar geachte, beheersbare gezondheidsrisico's.

Bijdrage

• VROM formuleert beleid, beheer en onderhoud van de normstelling en andere beleidsinstrumenten op het gebied van chemische stoffen, afvalstoffen, straling en genetisch gemodificeerde organismen;

• VROM coördineert het thema Verspreiding en de daaraan gerelateerde doel- en taakstellingen;

• VROM levert expertise op de beleidsvelden stoffen, afvalstoffen, straling en bioveiligheid.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor de implementatie en uitvoering van EU-regelgeving en de uitvoering van wettelijke taken op het gebied van stoffen, voor de acties die voortkomen uit de nota Nuchter Omgaan met Risico's en het Actieprogramma Gezondheid en Milieu, voor de sturing van het afvalstoffenbeleid, voor de bescherming van de burgers tegen de gevaren van ioniserende en niet-ioniserende straling en voor de veiligheid van mens en milieu bij handelingen met genetisch gemodificeerde organismen.

Succesfactoren

Het behalen van deze doelstelling hangt af van een groot aantal factoren (internationale ontwikkelingen, stand van de techniek). Essentieel is de betrokkenheid en inzet van een groot aantal organisaties, het bedrijfsleven, andere overheden en alle burgers.

Effectgegevens

Het behalen van deze doelstelling zal bijdragen aan een situatie waarbij mens en milieu worden beschermd tegen onaanvaardbare risico's als gevolg van de blootstelling aan gevaarlijke stoffen of radioactieve stoffen, een zodanig beheer van afval dat de gevolgen voor het milieu aanvaardbaar zijn en tenslotte mens en milieu beschermd zijn tegen risico's van GGO's.

Verwijzingen beleidsstukken

De betreffende beleidsstukken zijn bij de operationele doelen aangegeven.

9.2. Operationele doelstellingen

9.2.1. Veilig gebruik van chemische stoffen

Motivering

Om een situatie te realiseren waarin mens en milieu hooguit verwaarloosbare risico's lopen als gevolg van de schadelijke effecten van stoffen en andere milieu-agentia.

Instrumenten

• Wet- en regelgeving, waaronder implementatie van EU-regelgeving op het gebied van stoffen (Registratie, Evaluatie, Autorisatie van Chemicaliën [REACH]);

• Reguliere handhavingacties ten behoeve van de uitvoering van het vigerende stoffenbeleid;

• Subsidieverlening voor sanering asbestwegen;

• Voorlichting in het kader van beleidsvernieuwing omgaan met risico's (Gezondheid en Milieu) en beleidsvernieuwing stoffen (REACH);

• Onderzoeksprojecten ten behoeve van beleidsvernieuwing omgaan met risico's (Gezondheid en Milieu);

• Kennisoverdracht en kennisontwikkeling bij beleidsvernieuwing stoffen (REACH) en bij uitvoering vigerend stoffenbeleid;

• Convenanten/afspraken over de uitvoering van het stoffenbeleid.

Prestaties

• Bijdragen aan de totstandkoming en voorbereiding van de implementatie van de EU-Verordening chemische stoffen (REACH) met als verwacht resultaat in 2006 de tweede lezing van REACH;

• Integreren van de huidige Wet milieugevaarlijke stoffen in hoofdstuk 9 van de Wet milieubeheer (stoffen en producten) ten behoeve van de implementatie van REACH;

• Totstandbrengen van een uitvoeringsorganisatie voor de uitvoering van de taken in het kader van REACH;

• Uitvoeren van de acties uit Convenant Stoffen en evalueren van deze acties;

• Monitoren van emissiereductie van stoffen en rapporteren aan de Tweede Kamer over de gerealiseerde emissiereductie (212 prioritaire stoffen);

• Afhandelen van kennisgevingen nieuwe stoffen en beoordelen van bestaande stoffen (RIVM);

• Uitvoeren acties uit nota Nuchter Omgaan met Risico's en Actieprogramma Gezondheid en Milieu, inclusief rapporteren aan de Tweede Kamer. Er wordt onder andere een Coördinatiepunt voor onderzoek en communicatie opgericht. Ook wordt een vervolg op de nota Nuchter Omgaan met Risico's aan de Tweede Kamer aangeboden;

• Uitvoeren acties WHO-programma en EU-Actieplan Milieu en Gezondheid.

Doelgroepen

Bedrijfsleven, andere overheden, werknemers, burgers en belangenorganisaties.

Prestatie-indicatoren

• Tijdige implementatie van nieuwe regelgeving, EU-Verordening REACH (hoofdstuk 9 Wm) in 2007;

• Het halen van het aantal geregistreerde stoffen, zoals dat per uitvoeringstermijn in REACH is afgesproken (in de jaren 2008, 2010, 2013 en 2018). Welke stoffen er op welke termijn moeten zijn geregistreerd, is nog onderwerp van onderhandeling in Brussel;

• Beleidsindicator emissies prioritaire stoffen en beleidsindicator milieukwaliteit prioritaire stoffen. De indicatoren geven voor het ensemble van prioritaire stoffen aan in hoeverre de streefwaarde nog wordt overschreden (doel is de streefwaarde voor 2010 voor elke prioritaire stof).

Basiswaarden

Basiswaarde voor REACH is het jaar 2005 waarin geen stof is geregistreerd (zie NMP4, bijlage Prioritaire Stoffen).

Streefwaarden

• Implementatie EU-Verordening, (hoofdstuk 9 Wm) in 2007;

• Registratie (gebruik) van de in potentie meest gevaarlijke stoffen uiterlijk per 2010;

• Registratie (gebruik) van de in potentie gevaarlijke stoffen uiterlijk per 2013;

• Registratie (gebruik) van de overige stoffen uiterlijk per 2018.

Planning

• Met alle stoffen wordt uiterlijk 2020 verstandig, voorzichtig en met voorzorg omgegaan door alle gebruikers, producenten en importeurs, doordat kennis over risico's van stoffen bekend is en op basis daarvan adequate maatregelen zijn genomen, zodat mens en milieu geen of verwaarloosbaar risico's lopen;

• Emissies van alle stoffen veroorzaken in 2020 geen of verwaarloosbare risico's voor mens en milieu en de milieukwaliteit wordt in 2020 niet door stoffen aangetast.

Verwijzingen beleidsstukken

• Chemicaliën REACH 1 (kamerstukken II, 2000–2001, 27 646 XI nr. 2), Chemicaliën REACH 2 VROM.001285 en Chemicaliën REACH 3 VROM.020941);

• Nederlands stoffenbeleid in internationaal perspectief: uitvoeringsnota SOMS (kamerstukken II, 2003–2004, 27 646 XI, nr. 13);

• Omgaan met Risico's (VROM.040088).

9.2.2. Reductie van milieubelasting door afvalstoffen

Motivering

Om de afvalstoffen zodanig te beheren dat de gevolgen voor het milieu aanvaardbaar zijn, is het streven erop gericht om lekvrij steeds minder afvalstoffen te beheren en te verwerken.

Instrumenten

• Wet- en regelgeving op afvalgebied (Wet milieubeheer, Wbm);

• (Bestuurlijk) overleg met andere overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties;

• Handhaving van het afvalbeheer, binnenlands en grensoverschrijdend;

• Fiscale maatregelen: ter voorkoming/vermindering van het storten van afvalstoffen en de inzameling van afvalstoffen;

• Subsidieverlening: voor de bevordering van milieudruk-vermindering, voor preventie door bevordering van duurzaam ondernemen en voor hergebruik van afval en inzet van afval voor energiewinning;

• Convenanten, zoals het Convenant Verpakkingen;

• Voorlichting en communicatie, voorlichting over vastgesteld beleid en communicatie in het kader van voorbereiding van beleid.

Prestaties

• Uitbrengen van de voortgangsrapportage monitoring en evaluatie LAP over de jaren 2003/2004 (juni 2006) en het opstellen Landelijk Afvalbeheerplan 2 (LAP 2) op basis van de evaluatie van LAP 1;

• Voorbereiden en implementeren van Europese richtlijnen, onder andere: annex-II van de Richtlijn storten, Aanpassing Besluit verbranden afvalstoffen aan de Brefs voor verbranding van de IPPC, richtlijnen specifieke afvalstromen, Dienstenrichtlijn, wijziging EVOA;

• Opstellen en aanpassen AMvB's en MR's Wm (herziening van de 8.40 AMvB's) voor wat betreft het afvalbeleid en integratie daarvan in ander beleid;

• Stimuleren van initiatieven voor energiewinning uit afval en biomassa door concretisering van de afspraken uit 2005 uit de Biomassa Energie Realisatie Koepel (BERK) ter stimulering van een adequate vergunningverlening en acceptatieprocedure bij de inzet van afval en biomassa bij energiecentrales en AVI's;

• Ontwikkelen doelstellingen en maatregelen ketenbeleid (onder andere voortkomend uit het stoffenbeleid, productbeleid en de bevindingen van de verdragen van Stockholm en Bazel) mede gericht op preventie van afval;

• Implementeren van maatregelen afvalstromen, voortkomend uit Europese regelgeving: electronische apparaten, verpakkingen, bodemassen en secundaire bouwstoffen;

• Implementeren van regelgeving verpakkingen op basis van het Besluit verpakkingen papier en karton, en maken en uitvoeren van afspraken met het bedrijfsleven over zwerfafval, papier en karton niet zijnde verpakkingen;

• Implementeren van het strategisch handhavingsplan LAP, met maatregelen op het gebied van samenwerking tussen handhavende instanties, informatie-uitwisseling en ketenhandhaving;

• Voorbereiden van de inzet in Europa voor maatregelen gericht op de realisatie van een gelijkwaardig speelveld afval en biomassa en begeleiden van de open landsgrenzen voor te verwijderen brandbaar afval, met nadruk op de herziening van de kaderrichtlijn afvalstoffen, de Europese afvalstrategie, de Europese strategie voor natuurlijke hulpbronnen en de IPPC;

• Uitwerken van maatregelen toekomstig afvalbeleid door verdere concretisering van de drie in 2005 ingezette ontwikkelingslijnen integratie van beleid, internalisatie van milieukosten en innovatie.

Doelgroepen

• Afvalverwerkende, -verwijderende en -transporterende bedrijven;

• Producenten (leden van VNO/NCW en MKB);

• Andere overheden als vergunningverlenend en handhavend gezag;

• Burgers, onder meer voor wat betreft de gescheiden afvalinzameling en zwerfafval;

• Andere maatschappelijke organisaties (NGO's).

Prestatie-indicatoren

De hoeveelheden verbrand, gestort en geloosd afval, de hoeveelheid nuttige toepassing, ten opzichte van (de groei van) het afvalaanbod.

Basiswaarden

Zie onderstaande tabel 9.2.

Streefwaarden

Zie onderstaande tabel 9.2.

Planning

Zie onderstaande tabel 9.2.

Verwijzingen beleidsstukken

Landelijk afvalbeheersplan 2002 2012 (kamerstukken II, 2003–2004, 27 664 XI, nr. 27).

Bron: LAP-1

9.2.3. Bescherming tegen straling

Motivering

Om de situatie waarbij mensen en milieu zoveel als redelijkerwijs mogelijk is, beschermd worden tegen de risico's van ioniserende en niet-ioniserende straling te handhaven.

Instrumenten

• Wetgeving: Kernenergiewet;

• Onderzoeksprogramma CORA (definitieve opslag radioactief afval).

Prestaties

• Uitwerken verkenning kernenergie in beleidsnotitie, voor de Tweede Kamer;

• Voorlichting over radon, ventilatie en binnenmilieu en natuurlijke bronnen van radioactieve straling;

• Implementeren Regeringsnota VITAAL uit najaar 2005 (beveiliging nucleaire inrichtingen en radioactieve bronnen) tegen ongewenste beïnvloeding van buitenaf. Hiertoe zullen de wetgeving en de vergunningen worden aangescherpt;

• Onderzoek laten verrichten naar de gevolgen van niet-ioniserende straling voor de burger en implementeren van beleid voor hoogspanningslijnen en mobiele telefonie;

• Implementeren van en voorlichting geven over het beleidsadvies hoogspanningslijnen;

• Moderniseren Kernenergiewet en aanbieden aan de Tweede Kamer;

• Afhandelen vergunningaanvragen KEW;

• Uitvoeren vervolgonderzoek voor keuze voor definitieve opslag van radioactief afval;

• Deelnemen aan EU-werkgroepen voor het opstellen van richtlijnen op het gebied van radioactief afval, ontmanteling van installaties en de nucleaire veiligheid;

• Implementatie van de afspraken met VNO/NCW met betrekking tot standstill van straling in de woning.

Doelgroepen

Burgers en bedrijfsleven.

Prestatie-indicatoren

Vijfjaarlijks worden emissies en immissies van straling door het RIVM bepaald en gerapporteerd aan de Tweede Kamer. De eerste integrale rapportage zal in 2006 aan de Tweede kamer worden aangeboden.

Basiswaarden

Voor het onderdeel radon (straling in de woning), is met het bedrijfsleven de beleidsdoelstelling afgesproken dat de situatie voor nieuwbouw-woningen niet slechter mag worden dan in 1995. De gemiddelde stralingsdosis bedroeg in 1995 ca. 1,2 mSv (millisievert).

Streefwaarden

Voor het onderdeel hoogspanningslijnen, wordt aan gemeenten, provincies en branche (ENERGIENet) geadviseerd om te vermijden dat nieuwe situaties met blootstellingen van meer dan 0,4 microtesla ontstaan.

Planning

De eerste integrale Beleidsmonitoring Straling wordt in 2006 naar de Tweede Kamer gezonden.

Verwijzingen beleidsstukken

n.v.t.

9.2.4. Verantwoorde toepassing van genetisch gemodificeerde organismen (GGO's)

Motivering

Om mens en milieu tegen de risico's van GGO's te beschermen en de burger waarborgen te geven voor veiligheid, transparantie van de besluitvorming en keuzevrijheid bij de toepassing van GGO's.

Instrumenten

• Wetgeving: Besluit GGO's;

• Voorlichting inzake GGO's;

• Onderzoeksprogramma ecologische risico's GGO's.

Prestaties

• Uitvoeren van onderzoeksprogramma ecologische risico's GGO's door toetsen van onderzoeksprojecten aan programma-eisen;

• Leveren van een bijdrage aan het opstellen van een Productschap-verordening;

• Moderniseren van het Besluit GGO's met toepassing van meer algemene regels;

• Afhandelen vergunningaanvragen Besluit GGO's;

• Vaststellen van documenten in het kader van Biosafety protocol tijdens de COP/MOP3 (ter bescherming van de biodiversiteit/ bioveiligheid).

Doelgroepen

• Laboratoria bij universiteiten, onderzoeksinstellingen, ziekenhuizen en bedrijven voor toepassingen inzake het ingeperkt gebruik (laboratoria);

• Veredelingsbedrijven en onderzoeksinstellingen;

• Bedrijfsleven;

• Burgers;

• Andere overheden.

Prestatie-indicatoren

• De milieu-effecten van GGO's die in het milieu worden geïntroduceerd, worden vergeleken met de milieu-effecten die de gangbare landbouw heeft op het milieu;

• De milieu-effecten van GGO's die in laboratoria worden gebruikt, worden vergeleken met de milieu-effecten die werkzaamheden met wildtype organismen hebben op het milieu.

Basiswaarden

Zie streefwaarden

Streefwaarden

• Geen schade aan de biodiversiteit door de doelbewuste introductie van GGO's in het milieu, in vergelijking met de gangbare landbouw;

• De milieusituatie als gevolg van werkzaamheden met GGO's in laboratoria wordt niet slechter in vergelijking met werkzaamheden met wildtype organismen in laboratoria.

Planning

Er is in dit operationeel doel geen sprake van een planhorizon, omdat de bescherming van de biodiversiteit en het milieu een doorgaand item van zorg is. De huidige situatie is stabiel.

Verwijzingen beleidsstukken

Integrale Nota Biotechnologie (kamerstukken II, 2000–2001, 27 428 XI, nr. 2).

9.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Artikel 10. Versterken van het (inter)nationale milieubeleid

10.1. Algemene beleidsdoelstelling

Omschrijving

Om de effectiviteit en de efficiency van en het draagvlak voor het nationale en internationale milieubeleid te vergroten. In aanvulling op de doelen van de artikelen 6 t/m 9 richt dit algemene milieudoel zich op de kaderstellende en aanvullende coördinatie van de beleidsontwikkeling en het ontwikkelen en toepassen van milieubreed instrumentarium.

Bijdrage

Een brede, integrale aanpak verhoogt de effectiviteit en efficiency van milieubeleid. VROM heeft ook een aanjagende rol, bijvoorbeeld door als grootschalige consument met een totaal inkoopvolume van 30 miljard euro per jaar de markt voor duurzame producten te beïnvloeden.

Verantwoordelijkheid

De Staatssecretaris is ingevolge de portefeuille verdeling in het kabinet Balkenende II in het bijzonder belast met:

• Milieu, duurzaamheid en coördinatie van het beleid gericht op het bevorderen en bewaken van duurzaamheid in de fysieke leefomgeving;

• De internationale aspecten van het milieubeleid, inclusief het politieke optreden en de vertegenwoordiging in de betreffende internationale gremia. Daartoe horen onder andere de Milieuraad en relevante VN bijeenkomsten;

De coördinatie van het internationaal milieubeleid ten behoeve van het politieke optreden en vertegenwoordiging van de Staatssecretaris van VROM in de betreffende internationale gremia ligt bij de Minister van Buitenlandse Zaken.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van voldoende maatschappelijk draagvlak in binnen- en buitenland voor de noodzakelijke milieumaatregelen en de daarmee samenhangende gedragswijzigingen van burgers, bedrijven en instellingen.

Effectgegevens

Het beoogde effect van dit algemene doel is, dat de diverse maatschappelijke actoren zich (meer) inzetten voor het bereiken van de gewenste milieudoelen. Zie voor een meer concrete uitwerking hiervan bij de operationele doelen.

Verwijzingen beleidsstukken

Zie bij de operationele doelen.

10.2.1. Strategieontwikkeling en adequaat generiek instrumentarium

Motivering

• Om de effectiviteit van het milieubeleid ook in de toekomst te vergroten moet het beleid zo goed mogelijk aansluiten bij ontwikkelingen in de samenleving. Daartoe worden verkenningen uitgevoerd en algemene strategieën voor milieubeleid ontwikkeld. Hierbij wordt de internationale dimensie uitdrukkelijk betrokken;

• Om het beleid met milieubrede instrumenten goed uit te laten voeren.

Instrumenten

• Kennisoverdracht en kennisontwikkeling: met name onderzoek door het MNP en MEV ter onderbouwing van het milieubeleid. Het levert de argumenten voor het wel of niet aanpakken van milieuproblemen en voor de selectie uit mogelijke maatregelen en instrumenten. Daarnaast zijn er projecten ter stimulering van burgerbetrokkenheid;

• Wet- en regelgeving: ondermeer de Wet milieubeheer;

• Fiscale maatregelen: Willekeurige Afschrijving Milieu-investeringen (VAMIL), de Milieu-investeringsaftrek (MIA) en de regeling Groen Beleggen;

• Subsidies: onder andere Programma Milieu en Technologie (ProMT) en de SMOM.

Prestaties

1. Uitbrengen van de Toekomstagenda Milieu:

Begin 2006 wordt de Toekomstagenda Milieu aan de Tweede Kamer aangeboden. Deze agenda zal, als vervolg op NMP4, een nieuwe impuls geven aan het milieubeleid met nadruk op de ontwikkeling van praktisch haalbare acties, modernisering van het instrumentarium en – waar relevant – de ontwikkeling van visie en agendering van onderwerpen. Uitgangspunten van de Toekomstagenda Milieu zijn: ontkoppeling tussen milieudruk en economische groei en voorkomen van afwenteling.

2. Kennismanagement:

Uitbrengen strategische onderzoeksagenda. VROM wil een sterkere regie op zijn strategische onderzoeksagenda voeren. De onderzoeksagenda is gericht op de implementatie van beleid in 2010 en later. Begin 2006 is de strategische onderzoeksagenda 2006–2009 gereed.

3. Regelgeving

• Verder uitvoeren van het meerjarenprogramma herijking en modernisering van de VROM-regelgeving;

• Nieuwe integrale AMvB ter vervanging van de 8.40-AMvB's om advies uitsturen naar de Raad van State;

• Wetsvoorstel Algemene bepalingen omgevingsrecht (VROM-vergunning) in de loop van 2006 aanbieden aan de Tweede Kamer;

• Aanbieden eind 2006 van een voorstel tot wijziging van Hoofdstuk 7 van de Wet milieubeheer (hoofdstuk m.e.r./SMB) aan de Tweede Kamer, in het kader van de vereenvoudiging van de M.e.r./SMB;

• Publiceren van een ontwerpbesluit tot wijziging van het Besluit m.e.r. 1994 (ten behoeve van inwerkingtreding herziene m.e.r. in 2007);

• Ter versterking van de uitvoering en de handhaving van de milieuwetgeving zal in 2006 onder de paraplu van het landelijk Overleg Milieuhandhaving worden gewerkt aan het ontwikkelen van een inhoudelijke maatlat, prestatie-indicatoren en een systeem van benchmarking voor de milieuhandhaving.

4. Bevorderen eco-efficiënte economie

a. Stimuleren milieugerichte technologie en innovaties:

Op nationaal niveau worden in overleg met het bedrijfsleven, kennisinstituten en technologische intermediairs innovatieve technologieën geïdentificeerd. Deze technologieën zullen in de demonstratiefase zo nodig financieel worden ondersteund door het Programma Milieu en Technologie (ProMT). Voor verdere marktintroductie vindt fiscale ondersteuning plaats door de regeling Willekeurige Afschrijving Milieu-investeringen (VAMIL), de Milieu Investeringsaftrek (MIA) en de regeling Groen Beleggen.

• De bovengenoemde inzet sluit aan op het Europese Environmental Technologies Action Plan (ETAP) dat in 2004 door de Europese Commissie werd gelanceerd. Nederland neemt actief deel in de verdere uitwerking van dit plan. Ook bij de opzet van het nieuwe Europese Life-programma (2007), het Competitiveness and Innovation Framework Programme (CIFP) en het Zevende Kaderprogramma vraagt Nederland aandacht voor haar beleidsprioriteiten, waaronder het bevorderen van milieugerichte innovaties;

• Het zogenoemde Koplokersloket zal zijn activiteiten in 2006 continueren. De overheid kan optreden als intermediair voor bedrijven die knelpunten ondervinden bij het op de markt brengen van nieuwe technologie.

b. Vergroenen van belastingen:

In 2006 wordt het belastingstelsel verder vergroend.

c. In beeld brengen van kosten/baten van milieubeleid:

• Deelnemen in 2006 aan een OESO-studie naar de «cost of policy inaction», waarbij voor de VROM-bijdrage het accent ligt op voor Nederland belangrijke milieuthema's als klimaat en luchtkwaliteit;

• Starten in 2006 met het ontwikkelen van een handreiking voor het gebruik van maatschappelijke kosten/batenanalyse specifiek voor milieubeleidvragen.

5. Milieu & Maatschappij

Het programma Beleid met Burgers is voertuig van het VROM-breed implementeren van burgergeoriënteerd werken. Dit is van toepassing voor alle VROM-terreinen en beperkt zich niet tot het milieubeleid. In 2006 zal het programma Beleid met Burgers bestaan uit:

• Uitvoeren van VROM-brede projecten (m.n. burgerparticipatie en twee burgerplatforms);

• Inhoudelijk en financieel faciliteren van vijf beleids (ontwikkelende en/of inspectie) projecten;

• Deelnemen aan interdepartementale samenwerking in PAO-kader.

Doelgroepen

Burgers, bedrijven en andere overheden.

Prestatie-indicatoren

• Beleid met burgers:

– Toegenomen tevredenheid over de manier waarop VROM-beleid tot stand komt bij die burgers die in projecten van het programma Beleid met Burgers hebben geparticipeerd.

– Toegenomen tevredenheid van burgers over die onderdelen van het VROM-beleid waarvoor projecten van het programma Beleid met Burgers zijn uitgevoerd.

• Herijking

– Voor herijking zijn 71 projecten bepaald. Eind 2006 zullen hiervan 29 zijn afgerond.

• Duurzaamheid

– Hiervoor zijn indicatoren ontwikkeld. Het kabinet zal de gezamenlijke planbureaus en betrokken wetenschappers vragen om de in de huidige duurzaamheidverkenning genoemde set van duurzaamheidindicatoren kritisch te bezien en zonodig aan te vullen en bij te stellen.

Basiswaarden

n.v.t.

Streefwaarden

Herijking regelgeving

De projecten die worden uitgevoerd in het kader van het programma herijking en modernisering van de VROM regelgeving alsmede maatregelen gericht op beperking van de administratieve lasten die bedrijven moeten maken als uitvloeisel van hun vergunning en ondersteunende maatregelen op het vlak van ICT, zullen tezamen met maatregelen op het gebied van wonen, ruimte en milieu tot een beperking van de administratieve lasten per 31-12-2007 van 29,5% t.o.v. 31-12-2002 moeten leiden. In 2006 zullen acties in gang gezet of doorgezet worden om dit doel te halen.

Planning

n.v.t.

Verwijzingen beleidsstukken

• Herijking (inclusief m.e.r./SMB) (kamerstukken II, 2004–2005, 29 383 XI);

• Beleid met Burgers (kamerstukken II, 2003–2004, 28 663 XI, nr. 10).

10.2.2. Internationaal milieubeleid

Motivering

Om grensoverschrijdende milieuproblemen en nationale beleids-tekorten effectief aan te pakken vindt internationale samenwerking plaats. Milieuverbetering is een belangrijke voorwaarde om gezondheid, welzijn, veiligheid en duurzame ontwikkeling (hier en elders) te bereiken.

Instrumenten

Subsidies en bijdragen:

• Subsidieregeling «Internationale samenwerking milieubeheer»;

• Subsidieregeling «Europese milieusamenwerking»;

• Bijdragen aan secretariaten van diverse milieuverdragen;

• Bijdragen in het Ned. aandeel van de UNEP-contributie;

• Financiële participatie in enkele partnerschappen, aansluitend bij afspraken gemaakt tijdens de World Summit on Sustainable Development in Johannesburg 2002;

De inzet van deze financiële instrumenten is onderwerp van de jaarlijkse interdepartementale programmering in HGIS-kader.

• Kennisoverdracht en -ontwikkeling: Het VROM Platform voor Kennisuitwisseling Internationaal (PKI) stimuleert de uitwisseling van Nederlandse beleidsmatige en technologische kennis met het buitenland;

• Actieve milieudiplomatie:

Nederland voert een actieve milieudiplomatie, zowel binnen de EU, Pan Europees binnen het raamwerk van de VN-ECE als ook mondiaal;

• Bestuurlijk overleg:

Afstemming van het (inter)nationale milieubeleid van de diverse overheden.

Prestaties

Mondiaal:

• Verkennen van de mogelijkheden tot verduurzaming van internationale geldstromen voor 2006 aansluitend bij de thematiek van CSD14 (industriële ontwikkeling, energie, klimaat en luchtkwaliteit);

• Versterken van het mondiale milieubestuur door het benutten van de erkenning dat milieubehoud cruciaal is voor de realisatie van alle Millennium Development Goals en door zowel binnen de VN als op landenniveau meer aandacht te krijgen voor de formulering en implementatie van tijdsgebonden doelstellingen;

• Bij onderhandelingen inzetten op het versterken van het internationaal milieubestuur in VN-kader (m.n. UNEP);

• Verkennen van raakvlakken tussen de Multilateral Environmental Agreements (MEA's) met het WTO-instrumentarium, om synergieën tussen beide beleidsdomeinen in het milieu-instrumentarium te kunnen benutten.

• Follow up organiseren van de conferentie Energy for Development (EfD), die eind 2004 door OS en VROM georganiseerd werd. EfD bracht het belang in beeld van het vergroten van toegang tot energie, rekening houdend met duurzaamheidaspecten. De follow up zal worden gestimuleerd door gebruik te maken van de tweejarencyclus van de CSD, die in 2006–2007 in het teken staat van energie, klimaat, luchtverontreiniging en industriële ontwikkeling;

• Organiseren van een internationale conferentie met belangrijke landen, waaronder grote snelgroeiende ontwikkelingslanden, en andere relevante actoren, waaronder bijvoorbeeld de private sector, waarin verdergaande mogelijkheden van marktwerking voor het behalen van klimaatdoelstellingen worden verkend;

• Samen met de relevante departementen uitvoeren en actualiseren van de mondiale milieuagenda.

Europa:

• Enerzijds wil VROM in de EU-verordeningen, waarmee Agenda 2007 wordt geformaliseerd, openingen creëren voor ruimtelijk (waaronder territoriale samenhang) milieu- en natuurbeleid. Dat concentreert zich vooral in het Cohesiebeleid (structuur- en cohesiefondsen), het Plattelands Ontwikkelingsfonds, LIFE+, Natura 2000, kaderprogramma's voor Onderzoek en innovatie en het Instrument voor Nabuurschapbeleid. Anderzijds wil VROM de thema's en gebieden voor de feitelijke besteding binnen Nederland van eventueel voor VROM beleid ter beschikking komend EU geld (met name doelstelling 2 en 3 van het Cohesiebeleid, LIFE+ en het Plattelandsontwikkelingsfonds) afgestemd hebben met de betreffende Nederlandse partners. Verder wil VROM een behoorlijke toets op de verschillende programma's en projecten bereiken, die in de vorm van een strategische m.e.r. kan plaatsvinden;

• Verder werken aan de verstevigde verankering binnen de Lissabonagenda van milieu als kans voor economische groei en werkgelegenheid («Clean, Clever, Competitive»), en met name concrete uitwerking in (Europese) maatregelen dan wel de Europese Duurzaamheidsagenda. De concrete prestaties omvatten onder meer het leveren van input aan de Voorjaarsraad 2006, het actief werven van steun bij andere EU-lidstaten en het opstellen van een plan van aanpak voor de follow up van de Voorjaarsraad. Verder zal VROM bijdragen aan het doen doorwerken van de herziene Europese Duurzaamheidstrategie naar zowel verschillende Europese beleidsterreinen als naar nationaal niveau;

• Inventariseren van ideeën en bepalen van de concrete inzet bij voorstellen van de Europese Commissie om de milieu-rapportageverplichtingen van de lidstaten te stroomlijnen;

• Uitvoeren en actualiseren van de Europese milieuagenda, om een sterke positie in de Europese besluitvorming te krijgen bij de prioritaire dossiers luchtkwaliteit, Lissabonstrategie, klimaat, biodiversiteit en REACH;

• Evalueren en eventueel aanpassen van de gekozen werkwijze waarbij de andere overheden zo vroeg mogelijk betrokken worden bij de Europese dossiers.

Doelgroepen

Beleidsmakers en bestuurders van andere overheden en internationale organisaties. Bij de subsidieregelingen zijn staten, volkenrechtelijke organisaties en rechtspersonen specifieke doelgroepen.

Prestatie-indicatoren

Voor de internationale milieudiplomatie zijn geen zinvolle effectindicatoren beschikbaar. Internationaal wordt wel gewerkt aan het ontwikkelen van verbeterde allocatie methoden voor middelen, inclusief zinvolle effectindicatoren.

Basiswaarden

n.v.t.

Streefwaarden

n.v.t.

Planning

Zowel de uitvoering van de subsidieregelingen, als de internationale onderhandelingen, vormen een continu proces.

Verwijzingen beleidsstukken

De Europese en mondiale milieuagenda's zullen in het najaar aan de Tweede Kamer gezonden worden, en dan digitaal beschikbaar komen.

10.2.3. Gecoördineerd milieubeleid voor industrie en MKB

Motivering

Om ervoor te zorgen dat elf specifieke industrietakken voldoen aan de voor 2010 afgesproken milieutaakstellingen, waarbij tevens milieuwinst in de productie- en consumptieketens wordt gerealiseerd.

Instrumenten

• Wet- en regelgeving: milieuvergunning bevoegd gezag, Nederlandse Emissierichtlijn (NeR), Oplosmiddelenbesluit (VOS), Besluit Emissie Eisen Stookinstallaties, Wm (hoofdstuk 16 emissiehandel), Besluit milieuverslaglegging, wet- en regelgeving m.b.t. bodembescherming, externe veiligheid en geluid;

• Subsidies: SMOM-subsidies, met daarin een gedeelte voor duurzame bedrijfsvoering;

• Fiscale maatregelen: VAMIL;

• Voorlichting: facilitering via FO-Industrie en via internetsite (onder andere Duurzaam Inkopen);

• Kennisoverdracht en -ontwikkeling: handboeken met milieumaatregelen; inkoopcriteria;

• Bestuurlijk overleg en de resultaten daarvan: elf convenanten (met eenmaal per vier jaar een bedrijfsmilieuplan en jaarlijkse rapportages over voortgang); flankerend beleid hout.

Prestaties

• Brief uitbrengen aan de Tweede Kamer over de toekomst van het Doelgroepenbeleid Industrie;

• Brief uitbrengen aan de Tweede Kamer over de stand van zaken en de ambities m.b.t. duurzame bedrijfsvoering door het Rijk en andere overheden;

• Uitvoering volgen van de milieuconvenanten met de industrie;

• Vertalen van EU-BREF-documenten naar nationale regelgeving, onder andere voor reductie van het broeikasgas lachgas (reservemaatregel Kyoto);

• Opzetten indicatorenplatform ter stimulering van innovatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen bij bedrijven;

• Inbedden van de uitvoering van een certificatiesystematiek voor duurzaam geproduceerd hout en inkopers bekend maken met inkoopcriteria voor hout.

Doelgroepen

Elf industriële sectoren, midden- en kleinbedrijf, overheden en NGO's

Prestatie-indicatoren

• De jaarlijkse emissieontwikkeling voor een groot aantal stoffen die in de IMT zijn opgenomen (bedrijven rapporteren, gesommeerd geeft dit een landelijk beeld);

• De mate waarin bedrijven procesafspraken nakomen (opstellen bedrijfsmilieuplannen, jaarlijks rapporteren over voortgang);

• Voor het onderwerp «Duurzaam produceren» zijn geen prestatie-indicatoren te formuleren. Dit is een steeds voortgaande activiteit om productieprocessen duurzamer te maken, waarin gaandeweg ook accenten kunnen verschuiven. Gelet hierop zijn ook geen basis- of streefwaarden met een daarvan afgeleide planning te bepalen. Wel zullen indicatoren worden ontwikkeld waarmee bedrijven ten opzichte van elkaar kunnen worden gerangschikt voor wat betreft de mate van duurzaamheid van hun processen. Voor sommige onderdelen, zoals hout, wordt in een beoordelingsrichtlijn vastgelegd wat duurzaam is.

Basiswaarden