Het advies van de Raad van State wordt niet openbaar gemaakt, omdat het zonder meer instemmend luidt, dan wel uitsluitend opmerkingen van redactionele aard bevat (artikel 25a, vierde lid, onderdeel b, van de Wet op de Raad van State).

INHOUDSOPGAVE blz.

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken voor het jaar 2006 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2006. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2006.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2006 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenaamde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2 (agentschappen)

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten en kapitaaluitgaven en ontvangsten van de agentschappen SenterNovem, EVD, Octrooicentrum Nederland en Telecom voor het jaar 2006 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B van deze memorie van toelichting.

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. LEESWIJZER

De leeswijzer gaat in op de volgende onderwerpen:

1. Nieuwe opzet beleidsartikelen

2. Aanpassing begrotingsstructuur

3. Overzichtsconstructie nota Ruimte: Zuidoost-Brabant/Noord-Limburg

4. Resultaatverantwoordelijkheid versus systeemverantwoordelijkheid

5. Toerekening van apparaatsuitgaven aan de beleidsartikelen

6. Afwijkingen van de rijksbegrotingsvoorschriften

1. Nieuwe opzet beleidsartikelen

N.a.v. de VBTB-evaluatie die met de Tweede Kamer is besproken, is besloten de opzet van de beleidsartikelen in de begroting 2006 zodanig aan te passen dat:

• de leesbaarheid en inzichtelijkheid groter wordt,

• de vormgeving van de EZ-begroting en andere begrotingen meer overeenkomt,

• het VBTB-gehalte van de EZ-begroting groter wordt en

• de begroting geringer van omvang wordt.

Tevens is in bijlage 6 n.a.v. een verzoek van de Tweede Kamer een overzicht opgenomen met de kerngegevens van EZ.

2. Aanpassing begrotingsstructuur

De begroting is een weerspiegeling van het beleid. Het beleid is dynamisch en wordt aangepast op grond van nieuwe inzichten en prioriteitstellingen en/of gewijzigde externe omstandigheden. De begroting 2006 bevat de volgende wijzigingen in begrotingsstructuur.

• De instrumenten voor het aantrekken van buitenlandse bedrijven worden samengevoegd in de nieuwe operationele doelstelling «Investeringen van buitenlandse bedrijven bevorderen» in artikel 5 van de EZ-begroting (Internationale economische betrekkingen). In de tabellen «Budgettaire gevolgen van beleid» die zijn opgenomen in de beleidsartikelen 3 en 5, zijn ten behoeve van de meerjarige inzichtelijkheid de verplichtingenbudgetten voor de jaren 2004 en 2005 ook herrekend naar de nieuwe structuur. In de verdiepingsbijlage wordt voor de jaren 2004 en 2005 voor de volledigheid aangesloten bij de desbetreffende formele begrotingen.

• De algemene beleidsdoelstelling van artikel 8 van de EZ-begroting (Economische analyses en prognoses) wordt niet uitgesplitst in operationele doelstellingen, omdat dit geen extra informatie toevoegt.

• Artikel 9 (Voorzien in maatschappelijke behoefte aan statistieken) wordt voorzien van één in plaats van meerdere operationele doelstellingen, om zo kernachtiger weer te geven waar het CBS voor staat.

3. Overzichtsconstructie nota Ruimte: Zuidoost-Brabant/Noord-Limburg

In de nota Ruimte is geconcludeerd dat in met name vier regio's in Nederland het beleid van de ministeries van V&W, VROM, LNV en EZ zeer nauw met elkaar verbonden is. Het kabinet heeft daarom besloten voor elk van deze gebieden een coördinerend bewindspersoon aan te stellen. Dit komt de integrale besluitvorming en effectiviteit van beleid ten goede. Om de reikwijdte van die coördinerende verantwoordelijkheid aan te geven, wordt in de respectievelijke begrotingen van deze vier ministeries een overzichtsconstructie opgenomen met daarin de voor de betreffende regio te nemen besluiten, de primaire verantwoordelijkheidsverdeling en de relatie met de verschillende begrotingen. Bijlage 7 bevat het overzicht van de coördinerende verantwoordelijkheid van de staatssecretaris van Economische Zaken voor de regio Zuidoost-Brabant/Noord-Limburg.

4. Resultaatverantwoordelijkheid versus systeemverantwoordelijkheid

De Minister van Economische Zaken is verantwoordelijk voor het scheppen van voorwaarden voor het realiseren van duurzame economische groei. Voor een goede werking van de economie is het nodig dat private partijen binnen bepaalde randvoorwaarden hun gang kunnen gaan. EZ tracht deze randvoorwaarden te borgen als een katalysator die de (potentiële) economische groei een impuls moet geven. Op het gebied van marktwerking, kennis- en innovatiebeleid, ondernemingsklimaat, ICT en telecom en het economische buitenlandbeleid is EZ echter slechts één van de relevante partijen. Ook worden ontwikkelingen op die gebieden voortdurend door externe factoren beïnvloed. De eigen sturing op de mate van doelbereik wordt hierdoor beperkt. Gelet op het voorwaardenscheppende karakter van het beleid, is sprake van een systeemverantwoordelijkheid voor de Minister van EZ.

5. Toerekening van apparaatsuitgaven aan de beleidsartikelen

De personele uitgaven van het kernministerie EZ die direct verband houden met beleidsuitgaven worden verbijzonderd naar de betreffende artikelen. De personele uitgaven voor de Directoraten-Generaal die onder het kernministerie vallen, zijn geraamd bij de beleidsartikelen 1 tot en met 5, alsmede beleidsartikel 10. De personele uitgaven zijn geraamd op basis van de formatie en de gemiddelde loonsom. Als verdeelsleutel is het aantal formatieplaatsen per beleidsartikel gehanteerd.

De in dit opzicht als indirect te beschouwen personele uitgaven van het kernministerie (algemene leiding, stafdirecties) worden geraamd op artikel 21 Algemeen. De materiële uitgaven van het kernministerie en de overige apparaatsuitgaven worden eveneens geraamd op artikel 21 Algemeen. Er vindt geen toerekening van deze uitgaven aan de beleidsartikelen plaats.

Voor de diensten van EZ (SodM en CPB) geldt dat de integrale apparaatsuitgaven geraamd zijn op de betreffende beleidsartikelen (respectievelijk de artikelen 4 en 8). De apparaatsuitgaven voor het ZBO NMa zijn geraamd op artikel 1.De bijdragen aan de (EZ-) ZBO's CBS en OPTA zijn geraamd op respectievelijk artikel 9 en artikel 10.

De paragrafen inzake de diensten die een baten-lasten stelsel voeren (SenterNovem, EVD, Octrooicentrum Nederland en Agentschap Telecom)geven inzicht in de begroting van baten en lasten en de kasstroom van deze diensten. De opdrachtbudgetten worden geraamd op de beleidsmatig daarvoor in aanmerking komende artikelen

6. Afwijkingen van de rijksbegrotingsvoorschriften

In afwijking van de voorschriften specificeert EZ bij de beleidsartikelen de verplichtingenramingen in plaats van de uitgavenramingen, omdat de verplichtingenramingen het meeste inzicht geven in het actuele beleid. Beleidsbeslissingen, zoals het introduceren of het beëindigen van subsidieregelingen, zijn in de verplichtingenramingen immers direct traceerbaar. Vanwege de doorlooptijden en betalingsschema's van subsidies, bieden de uitgavenramingen in dat opzicht minder informatie. Overigens bevat de verdiepingsbijlage wel een specificatie van de uitgavenramingen naar operationeel doel.

Daarnaast zijn de bedragen in de budgettaire paragraaf van de beleidsartikelen uit oogpunt van presentatie uitgedrukt in miljoenen, in plaats van in duizenden.

2. HET BELEID

2.1 Beleidsagenda

Samenvatting

• Herstel van vertrouwen in de Nederlandse economie is cruciaal. Nederland moet zich hervinden na een zeer lange periode van economische neergang. De vooruitzichten zijn daarbij voor het eerst deze kabinetsperiode verbeterd. Om onze welvaart duurzaam op peil te houden, werkt het kabinet aan het vergroten van het groeivermogen en de Nederlandse concurrentiekracht. Daarom worden de overheidsfinanciën op orde gebracht en zijn belangrijke hervormingen in gang gezet.

• De Nederlandse hervormingen zijn in lijn met de Europese ambities om de groei en werkgelegenheid in de Unie te vergroten. Ook Europese hervormingen zijn cruciaal. Bijvoorbeeld de totstandkoming van de Dienstenrichtlijn, betere EU-regelgeving en een sterk 7e Kaderprogramma voor Technologieontwikkeling.

• Nederland is gebaat bij economische integratie, zowel binnen de Unie als in het kader van de WTO. De afgelopen decennia heeft dit tot een toename van de welvaart in Nederland, en heel Europa, geleid.

• Het kabinet werkt, in lijn met de EU-ambities, langs drie sporen om de Nederlandse economie weer op topniveau te laten meedoen: ten eerste door het stimuleren van concurrentie, ten tweede door het bevorderen van vernieuwing en innovatie en ten derde door het versterken van ondernemerschap en ons ondernemingsklimaat.

• Een sleutelopgave hierbij is de overgang naar een meer duurzame economie, onder meer door verdere ontkoppeling van economische groei en de effecten hiervan op het milieu. Hiertoe wordt o.a. een deel van de aardgasmeevallers (€ 250 mln.) ingezet voor energiebesparing, schoon fossiel (CO₂-opslag) en hernieuwbare energiebronnen (waaronder innovatieve biobrandstoffen).

• In 2006 draait het om de uitvoering: van denken naar doen. Om de concurrentie te bevorderen (1) richt het kabinet de Consumentenautoriteit op en worden de bevoegdheden van de NMa uitgebreid. Door de splitsing van de energiebedrijven wordt de concurrentie verhoogd tussen energieproducenten. Ook streven we naar een betere werkende elektriciteitsmarkt in Noordwest-Europa.

• Het kabinet investeert in de kenniseconomie (2). Zo gaat voortaan een hoger percentage van de aardgasmeevallers in het FES (ca. 50%) naar innovatie, kennis en onderwijs. Ook gaat een deel van de extra gelden naar het stimuleren van innovatie op sleutelgebieden. Er komt een blijvend programma voor innovatievouchers en er wordt ingezet op een betere benutting van ICT.

• Verbetering van het ondernemingsklimaat (3) wordt bereikt door meer aandacht voor ondernemerschap in het onderwijs, een efficiëntere verlening van vergunningen, een overheid die meer elektronisch regelt en minder via papier en meer aandacht voor het belang van het MKB (o.a. door een toegankelijker financiering) en de industrie. Tevens wordt uitwerking gegeven aan 6 gebiedsgerichte economische programma's.

• Door een vergaande modernisering worden de financiële instrumenten van EZ voor ondernemers beter toegankelijk en bruikbaar.

1. Inleiding

De huidige economische situatie

De lange periode van conjuncturele neergang heeft de onvolkomenheden in de Nederlandse economie blootgelegd. Onderstaande cijfers illustreren het achterblijvende groeivermogen in een Europees perspectief. Vooral de lage arbeidsproductiviteitsgroei is een reden tot zorg.1

BBP-groei en arbeidsproductiviteitsgroei Nederland in Europees perspectief

De Nederlandse economie heeft, net als andere economieën, te maken gehad met schokken op de olie-, valuta- en vermogensmarkten van uitzonderlijke omvang. Vanwege het open karakter van onze economie vraagt dit het uiterste van ons aanpassingsvermogen. Onze concurrentiepositie is echter verslechterd als gevolg van een relatief sterke stijging van de arbeidskosten.2 Daarnaast hebben onder meer de mutaties in de pensioenpremies het effect van de vermogensschokken op de conjunctuurcyclus versterkt. De huidige lage groei is niet alleen een korte termijn probleem. Het structurele groeivermogen van de Nederlandse economie is teruggevallen van bijna 3% per jaar midden jaren '90 tot slechts iets meer dan 2% voor de periode 2004–2007. De vooruitzichten voor 2006 zijn overigens na een lange periode van neergang en na ingrijpende hervormingen voor het eerst weer beter.

Met name demografische en maatschappelijke ontwikkelingen zetten druk op de Nederlandse economie. Vrouwen en mannen worden nu gemiddeld 81 en 76 jaar oud en de levensverwachting neemt nog verder toe.3 Dit brengt extra kosten met zich mee, bijvoorbeeld voor de AOW en de zorg. Dit kunnen we alleen betalen als we zorgen voor een flexibele en vernieuwende economie waar mensen meer en langer willen werken. Bovendien vragen individualisering en een hoger gemiddeld opleidings-niveau – mensen willen in staat zijn zelf keuzes te kunnen maken – om modernisering van de sociale zekerheid, onderwijs en zorg.

Herstel van de Nederlandse economie

Onze concurrentiekracht en groeivermogen moeten groter om onze welvaart duurzaam op peil te houden. Het kabinet richt zich daarom op verhoging van de arbeidsparticipatie en de arbeidsproductiviteit. Om meer mensen aan het werk te helpen wordt gewerkt aan loonkostenmatiging en hervorming van de sociale zekerheid. Om de productiviteit te bevorderen is op het gebied van regeldruk, belastingen en innovatie op voortvarende wijze beleid in gang gezet.

In 2006 draait het bovenal om de invoering van de ingezette hervormingen. Op diverse terreinen (o.a. aanpak strijdige regels, verlaging vennootschapsbelasting, meer investeringen in innovatie) zijn al resultaten merkbaar, waar ondernemers direct van profiteren. Andere resultaten van kabinetsbeleid zijn niet altijd direct zichtbaar; structurele hervormingen gaan immers vaak gepaard met een zekere leveringstijd. Herstel van vertrouwen in de Nederlandse economie is een belangrijke voorwaarde voor economisch herstel. Internationale instellingen als de OESO en het IMF spreken overigens waardering uit voor de ingezette hervormingen. Deze maken de Nederlandse economie over langere termijn sterker. Met deze hervormingen wordt dan ook een belangrijke basis gelegd voor een voortzetting van onze welvaartsgroei.

Ook Europees is versterking van het groeivermogen topprioriteit

Versterking van het Europees groeivermogen is ook door de Commissie Barroso tot topprioriteit uitgeroepen. Burgers en bedrijven in Europa profiteren sterk van de economische en monetaire integratie (zie ook § 2.1): eenvoudiger zaken doen over de grens, meer investeringen, meer banen. De consument heeft voordeel van de Europese marktopening door bijvoorbeeld lagere prijzen bij telefonie en vliegtickets. Ongeveer 25% van het BBP per capita in Nederland kan worden toegeschreven aan de Europese integratie en de internationale handelsliberalisatie die tussen 1950–2000 plaatsvond.1 Zo dragen het Europees mededingingsbeleid, het staatssteunkader, de monetaire unie en de vrijheid van kapitaal, goederen, diensten en personen bij aan een sterke Europese en Nederlandse economie. Nederland profiteert vanwege zijn open economie in sterke mate van de Europese vrije markt: 80% van de Nederlandse goederenexport gaat naar EU-landen. Echter, zonder aanvullende hervormingen zal volgens recent onderzoek van de OESO de Europese welvaartsachterstand ten opzichte van de Verenigde Staten oplopen van 30 tot 37,5% in 2020 en zelfs tot 47,5% in 2030.2 Elke lidstaat maakt daarom, in aanvulling op het Communautair Lissabon-programma, een Nationaal Hervormingsprogramma met de noodzakelijke hervormingen op nationaal niveau. Zo wordt op zowel nationaal als Europees niveau gewerkt aan de modernisering van de economie. Daarbij kunnen lidstaten van elkaar leren (zie box 1).

Box 1: Best-practices in Europa3

De EU streeft met de Lissabonstrategie naar het verbeteren van de economische prestaties in Europa. Het inkomen per hoofd van de bevolking in de EU-15 blijft ongeveer 30% – en in de EU-25 ruim 35% – achter bij het inkomen per hoofd van de bevolking in de VS.4 Voor Nederland wordt dit verklaard door een verschil in het aantal gewerkte uren. Binnen de EU zijn er grote verschillen die zijn te herleiden naar de componenten waaruit het inkomen per hoofd van de bevolking is opgebouwd:1

• De arbeidsparticipatie in personen ligt het hoogst in de Scandinavische lidstaten, Nederland en het VK. In deze landen ligt de arbeidsparticipatie gemiddeld 15%-punt hoger dan in Italië en België.

• Het aantal gewerkte uren per werknemer per jaar ligt hoog in o.a. Spanje en de nieuwe lidstaten.

• De arbeidsproductiviteit per uur ligt het hoogst in de landen van Noordwest Europa. Deze blijft sterk achter in de nieuwe lidstaten. Wel laten de nieuwe lidstaten een hoge groei van de arbeidsproductiviteit zien, omdat er een inhaalslag plaatsvindt ten opzichte van de EU-15. Ook de Scandinavische lidstaten hebben de laatste jaren een relatief hoge arbeidsproductiviteitsgroei.

Op het gebied van arbeidsproductiviteit vallen onder andere de volgende voorbeelden op de beleidsterreinen innovatie, ondernemerschap en de administratieve lasten op:

• Finland en Zweden zijn voorlopers op het gebied van kenniseconomie. Zij geven resp. 3.5% en 4.3% van het BBP uit aan onderzoek en ontwikkeling.2 Deze uitgaven liggen ruim boven het EU-15 gemiddelde van 2%. Tweederde van de onderzoeksinvesteringen in Finland zijn afkomstig uit het bedrijfsleven. Zie voor een beeld van de Nederlandse score op het terrein van de kenniseconomie en de ambities van het kabinet de recente verkenning van het Kabinet rond de zogenaamde Kennisinvesteringsquote (TK 2004–2005, 27 406, nr. 52).

• Het VK en Finland zijn aantrekkelijke landen voor startende ondernemers. Ook Ierland en Spanje laten veel vooruitgang zien m.b.t. het creëren van een aantrekkelijk klimaat voor starters, bijvoorbeeld door het bevorderen van het aanbod van venture capital, het opnemen van ondernemerschap als verplicht onderdeel van het secundair onderwijsprogramma en aanpassing van administratieve regelingen en het faillissementsrecht.3

• De regeldruk voor bedrijven is het laagst in het VK en de Scandinavische landen. Meerdere lidstaten, waaronder Nederland, zetten zich actief in op het gebied van verlaging van de administratieve lastendruk.4

De overgang naar een duurzame economie

Samen met de versterking van de concurrentiekracht en het groeivermogen is de sleutelopgave in de tweede helft van deze kabinetsperiode het versterken van de duurzame kanten van onze economie. Zo vragen enkele hardnekkige milieuproblemen (klimaatverandering en slechte luchtkwaliteit) om meer aandacht in het economisch beleid.5 Een deel van de aardgasmeevallers wordt hiertoe ingezet. Zo is een forse impuls van € 250 mln. beschikbaar voor energiebesparing, schoon fossiel (CO₂-opslag) en hernieuwbare energiebronnen (waaronder innovatieve biobrandstoffen). Hiermee wordt de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en de uitstoot van broeikasgassen verder beperkt. Daarbij is sprake van een koppeling met de besluitvorming over het openhouden van de kerncentrale Borssele, die eind van dit jaar moet worden afgerond. Beoogd wordt het klimaatvoordeel – beperking van CO₂-uitstoot – van het openhouden van Borssele te verdubbelen. Als onderdeel van deze besluitvorming voert het kabinet gesprekken met energiebedrijven over een substantiële bijdrage van hun kant.

EZ trekt bij dit soort trajecten nauw op met onder meer het ministerie van VROM. Lange termijn doelen worden daarbij gekoppeld aan innovatiebeleid en kansen voor het bedrijfsleven. Zo steunt EZ de ontwikkeling van tuinbouwkassen die energie opleveren in plaats van gebruiken. Een ander voorbeeld betreft het stimuleren van witte biotechnologie om gebruik van chemicaliën in de industrie terug te dringen. Dergelijke innovaties dragen niet alleen bij aan de oplossing van milieuproblemen, ze versterken tevens onze concurrentiepositie. Nederland moet hier zijn goede reputatie de komende periode verzilveren.

Het Energierapport 2005 (zie box 2) gaat uitgebreid in op de grote opgave voor de klimaatdoelstellingen, en met name het doorbreken van de toename van het energiegebruik. De grote geïndustrialiseerde landen zullen samen moeten werken met de (snelgroeiende) ontwikkelingslanden.

Box 2: Selectie van acties uit het Energierapport 2005

• Om de voorzieningszekerheid van energie te verhogen is op Nederlands initiatief o.a. een EU-OPEC dialoog gestart.

• Het EU-emissiehandelssysteem is het meest kosteneffectieve instrument om emissies terug te dringen. Dit systeem wordt efficiënter gemaakt door harmonisatie van regels en een transparanter toewijzingproces.

• Het kabinet zet in op verhoging van de energiebesparing naar 1,5%. Maatregelen hiervoor zijn o.a.: de mogelijke invoering van een verhandelbaar energiebesparingcertificaat; normen voor de energie-efficiency van elektrische apparaten; mogelijke introductie van «slimme» meters waardoor meer inzicht in energieverbruik ontstaat; een verdere normstelling voor personenwagens en bestelwagens en een groot aantal andere verkeersmaatregelen.

• De Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie-regeling (MEP) wordt ingezet om het doel van 9% duurzame elektriciteit in 2010 mogelijk te maken. De budgettaire beheersbaarheid en een stabiel investeringsklimaat wordt gewaarborgd door nieuwe maatregelen.

• Het kabinet wil de positie van Nederland als gasland uitbouwen. Nederland wil nog meer een knooppunt in de internationale gashandel worden o.a. ten aanzien van Liquid Natural Gas (LNG).

Een betrokken overheid die bedrijven laat excelleren

Om het Nederlandse vestigingsklimaat te verbeteren, neemt het kabinet maatregelen voor een excellent ondernemingsklimaat. Onder meer door ondernemerschap in het onderwijs te bevorderen, innovatieve starters te stimuleren, financieringsmogelijkheden te verbeteren en knelpunten in regelgeving waar mogelijk weg te nemen. Ook krijgt de voor onze economie belangrijke industriële sector meer aandacht volgens de in de Industriebrief geschetste lijnen.

Om ondernemers beter te bedienen, moderniseert EZ zijn financiële instrumenten (de zgn. herijking).1 Ervaringen van ondernemers en buitenlandse ervaringen (o.a. Finland) zijn hierbij leidend. Deze herijking is ook één van de resultaten van de takenanalyse die EZ heeft uitgevoerd in het kader van het Programma Andere Overheid (PAO).

Voor alle ondernemers ontstaat een basispakket van voorlichting/advies en voor eenvoudiger toegang tot de kapitaalmarkt. Daarbovenop ondersteunt EZ topprestaties met het programmatisch pakket. Ondernemers en regio's die durf tonen en dit goed uitwerken kunnen rekenen op ondersteuning. De kernelementen in de vernieuwing van het instrumentarium zijn: minder regelingen (zie figuur), maatwerk voor ondernemers, minder en beter ingerichte loketten (met duidelijke aanspreekpunten voor bijvoorbeeld de industrie), omzetting van subsidies in kredieten, concentratie van instrumenten op voor de Nederlandse economie kansrijke gebieden en meer vrijheid voor de uitvoering (m.n. SenterNovem en EVD).

Het EZ-instrumentarium: forse reductie van het aantal regelingen

De invoering van het vernieuwde instrumentarium is zomer 2005 gestart. Zo is een centraal loket ingericht van SenterNovem, EVD en Octrooicentrum Nederland.

2. De drie centrale doelen van het EZ beleid

Er zijn drie hoofddoelen om de economie een impuls te geven:1

1) het bevorderen van concurrentie

2) het stimuleren van vernieuwing en innovatie

3) het versterken van het ondernemingsklimaat en ondernemerschap

Hieronder volgt per doelstelling een selectie van de belangrijkste acties.

Bevorderen van concurrentie

Bij het bevorderen van de concurrentie gaat de aandacht in 2006 vooral uit naar:

a. Interne markt (EU) en het WTO onderhandelingsproces

b. bevorderen van de concurrentie op (semi-publieke) markten

c. een sterkere consumentenbescherming

a. Interne markt en het WTO onderhandelingsproces

De interne markt heeft de Europese Unie veel welvaart gebracht (zie box 3), maar is nog niet af. Zo bestaan op de Europese dienstenmarkt nog altijd te veel belemmeringen. Het daadwerkelijk realiseren van een goed functionerende interne markt voor diensten zal de EU naar schatting een welvaartsstijging van tussen de 0,6 en 1,8% BNP (37–110 miljard euro) opleveren en minimaal 600 000 banen. De consument profiteert bovendien van lagere prijzen door de toegenomen concurrentie.1 Nederland heeft, met een grote en naar buiten gerichte dienstensector, veel baat bij de totstandbrenging van een effectieve dienstenrichtlijn. Daartoe moet het«land van oorsprongbeginsel» behouden blijven.2 Wel moet de reikwijdte van het beginsel nog preciezer worden afgebakend.

Box 3: Nederland gebaat bij Europese economische integratie

In de eerste tien jaar (1992–2002) heeft de interne markt, tezamen met de liberalisering van netwerksectoren, Europa 2,5 miljoen banen en een extra welvaartsstijging van 1,8% (165 miljard euro in 2002) opgeleverd.3 Ook de vorming van de Economische en Monetaire Unie, met als meest tastbare onderdeel de invoering van de euro, brengt Europa welvaartswinst. De invoering heeft geleid tot 10% extra groei van de buitenlandse handel van de landen in het eurogebied (zowel onderling als met derde landen).4 Nederland is één van de grootste winnaars met 17% extra groei van de handel. Met de toetreding van tien nieuwe Lidstaten in 2004 telt de EU nu 450 miljoen consumenten. Ook daar profiteert Nederland van: onze export naar de tien nieuwe lidstaten is in 2004 met 23% gestegen.

WTO

De globalisering biedt de Nederlandse economie kansen en bedreigingen (zie box 4). Het kabinet maakt zich hard voor een constructieve en ambitieuze inzet van de EU in de finale fase van het WTO-onderhandelingsproces. Volledige liberalisatie van de wereldhandel kan leiden tot € 650 miljard winst voor de wereldeconomie. Ook hier zijn de baten voor Nederland als handelsland extra hoog: volledige liberalisatie leidt tot een groei van 1,2% van de wereldeconomie en het Nederlandse bruto binnenlands product zou met 2% stijgen.5 Beschermende maatregelen leiden nog te vaak tot meer kosten voor handel en consument dan baten voor beschermde producenten. Dit werd onlangs nog geïllustreerd door de kwestie rond Chinees textiel.

Het streven is afronding van de WTO-Doha-Ronde eind 2006. De basis daarvoor wordt gelegd tijdens de Ministeriële WTO-conferentie in Hongkong (13–18 december 2005). Voor Nederland is vergaande handelsliberalisering een belangrijke doelstelling in de onderhandelingen. Voor landbouwproducten betekent dit tariefverlaging, afschaffing van exportsubsidies en disciplinering van interne steun. Bij industriegoederen gaat het vooral om tariefreductie, bij diensten om het scheppen van markttoegang. Andere doelstellingen zijn een akkoord over handelsfacilitatie en versterking van de WTO-disciplines voor o.a. antidumping. Daarbij moet recht worden gedaan aan de specifieke belangen van ontwikkelingslanden, vooral via het scheppen van toegang tot ontwikkelde markten. Deze doelen worden nagestreefd via actieve inbreng in overleg op verschillende niveaus met EU- en WTO-partners. Ook wordt regelmatig overleg gevoerd met«stakeholders» als het Nederlandse bedrijfsleven en non-gouvernementele organisaties (NGO's).

Box 4: Globalisering en verplaatsing van bedrijfsactiviteiten

Veel bedrijven in Nederland hebben te maken met scherpere concurrentie van spelers over de hele wereld. Dat dwingt bedrijven tot het maken van keuzes, waarbij kostenreductie én het inspelen op nieuwe afzetmarkten vaak centraal staan. Veel bedrijven hebben hier alert op gereageerd en hun concurrentiepositie weten te versterken.

Uit onderzoek komt naar voren dat er geenszins sprake is van massale verplaatsing van bedrijfsactiviteiten naar het buitenland.1 Verplaatsing vindt vooral plaats naar Midden- en Oost-Europa (52%) en in iets geringere mate naar West- en Zuid-Europa (42%). China (16%) en India (11%) zijn in toenemende mate bestemmingen. Als een doorslaggevende reden voor verplaatsing noemt het merendeel van de bedrijven (62%) kostenbesparingen.

Tevens blijkt dat verplaatsing naar het buitenland geen belangrijke bepalende factor is in de werkgelegenheidsontwikkeling. Ongeveer 1 à 1,5% van banen die verdwijnen als onderdeel van de dynamiek op de arbeidsmarkt is direct aan verplaatsing toe te rekenen (hoeveel banen er ontstaan door globalisering is niet gemeten). Dat neemt niet weg dat de gevolgen voor direct betrokkenen vaak ingrijpend zijn. Juist daarom is het van belang dat de flexibiliteit en het aanpassingsvermogen van de Nederlandse economie hoog is, zodat de betrokken medewerkers die hun baan verliezen snel elders aan de slag kunnen.

Verplaatsing van bedrijfsactiviteiten versterkt op lange termijn de concurrentiepositie van bedrijven en vormt hiermee een kans voor veel bedrijven. Productiefactoren worden voor andere, meer productieve zaken ingezet en verhogen op die manier de welvaart in ons land. Voorkomen moet echter worden dat knelpunten in het Nederlandse ondernemingsklimaat leiden tot verplaatsing. Daarom vindt in 2006 onderzoek plaats naar de motieven van bedrijven om zich ergens te vestigen. Een aantrekkelijk ondernemingsklimaat is een voorwaarde voor het behouden en aantrekken van bedrijvigheid in Nederland.

b. Bevorderen van concurrentie op (semi-publieke) markten

Een sterke markt vraagt om een sterke overheid, die optreedt waar nodig. Een krachtige economie kan ook alleen maar bestaan bij een goed functionerende rechtsorde. Het waarborgen van publieke belangen staat centraal in het ordeningsbeleid van het Kabinet. Dit is ook conform de recente aanbevelingen van een commissie o.l.v. Prof. Teulings.

Tegelijkertijd is meer dynamiek noodzakelijk in de (publieke) dienstverlening zodat de burger beter bediend kan worden, bijvoorbeeld in de zorg, onderwijs, wonen en bij juridische of financiële dienstverlening.

• Versterking toezicht: de effecten van het toezicht op de mededinging zijn groot. Zo ligt het economische effect van het mededingingstoezicht in de periode 2002–2004 rond de € 900 miljoen.2 Om dit effect te vergroten, realiseert EZ in 2006 een versterking van bevoegdheden en sanctiemogelijkheden van de NMa.

• Herziening aanbestedingsbeleid: er komt een kenniscentrum om aanbestedende diensten te ondersteunen (PIANOo, start september 2005) en een uniform juridisch kader voor alle overheidsopdrachten (treedt 2007 in werking).

• Grondroerders: het kabinet wil ongelukken met kabels en leidingen (o.a. elektra, telecom, gas, water) bij graafwerkzaamheden voorkomen. In 2006 wordt daartoe de zogenaamde Grondroerdersregeling aan de Tweede Kamer voorgelegd.

In box 5 staan de belangrijke acties in 2006 voor de netwerksectoren waar EZ voor verantwoordelijk is.

Box 5: Bevorderen van concurrentie in netwerksectoren

Energiesector:

• Splitsing energiebedrijven: in 2006 zal het wetsvoorstel tot splitsing van de energiebedrijven worden behandeld. EZ beoogt hiermee de distributie te splitsen van de productie, handel en levering en een efficiënte werking van de markt verder te bevorderen.

• Gas- en elektriciteitsmarkt in Noordwest-Europa: op initiatief van EZ wordt gewerkt aan het slechten van handelsbarrières. In 2006 worden de afspraken uit het Memorandum of Understanding met België uitgewerkt. Daarnaast hebben de ministers van de Benelux, Duitsland, Frankrijk afgesproken dat er in werkgroepverband met netbeheerders en toezichthouders concrete uitwerking wordt gegeven aan het oplossen van grensoverschrijdende knelpunten op de energiemarkt (interconnectie en leveringszekerheid).

• Duurzame energie en energiebesparing: besloten is bepaalde investeringen in duurzame energie (bijvoorbeeld windmolens op zee) die in het kader van de MEP plaatsvinden te financieren uit het Fes (in totaal € 1 mld). Tezamen met de € 2 mld op de Rijksbegroting leidt dit tot stabilisering van het afnemerstarief voor elektriciteit per aansluiting voor de burger. Het energiebeleid blijft onverminderd gericht op een verduurzaming van de energiehuishouding. Zo wordt het energiebesparingsbeleid geïntensiveerd om een besparing van 1,5% te bereiken vanaf 2012. Dit vraagt om een forse inzet van betrokkenen en versterkte handhaving van maatregelen (maximum snelheden, energieprestatienormen). Ook wordt gewerkt aan een systeem van verhandelbare energiebesparingcertificaten. Om ervaring op te doen met windenergie op zee wordt de ontwikkeling en exploitatie van het Near Shore Windpark in Egmond gesteund met een bijdrage van € 27 mln.

Telecomsector:

• Digitale radio en TV: voorjaar 2006 vindt de uitgifte van digitale radiofrequenties (TDAB) voor commerciële radio plaats. Dit maakt een breder aanbod en aanvullende diensten voor de burger mogelijk. Het proces van omschakeling van analoge naar digitale ethertelevisie (DVBT) wordt voortgezet.

• Frequentiebeleid: belangrijke uitgangspunten voor de nieuwe Nota frequentiebeleid (najaar 2005) zijn minder gebruik van vergunningen en meer ruimte voor innovatie.

• Nummerbeleid: het nummerplan voor telefoon- en ISDN-diensten wordt gewijzigd om ervoor te zorgen dat er altijd voldoende en adequate nummers beschikbaar zijn. Tevens wordt het toezicht op informatienummers versterkt om onduidelijkheid over tarieven, zoals bij dialers1, adequaat aan te kunnen pakken.

• Internet domeinnamen: er vindt uitwerking plaats van de afspraken tussen EZ en de SIDN, – de beheerder van het «.nl» domein – om soevereiniteit en continuïteit van het «.nl» domein te waarborgen

Postsector:

• Nieuwe postwet: als sluitstuk van de liberalisering van de postmarkt wordt in 2006 gestreefd naar de behandeling van de nieuwe postwet. Dit moet leiden tot meer keuzemogelijkheden, lagere prijzen en betere kwaliteit van postdiensten.

c. Betere bescherming van de consument

Het kabinet zet in op versterking van de positie van de consument.

• De Consumentenautoriteit wordt in 2006 operationeel en gaat toezicht houden op de naleving door bedrijven van regels ter bescherming van consumenten. De Consumentenautoriteit zal nauw samenwerken met bestaande markttoezichthouders als NMa en AFM en is het aanspreekpunt voor grensoverschrijdende consumentenzaken.

• Daarnaast onderneemt EZ specifieke actie op de telecommarkt, onder meer om stilzwijgende contractduurverlenging, slamming en spam tegen te gaan.2

Stimuleren van vernieuwing en innovatie

Het kabinet heeft omvangrijke extra middelen voor publieke en publiekprivate R&D vrijgemaakt in het Hoofdlijnenakkoord en recent bij het Paasakkoord. Een belangrijke breuk met het verleden is daarbij dat er voortaan (structureel) een groter percentage van de aardgasmeevallers in het FES (ca. 50%) gaat naar het thema kennis en innovatie. Duurzaamheid is daarbij een integraal onderdeel van ons innovatiebeleid.

Om de concurrentie met de VS en Azië aan te kunnen is ook Europese samenwerking onontbeerlijk. Een verhoging van investeringen in onderzoek en ontwikkeling in de gehele EU van 1,9% nu naar 3% in 2010 leidt tot een toename van het BBP niveau van 4,2% in 2015 (7,5% in 2020 en 12,1% in 2030). De Commissie heeft recentelijk voorstellen gedaan voor vernieuwing van het (zevende) Kaderprogramma voor Onderzoek en Technologieontwikkeling (KP7). EZ zet in op het beter benutten van resultaten van Europees onderzoek, op synergie tussen nationale en internationale onderzoeksprogramma's (zoals Eureka), minder administratieve rompslomp voor onderzoekers en bedrijven en meer publiekprivate samenwerking.

Het kabinet kent drie prioriteiten in 2006 waar het gaat om economische vernieuwing:

a. meer innovatieve bedrijven

b. versterken van voor de concurrentiekracht belangrijke innovatiegebieden

c. stimuleren van ontwikkeling en benutting ICT

a. Meer innovatieve bedrijven

Met name bij het MKB liggen kansen voor meer innovatieve bedrijvigheid. Mede hierom komt de intensivering van de WBSO1 grotendeels ten goede aan het MKB. EZ werkt hiermee in lijn met de adviezen van het Innovatieplatform.

• Meer vraagsturing: een uitbreiding van het innovatievouchersysteem moet leiden tot grotere vraagsturing door MKB-bedrijven. Uitwerking van de innovatieprestatiecontracten (IPC's) met branches en het regionale innovatiebeleid. Vanuit het Fonds Economische Structuurversterking(FES) is voor de innovatievouchers en de IPC's een additioneel bedrag van € 60 mln. ter beschikking gesteld.

• Seed-capital: in 2006 vindt onder de vlag van TechnoPartner een aantal tenders plaats voor het oprichten van seed-capital fondsen. Vanuit het FES zijn hiervoor in 2005 ook aanvullende middelen beschikbaar gekomen (€ 12 mln.). Deze fondsen moeten zorgen voor een betere toegang van technostarters tot de risicokapitaalmarkt. De faciliteit draagt hiermee bij aan het verhogen van de private R&D-uitgaven en het aantal innovatieve ondernemingen in Nederland.

• SBIR2: de SBIR-regeling zorgt in de VS voor meer betrokkenheid van het innovatieve MKB bij het uitvoeren van (publiek) onderzoek. In 2005 is een experiment uitgevoerd in Nederland. In 2006 wordt een breder programma gestart.

• Rijksoctrooiwet: de evaluatie van de Rijksoctrooiwet in 2005 leidt in 2006 tot wijzigingen in het Nederlandse octrooisysteem, o.a. om innovatie bij het MKB te stimuleren.

• Sociale innovatie: het kabinet zet niet alleen in op harde/technische vernieuwing bij bedrijven. In samenwerking met het Innovatieplatform wordt gewerkt aan de uitwerking van de aanbevelingen van de Taskforce Sociale Innovatie.

b. Versterken van belangrijke innovatiegebieden

In het nieuwe EZ instrumentarium staat kiezen voor excellentie centraal. Bedrijven, kennisinstellingen en overheden moeten topprestaties leveren op gebieden die (in potentie) een sterke uitstraling hebben op de gehele Nederlandse economie. Een voorbeeld van de nieuwe manier van werken van EZ is daarbij het Holst centrum, dat beoogt – op het terrein van polymeren, elektronica en microsystemen – het in NL aanwezige potentieel van kennis en bedrijvigheid een nieuwe impuls te geven met de uitvoering van gezamenlijke R&D-programma's. Vanuit de extra aardgasmeevallers is dit initiatief ondersteund. Belangrijke acties in 2006:

• Experimenten Sleutelgebieden: de in 2005 gestarte experimenten, voortgekomen uit de sleutelgebiedenaanpak van het Innovatieplatform, worden verder vormgegeven met o.a. extra middelen (€ 20 mln.) uit de aardgasbaten. Het betreft: 1) High Tech Systemen & Materialen, 2) Water en 3) Food & Flowers.

• Creatieve industrie: binnen het sleutelgebied Creatieve Industrie worden experimenten uitgewerkt langs de lijnen van de brief Cultuur en Economie (najaar 2005). In deze brief beschrijven de bewindslieden van EZ en de staatssecretaris van Cultuur het economisch belang van de creatieve dienstverlening en productie.

• Smartmix: via de Smart Mix-regeling wordt toponderzoek en de wisselwerking tussen onderzoek, economie en maatschappij versterkt. Vanaf 2007 vindt met OCW een intensivering plaats van € 100 mln. per jaar. In de aanloop hiernaartoe is in 2005 al € 20 mln. ter beschikking gekomen vanuit het FES.

c. ICT: in 2006 ligt het accent op een betere benutting

De Nederlandse economie kan nog in belangrijke mate profiteren van een betere benutting van ICT.1 Nederland tracht dit uitgangspunt ook in de nieuwe Europese ICT-agenda (i 2010) centraal te stellen, zodat de Unie de achterstand ten opzichte van de VS verder inloopt. Acties op het terrein van ICT in 2006 zijn o.a.:

• Betere inzet ICT voor maatschappelijke vraagstukken: samen met de vakdepartementen wordt op de terreinen onderwijs, zorg, mobiliteit en veiligheid gewerkt aan innovatieve en/of breedbandige ICT-toepassingen en -diensten. Hiervoor wordt voor de periode 2005–2009 door de betrokken departementen en vanuit het FES een impuls van totaal € 80 mln. beschikbaar gesteld. Een interdepartementale programmacommissie onder voorzitterschap van EZ besluit over de toewijzing van de middelen.

• Breedband: in aantal aansluitingen loopt Nederland voorop in Europa. Op het terrein van diensten is echter veel winst te behalen. EZ spant zich in om losse initiatieven efficiënter te laten samenwerken en slim gebruik van breedband te bevorderen.

• Veiligheid: vanwege de toenemende afhankelijkheid van ICT-voorzieningen intensiveert het kabinet haar inspanningen om het bewustzijn van burgers en bedrijven van de gevaren van cybercrime te verhogen, bijvoorbeeld door de voorlichtingscampagne Surf op safe. Ook wordt de internationale samenwerking op het gebied van handhaving en gegevensuitwisseling versterkt. In het kader van het project Bescherming Vitale Infrastructuur streeft het kabinet in 2006 onder meer naar meer transparantie in het gebruik van infrastructuren in de telecommunicatiesector.

2.3 Versterken van het ondernemingsklimaat en ondernemerschap

In 2006 zet EZ in op:

a. meer ruimte voor ondernemerschap en het MKB

b. benutten van kansen in de regio

c. bevorderen internationaal ondernemerschap

a. Meer ruimte voor ondernemerschap en het MKB

Meer ruimte om te kunnen ondernemen is een prioriteit. Knellende regelgeving inzake belasting, milieu en arbeid (waaronder de problematiek van visa, werk- en verblijfsvergunningen) wordt door het kabinet aangepakt. Zo wordt in het kader van de vereenvoudiging en flexibilisering van het BV-recht het verplichte minimumkapitaal van 18 000 euro voor een BV afgeschaft. Enkele ander prioriteiten in 2006 zijn:

• Minder en efficiëntere vergunningen: de Taskforce Vergunningen heeft in 2005 advies uitgebracht. De doorlooptijden zijn te lang, de kosten zijn te hoog, het serviceniveau te laag en de samenwerking tussen overheidsinstanties onvoldoende. Het kabinet richt een tijdelijke projectorganisatie in om het advies uit te werken. Daarbij wordt intensief samengewerkt met gemeenten, provincies, ondernemers en waterschappen.

• Reductie van de lastendruk bedrijfsleven: het kabinet blijft zich inzetten voor minder administratieve lasten, o.a. door beter gebruik van ICT (het on-line aanbieden, invullen en verzenden van formulieren) en het standaardiseren (bijvoorbeeld gegevensdefinities) van het berichtenverkeer tussen overheid en bedrijfsleven. Daarnaast wordt het Europese administratieve lastenprogramma voortgezet en wordt gewerkt aan het tegengaan van nationale «koppen» op Europese richtlijnen.

• Kamers van Koophandel moderniseren: naar aanleiding van de evaluatie van de wet op de Kamers van Koophandel werkt EZ een nieuw sturingsmodel uit. Uitgangspunten zijn lagere heffingen, meer transparantie in de heffingenstructuur en kleinere besturen. Ondernemers krijgen beter inzicht in de activiteiten van de Kamers, die ondernemerschap daardoor beter kunnen stimuleren.

• Versterking ondernemerschap: het Actieplan «Nieuw Ondernemerschap» (van EZ, Justitie, OCW en SZW) omvat 300 coachingstrajecten in de periode 2005–2007 voor etnische ondernemers. Ook krijgen technostarters en snelle groeiers rond de technische universiteiten («kansenzones») meer ondersteuning. Daarnaast worden in het onderwijs leerlingen en docenten met ondernemerschap in aanraking gebracht. Veel van de EZ acties op het terrein van ondernemerschap zijn gericht op het vergroten van de waardering voor het ondernemerschap. Dit is in Nederland nog altijd onder de maat.

• Toegang tot buffervermogen: naast verbetering van de borgstellingsregeling voor het MKB (BBMKB) werkt EZ aan een nieuwe garantiefaciliteit voor risicodragend vermogen. De uitvoering hiervan zal liggen bij marktpartijen.

b. Benutten van kansen in de regio

Het kabinet wil samen met lagere overheden en ondernemers economische kansen in zes gebieden benutten. In plaats van achterstanden tussen gebieden egaliseren, wordt er ingezet op economische kansen van nationaal belang.1

• Zes gebiedsgerichte economische programma's: in 2006 wordt samen met het bedrijfsleven en decentrale overheden gewerkt aan zes gebiedsgerichte economische programma's. De programma's richten zich op ruimtelijk-economische kansen, zoals de realisatie of herstructurering van de bedrijventerreinen (de 50 Top-projecten). De ruimtelijke onderdelen vormen een integraal onderdeel van de programma-aanpak van de Nota Ruimte. Maar ook op kansen rond kennis en innovatie, zoals regionetwerken tussen kennisinstellingen, overheden en bedrijven, of toerisme, zoals de kwaliteit van de Nederlandse badplaatsen. Om de dynamiek in de Nederlandse economie te vergroten moeten juist in de regio veel knelpunten door bedrijven en overheden samen worden opgepakt.

c. Profiteren van aantrekkende wereldhandel door internationaal ondernemen

In 2006 zet het kabinet in vervolg op het Actieplan Internationaal Ondernemen in op:

• Betere dienstverlening door ambassades en consulaten: EZ zal de ambassades en consulaten gerichter aansturen om de dienstverlening van de posten aan Nederlandse bedrijven verder te verbeteren. Er wordt beter bekend gemaakt welke dienstverlening aan de ondernemer mogelijk is.

• Klachtenloket internationaal ondernemen: ondernemers die belemmeringen ondervinden bij het internationaal zakendoen, kunnen terecht bij één nieuw loket, het zogenaamde Crash Team Internationaal Ondernemen, dat klachten in een multidisciplinair team zal beoordelen en zal doorgeleiden naar de juiste instanties (bijvoorbeeld SOLVIT2 ).

• Gewijzige landenstrategie; samen met de private sector (via de Dutch Trade Board) wordt meer aandacht besteed aan de kansen in een aantal specifieke landen zoals Rusland, India en Turkije. Ook voor de Nederlandse economie belangrijke thema's, zoals onderwijs en exportfinancieringsproblemen in het MKB krijgen meer aandacht.

3. Slotparagraaf

Onderstaand is een selectie opgenomen van de belangrijkste wijzigingen (kasuitgaven en ontvangsten) ten opzichte van de begroting 2005. Een volledig overzicht van de majeure beleidsmatige verplichtingenmutaties is opgenomen in de verdiepingsbijlage.

Onderstaand worden de belangrijkste mutaties kort toegelicht.

1. In het kader van de herijking van het financieel instrumentarium wordt de Innovatiesubsidie Samenwerkingsprojecten voor een deel omgezet van een subsidie in een kredietfaciliteit. Hiermee wordt tevens een deel van de Vpb-taakstelling ingevuld.

2. Uit het Fonds Economische Structuurversterking is € 40 mln beschikbaar gesteld voor het Holst Center, dat moet uitgroeien tot een internationaal erkend centrum op het gebied van polymeren, elektronica en microsystemen.

3. Via Small Business Investment Companies (SBIC's) onstaan fondsen, die in technostarters investeren. Vanuit het Fonds Economische Structuurversterking is het budget met € 12 mln verhoogd.

4. Vanuit het Fonds Economische Structuurversterking is € 20 mln extra ter beschikking gesteld voor de Smart Mix regeling, waarmee toponderzoek en de wisselwerking tussen onderzoek en maatschappij wordt versterkt.

5. In 2006 zullen drie innovatieprogramma's van start gaan, op de sleutelgebieden Food en Flowers, Water, en Hightech Systemen en Materialen. Naast financiering uit de reguliere middelen is hiervoor vanuit het Fonds Economische Structuurversterking € 20 mln ter beschikking gesteld.

6. Vanuit het Fonds Economische Structuurversterking is voor de innovatievouchers en innovatieprestatiecontracten (IPC's) een additioneel bedrag van € 60 mln ter beschikking gesteld.

7. Uitgaven en ontvangsten ten behoeve van de garantieregeling voor de scheepsbouw, welke naar verwachting medio 2005 in werking zal treden. In 2005 gaat het vooralsnog om een garantieplafond van € 500 mln.

8. De mutatie betreft de kasgevolgen van de additionele rijksmiddelen ten behoeve van het Noorden voor de periode 2007-2010 ter invulling van de motie Van Dijk.

9. Voor de compensatie van het verschil tussen de (begrote) boekwaarde en de lagere veilingopbrengst van de in 2001 verkochte experimentele kolenvergassingscentrale Demkolec is € 15,9 mln vrijgemaakt.

10. Betreft het overboeken van de aanvullende post «algemeen» van de Rijksbegroting van middelen voor het CO₂-reductieplan en voor joint implementation.

11. Betreft de eindejaarsmarge 2004 voor het HGIS-deel van de EZ-begroting voor wat betreft de non-ODA.

12. Deze mutatie betreft de financiële afhandeling van de verzelfstandiging in 2004 van het CBS.

13. Deze mutaties hebben betrekking op de kosten in het kader van de omschakeling naar digitale televisie en de voorfinanciering van kosten van toekomstige frequentieverdelingen.

14. De op de EZ-begroting geparkeerde PIA-taakstelling is verdeeld over alle departementen.

15. Betreft de bij Voorjaarsnota uitgedeelde loon- en prijsbijstelling.

16. Van de op de EZ-begroting geparkeerde Vpb-taakstelling vult EZ structureel € 60 mln in. Het deel van de Vpb-taakstelling dat zou worden ingevuld door beperking van de ondernemerssubsidies op andere begrotingshoofdstukken dan EZ en eerder volledig op de EZ-begroting was geparkeerd is nu van de EZ-begroting afgeboekt.

17. Betreft aanpassing raming van ontvangsten NMa-boetes.

18. Betreft ontvangsten als gevolg van bijdragen uit het Fes (zie toelichting bij 2 t/m 6).

19. Bij de voorloper van het programma Kompas voor het Noorden heeft zich onderuitputting voorgedaan, waardoor terugontvangsten ontstaan van aan het Noorden verleende voorschotten.

20. Dit betreft de terugontvangsten op in het verleden verstrekte leningen door Novem BV ten behoeve van energiebesparingsprojecten.

21. Deze mutatie wordt voornamelijk veroorzaakt door de herstructurering van het Gasgebouw en aanpassingen van de ramingen van de gasbaten.

22. Betreft de financiële afhandeling van het tot ZBO omgevormde CBS.

2.2 DE BELEIDSARTIKELEN

1 GOED FUNCTIONERENDE ECONOMIE EN MARKTEN IN NEDERLAND EN EUROPA

Het functioneren van economie en markten in Nederland en Europa bevorderen.

Omschrijving

Om het duurzame economische groeivermogen te versterken.

Bijdrage

EZ richt zich op versterking van de economische structuur en verbetering van de werking van markten in Nederland en Europa.

Verantwoordelijkheid

De Minister is (mede)verantwoordelijk voor:

• de versterking van het groei- en concurrentievermogen in Nederland en de EU;

• de Nederlandse inbreng in de Raad voor Concurrentievermogen;

• het bevorderen van optimale marktordening en mededinging;

• toezicht op de mededinging door de NMa;

• het versterken van de positie van de consument;

• het functioneren van de NMa en de Consumentenautoriteit.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• de economische samenwerking binnen de EU; o.m. uitvoering van de herziene Lissabonstrategie door middel van het Communautaire Lissabon-programma en het nationale hervormingsprogramma;

• de implementatie van EU-regelgeving in Nederland;

• de operationele en bestuurlijke samenwerking met andere departementen.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effect dat:

• het groei- en concurrentievermogen van de Nederlandse en Europese economie wordt versterkt, zie daarbij onderstaande streefwaarden;

Toelichting effectgegevens:

• Ad A en B: De relatieve en absolute structurele groei, in % BBP, in Nederland ten opzichte van de EU-15 bestaat uit de groei van werkgelegenheid (in personen en uren) en van de arbeidsproductiviteit. De afgelopen jaren is het duurzaam economisch groeivermogen van Nederland verslechterd. Als we onze individuele welvaart en onze collectieve voorzieningen in stand willen houden, moet deze trend worden doorbroken. Voor de relatieve structurele groei is het ambitieniveau – op lange termijn – om Nederland tot de top van Europa te laten behoren. Voor deze kabinetsperiode is de ambitie aansluiting met deze Europese top. Voor de absolute structurele groei is het ambitieniveau – op lange termijn – 2,5%, gebaseerd op 2% BBP-groei per capita en bevolkingsgroei van ½%. De effectgegevens over absolute en relatieve structurele groei geven – in samenhang – inzicht over het groeivermogen van Nederland ten opzichte van de ons omringende landen.

• Ad C en D: Deze effectgegevens, gepubliceerd door de Europese Commissie, zijn indexcijfers (1994=100). De continue stijging van de index voor de EU-15 is een teken van voortdurende integratie van Europese economieën en een positief effect van beleid gericht op het beter functioneren van de interne markt. Zie voor meer informatie http://www.europa.eu.int/comm/internal_market/score/index_en.htm.

Verwijzingen beleidsstukken

• Nota Kiezen voor groei: welvaart voor nu en later (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 696, nr. 1)

• Nederlands standpunt Midterm review Lissabonstrategie (Kamerstukken II, 2004–2005, 21501-20, nr. 275)

• Strategisch actieprogramma: een versterkte consumentaliteit (Kamerstukken II, 2003–2004, 27 879, nr. 9)

• Brief over Nationale Lissabon Hervormingsprogramma (najaar 2005)

• Brief over Communautair Lissabon-programma (Common Actions for growth and employment, com (2005) 330 final)

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ Dit betreft uitfinanciering van verplichtingen die tot en met 2005 zijn aangegaan en de bijdragen aan instellingen en instituten.

A. Structurele economische groei van Nederland bevorderen

Motivering

Om het economische draagvlak voor verdere welvaartsgroei en financiering van de welvaartsstaat te vergroten.

Instrumenten/Activiteiten

• Coördineren interdepartementale visie- en strategievorming economisch beleid. Oriëntatie op lange termijn beleidsdiscussies; in samenwerking met andere departementen wordt gewerkt aan de voorbereiding van de activiteiten van de CEC (Centraal Economische Commissie);

• Bewaken voortgang nationale hervormingsprogramma ter bevordering van duurzame en structurele economische groei; gericht op maatregelen die de arbeidsparticipatie en de arbeidsproductiviteit bevorderen over de volle breedte van het sociaal-economische terrein;

• Opstellen van implementatierapport van het nationale hervormingsprogramma Lissabon. De input van EZ voor de Nederlandse en Europese gedachtevorming hierover richt zich op een heldere focus en daadkracht ten aanzien van structurele economische hervormingen die direct bijdragen aan duurzame economische groei in Europa;

• Bestuurlijke en inhoudelijke contacten met het CBS en CPB.

Doelgroepen

• Sociale partners;

• Bedrijfsleven en onderwijs- en onderzoeksinstellingen;

• Burgers.

Prestatie-indicator

Structurele groei bestaat uit de structurele groei van de werkgelegenheid en van de arbeidsproductiviteit. In Nederland vertoont de structurele groei de afgelopen jaren een dalende trend. Om deze trend te keren, zodat we ook op langere termijn onze welvaartsstaat kunnen bekostigen, zullen belemmeringen in onze economische structuur moeten worden weggenomen die een negatieve invloed hebben op de groei van het aantal personen dat werkt, van het aantal uren dat zij werken en van de hoeveelheid die per uur geproduceerd wordt.

De activiteiten leveren een directe bijdrage aan het bevorderen van structurele economische groei van Nederland, en de daarmee samenhangende effectgegevens zoals opgenomen onder de algemene doelstelling.

Verwijzingen beleidsstukken

• Nota Kiezen voor groei: welvaart voor nu en later (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 696, nr. 1)

• Brief over Nationale Lissabon Hervormingsprogramma (najaar 2005)

B. Het goed functioneren van de Interne Markt bevorderen

Motivering

Om het groei- en concurrentievermogen van de EU te vergroten.

Instrumenten

• Raad voor het Concurrentievermogen (RvC); deze raad waarin de Minister van EZ participeert, neemt beslissingen over maatregelen die de concurrentiekracht van de Europese economie versterken;

• Klachtenloket SOLVIT: dit loket behandelt klachten van burgers en bedrijven uit de ene lidstaat over een andere lidstaat;

• Interdepartementale coördinatiestructuren; voor optimale EZ-inbreng bij het totstandkomen van Nederlandse positiebepaling in de EU;

• Coördinatiecentrum staatssteun; coördinatie van en advisering over staatssteunzaken op EZ. Verder wordt via het voorzitterschap van het Interdepartementaal Steunoverleg de Nederlandse input voor het multilaterale steunoverleg in Brussel gecoördineerd en uitgedragen.

Activiteiten

• Implementatie van het Communautaire Lissabon-programma. Dit programma geeft concreet aan welke EU-actoren (Commissie, Raad, EP) binnen welke termijn bepaalde maatregelen moeten treffen om de Lissabon-doelstellingen te bereiken. Een groot deel van deze acties ligt op het terrein van de Raad voor Concurrentievermogen. Voorbeelden zijn de nog te bereiken akkoorden over de dienstenrichtlijn, het 7^e kaderprogramma R&D, better regulation en REACH;

• Interne Markt voor diensten; een belangrijk onderwerp voor de RvC is het commissievoorstel voor een Interne Markt voor diensten. De Interne Markt voor diensten is nog onvoldoende ontwikkeld en is voor Nederland met een grote dienstensector erg belangrijk. De richtlijn beoogt belemmeringen voor vrijheid van vestiging, als die het vrije verkeer van diensten in de weg staan, te verwijderen. EZ zet zich ook in 2006 maximaal in voor succesvol afronden van besluitvorming over deze richtlijn;

• Arbeidsmigratie: In 2006 zal vervolg worden gegeven aan het Groenboek van de Commissie over arbeidsmigratie en de vraag in hoeverre op dit terrein gezamenlijke EU-acties gewenst zijn. EZ acht het van belang dat het thema op de agenda staat aangezien er aanzienlijke economische winst valt te boeken met het meer toegankelijk maken van de EU voor hoogopgeleiden uit derde landen;

• EZ concentreert zijn inbreng voor onderhandelingen over de nieuwe Financiële Perspectieven op de noodzakelijke aandacht voor economische groei, kwaliteit van de EU-beleidsuitgaven en een verstandig en houdbaar EU-begrotingsbeleid. Specifieke aandacht gaat uit naar de eerste prioriteit binnen het voorstel voor de nieuwe Financiële Perspectieven getiteld Duurzame Groei. Hieronder vallen voor EZ relevante EU-begrotingscategorieën als Concurrentiekracht en werkgelegenheid (1a) en Structuur- en cohesiebeleid (1b).

Doelgroepen

• Burgers, NGO's en bedrijven in de EU-lidstaten;

• Leden van de Europese Commissie en het Europees Parlement.

Prestatie-indicator

Voor het vergroten van het groei- en concurrentievermogen van de EU is het goed functioneren van de Interne Markt een kernelement. De Interne Markt is nog niet af en kan op vele deelsegmenten worden verdiept.

De activiteiten leveren een directe bijdrage aan het beter functioneren van de Interne Markt, en de daarmee samenhangende effectgegevens zoals opgenomen onder de algemene doelstelling.

Verwijzingen beleidsstukken

• Nederlands standpunt Midterm review Lissabonstrategie (Kamerstukken II, 2004–2005, 21501-20, nr. 275)

• Brief over Communautair Lissabon-programma (Common actions for growth and employment, com (2005) 330 final)

C. Optimale marktordening en mededinging bevorderen

Motivering

Om door middel van het versterken van concurrentie de structurele economische groei in Nederland te vergroten.

Instrumenten

• Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) voor het uitvoeren van de Mededingingswet;

• Wet- en regelgeving (Mededingingswet, Prijzenwet, Waarborgwet, Winkeltijdenwet, IJkwet) voor het bevorderen van de ordening en werking van en het toezicht op markten;

• Interdepartementale Commissie Marktordening (ICM) voor versterken van interdepartementale samenwerking en afstemming op het vlak van marktordening en economische regulering;

• Kenniscentrum voor Ordeningsvraagstukken (KCOV) voor het delen van kennis en voor projecten die knelpunten ten aanzien van de marktordening signaleren;

• ENCORE (Economics Network for Competition and Regulation) voor het stimuleren van strategisch onderzoek;

• Ondersteunen infrastructuur voor markttransparantie:

– Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) voor het maken en bevorderen van de toepassing van (inter)nationale (product)normen;

– Raad van Accreditatie (RvA) voor het erkennen van de daarvoor in aanmerking komende organisaties en instituten;

– Nederlandse Meetinstituut (NMi) voor het beheren, onderhouden en ontwikkelen van Nederlandse meetstandaarden.

Activiteiten

• Materialiseren van wetgevingstrajecten voor het bevorderen van de ordening en werking van, alsmede het toezicht op markten, met name Mededingingswet, Aanbestedingswet, IJkwet en Markt & Overheid-regelgeving;

• Bevorderen van meer concurrentie en betere dienstverlening in (semi) publieke en hybride sectoren zoals zorg, onderwijs, wonen en infrastructuur;

• Bevorderen van meer concurrentie en betere service in dienstensectoren (vrije beroepen en financiële markten);

• Kenniscentrum PIANOo (Professioneel & innovatief Aanbesteden, Netwerk voor Overheidsopdrachtgevers): eerste volle jaar van start. Kenniscentrum richt zich op stimuleren en faciliteren van vergroting van de expertise over aanbestedingen bij alle publieke opdrachtgevers.

Doelgroepen

• Burgers;

• Bedrijven;

• Maatschappelijke ondernemingen;

• Mede-overheden, toezichthouders.

Toelichting prestatie-indicator: Versterking van de concurrentie kan een belangrijke bijdrage leveren aan vergroting van de structurele groei in Nederland. Daarom werkt EZ aan een goede ordening en werking van markten, onder meer door het bevorderen van concurrentie in (semi) publieke sectoren en effectief mededingingsbeleid. De indicator «concurrentie» is een samengestelde indicator, opgebouwd uit twaalf variabelen én geeft een rangorde aan van de prestatie van Nederland ten opzichte van 12 landen.1 Deze indicator zegt onder andere iets over de mate van effectiviteit van het mededingingsbeleid en de mate van concurrentie tussen bedrijven, de aanwezigheid van verstorende overheidssubsidies en beleid met betrekking tot het aanbesteden door de overheid.

Verwijzingen beleidsstukken

• Wijziging van de Mededingingswet als gevolg van de evaluatie van die wet (Kamerstukken II, 2004–2005, 30 071, nr. 2)

• Kabinetsstandpunt heroverweging wetsvoorstel Markt & Overheid (Kamerstukken II, 2003–2004, 28 050, nr. 7)

• Visiedocument aanbestedingsbeleid (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 709, nr. 1)

D. Positie van de consument versterken

Motivering

Om markten beter te laten werken en daarmee de welvaart (van de consument) te vergroten.

Om lacunes in het nationale stelsel van consumentenbescherming aan te pakken (o.m. verbeteren afhandeling consumentenklachten, Europese Verordening 2006/2004 vereist oprichting van een consumententoezichthouder).

Instrumenten

• Instellingswet Consumententoezichthouder, inclusief implementatie Verordening 2006/2004 (voorziene inwerkingtreding eind 2006) voor de publiekrechtelijke handhaving van consumentenregelgeving;

• Wet Oneerlijke Handelspraktijken: gedeeltelijke implementatie van de Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken (resterend deel van de richtlijn wordt in het Burgerlijk Wetboek geïmplementeerd door de Minister van Justitie). Voorziene inwerkingtreding begin 2007;

• Colportagewet;

• Prijzenwet;

• Bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot consumentenbescherming (o.m. algemene voorwaarden en garanties);

• Informatieloket voor (rechten en plichten van) consumenten (onderdeel van consumententoezichthouder, operationeel eind 2006);

• Tot die tijd: www.staiksterk.nl voor informatie over rechten en plichten van consumenten.

Activiteiten

• Oprichten Consumententoezichthouder; deze heeft een cruciale rol bij het versterken van de positie van de consument door het houden van toezicht op de naleving door bedrijven van regels ter bescherming van consumenten. Daarbij gaat het onder meer om bepaalde oneerlijke handelspraktijken waarmee groepen consumenten te maken hebben en onredelijke algemene voorwaarden bij een product («de kleine lettertjes»);

• Invoeren Wet Oneerlijke Handelspraktijken;

• Verbeteren werking geschillencommissies (vergroten dekkingsgraad en versnellen afhandeling geschillen).

Doelgroepen

• Consumenten;

• Bedrijven;

• Consumentenbelangenorganisaties;

• Markttoezichthouders (m.n. OPTA, DTe, AFM, ZAio).

Toelichting prestatie-indicator: Consumentenbeleid heeft tot doel het vergroten van de welvaart van de consument en richt zich erop consumenten in staat te stellen goed gefundeerde keuzes te maken en voor hun eigen belangen op te komen. De indicator «transparantie» is een samengestelde indicator, opgebouwd uit twaalf variabelen én geeft een rangorde aan van de prestatie van Nederland ten opzichte van 12 landen.1 Deze indicator zegt iets over onder andere de algemene aspecten van transparantie en klanttevredenheid, tevredenheid over diensten van algemeen belang en afhandeling van klachten bij diensten van algemeen belang.

Verwijzingen beleidsstukken

• Strategisch actieprogramma: een versterkte consumentaliteit (Kamerstukken II, 2003–2004, 27 879, nr. 9)

• Brief oprichting consumentenautoriteit (Kamerstukken II, 2004–2005, 27 879, nr. 11)

2 EEN STERK INNOVATIEVERMOGEN

Omschrijving

Om duurzame economische groei te realiseren werkt EZ aan een sterk innovatievermogen van de Nederlandse economie.

Bijdrage

Om het innovatievermogen van de Nederlandse economie te bevorderen biedt EZ optimale randvoorwaarden voor innovatie door bedrijven, een transparant basispakket voor informatie en kapitaal, en een programmatisch pakket gericht op voor de Nederlandse economie belangrijke thema's.

Verantwoordelijkheid

EZ is verantwoordelijk voor optimale innovatiecondities voor bedrijven, de uitvoering van innovatie-stimuleringsmaatregelen en samen met OCW voor een goede samenwerking tussen de kennisinfrastructuur en bedrijfsleven.

Succesfactoren

Het behalen van deze doelstelling hangt af van private en publieke investeringen in kennisontwikkeling en tevens de vercommercialisering van kennis door bedrijven.

Effectgegevens

Het omzetaandeel van nieuwe of verbeterde producten en het aantal aangevraagde Europese octrooien geeft een beeld van het Nederlandse innovatievermogen.

Verwijzingen beleidsstukken

• In actie voor Innovatie (Kamerstukken II, 2003–2004, 27 406, nr. 4)

• Deltaplan Bèta en Techniek (Kamerstukken II, OCW, briefnr. 0301150)

• Wetenschapsbudget (2004)

• Industriebrief (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 826, nr. 1)

• Midterm review Lissabon (2004)

• Sterke basis voor topprestaties (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 XIII, nr. 73)

• Een aantal adviezen van het Innovatieplatform, te vinden op www.innovatieplatform.nl. De voornaamste zijn:

In 2004:

– Beroepswijs Onderwijs

– Sleutelgebiedenaanpak

– Vitalisering Kenniseconomie

– De Kenniseconomie in zicht

In 2005:

– Innovatie en MKB

– Overheid en Innovatie

– ICT en Innovatie

– Onconventionele Financieringsmethoden

– Grootschalige Researchinfrastructuur

– Creatieve Industrie

– Innovatieakkoord

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ Dit betreft uitfinanciering van verplichtingen die tot en met 2005 zijn aangegaan en de bijdragen aan instellingen en instituten.

A. Kennisbescherming

Motivering

Om een sterk innovatievermogen te gelde te maken via een goed intellectueel eigendomsysteem. Het gaat daarbij met name om het vinden van een juiste balans tussen kennisbescherming en vrij gebruik van kennis.

Instrumenten

• Deelname aan internationale organisaties: WTO, WIPO, EU, EOO, Benelux

In de World Trade Organisation (WTO), World Intellectual Property Organisation (WIPO), Europese Unie (EU), Europese Octrooi Organisatie (EOO) en Benelux komen de internationale afspraken (verdragen, verordeningen, richtlijnen) tot stand die het (wettelijke) kader vormen van het intellectuele eigendomsbeleid.

• Infrastructuur: OCNL, BMB, BTMB, EOB, OHIM

Octrooicentrum Nederland (OCNL) is de organisatie die het Nederlandse octrooisysteem uitvoert en het gebruik ervan stimuleert. In de organisaties Benelux Merken Bureau (BMB), Benelux Tekeningen of Modellen Bureau (BTMB), Europees Octrooi Bureau (EOB) en het Bureau Harmonisatie van de Interne Markt (OHIM) vervult EZ bestuursfuncties.

• Belangrijkste wetgeving: ROW 1995, BMW, BTMW, EOV, EG, TRIP's

EZ oefent invloed uit op afspraken die in internationaal verband worden gemaakt. Belangrijke voorbeelden zijn de Benelux Merken Wet (BMW) en Benelux Tekeningen of Modellen Wet (BTMW), het Europees Octrooiverdrag (EOV), de EG-Verordeningen enrichtlijnen voor merken, modellen en het auteursrecht, verdragen in het kader van de WIPO als ook het Agreement on Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIP's) in het kader van de WTO. EZ heeft een directe verantwoordelijkheid voor de Rijksoctrooiwet 1995 en de genoemde Benelux-wetten.

Activiteiten

• Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 1995)

De ROW 1995 wordt in 2005 geëvalueerd om te bezien of bijvoorbeeld het zesjarige Nederlandse registratie-octrooi voldoet aan het oorspronkelijke uitgangspunt om daarmee doelgroepen als het MKB en uitvinders een laagdrempelige entree te verschaffen tot het octrooisysteem.

• Kosten van octrooiering

In 2005 vindt een internationaal vergelijkend onderzoek plaats naar de kosten van het gebruik van het octrooisysteem, daarin worden ook begepen indieningstaksen, kosten van inhuur octrooigemachtigde en instandhoudingstaksen. Op basis van de resultaten van dit onderzoek worden mogelijk beleidsaanpassingen doorgevoerd.

• Benelux-Verdrag betreffende merken, modellen en tekeningen

Het nieuwe Benelux-verdrag treedt naar verwachting op 1-1-2006 in werking. In 2006 wordt gewerkt aan onder andere implementatie van richtlijn 2004/48/EG betreffende de handhaving van intellectueel eigendom.

• Europees merken- en modellenrecht

In 2006 vindt een verkenning plaats naar de toekomstige positie van het Benelux Merken Bureau, waarbij de dienstverlening ten opzichte van gebruikers een belangrijke invalshoek zal zijn.

• Europees octrooisysteem

Dit EOV-systeem zal de nodige aandacht krijgen. Het gaat daarbij met name om het Vertalingenprotocol en het Litigation Agreement, de centrale rol van het EOB (ten opzichte van nationale octrooibureaus) en de kwaliteitsnormen die moeten gelden voor de octrooiverlening.

• EG-Verordening voor dwanglicenties in verband met de productie van geneesmiddelen voor derde-wereldlanden

Als de lidstaten het eens worden over deze Verordening zullen in 2006 de ROW 1995 en de nu bestaande beleidsregel in dat verband (Stcrt 2004, nr. 246, p. 11) aangepast worden.

Doelgroepen

Bedrijven, kennisinstellingen, universiteiten en particuliere uitvinders.

Verwijzingen beleidsstukken

EG-verordening voor dwanglicenties in verband met de productie van geneesmiddelen voor derde-wereldlanden.

B. Meer starters die technologische kennis ontwikkelen en benutten

Motivering

Om fundamenteel onderzoek te vertalen in nieuwe produkten en diensten.

Instrumenten

• Het Actieprogramma TechnoPartner

Doel is het verhogen van het aantal en de kwaliteit van technostarters via:

– TechnoPartner Seed-faciliteit: Via Small Business Investment Companies (SBIC's) onstaan fondsen, die in technostarters investeren. Vanuit het Fonds economische structuurversterking is het budget met € 12 mln. verhoogd.

– TechnoPartner Subsidieregeling Kennisexploitatie (SKE): doel is meer en betere benutting van wetenschappelijke kennis door technostarters van binnen en buiten de kennisinstelling. Ook worden kennisinstellingen gestimuleerd het octrooibeleid te professionaliseren.

– TechnoPartnerLabel: TechnoPartner kan zich via dit instrument op voorhand garant stellen voor een BBMKB-krediet dat een technostarter bij een bank aanvraagt. Binnen een week wordt beslist of het TechnoPartnerLabel wordt toegekend of niet. Hiermee wordt het voor technostarters makkelijker om zakelijk krediet aan te vragen.

– Het TechnoPartnerplatform voert de regelingen uit en biedt informatie en expertise, en inventariseert en agendeert tevens de knelpunten van technostarters. Daarnaast zal in 2006 TechnoPartner de TechnoPartner Academy lanceren. Dit is een bundeling van ondernemerschapsopleidingen. Momenteel wordt daarvoor de basis gelegd. In 2006 zal het eerste monitorrapport van TechnoPartner uitkomen.

– Binnen het project Kansenzones wordt door het instellen van formulemanagers de dienstverlening aan technostarters en snelle groeiers verbeterd. Op deze manier kunnen bijvoorbeeld de nadelige gevolgen van procedures bij overheden voor starters en snelle groeiers worden gemitigeerd.

Activiteiten

• Internationalisering

Het TechnoPartnerprogramma zoekt aansluiting bij internationale netwerken. In 2006 staan acties op het programma op het gebied van kennisuitwisseling en samenwerking met NoordRijnland Westfalen, IWT Vlaanderen en de organisatie van kennismakings- en matchmakings-bijeenkomsten.

Doelgroepen

Technostarters, universiteiten, kennisinstellingen en financiers.

Verwijzingen beleidsstukken

Actieprogramma TechnoPartner

C. Meer toepassing van kennis in het MKB

Motivering

Om MKB-bedrijven innovatiever te maken.

Instrumenten

• Innovatievouchers

Kern is het laagdrempelig ter beschikking stellen van een innovatievoucher ter grootte van € 7 500 waarmee een MKB-er een kennisvraag kan uitzetten bij een publieke kennisinstelling of onderneming met een grote eigen researchafdeling. In 2004 en 2005 hebben pilots plaatsgevonden voor 100, 400 en 600 vouchers.

• Innovatieprestatiecontracten

Kern is het maken van een afspraak met individuele bedrijven over een extra inspanning op het terrein van innovatie. De bedrijven kunnen daarbinnen individueel aan de slag, maar ook deels collectief. EZ stelt daar tegenover een 50% bijdrage in de extra kosten met een maximum van € 47 550 per bedrijf in drie jaar. Om voldoende schaal te ontwikkelen gaat het om afspraken met circa 30 bedrijven per keer. Voor de continuïteit en regie zal één penvoerder de aanvraag indienen, meestal een brancheorganisatie. In 2005 zijn twee IPC-pilots uitgevoerd. Met de introductie van innovatievouchers en de IPC's komen de vroegere SKO en SKB te vervallen.

• Syntens

De 250 adviseurs van Syntens vormen een netwerk voor het versterken van het innovatief vermogen van het MKB. Zij helpen MKB-ers door een InnovatieActiePlan op te stellen en in het kader daarvan op maat technologische en niet-technologische innovatiegerichte kennis toegankelijk en toepasbaar te maken voor het bedrijf. Syntens geeft verder uitvoering aan het EZ-beleid o.a. op het terrein van startersbeleid, vouchers en IPC's. De doelmatigheid zal in 2006 verder worden verhoogd door het intensiveren van de samenwerking met o.a. SenterNovem, Kamers van Koophandel, Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen, het Octrooicentrum Nederland en door betrokkenheid bij de programmatische aanpak.

• Small business Innovative Research Program (SBIR)

Het SBIR zoals dat in de Verenigde Staten bestaat faciliteert overheidsorganisaties om research uit te besteden bij het MKB. Dit zorgt voor een leercurve bij deze bedrijven waardoor zij beter gepositioneerd zijn op de R&D-markt. Eind 2004 is EZ een pilot gestart om te bekijken hoe SBIR in Nederland kan worden ingevoerd. Hieruit blijkt dat SBIR onder de huidige regelgeving kan worden ingevoerd als uitgegaan wordt van aanbesteding van R&D bij het MKB. De praktische elementen van SBIR worden getoetst in een pilot van EZ in 2006 en 2007. Ook bij andere departementen zullen dergelijke pilots worden gestart.

• CIC-uitstralingsprogramma

Syntens, SenterNovem en Media Plaza organiseren onder meer seminars en workshops om koplopers uit het MKB te informeren over strategische toekomstvisies en toepassingsmogelijkheden van relatief geavanceerde ICT-oplossingen. Een beperkt aantal bedrijven dat vervolgens stappen wil zetten om strategisch in ICT te investeren kan maatwerkadvies krijgen.

• Innovatie door octrooi-informatie

Medewerkers van Octrooicentrum Nederland informeren innovatieve MKB-ondernemingen hoe hun eigen innovatiebeleid kan worden versterkt. Dat gebeurt door hen te leren gebruik te maken van kennis die is opgeslagen in octrooidatabanken. Daardoor blijft men op de hoogte van de stand van de techniek op hun terrein, men gaat het wiel niet opnieuw uitvinden, men weet met wie men kan samenwerken etc.

Activiteiten

• Innovatievouchers en Innovatieprestatiecontracten (IPC's)

Mede op basis van de ervaringen met de pilots met innovatievouchers en IPC's wordt in 2006 verder gewerkt aan het vraaggestuurd instrumentarium. Vanuit het Fonds economische structuurversterking is voor de innovatievouchers en IPC's een additioneel bedrag van € 60 mln. ter beschikking gesteld. Voor de IPC's wordt in 2006 een structurele regeling gepubliceerd, dan wel worden deze ondergebracht in de innovatie-omnibusregeling.

• Charter Intellectual Property Rights (IPR)

Ook op EU-niveau wordt gewerkt aan kennisoverdracht en -exploitatie. De lidstaten brengen hun «best practices» in kaart, als inspiratiebron voor nationaal beleid. Deze methode van lichte beleidscoördinatie kan uitmonden in een Charter (handvest).

• Universitair octrooibeleid

In de eerste helft van 2006 wordt het nationaal expertise-netwerk van medewerkers van universiteiten, universitaire medische centra en andere publieke kennisinstellingen op het gebied van kennisoverdracht geëvalueerd. Afhankelijk daarvan en na afstemming met in ieder geval de VSNU, universiteiten en OCW beslist EZ of de steun aan het expertise-netwerk wordt gecontinueerd.

Doelgroepen

MKB, kennisinstellingen en universiteiten

Verwijzingen beleidsstukken

Sterke basis voor topprestaties (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 XIII, nr. 73)

D. Meer ontwikkeling en benutting van technologische kennis door bedrijven

Motivering

Voor een sterk innovatievermogen is een toename van investeringen door bedrijven in kennisontwikkeling nodig. Bovendien moet het rendement (kennisbenutting) op deze investeringen stijgen.

Instrumenten

• Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO)

Generieke fiscale regeling, waarmee de overheid investeringen in speur- en ontwikkelingswerk door ondernemers bevordert.

• Innovatiesubsidie Samenwerkingsprojecten (IS)

Stimuleren van nationale en internationale technologische samenwerking tussen bedrijven en publieke kennisinstellingen en bedrijven onderling. Criteria zijn: technologische innovatie, samenwerking, economisch perspectief en duurzaamheid.

• EUREKA

Intergouvernementeel technologienetwerk in Europa dat grensoverschrijdende technologische samenwerking bevordert die relatief dicht bij de markt ligt.

• EU-kaderprogramma

EU-programma om het innovatievermogen te verhogen door het bevorderen van grensoverschrijdende wetenschappelijke en technologische samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen.

• Netwerk Technische Wetenschappelijke Attachés (TWA's)

Overkoepelende activiteit voor het hele innovatiebeleid; proactief rapporteren over ontwikkelingen in het buitenland op voor NL strategische innovatiegebieden. De TWA's richten zich op bedrijven, kennisinstellingen en overheidsorganisaties. Er zijn TWA's in België (PV-EU in Brussel), Duitsland, Frankrijk, Italië, de VS, Japan, het VK, Singapore en vanaf 1e helft 2005 in China, Finland en Zweden (www.twanetwerk.nl).

Activiteiten

• WBSO

De WBSO wordt met ingang van 1 januari 2006 met € 25 mln geïntensiveerd. De bedoeling is om meer procesinnovatie voor de WBSO in aanmerking te laten komen.

• IS

Zoals aangekondigd in de herijkingsbrief zal de IS-regeling uiterlijk in 2007 opgaan in de Innovatie-omnibusregeling. Er komt in 2006 een internationale tender. Van de IS wordt een deel omgezet in een kredietfaciliteit.

• EU-kaderprogramma

In 2006 valt het besluit over het 7^e EU kaderprogramma. De Nederlandse inzet richt zich op de reductie van administratieve lasten, meer publiek private samenwerking en betere toegangsmogelijkheden voor de industrie (in het bijzonder het MKB). Nationale financiering en EU-financiering worden gebundeld ten behoeve van deze doelgroep. Inzet is ook het bereiken van synergie tussen Eureka en het Kaderprogramma, waarbij Nationale Eureka-financiering en EU-financiering worden ingezet voor het kennisintensieve MKB.

• EUREKA

Bijdragen aan de ontwikkeling van een Europese onderzoeksruimte om fragmentatie te voorkomen en financiële middelen efficiënter in te zetten. Op het gebied van de micro-elektronica zijn hiervoor MEDEA+ en ITEA clusterprojecten in het leven geroepen. Het streven is deelname van het MKB in EUREKA te verhogen.

Doelgroepen

Bedrijven, kennisinstellingen en universiteiten.

Verwijzingen beleidsstukken

Sterke basis voor topprestaties (TK 2004–2005, 29 800 XIII, nr. 73)

E. Versterken kennisbasis door samenwerking van bedrijven en kennisinstellingen

Motivering

Om focus en massa te bereiken door selectief in te zetten op voor Nederland kansrijke innovatiegebieden, rekening houdend met de internationale omgeving.

Instrumenten

• Innovatie-omnibusregeling

In 2006 zal een regeling worden uitgewerkt die binnen de grenzen van het steunkader maatwerk mogelijk maakt voor innovatieprogramma's. De bestaande schotten tussen bijvoorbeeld IOP's, TTI's, IS en mogelijk instituutsbijdragen zullen daarmee vervallen. Binnen deze omnibusregeling zullen subsidies, kredieten en garanties kunnen worden gegeven. Op termijn zal het merendeel van de huidige innovatie-instrumenten vervallen.

• Pilots innovatieprogramma's

In 2006 zullen drie innovatieprogramma's van start gaan, op de sleutelgebieden Food en Flowers, Water, en Hightech Systemen en Materialen. Het betreft meerjarige programma's met een forse omvang, die op basis van initiatieven van bedrijfsleven en kennisinstellingen tot stand komen. Naast financiering uit de reguliere middelen is hiervoor vanuit het Fonds economische structuurversterking € 20 mln. ter beschikking gesteld. De vormgeving en uitvoering van overheidszijde ligt bij de in 2005 gevormde projectdirectie, bestaand uit deelnemers van SenterNovem, het EZ-kerndepartement, NWO, STW, Platform Beta/Techniek en Syntens. Binnen de projectdirectie functioneren drie programmateams. VenW gaat deelnemen in het programmateam Water, LNV participeert in het programmateam Flowers & Food. De programma's gelden als pilots voor de in te voeren programmatische aanpak. Ook wordt aandacht besteed aan creative industries.

• Bottom up programma's

Naast de grote innovatieprogramma's die inhoud geven aan focus en massa is er behoefte aan kleinschaliger programma's voor de categorie uitdagers. Kleiner, maar met veel potentie. Zij vormen een belangrijke bron van informatie bij het opsporen van nieuwe thema's en programma's en kunnen in de toekomst een belangrijke bijdrage leveren aan economische groei. Ook hier zal ruimte gecreëerd worden voor maatwerk en ontschotting van bestaande instrumenten en zal de omnibus-faciliteit worden gebruikt.

• ICES/KIS

Het kabinet heeft voor de periode 2004–2008 € 800 mln beschikbaar gesteld voor BSIK (Besluit Subsidies Investeringen Kennisinfrastructuur) om door innovatief en hoogwaardig onderzoek de kennisontwikkeling op voor Nederland belangrijke kennisgebieden en de overdracht van de gegenereerde kennis naar het bedrijfsleven te stimuleren. In 2006 wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over de inhoudelijke en financiële voortgang van de 37 BSIK-projecten. Van deze impuls is € 308,9 naar de EZ-begroting gegaan ten behoeve van 11 projecten.

• EZ-programma financiering aan Grote Technologische Instituten en TNO

De vijf Grote Technologische Instituten (GTI's: Marin, WL, NLR, GeoDelft en ECN) en TNO hebben tot doel bedrijfsleven en overheid toepasbare kennis ter beschikking te stellen en deze bij de implementatie daarvan te ondersteunen. EZ geeft in combinatie met andere departementen financiering aan middellange termijn programma's van de GTI's en TNO. Naar aanleiding van de evaluatie brugfunctie TNO-GTI's van de Commissie Wijffels wordt momenteel hard gewerkt aan verbetering van de aansturing. Deze EZ-subsidie is in de toekomst meer gebaseerd op vraagsturing en zal daardoor meer bijdragen aan het realiseren van de EZ-doelstellingen. In 2007 zal daarmee worden gestart, eventueel voorafgegaan door een proef in 2006.

• Technologiestichting STW

Via de Technologiestichting STW stimuleert EZ de ontwikkeling van vraaggericht excellent technisch-wetenschappelijk onderzoek aan de Nederlandse universitaire onderzoeksinstellingen. De evaluatie van STW is doorgeschoven naar 2006 en vindt 1 maal in de 4 jaar plaats.

• Technologische Top Instituten (TTI's)

De TTI's zorgen voor vergroting van het innovatievermogen en de concurrentiekracht van Nederlandse bedrijven op enkele selecte gebieden via bedrijfsrelevant fundamenteel-strategisch onderzoek.

• Innovatiegerichte Onderzoeksprogramma's (IOP's)

Het IOP versterkt via een programmatische aanpak het strategische onderzoek aan de Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstituten in de richting van de innovatiebehoefte van het bedrijfsleven.

• Publiek-private mobiliteit

Het Casimirprogramma stimuleert uitwisseling van onderzoekers tussen kennisinstellingen en bedrijven en andersom. Casimir wordt gefinancierd vanuit het nationale Deltaplan Bèta Techniek. Het Platform Bèta Techniek is namens de Ministeries van EZ en OCW gedelegeerd opdrachtgever van het Casimirprogramma. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) verzorgt hiervan de uitvoering.

• Smart-mix en Dynamisering Nederlands Innovatiesysteem

Extra middelen uit de Kennisenveloppe ten behoeve van publiek-private R&D-samenwerking en het ondersteunen van excellent onderzoek. Andere programmatische acties krijgen vorm via onder meer de Smart Mix regeling, waarmee toponderzoek en de wisselwerking tussen onderzoek en maatschappij wordt versterkt. Vanuit het Fonds economische structuurversterking is € 20 mln. extra ter beschikking gesteld. De in 2005/2006 beschikbare aanloopmiddelen worden toegewezen aan enkele startklare initiatieven. De smart mix zal mede effect hebben op de verdeling van middelen uit de eerste geldstroom (bekostiging universiteiten).

• Micro-elektronica-stimulering

Door middel van subsidies worden ontwikkelingen van nieuwe technologieën en nationale en internationale samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen in het micro-elektronicacluster gestimuleerd. Dit gebeurt met name in het kader van de EUREKA clusterprojecten MEDEA+ en ITEA.

• Regieorgaan voor ICT-onderzoek en -innovatie

Het Regieorgaan heeft tot doel verbetering van de samenhang, volume en kwaliteit in ICT-onderzoek en -innovatie.

• Katalyse

Het platform ACTS (Advanced Catalytic Technologies for Sustainability) richt zich op versterking van de positie van het in Nederland gevestigde bedrijfsleven op het gebied van katalyse. Deze technologie maakt met behulp van actieve stoffen, micro-organismen of enzymen nieuwe processen en producten mogelijk.

Lucht- en Ruimtevaart

• Civiele Vliegtuig Ontwikkeling (CVO)

Stimuleren van deelname van Nederlandse bedrijven aan Airbusprogramma's op het gebied van civiele vliegtuigontwikkeling via kredieten. Binnen de IS-kredietfaciliteit worden middelen vrijgemaakt voor ontwikkelingskrediet voor de luchtvaart.

• Onderzoeksprogramma versterking kennisbasis luchtvaartcluster

Stelt bedrijven en kennisinfrastructuur gezamenlijk in staat kennis te generen op een aantal strategische speerpunten, die op de middellange termijn nodig is voor behoud en versterking van de positie van het luchtvaartcluster in Nederland.

• Nederlands Instituut voor Vliegtuigontwikkeling en Ruimtevaart (NIVR)

Intermediaire organisatie die regelingen uitvoert en platforms organiseert op diverse terreinen van lucht- en ruimtevaart.

• ESA-contributie en projectfinanciering Ruimtevaartbeleid

Participatie van Nederland aan R&D-programma's van ESA. De ESA-programma's zijn gericht op consolidatie en vernieuwing van de ruimtevaartinfrastructuur en op het ontwikkelen van instrumenten voor de toepassing van ruimtevaart. De inschakeling van het bedrijfsleven hierbij genereert een substantiële technologie-push. De ontwikkelde ruimtetechnologie kan worden gebruikt voor toepassingen op aarde.

• Pré-kwalificatie ESA-programma's (PEP)

De PEP-regeling stelt de ruimtevaartindustrie en kennisinstellingen in staat technologische kennis te generen, die nodig is om te participeren in R&D-ruimtevaartprogramma's van ESA.

Activiteiten

• Implementatie advies vitalisering kenniseconomie (Advies werkgroep Wijffels, november 2004, kamerstuk 27 406 nr. 35)

Met betrekking tot de prestatiebekostiging in het Universitair Onderzoek is de Commissie Dynamisering ingesteld. In 2006 zal het Kabinet een besluit nemen naar aanleiding van de adviezen van deze commissie. Tevens worden de resultaten van het in 2005 uitgevoerde onderzoek naar de kennisinvesteringsquote, de rol van SenterNovem als taakorganisatie op het gebied van innovatie en de mogelijkheden van een Innovatieakkoord verder uitgewerkt.

• Holst Center

Uit het Fonds economische structuurversterking is € 40 mln. beschikbaar gesteld voor het Holst Center, dat moet uitgroeien tot een internationaal erkend centrum op het gebied van polymeren, elektronica en microsystemen.

• Kennismigratie

In 2005 is het nieuwe kennismigratieregime van start gegaan. Op grond van een evaluatie van de hiervoor benodigde aanpassingen in de Wet Arbeids Vreemdelingen, signalen vanuit het veld en het Innovatieplatform zal worden bezien of verdere aanpassingen en verbeteringen van het kennismigratiesysteem mogelijk en wenselijk zijn. Categorieën die hiervoor in aanmerking komen zijn studenten, gedetacheerden en zelfstandigen die een eigen zaak willen opzetten.

Doelgroepen

Bedrijven, kennisinstellingen, universiteiten en kennismigranten.

Verwijzingen beleidsstukken

1. Sterke basis voor topprestaties (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 XIII, nr. 73)

2. Vitalisering Kenniseconomie (Kamerstukken II, 2004–2005, 27 406, nr. 50)

3. Ruimte om te ondernemen (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 202, nrs. 1 en 2)

3 EEN CONCURREREND ONDERNEMINGSKLIMAAT

Een concurrerend ondernemingsklimaat

Omschrijving

Om succesvol te kunnen ondernemen en daardoor duurzame economische groei te bevorderen.

Bijdrage

Om een concurrerend ondernemingsklimaat te realiseren, werkt EZ aan:

• aantrekkelijke regio's en steden;

• meer en beter ondernemerschap;

• een level playing field;

• de instandhouding van vitale functies van het economisch proces ten tijde van crises.

Verantwoordelijkheid

EZ is verantwoordelijk voor het scheppen van goede randvoorwaarden, het wegnemen van knelpunten die het ondernemen belemmeren en het faciliteren van kansen om te kunnen ondernemen.

Succesfactoren

Het behalen van deze doelstelling hangt af van:

• goed inzicht in én aanspreekbaarheid voor het Nederlandse bedrijfsleven;

• goed toegankelijk en efficiënt instrumentarium;

• samenwerking met en optreden van andere departementen, overheden, en overige belanghebbenden (waaronder organisaties van werknemers en werkgevers).

Effectindicatoren

1. Ranglijst World Economic Forum

Het World Economic Forum publiceert jaarlijks twee ranglijsten waarop landen op belangrijke deelaspecten van het vestigings- en investeringsklimaat worden vergeleken. Tot voor enkele jaren kon Nederland zich in de top 5 handhaven In 2003 werd echter in de Growth Competitiveness Index een 12^e plaats en in de Business Competitiveness Index een 9^e plaats ingenomen. De doelstelling is om aan het einde van deze kabinetsperiode bij beide indexen weer in de top 5 te staan.

2. Investeringsquote van bedrijven (investeringen in vaste activa, exclusief woningen, als bruto toegevoegde waarde tegen basisprijzen, exclusief verhuur en handel in onroerend goed).

Basiswaarde

1. 9^e plaats GCI en 12^e plaats BCI in 2003, voorlopig dal.

2. Minimaal 16%

Streefwaarde

1. Jaarlijks een verbetering ten opzichte van 2003 en in 2007 in de top 5.

2. Relatieve toename ten opzichte van de afgelopen jaren met het voorlopige dal van 1994 en 2004 (16%) als minimum. Op korte termijn is het streven om de investeringsquote niet verder te laten dalen. Op de langere termijn wil EZ de pieken en dalen in de investeringsquote afvlakken en deze geleidelijk op een hoger niveau brengen.

Verwijzingen beleidsstukken

• Industriebrief 2004 – Hart voor de industrie (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 826 nr. 1)

• Nota kiezen voor groei: welvaart voor nu en later (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 696, nr. 1)

• In actie voor ondernemers (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 200 XIII nr. 36)

• Pieken in de Delta (Kamerstukken II, 2003–2004, 26 697 nr. 1)

• Nota Cultuur en Economie (najaar 2005)

• Herijkingsbrief (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 800 XIII, nr. 73)

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ Dit betreft uitfinanciering van verplichtingen die tot en met 2005 zijn aangegaan en de bijdragen aan instellingen en instituten.

A. Zorgen voor aantrekkelijke regio's en steden om te kunnen ondernemen

Motivering

EZ wil samen met andere overheden en bedrijven gebiedsgericht kansen met een nationaal belang optimaal benutten om het ondernemerschap in de regio's en steden te stimuleren.

Instrumenten

• Bedrijventerreinen

– TOPPER: subsidieregeling voor herstructurering van bedrijventerreinen van nationaal belang.

– Voor 2006 wordt de Regeling Innovatieve Bedrijventerreinen weer via een thematische prijsvraag ingevuld.

• Kompas voor het Noorden

Programma van € 61,7 mln per jaar ( in periode 2000–2006) voor de economische ontwikkeling van het Noorden via het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN).

• Investeringspremie regeling (IPR)

Regeling gericht op grote investeringen voor vestiging en uitbreiding in steungebieden in Noord- en Oost-Nederland en Zuid-Limburg.

• Stadseconomie

Onderdeel van het Grotestedenbeleid (GSB). Het budget bedraagt € 162 mln (voor de periode 2005–2009). Hiervan is € 152,1 via de stadsconvenanten toebedeeld aan de G 30 als bijdrage in de uitvoering van hun meerjarenprogramma's. € 10 mln is bedoeld voor onvooziene kansen en bedreigingen voor het oplossen van de GSB-problematiek in de periode 2005–2009. Zeer innovatief is de Rotterdamse aanpak van economische kansenzones. Dit is de reden dat € 2 mln van de € 4 mln EZ-bijdrage gefinancierd wordt uit de kansenpot.

• EFRO cofinanciering

Cofinanciering van projecten die door de Europese Commissie worden ondersteund uit hoofde van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). In 2000–2006 worden in Nederland regio's ondersteund via doelstelling 1 (uitfasering, Flevoland), doelstelling 2 (ondersteuning van de economische en sociale omschakeling van in structurele moeilijkheden verkerende zones in Noord-, Oost- en Zuid-Nederland) en Interreg (grensregio's).

• ROM's

De Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM's) initiëren in samenwerking met het bedrijfsleven nieuwe initiatieven om daarmee de economische structuur te versterken. Tevens participeren zij in kansrijke maar (deels) risicovolle ondernemingen. EZ draagt bij in de apparaatskosten van de ROM's.

• NBTC

Activiteiten ter bevordering van het inkomend toerisme worden gestimuleerd via een bijdrage aan het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen, de organisatie voor «Holland promotie».

Activiteiten

Zoals in de vorig jaar uitgebrachte nota «Pieken in de Delta» is beschreven zullen via een nieuw instrument vanaf 2007 zes gebiedsgerichte programma's starten om te zorgen voor aantrekkelijke regio's en steden om te kunnen ondernemen.

In 2006 zal voor vijf gebieden € 25 miljoen beschikbaar komen zodat een start kan worden gemaakt met deze vernieuwde aanpak1, als aanloop op de uitvoering van de gebiedsgerichte programma's. Het Noorden ontvangt in 2006 nog middelen (€ 62,3 miljoen) uit het Kompasprogramma.

Voor de Stadseconomie (Brede Doeluitkering Economie) worden hier geen prestatie-indicatoren opgenomen. Deze zijn samen met alle GSB III indicatoren voor de BDU Sociaal, Integratie en Veiligheid en de BDU Fysiek met de steden overeengekomen. Het kader van GSB III is vastgelegd in de nota «Samenwerken aan de Krachtige Stad». De prestaties die steden eind 2009 willen leveren zijn in maart 2005 vastgelegd in stadsconvenanten. Er is voorzien in een monitoringsysteem dat in 2005 (nulmeting), in 2007 (midterm) en eind 2009 (eindmeting) gegevens oplevert over de voortgang. Deze resultaten zullen vervolgens ook aan de Tweede Kamer gerapporteerd worden door BZK.

Doelgroepen

Lokale en regionale overheden (TOPPER/EFRO/GSB/KOMPAS), Bedrijven (IPR, NBTC, ROM's, KOMPAS) en kennisinstellingen.

Planning

Afhankelijk van onderdeel (KOMPAS tot en met 2006; GSB III tot en met 2009; actieplan Bedrijventerreinen tot en met 2012).

Verwijzingen beleidsstukken

• Actieplan Bedrijventerreinen (Kamerstukken II 2003–2004, 29 200 nr. 46)

• Vernieuwde Toeristische Agenda (Kamerstukken II, 2004–2005, 26 419 nr. 21)

• Pieken in de Delta (Kamerstukken II, 2003–2004, 26 697 nr. 1)

• Samenwerken aan de krachtige stad, uitwerking stelsel Grotestedenbeleid GSB III (Kamerstukken II 2003–2004, 21 062 nr. 116)

• Prestatieconvenanten Grotestedenbeleid 2005–2009 (Kamerstukken II, 2004–2005, 30 128, nr. 1)

B. Meer en beter ondernemerschap

Motivering

EZ wil de knelpunten op de kapitaal- en arbeidsmarkt aanpakkeb met als doel ondernemerschap te bevorderen. Daarnaast worden onder andere de administratieve lasten en strijdige regelgeving verminderd en corporate governance bevorderd.

Instrumenten

• BBMKB

De borgstellingregeling MKB vergroot de toegang van het middenen kleinbedrijf tot bankkrediet. Voor bedrijven die over onvoldoende zekerheden beschikken, staat de overheid borg voor een deel van de nieuwe kredietverstrekking. De regeling wordt uitgevoerd door banken.

• Groeifinancieringsfaciliteit

In de tweede helft van 2006 gaat een garantiefaciliteit van start voor risicodragend vermogen voor MKB-bedrijven. Deze faciliteit zal vooral de financieringsmogelijkheden van snelle groeiers, bedrijfsoverdrachten en starters verbeteren. De regeling wordt uitgevoerd door banken en participatiemaatschappijen.

• Subsidieregeling Aanpak Urgente Bedrijvenlocaties

In 2004 is de subsidieregeling Aanpak Urgente Bedrijvenlocaties gepubliceerd. Deze regeling is een uitwerking van het Actieplan Veilig Ondernemen en is gericht op het stimuleren van lokale aanpak gericht op het terugdringen van criminaliteit op winkelgebieden en bedrijventerreinen. In 2006 wordt de derde tender voor deze regeling uitgeschreven.

• Stichting Koning Willem I prijs

Stichting die éénmaal per twee jaar de Koning Willem I Prijs uitreikt aan een onderneming die durf, daadkracht, doorzettingsvermogen, maatschappelijke betrokkenheid en innoverend, creatief ondernemerschap heeft getoond.

• Kamers van Koophandel

De Kamers voeren een aantal verplichte taken (registratie en loketfunctie) en een aantal facultatieve taken uit (voorlichting, advies en regiostimulering).

• Programma-onderzoek MKB en Ondernemerschap

De EZ-subsidie aan dit programma (verstrekt aan het EIM) is bestemd voor het verzamelen, bijhouden en bewerken van basisinformatie op het terrein van MKB en Ondernemerschap. De kern van de basisinformatie bestaat uit datasystemen en modellen met daaraan gekoppelde rapportages die zorgen voor gratis toegankelijke informatie die diverse belanghebbenden gebruiken bij beleidsvorming.

• Kenniscentrum Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Het Kenniscentrum bevordert kennis- en informatieoverdracht over MVO, zowel in de nationale als de internationale context, en bevordert tevens de dialoog tussen maatschappelijke actoren en het ontwikkelen en toepassen van kennis.

• Het partnership Ondernemerschap & Onderwijs (O&O)

Het partnership vloeit voort uit het actieprogramma O&O en is in 2005 gestart. In opdracht van EZ en OCW zal Senter-Novem samen met partners uit bedrijfsleven en onderwijs landelijk diverse acties uitvoeren om het ondernemerschap bij onderwijsinstellingen te verankeren en om studenten en docenten met ondernemerschap in aanraking te laten komen, o.a. door gastlessen, stages en ondernemersopdrachten.

• Investors in People

Een keurmerk, waarmee bedrijven en instellingen worden gestimuleerd om te investeren in de employability van hun mederwerkers. Hiermee wordt het leervermogen van organisaties versterkt. Het bureau Investors in People Nederland zorgt voor het in de markt zetten en de kwaliteitsborging van het keurmerk.

Fiscale instrumenten

• Zelfstandigenaftrek

Een ondernemer die voldoet aan het urencriterium (per jaar ten minste 1225 uur en ten minste 50% van de totale werktijd werkzaam in de onderneming) en nog geen 65 jaar is, heeft recht op een fiscale aftrek van de winst.

• Fiscale oudedagsreserve, niet omgezet in een lijfrente

Ondernemers in de inkomstenbelasting kunnen een oudedagsreserve vormen. Een ondernemer die voldoet aan het urencriterium en nog geen 65 jaar is, kan 12% van de winst per kalenderjaar aan de oudedagsreserve toevoegen. De FOR kan bij het staken van de onderneming belastingvrij worden omgezet in een lijfrentepolis.

• Meewerkaftrek

Indien de partner van een ondernemer die zelf aan het urencriterium van de zelfstandigenaftrek voldoet, meewerkt in diens onderneming zonder hiervoor een vergoeding te ontvangen, heeft de ondernemer recht op meewerkaftrek.

• Investeringsaftrek

De investeringsaftrek is een extra aftrek op de fiscale winst. Deze aftrek is een percentage van het totale investeringsbedrag in een kalenderjaar. De kleinschaligheidsinvesteringsaftrek is specifiek gericht op het stimuleren van investeringen in bedrijfsmiddelen.

• Willekeurige aftrek starters

Sinds 1 januari 1996 kunnen startende ondernemers in een jaar dat ze startersaftrek genieten willekeurig afschrijven op bedrijfsmiddelen die zij in hun onderneming hebben aangeschaft of voortgebracht.

• Extra zelfstandigenaftrek starters

Startende ondernemers hebben bovenop de zelfstandigenaftrek recht op een extra zelfstandigenaftrek.

• Vrijstelling en heffingskorting beleggingen in durfkapitaal t.b.v. beginnende ondernemers

Belastingplichtigen die direct of indirect geld ter beschikking stellen aan een beginnende ondernemer hebben recht op een gemaximeerde vrijstelling voor de vermogensrendementsheffing en een extra heffingskorting. Daarnaast geldt dat verliezen op directe beleggingen in durfkapitaal tot een gemaximeerd bedrag in aftrek komen op het inkomen uit werk en woning van de belastingplichtige.

• Stakingsaftrek

Biedt verzachting van de belastingheffing over de stakingswinst bij gehele of gedeeltelijke staking van een onderneming.

• Doorschuiven stakingswinst en bedrijfsopvolgingsfaciliteit

Beoogt liquiditeitsproblemen te voorkomen en daarmee de continuïteit van een onderneming te waarborgen bij bedrijfsopvolging.

• Verlaagd tarief logiesverstrekking en verlaagd tarief voedingsmiddelen horeca

Ter stimulering van de betreffende sectoren geldt een BTW-tarief van 6% in plaats van het normale tarief van 19%.

Activiteiten

• Corporate governance

EZ is actief betrokken bij nieuwe regelgeving op dit gebied. Het stelsel van toezicht op het bestuur van vennootschappen zal nader worden bezien. Er zal een wetsvoorstel worden voorbereid voor een betere facilitering van toezichthoudende en uitvoerende bestuurders in één bestuursorgaan, zoals in het buitenland. In Europees verband is EZ betrokken bij acties ter versterking van de corporate governance en vereenvoudiging van het Europese vennootschapsrecht.

• Bedrijfsoverdrachten

Eind 2005 start EZ met de eerste bijeenkomsten van bedrijfsadviseurs over bedrijfsoverdrachten. Hierbij wordt samen met deze adviseurs een strategie en pakket ontwikkeld om beter te kunnen inspelen op de vraag van de kleinere bedrijven die overgedragen moeten worden. Momenteel is deze markt niet interessant voor de advieskantoren. Door een gezamenlijk pakket aan te bieden is het mogelijk de kosten omlaag te brengen zodat ook deze markt bediend kan worden. In 2006 komen hiervoor concrete voorstellen.

• Starten vanuit een uitkering

EZ neemt deel in het door SZW in 2005 gestarte project, waarin ondermeer wordt bezien hoe het starten van een onderneming vanuit een uitkeringssituatie kan worden bevorderd. In 2006 komen hiervoor concrete voorstellen.

• Menselijk Kapitaal

– Verruiming van de kenniswerkersregeling voor studenten en gedetacheerden. Ter verduidelijking van de toelatingscriteria voor kennismigranten, die zich als zelfstandig ondernemer in Nederland willen vestigen, zal een nieuwe beoordelingssystematiek worden ontwikkeld.

– Evaluatie van de kennismigranten regeling.

– De nadruk in het Deltaplan Bèta-techniek zal in 2006 vooral liggen op investeringen in het basis en het voortgezet onderwijs. Dit om in 2007 een grotere instroom in het beta-techniek onderwijs te hebben gerealiseerd.

– Implementatie van de kabinetsreactie op het rapport Leijnse en op het Interdepartementaal Beleidsonderzoek VMBO. EZ zal gaan participeren in de interdepartementale projectdirectie Leren & Werken. In dit kader zal EZ in 2006 roadshows LevenLangleren organiseren, waarmee best practices zullen worden verspreid onder onderwijsinstellingen en bedrijfsleven.

– In 2006 wordt het programma masterclasses voor snelle groeiers verder uitgerold en van een internationale component voorzien, via uitwisselingsprogramma's met snelle groeiers in het buitenland.

• Nieuw Ondernemerschap

In navolging van het actieplan Nieuw Ondernemerschap, dat door de ministeries van EZ, Justitie, OCW, VWS en SZW is opgesteld, staan voor 2006 de volgende acties gepland: stimuleren coaching, overeenkomst met Ondernemersklankbord voor coachingtrajecten, bedrijfsoverdracht, verbeteren administratieve kwaliteit en een onderzoek en conferentie naar internationaal ondernemen en nieuw ondernemerschap. Deze maatregelen hebben tot doel om duurzaam ondernemerschap van etnische ondernemers te stimuleren.

• Administratieve Lasten

De Minister van Financiën coördineert samen met de Staatssecretaris van Economische Zaken het programma om de Administratieve Lasten voor het bedrijfsleven te reduceren. De netto reductie moet in 2006 € 3 miljard per jaar bedragen ten opzichte van 2002.

• Vestigingswet

In 2006 wordt het restant van de vestigingswet afgeschaft.

• Veilig Ondernemen

Criminaliteit tegen ondernemers is een groot probleem. In 2006 wordt samen met Justitie en BZK en met het bedrijfsleven gewerkt aan de aanpak van criminaliteit door uitvoering van de Actieplannen Veilig Ondernemen. Het Ministerie van Economische Zaken is verantwoordelijk voor de projecten «Aanpak Urgente Bedrijvenlocaties», «Cybercrime» en «Deelname detailhandel aan lokale veiligheidsprojecten».

• Regeldruk en vergunningen

De hoogte van de regeldruk wordt op verschillende manieren aangepakt. Het jaar 2006 staat in het teken van de intensivering van de toetsing op voorgenomen wet- en regelgeving (op basis van de Industriebrief en de brief over nalevingskosten). Daarnaast staat de uitvoering van het kabinetstandpunt over het rapport van de Taskforce Vereenvoudiging Vergunningen in 2006 op het programma.

• Cultuur en Economie

Het uitwerken van concrete beleidsmaatregelen teneinde de economische potentie van de creatieve industrie en productie beter te benutten. Daartoe is onderzoek uitgezet, dat tijdens een conferentie in juni 2005 is gepresenteerd. In 2006 zullen de beleidsmaatregelen worden uitgewerkt. Maatregelen zullen zich bevinden op verschillende beleidsterreinen van EZ en OCW

Doelgroepen

Ondernemers en potentiële ondernemers.

Verwijzingen beleidsstukken

• In actie voor ondernemers (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 200 XIII nr. 36)

• Meer actie voor ondernemers (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 200 XIII nr. 51)

• Actieplan Onderwijs en Ondernemerschap (Kamerstukken II, 2003–2004, 29 200 XIII nr. 54)

• Actieplan Nieuw Ondernemerschap (2005) PM

C. Bevorderen Level Playing Field

Motivering

Om oneerlijke concurrentie tegen Nederlandse ondernemingen tegen te gaan.

Instrumenten

• Deelname aan internationaal overleg

De inzet van EZ is onverminderd gericht op het verbeteren van de internationale marktwerking. Zowel op het gebied van scheepsbouw als van defensiematerieel neemt EZ intensief deel aan internationaal overleg, zoals in EU- en OESO-verband.

• Compensatiebeleid

Het compensatiebeleid is gericht op het maken en effectueren van afspraken met buitenlandse industrieën en overheden over de inschakeling van Nederlandse bedrijven bij de ontwikkeling en productie van defensiematerieel.

• Deelname aan JSF-ontwikkelingsfase

Nederland participeert in de ontwikkelingsfase voor de JSF. EZ betaalt een deel van de voorfinanciering van de bijdrage van de Nederlandse industrie en bevordert de optimale inschakeling van de Nederlandse industrie bij de ontwikkeling van de JSF.

• Regieraad Bouw

De Ministeries van EZ, VROM en V&W hebben eind 2003 de Regieraad Bouw ingesteld met als doel een veranderingsproces in de bouwsector op gang te brengen. Thema's hierbij zijn marktwerking, opdrachtgeverschap, opdrachtnemerschap en regelgeving. De Regieraad geeft uitvoering aan zijn Actieprogramma «Van Raad naar Daad». Speerpunt van het eigen EZ-beleid is het versterken van de concurrentiekracht van het bouwbedrijfsleven.

• Borgstellingsregeling Scheepsnieuwbouw

Dit instrument komt tegemoet aan het knelpunt dat deze sector zowel op nationaal als Europees niveau onvoldoende toegang heeft tot de kapitaalmarkt. Het garantieplafond voor 2006 bedraagt € 1 miljard.

Activiteiten

• Compensatiebeleid

Als vervolg op het IBO-defensiematerieel worden veranderingen in de uitvoering van het compensatiebeleid doorgevoerd. Het gaat hier met name om het stimuleren van projecten ten behoeve van met name het midden- en kleinbedrijf op het gebied van kennisoverdracht, marktintroductie en risicokapitaal.

• Internationale markt voor veiligheid en defensie

De positie die Nederlandse ondernemingen en kennisinstellingen in internationaal verband hebben, wordt geïnventariseerd op technologiegebieden die relevant zijn voor veiligheid en defensie. Het doel is om te onderzoeken wat de uitgangspositie van de Nederlandse ondernemingen en kennisinstellingen die internationaal concurrerende kennis in huis hebben, kan versterken. De markt voor veiligheidstoepassingen is groeiend en de markt voor defensiematerieel zal steeds meer open concurrentie kennen.

Doelgroepen

Met name MKB, Defensie-industrie, scheepsbouw en bouw.

Verwijzingen beleidsstukken

• «Leadership 2015»: de toekomst van de Europese scheepsbouw en -reparatie; concurrentievermogen door excellentie, 2003

• Mededeling van de Commissie inzake Leadership 2015, Com (2003) 717 final van 21-11-2003

• Kaderregeling inzake Staatssteun aan de scheepsbouw (2003/C317/06) van 30-12-2003

• Scheepsbouwsector, brief van de minister van Economische Zaken over steunverlening aan de scheepbouw dd 16-04-2004. Kamerstukken II, 2003–2004, 29 505, nr. 6

• Kabinetsstandpunt IBO Verwerving defensiematerieel voor de Nederlandse krijgsmacht, Kamerstukken II, 2003–2004, 27 830, nr. 26

• Jaarrapportage Compensatiebeleid 2002/2003, Kamerstukken II, 2003–2004, 27 231 nr. 10.

¹ Fiscale Regeling

4 DOELMATIGE EN DUURZAME ENERGIEHUISHOUDING

Een doelmatige en duurzame energiehuishouding

Omschrijving

Om een energiehuishouding tot stand te brengen die goed scoort op de thema's economische efficiëntie, milieukwaliteit en voorzieningszekerheid.

Bijdrage

EZ schept randvoorwaarden voor een betaalbare, beschikbare en schone energievoorziening en stimuleert de transitie naar een duurzame energiehuishouding.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

– de ordening van de energiemarkt

– de transitie naar een duurzame energiehuishouding

– het creëren van de randvoorwaarden waardoor leverings- en voorzieningszekerheid van energie gewaarborgd kunnen worden

– in samenwerking met het Ministerie van VROM de realisatie van de Kyotodoelstellingen door middel van een zorgvuldige allocatie van emissierechten en totstandbrengen van projecten die tot doel hebben om de CO₂-uitstoot te verminderen

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling is afhankelijk van:

– de mate van concurrentie op de energiemarkt

– de totstandkoming van een Europees level playing field

– de ontwikkeling van technologie op het gebied van duurzame energie

– de afspraken die gemaakt worden in het kader van post-Kyoto

– de nadere invulling van Kyoto-afspraken en de uitvoering daarvan door alle betrokken partijen

– de ontwikkeling van de olie- en gasprijzen op de wereldmarkt

– de mate van succes van internationale samenwerking. De internationalisering in het beleid wordt geïnstitutionaliseerd door intensievere samenwerking met het Ministerie van Buitenlandse Zaken op het gebied van klimaat, voorzieningszekerheid, besparing, investeringsklimaat en toegang tot energie voor de armsten.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effecten dat:

– energie voor een concurrerende prijs wordt geleverd

– elektriciteit en gas ongestoord wordt geleverd

– op lange termijn voldoende energie beschikbaar is

– voor de periode 2008–2012 34 Mton CO₂-reductieeenheden zijn aangekocht in het buitenland

– een verduurzaming van de energiehuishouding

Verwijzingen beleidsstukken

– Energierapport 2002 (Kamerstukken II 2001–2002/2002–2003, 28 241, nr. 2)

– Energierapport 2005(Kamerstukken II 2004–2005, 29 023, nr. 14)

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ Dit betreft uitfinanciering van verplichtingen die tot en met 2005 zijn aangegaan en de bijdragen aan instellingen en instituten.

A. Bevorderen optimale ordening en werking van de energiemarkten

Motivering

Om keuzemogelijkheden voor afnemers en leveranciers te creëren en om efficiëntie te bevorderen in de energiesector.

Instrumenten

• Splitsingswet energie-distributiebedrijven; waarmee splitsing van de distributienetwerken ten opzichte van productie, handel en levering wordt geregeld.

• Het marktmodel.

• Monitoring van de energiemarkten door DTe.

• Ministeriële regeling inzake tariefstructuren en voorwaarden gas.

• Besluit leveringszekerheid gas.

• Participatie in internationale fora.

• Voorlichting aan consumenten via www.consument-en-energie.nl.

Activiteiten

Splitsen energie-distributiebedrijven

• Afronden parlementaire behandeling en implementatie van het wetsvoorstel.

Aanpassen van en toezicht houden op marktmodel

• Toezicht houden op implementatie door de sector van eventueel noodzakelijke maatregelen op het gebied van de inrichting van administratieve processen in de geliberaliseerde retailmarkt.

• Faciliteren van deze implementatie door wijziging van wet- en regelgeving daar waar noodzakelijk en overleg met DTe over de eventueel noodzakelijke wijziging van Technische Codes.

• Overleg voeren met de sector en monitoren van de ontwikkelingen om vast te stellen dat genomen maatregelen ook inderdaad effectief zijn.

Monitoren van de energiemarkten door DTe

• DTe monitoort de mate van marktwerking, transparantie en non-discriminatoir gebruik van de netten en rapporteert hierover voor 1 mei in haar Jaarverslag aan de minister van Economische Zaken.

• Intensiveren monitoring op basis van een groot aantal indicatoren waaronder: concentratiegraad in de retailsector en groothandelssector en uitvalduur. Het monitoren van de concentratiegraad in de retailsector en groothandelssector geeft een beeld van de marktwerking. De gegevens van het monitoren van de uitvalduur worden gebruikt voor de kwaliteitsregulering.

• In 2006 de doeltreffendheid van de elektriciteits- en gaswet in de praktijk onderzoeken.

Bevorderen werking gasmarkt

• Follow-up kabinetsstandpunt (tweede kwartaal 2005) over Algemene Energie Raad advies «gas voor morgen».

• Handel op gasbeurs stimuleren (liquiditeit).

• Congestie import/export minimaliseren (relevante markt vergroten).

• Markttransparantie vergroten.

• Vereenvoudigen vergunningenregime gasopslag.

• Met betrekking tot Ministeriële Regeling: monitoren balanceringsregime Gas Transport Services (GTS).

• Met betrekking tot besluit leveringszekerheid gaswet: evalueren van het regime «koude winters» (pieklevering) uit AMvB.

Bevorderen van het internationaal level playing field

• Deelnemen aan bilateraal overleg.

• Met buurlanden, de Europese Commissie, Transmission System Operators (TSO's) en toezichthouders de handelsbarrières en verschillen in ordening wegnemen, met als doel een regionale energiemarkt in Noordwest-Europa te realiseren.

• Uitwerken van de intenties van de Memorandum of Understanding in werkgroepen met omringende landen.

• Participeren in Europese fora Florence (Elektriciteit) en Madrid (Gas) om Nederlandse standpunten, waaronder gasopslag, in te brengen.

• Harmoniseren van Europese regelgeving en wegnemen van barrières op de Europese elektriciteits- en gasmarkt.

Doelgroepen

Afnemers, zowel consumenten als bedrijven.

Energiebedrijven.

Verwijzingen beleidsstukken

Splitsingsvoorstel: Kamerstukken II, 2004–2005, 28 982, nr. 29

I&I-wet: Kamerstukken II, 2003–2004, 29 372

* HHI: De structuur van de markt en zijn determinanten zijn in grote lijnen bepalend voor marktuitkomsten, in termen van prijzen en efficiëntie. Een nuttige indicator voor de structuur van de markt, die inzicht biedt in de mate van mededinging op het gebied van zowel de retailmarkt voor elektriciteit en gas en de groothandelsmarkt voor elektriciteit is de zgn. HHI. De statische HHI is gebaseerd op capaciteit (maximaal opgesteld beschikbaar vermogen) en de dynamische HHI is gebaseerd op afzet gedurende het jaar. De concentratiegraad van een markt wordt vaak gebruikt als indicatie voor de aan- of afwezigheid van marktmacht dan wel om het gevaar van (dreigende) marktmacht te identificeren. De hoogte van de HHI wordt beïnvloed door het aantal actieve spelers om een bepaalde markt en de variatie in marktaandelen. De HHI kan een waarde aannemen tussen 0 en 10 000. Bij oneindig veel kleine aanbieders tendeert de HHI naar 0, terwijl in het geval van een monopolie de HHI een waarde van 10 000 heeft. Van belang is om te benadrukken dat de HHI-score niet als enige indicator gebruikt kan worden om marktmacht te bepalen. Mededingingsautoriteiten gebruiken een veelvoud van indicatoren en criteria om vast te stellen of de mededinging wordt verstoord. Vandaar dat ook nadrukkelijk wordt verwezen naar het integrale monitorrapport van de DTe dat later in het jaar gepubliceerd zal worden en dat een totaal beeld schetst. De HHI-waarde moet gezien worden als een pure indicatie en als een van de factoren in een mogelijke trend in de ontwikkeling van de markt. A priori is het lastig om te bepalen wat een acceptabel niveau van de HHI is. Door mededingingsautoriteiten, in het bijzonder in de VS, en in de economische literatuur worden 1800 en 2500 als kritische grenzen beschouwd. Bij overschrijding van die grenzen zou er sprake kunnen zijn van marktmacht. DTe hanteert op dit moment geen richtlijn voor een acceptabel niveau van de statische en dynamische HHI, mede omdat vergelijking met eerdere jaren (nog) niet mogelijk is. EZ beschouwt de bandbreedte van 1800–2500 daarom voorlopig als referentiewaarde.

** C3: gezamenlijk marktaandeel van de drie grootste actieve partijen op een markt

*** Gemiddelde waarde over 2004

B. Het tot stand brengen van een duurzame energiehuishouding

Motivering

Om een energievoorziening te krijgen die schoon en ook voor volgende generaties in voldoende mate aanwezig is.

Instrumenten

Stimuleren duurzame energie

• Subsidie aan producenten van duurzame energie via de regeling Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie (MEP).

• Het BLOW-convenant gericht op realisatie van 1500 MW windvermogen op land in 2010.

• Ondersteuning van gemeenten en provincies bij uitvoeren van windenergiebeleid.

• Voorlichting aan consumenten via www.consument-en-energie.nl

• Fiscale stimulering van duurzame-energietechnologieën via de Energie-investeringsaftrek (EIA).

Stimuleren Energiebesparing

• Beprijzing van energie via de Energiebelasting.

• Voorlichting aan consumenten via www.consument-en-energie.nl.

• Afspraken met het bedrijfsleven via Meerjarenafspraken (MJA's) en het Benchmark convenant.

• Fiscale stimulering van energie-efficiënte technologieën via de Energie-investeringsaftrek (EIA).

Stimuleren reducties broeikasgassen

• Subsidiëren van investeringen in klimaatvriendelijke technologieën via het CO₂-reductieplan.

• Aankopen van emissiereducties in andere ontwikkelde landen via het instrument Joint Implementation.

• Introductie van een maximum uitstootplafond voor de grotere industrieën en energiesector in Europa via het CO₂-emissiehandelsysteem.

Stimuleren energie-innovatie

• Subsidiëren van concrete experimenten die de energietransitie kunnen helpen vormgeven, via de Unieke Kansen Regeling (UKR).

• Subsidiëren van fundamenteel en industrieel onderzoek voor de lange termijn met het instrument EOS Lange Termijn.

• Subsidiëren van demonstratieprojecten in het energieonderzoek, via het instrument Demo.

• Subsidiëren van energieonderzoek dat nieuw is en zich richt op prille, niet-conventionele ontwikkelingen, via het Nieuw Energieonderzoek (NEO).

• Prestatie-afspraken met en het verstrekken van financiële ondersteuning aan het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN).

Activiteiten

Stimuleren duurzame energie

• Ondersteunen van voorlichting door de stichting Milieu Centraal over duurzame energie.

• Voortzetting van activiteiten gericht op stimulering van het gebruik van biomassa voor energie-opwekking in Nederland. Dit betreft vervolgactiviteiten van het Actieplan Biomassa (2005) en de transitie biomassa.

• In gebruik nemen van het Near Shore Windpark Egmond, om concrete ervaring op te doen met windenergie op zee, wat van belang is voor opwekking van windenergie verder van de kust (off shore).

• In 2005 start het interdepartementaal Bureau Energieprojecten. Dit bureau moet in 2006 en in de jaren daarna daadwerkelijk de vergunningprocedures voor onder andere biomassa- en windenergieprojecten stroomlijnen en coördineren.

• Besloten is bepaalde investeringen in duurzame energie (bijvoorbeeld windmolens op zee) die in het kader van de MEP plaatsvinden te financieren uit het Fes. Het gaat om een bedrag van in totaal € 1 miljard aan investeringen dat gespreid over de komende jaren tot uitbetaling komt. Dit voorkomt, samen met de rijksbijdrage uit de algemene middelen, dat het afnemerstarief dat burgers jaarlijks betalen, in de komende jaren omhoog gaat.

Stimuleren Energiebesparing

• Uitwerken van de besparingsmaatregelen zoals deze zijn opgenomen in het Energierapport dat in juli 2005 is gepubliceerd.

• Streven naar (continue) strengere normen voor het energieverbruik van apparaten en voertuigen in Europa.

• Totstandbrengen van interdepartementale actieprogramma's.

• Onderzoeken van de mogelijkheid om «slimme meters» te introduceren, waarbij zowel de leverancier als de consument meer inzicht in het energieverbruik krijgen.

• Het kabinet overweegt een systeem van verhandelbare energiebesparingsmaatregelen («witte certificaten») in te voeren. Volgens dit systeem kunnen de energieleveringsbedrijven de verplichting krijgen om een bepaalde hoeveelheid energie te besparen.

• Verhogen van de energiebelasting in fasen, onder gelijktijdige verlaging van de vennootschapsbelasting.

• Het evalueren van de EIA.

• Uitbrengen van de voortgangsrapportage MJA's, Benchmark.

Stimuleren reducties broeikasgassen

• In 2006 wordt het plan voor de allocatie, voor emissiehandel in de periode 2008–2012, afgerond.

• Afhankelijk van de uitkomsten van de in 2005 gehouden evaluatie van Joint Implementation en Clean Development Mechanism kan het beleid bijgesteld worden. De uitkomsten komen beschikbaar in de evaluatie klimaatbeleid, deze verschijnt in de tweede helft van 2005.

• Vrijgevallen middelen uit het CO₂-reductieplan zullen opnieuw worden ingezet indien dit voor het behalen van de CO₂ doelstelling benodigd is.

• Inzetten op een brede (mondiale) klimaatcoalitie van de grote geïndustrialiseerde landen, de zich snel ontwikkelende landen en de belangrijkste ontwikkelingslanden met als doel het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen.

Stimuleren energie-innovatie

• Uitvoeren van de subsidieregelingen van de Energie Onderzoek Strategie (EOS) en de onderliggende programma's.

• Het voorbereiden van een eerste globale evaluatie van de prioriteiten van EOS en versterking van de aansluiting met energietransitie.

• Thematisch integreren van ECN in EOS.

• Zoveel mogelijk aansluiten van de richtlijnen van het 7^e Europees kaderprogramma (dat in 2007 begint) op de prioriteiten van het Nederlandse energieonderzoeksbeleid.

• Coalities tussen bedrijven tot stand brengen, die gezamenlijk projecten starten gericht op een transitie naar een duurzame energiehuishouding.

• Ten aanzien van de energietransitie belemmeringen in regelgeving wegnemen en nieuwe financiële incentives ontwikkelen.

Prestatie-indicatoren

Duurzame energie en Energiebesparing

• Indien de voorziene maatregelen in Europees verband worden uitgevoerd zou de energiebesparing in Nederland na 2008 op 1,3% kunnen uitkomen. Na 2012 zou de energiebesparing op 1,5% uit komen.

• Ten opzichte van het fossiele energiegebruik waarvan sprake zou zijn indien er vanaf 2010 in het geheel geen besparings- en duurzame-energiebeleid zou zijn, is er sprake van een vermindering van ca. 12% in 2020. Het effect van het huidige beleid is ca. 300 PJ (30% door besparing en 70% door duurzaam) en het effect van het extra beleid is ca. 200 PJ (waarvan 80% door besparing en 20% door duurzaam). Het totaal komt daar mee op 500 PJ en dit correspondeert met 12% vermindering in 2020.

Verwijzingen beleidsstukken

• Emissiehandel: Kamerstukken II 2003–2004, 28 240, nr. 9

• Evaluatie klimaatbeleid (verschijnt najaar 2005)

• ECN: Kabinetsstandpunt Wijffels Kamerstukken II 2003–2004, 29 338 nr. 20

• EOS Nota: Kamerstukken II 2001–2002, 28 108, nr. 1

• Energierapport 2005: Kamerstukken II 2004–2005, 29 023, nr. 14

^x) Betreft een voorlopig cijfer van het CBS. Indien de import meegeteld zou worden dan is 13,9% van het totale verbruik duurzaam.

^xx) Betreft een voorlopig cijfer van het CBS. Indien de import meegeteld zou worden dan is 4,5% van het totale verbruik duurzaam.

^{x en xx}) Aangezien de exporterende landen deze productie bij hun eigen doelstelling hebben meegeteld kan de import niet bij onze doelstelling worden opgeteld.

C. Handhaving van het niveau van voorzieningszekerheid op korte en lange termijn

Motivering

Om de toevoer van fossiele brandstoffen (uit het buitenland) te waarborgen en om nationaal de kwaliteit van de voorziening en (in het geval van calamiteiten) de levering te waarborgen.

Instrumenten

• Internationaal overleg; Lidmaatschap Executive Board van International Energy Forum Secretariaat en actief lid in alle gremia van het Internationaal Energie Agentschap.

• Oliecrisisbeleid; aanhouden van oliecrisisvoorraden conform regelgeving van het IEA en de EU en het operationeel houden van een Nationale oliecrisis-organisatie.

• Monitoring leveringszekerheid en voorzieningszekerheid elektriciteit en gas.

• Mijnbouwklimaat:

– Kleineveldenbeleid

– Vergunningenbeleid

– Informatievoorziening

– Deelname EBN in winning en exploratie

Activiteiten

Internationaal overleg

• Voorbereiden van het International Energy Forum in 2006 in Qatar.

• Deelnemen aan werkgroepen en conferentie van het Energiehandvest.

• Verstevigen van de energierelaties tussen EU en Russische Federatie.

• Intensiveren contacten met andere gasproducerende landen als Noorwegen, Algerije en Qatar.

• Verminderen van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.

Oliecrisisbeleid:

• Evalueren van de WvA (Wet voorraadvorming Aardolieprodukten).

• Houden van toezicht op het Centraal Orgaan Voorraadvorming Aardolieproducten (COVA) en op voorraadplichtige bedrijven.

Waarborgen leveringszekerheid:

• Opstellen van de jaarlijkse monitoringsrapportage en aanbieden aan de Europese Commissie. Hierbij wordt ook aandacht gevraagd voor investeringen op Europees niveau.

• Bekijken in hoeverre monitoringsrapportages aangepast moeten worden na evaluatie van de rapportages uit 2005 door de Commissie.

• Uitvoeren van de aangepaste onbalanssystematiek van contracteren van reservevermogen door TenneT en monitoren van de resultaten.

Mijnbouwklimaat

• Kleineveldenbeleid:

– Voorbereiden van gaswinning onder de Waddenzee.

– Monitoren van Groningenplafond.

– Aantrekken van bedrijven voor nieuwe mijnbouwactiviteiten.

• Vergunningenbeleid:

– Zodanig inrichten van de wetgeving dat de overheid meer flexibiliteit heeft om (mijnbouw)vergunningen zo doelmatig en efficiënt mogelijk te benutten.

– Aanpakken van vergunningen waarop geen activiteiten worden ontplooid (slapende vergunningen).

– Opzetten Bureau Energieprojecten om coördinatie vergunningverlening bij energieprojecten te versterken.

– Versneld oppakken van aantal lopende trajecten om procedures te vereenvoudigen en te verkorten.

• Informatievoorziening:

– Digitaal ontsluiten van informatie terzake mijnbouw (gas, olie, zout) zodat deze informatie voor zoveel mogelijk partijen beschikbaar is.

– Het geven van voorlichting over het Nederlandse mijnbouwklimaat aan partijen die (nog) niet actief zijn binnen Nederland.

Doelgroepen

Alle private marktpartijen en overheden die potentieel actief betrokken zijn c.q. kunnen worden op het gebied van mijnbouw in Nederland.

Verwijzingen beleidsstukken

Energierapport 2005 (Kamerstukken II 2004–2005, 29 023, nr. 14)

Gaswinningsbrief (Kamerstukken II 2004–2005, 29 023, nr. 6)

In het kader van de voorzieningszekerheid is het van belang dat zoveel mogelijk van het Nederlandse gas dat zich in kleine velden bevindt tot ontwikkeling wordt gebracht. Dat wil zeggen het in productie houden en brengen van reeds ontdekte velden en het actief zoeken naar nieuwe velden (exploreren). Zolang de balansrol van Groningen nog beschikbaar is, en de offshore infrastructuur intact is, zijn kleinere velden doorgaans nog economisch winbaar. Van beide komt het einde echter in zicht. Kleinevelden gas dat dan nog niet gewonnen is blijft waarschijnlijk achter in de grond, dus voortvarendheid in exploitatie en exploratie is geboden. Die voortvarendheid (of het gebrek eraan) wordt tot uitdrukking gebracht door de hoeveelheid gas die nu gewonnen wordt, het aantal nieuwe productieputten dat wordt geboord en de intensiteit waarmee naar nieuwe velden wordt gezocht (aantal exploratieputten).

5 INTERNATIONALE ECONOMISCHE BETREKKINGEN

Een gunstig klimaat voor internationaal ondernemen.

Omschrijving

Om de concurrentiekracht van de Nederlandse economie te vergroten.

Bijdrage

EZ werkt, mede via economische diplomatie, aan versterking van de internationale economische rechtsorde, vrijmaking van internationale handel en investeringen, stimuleert het internationaal ondernemen, bevordert het maatschappelijk verantwoord ondernemen en bevordert dat buitenlandse bedrijven zich blijvend in Nederland vestigen.

Verantwoordelijkheid

De minister en de staatssecretaris zijn verantwoordelijk voor het onderhouden van goede economische betrekkingen met andere landen en voor het beleid ten aanzien van handelspolitiek, internationaal ondernemen en het aantrekken van buitenlandse bedrijven.

Succesfactoren

Succes wordt mede bepaald door het handels- en investeringsklimaat in binnen- en buitenland, en veranderingen daarin.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ Dit betreft uitfinanciering van verplichtingen die tot en met 2005 zijn aangegaan en de bijdragen aan instellingen en instituten.

A. Onderhouden van goede economische diplomatieke betrekkingen met overheden van voor Nederland relevante markten.

Motivering

Om door middel van contacten met overheidspartijen in binnen- en buitenland de basis voor gunstige en concurrerende voorwaarden voor internationaal ondernemen te scheppen en daar waar nodig knelpunten voor het bedrijfsleven op te lossen.

Instrumenten

• Interventies van bewindspersonen, hoogambtelijke staf en postennetwerk;

• Netwerken opbouwen en onderhouden met publieke partijen via bilaterale en multilaterale betrekkingen;

• Proactief en gestructureerd aanpakken van knelpunten waar Nederlandse bedrijven binnen en buiten Europa tegen aan lopen door middel van het «Crash Team»;

Activiteiten

• Verbetering van de aansturing en dienstverlening van het postennetwerk;

• Operationaliseren van het «Crash Team».

Doelgroepen

Overheden en internationale opiniemakers;

Bedrijven.

Verwijzingen beleidsstukken

Actieplan Internationaal Ondernemen (Kamerstuk 2003–2004, 29 800 XIII, nr. 39).

B. Het internationale handels- en investeringsverkeer verder vrijmaken en de internationale economische rechtsorde versterken.

Motivering

Om de internationale marktwerking te verbeteren opdat ondernemers en consumenten het economische groeipotentieel optimaal kunnen benutten. De minister van EZ is primair verantwoordelijk voor het buitenlands economisch beleid en als zodanig ook voor het handelsbeleid in de EU en de WTO.

Instrumenten

• Onderhandelen in kader EU, OESO en WTO;

• Investeringsbeschermingsovereenkomsten (IBO's);

• Uitgangspunten van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in internationaal verband;

• Controle op handelsstromen strategische goederen.

Activiteiten

• Bepalen strategie, coördineren en leveren effectieve inbreng t.b.v. de finalisering van de Doha Development Agenda. Primair op gebieden Diensten, Industriegoederen en Landbouw met continue toets aan de ontwikkelingsdimensie;

• Verstevigen samenhang in beleid handelspolitiek en (EU) concurrentiekracht;

• Afronden wetgevingstraject herziening In- en Uitvoerwet;

• Voorlichten van het internationaal opererende bedrijfsleven over het toepassingsbereik van IBO's;

• Indien nodig, het opstellen en uitonderhandelen van nieuwe IBO's met voor Nederland interessante markten;

• In kaart brengen van mogelijkheden voor integratie van MVO in de hele handelsketen (in OESO kader);

• Versterken van de communicatie met het internationaal opererende bedrijfsleven over MVO m.b.t. betekenis van MVO richtlijnen voor ondernemen in – en handel met specifieke (ontwikkelings)landen.

Doelgroepen

Overheden in EU-, OESO- en WTO landen, relevante instellingen, (internationaal opererende) ondernemingen, NGO's.

Prestatie-indicatoren

Prestatie-indicatoren voor het internationale handelsverkeer en de internationale economische rechtsorde zullen weinig tot geen output/effectrelatie hebben met de inzet van EZ. Derhalve is ervoor gekozen geen prestatie-indicatoren op te nemen.

Verwijzingen beleidsstukken

• Koepelbrief WTO-ronde (Kamerstuk 2004–2005, 25 074 nr. 88).

• Verslag van de Europese Conferentie over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (Kamerstuk 2004–2005, 26 485, nr. 33).

• Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (Kamerstuk 2004–2005, 26 485, nr. 34).

C. Internationaal Ondernemen bevorderen

Motivering

Om de positie en concurrentiekracht van in Nederland gevestigde (toekomstig) internationaal actieve bedrijven op buitenlandse markten te versterken.

Instrumenten

1. Bedrijvenmissies van en naar het buitenland;

2. Basispakket voor ondernemers:

• Algemene voorlichting, kennisoverdracht en promotie via de EVD;

• Economische dienstverlening aan ondernemers in het buitenland via het Nederlandse internationale postennetwerk (ambassades, consulaten, Nederlands Business Support Offices etc.), onder centrale aansturing van EZ en EVD;

• Advies op maat ten behoeve van internationale strategievorming en haalbaarheidsstudies;

• Internationale component binnen de nieuw te ontwikkelen kapitaalmarktregeling;

3. Programma Opkomende Markten voor thema Internationaal Ondernemen:

• Financiering van (start)investeringen;

4. Overige financiële instrumenten:

• Programma Uitzending Managers (PUM);

• Verzekering van exporttransacties naar Midden- en Oost-Europa (SENO)1 + Garantiefaciliteit Opkomende Markten (GOM).

Activiteiten

• Verdere operationalisering van de activiteiten van de Dutch Trade Board, onder meer door het ontwikkelen van een gezamenlijke focus t.a.v. specifieke markten en thema's en het beter op elkaar afstemmen van publieke en private activiteiten;

• Stimuleren en faciliteren van gerichte samenwerking tussen publieke en private partijen o.a. m.b.t. financiën, water, onderwijs, gezondheidszorg en maritieme sector (in sectorale platforms);

• Intensievere beleidsinzet t.a.v. specifieke landen met een belangrijk economisch potentieel, met behulp van zowel publieke als private partijen en zowel financiële als niet-financiële instrumenten;

• Doorvoeren van aanpassingen in het financieel instrumentarium op basis van exercitie vernieuwd EZ-instrumentarium «Herijking Financieel Instrumentarium van 2005».

Doelgroepen

Het Nederlandse bedrijfsleven.

Prestatie-indicatoren

¹ EVD Bereik Algemeen ( 14%) Betreft het aantal Nederlandse MKB-bedrijven dat exporteert afgezet tegen het totale aantal Nederlandse MKB-bedrijven. Bereik EVD Algemeen (34%) Het aandeel van de EVD-klanten (het aantal bedrijven dat in een jaar klant is van de EVD) gerelateerd aan de doelgroep van de EVD (bestaande uit reeds exporterende Nederlandse bedrijven en de potentieel exporterende Nederlandse bedrijven).

² Bij het berekenen van de score per opdracht is gebruik gemaakt van de wegingsfactoren zoals die voor de begroting van 2003 zijn gehanteerd.

³ Voorheen werd een 4-punten-schaal gehanteerd. Omrekening heeft plaats gevonden op basis van de overeengekomen omrekenfactor.

⁴ Bij het berekenen van de score per opdracht is gebruik gemaakt van de wegingsfactoren zoals die voor de begroting van 2003 zijn gehanteerd.

⁵ Succesratio PSB = aantal bedrijven dat is gaan exporteren o.b.v. uitvoering van het internationaliseringplan, gedeeld door het aantal uitgevoerde plannen.

⁶ Succesratio PESP = aandeel van de projecten dat leidt tot een daadwerkelijke exportorder of investering van minimaal 10 maal de overheidsbijdrage aan de PESP-studie. De streefwaarde is gebaseerd op een meerjarig gemiddelde.

⁷ Exportmultiplier PESP = de gerealiseerde export in Euro op basis van een overheidsbijdrage in het PESP-project van € 1. De streefwaarde is gebaseerd op een meerjarig gemiddelde.

⁸ Succesratio PSOM Business to Business = percentage van het totale budget dat is besteed aan succesvol afgeronde projecten die in de afgelopen 10 jaar zijn gestart.

⁹ Succesratio Transitie PSOM Business-to-Business = Percentage projecten dat aantoonbaar een bijdrage heeft geleverd aan de transitiedoelstelling. M.i.v. begroting 2006 geïntroduceerd.

¹⁰ Spin-off-multiplier PSOM Business-to-Business = gecumuleerde gerealiseerde/geprognosticeerde spin-off (additionele investeringen en omzet) van afgeronde projecten afgezet tegen de PSO(M)-bijdrage. Deze effectmeting vindt enige tijd na afronding van de projecten plaats; de indicator kent derhalve een vertragingsfactor van ca. 4 jaar t.o.v. startdatum project. M.i.v. begroting 2006 geïntroduceerd.

¹¹ Spin-off PUM = Percentage aanvragen dat heeft geleid tot bedrijfscontacten met een Nederlandse onderneming. Meting vindt tweejaarlijks plaats.

¹² Voor de FOM (Faciliteit Opkomende Markten, opvolger van IFOM) worden concrete indicatoren ontwikkeld waarvan het gebruik in 2007 zal starten. Daarnaast geldt dat voor SENO/GOM geen indicatoren meer gelden, met het oog op het proces van integratie met de reguliere exportkredietverzekering.

Verwijzingen beleidsstukken

Actieplan Internationaal Ondernemen (Kamerstuk 2003–2004, 29 800 XIII, nr. 39).

D. Investeringen van buitenlandse bedrijven bevorderen.

Motivering

Om bij te dragen aan de Nederlandse economische groei en productiviteitsgroei, werkgelegenheid en innovatiekracht.

Instrumenten

• Suppletie-instrument Kennis en Infrastructuur;

• Activiteiten CBIN-netwerk;

• Permanent onderzoek naar relatieve positie vestigingsklimaat Nederland;

• Relatienetwerk (regionale partners, NDL, andere overheden, o.a. IND en Ministerie van Financiën).

Activiteiten

• Promotie van Nederland als vestigingslocatie voor buitenlandse investeerders (d.m.v. marktonderzoek, bedrijfsbezoeken, seminars, advertenties, PR, mailings en networking);

• Assistentie van buitenlandse bedrijven bij het nemen van hun vestigingsbeslissing en bij het vinden van relevante partners in Nederland;

• Coördinatie van promotie- en acquisitie-inspanningen op nationaal, regionaal en lokaal niveau;

• Beleidssignalering- en -interventie t.a.v. diverse onderdelen van het Nederlandse vestigingsklimaat. (O.m. op de terreinen fiscaliteit, arbeidsmarkt en werk- en verblijfsvergunningen.)

Doelgroepen

Buitenlandse bedrijven met interesse voor vestiging (van activiteiten) in Noordwest Europa, waarbij Nederland een serieuze optie kan zijn.

Verwijzingen beleidsstukken

Nota Groei zonder grenzen. De werving van buitenlandse investeringen in een veranderende wereld (Kamerstuk 2003–2004, 29 200 XIII, nr. 37).

8 ECONOMISCHE ANALYSES EN PROGNOSES

Een breed vertrouwde bron van beleidsrelevante economische analyse zijn.

Omschrijving

Om wetenschappelijk verantwoorde en up-to-date onafhankelijke economische analyses en prognoses te maken.

Bijdrage

Het CPB maakt onafhankelijke economische analyses en prognoses, die wetenschappelijk verantwoord zijn.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• Systeemverantwoordelijk ten aanzien van het CPB.

Inhoudelijk gezien is het CPB onafhankelijk.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• Adequaat wetenschappelijk niveau van de analyses en prognoses;

• Waarborgen onafhankelijke positie van het CPB.

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effect dat de analyses en prognoses gedragen worden door regering, het parlement en overige maatschappelijke organisaties.

Verwijzingen beleidsstukken

• Wet voorbereiding van de vaststelling van een Centraal Economisch Plan;

• Protocol voor de planbureaufunctie van CPB, RIVM, RPB en SCP.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ De raming bestaat uitsluitend uit apparaatuitgaven van het CPB. Deze uitgaven zijn in bestuurlijk opzicht slechts in beperkte mate flexibel.

9 VOORZIEN IN MAATSCHAPPELIJKE BEHOEFTE AAN STATISTIEKEN

Het van overheidswege verrichten van statistisch onderzoek ten behoeve van praktijk, beleid en wetenschap en het openbaar maken van de op grond van zodanig onderzoek samengestelde statistieken.

Omschrijving

Om onbetwiste, samenhangende en actuele statistische informatie over maatschappelijke en economische ontwikkelingen te leveren.

Bijdrage

Het CBS voorziet in de maatschappelijke behoefte aan statistieken voornamelijk op nationaal niveau en in de Nederlandse inbreng op internationaal niveau.

Verantwoordelijkheid

Het CBS is verantwoordelijk voor het opstellen en uitvoeren van een adequaat statistisch programma voor efficiënte gegevensverzameling en bewerking en voor de publicatie voor de daaruit resulterende statistische informatie.

De CCS houdt toezicht op het CBS en is bovendien verantwoordelijk voor de coördinatie van statistische informatievoorziening van rijkswege.

De minister is eindverantwoordelijk voor het systeem van officiële statistieken, waaronder de inbreng van de lidstaat in Europees verband op statistisch gebied en het budget.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

• voldoende middelen, zowel in kwantitatief als in kwalitatief opzicht (financieel, personeel en ICT)

• voldoende (tijdige) beschikbaarheid van gegevens

• waarborging van de professionaliteit en integriteit van het CBS

Effectgegevens

Behalen van deze doelstelling heeft als effect dat:

• nationale en internationale Europese verplichtingen op statistisch gebied worden nagekomen

• maatschappelijke en economische ontwikkelingen worden beschreven

• beheersmatige verdeelbeslissingen (Gemeente- en Provinciefonds, en EU-fondsen en -afdrachten) en indexeringen (loonkosten en prijsontwikkeling) rechtvaardig en efficiënt tot stand kunnen komen en worden gebruikt

• beleidsanalyses, modelsimulaties, prognoses en geavanceerde microdata-analyses kunnen worden uitgevoerd

Verwijzingen beleidsstukken

• Wet op het Centraal bureau voor de statistiek art. 3, 4, 15, 25 en 79

• Meerjarenprogramma 2004–2008

• Strategienota «Statistieken die tellen»

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ De raming bestaat uitsluitend uit apparaatuitgaven van het CBS. Deze uitgaven zijn in bestuurlijk opzicht slechts in beperkte mate flexibel.

Het zijn van een toonaangevend kennisinstituut dat kan inspelen op de vraag naar informatie van beleid en wetenschap

Motivering

Om de (wetenschappelijke) kwaliteit van de statistieken te kunnen borgen en door gebruikers als gezaghebbende bron van betrouwbare en valide statistische informatie te worden beschouwd.

Om het gebruik van statistieken van het CBS voor de ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van beleid onder meer door de ministeries (en daarmee de maatschappelijke relevantie van het CBS) te optimaliseren.

Instrumenten

• Externe publicaties door CBS-medewerkers

• Samenwerking met universiteiten, planbureaus en andere (kennis)instituten

• Zeven adviesraden, waarin ministeries, planbureaus en wetenschap zijn vertegenwoordigd. Deze adviesraden adviseren de DG c.q. divisiedirecteuren van het CBS

• Periodieke benchmark

• Systematische contacten met ministeries, planbureaus en onder andere (beleids-)gebruikers ten behoeve van de opstelling van het werkprogramma

• Het Centrum voor Beleidsstatistiek ten behoeve van maatwerkrapportages voor ministeries en andere beleidsgebruikers

• Het ontwikkelen en optimaliseren van voorzieningen voor de analyse van CBS-microdata door wetenschappelijk en beleidsonderzoekers

• Gebruikersenquête

• Toegankelijk StatLine

Activiteiten

• Samenwerking met wetenschappelijke instellingen, planbureaus, etc. met het oog op publicaties in de pers, tijdschriften en dergelijke.

• Raadplegen van adviesraden waarin onder andere ministeries, planbureaus en wetenschap zijn vertegenwoordigd

• Vergroten klantenbereik en omzet van het Centrum voor Beleidsstatistiek

• Centralisatie en verbetering microdata-faciliteiten (one-stop-shop)

• Uitbreiding van faciliteiten op gebeid van remote-execution en remote-access

Doelgroepen

Ministeries, planbureaus, universiteiten, onderzoekbureaus, bedrijfsleven, media, etc., zowel in Nederland als internationaal

Prestatie-indicatoren

1 a. Periodieke benchmark

1 b. Dekkingspercentage van persberichten

1 c. Gebruik StatLine

1 d. Vermelding CBS in Kamerstukken

1 e. Gebruikersenquête adviesraden en andere gebruikers

1 f. Administratieve lasten verlaging

Verwijzingen beleidsstukken

• Strategienota «Statistieken die tellen»

• Meerjarenprogramma 2004–2008

• Jaarplan 2006 (beschikbaar vanaf 1 januari 2006).

Overzicht beleidsonderzoeken

10 ELEKTRONISCHE COMMUNICATIE EN POST

Een hoogwaardig aanbod van netwerken en diensten voor elektronische communicatie en post

Omschrijving

Om een voor economische groei noodzakelijke communicatie-infrastructuur te creëren.

Bijdrage

EZ optimaliseert de voorwaarden en stimuleert marktinitiatieven die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling en toepassing van netwerken en diensten.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor een efficiënt werkende communicatie- en postmarkt en het waarborgen van publieke belangen (veilig, betrouwbaar, toegankelijk en transparant). Daarnaast stimuleert hij innovatie in de ICT- en postsector.

Succesfactoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van de marktontwikkelingen in de communicatie- en IT-sector respectievelijk de postsector.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

¹ Dit betreft uitfinanciering van verplichtingen die tot en met 2005 zijn aangegaan en de bijdragen aan instellingen en instituten.

A. Het scheppen van randvoorwaarden voor een efficiënt werkende communicatie- en postmarkt

Motivering

Om consumenten en bedrijven een zo groot mogelijke keuzevrijheid te bieden ten aanzien van aanbieders en producten.

Instrumenten

• Telecommunicatiewet

• Postwet

• Bijdrage aan OPTA

• Bijdrage aan Agentschap Telecom

• Lidmaatschap van/bijdrage aan internationale organisaties

Activiteiten

• Implementeren van voorstellen tot reductie van administratieve lasten via het stroomlijnen van vergunningverlening, beroepsprocedures en informatie- en rapportageverplichtingen.

• Uitvoering geven aan de nieuwe Nota Frequentiebeleid 2005 (najaar 2005) via implementatieafspraken met Agentschap Telecom over de invulling.

• Afspraken maken met Agentschap Telecom over toelating tot het frequentiespectrum.

• Indienen nieuw Postwetsontwerp bij het parlement als sluitstuk van de liberalisering van de postmarkt per 2007.

• Actualiseren nummerplannen en voorzien in de behoefte aan (nieuwe) nummers.

EU:

• Deelnemen als lidstaat aan het besluitvormingstraject rondom de liberalisering van de postmarkt in EU-verband per 2009.

• Deelnemen als lidstaat aan de review van de Open Network Provision (evaluatie van het Europees regulerend kader telecommunicatie).

Doelgroepen

Consumenten, bedrijven en overheid

Verwijzingen beleidsstukken

• Telecommunicatiewet: Wet van 19 oktober 1998, houdende regels inzake de telecommunicatie (Telecommunicatiewet)

• Postwet: Wet van 26 oktober 1988, houdende herziening van de wetgeving met betrekking tot de uitvoering van de postdienst (Postwet)

• Kabinetsplan aanpak administratieve lasten: Kamerstukken II 2003–2004, 29 515, nr. 7

• Frequentiebeleid: Kamerstukken II, 2003–2004, 24 095, nr. 172

• Nationaal TTP-project: Kamerstukken II, 2004–2005, 26 581, nr. 3

1. De Herfindahl Hirschmann Index (HHI) geeft de mate van concentratie aan binnen (een deelmarkt van) de telecommunicatiesector. Uit marktwerkingoogpunt is de voorkeur te geven aan een situatie waarin er geen partijen zijn met een dominante marktpositie. Volgens de HHI is de kans hierop beneden een waarde van 1800 beperkt. De Telecommunicatiewet geeft de randvoorwaarden voor een gezonde, competitieve markt, maar de overheid dicteert uiteraard niet hoeveel marktpartijen er moeten zijn. Voor breedbandtoegang en mobiele telefonie is de concurrentie heviger en is de streefwaarde van 1800 in 2010 dichterbij dan voor vaste telefonie.

2. De prestatie-indicator geeft de gestelde doelen weer van het streven naar meer gebruik van frequentieruimte zonder dat daarvoor een vergunning nodig is. De streefwaarde is dat in 2008 10% van het huidige bekende (sub)vergunningcategorieën omgezet is in een registratieverplichting of in vergunningvrij gebruik. Dat betekent dat het relevante aantal banden met een verplichte vergunning moet dalen naar 54 (van 60). De gestelde streefwaarde kan (slechts) door het Agentschap Telecom gerealiseerd worden als daartoe strekkende regelgeving wordt aangepast. Het ligt in de lijn der verwachting, dat dit gebeurt bij de implementatie van de in de tweede helft van 2005 te verschijnen nieuwe Nota Frequentiebeleid.

3. De prestatie-indicator geeft de gestelde doelen weer van het streven naar meer gedeeld gebruik van frequentieruimte. Onder (meer) gedeeld gebruik wordt verstaan, dat een frequentieband voor meerdere gebruikers of toepassingen wordt bestemd. De streefwaarde is dat in 2008 10% meer van de banden met primaire vergunninggebonden toepassingen (dan wel toegewezen gebruik zoals Defensie) beschikbaar is voor SRD/NIB (non interference based). Dat betekent dat het relevante aantal banden met een primaire vergunninggebonden toepassing moet dalen naar 83 (van 92). De gestelde streefwaarde kan (slechts) door het Agentschap Telecom gerealiseerd worden als daartoe strekkende regelgeving wordt aangepast. Het ligt in de lijn der verwachting, dat dit gebeurt bij de implementatie van de in de tweede helft van 2005 te verschijnen nieuwe Nota Frequentiebeleid.

4. De markt voor breedbandtoegang is de laatste tijd enorm in beweging. De relatieve prijs van een breedband aansluiting kan uitgedrukt worden in de prijzen 100 kilobits per seconde uitgedrukt als percentage van het maandelijks inkomen. Nederland behoort met 0,18% tot de landen met de laagste breedbandtarieven. De gestelde streefwaarde houdt in dat Nederland deze goede uitgangspositie moet behouden en de relatieve prijs van breedband in 2007 moet zijn gedaald ten opzichte van 2003.

5. Deze indicator past binnen het algemene streven van het Kabinet om de administratieve lasten te verlagen. In 2002 bedroegen deze voor de telecommunicatie- en postsector respectievelijk € 65 en € 7 mln. In 2006 moeten deze met 25% zijn verlaagd.

B. Een veilig en betrouwbaar elektronisch- en postnetwerk garanderen

Motivering

Om publieke belangen te waarborgen en vertrouwen in elektronische en postnetwerkdiensten en -toepassingen te bevorderen.

Instrumenten

• Voorlichting middels programma's Surf op Safe, KWINT en Waarschuwingsdienst

• Telecommunicatiewet

• Wettelijke verankering van het antenneregister

• Deelname in en subsidie geven aan ECP.NL, het platform voor eNederland voor specifieke projecten op het gebied van vertrouwen en randvoorwaarden. ECP.NL zet zich als onafhankelijk platform in voor de ontwikkeling van Nederland als informatiemaatschappij

• Bijdrage aan OPTA

• Bijdrage aan Agentschap Telecom

• Bijdrage aan de Waarschuwingsdienst

Activiteiten

• Uitvoeren van het project Aanpak Cybercrime als onderdeel van het Actieplan Veilig Ondernemen II.

• Wetgeving ter bestrijding van spam (motie Van Dam/Atsma) en malware (o.a. regeling autodialers) alsmede internationaal overleg om te komen tot multilaterale afspraken.

• Uitbrengen kabinetsstandpunt Nationaal Antennebeleid dat in belangrijke mate gericht is op de gezondheidsaspecten van mobiele communicatieantennes en de communicatie over die gezondheidsaspecten.

• Verder uitvoeren van het actieplan Consumentenbeleid, waaronder het op drie maanden stellen van de opzegtermijn bij stilzwijgende verlenging van overeenkomsten met telecomaanbieders.

• Coördineren van de implementatiemaatregelen vitale infrastructuur

• Borgen van beschikbaarheid en continuïteit van elektronische communicatienetwerken in Nationaal Continuïteitsplan Telecommunicatie (NACOTEL).

• Implementeren van een wettelijke regeling voor informatie-uitwisseling over de ligging van kabels en leidingen bij graafactiviteiten (Grondroerdersregeling).

• Verlaten van stelsel van zelfregulering inzake het toezicht op nummers voor (informatie)diensten en onderbrengen bij OPTA .

• Uitwerken van afspraken tussen EZ en de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN) met betrekking tot de soevereiniteit en continuïteit van het .nl domein.

• Stimuleren van zelfregulering via gedragscodes. In samenwerking met ECP.NL wordt gewerkt aan een modelgedragscode voor het gebruik van Radio Frequency Identification (RFID). RFID is een technologie die door middel van radiosignalen de unieke identificatie van producten, diensten en personen op afstand mogelijk maakt.

Doelgroepen

Burgers, bedrijven en overheden

Verwijzingen beleidsstukken

• Nota «Kwetsbaarheid op Internet» (KWINT), Kamerstukken II, 2000–2001, 26 643, nr. 30

• Telecommunicatiewet: Wet van 19 oktober 1998, houdende regels inzake de telecommunicatie (Telecommunicatiewet)

• Nationaal Antennebeleid: Kamerstukken II 2004–2005, 27 561, nr. 23

• Evaluatie Convenant Nationaal Antennebeleid: Kamerstukken II 2004–2005, 27 561, nr. 19

• Versterking van de positie van de consument: Kamerstukken II 2003–2004, 27 879, nr. 9

• «Actieplan Veilig Ondernemen», Deel 2 van het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing: Kamerstukken II 2004–2005, 28 684 nr. 53

1. Met deze indicator wordt gemeten met welke intensiteit de website van de Waarschuwingsdienst wordt bezocht. Een intensief bezochte website illustreert een grote mate van bewustwording van burgers en MKB-ers van gevaren op het internet.

2. Deze indicator betreft het aantal mailadressen waarnaar de periodieke e-mail van de Waarschuwingsdienst wordt verzonden. Het aantal mailadressen geeft weer in hoeverre burgers zich actief willen laten informeren over onveiligheid op internet, en daarmee de bewustwording door burgers en MKB van gevaren op internet.

3. Alle aanbieders van openbare telecommunicatienetwerken en -diensten dienen hun netwerken en diensten aftapbaar te maken voor opsporings-, inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

4. Een kwaliteitseis die aan de universele dienst wordt gesteld is dat 95% van de brieven binnen 24 uur wordt bezorgd. De OPTA controleert jaarlijks of TPG zich aan de wettelijke normen houdt.

C. Stimuleren dat de markt voorzieningen, producten en diensten ontwikkelt en dat deze worden benut

Motivering

Om meer economisch en maatschappelijk rendement te behalen met ICT.

Instrumenten

• Subsidies in kader van Nationaal Actieplan Elektronische Snelweg

• Uitgifte van vergunningen voor frequenties voor nieuwe technieken, toepassingen en diensten

• Voorlichting aan gemeenten, provincies en woningcorporaties hoe breedband te stimuleren

Activiteiten

• Maatschappelijke sectoren en ICT: met dit actieprogramma neemt de overheid de regie op zich bij het doorbreken van knelpunten bij het opschalen van kleinschalige, succesvolle ICT-toepassingen en diensten, zowel in als tussen de sectoren mobiliteit, onderwijs, veiligheid en zorg. Doel van het actieprogramma is om daarmee maatschappelijke vraagstukken in deze sectoren te helpen oplossen. Het actieprogramma beoogt daarmee tevens duurzame maatschappelijke en economische groei te bevorderen. Hiervoor wordt voor de periode 2005–2009 door de betrokken departementen en vanuit het Fes een impuls van totaal € 80 mln beschikbaar gesteld, waarvan € 40 mln is gereserveerd binnen het Fes. Een interdepartementale programmacommissie onder voorzitterschap van EZ belsuit over de toewijzing van de middelen.

• Interdepartementaal samenwerken in het kader van de Rijksbrede ICT-agenda:

– In samenwerking met Justitie: belemmeringen die een groei van online dienstverlening in de weg staan wegnemen of voorkomen (privacy, auteurrecht, intellectueel en industrieel eigendom, grensoverschrijdende geschillenbeslechting, grondrechten en internationaal privaatrecht).

– Bijdragen aan standaardisatieraad en -forum voor de stroomlijning van elektronische informatie-uitwisseling tussen overheden en bedrijven.

• Afwikkelen ICT & administratieve lasten (ICTAL) en zorgen voor overdracht van ontwikkelde voorzieningen naar een structurele beheersomgeving.

• Uitgeven van digitale radiofrequenties (TDAB) voor commerciële radio en nieuwe diensten.

• Uitvoeren plan «van analoog naar digitaal». Omschakeling van analoge naar digitale televisie-uitzendingen via de ether.

• Uitvoeren programma breedband:

– Samenwerken met bedrijven in Nederland Breedbandland om slim gebruik van ICT te bevorderen.

– Opschalen van diensten tussen regionale breedbandinitiatieven in het project Connecting the Dots.

– Zorgen voor een referentiemodel breedband via de werkgroep E-Norm.

Doelgroepen

Burgers, bedrijven en overheden

Verwijzingen beleidsstukken

• Breedbandnota, brief van de Minister van Economische Zaken, Kamerstukken II, 2003–2004, 26 643, nr. 53

• Reactie van de Minister van Economische Zaken op het rapport van de Impulscommissie «Naar een nationale strategie voor breedband», brief van de Minister van Economische Zaken, Kamerstukken II, 2004–2005, 26 643, nr. 57

• Kabinetsstandpunt inzake ICM-rapport «Aanbevelingen breedbandactiviteiten publieke organisaties», brief van de Minister van Economische Zaken, Kamerstukken II, 26 643, nr. 59

• Tussenevaluatie van het experiment Kenniswijk, brief van de Minister van Economische Zaken, Kamerstukken II, 2003–2004, 27 502, nr. 4

• Aankondiging programma ICTAL 2003–2006, brief van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 14 januari 2003, Kamerstukken II, 24 036, nr. 275

• Voortgangsrapportage ICTAL, brief van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 17 mei 2004, Kamerstukken II, 2003–2004, 29 515, nr. 10

• Nota «De rijksbrede ICT-agenda: beter presteren met ICT» van 23 februari 2004, Kamerstukken II, 26 643, nr. 47

• «Beter presteren met ICT: vervolg Rijksbrede ICT-agenda 2005–2006» van 6 juni 2005, Kamerstukken II, 2004–2005, 26 643, nr. 63

1. In lijn met de Lissabon-agenda, wil Nederland in 2010 bij de wereldtop horen op het gebied van breedband, zowel op het gebied van de netwerken als op het gebied van diensten. Op het gebied van infrastructuur (aantal aansluitingen op DSL, kabel en andere netwerken per 100 inwoners) heeft Nederland al een koppositie tussen landen als Korea, Denemarken en Japan. Om een toppositie te behouden, zal het gebruik van de netwerken via breedbanddiensten en innovatie van de netwerken door EZ worden gestimuleerd.

2. De PI «opschalingsprojecten» geeft het aantal concrete initiatieven van (semi-)publieke instellingen en marktpartijen aan, die leiden tot het verbreden van het gebruik van innovatieve ICT-toepassingen en diensten in de sectoren mobiliteit, onderwijs, veiligheid en zorg. Bijvoorbeeld een opschalingsproject gericht op grootschaliger gebruik van telezorgdiensten door ketensamenwerking (zorg op afstand voor diabetespatiënten). Aard en aantal opschalingsprojecten is afhankelijk van het nog uit te brengen actieprogramma Maatschappelijke Sectoren & ICT (tweede helft van 2005).

2.3 DE NIET-BELEIDSARTIKELEN

21 ALGEMEEN

Apparaatsuitgaven weergeven die niet zijn toegekend aan een beleidsartikel.

Omschrijving

Om inzicht te geven in de apparaatsuitgaven, die niet zijn toegekend aan beleidsartikelen. Het betreft personele en materiële uitgaven van stafdiensten (inclusief de Algemene Leiding) en de centrale personele en materiële uitgaven van het ministerie. Daarnaast zijn ook de uitgaven van de Projectdirectie Professioneel Inkopen en Aanbesteden (PIA) en het Kenniscentrum Aanbesteden (KCA) in dit artikel opgenomen.

Verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor:

• De rechtmatigheid en doelmatigheid van de uitgaven op dit artikel.

Budgettair overzicht

Professioneel Inkopen en Aanbesteden (PIA)

Motivering

Om de samenwerking bij het inkopen en aanbesteden, het gebruik van elektronisch aanbesteden en betere toepassing van de Europese Aanbestedingsregels door de (rijks-)overheden te bevorderen.

Doelgroepen

Alle departementen

Prestatie-indicatoren

Programma Inkoop Taakstelling:

Realisatie van de inkooptaakstelling.

Elektronisch aanbesteden:

Gebruik elektronisch systeem voor aanbesteden wordt gemeengoed bij overheid.

Streefwaarden

Programma Inkoop Taakstelling:

€ 150 miln besparing ultimo 2007.

Elektronisch aanbesteden:

Operationeel systeem voor EU geschikt voor alle publieke instellingen.

Overzicht beleidsonderzoeken

22 NOMINAAL EN ONVOORZIEN