Met ingang van 10 oktober 2010 zijn de eilandgebieden Bonaire, Sint Eustatius en Saba (de BES-eilanden) toegetreden tot het Nederlandse staatsbestel. De verdeling van taken en bevoegdheden tussen de eilandelijke- en rijksoverheid is vastgelegd en beschreven in de verschillende wetten en regelingen, die op de BES-eilanden van toepassing zijn.

De Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (Stb. 2010, 31 958, hierna: FINBES) bevat de belangrijkste regelgeving op het gebied van de financiën van de drie openbare lichamen. Artikel 88 van de FINBES vestigt het principe dat de openbare lichamen recht hebben op een vrije uitkering. Deze uitkeringen worden met ingang van 2011 vanuit deze begroting van het BES-fonds verstrekt. Met de vrije uitkering uit het BES-fonds en de eilandelijke inkomsten zijn de BES-eilanden in staat de taken waarvoor zij verantwoordelijk zijn naar behoren uit te voeren.

Het bedrag aan vrije uitkering dat de BES-eilanden ontvangen luidt in Amerikaanse dollars. In de toekomst zal de in dollars uitgedrukte vrije uitkering worden geïndexeerd. Hierover moeten met de BES-eilanden nog nadere bestuurlijke afspraken worden gemaakt.

2.1.1. Beleidsmutaties

2011 is het eerste jaar van het BES-fonds en dus het basisjaar waarop in de toekomst mutaties zullen plaatsvinden. Door wijzigingen in de taakverdeling tussen Nederland en de openbare lichamen in de toekomst kan worden overgegaan tot het beleggen of juist onttrekken van taken bij de openbare lichamen met bijbehorende gevolgen voor het fonds. Ook kan de omvang van het BES-fonds jaarlijks wijzigen als gevolg van indexatie, wisselkoersresultaten en bestuurlijke afspraken tussen de BES-eilanden en Nederland.