1. Inleiding

In de 1^e suppletoire begroting 2015 worden de budgettaire ontwikkelingen voor 2015 vanaf de ontwerpbegroting 2015 binnen de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet langdurige zorg (Wlz) en de begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven afzonderlijk toegelicht.

Deze paragraaf geeft een actueel beeld van de uitgaven onder het Budgettair Kader Zorg (BKZ). Naast de doorwerking van de voorlopige zorguitgaven 2014 (zoals gepresenteerd in het jaarverslag 2014, dat op 20 mei is verschenen), geeft deze paragraaf de mutaties weer die voortkomen uit in gang gezet beleid en onvermijdelijke knelpunten die voor 2015 worden voorzien.

2. Ontwikkeling van het Budgettair Kader Zorg en de netto-BKZ-uitgaven 2015

Het Budgettair Kader Zorg legt aan het begin van de kabinetsperiode de genormeerde ontwikkeling van de collectieve zorguitgaven vast voor elk van de komende vier jaren. Gedurende de kabinetsperiode wordt het kader aangepast voor de jaarlijkse prijsstijging. Hiervoor wordt de CPB-raming van de prijsindex van de nationale bestedingen (pNB) gebruikt.

Het BKZ is bij de start van het kabinet-Rutte-Asscher voor de periode 2013–2017 vastgesteld bij Startnota (TK 33 400, nr. 18). Op deze stand zijn de maatregelen uit het aanvullend beleidspakket en de macro-economische doorwerking conform de laatste inzichten van het CPB verwerkt. Bij de start zijn de uitgavenkaders herijkt en is de stand ontwerpbegroting 2013 (TK 33 400 XVI, nr. 1 en 33 400 XVI, nr. 2) als uitgangspunt genomen. Voor het BKZ betekende dit voor het jaar 2015 een neerwaartse aanpassing met € 1.274 miljoen.

Na de Startnota zijn de uitgavenkaders opnieuw herijkt en is de stand ontwerpbegroting 2014 (TK 33 750 XVI, nr. 1 en 33 750 XVI, nr. 2) als uitgangspunt genomen. Voor het BKZ betekende dit opnieuw een neerwaartse aanpassing voor het jaar 2015 met € 154 miljoen.

Tabel 1 laat de ontwikkeling zien van het BKZ en de stand van de netto-BKZ-uitgaven in de 1^e suppletoire begroting 2015.

Het BKZ is ten opzichte van de stand ontwerpbegroting 2015 met € 643 miljoen verlaagd als gevolg van de nominale ontwikkelingen. Als gevolg van overhevelingen van het BKZ naar de VWS-begroting (ijklijnmutaties) is het BKZ met € 64 miljoen verlaagd. Hierdoor is het BKZ in totaal met € 707 miljoen neerwaarts bijgesteld. De netto-BKZ-uitgaven worden circa € 909 miljoen lager geraamd dan in de ontwerpbegroting 2015 vermeld (zie tabel 2). Door bovengenoemde ontwikkeling is er sprake van een geraamde onderschrijding van het BKZ met € 260 miljoen. In de paragrafen 3.2, 3.3 en 3.4 is de ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten per financieringsbron verder toegelicht.

3. Ontwikkelingen van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten 2015

Paragraaf 3 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2015 de verticale ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten per financieringsbron zien. In paragraaf 3.1 is de verticale ontwikkeling van de totale BKZ-uitgaven en -ontvangsten op hoofdlijnen te zien. De verdieping per financieringsbron vindt plaats in de paragrafen 3.2 (Zvw), 3.3 (Wlz) en 3.4 (begrotingsgefinancierde-BKZ-uitgaven) en per sector in de verdiepingsparagraaf 5.

3.1. Verticale ontwikkeling van de totale BKZ-uitgaven en -ontvangsten 2015

Tabel 2 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2015 de verticale ontwikkeling van de totale BKZ-uitgaven en -ontvangsten op hoofdlijnen zien.

Ten opzichte van de ontwerpbegroting 2015 nemen de Bruto-BKZ-uitgaven af met circa € 755 miljoen en nemen de BKZ-ontvangsten toe met € 154 miljoen. Daarmee nemen de netto-BKZ-uitgaven ten opzichte van ontwerpbegroting 2015 per saldo af met circa € 909 miljoen. De daling van de Bruto-BKZ-uitgaven wordt veroorzaakt door de daling van de Zvw-uitgaven met circa € 1 miljard, een stijging van de Wlz-uitgaven met circa € 352 miljoen en een daling van de begrotingsgefinancierde-BKZ-uitgaven met circa € 133 miljoen. Daarnaast zijn de Wlz-ontvangsten gestegen met € 154 miljoen.

De daling van de Zvw-uitgaven wordt grotendeels verklaard door de daling van de uitgaven voor genees- en hulpmiddelen met circa € 271 miljoen, en de grensoverschrijdende zorg met circa € 50 miljoen. Verder zijn de Zvw-uitgaven neerwaarts bijgesteld als gevolg diverse beleidsmatige mutaties met circa € 431 miljoen, als gevolg van nominale ontwikkelingen met circa € 236 miljoen en als gevolg van overige technische mutaties met circa € 165 miljoen (zie tabel 3).

De stijging van de Wlz-uitgaven met circa € 352 miljoen is voornamelijk het gevolg van de actualisering van de Wlz en diverse beleidsmatige mutaties. Verder zijn de Wlz-uitgaven neerwaarts bijgesteld als gevolg van nominale ontwikkelingen met circa € 28 miljoen. Daarnaast is er sprake van een stijging van de Wlz-ontvangsten met € 154 miljoen (zie tabel 4).

De daling van de begrotingsgefinancierde-BZK-uitgaven is voornamelijk het gevolg van de herveeldeeleffecten Wmo en Jeugdwet en diverse beleidsmatige mutaties (zie tabel 5).

In de paragrafen 3.2, 3.3 en 3.4 is de ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten per financieringsbron verder toegelicht.

3.2. Verticale ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en -ontvangsten 2015

Tabel 3 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2015 de verticale ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten van de Zvw zien. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar de verdiepingsparagraaf 5.1.

Uitgaven

Mee- en tegenvallers

Actualisering Zvw-uitgaven

In tabel 3A is het onderdeel «Actualisering Zvw-uitgaven» uit tabel 3 nader uitgesplitst. De actualisering van de zorguitgaven vindt plaats op basis van voorlopige realisatiegegevens 2014 van de NZa en het Zorginstituut Nederland. Voor de curatieve ggz en de medisch-specialistische zorg zijn vooralsnog alleen zeer voorlopige realisatiecijfers over 2014 beschikbaar. Deze sectoren zijn derhalve niet meegenomen in de actualisering. De belangrijkste mutaties worden hieronder nader toegelicht. In het verdiepingshoofdstuk is de actualisering van de Zvw-uitgaven per deelsector verder toegelicht.

Genees- en hulpmiddelen

Herverdelingseffecten Zvw hervorming langdurige zorg

Op basis van de realisatiecijfers 2014 AWBZ voor zowel de zorg in natura als het pgb is de raming aan de hand van de beschikbare modellen afgezet tegen de realisatie en gekeken is wat de verschuivingen tussen de domeinen zijn. Per saldo komen de uitgaven voor de Zvw hoger uit.

Beleidsmatige mutaties

Tariefsverlaging tandheelkundige zorg

De NZa heeft de maximumtarieven in de tandheelkundige zorg verlaagd. Dit leidt tot lagere uitgaven aan tandheelkundige zorg binnen het verzekerd pakket.

Darmkankerscreening

Bij de uitvoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker is naar voren gekomen dat de kosten die ziekenhuizen maken voor het vervolgonderzoek naar aanleiding van de eerste screeningen hoger zijn dan waarmee in de oorspronkelijke ramingen rekening is gehouden. Tegelijkertijd blijkt het aantal vervolgonderzoeken hoger te zijn dan eerder werd verwacht. Daarom komt hiervoor € 25 miljoen structureel extra beschikbaar.

Additionele ruimte preferentiebeleid geneesmiddelen

Net als in 2014 is de verwachting dat voor 2015 en latere jaren niet alle groeiruimte benodigd is. Dit is onder andere het gevolg van het preferentiebeleid en de gematigde volumeontwikkeling.

Uitstel overgang eerstelijns kortdurend verblijf naar Zvw

Op aandringen van betrokken veldpartijen is besloten om de overheveling van kortdurend eerstelijns verblijf uit te stellen tot 1 januari 2016 en kortdurend eerstelijns verblijf met 1 jaar te continueren binnen de Wlz. Dit houdt in dat in 2015 kortdurend eerstelijns verblijf via een subsidieregeling onder de Wlz wordt gefinancierd en dat de middelen vanuit de Zvw worden overgeheveld naar de Wlz.

Dekking ruimte subsidie kwaliteitsimpuls personeel ziekenhuiszorg

Dit betreft een overheveling van premiegefinancierde middelen die waren gereserveerd voor de UMC’s als gevolg van het inhouden van de ILO als onderdeel van de afspraken uit het Zorgakkoord. Via toevoeging aan de kwaliteitsimpuls personeel ziekenhuiszorg vloeien de middelen weer terug naar de UMC’s.

P&M-intensivering beleidsbrief Kwaliteit Loont

In februari 2015 is met betrekking tot de voorgenomen wijziging van artikel 13 van de Zvw een alternatief pakket maatregelen gepresenteerd, waarmee langs de weg van kwaliteitsverbetering besparingen op de zorgkosten kunnen worden gerealiseerd. Kern van de maatregelen is dat het voor patiënten, zorgverleners en verzekeraars lonender wordt om te kiezen voor de beste zorg. Daarnaast wordt de positie van de patiënt versterkt en het evenwicht in de sector bevorderd. De Tweede Kamer is bij brief d.d. 6 februari 2015 (kenmerk TK 31 765, nr. 116) over het pakket maatregelen geïnformeerd. In het pakket zit ook een aantal personele en materiële intensiveringen. De maatregelen om kwaliteit leidend en lonend te maken, om de kwaliteitseisen aan het zorgaanbod aan te scherpen en om de transparantie van de kwaliteit te vergroten en om het evenwicht in de zorgsector te bevorderen, vragen om een investering in capaciteit van € 10 miljoen in 2015, oplopend naar € 14,5 miljoen structureel (vanaf 2017). Het betreft intensiveringen bij het CIBG, de IGZ, de ACM en de NZa.

IJklijnmutatie beleidsbrief Kwaliteit Loont

De gereserveerde middelen in verband met de beleidsbrief Kwaliteit Loont worden overgeheveld naar de begroting van VWS.

Vrijval nominaal en onverdeeld

Er is sprake van vrijval op de post nominaal en onverdeeld. Deze ruimte is met name een gevolg van het verschil tussen de oorspronkelijk beschikbaar gestelde middelen voor groei en loon- en prijsbijstelling in de curatieve zorg en de in de verschillende zorgakkoorden gemaakte afspraken over de toegestane groei in die sectoren en de op grond daarvan niet benodigde middelen voor loon- en prijsbijstelling.

Herverdelingseffecten

Deze mutatie is het saldo van enkele verschuivingen van de Zvw naar het jeugddomein en vice versa.

Overige

Deze post is het saldo van verschillende beleidsmatige mutaties.

Technische en macro-economische mutaties

Nominale ontwikkeling

De raming van de loon- en prijsbijstelling is aangepast op basis van recente macro-economische inzichten in het Centraal Economisch Plan (CEP 2015) van het Centraal Planbureau (CPB).

3.3. Verticale ontwikkeling van de Wlz-uitgaven en -ontvangsten

Tabel 4 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2015 de verticale ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten van de Wlz zien. Voor verdere toelichting wordt verwezen naar de verdiepingsparagraaf 5.2.

Uitgaven

Mee- en tegenvallers

Actualisering Wlz

In februari 2015 zijn de realisatiecijfers 2014 AWBZ binnengekomen voor zowel de zorg in natura als het pgb. Deze uitvoeringscijfers zijn geanalyseerd, waarbij de realisatie is afgezet tegen de raming aan de hand van de beschikbare modellen en gekeken is wat de verschuivingen tussen de domeinen zijn. Per saldo komen de uitgaven voor de Wlz hoger uit.

Beleidsmatige mutaties

Brutering pgb

Met ingang van 2015 is het pgb in de Wlz omgezet van netto naar bruto. Het bruto pgb is hoger, omdat niet langer vooraf de eigen bijdrage wordt verrekend met de pgb-toekenning. De budgethouder dient in de Wlz zelf de eigen bijdrage te voldoen aan het CAK (en mag dit niet betalen met het pgb). Tegenover de hogere kosten van het bruto pgb staat eenzelfde bedrag aan ontvangsten eigen bijdrage Pgb. De omzetting naar bruto Pgb is dus budgettair neutraal voor het BKZ.

Uitstel overgang eerstelijns kortdurend verblijf naar Zvw

Op aandringen van betrokken veldpartijen is besloten om de overheveling van kortdurend eerstelijns verblijf uit te stellen tot 1 januari 2016 en kortdurend eerstelijns verblijf met 1 jaar te continueren binnen de Wlz. Dit houdt in dat in 2015 kortdurend eerstelijns verblijf via een subsidieregeling onder de Wlz wordt gefinancierd en dat de middelen vanuit de Zvw worden overgeheveld naar de Wlz.

Premie reservering AWBZ uitvoeringskosten

Het gaat hier om een saldoreeks bestaande uit vrijvallende middelen uit het kader beheerskosten voor onder meer saneringskosten van instellingen in de langdurige zorg en middelen voor de bijdrage in het vrijwillige gebruik door de budgethouder van de SVB. Een deel van deze middelen zijn via een ijklijnmutatie overgeboekt naar de begroting van VWS ten behoeve van de uitvoering van pgb-trekkingsrechten door de SVB.

Pgb-tekort Wlz wegens hogere toestroom

Als gevolg van een hoger dan verwachte toestroom van budgethouders in de laatste maanden van 2014 en een groter beroep op pgb-middelen door de groep Wlz-indiceerbaren dan verwacht, is aan het begin van het jaar een forse overschrijding ontstaan en is het pgb-plafond met € 0,12 miljard verhoogd.

Kasschuif groeiruimte care

Om een meer evenwichtige verdeling van de middelen groeiruimte care over de jaren heen te bereiken, wordt de beschikbare ruimte in 2015 verlaagd en via een kasschuif overgeheveld naar 2016.

Vrijval CIZ

Deze vrijval ontstaat door het wegvallen van taken bij het CIZ.

Extramuraliseringseffecten (zzp's 1–3 en zzp4)

Uit realisatiecijfers over de ontwikkeling van het aantal lage zzp’s in de V&V-sector blijkt dat de daling in 2014 minder snel gaat dan verwacht. Op basis van een meer gematigd uitstroomtempo in de rest van 2014 en in 2015 wordt verwacht dat het gemiddelde aantal lage zzp’s in 2015 uitkomt op circa 17.500. Dit leidt tot extra intramurale Wlz-uitgaven. Daarnaast worden extra middelen beschikbaar gesteld om afbakeningsknelpunten voor ouderen met zzp 4 in de Wlz op te lossen.

Ruimte abortusklinieken

Dit betreft ruimte die is ontstaan als gevolg van het verhangen van de budgetten voor abortusklinieken van het budgettair kader zorg naar de VWS-begroting. De ruimte is gesaldeerd voor het knelpunt abortusklinieken dat op de VWS-begroting is ontstaan, onder andere als gevolg van de indexering van de tarieven.

Herijking budget Wmo

Het overgehevelde budget voor GGZc is eenmalig met € 10 miljoen bijgesteld.

Overige

Deze post is het saldo van diverse beleidsmatige mutaties.

Technische en macro-economische mutaties

Nominale ontwikkeling

De raming van de loon- en prijsbijstelling is aangepast op basis van de meest recente macro-economische inzichten in het Centraal Economisch Plan (CEP 2015) van het Centraal Planbureau (CPB).

Ontvangsten

Brutering pgb

Tegenover de hogere kosten van het bruto pgb staat eenzelfde bedrag aan ontvangsten eigen bijdrage Pgb.

Eigen bijdrage Wlz

In de begroting is vanaf 2015 een derving van eigen bijdragen als gevolg van de extramuralisering verwerkt van € 169 miljoen. De derving valt echter € 94 miljoen lager uit op basis van een hogere opbrengst van de eigen bijdragen in 2014 dan voorzien en een kleinere daling van het aantal intramurale plaatsen dan eerder geraamd.

3.4. Verticale ontwikkeling van de begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven en -ontvangsten

Tabel 5 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2015 de verticale ontwikkeling van de begrotingsgefinancierde BKZ-uitgaven en -ontvangsten zien.

De netto-begrotingsgefinancierde uitgaven nemen ten opzichte van ontwerpbegroting 2015 af met circa € 133 miljoen.

Uitgaven

Mee- en tegenvalles

Herverdelingseffecten Wmo en Jeugd

In februari 2015 zijn de realisatiecijfers 2014 AWBZ binnengekomen voor zowel de zorg in natura als het pgb. Op basis van deze cijfers vindt er een herverdeling plaats over de verschillende domeinen binnen de hervorming langdurige zorg. Per saldo komen de uitgaven voor de voor de Wmo en jeugdzorg lager uit. In 2015 vindt geen herverdeling plaats met gemeenten.

Beleidsmatige mutaties

Tegemoetkoming Wtcg

Zorgopleidingen

De inzet van het budget voor de opleidingsplaatsen en nieuwe opleidingen fluctueert. Invulling vindt plaats op basis van de adviezen van het Capaciteitsorgaan en de noodzaak tot financiering van nieuwe opleidingsplaatsen. In de loop van 2015 en 2016 zal het Capaciteitsorgaan nieuwe adviezen afgeven. Deze hebben geen effect meer op de uitgaven in 2015. In 2015 resteert derhalve een ruimte van € 21 miljoen.

Subsidieregeling overgang integrale tarieven medisch-specialistische zorg

Voor vrijgevestigde medisch specialisten is een subsidieregeling ingesteld om de financiële belemmeringen te verminderen om voor een dienstverband met het ziekenhuis of zbc te kiezen. In de begroting 2015 is hiervoor dit jaar € 125 miljoen beschikbaar gesteld. Het beroep op de subsidieregeling is in 2015 € 80 miljoen lager dan geraamd. De middelen blijven beschikbaar voor een mogelijke verlenging van de subsidieregeling.

Subsidie Kwaliteitsimpuls UMC’s

Dit betreft een overheveling van premiegefinancierde middelen die waren gereserveerd voor de UMC’s als gevolg van het inhouden van de ILO als onderdeel van de Zorgafspraken (april 2013). Via toevoeging aan de kwaliteitsimpuls personeel ziekenhuiszorg vloeien de middelen weer terug naar de sector. Het gaat om een bedrag van € 37 miljoen per jaar. Daarnaast worden de € 37 miljoen die in 2014 niet zijn besteed, opnieuw voor de subsidieregeling beschikbaar gemaakt, gelijkelijk verdeeld over de jaren 2015–2017.

Herziene raming zorg Caribisch Nederland

Dit betreft een stijging van de uitgaven voor zorg op Caribisch Nederland. Daarnaast leidt de waardedaling van de euro tot aanzienlijke meerkosten voor 2015 en verder.

Huishoudelijke hulp-toelage/informed consent

Het aan gemeenten toegekende bedrag voor de huishoudelijke hulp toelage komt vanwege een wijziging van de aanvraagprocedure hoger uit dan het eerder beschikbaar gestelde budget.

Additionele kosten overgang pgb's gemeenten

Er is bestuurlijk afgesproken dat in redelijkheid zal worden voorzien in compensatie van extra kosten die partijen uit hoofde van de terugvalscenario’s maken voor een soepele overgang voor pgb-houders.

Onvolkomenheid woonplaatsbeginsel jeugdzorg

In de bestuurlijke afspraken die in oktober 2014 zijn gemaakt tussen Rijk en VNG is een compensatieregeling afgesproken voor gemeenten die nadeel ondervinden van de toepassing van het woonplaatsbeginsel. Dit betreft gemeenten met veel intramurale instellingen binnen de gemeentegrenzen. Afhankelijk van de claims van gemeenten wordt er maximaal € 20 miljoen uit het macrobudget Jeugdwet 2016 naar voren (het jaar 2015) gehaald en aan de te compenseren gemeenten uitgekeerd. Vanaf 2016 wordt deze situatie opgelost met de invoering van het objectief verdeelmodel.

Herverdelingseffecten Jeugdwet

Deze mutatie is het saldo van enkele verschuivingen van de Zvw naar het jeugddomein en vice versa, compensatie voor gesloten jeugdzorg, J-GGZ, tandartskosten en orthodontie, chronische voedselweigering door peuters, de OVA 2015 en volumegroei 2016 en 2017.

Herverdelingseffecten Wmo

Deze mutatie betreft hoofdzakelijk het toedelen van de volumegroei 2016 en 2017 en de tranches extramuraliseren 2016 en 2017 aan de Wmo.

Overige

Deze post is het saldo van diverse beleidsmatige mutaties.

Technische en nominale mutaties

Nominale ontwikkeling

De raming van de loon- en prijsbijstelling is aangepast op basis van de macro-economische inzichten in het Centraal Economisch Plan (CEP 2015) van het Centraal Planbureau (CPB).

Overige

Dit betreft een overheveling van premiegefinancierde middelen die waren gereserveerd voor de UMC’s als gevolg van het inhouden van de ILO als onderdeel van de afspraken uit het Zorgakkoord. Via toevoeging aan de kwaliteitsimpuls personeel ziekenhuiszorg vloeien de middelen weer terug naar de sector.

4. Mutaties per sector

Tabel 6 geeft de mutaties vanaf de stand ontwerpbegroting 2015 tot aan de 1^e suppletoire begroting 2015 op sector niveau weer. De mutaties van de Zvw en Wlz over 2015 worden in de verdiepingsparagraaf 5 verder toegelicht.

De mutaties in de jaren 2016 tot en met 2019 hangen vooral samen met de verwerking van actualiseringcijfers en beleidsmatige mutaties. De reeks onder nominaal en onverdeeld bij de Zvw en Wlz betreffen voornamelijk mutaties van de raming van de loon- en prijsbijstelling. De reeks bij de begrotingsgefinancierde-BKZ-uitgaven betreft voornamelijk beleidsmatige mutaties.

5. Verdieping in de BKZ-sectoren

In deze verdiepingsparagraaf wordt een overzicht gegeven van de ontwikkelingen van de uitgaven onder het BKZ. Deze verdiepingsparagraaf is opgedeeld in de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet langdurige zorg (Wlz). De mutaties zijn per deelsector toegelicht. Dit geeft een overzichtelijker en gedetailleerder beeld van de budgettaire ontwikkelingen binnen de afzonderlijke onderdelen van de zorg. De mutaties zijn weergegeven ten opzichte van de ontwerpbegroting 2015. De toelichtingen zijn onderverdeeld in verschillende categorieën: nominaal, mee- en tegenvallers, beleidsmatig en technisch.

Onder de nominale bijstelling wordt de loon- en prijsbijstelling verantwoord. De vergoeding voor de loon- en prijsontwikkeling wordt voor alle zorgsectoren in eerste instantie gereserveerd op de deelsectoren nominaal en onverdeeld. De tranche 2015 is in deze suppletoire begroting reeds toegedeeld aan de deelsectoren.

De mee- en tegenvallers bevat onder meer de actualisering van de zorguitgaven op basis van de meest recente cijfers van de NZa en het Zorginstituut Nederland. Onder beleidsmatig zijn opgenomen de mutaties uit de uitvoeringsbrief.

De technische mutaties betreffen voornamelijk herschikkingen en financieringsmutaties. Herschikkingen betreffen budgetneutrale verschuivingen tussen verschillende deelsectoren. Bij financieringsmutaties is sprake van een zeker tijdsverloop tussen het moment waarop de NZa de productieafspraken van partijen ontvangt en de verwerking daarvan in de budgetten en de bevoorschotting/declaraties van de instellingen. Als gevolg daarvan is het gebruikelijk dat de financiering binnen een jaargrens afwijkt van de uitgaven (budgetten) in dat jaar. Zo ontstaan zogeheten financieringsachterstanden of -voorsprongen. Deze verschillen worden in het daaropvolgende jaar verrekend. Tussen de jaren doen zich daardoor incidentele financieringsschuiven voor. Meerjarig gezien volgt de financiering echter altijd de uitgaven.

5.1. Zorgverzekeringswet (Zvw)

In deze paragraaf wordt ingegaan op de financiële ontwikkelingen binnen de Zvw. In de onderstaande tabellen wordt het totaal van de mutaties tussen de ontwerpbegroting 2015 en de 1^e suppletoire begroting 2015 voor de Zvw per deelsector weergegeven en toegelicht.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling

Dit betreft de tranche 2015 van de vergoeding voor loon- en prijsontwikkeling.

Mee- en tegenvallers

Actualisering zorguitgaven

Tandheelkundige zorg 22,4

Op basis van gegevens van het ZiNL is er sprake van een stijging van de uitgaven voor tandheelkundige zorg in 2015 van ruim € 22 miljoen.

Paramedische zorg – 26,8

De meevaller bij de paramedische zorg is het saldo van een tegenvaller bij ergotherapie (€ 2 miljoen) en meevallers bij fysiotherapie (€ 6 miljoen), logopedie (€ 22 miljoen) en oefentherapie (€ 1 miljoen).

Verloskundige zorg 2,3

Betreft structurele doorwerking van de hogere uitgaven in 2014.

Kraamzorg 15,8

Op basis van gegevens van ZiNL bleken de uitgaven voor kraamzorg in 2014 hoger dan geraamd. Deze opwaartse bijstelling wordt structureel doorgetrokken. De hogere uitgaven zijn onder meer het gevolg van stijgende geboortecijfers en hogere tarieven in de contractering.

Dieetadvisering – 12,9

Betreft doorwerking van lagere uitgaven voor dieetadvisering in 2014. In 2014 was sprake van een onderschrijding van € 17 miljoen. Een deel van de verklaring van die lagere uitgaven is dat na de heropname in het pakket in 2013 de diëtistenpraktijken weer op gang moeten komen. Omdat een substantieel deel van de dieetadvisering in de afgelopen jaren is gaan plaatsvinden binnen de ketenzorg, wordt verwacht dat een deel van deze meevaller structureel van aard is.

Herverdelingseffecten Zvw – 1,0

In februari 2015 zijn de realisatiecijfers 2014 AWBZ binnengekomen voor zowel de zorg in natura als het pgb. Deze uitvoeringscijfers zijn geanalyseerd, waarbij de raming aan de hand van de beschikbare modellen is afgezet tegen de realisatie en gekeken is wat de verschuivingen tussen de domeinen zijn. Per saldo komen de uitgaven voor de Zvw hoger uit.

Beleidsmatige mutaties

Tarieven tandheelkunde – 18,0

De NZa heeft de maximumtarieven in de tandheelkundige zorg verlaagd. Dit leidt tot lagere uitgaven tandheelkundige zorg binnen het verzekerd pakket.

Uitstel overgang eerstelijns kortdurend verblijf naar Zvw – 96,3

Op aandringen van betrokken veldpartijen is besloten om de overheveling van kortdurend eerstelijns verblijf uit te stellen tot 1 januari 2016 en kortdurend eerstelijns verblijf met 1 jaar te continueren binnen de Wlz. Dit houdt in dat in 2015 kortdurend eerstelijns verblijf via een subsidieregeling onder de Wlz wordt gefinancierd en dat de middelen vanuit de Zvw worden overgeheveld naar de Wlz.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling

Dit betreft de tranche 2015 van de vergoeding voor loon- en prijsontwikkeling.

Mee- en tegenvallers

Actualisering zorguitgaven

Geriatrische revalidatiezorg – 24,7

Betreft structurele doorwerking van lagere uitgaven voor geriatrische revalidatiezorg in 2014. Uit actuele cijfers van het ZiNL komt naar voren dat de uitgaven in 2014 € 87,8 miljoen lager waren dan geraamd. Gelet op een eerder ingeboekte taakstelling van € 50 miljoen vanaf 2015 en aangezien de aanspraak met ingang van 2015 enigszins is verruimd, worden de lagere uitgaven in 2014 voor een bedrag van € 25 miljoen structureel verondersteld.

Overig curatieve zorg – 10,0

Betreft structurele doorwerking van lagere uitgaven voor overige curatieve zorg in 2014. Bij deze sector gaat het met name om eerstelijnsdiagnostiek en trombosediensten. De stijging van de uitgaven is de afgelopen jaren minder dan waarmee in de raming rekening is gehouden.

Beleidsmatige mutaties

Darmkankerscreening 25,0

Bij de uitvoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker is naar voren gekomen dat de kosten die ziekenhuizen maken voor het vervolgonderzoek naar aanleiding van de eerste screeningen hoger zijn dan waarmee in de oorspronkelijke ramingen rekening is gehouden. Tegelijkertijd blijkt het aantal vervolgonderzoeken hoger te zijn dan eerder werd verwacht. Daarom komt hiervoor € 25 miljoen structureel extra beschikbaar.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling 4,0

Dit betreft de tranche 2015 van de vergoeding voor loon- en prijsontwikkeling.

Mee- en tegenvallers

Herverdelingseffecten Zvw – 14,5

In februari 2015 zijn de realisatiecijfers 2014 AWBZ binnengekomen voor zowel de zorg in natura als het pgb. Deze uitvoeringscijfers zijn geanalyseerd, waarbij de raming aan de hand van de beschikbare modellen is afgezet tegen de realisatie en gekeken is wat de verschuivingen tussen de domeinen zijn. Per saldo komen de uitgaven voor de Zvw hoger uit.

Beleidsmatige mutaties

Herverdelingseffecten 3,3

Deze mutatie is het saldo van enkele verschuivingen van de Zvw naar het jeugddomein en vice versa.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling

Mee- en tegenvallers

Actualisering zorguitgaven

Geneesmiddelen – 188,3

Betreft structurele doorwerking van de onderschrijding in 2014, die voornamelijk wordt veroorzaakt doordat de groei in het geneesmiddelengebruik lager uitvalt dan waarmee in de raming rekening werd gehouden, als gevolg van onder andere lagere volumegroei, een daling van de prijzen en succesvol gevoerd preferentiebeleid.

Hulpmiddelen – 82,8

Betreft structurele doorwerking van de onderschrijding in 2014, die valt te verklaren doordat de uitgaven in de hulpmiddelensector zich lijken te stabiliseren, waardoor niet alle beschikbaar gestelde groeiruimte nodig blijkt te zijn.

Beleidsmatige mutaties

Additionele ruimte preferentiebeleid geneesmiddelen – 149,2

Net als in 2014 is de verwachting dat voor 2015 en latere jaren niet alle groeiruimte benodigd is. Dit is onder andere het gevolg van het preferentiebeleid en de gematigde volumeontwikkeling.

Overige

wv geneesmiddelen 4,2

Deze post is het saldo van verschillende beleidsmatige mutaties.

wv hulpmiddelen 1,2

Dit betreft middelen voor de voorwaardelijke toelating van extramurale hulpmiddelen.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling

Mee- en tegenvallers

Herverdelingseffecten Zvw 73,9

De realisatiecijfers 2014 AWBZ voor zowel de zorg in natura als het pgb zijn geanalyseerd, waarbij de raming aan de hand van de beschikbare modellen is afgezet tegen de realisatie en gekeken is wat de verschuivingen tussen de domeinen zijn. Per saldo komen de uitgaven voor de Zvw hoger uit.

Beleidsmatige mutaties

Herverdelingseffecten 12,0

Deze mutatie is het saldo van enkele verschuivingen van de Zvw naar het jeugddomein en vice versa.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling

Mee- en tegenvallers

Actualisering zorguitgaven

Overige ziekenvervoer – 10,5

Betreft de structurele doorwerking van de bijstelling van de uitgaven in 2014. De uitgaven voor ziekenvervoer zijn minder hard gestegen dan er aan groeiruimte beschikbaar was.

Beleidsmatige mutaties

Herverdeeleffecten – 8,3

Deze mutatie is het saldo van enkele verschuivingen van de Zvw naar het jeugddomein en vice versa.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling 1,7

Dit betreft de tranche 2015 van de vergoeding voor loon- en prijsontwikkeling.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling

Mee- en tegenvallers

Actualisering zorguitgaven

Grensoverschrijdende zorg – 50,0

Betreft structurele doorwerking van over 2014 geraamde ontvangsten vanuit het buitenland voor zorg die in Nederland is verleend aan verdragsgerechtigden. Deze ontvangsten worden hoger geraamd dan eerder is verondersteld.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling – 88,3

Dit betreft de tranche 2015 van de vergoeding voor loon- en prijsontwikkeling.

Nominale ontwikkeling – 235,8

De raming van de loon- en prijsbijstelling is aangepast op basis van de macro-economische inzichten in het Centraal Economisch Plan (CEP 2015) van het Centraal Planbureau (CPB).

Beleidsmatige mutaties

Dekking ruimte subsidie kwaliteitsimpuls personeel ziekenhuiszorg – 37,4

Dit betreft een overheveling van premiegefinancierde middelen die waren gereserveerd voor de UMC’s als gevolg van het inhouden van de ILO als onderdeel van de afspraken uit het Zorgakkoord. Via toevoeging aan de kwaliteitsimpuls personeel ziekenhuiszorg vloeien de middelen weer terug naar de sector.

IJklijnmutatie beleidsbrief kwaliteit loont – 10,0

De gereserveerde middelen in verband met de beleidsbrief Kwaliteit Loont worden overgeheveld naar de begroting van VWS.

P&M-intensivering beleidsbrief Kwaliteit Loont 10,0

In februari 2015 is met betrekking tot de voorgenomen wijziging van artikel 13 van de Zvw een alternatief pakket maatregelen gepresenteerd, waarmee langs de weg van kwaliteitsverbetering besparingen op de zorgkosten kunnen worden gerealiseerd. Kern van de maatregelen is dat het voor patiënten, zorgverleners en verzekeraars lonender wordt om te kiezen voor de beste zorg. Daarnaast wordt de positie van de patiënt versterkt en het evenwicht in de sector bevorderd. De Tweede Kamer is bij brief d.d. 6 februari 2015 (kenmerk TK 31 765, nr. 116) over het pakket maatregelen geïnformeerd. In het pakket zit ook een aantal personele en materiële intensiveringen. De maatregelen om kwaliteit leidend en lonend te maken, om de kwaliteitseisen aan het zorgaanbod aan te scherpen en om de transparantie van de kwaliteit te vergroten en om het evenwicht in de zorgsector te bevorderen, vragen om een investering in capaciteit van € 10 miljoen in 2015, oplopend naar € 14,5 miljoen structureel (vanaf 2017). Het betreft ondermeer intensiveringen bij het CIBG, de IGZ, de ACM en de NZa.

Vrijval nominaal en onverdeeld – 164,8

Er is sprake van vrijval op de post nominaal en onverdeeld. Deze ruimte is met name een gevolg van het verschil tussen de oorspronkelijk beschikbaar gestelde middelen voor groei en loon- en prijsbijstelling in de curatieve zorg en de in de verschillende zorgakkoorden gemaakte afspraken over de toegestane groei in die sectoren en de op grond daarvan niet benodigde middelen voor loon- en prijsbijstelling.

Overige – 2,5

Deze post is het saldo van verschillende beleidsmatige mutaties.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

N.v.t.

5.2. Wet langdurige zorg (Wlz)

In deze paragraaf wordt ingegaan op de financiële ontwikkelingen binnen de Wlz. In de onderstaande tabellen wordt het totaal van de mutaties tussen de ontwerpbegroting 2015 en de 1^e suppletoire begroting 2015 voor de Wlz per deelsector weergegeven en toegelicht.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling

Mee- en tegenvallers

Actualisering Wlz

Beleidsmatige mutaties

Extramuraliseringseffecten (zzp's 1–3 en zzp4) 133,0

Uit realisatiecijfers over de ontwikkeling van het aantal lage zzp’s in de sector ouderenzorg blijkt dat de daling in 2014 minder snel gaat dan verwacht. Op basis van een meer gematigd uitstroomtempo in de rest van 2014 en in 2015 worden extra intramurale Wlz-uitgaven verwacht.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling 6,0

Beleidsmatige mutaties

Brutering pgb 60,0

Met ingang van 2015 is het pgb in de Wlz omgezet van netto naar bruto. Het bruto pgb is hoger, omdat niet langer vooraf de eigen bijdrage wordt verrekend met de pgb-toekenning. De budgethouder dient in de Wlz zelf de eigen bijdrage te voldoen aan het CAK (en mag dit niet betalen met het pgb). Tegenover de hogere kosten van het bruto pgb staat een zelfde bedrag aan ontvangsten eigen bijdrage Pgb. De omzetting naar bruto Pgb is dus budgettair neutraal voor het BKZ.

Pgb-tekort Wlz wegens hogere toestroom 80,0

Als gevolg van een hoger dan verwachte toestroom van budgethouders in de laatste maanden van 2014 en een groter beroep op pgb-middelen door de groep Wlz-indiceerbaren dan verwacht, is aan het begin van het jaar een forse overschrijding ontstaan en is het pgb-kader met € 0,121 miljoen verhoogd.

Mee- tegenvallers

Actualisering Wlz 215,5

Deze mutatie betreft de doorwerking in 2015 van de actualisering van de uitgaven 2014. Zoals gemeld in het jaarverslag 2014 zijn dit voorlopige cijfers van de NZa, op basis van de 2^e– ronde productieafspraken over 2014. De mutatie is inclusief het effect (ad € 180 miljoen) van de Wlz-indiceerbaren.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling 2,6

Dit betreft de tranche 2015 van de vergoeding voor loon- en prijsontwikkeling.

Mee- en tegenvallers

Actualisering Wlz 65,5

Deze mutatie betreft de doorwerking in 2015 van de actualisering van de uitgaven 2014. Zoals gemeld in het jaarverslag 2014 zijn dit voorlopige cijfers van de NZa, op basis van de 2e-ronde productieafspraken over 2014.

Beleidsmatige mutaties

Extramuraliseringseffecten (zzp's 1–3 en zzp4) 17,0

Uit realisatiecijfers over de ontwikkeling van het aantal lage zzp’s in de sector ouderenzorg blijkt dat de daling in 2014 minder snel gaat dan verwacht. Op basis van een meer gematigd uitstroomtempo in de rest van 2014 en in 2015 worden extra uitgaven kapitaallasten verwacht.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling 0,3

Dit betreft de tranche 2015 van de vergoeding voor loon- en prijsontwikkeling.

Beleidsmatige mutaties

Premie reservering Wlz uitvoeringskosten – 55,0

Het gaat hier om een saldoreeks bestaande uit vrijvallende middelen uit het kader beheerskosten voor onder meer saneringskosten van instellingen in de langdurige zorg en middelen voor de bijdrage in het vrijwillige gebruik door de budgethouder van de SVB. Een deel van deze middelen zijn via een ijklijnmutatie overgeboekt naar de begroting van VWS ten behoeve van de uitvoering van pgb-trekkingsrechten door de SVB.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling – 2,4

Dit betreft de tranche 2015 van de vergoeding voor loon- en prijsontwikkeling. De negatieve indexering in 2015 wordt verklaard door de overgangsfase die hoort bij de overstap van een systematiek van 50% voorcalculatie naar 100% voorcalculatie. Aan de ene kant is de geraamde loon- en prijsbijstelling voor 2015 laag en aan de andere kant resteert er nog een negatieve incidentele nacalculatie uit de oude systematiek.

Mee- en tegenvallers

Actualisering Wlz 0,5

Deze mutatie betreft de doorwerking in 2015 van de actualisering van de uitgaven 2014. Zoals gemeld in het jaarverslag 2014 zijn dit voorlopige cijfers van de NZa, op basis van de 2e-ronde productieafspraken over 2014.

Beleidsmatige mutaties

Uitstel overgang eerstelijns kortdurend verblijf naar Zvw 96,3

Op aandringen van betrokken veldpartijen is besloten om de overheveling van kortdurend eerstelijns verblijf uit te stellen tot 1 januari 2016 en kortdurend eerstelijns verblijf met 1 jaar te continueren binnen de Wlz. Dit houdt in dat in 2015 kortdurend eerstelijns verblijf via een subsidieregeling onder de Wlz wordt gefinancierd en dat de middelen vanuit de Zvw worden overgeheveld naar de Wlz.

Ruimte abortusklinieken – 11,3

Dit betreft ruimte die is ontstaan als gevolg van het verhangen van de budgetten voor abortusklinieken van het budgettair kader zorg naar de VWS-begroting. De ruimte is gesaldeerd voor het knelpunt abortusklinieken dat op de VWS-begroting is ontstaan, onder andere als gevolg van de indexering van de tarieven.

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Nominaal

Loon- en prijsbijstelling 56,9

Dit betreft de uitdeling van de (negatieve) tranche 2015 van de vergoeding voor loon- en prijsontwikkeling.

Nominale ontwikkeling – 28,8

De raming van de loon- en prijsbijstelling is aangepast op basis van de macro-economische inzichten in het Centraal Economisch Plan (CEP 2015) van het Centraal Planbureau (CPB).

Lpo tranche 2015 – 6,9

Dit betreft de nominale index tranche 2015.

Mee- en tegenvallers

Herverdelingseffecten Wlz – 142,1

Deze mutatie betreft de doorwerking in 2015 van de actualisering van de uitgaven 2014. Zoals gemeld in het jaarverslag 2014 zijn dit voorlopige cijfers van de NZa, op basis van de 2e-ronde productieafspraken over 2014. De mutatie is inclusief het effect van de Wlz-indiceerbaren.

Beleidsmatige mutaties

Kasschuif groeiruimte care – 50,0

Om een meer evenwichtige verdeling van de middelen groeiruimte care over de jaren heen te bereiken, wordt de beschikbare ruimte in 2015 verlaagd en via een kasschuif overgeheveld naar 2016.

Vrijval CIZ – 23,0

Deze vrijval ontstaat door het wegvallen van taken bij het CIZ.

Overige 2015 – 11,0

Dit betreft de inzet van middelen voor frictieproblematiek HLZ

Herijking budget Wmo 10,0

Het overgehevelde budget voor GGZc is eenmalig met € 10 miljoen bijgesteld.

Overige – 3,4

Dit betreft diverse overige beleidsmatige mutaties

Toelichting uitgaven-mutaties 1^e suppletoire begroting

Technisch

Brutering pgb 60,0

Tegenover de hogere kosten van het bruto pgb staat eenzelfde bedrag aan ontvangsten eigen bijdrage Pgb.

Eigen bijdrage AWBZ 94,0

In de begroting is vanaf 2015 een derving van eigen bijdragen als gevolg van de extramuralisering verwerkt van € 169 miljoen. De derving valt echter € 94 miljoen lager uit op basis van een hogere opbrengst van de eigen bijdragen in 2014 dan voorzien en een kleinere daling van het aantal intramurale plaatsen dan eerder geraamd.