Onze aandacht richt zich vaak op het beter maken van mensen. Net zo belangrijk is voorkomen dat mensen ziek en afhankelijk van zorg worden. Ook moeten we alert blijven op (nieuwe) gezondheidsrisico’s. Preventie en gezondheidsbescherming dragen bij aan de kwaliteit van leven, de zelfredzaamheid van mensen en de betaalbaarheid van de zorg. Mensen gaan over hun eigen leefstijl. De overheid, scholen, werkgevers, de levensmiddelenindustrie, sportverenigingen enzovoort vormen de omgeving van mensen en samenwerking is cruciaal om de gezonde keuze de gemakkelijke keuze te laten zijn.
Mensen zijn zich steeds bewuster van hun eigen gezondheid en velen zien preventief (zelf)onderzoek als een manier om zelf invloed uit te oefenen op hun gezondheid. E-health biedt veel kansen om gezondheidsrisico’s vroeg op te sporen, maar preventief (zelf)onderzoek heeft ook nadelen. Wij vinden het erg belangrijk dat mensen inzicht hebben in het nut en de risico’s van zulke onderzoeken. De beroepsgroep heeft hiervoor een eerste richtlijn opgesteld. Wij hebben de Gezondheidsraad gevraagd te adviseren over de kwaliteitseisen waaraan elke vorm van screening moet voldoen en of en zo ja binnen welke kaders preventief onderzoek kan worden toegepast. Begin 2015 komen wij hier op terug.
Preventie is een zaak van lange adem en vraagt om een gezamenlijke inspanning. We zijn blij om te zien dat zo veel verschillende partners – zorgaanbieders, gemeenten, zorgverzekeraars, werkgevers, sportverenigingen, scholen en maatschappelijke organisaties – de handen ineen slaan. Tijdens de startconferentie van het Nationaal Programma Preventie (NPP) «Alles is gezondheid» hebben meer dan 100 private en publieke partijen zich verbonden aan de beweging die moet leiden tot een gezonder en vitaler Nederland. Inmiddels zijn er 70 «pledges» (concrete toezeggingen) gedaan. Zo verbinden we zo veel mogelijk organisaties en mensen aan onze preventiedoelstellingen. Ook komend jaar zullen we die gebundelde inzet en energie benutten voor een gezonder en vitaler Nederland.
Veel mensen hebben last van overgewicht. In het Convenant Gezond Gewicht zetten publieke en private partijen zich in om de toenemende trend van overgewicht bij kinderen en volwassenen te doorbreken. Het Convenant zet zijn werk voort in 2015, op basis van de ervaringen uit de periode 2010–2014. Alle partijen werken hard aan het realiseren van een gezonder aanbod in kantines op school, de sportvereniging en op het werk. Het streven is dat alle schoolkantines het label «gezond» krijgen. Ook via de Jongeren op Gezond Gewicht-aanpak (JOGG) zetten we in op een gezonde jeugd in een gezonde omgeving. Eind mei 2014 werkten 59 gemeenten met deze methode. De ambitie is om in 2015 te groeien naar 75 gemeenten.
Wie voldoende sport en beweegt heeft minder kans op gezondheidsklachten. Iedereen moet dicht bij huis actief kunnen zijn. Met het programma Sport en Bewegen in de Buurt geven we daar landelijk invulling aan. Het programma levert ook een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling en weerbaarheid van kinderen, het leren over sportiviteit en respect, meedoen in de maatschappij en leefbaarheid in de buurt. Er is geld beschikbaar gesteld voor 2.900 fte buurtsportcoaches. In 2014 waren er al 2.851 aan de slag in 378 gemeenten. Zij creëren een breed sport- en beweegaanbod dat aansluit bij de lokale wensen. Ook via de regeling Sportimpuls is geld beschikbaar voor sport- en beweegaanbieders om activiteiten te ontwikkelen voor mensen die nu nog niet of te weinig sporten en bewegen.
Drinken en roken onder jongeren moet zo veel mogelijk worden voorkomen. Om die reden is in 2014 de minimumleeftijd waarop alcohol en tabak aan jongeren mag worden verkocht, verhoogd naar 18 jaar. Met de meerjarige publiekscampagne NIX18 wil het kabinet de sociale norm verankeren dat jongeren onder de 18 niet roken en drinken. Bovendien willen we meer rookvrije scholen via de Gezonde School Methode. Vanaf 2015 geldt ook voor kleine cafés weer een rookverbod. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan de uitvoering van de Europese tabaksproducten richtlijn. Wij vinden het belangrijk om de dalende trend van het aantal rokende jongeren vast te houden. Voor beide wetten is handhaving belangrijk, maar het is net zo cruciaal dat ouders duidelijke normen stellen.
Antibiotica-resistentie is een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid en staat hoog op de nationale en stijgt op de internationale agenda. We concentreren ons nu op het voorkomen van infecties, zinnig en zuinig gebruik van antibiotica en het stimuleren van de ontwikkeling van nieuwe antibiotica. Omdat de maatregelen zowel in de gezondheidszorg als in de veehouderij nodig zijn, werken we nauw samen met de Staatssecretaris van Economische Zaken. Ons doel is om in 2015 het gebruik van antibiotica in de veehouderij met 70% te reduceren ten opzichte van het gebruik in 2009. Ook internationaal vraagt Nederland al enige tijd aandacht voor dit thema, onder meer met de recente antibioticatop in Den Haag. Het EU-voorzitterschap van Nederland in de eerste helft van 2016, biedt mogelijkheden om de dreiging van antibioticaresistentie internationaal hoger op de agenda te krijgen en te verankeren.
Consumentenbescherming is een belangrijke taak van de overheid. Denk aan de bescherming van de consument tegen onveilige huishoudelijke producten of onveilige voedingsmiddelen. De affaire met paardenvlees en andere incidenten met levensmiddelen laten zien dat voedselfraude gevolgen heeft voor het consumentenvertrouwen en mogelijk voor de volksgezondheid. De Taskforce Voedselvertrouwen werkt de komende periode samen met het bedrijfsleven aan de uitvoering van een actieplan (TK 26 991, nr. 361).
Het bedrijfsleven is verantwoordelijk voor het op de markt brengen van veilige en betrouwbare producten. Tegelijkertijd is het van belang dat mensen kennis hebben van hun eigen mogelijkheden om voedselvergiftiging te voorkomen. Deze kennis is bij veel mensen latent aanwezig. Met een publiekscampagne die in het najaar van 2014 van start gaat, activeren we die kennis. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) moet goed zijn toegerust om toezicht te houden. Daarom is besloten de NVWA de komende jaren organisatorisch te versterken.