Verbinding is de basis voor vernieuwing. Vernieuwing komt voort uit de combinatie van bestaande kennis in nieuwe producten en diensten. Dit vraagt om de verbinding van kennis, mensen, faciliteiten en geld. Hierin ligt de rol van de overheid want verbindingen en de hiermee samenhangende synergie komen niet vanzelfsprekend uit zich zelf tot stand. Met de volgende initiatieven wordt hierop ingezet.

5.1 Verbinding in de regio en maatschappelijke partners

De regionale dimensie van de economie is van toenemend belang. EZ zet in dit kader in op het verbinden van de agenda’s van decentrale overheden en het Rijk en van triple helices (samenwerkingsverbanden van overheden, bedrijven en kennisinstellingen). In de regionetwerken acteren we hier proactief op door de inzet van Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen, samenwerking met regio’s rond grensoverschrijdende economie en arbeidsmarkt, en een meer samenhangende inzet in relatie tot economische clusters en campussen. In dat kader werken in 2017 EZ, provincies en MKB/topteams gestaag verder aan de opgaven en afspraken in de MKB samenwerkingsagenda. Inzet is versteviging en verdieping van de huidige afspraken en opgaven die zich concentreren op het uniformeren, harmoniseren en waar mogelijk bundelen van landelijke en regionale MKB innovatie-instrumenten. Tevens faciliteert het Rijk de uitvoering van de regionale Techniekpactagenda's van de vijf landsdelen.

Green City deals

Het Green Deal instrument faciliteert kansen voor groene groei vanuit de samenleving. Inmiddels zijn er meer dan 200 deals afgesloten. Ook in 2017 zal dit instrument worden voortgezet. Geïnspireerd door de Green Deal aanpak werkt het kabinet sinds 2015 met steden en andere partners aan City Deals rond concrete maatschappelijke vraagstukken in steden. Dit wordt in 2017 verder voortgezet. Daarmee bevorderen we groei, innovatie en leefbaarheid in Nederlandse steden. We werken in deze innovatieve partnerschappen actiegericht aan verbeteringen van stedelijke economische ecosystemen of doen via experimenten en living labs inspiratie op voor beleidsaanpassingen. Zo zetten we Nederland internationaal op de kaart als een sustainable urban delta.

Retailagenda

EZ werkt met alle stakeholders van de retailsector – gemeenten, provincies, vastgoed, vakbonden, financiers, MKB Nederland en de sector zelf – aan de uitvoering van de twintig afspraken die in de Retailagenda zijn gemaakt. Zo werken we aan vitale winkelgebieden. In 2016 heeft EZ samen met enkele initiatiefnemers uit de publieke en private sector het initiatief genomen tot een verdere intensivering van de Retailagenda. Dat is nodig na recente faillissementen van grote winkelketens, waardoor de vitaliteit van de winkelcentra en de leefbaarheid van de binnensteden extra onder druk staat.

Beter aanbesteden

Uit de evaluatie van de Aanbestedingswet 2012 kwam naar voren dat de ervaren problemen rond aanbestedingen niet zitten in de wet zelf, maar in de toepassing van de aanbestedingsregels. Om de kwaliteit van aanbestedingen in de praktijk te verbeteren is EZ in 2016 het traject beter aanbesteden gestart. In 2017 zal worden begonnen met de uitvoering van dit traject in de praktijk. Zo zullen in de regio’s afspraken worden gemaakt waarbij aandacht voor lokale situaties en wensen mogelijk is.

5.2 Energie verbinden als integraal onderdeel van de leefomgeving

Door in dialoog te gaan met de samenleving leggen we verbindingen tussen partijen, vergroten we onderling begrip, en ontstaat meer draagvlak voor moeilijke keuzes. De energietransitie heeft alleen kans van slagen als de energievoorziening betrouwbaar en betaalbaar blijft en maatschappelijk urgentie wordt gevoeld om de energievoorziening te veranderen. Verduurzaming van de energievoorziening heeft grote impact op de inrichting van de fysieke leefomgeving. Die impact wordt alleen geaccepteerd als nut en noodzaak van verandering breed draagvlak kent. Dit is randvoorwaardelijk om energieprojecten al dan niet onder Rijkscoördinatie goed te kunnen uitvoeren. Daarom zal EZ bekijken of en hoe een verbeterd procesontwerp in de praktijk kan worden gebracht. Bij de inpassing van (grote) energieprojecten waar EZ bevoegd gezag is, zal EZ vroegtijdig en zorgvuldig het gesprek aangaan met burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Voor mijnbouwactiviteiten zal EZ zorgdragen dat de omgeving zich gekend en erkend voelt bij de besluitvorming over vergunningverlening en zal duidelijk worden gemaakt onder welke voorwaarden deze kunnen plaatsvinden (op grond van de nieuwe Mijnbouwwet). Voor de gaswinning in Groningen is samen met de regio het proces richting besluitvorming vorm gegeven. Door middel van ambtelijke en bestuurlijke overleggen worden zowel procesmatige als technisch-inhoudelijke onderwerpen met elkaar besproken. Het kabinet vindt het belangrijk om samen met de regio te werken aan het verbeteren van het gevoel van veiligheid, het beperken van het gevoel van overlast en het herstel van vertrouwen van de inwoners van het aardbevingsgebied. Naast de besluitvorming over de gaswinning heeft het kabinet de Nationaal Coördinator Groningen de taak gegeven om door middel van publieke regie te komen tot een gedragen aanpak voor het verbeteren van het schadeafhandelingsproces, het versnellen van de versterkingsopgave en het verbeteren van het toekomstperspectief voor Groningen, bijvoorbeeld op het gebied van leefbaarheid, duurzaamheid en economie. Deze aanpak wordt samen met maatschappelijke organisaties en bestuurlijke partijen vormgegeven.

5.3 Voedsel: meer verbinding tussen producent en consument

De afgelopen jaren zijn diverse incidenten op het gebied van voedsel de revue gepasseerd en er woeden stevige maatschappelijke discussies over dierenwelzijn, intellectueel eigendom op plantaardig en dierlijk uitgangsmateriaal en de gezondheid van onze voeding. Het kabinet heeft besloten – in reactie op het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over risico’s in de vleesketen – de publieke taak van vleeskeuring opnieuw in publieke handen te brengen. Daarvoor zal in 2017 bij wet een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) worden opgericht.

Als producenten en consumenten van voedsel weten waar het voedsel vandaan komt, wat de samenstelling ervan is, hoe gezond en duurzaam het is – kortom als zij zich sterker bewust zijn van de waarde van voedsel – dan kunnen zij bewuster kiezen en worden producenten gestimuleerd voedsel op de markt te brengen met positieve eigenschappen op het gebied van gezondheid, dierenwelzijn en milieu. Omdat slechts 2% van de Nederlanders voldoende groente en fruit eet, zal het kabinet zich onder andere via een aanjager inzetten om de consumptie van groente en fruit te stimuleren. In de samenleving leeft breed de wens de «anonimiteit» van de voedselproducent te doorbreken. Het is belangrijk dat de voedselproducent weer een gezicht krijgt en dat de plaats en herkomst van productie en producten beter is te traceren. Veel consumenten hebben behoefte aan directer contact met de producent en/of met de streek van herkomst van het voedsel. Dit stelt consumenten daarnaast in staat om zich kritisch op te stellen bij incidenten op het gebied van voedselveiligheid. Deze opgaven staan hoog op de voedselagenda waaraan het kabinet in 2017 wil verder werken.