De uitgaven van gemeenten worden uit verschillende inkomstenbronnen bekostigd. Tabel 5.1.1. bevat een overzicht van de verschillende inkomstenbronnen van de gemeenten voor de periode 2012–2017. De cijfers tot en met 2015 zijn op basis van de jaarrekeningen. De cijfers 2016 en 2017 zijn op basis van de begrotingen.
| Rekening 2012 | Rekening 2013 | Rekening 2014 | Rekening 2015 | Begroting 2016 | Begroting 2017 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Gemeentefonds | 18.437 | 17.972 | 18.695 | 28.060 | 27.261 | 27.051 |
| Specifieke uitkeringen | 9.212 | 9.558 | 9.392 | 6.216 | 6.263 | 6.426 |
| OZB | 3.336 | 3.446 | 3.542 | 3.690 | 3.955 | 4.022 |
| Overige belastingen | 1.001 | 1.042 | 1.101 | 1.198 | 1.183 | 1.295 |
| Retributies | 3.982 | 3.929 | 4.019 | 4.124 | 4.130 | 4.246 |
| Bouwgrondexploitatie | 6.242 | 5.562 | 5.430 | 5.998 | 3.954 | 3.214 |
| Onttrekkingen reserves | 9.070 | 8.127 | 7.044 | 6.762 | 3.233 | 3.295 |
| Overige middelen | 11.140 | 10.708 | 10.207 | 9.003 | 6.966 | 7.648 |
| Totaal | 62.420 | 60.343 | 59.431 | 65.051 | 56.945 | 57.197 |
Bron: CBS (Statline) met uitzondering van:
1 Gemeentefonds
Bron rekeningcijfers: Ministerie van BZK slotwetten gemeentefonds
Bron begrotingscijfers: Ministerie van BZK ontwerpbegrotingen gemeentefonds
2 Specifieke uitkeringen
Bron rekeningcijfers 2012–2014: CBS: informatie aangeleverd door gemeenten en gecorrigeerd door het CBS (Informatie voor Derden)
Bron rekeningcijfers 2015: Ministerie van BZK, Onderhoudsrapport Specifieke Uitkeringen 2015
Bron begrotingscijfers: Ministerie van BZK, Bijlagen specifieke uitkeringen in de ontwerpbegroting 2017 van het Ministerie van BZK (met bewerking door het Ministerie van BZK)
3 OZB
Bron begrotingscijfers: COELO; Atlas van de lokale lasten 2016 en 2017
4 Overige middelen
Bron CBS (Statline) en bewerking BZK
De grootste inkomstenbron van gemeenten (47% in 2017) is – zeker sinds de decentralisaties in het sociale domein- het gemeentefonds. Het bedrag in tabel 5.1.1. betreft het totale verplichtingenbedrag voor het gemeentefonds en omvat de algemene uitkering, de integratie-uitkering sociaal domein (vanaf 2015), de overige integratie-uitkeringen en de decentralisatie-uitkeringen. Een beschrijving van de opbouw is te vinden in hoofdstuk 4 van de voorliggende ontwerpbegroting.
De specifieke uitkeringen vormen een andere inkomstenbron die vanuit het Rijk afkomstig is. Op de specifieke uitkeringen wordt in paragraaf 5.2. dieper ingegaan.
Naast de uitkeringen van het Rijk hebben de gemeenten inkomsten uit de Onroerende Zaakbelasting (OZB), retributies en overige belastingen. Op deze opbrengsten uit lokale heffingen wordt in paragraaf 5.3. ingegaan.