Beleidsprioriteiten

Openbaar bestuur

Sociaal domein

Het interbestuurlijke programma sociaal domein bevordert de transformatie in het sociaal domein. Doel is zorg en ondersteuning dichter bij burgers te organiseren; met meer ruimte voor professionals en gemeenten om maatwerk en integrale oplossingen te bieden.

In 2018 gaat de aandacht onder meer uit naar het monitoren van effecten van de decentralisaties («overall rapportage sociaal domein») en de financiële verantwoording.

Fysiek domein

Bij de invoering van de Omgevingswet ondersteunt het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), – in afstemming met het programma «Aan de slag met de Omgevingswet» –, de decentrale overheden bij de veranderopgave. Daarnaast speelt in het fysieke domein de energietransitie. De energieagenda bevat een gezamenlijke aanpak van Rijk (Ministeries van BZK, EZ en I&M), decentrale overheden en marktpartijen om dit vorm te geven. In de City Deal Klimaatadaptatie intensiveren diverse partijen de komende jaren hun onderlinge samenwerking door te experimenteren en te innoveren.

Regionale en stedelijke samenwerking

BZK stimuleert bestuurlijke samenwerking op regionaal niveau, onder meer via de proeftuinen «Maak verschil», het Actieprogramma Bevolkingsdaling en via het project «Grensoverschrijdende Samenwerking». Bij laatstgenoemd project werken we samen met Nedersaksen, Noordrijn-Westfalen en Vlaanderen. Coalities van overheden, private partijen en maatschappelijke organisaties worden gefaciliteerd om gezamenlijk tot oplossingen voor maatschappelijke opgaven te komen. Daarmee wordt ook ingespeeld op de toenemende verschillen in Nederland, met name tussen (groeiende) stedelijke regio’s en meer landelijk gelegen krimpgebieden.

Ook in het programma Agenda Stad worden via City Deals maatschappelijke opgaven gezamenlijk aangepakt. Dat doen we door ruimte te bieden om te experimenteren en te vernieuwen. Daarmee versterken we de groei, leefbaarheid en innovatie in steden. De inmiddels achttien afgesloten City Deals worden in 2018 uitgevoerd en de resultaten van de twaalf partnerschappen uit de Europese Agenda Stad worden in 2018 zichtbaar.

Bestuur en Veiligheid

Het programma Bestuur en Veiligheid gaat ondermijning van de rechtsstaat en de open samenleving vanuit ideologie, ongewenste buitenlandse inmenging, georganiseerde criminaliteit en maatschappelijk onbehagen tegen. Onderdeel daarvan is het vergroten van de informatiepositie, de weerbaarheid en het handelingsvermogen van het lokaal bestuur.

Democratie en burgerschap

Toekomstbestendigheid democratie

In 2018 wordt het raadgevend referendum geëvalueerd en is de evaluatie van de Wet financiering politieke partijen (Wfpp) afgerond. De Staatscommissie parlementair stelsel, – met als opdracht de toekomstbestendigheid van het parlementaire stelsel te onderzoeken en zo nodig aanbevelingen te doen –, zal in 2018 advies uitbrengen.

Het verbeteren van het contact van de overheid met burgers krijgt onder andere vorm via het programma Passend Contact met de Overheid en de regieraad responsieve overheid. Om de lokale democratie verder te versterken, verspreidt BZK in samenspraak met lokale overheden en beroepsverenigingen innovaties op het gebied van participatieve en directe democratie (Agenda Lokale Democratie).

Politieke ambtsdragers en ambtelijk vakmanschap

Om te zorgen dat er voldoende kwalitatief goede politieke ambtsdragers beschikbaar zijn en blijven, trekt BZK gezamenlijk op met de beroepsgroepen van politieke ambtsdragers en de koepels van decentrale overheden. Deze samenwerking richt zich op de professionalisering en de positieve zichtbaarheid van politieke ambtsdragers.

Ook is er aandacht voor ambtelijk vakmanschap. Samen met publieke werkgevers en relevante partners brengen we in kaart welke factoren van belang zijn en welke interventies en instrumenten daarbij passen. Integriteitsbeleid maakt daar vanzelfsprekend onderdeel van uit.

Implementatie Wet normalisering rechtspositie ambtenaren

De rechtspositie van ambtenaren wordt met de implementatie van de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) gelijk getrokken met de rechtspositie van werknemers in het bedrijfsleven. In 2018 worden de conceptwetteksten – na (formele) consultaties – ter advisering naar de Raad van State verzonden. In nauwe samenspraak met de betreffende (koepels van) werkgevers en de centrales van overheidspersoneel bekijkt BZK welke veranderingen de invoering van het private arbeidsrecht met zich meebrengt voor het overlegstelsel.

Dienstverlenende en innovatieve overheid

Dienstverlening op maat

Met het programma Digitaal 2017 is overheidsbreed het aanbod van digitale dienstverlening aan burgers vergroot. De focus wordt nu verlegd naar het verbeteren van de kwaliteit en toegankelijkheid van dienstverlening. Dienstverlening op maat is daarbij het uitgangspunt.

Zelfbeschikkingsrecht persoonlijke gegevens

Het (her)gebruik van gegevens door overheden wordt verbeterd, bijvoorbeeld door slimme uitwisseling van data mogelijk te maken. Tevens onderzoekt BZK of de huidige inzage- en correctiemogelijkheden voor burgers kunnen worden verbeterd. Zo is het bijvoorbeeld al mogelijk voor burgers om via MijnOverheid te zien hoe ze staan geregistreerd in de Basisregistratie Personen (BRP).

Doorontwikkeling GDI

De Generieke Digitale Infrastructuur (GDI) vormt de basis voor de digitale dienstverlening naar burgers en ondernemers. Deze moet veilig, betrouwbaar en efficiënt zijn. BZK werkt aan een vernieuwde Berichtenvoorziening van MijnOverheid. Deze kan ook de communicatie met bedrijven verzorgen. Daarnaast ontwikkelen we het eID stelsel verder zodat digitaal inloggen op een hoger betrouwbaarheidsniveau mogelijk wordt.

Nationale veiligheid

Ontwikkeling dreiging

De dreiging voor de nationale veiligheid is uiteenlopend en is opnieuw toegenomen. Dit zal naar verwachting langere tijd aanhouden. De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) doet onderzoek naar organisaties, personen en andere landen die een (mogelijk) gevaar vormen voor de Nederlandse democratische rechtsorde. Voor 2018 en 2019 zijn extra middelen toegekend aan de AIVD om de verhoogde wervingsinspanningen te kunnen continueren.

Jihadistisch terrorisme

De recente aanslagen in Europa bevestigen het beeld dat de terroristische dreiging tegen het Westen zich in verschillende gedaanten voordoet. Het dreigingsbeeld is complex en diffuus. De inspanningen van de AIVD zijn gericht op het tijdig onderkennen van deze dreigingen. Hiertoe trekt de AIVD samen op met onder andere de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), de Nationale Politie, het Openbaar Ministerie en gemeenten. Ook vindt internationale samenwerking plaats op het gebied van terrorisme.

Instabiliteit aan de buitengrenzen en heimelijke politieke beïnvloeding

De gespannen relatie met Rusland en de (politieke) instabiliteit van diverse landen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten leiden tot aanhoudende instabiliteit aan de buitengrenzen van Europa. Statelijke actoren vergaren bij voortduring geheime informatie in Nederland of tegen Nederlandse belangen en beïnvloeden politieke en economische besluitvorming. Ook is er sprake van heimelijke beïnvloeding en inmenging gericht op diasporagemeenschappen («de lange arm»). Hierdoor worden spanningen tussen bevolkingsgroepen uit landen van herkomst in Nederland geïmporteerd. Deze ontwikkelingen vormen het decor waartegen de AIVD inlichtingen verzamelt om de belangen en de veiligheid van Nederland te ondersteunen.

Cyberdreiging

De omvang van hoogwaardige digitale aanvallen vanuit statelijke actoren richting de Nederlandse overheid en het Nederlandse bedrijfsleven heeft de afgelopen jaren een grote vlucht genomen. Digitale aanvallen zijn gericht op de aantasting en ondermijning van politiek-bestuurlijke en democratische besluitvorming en ontvreemding van strategische bedrijfsinformatie of hoogwaardige (technologische) kennis. Dat tast het economisch verdienvermogen van Nederland aan. De AIVD werkt nauw samen met de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de NCTV om de rijksoverheid en publieke en private organisaties inzicht te kunnen vertrekken over het cyberdreigingsbeeld en (mogelijke) concrete digitale aanvallen. Ook wordt advies verstrekt op het gebied van informatiebeveiliging en schadeherstel.

Migratiestromen en polarisatie

Het migratievraagstuk kent meerdere veiligheidsdimensies, waaronder het misbruik van migratiestromen en asielprocedures door jihadisten en de verdere polarisatie tussen bevolkingsgroepen. Daarnaast zien Salafistische groeperingen de grote groepen asielzoekers als nieuwe doelgroep voor de antidemocratische en intolerante vorm van islam die zij voorstaan. De toenemende polarisatie in Nederland geeft reden tot zorg. De AIVD adviseert de partners in de vreemdelingenketen om eventuele dreigingen in dit verband te kunnen adresseren.

Modernisering Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv)

De gemoderniseerde Wiv geeft onder meer invulling aan de nieuwe bevoegdheid voor het onderzoeken van kabelgebonden telecommunicatie. Dit gaat gepaard met een uitbreiding van de controle. Inzet van de bevoegdheden vindt doelgericht plaats, met een onafhankelijke bindende toetsing vooraf en toezicht tijdens de inzet en achteraf. Ook het gebruik van verkregen data is aan striktere regelgeving en bewaar- en vernietigingstermijnen gebonden.

Belangrijkste beleidsmatige mutaties t.o.v. vorig jaar (ontvangsten, uitgaven en niet-belastingontvangsten)

Toelichting

1. Fractiekosten

In de begroting 2017 is het amendement van het Tweede Kamerlid Arib vanaf 2018 ten laste gebracht van de uitgaven op artikelonderdeel 1.2 Participatie (Kamerstukken II 2015–2016 34 485 VII, nr. 5). Voor 2018 is de begroting hiervoor opgehoogd.

2. Wiv

De wijziging op de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) treedt per 1 januari 2018 in werking. De eerder door het kabinet op de aanvullende post gereserveerde middelen zijn toegevoegd aan de begrotingen van de verantwoordelijke departementen, waaronder BZK.

3. Kasschuif Wiv

De wijziging op de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) treedt per 1 januari 2018 in werking. Vanwege een gefaseerde invoering van de kabelinterceptie worden middelen verschoven naar latere jaren.

4. Cybersecurity

Met ingang van 2018 worden structureel extra middelen aan de begroting van de AIVD toegevoegd met als doel cyberspionage en -sabotage tegen te gaan. Het betreft hier verschillende maatregelen ter ondersteuning van detectie, onderzoek en preventie.

5. Stoppen Operatie BRP

Besloten is te stoppen met de Operatie BRP, waardoor inbeheername door de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG) vervalt. De begroting is hierop aangepast.

6. Bijdrage eID-stelselkosten

Dit betreffen structurele bijdragen van de Ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), Infrastructuur en Milieu (IenM), Financiën (FIN) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en een incidentele bijdrage van het Ministerie van Veiligheid en Justitie (VenJ) aan de begroting van BZK voor de stelselkosten van eID.

7. Vrijgave GDI-middelen

Aan de hand van bestedingsplannen worden jaarlijks de generieke digitale infrastructuur (GDI) middelen voor het jaar erop van de Aanvullende Post GDI aan de begrotingen van de opdrachtgevers toegekend. Dit betreft de toekenning voor 2018 voor onder andere eID en de stelselvoorzieningen.

8. VPB veiling locaties benzinestations

Vanaf 2016 is ook de rijksoverheid VPB-plichtig. De winst op de veiling van benzinestations valt onder de vennootschapsbelasting (VPB). In 2017 wordt zowel de aanslag over 2016 als de voorlopige aanslag over 2017 betaald. In 2018 wordt een nabetaling over 2017 verwacht.

Toelichting

1. Stoppen Operatie BRP

Besloten is te stoppen met de Operatie BRP, waardoor inbeheername door de RvIG vervalt. De doorbelasting uit de 1^e suppletoire begroting 2017 van de externe kosten voor de inbeheername BRP naar de gebruikers is derhalve teruggedraaid.

Toelichting

2. Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst

Een beleidsdoorlichting is voor artikel 2 op grond van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten niet mogelijk. In dit kader wordt ook verwezen naar de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv), artikel 8 lid 3 en artikel 15. Wel heeft de commissie Dessens in 2013 de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten geëvalueerd. Ook wordt uitvoering gegeven aan de motie Van Toorenburg/Schouw (Kamerstukken II 2013 – 2014 30 977, nr. 105) en is in 2015 door de Algemene Rekenkamer het rapport Bezuinigingen en intensiveringen bij de AIVD gepubliceerd.

7.2 Pensioenen, uitkeringen en benoemingsregelingen

Artikel 7 wordt integraal doorgelicht. Voor beleidsartikel 7.2 geldt dat pensioenen en uitkeringen zich niet laten toetsen op doeltreffendheid en ten dele op doelmatigheid.

Voor een overzicht van de gerealiseerde beleidsdoorlichtingen en evaluaties wordt verwezen naar de meest recente jaarverslagen en/of de site van het Ministerie van Financiën: http://www.rijksbegroting.nl/beleidsevaluaties.

Voor de meerjarenplanning van de beleidsdoorlichtingen en evaluaties wordt verwezen naar bijlage 6.5 bij deze begroting: «Evaluatie- en overig onderzoek». Voor de gerealiseerde beleidsdoorlichtingen en overige evaluaties zijn hyperlinks opgenomen die meteen verwijzen naar de betreffende documenten.