De belangrijkste mutaties worden in onderstaande tabellen weergegeven en daarna toegelicht. Voor een gedetailleerdere toelichting wordt verwezen naar de toelichting bij de artikelen.

Overzicht uitgavenmutaties

Toelichting

1. Incidentele herschikking tussen investering en exploitatie

De achterstand in onderhoud bij materieel en infrastructuur is groot en het kost tijd en geld om dat op te lossen. De uitgaven voor de instandhouding nemen daardoor toe. Bovendien zorgt het langdurig interen op voorraden (reservedelen, munitie, uitrusting) dat er een inhaalslag moet worden gemaakt. Nu de logistieke keten blijk geeft van herstel, stijgen de uitgaven voor instandhouding en gereedstelling. Dit jaar is de behoefte groter dan het bij de Ontwerpbegroting 2019 en 1^e suppletoire wet 2019 toegewezen budget en daarom heeft er een herschikking plaatsgevonden tussen het investeringsartikel en de artikelen 2, 3, 4, 7, 8.

De investeringsquote is fors gestegen van 19% in 2018 tot naar verwachting 23% in 2019 en ook de verplichtingenstand laat een duidelijke opwaartse lijn zien. Er is nog wel sprake van een beperkte onderrealisatie op de investeringsbegroting. € 100 miljoen van deze onderrealisatie wordt in 2019 incidenteel ingezet om de extra instandhoudings- en gereedstellingsuitgaven in 2019 te compenseren. Om het investeringsprogramma niet in gevaar te brengen zullen deze middelen de komende jaren weer worden toegevoegd aan de investeringsmiddelen. Hierover zal bij de 1^e suppletoire begroting 2020 worden besloten.

2. Restant maatregel uitbreiding slagkracht, cyber en werkgeverschap

De reservering op de Aanvullende Post voor Uitbreiding slagkracht, cyber en werkgeverschap is overgeheveld naar de begroting van het Ministerie van Defensie. De posten loonbijstelling tranche 2019 en de overgehevelde middelen van de Aanvullende Post vormen een deel van de dekking van het op 30 juli 2019 afgesloten arbeidsvoorwaardenakkoord. Het pakket aan maatregelen van dit akkoord betreft onder meer een structurele en incidentele loonsverhoging, een nieuwe pensioenregeling voor militairen, hogere toelagen en een eerste stap naar een nieuw loongebouw.

3. Loonbijstelling tranche 2018 en 2019 over maatregel werkgeverschap

Over de reservering op de aanvullende post (zie punt 2) is ook de loonbijstelling tranche 2018 en 2019 uitgedeeld.

4. Verwerken arbeidsvoorwaardenakkoord

Door het afsluiten van het nieuwe arbeidsvoorwaardenakkoord is het hiervoor gereserveerde budget verdeeld over de verschillende defensieonderdelen. Dit budget stond tijdelijk op artikel 12 Nog onverdeeld.

5. Kasschuif investeringen

Zoals vermeld in de Ontwerpbegroting 2020 van Defensie is medio 2019 de projectportefeuille van Defensie en het verloop van de kasuitgaven geanalyseerd. Hierbij is bezien welke mogelijkheden voorhanden zijn om programmering, raming en de realisatie van alle projecten te optimaliseren. Hieruit bleek dat er een gewijzigd kasritme nodig was. De investeringsmiddelen zijn op basis van deze analyse daarom in het (op dit moment) meest realistische kasritme gezet.

6. Doorwerking ontvangsten NAFIN (Netherlands Armed Forces Integrated Network) en DTO (Defensie Telematica Organisatie)

Hogere ontvangsten bij de Defensie Materieel Organisatie (DMO) van € 35 miljoen werken door op het uitgavenkader. Hiervan is € 21 miljoen het gevolg van ontvangsten vanuit het gebruik van het NAFIN netwerk door andere departementen, wat een doorwerking kent op het uitgavenkader voor IT. Daarnaast is, als gevolg van het opheffen van het agentschap DTO het eigen vermogen van € 14 miljoen vrijgevallen. Dit bedrag is via artikel 12, Nog onverdeeld herschikt binnen Defensie.

7. Doorwerking van btw teruggave 2015 t/m 2019

Er is in 2019 btw teruggevraagd over de jaren 2015 t/m 2019 voor leveringen aan oorlogsschepen, waarvoor een btw-tarief van 0% geldt. Defensie heeft hier wel btw over betaald (€ 19,0 miljoen) en dit is teruggevraagd. Deze ontvangsten werken door op het uitgavenkader en worden ingezet voor de hogere instandhoudingsuitgaven.

8. Doorwerking incidentele middelen vanuit beëindigd internationaal samenwerkingsverband

Door CZSK zijn incidentele middelen ontvangen (€ 14,7 miljoen) en ten gunste van de begroting geboekt vanuit een beëindigd internationaal samenwerkingsverband voor onderhoud aan M-fregatten. Deze ontvangsten werken door op het uitgavenkader en worden ingezet voor de hogere instandhoudingsuitgaven van CZSK.

9. Interdepartementale budgetoverhevelingen

Vanuit diverse ministeries is budget naar Defensie overgeheveld en andersom heeft Defensie ook budget overgeheveld naar diverse ministeries voor het uitvoeren van activiteiten. Het betreft onder andere de uitbreiding van luchtverkenningscapaciteit bij de Kustwacht Nederland, de bijdrage van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) voor de btw compensatie NLR (Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum), de bijdrage van het Ministerie van Justitie en Veiligheid ter voorbereiding op de Brexit en de aanvullende bijdrage van de bij de Kustwacht Nederland betrokken ministeries voor het Maritiem Operatiecentrum Kustwacht (MOC KW) van € 13,8 miljoen. Per saldo stijgt de begroting van Defensie met € 19,0 miljoen.

10. Kasschuif dekking arbeidsvoorwaardenakkoord 2019

Bij het verwerken van de uitkomsten van het afgesloten arbeidsvoorwaardenakkoord in de begroting en budgetten van de Defensieonderdelen zijn de uitgaven in het juiste kasritme gezet.

11. Maatregelen crisisbeheersing Koninkrijk en versterking maritieme grenzen ABC eilanden

Mede gelet op de situatie in Venezuela biedt Nederland in 2019 in respons op bijstandsverzoeken van Aruba en Curaçao op diverse terreinen ondersteuning. Hiervoor besloot de ministerraad om bij Voorjaarsnota 2019 Rijksbreed een bedrag van € 23,8 miljoen te reserveren. Hiervan is in totaal € 12,6 miljoen toegevoegd aan de begroting van Defensie, ten behoeve van de versterking van de maritieme grenzen van Aruba, Curaçao en Bonaire (€ 2,2 miljoen) en ten behoeve van maatregelen in het kader van crisisbeheersing binnen het Koninkrijk (€ 10,4 miljoen).

12. Digitale veiligheid

Op de Defensiebegroting is € 75,5 miljoen toegevoegd om de betrouwbaarheid en continuïteit van de digitale veiligheid te waarborgen.

13. Uitvoering Wiv 2017

Dit betreft een toevoeging van € 5 miljoen op de Defensiebegroting voor de MIVD ter ondersteuning van de uitvoering van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017. Met deze middelen worden binnen de MIVD concrete stappen gezet op het gebied van intern beleid, werkprocessen en de inrichting van technische systemen om in de praktijk te waarborgen dat aan de eisen uit de Wiv 2017 wordt voldaan.

Overzicht ontvangstenmutaties

Toelichting

1. Incidentele middelen vanuit beëindigd internationaal samenwerkingsverband

Door CZSK zijn incidentele middelen ontvangen (€ 14,7 miljoen) en ten gunste van de begroting geboekt vanuit een beëindigd internationaal samenwerkingsverband voor onderhoud aan M-fregatten.

2. Btw teruggave 2015 t/m 2019

Er is in 2019 btw teruggevraagd over de jaren 2015 t/m 2019 voor leveringen aan oorlogsschepen, waarvoor een btw-tarief van 0% geldt. Defensie heeft hier wel btw over betaald (€ 19,0 miljoen) en dit is teruggevraagd.

3. Ontvangsten KMar

Op basis van geleverde diensten realiseert de KMar € 7,6 miljoen hogere ontvangsten. Dit betreft ontvangsten in verband met de bewaking van De Nederlandsche Bank (€ 3,8 miljoen), politietrainingen voor inzet in missies van het Ministerie van Justitie & Veiligheid (€ 1,1 miljoen) en het verrekenen van het derde contract observatiecapaciteit BSB-AIVD over 2017 en 2018 (€ 2,7 miljoen).

4. Ontvangsten NAFIN en DTO

DMO heeft € 35 miljoen hogere ontvangsten dan voorzien. € 21 miljoen is het gevolg van ontvangsten vanuit het gebruik van het NAFIN netwerk door andere departementen, wat een doorwerking kent op het uitgavenkader voor IT. Daarnaast is het eigen vermogen van het agentschap DTO (€ 14 miljoen) vrijgevallen als gevolg van het opheffen van het agentschap DTO.

5. Ontvangsten Bestuursstaf

Het budget apparaatsontvangsten bij de Bestuursstaf is per saldo met € 12,5 miljoen gedaald. Dit komt voornamelijk door het actualiseren van het aflossingsritme van de financieringsconstructie met het ABP ten behoeve van de kapitaaldekking van de pensioenuitkering. Daarnaast zijn er te verwachten meerontvangsten van € 6,4 miljoen, waaronder terugvorderingen op de uitkeringen, Bovenwettelijke WW, wachtgelden en Sociaal Beleidskader.