De uitgaven van gemeenten worden uit verschillende inkomstenbronnen bekostigd. Tabel 4.1 bevat een overzicht van de verschillende inkomstenbronnen van de gemeenten voor de periode 2013–2018. De cijfers tot en met 2016 zijn op basis van de jaarrekeningen. De cijfers 2017 en 2018 zijn op basis van de begrotingen.
| Rekening 2013 | Rekening 2014 | Rekening 2015 | Rekening 2016 | Begroting 2017 | Begroting 2018 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Inkomsten vanuit het Rijk | ||||||
| Gemeentefonds | 17.972 | 18.695 | 28.060 | 28.125 | 27.051 | 28.279 |
| Specifieke uitkeringen | 9.558 | 9.392 | 6.216 | 6.281 | 6.598 | 6.566 |
| Inkomsten uit eigen bronnen | ||||||
| OZB | 3.446 | 3.542 | 3.690 | 3.758 | 4.022 | 4.117 |
| Overige belastingen | 1.042 | 1.101 | 1.198 | 1.183 | 1.295 | 1.428 |
| Retributies | 3.929 | 4.019 | 4.124 | 4.116 | 4.246 | 4.336 |
| Bouwgrondexploitatie | 5.562 | 5.430 | 5.536 | 5.268 | 3.251 | 3.179 |
| Onttrekkingen reserves | 8.127 | 7.044 | 6.762 | 7.084 | 3.346 | 3.826 |
| Overige middelen | 10.708 | 10.208 | 8.802 | 9.093 | 6.325 | 6.120 |
| Totaal | 60.343 | 59.432 | 64.388 | 64.908 | 56.134 | 57.851 |
Bron: CBS (Statline) met uitzondering van:
> Gemeentefonds
Bron rekeningcijfers: Ministerie van BZK jaarverslagen gemeentefonds
Bron begrotingscijfers: Ministerie van BZK begrotingen gemeentefonds
> Specifieke uitkeringen
Bron rekeningcijfers 2013–2015: CBS: informatie aangeleverd door gemeenten en gecorrigeerd door het CBS (Informatie voor Derden)
Bron rekeningcijfers 2016: Ministerie van BZK, Onderhoudsrapport Specifieke Uitkeringen 2017
Bron begrotingscijfers: Ministerie van BZK, Bijlagen specifieke uitkeringen in de ontwerpbegroting 2018 van het Ministerie van BZK (met bewerking door het Ministerie van BZK)
> OZB
Bron begrotingscijfers: COELO; Atlas van de lokale lasten 2017 en 2018
> Overige middelen
Bron CBS (Statline) en bewerking BZK
Inkomsten vanuit het Rijk
De grootste inkomstenbron van gemeenten (49% in 2018) is – zeker sinds de decentralisaties in het sociale domein- het gemeentefonds. Het bedrag in tabel 4.1 betreft het totale verplichtingenbedrag voor het gemeentefonds en omvat de algemene uitkering, de integratie-uitkering sociaal domein (vanaf 2015), de overige integratie-uitkeringen en de decentralisatie-uitkeringen.
De specifieke uitkeringen vormen een andere inkomstenbron die vanuit het Rijk afkomstig is. Op de specifieke uitkeringen wordt in paragraaf 4.2 dieper ingegaan.
Inkomsten uit eigen bronnen
Naast de uitkeringen van het Rijk hebben de gemeenten inkomsten uit de Onroerende zaakbelasting (OZB), retributies en overige belastingen en heffingen. Op deze opbrengsten uit lokale belastingen en heffingen wordt in paragraaf 4.3 ingegaan.