Ontwikkelingen buiten de eigen landsgrenzen raken direct onze welvaart en ons welzijn. De economische vooruitzichten voor Nederland zijn sterk afhankelijk van ontwikkelingen in de rest van de wereld. Zoals van oudsher het geval is, levert de uitvoer ook de komende jaren de grootste bijdrage aan onze economische groei. Nederland profiteert van het aantrekken van de economische groei in het eurogebied, de rest van de Europese Unie (EU), en daarbuiten. Door hun sterke integratie in internationale handelsstromen kunnen Nederlandse bedrijven leren en profiteren van innovaties en technologische vooruitgang elders in de wereld. Dit ondersteunt de productiviteitsgroei van de Nederlandse economie en Nederlandse werknemers. Volgens het CBS zorgt de export inmiddels voor meer dan 2 miljoen voltijdbanen32.

Nederland heeft veel te winnen bij een positieve en stabiele ontwikkeling van de wereldeconomie. Dat geldt voor bedrijven die hun producten en diensten in het buitenland afzetten, en voor huishoudens die via hun pensioenbesparingen blootstaan aan de ontwikkeling van internationale activaprijzen. De keerzijde hiervan is dat Nederland ook relatief hard geraakt wordt wanneer mondiale ontwikkelingen minder positief zijn. Volgens de meest recente groeiraming van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) zal de mondiale groei in 2017 licht aantrekken ten opzichte van 2015 en 2016. Niettemin is er een aantal risico’s voor de groei, zoals de onzekerheid rond de implicaties van de Britse uittreding uit de EU, hernieuwde zorgen over de gezondheid van bepaalde Europese banken, en een verdere groeivertraging in China of andere opkomende economieën. Ook is er sprake van toenemende instabiliteit in delen van de wereld, waaronder aan de zuid- en oostflank van Europa. Door de verwevenheid tussen veiligheid binnen en buiten de landsgrenzen kan deze instabiliteit Nederland zowel direct als indirect raken. Mede daarom blijft Nederland zich actief inzetten voor de bevordering van internationale veiligheid en stabiliteit, en een adequate verdediging van het eigen en bondgenootschappelijk grondgebied.

Nederland doet er goed aan zich stevig in te zetten voor internationale samenwerking, om problemen met grensoverschrijdende effecten op te lossen. Daarom ijvert Nederland in Europees verband bijvoorbeeld voor transparante, uitlegbare en voorspelbare begrotingsregels, voor het verder reduceren van risico’s in de financiële sector, en voor het op een verantwoorde manier verlagen van handelsbarrières. Maar ook op andere terreinen is internationale samenwerking essentieel. Denk aan beleid om internationale belastingontwijking en -ontduiking tegen te gaan, het probleem van mondiale klimaatverandering te beperken, en vluchtelingenstromen tussen landen beter beheersbaar te maken. Pogingen om dergelijke problemen aan te pakken in één land leiden niet tot een effectieve oplossing, maar tot verplaatsing van het probleem naar een ander land, terwijl de grensoverschrijdende effecten blijven bestaan. Deze vraagstukken vragen daarom om een internationaal gecoördineerde aanpak. Nederland werkt op een proactieve manier mee aan oplossingen. Een actieve bijdrage in internationale fora stelt Nederland tevens in staat om in internationale discussies specifieke Nederlandse belangen te borgen.

Het belangrijkste forum voor internationale samenwerking is voor Nederland de Europese Unie (EU). Binnen de EU heeft Nederland op uiteenlopende terreinen, van internationale handel tot veiligheid, resultaten geboekt die het alleen niet had kunnen behalen. Het kabinet is er dan ook van overtuigd dat Europese samenwerking van strategisch belang is voor Nederland. De laatste jaren is de discussie over de voor- en nadelen van de EU veelvuldig gevoerd, in Nederland en in veel andere EU-lidstaten. Tegenover de voordelen van een Europese aanpak bij grensoverschrijdende vraagstukken staat de afnemende zeggenschap op nationaal niveau over belangrijke zaken waarover in EU-verband wordt gesproken. In reactie hierop zet het kabinet in op een EU die focust op hoofdzaken en daarop resultaten boekt. Een EU die banen helpt creëren, en die meerwaarde biedt bij de gezamenlijke aanpak van gedeelde uitdagingen, zoals rond veiligheid, migratie, klimaat en energie. Kortom, een EU die werkt aan een goede toekomst voor burgers en bedrijven in alle lidstaten en een bijdrage levert aan stabiliteit in de wereld.