Stimuleren van een goede kwaliteit van de gebouwde omgeving op de aspecten duurzaamheid, energiezuinigheid, veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid en toegankelijkheid.
Met deze doelstelling doet het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) recht aan diverse publieke waarden.
– De energietransitie in de gebouwde omgeving zorgt voor vermindering van de CO2-uitstoot op de lange termijn en maakt huishoudens weerbaarder tegen schokken in energieprijzen.
– Gebouwen voldoen aan de eisen van bouwregelgeving op het gebied van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid en duurzaamheid.
– Vermindering van het gebruik van primaire grondstoffen in de bouw door onder meer zo hoogwaardig mogelijk gebruik van bouw- en sloopafval draagt bij aan de beschikbaarheid en betaalbaarheid van producten en diensten op de langere termijn.
Deze publieke waarden worden op onderdelen concreet gemaakt in de volgende op termijn te bereiken resultaten:
– Vermindering van de CO2-uitstoot in de gebouwde omgeving door in 2030 een CO2-reductie van 55% te bereiken ten opzichte van 1990.
– In de bestaande bouw is het streven om uiterlijk in 2030 2,5 miljoen woningen te isoleren, 120.000 gebouwen vergaand te verduurzamen en 500.000 nieuwe aansluitingen op warmtenetten te realiseren.
– Huurwoningen met een EFG-label worden de komende jaren versneld verduurzaamd zodat vanaf 2029 alleen nog woningen met minimaal label D verhuurd worden.
– Voor de utiliteitsbouw zal de normering in lijn met het PVGO en als onderdeel van de implementatie van de EPBD IV uitgewerkt worden
– In 2050 een volledig circulaire economie met als richtinggevend doel het gebruik van primaire abiotische grondstoffen in 2030 te halveren. Het Nationaal Programma Circulaire Economie 2023–2030 (NPCE) is een belangrijke stap in de richting om deze doelen te realiseren.
– Om ervoor te zorgen dat Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust is ingericht, wordt in de nationale aanpak klimaatadaptatie gebouwde omgeving (fase I) gewerkt aan een aantal actielijnen, waaronder het minder vrijblijvend maken van klimaatadaptief bouwen en inrichten. Hiertoe is de landelijke maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving gepubliceerd gericht op nieuwbouw. We werken aan juridische borging van de landelijke maatlat en doorontwikkeling van de maatlat naar bestaand bebouwd gebied.
– We werken toe naar een gezamenlijke nationale aanpak funderingsschade met publieke en private partners.
Met het oog op de doelen binnen dit beleidsartikel is de inzet van burgers, instellingen, bedrijven en de gehele overheid noodzakelijk. Met alle betrokken partijen wordt intensief gesproken over de noodzakelijke acties en te nemen maatregelen. Samen met medeoverheden, corporaties, netbeheerders, energiebedrijven, de financiële sector, de ontwerp-, bouwen technieksector en talloze andere bedrijven, instellingen en maatschappelijke organisaties gaan we, ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid, mensen helpen met het verduurzamen van hun huis of gebouw. We maken wetgeving, stellen normen aan de huursector, de utiliteitsbouw en installaties. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VRO) heeft hierbij een stimulerende, regisserende en wetgevende rol.
Stimuleren
Op basis van artikel 120 van de Woningwet, hoofdstuk 4 van de Wet milieubeheer en de Kadasterwet is de minister verantwoordelijk voor het stimuleren van energiebesparing en reductie van CO2-uitstoot in de gebouwde omgeving. De minister geeft invulling aan deze verantwoordelijkheid door kaderstelling (wet- en regelgeving), het uitvoeren van acties, ondersteuning van innovatie (onder andere door middel van subsidies) en monitoring. De minister stimuleert energietransitie in de gebouwde omgeving met verschillende (subsidie)instrumenten, afspraken en ondersteuningsmaatregelen.
Regisseren
Op basis van artikel 2 van de Woningwet is de minister verantwoordelijk voor het opstellen en het beheer van de bouwregelgeving en stelselverantwoordelijk voor het borgen van de bouwkwaliteit. Op grond van deze verantwoordelijkheid worden in ieder geval regels gesteld over het bouwen van nieuwe bouwwerken, de staat van bestaande bouwwerken en het gebruiken en slopen van bouwwerken. Deze regels worden gesteld vanuit het oogpunt van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid of milieu. Door naleving van deze regels is de minimumkwaliteit van bouwwerken gewaarborgd. Toezicht en handhaving hierop berust bij gemeenten.
1. Gebiedsgerichte aanpak warmtetransitie
De collectieve wijkgerichte aanpak heeft vertraging opgelopen. De collectieve verduurzamingsoplossingen (met de laagste maatschappelijke kosten) zijn nog te vaak onvoldoende aantrekkelijk (waaronder betaalbaar) voor de individuele eindgebruiker. Om de aansluiting op het warmtenet aantrekkelijker te maken wordt onderzocht om de verschillende subsidies ten aanzien van de aansluitkosten en inpandige kosten bij een overstap op een warmtenet met elkaar te stroomlijnen in één regeling. Het streven is om dit in 2025 in werking te laten treden. Deze actie loopt samen de inzet van het ministerie van EZK om de kosten van warmtenetten omlaag te brengen voor de eindgebruiker. In 2025 zal het wetstraject van de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) verder worden gebracht met oog op de beoogde inwerkingtreding is 1 juli 2025.
2. Verduurzaming individuele aanpak woningen
Verduurzaming koopwoningen en Verenigingen van Eigenaren
In 2025 wordt het beleid voor verduurzaming van koopwoningen en Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) doorgezet en op een aantal manieren versterkt. Het Nationaal Warmtefonds continueert in 2025 de rentekorting voor financiering voor VvE’s en 0% rente voor woningeigenaren met een verzamelinkomen tot € 60.000. Hiertoe is bij voorjaarsbesluitvorming 2024 € 212 mln. uit het Klimaatfonds toegevoegd aan de begroting. Het Kennis- en Expertisecentrum verduurzaming VvE’s gaat bij Milieu Centraal van start om gemeenten te helpen met het opzetten van een VvE aanpak en om VvE’s en marktpartijen eerste praktische hulp te bieden. Daarnaast loopt in 2025 de opleiding voor VvE-procesbegeleiders bij de Hogeschool Utrecht. Verder zullen meer woningeigenaren gebruik kunnen maken van een groter bouwdepot voor verduurzaming bij het afsluiten van een hypotheek.
Huurwoningen
Om de verduurzaming van huurwoningen verder te stimuleren worden in 2025 diverse regelingen aangepast. Per 1 april 2025 worden de verschillende subsidies voor het aansluiten op een warmtenet gebundeld in een nieuwe subsidie. Dit zal de subsidieregeling aardgasvrije huurwoningen (SAH), en ook delen van de ISDE, DuMaVa en SVVE vervangen. De subsidie verduurzaming en onderhoud (SVOH) voor particuliere verhuurders wordt aangepast per 1 januari 2025 (verlenging looptijd naar 1 januari 2030, vereenvoudigen van aanvraagproces en betere aansluiting bij doelgroep). Met de aangekondigde normering dat per 2029 geen woningen met een energielabel E, F of G verhuurd mogen worden, is de verwachting dat deze subsidie veel vaker aangevraagd zal worden.
3. Verduurzaming utiliteitsbouw
We vervolgen het uitvoeren van het beleidsprogramma versnelling verduurzaming gebouwde omgeving (PVGO) en enkele afspraken uit het Klimaatakkoord. Het gaat hierbij om een instrumentenmix van subsidies, fiscale regelingen, financiering, ontzorging voor MKB, maatschappelijk vastgoed en bedrijventerreinen. Daarnaast werken we in 2025 aan de implementatie van de vastgestelde European Performance Buildings Directive (EPBD IV), dat onder meer zal leiden tot normering voor de gebouwen met de slechtste energieprestatie vanaf 2030, en een koplopersrol voor publieke instanties. Voor de doelgroep MKB wordt in 2025 bezien op welke wijze de ondersteuning kan worden versterkt.
Circulair bouwen
We continueren in 2025 in samenwerking met partijen in de bouw en andere overheden de uitvoering van de Beleidsagenda normering en stimulering circulair bouwen (Kamerstukken 2022/23, 32 852, nr. 223) en van het Nationaal Programma Circulaire Economie 2023 ‒ 2030 (Kamerstukken 2022/23, 32 852, nr. 225). In 2025 wordt uitvoering gegeven aan de Nationale Aanpak Biobased Bouwen, conform de brief voorjaarsbesluitvorming Klimaat van 26 april 2023 (Kamerstukken II 2022/23, 32813, nr. 1230) en het rapport voorjaarsbesluitvorming van 15 april 2024 (Kamerstukken II 2023/24, 32813, nr. 1374). De bekostiging van de stichting Nationale Milieudatabase (NMD) wordt met ingang van 2025 geactualiseerd.
Bouwregelgeving en bouwkwaliteit
Sinds 1 januari 2024 is het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) in werking getreden alsmede de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) voor eenvoudige nieuwbouw (gevolgklasse 1). In 2025 wordt verder gewerkt aan nieuwe wijzigingen van het Bbl en de implementatie daarvan. In de tweede helft van 2025 start het onderzoek naar de randvoorwaarden voor de uitbreiding van de Wkb naar hogere gevolgklassen. In 2025 wordt ook gewerkt aan de implementatie van de herziene Verordening Bouwproducten (CPR).
4. Aanpak funderingsschade
We werken aan een nationale aanpak gericht op onder andere de verbetering van informatievoorziening over funderingsschade, naar aanleiding van het advies van de Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) en motie Paternotte (Kamerstukken II 2023/24, 28 325, nr. 272). Hierbij beginnen we met het verbeteren van de informatievoorziening, het oprichten van een landelijk informatiepunt funderingsproblematiek en onderzoeken we hoe mensen met funderingsproblemen op lokaal niveau geholpen kunnen worden met funderingsonderzoek en advies. Daarnaast krijgt in 2025 het Fonds duurzaam funderingsherstel landelijke werking.
De standen voor 2023 en 2024 vallen formeel niet onder het begrotingshoofdstuk van VRO, maar worden hier voor de inzichtelijkhjeid wel getoond. De gerealiseerde begrotingsstanden voor het jaar 2023 zijn formeel verantwoord onder artikel 4 van het jaarverslag van BZK. De vermoedelijke uitkomsten voor 2024 vallen formeel onder artikel 4van de begroting van BZK en zullen daarom worden verantwoord middels achtereenvolgens de tweede suppletoire wet en de Slotwet en het Jaarverslag 2024 van BZK.
Art. | Omschrijving | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Verplichtingen | 1.094.665 | 1.791.406 | 1.212.738 | 696.930 | 809.316 | 612.071 | 553.117 | |
Uitgaven | 1.017.585 | 1.474.841 | 1.487.050 | 844.903 | 877.240 | 680.721 | 582.753 | |
2.1 | Energietransitie en duurzaamheid | 1.003.762 | 1.452.526 | 1.444.687 | 806.652 | 852.506 | 658.588 | 573.390 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Energiebesparing Koopsector | 11.815 | 22.050 | 22.100 | 20.000 | 38.300 | 35.000 | 40.000 | |
Energiebesparing Huursector | 1.006 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Biobased Bouwen | 1.800 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Energietransitie en duurzaamheid | 30.041 | 26.077 | 21.189 | 10.788 | 12.057 | 8.576 | 8.630 | |
Kennis- en innovatieprogramma bouwproductie stikstof | 6.590 | 3.700 | 3.000 | 2.000 | 0 | 0 | 0 | |
Maatschappelijk vastgoed fonds | 0 | 0 | 49.910 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nationaal Groeifonds | 4.351 | 27.646 | 26.977 | 11.879 | 6.442 | 0 | 0 | |
Nationaal Isolatie Programma | 0 | 227 | 26.227 | 980 | 980 | 980 | 980 | |
Ontzorgen Vereniging van Eigenaren | 0 | 1.373 | 6.258 | 7.259 | 5.730 | 5.303 | 3.072 | |
Renovatieversneller | 2.839 | 24.198 | 33.290 | 26.073 | 11.250 | 9.000 | 0 | |
SAH | 9.322 | 12.800 | 30.000 | 22.000 | 39.500 | 29.500 | 5.000 | |
Subsidie verduurzaming en onderhoud huurwoningen | 2.257 | 7.670 | 17.203 | 20.521 | 45.396 | 41.091 | 17.761 | |
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed | 131.801 | 310.636 | 374.274 | 375.813 | 418.405 | 316.631 | 288.155 | |
Warmtefonds | 155.390 | 93.000 | 112.300 | 112.300 | 138.300 | 112.300 | 112.300 | |
Opdrachten | ||||||||
Energietransitie en duurzaamheid | 2.361 | 4.499 | 2.600 | 1.400 | 0 | 3.200 | 3.200 | |
Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie | 589 | 3.118 | 1.468 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's | ||||||||
Energietransitie en duurzaamheid | 1.967 | 338 | 226 | 84 | 0 | 0 | 0 | |
Bijdrage aan medeoverheden | ||||||||
Ventilatie in scholen | 210 | 1.282 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nationaal Isolatie Programma (Lokale aanpak woningisolatie) | 361.286 | 722.922 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe | 0 | 4.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nationaal Groeifonds | 6.287 | 975 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie | 12.071 | 11.800 | 9.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nationaal Isolatie Programma (Soortenmanagement) | 47.061 | 58.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Ondersteuning aanpak energiearmoede | 181.109 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
NIP (Lokale aanpak woningisolatie) | 0 | 0 | 472.733 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
NIP (Soortenmanagement) | 0 | 0 | 9.434 | 281 | 186 | 0 | 0 | |
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe | 0 | 0 | 131.154 | 12.027 | 0 | 0 | 0 | |
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed | 0 | 60.062 | 1.015 | 500 | 14.011 | 9.849 | 515 | |
Bijdrage aan agentschappen | ||||||||
ILT (Handhaving Energielabel) | 8 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nationaal Groeifonds | 41 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Dienst Publiek en Communicatie | 112 | 2.100 | 1.803 | 1.760 | 1.760 | 1.760 | 1.760 | |
RVB | 3.929 | 9.240 | 20.850 | 5.050 | 2.850 | 6.250 | 8.750 | |
RVO (Energietransitie en duurzaamheid) | 27.769 | 37.681 | 16.677 | 11.095 | 6.931 | 6.823 | 6.823 | |
RVO (Uitvoering Energieakkoord) | 106 | 2.084 | 9.341 | 12.555 | 10.059 | 10.471 | 9.942 | |
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed | 1.644 | 2.952 | 13.800 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken | ||||||||
EGO (innovatie) | 0 | 1.595 | 5.519 | 20.614 | 25.059 | 17.644 | 19.294 | |
Handhaving energielabel C | 0 | 0 | 0 | 1.600 | 1.600 | 1.600 | 1.600 | |
Uitfaseren van slechte labels | 0 | 0 | 1.000 | 1.000 | 0 | 0 | 0 | |
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed | 0 | 0 | 25.339 | 129.073 | 73.690 | 42.610 | 45.608 | |
2.2 | Bouwregelgeving en bouwkwaliteit | 13.823 | 22.315 | 42.363 | 38.251 | 24.734 | 22.133 | 9.363 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Biobased bouwen | 0 | 8.958 | 13.212 | 10.738 | 1.101 | 0 | 0 | |
Bouwregelgeving en bouwkwaliteit | 11.105 | 8.649 | 4.185 | 2.260 | 2.255 | 2.255 | 2.280 | |
Opdrachten | ||||||||
Bouwregelgeving en bouwkwaliteit | 1.188 | 4.708 | 8.548 | 8.937 | 5.075 | 3.575 | 4.780 | |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's | ||||||||
Overige bijdragen | 30 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Bijdrage aan medeoverheden | ||||||||
Aanpak funderingsschade | 0 | 0 | 14.000 | 14.000 | 14.000 | 14.000 | 0 | |
Bijdrage aan agentschappen | ||||||||
RVB | 1.500 | 0 | 2.418 | 2.316 | 2.303 | 2.303 | 2.303 | |
Ontvangsten | 23.742 | 2.938 | 91 | 91 | 91 | 91 | 91 |
Geschatte budgetflexibiliteit
2025 | |
---|---|
juridisch verplicht | 69% |
bestuurlijk gebonden | 30% |
beleidsmatig gereserveerd | 1% |
nog niet ingevuld/vrij te besteden | 0% |
Juridisch verplicht
Van het totale uitgavenbudget op artikel 2 is 69% juridisch verplicht en dit betreft met name de volgende instrumenten:
Subsidies (regelingen)
De uitgaven voor subsidies zijn voor 44% juridisch verplicht. De subsidies voor energietransitie en duurzaamheid betreffen onder andere subsidies voor verduurzaming en onderhoud huurwoningen, Energiebesparing Koopsector, het Kennis- en innovatieprogramma emissiearme bouwproducten (stikstof), Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed, Energietransitie en duurzaamheid, Renovatieversneller, Stimuleringsregeling aardgasvrije huurwoningen, het Warmtefonds, het Nationaal Groeifonds en het Ontzorgen van Vereniging van Eigenaren. De subsidies voor Bouwregelgeving en bouwkwaliteit betreffen onder andere subsidies voor Biobased bouwen, de Nationale Milieudatabase en de Nederlandse Normen.
Bijdrage aan medeoverheden
De bijdragen aan medeoverheden zijn 96% juridisch verplicht. Het betreft onder andere uitgaven voor het Nationaal Isolatie Programma (Lokale aanpak woningisolatie en soortenmanagement), Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed, en Verduurzaming in Groningen en Noord-Drenthe.
Bijdrage aan agentschappen
De bijdragen aan agentschappen zijn voor 81% juridisch verplicht. Het betreft uitgaven aan de Rijksdienst voor ondernemend Nederland (Uitvoering Energieakkoord en Energietransitie en duurzaamheid), de Dienst Publiek en Communicatie, het Rijksvastgoedbedrijf en voor Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed.
2.1 Energietransitie en duurzaamheid
Subsidies
Energiebesparing Koopsector
Om ondersteuning te bieden aan woningeigenaren van Verenigingen van Eigenaren (VvE's) die hun woning verduurzamen, is de subsidie energiebesparing eigen huis (SEEH) voor VvE’s voortgezet (Kamerstukken II 2020/21, 32813, nr. 667) onder een nieuwe benaming subsidie verduurzaming voor Verenigingen voor Eigenaars (SVVE). In totaal is er ca. € 22,1 mln. beschikbaar gesteld.
Verduurzaming en onderhoud huurwoningen
Op basis van Motie Beckerman (Motie Beckerman c.s., Kamerstukken II 2020/21, 35488, nr. 13) wordt de subsidieregeling voortgezet. De regeling is een tegemoetkoming voor uitgaven die verhuurders doen in het kader van onderhoud en verduurzaming. In het hoofdlijnenakkoord is afgesproken dat rijksbreed wordt bezuinigd op subsidies. Voor de subsidies op artikel 2 is op dit instrument een korting verwerkt . Daarnaast is het kasritme aangepast over de jaren.
Nationaal Isolatie Programma
Voor doe-het-zelvers is subsidie beschikbaar gesteld zodat burgers kosten kunnen besparen bij het isoleren van hun huis en schaarse professionals vooral kunnen worden ingezet voor complexe werkzaamheden. Dit is in 2025 € 26,2 mln. uit de additionele middelen uit het Klimaatfonds.
Kennis- en innovatieprogramma bouwproductie stikstof
Met het kennis- en innovatieprogramma bouwproductie Stikstof wordt een bijdrage geleverd aan kennis en ontwikkeling van emissiearme bouwconcepten en bouwlogistiek, zodat dit in de toekomst emissiereductiemaatregelen worden die effectief kunnen worden opgeschaald. Voor het vervolg van dit programma zijn aanvullende middelen toegevoegd voor de jaren 2024 tot en met 2026 voor het digivaardig maken van personeel onder meer via digicoaches en de opzet van digital experience centers. Deze worden vanuit de organisatie van het Digitaal Stelsel Gebouwde Omgeving (DSGO) gefaciliteerd.
Verduurzaming maatschappelijk vastgoed
Voor de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed zijn aan de bestaande subsidieregeling DUMAVA uit het Klimaatfonds middelen toegekend voor de jaren 2024 tot en met 2030 voor verduurzaming van gebouwen en voor verduurzaming op portefeuilleniveau. Tevens zijn middelen vrijgemaakt voor energielabels in het maatschappelijk vastgoed en handhaving van de normering ter uitfasering van de slechtste labels. De subsidie voor Caribisch Nederland voor dit doel is toegevoegd onder het instrument bijdrage aan medeoverheden.
Energietransitie en duurzaamheid
In het kader van de afspraken voor energietransitie in de gebouwde omgeving uit het Klimaatakkoord verstrekt het ministerie van VRO in 2025 subsidies aan enkele partijen, waaronder de voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. Zij zorgen voor het klantcontact en informatievoorziening over het energielabel voor woningen en andere gebouwen. Ook wordt er subsidie verstrekt aan digiGO, die zich richt op de versnelling van de digitale ketensamenwerking in de gebouwde omgeving.
Renovatieversneller
Om de opschaling van de verduurzaming van (huur)woningen te bevorderen, is de huidige subsidieregeling Renovatieversneller aangepast voor vraag-en aanbodbundeling van marktpartijen die op grote schaal willen renoveren. De resterende middelen zijn in lijn met de eerdere doelstellingen van de renovatieversneller gekoppeld aan drie onderdelen: het ondersteuningsprogramma Verbouwstromen, de procesondersteuningsregeling Subsidieregeling procesondersteuning opschaling renovatieprojecten (SPOR) en subsidie voor industriële aanpak uitfasering EFG-labels woningcorporaties. In het hoofdlijnenakkoord is afgesproken dat rijksbreed wordt bezuinigd op subsidies. Voor de subsidies op artikel 2 is op dit instrument een korting verwerkt .
Stimuleringsregeling aardgasvrije huurwoningen (SAH)
De Stimuleringsregeling aardgasvrije huurwoningen (SAH) verleent subsidies aan gemengde VvE's en sociale en particuliere verhuurders voor het aardgasvrij maken van woningen.
Warmtefonds
Het Warmtefonds biedt bredere financieringsmogelijkheden, in het bijzonder voor woningeigenaren met een laag inkomen en VvE’s. In 2025 wordt het budget van het Warmtefonds vanuit het Klimaatfonds opgehoogd voor de recente uitbreiding van de doelgroep voor 0% rente tot woningeigenaren met huishoudinkomens tot € 60.000 bruto en voor een rentekorting van 1,5% voor VvE's.
Nationaal Groeifonds
Vanuit het Nationaal Groeifonds lopen momenteel twee projecten. Met het project Werklandschappen van de Toekomst wordt toe gewerkt naar een nieuw normaal, waarin bedrijventerreinen transformeren naar groene, gezonde, energie-efficiënte en klimaatbestendige werklandschappen van de toekomst. Het project Toekomstbestendige Leefomgeving geeft een impuls geven aan het modernisering van de ontwerp-, bouw- en technieksector (OBT). Het voorstel bestaat uit deelprojecten op het gebied van digitalisering, duurzame kademuren en gevels, nieuwe renovatietechnieken, duurzame woningbouw en biobased bouwen.
Maatschappelijk Vastgoed Fonds
Om voordelige leningen ter verduurzaming van monumentale panden maatschappelijk vastgoed te kunnen realiseren worden gelden gereserveerd voor het Nationaal Restauratie Fonds (NRF), regionale energiefondsen en het Bank Nederlandsche Gemeenten (BNG) duurzaamheidsfonds.
Ontzorgen VvE
Voor de ontzorging van Verenigingen van Eigenaars (VvE’s) wordt in samenwerking met Milieu Centraal een landelijk kennis- en expertisecentrum opgericht om VvE’s te helpen bij het ingewikkelde verduurzamingsproces. Dit is nodig omdat VvE’s in vergelijking met andere soort bebouwing in de gebouwde omgeving achterlopen om hun bijdragen te leveren aan de verduurzaming van de gebouwde omgeving.
Opdrachten
Energietransitie en duurzaamheid
Ter uitvoering van de afspraken voor energietransitie in de gebouwde omgeving verstrekt het ministerie van VRO in 2025 diverse onderzoeksopdrachten, waaronder voor de Helpdesk Energielabel.
Bijdrage aan medeoverheden
Nationaal Isolatie Programma (NIP)
Het NIP richt zich op de lokale aanpak van slecht geïsoleerde woningen en biedt ondersteuning aan huishouden om woningen beter te isoleren.
Vanuit het klimaatfonds, onderdeel Nationaal Isolatieprogramma, wordt voor 2025 ca. € 326,7 mln. beschikbaar gesteld voor de lokale aanpak. Tevens is voor de collectieve aanpak in kwetsbare dorpen en wijken € 146 mln. toegekend in 2025.
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed
Vanuit het Klimaatfonds zijn de middelen voor de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed voor Caribisch Nederland toegevoegd voor de jaren 2024 tot en met 2030, waarvan € 1 mln. in 2025. Deze middelen worden via een bijzondere uitkering aan de Landen beschikbaar gesteld.
Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie
Het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW) is een interbestuurlijk programma van het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) en ondersteunt gemeenten bij de lokale warmtetransitie door kennis en expertise beschikbaar te stellen over het vormgeven en uitvoeren van de lokale warmtetransitie. Onderdeel van het NPLW is een regionale ondersteunings structuur. Hiervoor is € 9 mln. beschikbaar in 2025.
Nationaal isolatie programma (soorten management)
Vanuit het Klimaatfonds zijn middelen toegekend voor 2025 die worden uitgekeerd aan de provincies met een specifieke uitkering. Dit wordt gebruikt voor de versnelling op natuurinclusief isoleren, specifiek gericht op het opstellen van gemeentelijke soortenmanagement plannen (SMP's). Bij na-isolatie werkzaamheden dient er rekening te worden gehouden met de aanwezigheid van beschermde soorten die in woningen en gebouwen kunnen nestelen en verblijven. Het Rijk zet daarom in op een landelijke uitrol van SMP's.
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe
De kabinetsreactie «Nij Begun» (Maatregel 29) betreft het isoleren van woningen in de provincie Groningen en 3 gemeenten in Noord-Drenthe.
In totaal is door het kabinet € 1,65 mld. beschikbaar gesteld voor deze regio waarmee een substantiële financiële bijdrage kan worden gedaan voor isolatiemaatregelen. Voor 2025 en 2026 is € 150 mln. toegevoegd uit de gereserveerde middelen "energieprestatie- eisen nieuwbouw industrie". Hiervan wordt ca. € 2,3 mln. ingezet voor ondersteuningscapaciteit. In lijn met de kabinetsreactie wordt een uniforme regeling voor alle dertien gemeenten in de regio opgesteld.
Bijdrage aan agentschappen
RVO.nl (uitvoering Energieakkoord)
Het betreft onder andere de middelen voor de uitvoering van het Kennis en Innovatieplatform Maatschappelijk Vastgoed, de Stimuleringsregeling Aardgasvrije Huurwoningen (SAH), subsidie verduurzaming voor Verenigingen voor Eigenaars (SVVE) en de uitvoering van de lokale aanpak woningisolatie en kennis- en innovatieplatform.
Dient Publiek en Communicatie (DPC)
Via DPC is een meerjarige publiekscampagne Verbeterjehuis.nl met de pay off ‘Wie isoleert profiteert’ in gang gezet. De campagne is gericht op isoleren en verduurzaming en het informeren over de subsidies en leningen die hiervoor beschikbaar zijn. Hierbij is extra aandacht voor de kwetsbare huishoudens die via Nationaal Warmtefonds in aanmerking komen voor een lening met 0% rente en voor doe-het-zelf isolatie.
RVO.nl (energietransitie en duurzaamheid)
In opdracht van het ministerie van VRO voert RVO.nl het jaarprogramma uit, voornamelijk op het gebied van energietransitie in de gebouwde omgeving. Het programma behelst kennisverspreiding, beleidsonderbouwing en uitvoering van subsidieregelingen. Daarnaast betreft dit ook de bijdrage voor de RVO.nl voor de uitvoering van diverse regelingen. Deze uitgaven worden op dit instrument verantwoord vanwege gecentraliseerd opdrachtgeverschap.
RVB
In het kader van het stikstofbeleid wordt een bijdrage verstrekt om aanbestedende rijksdiensten in staat te stellen om structureel uitstoot verminderende criteria te stellen bij aanbestedingen. Dit betreft de middelen die het ministerie van VRO inzet voor de opdracht aan het Rijksvastgoedbedrijf (RVB).
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed
Voor de uitvoering van het realiseren van zonnepanelen op bestaande Rijksdaken en het nemen van extra energiebesparende maatregelen zijn er tot en met 2025 middelen beschikbaar. Dit betreft de middelen die het ministerie van VRO inzet voor de opdracht aan het Rijksvastgoedbedrijf (RVB).
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed
In het Kennis- en innovatieplatform verduurzaming maatschappelijk vastgoed (KIP MV) bundelen organisaties van de sectoren zorg, sport, monumenten, musea, onderwijs en gemeenten hun krachten om binnen hun maatschappelijke sector te faciliteren en te ondersteunen bij het verduurzamen van gebouwen.
Daarnaast zijn middelen beschikbaar voor het verduurzamen van Rijksvastgoed. Dit betreffen projecten die verder gaan dan de minimale wettelijke vereisten met betrekking tot het verduurzamen van Rijksvastgoed. Hierbij worden projecten ondersteund die tenminste richting de Renovatiestandaard gaan en daardoor wordt de voorbeeldrol van het Rijk steeds zichtbaarder.
EGO (Energietransitie gebouwde omgeving)
In het kader van de Integrale Kennis en Innovatieagenda van het Klimaatakkoord en van het topsectorenbeleid is de missie vastgesteld en geïnstrumenteerd om te komen tot een CO2 vrije gebouwde omgeving in 2050. Dit gebeurt via een aantal innovatieprogramma's als de Meerjarig Missiegedreven Innovatieprogramma (MMIP) en de Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie (DEI). Binnen de programma’s ondersteunt het Rijk Research en Development (R&D) investeringen van grootschalige samenwerkingsverbanden tussen marktpartijen en kennisinstellingen. Deze ondersteuning krijgt vorm via Missiegedreven Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie (MOOI regeling). Daarnaast wordt geïnvesteerd in kennisopbouw en uitwisseling rondom maatschappelijk vastgoed, via het kennis- en innovatieplatform maatschappelijk vastgoed. Hieraan zijn voor het MMIP vanuit het Klimaatfonds, onderdeel Nationaal Isolatie Programma, middelen toegevoegd voor het jaar 2025. In het hoofdlijnenakkoord is afgesproken dat rijksbreed wordt bezuinigd op subsidies. Voor de subsidies op artikel 2 is op dit instrument een korting verwerkt van € 7, 5 mln in 2028 en € 7, 5 mln in 2029.
2.2 Bouwregelgeving en bouwkwaliteit
Subsidies (regeling)
Bouwregelgeving en bouwkwaliteit
In 2025 verstrekt het ministerie van VRO diverse subsidies in het kader van onderzoek naar mogelijke aanpassingen in de bouwregelgeving en overige onderwerpen die betrekking hebben op de veiligheid, toegankelijkheid, duurzaamheid en gezondheid van gebouwen en het versterken van de positie van de bouwconsument.
Biobased Bouwen
Vanuit het Klimaatfonds is in € 13,2 mln. beschikbaar gesteld voor 2025 voor de normering van bouwmaterialen ter stimulering van biobased bouwen. Verder zullen deze middelen worden ingezet voor het opzetten van verwerkingsfaciliteiten, een uitvoeringsorganisatie en een bijdrage voor de Nationale Milieu Database.
Opdrachten
Bouwregelgeving en bouwkwaliteit
Het ministerie van VRO verstrekt ten behoeve van een goed functionerend stelsel van bouwregelgeving in 2025 opdrachten voor werkzaamheden van het Nederlands Normalisatie-instituut (NEN), de stichting Nationale Milieu Database (NMD), de Helpdesk bouwregelgeving en de Adviescommissie toepassing en gelijkwaardigheid bouwvoorschriften. Vanuit de kerntaak «het wettelijk waarborgen van een maatschappelijk noodzakelijk minimum kwaliteitsniveau van bouwwerken» worden waar nodig wijzigingen in het Besluit bouwwerken leefomgeving aangebracht.
Bijdragen aan medeoverheden
Aanpak funderingsschade
De middelen voor aanpak funderingsschade zijn bestemd voor het verbeteren van de informatievoorziening, het oprichten van een landelijk informatiepunt funderingsproblematiek en voor onderzoeken naar hoe mensen met funderingsproblemen op lokaal niveau geholpen kunnen worden met funderingsonderzoek en advies.
Bijdrage aan agentschappen
RVB
Deze middelen zijn bestemd voor het stimuleren van hergebruik en recyclaat in bouwmaterialen met Rijksinkoop. Dit geeft een impuls richting de markt via de voorbeeldrol en inkoopkracht van het Rijk met circulair inkopen en aanbesteden (Kamerstukken II 2017/18, 32852, nr. 59).
Ontvangsten
Dit betreft ontvangsten uit afrekeningen van eerder verstrekte subsidies door RVO.nl en uit boetes wegens het niet nakomen van verplichtingen met betrekking tot het verstrekken van het energielabel bij verkoop en verhuur van gebouwen.