Uitgaven

Meevallers

Meevaller Sbv

Er was 60 miljoen euro beschikbaar voor de Subsidie voor investeringen in verduurzaming voor veehouderijlocaties met piekbelasting (Sbv). Omdat er slechts voor 16 miljoen euro aanvragen gedaan zijn, is er een meevaller van 44 miljoen euro gerealiseerd.

Tegenvallers

Tekort in beslag genomen goederen

In het kader van het uitvoeren van de Wet dieren, waarvoor moet worden gehandhaafd op dierenwelzijn, worden er door LVVN dieren in bewaring of in beslag genomen. Als opslaghouder maakt LVVN kosten voor zaken zoals voer, dierenarts en vervoer. Deze kosten worden in beginsel verhaald op de partij waarvan de dieren in beslag of in bewaring worden genomen. Omdat dit minder vaak lukt dan verwacht is hier een tekort ontstaan van circa 5 miljoen euro per jaar tot en met 2028. Momenteel wordt onderzocht hoe de kosten beter dan nu het geval is verhaald kunnen worden op de partij waarvan de dieren in beslag of bewaring worden genomen. Er wordt vanuit gegaan dat hier verbetering in zal optreden zodat hier na 2028 geen extra overheidskosten voor gemaakt hoeven te worden.

Tegenvaller bedrijfsvoeringskosten

Er is een tegenvaller ontstaan op het vernieuwen van software en het inrichten van staatsgeheime werkplekken. Hierdoor is een tegenvaller ontstaan van circa 5 miljoen euro in 2025 en 6 miljoen euro in 2026. Vanaf 2030 lopen de kosten hiervoor terug naar circa 1 miljoen euro per jaar.

Tegenvaller beheerkosten AERIUS

Na 2025 is geen budget begroot voor beheerkosten voor AERIUS, terwijl hier wel kosten voor gemaakt moeten worden. Hierdoor is sprake van een tegenvaller van circa 10 miljoen euro van 2026 tot en met 2030. Voor de periode na 2030 wordt bekeken hoe het beheer van AERIUS meer doelmatig geregeld kan worden. Als er meer duidelijkheid is over hoe de kosten zich na dit jaar zullen ontwikkelen, zal daar dekking voor worden gevonden binnen de LVVN begroting.

Tegenvaller uitvoeringskosten GLB

De uitvoeringskosten die aan RVO betaald moeten worden voor het Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) vallen hoger uit dan begroot. Daardoor is er sprake van een tegenvaller van circa 10 miljoen euro in 2026 en 2027. Vanaf 2028 is er sprake van een nieuw GLB, dat door de Europese Commissie wordt vastgesteld. Dan worden ook de uitvoeringskosten herbezien.

Overige tegenvallers

Dit betreft een aantal kleine tegenvallers.

Intensiveringen

Stikstof

In totaal wordt 600 miljoen euro vrijgemaakt voor de stikstofaanpak in de landbouwsector.

Indexatie uitvoeringskosten en regelingen

De loon-en prijsbijstelling wordt ingezet voor de indexatie van verschillende budgetten op de LVVN begroting. De grootste posten zijn indexatie van de opdracht aan de NVWA (11 miljoen euro structureel), de opdracht aan RVO (10 miljoen euro in 2025 en 7 miljoen euro structureel), en het apparaatsbudget (10 miljoen euro in 2025 en 9 miljoen euro structureel).

Verhoging Subsidie Behoud grasland bij afbouw derogatie

In 2025 wordt de Subsidie Behoud grasland bij afbouw derogatie opengesteld, zoals ook in 2023 en 2024. Door een ophoging van de Europese deminimisgrens, wordt het bedrag per aanvrager verhoogd. Voor deze ophoging wordt 52 miljoen euro beschikbaar gesteld in 2025. Dit budget is afkomstig uit de HLA middelen die zijn gereserveerd voor Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer op de aanvullende post bij Financiën.

Verwerking amendement Grinwis agrarisch natuur- en landschapsbeheer

Conform amendement Grinwis (Kamerstukken II, 2024/25, 36 600 XIV nr. 4) is 50 miljoen euro toegevoegd aan de LVVN begroting voor 2025 voor uitbreiding van het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer. Dit budget is afkomstig uit de middelen die bij het Hoofdlijnenakkoord zijn gereserveerd voor LVVN op de aanvullende post bij Financiën.

Demping NVWA-tarieven voor roodvleesslachthuizen

Door het inhuizen van de Kwaliteitskeuring Dierlijke Sector (KDS), onderdeel van het programma Herziening Stelsel Keuren en Toezicht, worden roodvleesslachthuizen met een tariefstijging geconfronteerd. Het kabinet heeft besloten deze tariefstijging in 2025 eenjarig deels te compenseren. Hierdoor stijgen de kosten voor het roodvleesslachthuizen meer stapsgewijs. Hiervoor is 11 miljoen euro begroot.

Mestaanwending en RENURE

Dit betreft middelen voor de subsidieregeling emissiearme mestaanwending op het boerenbedrijf (in anticipatie op goedkeuring van de Europese Commissie voor het gebruik hiervan) het stimuleren van RENURE, een kunstmestvervanger die gemaakt is van dierlijke mest (REcovered Nitrogen from manURE). Hiervoor wordt 125 miljoen euro begroot tot en met 2030. Dit budget is afkomstig uit de middelen die bij het Hoofdlijnenakkoord zijn gereserveerd voor LVVN op de aanvullende post bij Financiën.

Mestbeleid 2026-2029

Met deze intensivering wordt een aantal maatregelen mogelijk gemaakt die een oplossing moeten bieden voor de problematiek op de mestmarkt. Dit betreft het achtste Actieprogramma Nitraatrichtlijn (circa 20 miljoen euro per jaar), het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM) (20 miljoen euro per jaar), uitvoering, toezicht en handhaving op maatregelen uit het zevende en achtste Actieprogramma Nitraatrichtlijn (17 miljoen euro per jaar) en (nood)maatregelen om de problematiek op de mestmarkt het hoofd te bieden (7 miljoen euro per jaar). Dit budget is afkomstig uit de middelen die bij het HLA zijn gereserveerd voor LVVN op de aanvullende post bij Financiën.

Nationale financiering subsidie brede weersverzekering

Door een herziening van de subsidie op de brede weersverzekering, waarmee deze doeltreffender wordt ingericht, wordt niet langer voldaan aan Europese voorwaarden. Omdat deze subsidie Europese cofinanciering ontvangt, is het verlies van deze cofinanciering opgevangen met 12 miljoen euro aan nationale financiering vanaf 2026 tot het einde van het huidige GLB in 2027. Daarna kan bezien worden hoe de subsidie op de brede weersverzekering ingepast kan worden in het nieuwe GLB.

Robotisering en digitalisering

Om arbeidskrachten in de land-en tuinbouwsector te besparen maakt het kabinet 75 miljoen euro vrij voor het innovatieprogramma robotisering. Dit budget is afkomstig uit de middelen die bij het Hoofdlijnenakkoord zijn gereserveerd voor LVVN op de aanvullende post bij Financiën.

Verhoging budget Ecoregeling

Er blijkt meer animo te zijn voor de Ecoregeling dan vooraf gedacht. Daardoor zou er een tekort aan budget ontstaan voor deze regeling. Om dit te voorkomen heeft het kabinet besloten het budget voor de Ecoregeling met 50 miljoen euro te verhogen in 2026. Dit budget is afkomstig uit de middelen die bij het HLA zijn gereserveerd voor LVVN op de aanvullende post bij Financiën.

Vervanging high containment unit

De huidige high containment unit (HCU) van Wageningen University & Research zit aan het einde van de technische levensduur en moet op termijn vervangen worden. Een HCU is noodzakelijk voor uitvoering van de wettelijke taken ten behoeve van de preventie en bestrijding van dierziekten en zoönosen. Het kabinet heeft besloten om 35 miljoen euro te reserveren voor de voorbereidende werkzaamheden ter vervanging van de HCU.

Voorkomen afloop apparaatsbudget

Het apparaatsbudget voor LVVN loopt vanaf 2027 sterk af, terwijl de opgave waar het departement voor staat niet kleiner wordt. Om hiervoor te corrigeren wordt vanaf 2027 structureel 30 miljoen euro aan het apparaatsbudget van LVVN toegevoegd.

Overige intensiveringen

Dit betreft een groot aantal kleine intensiveringen, waaronder maatregelen in het kader van dierwaardigheid (51 miljoen euro), onderzoek naar innovaties in de visserij (50 miljoen euro), experimenteerlocaties en pilots voor het verduurzamen van landbouwbedrijven (40 miljoen euro), de aanpak wolf (28 miljoen euro), een ophoging van de regeling Energie-efficiëntie glastuinbouw (22 miljoen euro) en de aanpak PAS-melders (20 miljoen euro).

Ombuigingen

Inzetten loon-en prijsbijstelling voor intensiveringen

Voor de dekking van verschillende intensiveringen wordt een deel van de loon-en prijsbijstelling ingezet. Het betreft 22 miljoen euro in 2026 en structureel 10 miljoen euro.

Dekking amendement t.b.v. OCW-begroting

Dekking voor het amendement Bontenbal c.s. is verspreid over meerdere begrotingen. De begroting van LVVN is structureel verlaagd met 7 miljoen euro t.b.v. het terugdraaien of verlagen van verschillende onderwijsbezuinigingen uit het HLA. 

Ombuiging maatwerksubsidie voor CO₂-levering aan de glastuinbouw

De oorspronkelijk beoogde maatwerksubsidie voor CO₂-levering aan de glastuinbouw kon om juridische redenen geen doorgang vinden daarom wordt 22 miljoen euro, dat gereserveerd stond voor deze regeling, nu omgebogen. De beoogde CO₂-reductie van deze regeling blijft wel als doelstelling behouden.

Inzetten loon-en prijsbijstelling voor indexeringen

De loon-en prijsbijstelling wordt ingezet voor de indexatie van verschillende budgetten op de LVVN begroting. De grootste posten zijn indexatie van de opdracht aan de NVWA (11 miljoen euro structureel), de opdracht aan RVO (10 miljoen euro in 2025 en 7 miljoen euro structureel), en het apparaatsbudget (10 miljoen euro in 2025 en 9 miljoen euro structureel).

Inzet reserveringen voor intensiveringen

LVVN heeft budget op de begroting gereserveerd voor onvoorziene risico's. Er is gebleken dat er meer gereserveerd werd dan nodig, daarom is besloten om een deel van de reservering in te zetten voor intensiveringen.

Ombuiging Beleidsprogramma Nationale Parken 2024-2030

Het kabinet heeft besloten om 18 miljoen euro van het budget dat begroot stond voor het Beleidsprogramma Nationale Parken 2024-2030 om te buigen en in te zetten voor intensiveringen.

Overige ombuigingen

Dit betreft een aantal kleine ombuigingen.

Kasschuiven

Kasschuif Maatregel Gebiedsgerichte Beëindiging

Vanwege de urgentie van vermindering van de stikstofemmissie wordt de 2e Batch van de Maatregel Gerichte Beëindiging (MGB) vervroegd naar het najaar van 2025 in plaats van het najaar van 2026. Daarvoor wordt 30 miljoen euro uit 2026 naar 2025 geschoven. Met de gebiedsgerichte MGB kunnen provincies veehouderijondernemingen financieel schadeloosstellen als zij een veehouderijlocaties gedeeltelijk of geheel sluiten en als die in prioritaire gebieden liggen.

Kasschuif Subsidie Warmte-infrastructuur Glastuinbouw (SWiG)

Met de Subsidie Warmte-infrastructuur Glastuinbouw (SWiG) biedt het kabinet financiële ondersteuning bij de aanleg van warmtenetten voor de glastuinbouw. De regeling is in 2024 voor het eerst opengezet, en op basis van de ervaringen die hiermee zijn opgedaan wordt de openstelling voor 2025 aangepast. Dat heeft er ook toe geleid dat budgetten naar achteren zijn geschoven, omdat dit beter aansluit bij het verwachte ritme waarin het budget wordt uitgegeven.

Kasschuif beëindigingsregeling maatwerk

Voor veehouderijlocaties die zich niet goed lenen voor andere beëindigingsregelingen is er een maatwerkregeling in het leven geroepen. Maatwerkcasussen blijken echter een langere doorlooptijd te kennen dan voorzien, onder andere vanwege juridische complexiteit. Ook maken de recente uitspraken van de RvS, waarmee intern salderen per saldo vergunningsplichtig wordt17, deze regeling lastiger uitvoerbaar. Daarom wordt budget uit 2025 naar achteren geschoven.

Kasschuif verplaatsingsregeling

Het blijkt meer tijd te kosten om veehouderijlocaties te verplaatsen dan vooraf gedacht. Daardoor wordt budget uit 2025 voor deze regeling met 20 miljoen euro verlaagd, en budget in 2026 en 2027 beide met 10 miljoen euro verhoogd, zodat het budget beter aansluit op het verwachte uitgaveritme.

Kasschuif loon-en prijsbijstelling

De prijsbijstelling is in een ander kastempo uitgekeerd dan waarin LVVN deze nodig heeft. Daarom is met een kasschuif budget in het gewenste kasritme gezet. Per saldo wordt 49 miljoen euro uit 2025 geschoven en in 2027 tot en met 2030 gezet.

Kasschuif beëindigingsregelingen

Het blijkt meer tijd te kosten voordat deelnemers aan de beëindigingsregelingen Lbv en Lbv-plus aan de mijlpaalbepalingen voldoen, waarna zij aanspraak kunnen doen op het subsidiebudget. Daarom is 360 miljoen euro die begroot stond voor 2025 naar 2026 en 2027 geschoven.

Overige kasschuiven

Dit betreft een aantal kleine kasschuiven, waarondereen kasschuif op het programma Natuurversterking Noordzee (13 miljoen euro uit 2025 naar 2027 en 2028), voor maatregelen in veenweidegebieden (25 miljoen euro uit 2025 voornamelijk naar 2026 en 2029), voor vestigingssteun voor jonge boeren (10 miljoen euro uit 2025 naar 2026 en 2027), voor Natuurcompensatie Voordelta (10 miljoen euro uit 2025 voornamelijk naar 2027, en voor de inhuur van zaakbegeleiders (10 miljoen euro uit 2025 naar 2026 en 2027).

Overboekingen met andere begrotingen

Overboeking BTW-compensatiefonds

Dit betreft de bijdrage van LVVN aan het BTW-compensatiefonds voor werkzaamheden van medeoverheden voor het Programma Natuur (3,5 miljoen euro), de Regeling provinciale maatregelen landelijk gebied (circa 6,7 miljoen euro), en nog een aantal kleinere regelingen.

Overboeking Gemeente- en Provinciefonds

Dit betreft een bijdrage aan de medeoverheden voor uitvoering van de uitkoopregelingen Lbv- en Lbv-plus (circa 11 miljoen euro), natuurbrandpreventie (3 miljoen euro per jaar tot en met 2030), nationale parken (2 miljoen euro), en nog een aantal kleinere regelingen.

Overige overboekingen met andere begrotingen

Dit betreft een aantal kleinere overboekingen.

Loonbijstelling

Dit betreft budget dat aan LVVN is toegekend ter compensatie van de macroeconomische loonontwikkeling.

Prijsbijstelling

Dit betreft budget dat aan LVVN is toegekend ter compensatie van de macroeconomische prijsontwikkeling. Er wordt 50% van de prijsbijstelling tranche 2025 uitgekeerd. Het restant wordt ingezet ter dekking van rijksbrede problematiek.

Eindejaarsmarge

Dit betreft budget dat aan LVVN is toegekend voor betalingen die over de jaargrens heen lopen. Voor LVVN wordt onder andere eindejaarsmarge toegekend voor de beëindigingsregelingen Lbv- en Lbv-plus, zodat hiermee de overlopende verplichtingen op deze regelingen voldaan kunnen worden. Anders zou LVVN geen budget hebben om alle aanmeldingen voor de beëindigingsregelingen te betalen.

Extrapolatie

Met de extrapolatie wordt de begrotingsstand in het extrapolatiejaar 2030 (t+5) toegevoegd aan de LVVN begroting.

Technisch

Dit betreft een aantal verschillende technische mutaties.

Ontvangsten

Terugbetalingen MGA

In 2022 is de Maatregel gerichte aankoop en beëindiging veehouderijen nabij natuurgebieden (MGA) opengezet als specifieke uitkering aan provincies. Kort na de deadline van deze regeling zijn de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv) en Landelijke beëindigingsregeling-plus veehouderijlocaties (Lbv-plus) aangekondigd, die financieel aantrekkelijker zouden zijn. Veel veehouders hebben daarom besloten af te zien van hun aanbod voor de MGA, waardoor provincies relatief weinig gebruik hebben kunnen maken van deze specifieke uitkering. Hierdoor wordt 82 miljoen euro door provincies teruggestort naar LVVN.

Afromen surplus eigen vermogen NVWA

De NVWA laat in zijn prognose van het resultaat over 2024 een fors positief resultaat zien (circa 40 miljoen euro). De Regeling Agentschappen schrijft voor dat het eigen vermogen gebonden is aan een bandbreedte van maximaal 5% van de omzet in de afgelopen 3 jaar. Voor NVWA betreft dit 26 miljoen euro. Daarom wordt het surplus van circa 14 miljoen euro overgemaakt naar LVVN, dat de eigenaar is van de NVWA.

Afrekening NVWA

Over 2024 heeft de NVWA onderuitputting gerealiseerd op twee posten die door LVVN zijn gefinancierd. Dat zijn de terugbetalingen als gevolg van de CBb-uitspraak van 26 september 2023 en het programma Herziening stelsel keuren en toezicht. Deze onderuitputting wordt teruggegeven aan LVVN.

Verlagen borgstellingsfaciliteit

Uit de evaluatie van de BL kwam naar boven dat een lager bedrag in de begrotingsreserve opgenomen kan worden als gevolg van de structureel lagere deelname en het aantal verliesdeclaraties. Dit betreft een eenmalige verlaging van de reserve van 25 miljoen euro.

Extrapolatie

Met de extrapolatie wordt de begrotingsstand in het extrapolatiejaar 2030 (t+5) toegevoegd aan de begroting van LVVN.

Technisch

Dit betreft een aantal verschillende technische mutaties.