46 Algemene doelstelling
De Minister van BZK wil zorgen voor voldoende goede en betaalbare huisvesting voor iedereen. Met name voor groepen die vanwege hun inkomenssituatie of andere persoonlijke omstandigheden moeite hebben op eigen kracht in passende huisvesting te voorzien. Maatregelen zijn gericht op het waarborgen van de betaalbaarheid van het wonen voor lagere en middeninkomens en het bevorderen van keuzevrijheid bij het vormgeven van de woonsituatie. Instrumenten hiervoor zijn: de regulering van de woonruimteverdeling en huurontwikkeling, de huurtoeslag en de ondersteuning van het eigenwoningbezit onder starters.
Om de huisvesting van kwetsbare groepen zoals senioren en gehandicapten, dak- en thuislozen en buitenlandse werknemers beter te kunnen waarborgen dient het aanbod van geschikte woningen voor bijzondere aandachtsgroepen, te verruimen. Verder dienen voor een rechtvaardige werking van de woningmarkt verschillende vormen van onrechtmatige bewoning te worden bestreden.
Doelbereiking, maatschappelijke effecten en meetbare gegevens
Het wetsvoorstel Huisvestingswet 2012 is gericht op het voorkomen van onrechtvaardige en onevenwichtige effecten van schaarste voor doelgroepen aan de onderkant van de woningmarkt. Conform het regeerakkoord is daarnaast het maximale huurverhogingspercentage in 2011 vastgesteld op het inflatiepercentage te weten 1,3%. Om de doorstroming op de huurmarkt te bevorderen zal voor huurders van een gereguleerde woning en met een huishoudinkomen van meer dan 43 000 euro een maximale huurstijging van inflatie plus 5% mogelijk worden. Bij geschillen tussen huurders en verhuurders omtrent de hoogte van de huurprijzen en servicekosten kan voor een laagdrempelige beslechting de hulp van de Huurcommissie worden ingeroepen. Om de betaalbaarheid van het zelfstandig wonen voor lagere inkomensgroepen te garanderen bestaat het instrument huurtoeslag. Het effect op de huren van de groepen wordt gemeten met het kengetal netto-huurquote. Ter ondersteuning van het woningbezit is de tijdelijke verhoging van de NHG-kostengrens ook in 2011 van kracht gebleven.
In het kader van de huisvesting van kwetsbare groepen wordt in de Monitor Investeren voor de Toekomst de voortgang in de realisatie van voor ouderen en mensen met beperkingen geschikte woningen in beeld gebracht. Het Plan van aanpak maatschappelijke opvang ter voorkoming van het (weer) dakloos raken is in 2011 vastgesteld. In overleg met belanghebbende koepels en lokale partijen wordt getracht ten aanzien van arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa een betere regionale verdeling van huisvesting en het verhogen van het aanbod van tijdelijke vormen van huisvesting tot stand te brengen.
Budgettaire gevolgen van beleid
| Budgettaire gevolgen van beleid (in € 1 000) | Realisatie | Vastgestelde ISB begroting | Verschil | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2011 | 2011 | |
| Verplichtingen | 2 802 006 | 2 819 569 | 2 612 253 | 207 316 | |||
| Uitgaven | 2 303 832 | 2 411 817 | 2 487 587 | 2 733 600 | 2 859 787 | 2 629 450 | 230 337 |
| 46.1 Regelgeving ter bevordering van een evenwichtige verdeling van de woningvoorraad | 99 | 250 | – 151 | ||||
| 46.2 Garanderen betaalbaarheid voldoende huurwoningen | 131 | 242 | – 111 | ||||
| 46.3 Garanderen betaalbaarheid wonen lage inkomensgroepen (vraaggericht) | 2 785 859 | 2 608 132 | 177 727 | ||||
| 46.4 Garanderen laagdrempelige huurgeschillenbeslechting | 23 636 | 20 136 | 3 500 | ||||
| 46.5 Verruiming aanbod geschikte woningen bijzondere aandachtsgroepen | 62 | 690 | – 628 | ||||
| 46.6 Nationale hypotheekgarantie | 50 000 | 0 | 50 000 | ||||
| Ontvangsten |
|
|
|
| 530 338 | 377 569 | 152 769 |
Financiële toelichting
Op artikel 46 is meer uitgegeven dan geraamd. De ontvangsten zijn hoger dan geraamd. Onderstaand volgt een toelichting op artikelonderdeel om dit inzichtelijk te maken.
Verplichtingen
De verplichtingen zijn opgehoogd voor de meerontvangsten huurtoeslag, de hogere uitgaven voor de huurtoeslag en de Nationale Hypotheek Garantie.
Uitgaven
46.3 Garanderen betaalbaarheid wonen lage inkomensgroepen
Bij de huurtoeslag is meer uitgegeven en ontvangen dan begroot. Hiervoor zijn bij Voorjaarsnota en Najaarsnota de budgetten aangepast. Deze toename van de uitgaven en ontvangsten zijn grotendeels het gevolg van de nieuwe wijze van verantwoorden door de belastingdienst. Door deze wijziging worden verrekeningen van vorderingen met uit te betalen toeslagen expliciet in beeld gebracht wat tot uiting komt in een toename van zowel de uitgaven als de ontvangsten. Daarnaast zijn de hogere uitgaven in 2011 het gevolg van de nabetaling a.g.v. definitieve vaststellingen 2010 die hoger zijn uitgevallen dan het aantal voorlopige toekenningen.
46.4 Garanderen laagdrempelige huurgeschillenbeslechting
Er is meer uitgegeven dan begroot. Het moederdepartement heeft aan de Dienst Huurcommissie een extra bijdrage gegeven in aanvulling op de opdracht voor 2011. Het betreft versterking van het eigen vermogen.
46.6 Nationale hypotheekgarantie (NHG)
De storting in de begrotingsreserve NHG ten behoeve van de toekomstige 100% achtervang van het Rijk, leidt tot meer uitgaven. Bij Voorjaarsnota is dit budget aan de begroting van BZK toegevoegd.
Ontvangsten
Naast meer ontvangsten voor de huurtoeslag (zie 46.3) is € 50 mln. ontvangen van Stichting Waarborg Fonds Eigen Woning. Dit was bij Voorjaarsnota 2009 aangekondigd.
Externe factoren
Externe factoren bij het realiseren van de algemene doelstelling waren in 2011:
-
– Investeringen in nieuwbouw en woningverbetering door marktpartijen en corporaties;
-
– De inkomensontwikkeling van huishoudens;
-
– De bereidheid van corporaties om hun verantwoordelijkheid voor de huisvesting van bijzondere aandachtsgroepen te nemen.
46 Operationele doelstelling 1
Regelgeving ter bevordering van een evenwichtige verdeling van woonruimte en de samenstelling van de woonruimtevoorraad
Het wetsvoorstel Huisvestingswet 2012 is gericht op het voorkomen van onrechtvaardige en onevenwichtige effecten van schaarste voor doelgroepen aan de onderkant van de woningmarkt.
Op 31 augustus 2011 is een nota van wijziging (Kamerstukken II, 2010–2011, 32 271, nr. 8) en een nota naar aanleiding van het verslag van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken (Kamerstukken II, 2010–2011, 32 271, nr. 7) naar de Tweede Kamer gestuurd. Behandeling van het wetsvoorstel Huisvestingswet 2012 staat gepland voor het voorjaar 2012.
In het wetsvoorstel is opgenomen dat de werking van de Huisvestingswet is beperkt tot de goedkope woningvoorraad. Het toezicht op de Huisvestingswet wordt ingevuld in lijn met de inzichten van de commissie Doorlichting Interbestuurlijke Toezichtarrangementen.
In 2011 is gestart met de evaluatie van de inmiddels vijf jaar van kracht zijnde Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek. De evaluatie zal naar verwachting voor de zomer van 2012 aan de Tweede Kamer worden gezonden.
46 Operationele doelstelling 2
Garanderen van de betaalbaarheid van voldoende huurwoningen
Conform regeerakkoord is het maximale huurverhogingspercentage per 1 juli 2011 vastgesteld op het inflatiepercentage van het voorgaande jaar, zijnde 1,3%. Per 1 juli 2011 is het energielabel opgenomen in het woningwaarderingsstelsel. Verder is met ingang van 1 oktober 2011 het aantal WWS-punten van woningen in regio’s met schaarste verhoogd met 15 punten. Indien de WOZ-waarde per m2 van een woning in een schaarstegebied meer dan € 2 900,– bedraagt krijgt deze 25 extra punten.
De doorstroming op de huurmarkt wordt bevorderd door voor huurders van een gereguleerde woning met een huishoudinkomen van meer dan 43 000 euro een maximale huurstijging van inflatie+5% toe te staan. Een wetsvoorstel ter zake (Kamerstukken II, 2011–2012, 33129) is ingediend bij de Tweede Kamer. Inwerkingtreding is voorzien per 1 juli 2012.
Een aanpassing van het Besluit huurprijzen woonruimte ten aanzien van de huurprijzen van monumenten heeft nog niet plaatsgevonden. Deze is voor 2012 voorzien.
46 Operationele doelstelling 3
Garanderen van de betaalbaarheid van het wonen voor lage inkomensgroepen (vraaggericht)
Om de betaalbaarheid van het zelfstandig wonen voor lage inkomensgroepen te garanderen hanteert de overheid onder meer het instrument van de huurtoeslag.
Doelbereik
Met behulp van het kengetal netto-huurquote wordt het effect van de huurtoeslag op de betaalbaarheid van het huren voor de huishoudens met lage inkomens zichtbaar gemaakt. De in onderstaande tabel opgenomen netto huurquote geeft aan welk deel van het belastbaar inkomen wordt besteed aan netto-huurlasten (huur minus huurtoeslag). Daarbij is gerekend met de gemiddeld geldende huur voor de betreffende groep.
De tabel laat naast de in de begroting 2011 verwachte ontwikkeling van de netto-huurquote de gerealiseerde ontwikkeling van de netto-huurquote over 2011 zien.
| 46.2 Kengetallen | Begroting | Realisatie | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2011 | ||
| Eenpersoonshuishouden | minima | 17,7% | 17,3% | 17,3% | 17,3% | 17,3% | 17,3% |
| Meerpersoonshuishouden | minima | 14,7% | 14,4% | 14,4% | 14,3% | 14,2% | 14,3% |
| Eenpersoonsouderhuishouden | minima | 20,7% | 20,3% | 20,0% | 20,1% | 20,2% | 20,1% |
| Meerpersoonsouderhuishouden | minima | 15,1% | 14,8% | 14,5% | 14,5% | 14,6% | 14,5% |
| Eenpersoonshuishouden | boven minimaal | 20,2% | 19,8% | 19,4% | 19,4% | 19,6% | 19,4% |
| Meerpersoonshuishouden | boven minimaal | 16,3% | 15,9% | 15,6% | 15,6% | 15,6% | 15,5% |
| Eenpersoonsouderhuishouden | boven minimaal | 19,8% | 19,6% | 17,7% | 17,8% | 18,0% | 17,9% |
| Meerpersoonsouderhuishouden | boven minimaal | 16,6% | 16,3% | 13,7% | 13,8% | 14,0% | 13,9% |
Bron: WBI
Voor de gepresenteerde huishoudens komt de huurquote gelijk of lager uit dan in de begroting 2011. Ten opzichte van 2010 is, ondanks de verhoging van de eigen bijdrage in de huurtoeslag met € 0,86 per maand, nauwelijks sprake van een stijging.
In 2010 hebben 130 000 huishoudens de aankoop of verbouwing van hun woning gefinancierd met een Nationale Hypotheekgarantie. Consumenten kunnen normaal gesproken een hypotheekgarantie aanvragen voor leningen tot € 265 000. Om de woningmarkt een extra impuls te geven, is de NHG-kostengrens halverwege 2009 tijdelijk verhoogd naar € 350 000. In 2010 zijn in dit hoge segment 16 000 NHG’s verstrekt.
| Realisatie | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | |
| BEW-toekenningen | 60 | 40 | 3 250 | 10 150 | 15 252 | 6 899 | |
| Bijdragen starterleningen | Nvt | Nvt | 639 | 1 638 | 2 294 | 4 947 | |
| NHG verstrekking | 121 000 | 113 000 | 90 000 | 84 000 | 97 000 | 130 000 | 136 5002 |
| Aandeel eigenwoningbezit | 55,2% | 55,8% | 56,6% | 57,3% | 57,8% | 59,3%3 | 59,7%3 |
Per 1 november 2011 zijn de regels over de verkoop van bestaande huurwoningen gewijzigd.
Onder voorwaarden kunnen corporaties woningen aan natuurlijke personen voor eigen bewoning verkopen met meer dan 10% korting zonder ministeriële toestemming vooraf. De belangrijkste voorwaarde betreft de terugbetaling van verleende korting aan de koper en deling in de waardeontwikkeling bij doorverkoop volgens het zogenaamde Fair Value model. Dit model regelt de verhouding tussen de hoogte van de korting voor de koper en het aandeel van de woningcorporatie in de waardeontwikkeling van de woning. Deze verhouding die 1:2 betrof, is met ingang van 1 november 2011 gewijzigd in de verhouding 1:1,5.
46 Operationele doelstelling 4
Garanderen van een laagdrempelige geschillenbeslechting
Het werkterrein van de Huurcommissie wordt gevormd door het gereguleerde deel van de markt voor huurwoonruimte. Als huurders en verhuurders er onderling niet uitkomen, doet de Huurcommissie op verzoek uitspraken in geschillen tussen huurders en verhuurders omtrent de hoogte van huurprijzen en servicekosten. Duidelijke informatie over de huurprijswetgeving kan verschillen van mening tussen huurders en verhuurders in een vroeg stadium oplossen en zo procedures bij de Huurcommissie voorkomen. Via vernieuwde brochures, de internetsite en de telefonische helpdesk heeft de Huurcommissie die informatie verschaft. Daarnaast beantwoordt de Huurcommissie verzoeken van de Belastingdienst over de redelijkheid van huurprijzen in het kader van de uitvoering van de huurtoeslag door de Belastingdienst.
|
| Realisatie aantallen 2011 | Begrote Aantallen 2011 | Behandeltermijn 2011 |
|---|---|---|---|
| Regulier Huurprijsgeschil en, afgerond binnen 6 mnd | 5 235 | 7 150 | 92% |
| Huurverhoginggeschil en, afgerond binnen 6 mnd | 587 | 2 200 | 93% |
| Servicekostengeschilen, afgerond binnen 7 mnd | 3 093 | 4 500 | 83% |
| Haalplichtverklaringen | 458 | 1 000 | – |
Bron: Jaarverslag Dienst van de Huurcommissies
46 Operationele doelstelling 5
Verruiming van het aanbod van geschikte woningen voor bijzondere aandachtsgroepen, alsmede het bestrijden van onrechtmatige bewoning
Het Actieplan «Beter (t)huis in de buurt» ten faveure van ouderen en mensen met beperkingen (Kamerstukken II, 2007–2008, 31 200 XVIII, nr. 48, bijlage), dat in samenwerking met het ministerie van VWS werd uitgevoerd is in 2011 geëxpireerd. Uit de Monitor Investeren voor de Toekomst 2009 bleek, dat er tot 2018 gemiddeld jaarlijks 36 000 tot 40 000 woningen voor ouderen extra nodig zijn om de toenemende vergrijzing het hoofd te bieden. Tijdens een Algemeen Overleg op 24 november 2011 is de Tweede Kamer een actieplan Ouderenhuisvesting toegezegd dat medio 2012 gereed moet zijn.
Het Plan van aanpak maatschappelijke opvang, tweede fase is in tegenstelling tot eerdere voornemens pas in 2011 vastgesteld. Als gevolg hiervan wordt de uitvoering ervan pas in 2012 ter hand genomen. Het Rijk en de vier grote steden willen voorkomen dat mensen (weer)
dakloos raken. Tevens wordt nagestreefd, dat mensen zoveel als mogelijk (blijven) participeren in de samenleving.
Het Plan van aanpak huisvesting en inburgering van arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa (Kamerstukken II, 2009–2010, 29 407, nr. 106) gaat in op problemen die in een aantal gevallen gepaard gaan met de instroom van deze arbeidsmigranten.
Doelstelling is het vergroten van de «sense of urgency» bij belanghebbende koepels en lokale partijen, het tot stand brengen van een betere regionale verdeling van huisvesting en het verhogen van het aanbod van tijdelijke vormen van huisvesting. In 2011 is BZK inmiddels actief in 8–10 regio’s om regionale spreiding tot stand te brengen. Daarnaast start begin 2012 een gezamenlijke campagne van alle betrokken koepelpartijen om lokale leden aan te sporen bij te dragen aan een oplossing voor de huisvestingsproblematiek voor MOE-landers. Ook is in 2011 gestart met een pilotprogramma via de SEV om te komen tot meer aanbod van tijdelijke huisvesting voor arbeidsmigranten.
Op 7 juli 2011 is de Monitor Investeren voor de Toekomst (MIT 2009) naar de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstukken II, 2010–2011, 32 847, nr. 2). Deze monitor brengt enerzijds de voortgang in de realisatie van voor ouderen en mensen met beperkingen geschikte woningen in de periode 2006–2009 in beeld en anderzijds de opgave voor de periode 2009–2018. Sinds de vorige monitor(2006) blijkt de geschikte woningvoorraad te zijn uitgebreid met 89 000 woningen tot in totaal 1,8 mln. Het tekort aan geschikte woningen is gedaald met 45 000 ten opzichte van het tekort dat in 2006 werd gemeten.
In 2010 is samen met de gemeente Rotterdam een expertmeeting georganiseerd over de aanpak van malafide verhuurders. Deze bijeenkomst heeft een vervolg gekregen in een nog lopend traject, waarbij door BZK in overleg met Rotterdam en het ministerie van Veiligheid en Justitie de mogelijkheden worden bezien voor nieuwe maatregelen gericht op het overnemen van het beheer van woningen van malafide verhuurders door bonafide derde partijen.
46 Operationele doelstelling 6
Om het eigen woningbezit te bevorderen staat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties garant voor het Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW) die de uitvoering verzorgt van de Nationale Hypotheek Garantie.
In de Voorjaarsnota 2009 is de ontvangst van € 50 mln. afkomstig van Stichting Waarborgfonds Eigen Woning aangekondigd. Dit bedrag is in 2011 ontvangen.
46.1 Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid
| 46.5 beleidsdoorlichting | Onderwerp | AD/OD | A.Start B. Afgerond | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|
| Beleidsevaluatie | Evaluatie van de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek | OD 46.1 | A. 2011 | |
| B. 2012 |