Het bevorderen van de naleving met het oog op behoud en versterking van een duurzame en veilige leefomgeving.

De VROM-Inspectie (VI) heeft een gemengde toezichttaak die gericht is op de naleving van de wet- en regelgeving op het terrein van de fysieke leefomgeving. Direct toezicht wordt gehouden op nucleaire installaties, defensieterreinen, inrichtingen waarin wordt gewerkt met genetisch gemodificeerde organismen en de kwaliteit en beschikbaarheid van drinkwater. De inspectie controleert ook of de regels worden nageleefd voor internationaal afvaltransport, legionella-preventie en milieueisen die de Europese regelgeving aan producten en stoffen stelt. Op het terrein van milieu, ruimtelijke ordening, bouwen en wonen is het toezicht gericht op de gewenste doorwerking van rijksbelangen en op stelselonderzoek. De taken zelf worden óf door gemeenten en provincies uitgevoerd, óf door bedrijven en instellingen waarop de gemeenten en provincies toezicht houden. In deze gevallen is het de taak van de inspectie de stand van de naleving in beeld te brengen, de naleving te stimuleren en af te dwingen. Daarnaast moet de VROM-Inspectie rekening houden met onverwacht omvangrijkere problemen of incidenten, zoals bijvoorbeeld de brand bij Chemiepack in Moerdijk en de spin-off van de problematiek rondom de kernreactor Fukushima Japan.

De VI heeft in 2011 een bijdrage geleverd aan het verbeteren van het toezichtbestel door onder meer :

• – het prioriteren op basis van maatschappelijke en/of politieke wensen, de Nalevingstrategie (NLS), signalen en incidenten. Met behulp van de Nalevingstrategie stelt de VI jaarlijks op basis van de criteria «risico’s» en «naleefgedrag» vast welke onderwerpen prioriteit moeten krijgen bij de handhaving. Hierbij spelen effecten op gezondheid, veiligheid, duurzaamheid en sociaal maatschappelijke aspecten een belangrijke rol;

• – het inrichten van het toezicht volgens de uitgangspunten van het programma «Vernieuwing Toezicht»: één-loket aanpak, vermindering toezichtlast en meer efficiency; het regisseren van landelijke samenwerking tussen toezichthouders, zoals bij ketenhandhaving en informatie-uitwisseling;

• – toezicht op maat: loslaten waar het kan, bestuurs- of strafrechtelijk ingrijpen als het moet;

• – het bieden van handreikingen voor uitvoering, vergunningverlening en toezicht;

• – het uitvoeren van thematisch en systematisch onderzoek naar het naleefgedrag van bedrijven, instellingen en burgers; ingeval de naleving slecht is wordt een passende aanpak ontwikkeld om de naleving te verbeteren;

• – het investeren in en onderhouden van het regionale netwerk;

• – het ondersteunen van gemeenten en provincies bij hun activiteiten om de kwaliteit van de uitvoering te verbeteren, onder andere via de toepassing van kwaliteitscriteria;

• – het ontwikkelen van een informatiearrangement voor interbestuurlijke informatie en verantwoording, en

• – het ondersteunen van de provincies bij het opzetten van selectief interbestuurlijk toezicht op de gemeenten; en bevorderen van een adequate invulling van de politiemilieutaak.

De minister is stelselverantwoordelijk voor de organisatie van de decentrale uitvoering en toezicht en is beleidsmatig verantwoordelijk voor de terreinen ruimte en milieu. Tevens is de minister het bevoegd gezag voor onder andere het toezicht op nucleaire installaties, genetisch gemodificeerde organismen, internationale afvaltransporten en vuurwerk. De minister voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is beleidsmatig verantwoordelijk voor wonen, wijken en bouwen. De minister van Veiligheid en Justitie is verantwoordelijk voor de strafrechtelijke handhaving. De Inlichtingen- en Opsporingsdienst van de VI is gespecialiseerd in strafrechtelijke opsporingsonderzoeken en werkt onder gezag van het Functioneel Parket van het Openbaar Ministerie.

Het Landelijk Overleg Milieuhandhaving (LOM) is het managementplatform dat zich richt op de uitwisseling van kennis en ervaring en de gezamenlijke uitvoeringspraktijk van milieubeleid en -regelgeving. Binnen het LOM worden afspraken gemaakt over de gezamenlijke aanpak van ketenproblemen, zoals op het terrein van asbest.

Het behalen van deze algemene beleidsdoelstelling hangt voor een belangrijk deel af van de implementatie van het kabinetsstandpunt op de commissies Oosting en Mans en de Omgevingsvergunning (Kamerstuk II 2008, 22 343, nr. 201). Dit kabinetsstandpunt geeft een samenhangende visie op de verbetering van toezicht en handhaving op het terrein van de VROM-regelgeving en op de uitvoering van de vergunningverlening en is in lijn met de adviezen over interbestuurlijk toezicht. In de «package deal» hebben Rijk, VNG, IPO en UVW het totaal aan acties vastgelegd, waarin zij de komende jaren werken aan een kwalitatief beter en meer afgestemde uitvoering. Dit pakket behelst ondermeer de borging van uitvoering via kwaliteitscriteria, de oprichting van regionale uitvoeringsdiensten, een betere verbinding tussen bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhaving, verbetering van de horizontale verantwoording en de ontwikkeling van informatiearrangementen voor interbestuurlijke gegevens en operationele gegevens.

Toelichting op de tabel budgettaire gevolgen van beleid

Operationele doelstellingen

59.56 Bevorderen naleving wet- en regelgeving voor Wonen, Wijken en Integratie

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn geweest:

Brandveiligheid

• – In 2010/2011 zijn zorginstellingen, justitiële inrichtingen, schouwburgen, bioscopen en kinderdagverblijven onderzocht. De resultaten van deze onderzoeken zijn in 2011 aan de Kamer gerapporteerd (kamerstukken II/2011/12, 32 757, nr. 32 en kamerstukken II/2010/11/24587, nr. 431)

Binnenmilieu en energiebesparing

• – Er is onderzoek gedaan naar de kwaliteit van energielabels van woningen.

  Het rapport is beschikbaar op de website van de Inspectie Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl).

• – Daarnaast zijn 100 metingen uitgevoerd in nieuw gebouwde woningen, scholen en kinderdagverblijven om de naleving van de regels op het gebied van ventilatie te bepalen en de naleving door opdrachtgevers en eigenaren te bevorderen.

Uitvoering Huisvestingwet

• – In 2011 zijn in het voor- en najaar aan elk van de 19 toezichthouders oordeelbrieven gezonden, op basis de besluiten die de minister van BZK had genomen naar aanleiding van de verslagen van de toezichthouders over de door hen uitgevoerde toezichtactiviteiten. Begin 2011 heeft de minister de Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland per brief opgeroepen om hun toezicht aan te scherpen tot op het wettelijk niveau. In het voorjaar is bij 5 toezichthouders de procedure voor taakverwaarlozing gestart. Aan 6 toezichthouders is aangegeven dat deze procedure hen bij ongewijzigd beleid boven het hoofd hangt. In het najaar gold dit voor 1 respectievelijk 8 toezichthouders.

• – Bij de gemeente-accountronde zijn ruim 200 gemeenten bevraagd over de onderwerpen woonoverlast, woonfraude en huisvesting van arbeidsmigranten. Dit waren de gemeenten die in 2010 nog niet door de accounts waren bezocht en bevraagd. Ongeveer 1/5 van de 219 gemeenten had vragen of een probleem op het terrein van huisvesting arbeidsmigranten, woonfraude en/of woonoverlast.

59.58 Bevorderen naleving wet- en regelgeving voor Ruimte en Milieu

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn geweest:

Ruimte (beleidsartikel 51 Optimaliseren van de ruimtelijke afweging en 52 Realisatie nationaal ruimtelijk beleid)

• – Op het gebied van de versterking kwaliteit bestemmingsplannen is een onderzoek uitgevoerd naar de actualiteit van bestemmingsplannen. Daarnaast is een onderzoek uitgevoerd naar de sanering van wegverkeerslawaai en is een onderzoek uitgevoerd naar de realisatie van maatregelen voor het groepsrisico externe veiligheid. Vanuit de optiek van rijksbelang is onderzoek uitgevoerd naar Schiphol, het Kustfundament en Ruimte voor ruimte.

• – In 2011 zijn in totaal 4 074 (vooroverleg, ontwerp en vastgesteld) bestemmingsplannen vastgesteld.

Milieu (beleidsartikel 53. Klimaat en luchtkwaliteit, beleidsartikel 54. Duurzaam produceren, beleidsartikel 56. Risicobeleid en beleidsartikel 57 Versterken van het Internationale beleid)

Afval, water en bodem

• – In augustus 2011 is de Afvalbrief aan de Kamer gezonden (kamerstukken II/2010/11, 30 872, nr. 79). Daarin is aangegeven dat Nederland weliswaar voorop loopt in de wereld als het gaat om afvalbeheer, maar dat we toch nog meer moeten doen aan preventie en recycling van afvalstoffen. Goede handhaving is volgens de Afvalbrief essentieel om de beleidsdoelen te halen.

• – Het rapport over de benchmark (onderlinge vergelijking) van verpakkingen (wijnflessen/cornflakesdozen) is gepubliceerd op de website van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl).

• – Het rapport «zware metalen in verpakkingen» is in 2011 gepubliceerd op de website van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl). Circa 10% van de onderzochte verpakkingen bleek teveel zware metalen te bevatten (vooral lood).

• – Het rapport «Monitoringsrapportage ICT-Milieu over 2009» is in 2011 gepubliceerd op de website van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl).

• – Eind 2011 vond een controleactie plaats op de inzamelplicht met betrekking tot oude spaarlampen (die vaak kwik bevatten). De helft van de bedrijven nam bij verkoop van een nieuwe spaarlamp de oude spaarlamp niet in, terwijl zij daartoe wel verplicht zijn.

• – Het rapport over de controles in 2010 en 2011 naar gevaarlijke stoffen in elektronica is in 2011 gepubliceerd op de website van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl).

  Van het onderzochte «kermis- en braderiespeelgoed» bleek 74% teveel lood te bevatten.

• – In juli zijn de eerste contacten gelegd met de Chinese overheden over samenwerking bij de controles van producten met eisen aan het energieverbruik (Ecodesign). Daarnaast is begonnen met de controles van TV’s en andere elektrische apparatuur en op het verbod op gloeilampen van 60 Watt of meer.

• – In augustus is als bijlage bij de Afvalbrief aan de Kamer het rapport Ketenanalyse Bunkerolie gepubliceerd (kamerstukken II/2010/11, 30 872, nr. 79). Aan zowel het begin, midden als eind van de bunkerolieketen blijkt er risico te bestaan op het wegmengen van gevaarlijke afvalstoffen. Op die risicopunten vinden controles plaats.

• – Als bijlage bij de Afvalbrief aan de Kamer is in augustus het rapport over de verwerking van grof huishoudelijk afval gepubliceerd (kamerstukken II/2010/11, 30 872, nr. 79). In de meeste gevallen blijkt grof huishoudelijk afval nog volgens de oude minimum standaard verwerkt te worden (verbranden in een AVI, in plaats van sorteren).

• – Het rapport Covergisting (VI, samen met de nVWA en een aantal provincies en gemeenten) is gepubliceerd op de website van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl). Bij circa 75% van de gecontroleerde handelaren en leveranciers van covergistingsproducten was sprake van overtredingen.

• – Ongeveer 600 treinen met asbestcoating worden op dit moment gesloopt. Onder het motto «geen staal op de stort» begeleidt de VI deze sloop, opdat het betreffende staal weer wordt hergebruikt in plaats van gestort

Water (drinkwater en Legionella)

• – Medio 2011 is de nieuwe drinkwaterregelgeving (Drinkwaterwet, Drinkwaterbesluit en drie ministeriële regelingen) in werking getreden. Voor de Inspectie betekent dit een uitbreiding van haar toezichtstaak.

• – Een derde deel van de 165 eigen winningen is in 2011 geïnspecteerd. Daarbij lag het accent op de uitvoering van het verplichte meetprogramma en het melden van normoverschrijdingen aan de Inspectie.

• – De Interventiestrategie Legionellapreventie richt zich op de eigenaren van prioritaire installaties, zoals ziekenhuizen, zorginstellingen, hotels zwembaden, etc. In 2011 zijn circa 2 300 controles bij prioritaire installaties uitgevoerd.

• – De Inspectierichtlijn voor de uitvoering van de controletaak bij collectieve drinkwaterinstallaties is aangepast naar aanleiding van het in werking treden van de Drinkwaterwet en -besluit. Ruim 150 inspecteurs maken nu gebruik van de nieuwe richtlijn waarmee de uniformiteit van de controletaak nog verder is verbeterd.

Bodem (Besluit bodemkwaliteit)

• – In 2011 zijn 384 bodemsignalen over mogelijke misstanden bij bedrijven binnengekomen bij het VIM. Dit is een lichte stijging ten opzichte van de jaren 2010 en 2009 (circa 370 signalen). In 2011 zijn 239 signalen over 178 bedrijven afgedaan. In 2011 zijn de signalen over 97 bedrijven inhoudelijk onderzocht en afgedaan (vooral via een waarschuwingsbrief of een Last onder dwangsom), terwijl over de overige 81 bedrijven de signalen alleen zijn geregistreerd ten behoeve van latere analyse.

• – Het rapport «Quick scan handhavingervaringen Besluit bodemkwaliteit» is in 2011 gepubliceerd op de website van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl). Dit heeft geleid tot uitgebreide aandacht voor het onderwerp handhaving en handhaafbaarheid in de evaluatie van het Besluit bodemkwaliteit dat is gepubliceerd in de Staatscourant/2011/nr. 22100.

• – Het rapport «Boren in dossiers» over de kwaliteitsystemen bij het veldwerk (bijvoorbeeld boringen) ten behoeve van bodemrapportages is gepubliceerd op de website van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl).

Nucleaire industrie en straling (Beleidsartikel 56. Risicobeleid)

• – Er zijn twee onderzoeksrapporten in het kader van het project reactoren en afvalopslag tot stand gekomen gepubliceerd op de website van de Inspectie Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl). Het betreft twee IAEA-missies, namelijk voor de reparatie Hoge Flux Reactor (HFR) in Petten en voor een Probabilistische Veiligheidsanalyse (inschattingen van risico’s en onzekerheden) van de Kerncentrale Borssele (KCB).

Stoffen en producten (Beleidartikel 56. Risicobeleid)

• – In 2011 zijn 155 controles naar de naleving van de REACH-verordening uitgevoerd. Deze richtten zich op import, productie en gebruik van gevaarlijke chemische stoffen bij voornamelijk producenten, importeurs en distributeurs van chemische stoffen.

• – Naar aanleiding van klachten uit de verfindustrie zijn 85 controles uitgevoerd in de verfhandel. Geconstateerd is dat veel bedrijven nog verf verkopen met een te hoog gehalte aan vluchtige organische stoffen.

• – In 2011 zijn 139 nieuwe asbesthoudende wegen gemeld. De administratieve controle is voor 72 wegen volledig afgerond; deze wegen zijn gesaneerd.

• – In 2011 zijn 58 meldingen, klachten of signalen over asbest ontvangen waarbij tevens een controle is of wordt uitgevoerd, de meeste hadden betrekking op asbestobjecten, asbest in bouwwerken en asbestincidenten.

• – In 2011 zijn biocidecontroles uitgevoerd bij diverse doelgroepen, variërend van jachthavens tot uitvaartcentra. In totaal zijn 475 controles afgerond, waarvan 104 naar aanleiding van signalen. In totaal was sprake van iets meer dan 200 beboetbare overtredingen, in 84% van deze gevallen ging het om niet tot de Nederlandse markt toegelaten biociden.

Veiligheid, explosieven en buisleidingen (Beleidsartikel 56. Risicobeleid)

• – In 2011 zijn 30 milieucontroles uitgevoerd, 60 themacontroles op bouwregelgeving en 70 brandveiligheidscontroles.

• – Daarnaast zijn 15 Wabo brede systeemgerichte controles uitgevoerd inclusief reality-checks bij de Defensieonderdelen die ver genoeg zijn met de ontwikkeling van hun management compliance systemen.

• – Verder zijn 25 beleidsadviezen uitgebracht op de handhaafbaarheid en kwaliteit van nieuwe vergunningen en zijn 30 klachten en meldingen afgehandeld. Ook zijn de geluidcontouren van de AWACS-basis over de Duitse grens in Limburg getoetst aan de geluidzone.

• – In 2011 heeft de Inspectie het rapport Meerjarenbeeld Defensietoezicht (vindplaats website ILenT) uitgebracht over de jaren 2008, 2009 en 2010.

• – Er zijn controleonderzoeken uitgevoerd naar het mogelijk «weglekken» van kunstmest naar de illegaliteit vanuit de keten van producent/importeur tot eindgebruiker..

• – Door het VI-Meldpunt zijn ongeveer 5 900 meldingen met betrekking tot vuurwerk binnengekomen en afgehandeld.

• – Er zijn twee rapportages uitgebracht, een over de monitoring van samenstellende componenten in buisleidingsystemen en een rapport over het veiligheidsbeheer in 2010 bij twaalf buisleidingexploitanten gepubliceerd op de website van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl).

Versterken van het internationale milieubeleid (Beleidsartikel 57. Versterken van het internationaal milieubeleid)

• – De VI trekt onder anderen het «Waste Shipments Compliance and Enforcement Platform» waar 18 mondiale organisaties met elkaar samenwerken en gezamenlijke initiatieven ontwikkelen.

• – De driejaarlijkse mondiale INECE-conferentie waar handhavers van over de hele wereld samenkomen, heeft de VI een aantal inhoudelijke bijdragen geleverd.

• – In 2011 is de al eerder in gang gezette samenwerking met China op het gebied van export van vuurwerk naar Nederland en export van afvalstoffen vanuit Nederland naar China verder versterkt. Eind 2011 resulteerde dit in het ondertekenen van een formele samenwerkingsovereenkomst door de Staatssecretaris en zijn Chinese counterpart.

• – De VI heeft in 2011 geparticipeerd in meerdere IMPEL-projecten die gericht waren op het ontwikkelen van methodieken voor milieu-inspecties, vernieuwing van het milieutoezicht en de auditing van milieu-inspecties in Europa.

59.62 Crisismanagement organiseren

Doelbereiking

In crisissituaties optimaal en aantoonbaar voorbereid zijn en bij crisis adequaat kunnen optreden. De VI is verantwoordelijk geweest voor crisismanagement op het gebied van onder meer milieu (chemisch en nucleair) en drinkwater.

59.64 Opsporen en bestrijden van fraude

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn geweest:

• – Er zijn een informatierapport woningcorporaties en een informatierapport vuurwerk inzake tactische analyse gepubliceerd op de website van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl).

• – Er zijn drie processen-verbaal inzake woningcorporaties voor het Functioneel Parket van het Openbaar Ministerie opgesteld.

• – Inzet en ondersteuning is geleverd aan de Vliegende Brigade Vuurwerk

• – Er heeft nazorg plaatsgevonden voor strafrechtelijke onderzoeken 2010.

• – Daarnaast is een Analyserapport Bodemsignalen meldpunt gepubliceerd op de website van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (www.ilent.nl).

De realisatie is ten opzichte van de raming lager uitgevallen omdat circa 72 processen verbaal wel zijn opgestart maar nog niet in 2011 zijn afgerond.