A Algemene doelstelling
Via het BES-fonds wordt bewerkstelligd dat de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba middelen krijgen toebedeeld om hun taken naar behoren uit te voeren.
B Rol en verantwoordelijkheid
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het BES-fonds. Als fondsbeheerder draagt hij zorg voor een adequate omvang van het fonds in relatie tot de overeengekomen taakverdeling tussen Nederland en de openbare lichamen. De openbare lichamen zijn autonoom in de besteding van de vrije uitkering.
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is systeemverantwoordelijk voor de bestuurlijke en financiële verhouding met de eilanden. Dit uitgangspunt laat onverlet dat de openbare lichamen bepaalde wettelijke taken en activiteiten dienen uit te voeren waarvan zij op de algemene middelen zijn aangewezen.
De Caribisch Nederland-week (CN-week), die jaarlijks wordt georganiseerd, biedt de mogelijkheid aan de besturen van Bonaire, Saba en Sint Eustatius om te overleggen met de departementen in Den Haag. De week draagt bij aan een goede relatie en samenwerking tussen de rijksoverheid en de drie eilandbesturen.
De wet Financiën BES (de wet FinBES) biedt – indien nodig – instrumenten voor de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de toezichthouder, het College financieel toezicht (Cft) om in te grijpen. Het openbare lichaam kan in principe alleen uitgaven doen die zijn opgenomen in een door de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties goedgekeurde begroting.
C Beleidsconclusies
Het BES-fonds is een beleidsarm fonds. Immers, het is aan de eilanden om verantwoording af te leggen over de via het BES-fonds verstrekte middelen. De systeemverantwoordelijkheid van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is hierbij van groot belang. Om te voorkomen dat er discrepanties ontstaan tussen eilandelijke taken en financiën, toetst de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties strikt op artikel 87 van de Wet financiën BES. Op grond van dit artikel dient het Rijk bij beleidsvoornemens, die leiden tot een wijziging van taken voor de openbare lichamen, aan te geven welke financiële gevolgen hier aan zijn verbonden voor de openbare lichamen.
D Tabel Budgettaire gevolgen van beleid
Beleidsartikel 1 BES-Fonds
| 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | Realisatie 2014 | Oorspronkelijk vastgestelde begroting 2014 | Verschil 2014 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verplichtingen: | 0 | 28.154 | 35.519 | 35.688 | 38.786 | 32.709 | 6.077 | |
| Uitgaven: | 0 | 25.128 | 38.545 | 35.688 | 38.686 | 32.709 | 5.977 | |
| 1.1 | BES-fonds | 0 | 25.128 | 38.545 | 35.688 | 38.686 | 32.709 | 5.977 |
| Opdrachten | 0 | 0 | 56 | 46 | 0 | 100 | – 100 | |
| Onderzoek | 0 | 0 | 56 | 46 | 0 | 100 | – 100 | |
| Bijdrage aan medeoverheden | 0 | 0 | 38.489 | 35.642 | 38.686 | 32.609 | 6.077 | |
| Overige uitkering | 0 | 0 | 3.241 | 1.204 | 0 | 520 | – 520 | |
| Vrije uitkering | 0 | 0 | 35.248 | 34.438 | 38.686 | 32.089 | 6.597 | |
| Ontvangsten: | 0 | 25.128 | 38.545 | 35.688 | 38.686 | 32.709 | 5.977 | |
E Toelichting op de financiële instrumenten
1.1. BES-fonds
Bijdragen aan medeoverheden
Vrije uitkering
De vrije uitkering zijn de vrij besteedbare middelen voor de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba waarmee zij hun publieke taken uitvoeren.
Daarnaast is in 2014 de tweede aflossing van een renteloze lening in mindering gebracht op de vrije uitkering, ten behoeve van het verbeteren van de onderwijshuisvesting van Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Ook heeft in 2014 een eerste inhouding op de vrije uitkering plaatsgevonden om de doelsaldi, de middelen die aan de eilandgebieden beschikbaar zijn gesteld ten tijde van 10 oktober 2010 om tijdens de transitie de normale bedrijfsvoering van de openbare lichamen doorgang te laten vinden, terug te krijgen.
Het bedrag aan vrije uitkering dat de eilanden van Caribisch Nederland ontvangen luidt in US dollars. Overeengekomen is dat het valutarisico samenhangend met schommelingen in de koers van de dollar ten opzichte van de euro bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties rust. De overschrijding van de vrije uitkering van € 6,5 mln. van het BES-fonds is toe te schrijven aan het negatieve wisselkoersresultaat (€ 1,6 mln.) en een eenmalige bijdrage van € 3,9 mln. van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu voor goede kwantitatieve en kwalitatieve levering van drinkwater en onderhoud aan de rioolwaterzuivering voor de eilanden van Caribisch Nederland. Ook hebben de Ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), Veiligheid en Justitie (VenJ), Infrastructuur en Milieu (IenM) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) extra gelden (totaal € 1,1 mln.) aan de eilandgebieden via de vrije uitkering beschikbaar gesteld. Het betrof gelden voor een campagne tegen vrouwengeweld, eenmalige gratis paspoortverstrekking minderjarige kinderen (tot 12 jaar) in Caribisch Nederland, de gelden voor reis- en verblijfskosten gepaard met de organisatie van de CN-week en is er een voorschot op de vrije uitkering van 2015 aan Saba verstrekt voor het verkeersknelpunt in Windwardside.
Ontvangsten
Artikel 88, derde lid van de Wet financiën BES regelt dat bij (begroting)wet voor ieder uitkeringsjaar een bedrag aan middelen van het Rijk wordt afgezonderd ten behoeve van het BES-fonds. De uitgaven en de afgezonderde inkomsten over ieder uitkeringsjaar zijn aan elkaar gelijk. Gelet hierop is ten laste van het BES-fonds ook een post ontvangsten opgenomen.