Goed werkgeverschap is essentieel
Het kabinet heeft in 2021 vastgelegd dat hybride werken het uitgangspunt is voor het werken bij het Rijk. In 2021 is begonnen met een rijksbreed programma Hybride werken 2021-2023 dat zorgt voor centrale voorzieningen voor en ondersteuning van de departementen bij de overgang naar de nieuwe manier van werken bij de rijksdienst op het gebied van personeelszaken, huisvesting en ICT. Experimenteren en leren is essentieel voor de gewenste transitie, maar in 2021 was hiervoor nog maar beperkt ruimte.
In de CAO Rijk (januari 2021-maart 2022) zijn nadere afspraken gemaakt over de overgang naar hybride werken. Hiervoor was door de coronamaatregelen in 2021 beperkt ruimte. Desalniettemin heeft de rijkdienst dit jaar betekenisvolle stappen gezet in het hybride werken.
In 2021 bood het Rijk 18 traineeprogramma’s aan die de rijksoverheid een aantrekkelijk werkgever maken voor starters. De werving en selectie voor het traineeprogramma is in 2021 vernieuwd, daarbij is aandacht besteed aan het verkrijgen van een diversere instroom.
Een goede werkgever is inclusief
Op het gebied van het stimuleren van een inclusieve werkcultuur en het tegengaan van discriminatie en racisme is rijksbreed ingezet op kennisontwikkeling, communicatie, bewustwording en het aanbieden van specifieke trainingen, zoals op het gebied van inclusief werven en selecteren en voorkomen van discriminatie. Via de rijksinkoop is samengewerkt met leveranciers om zoveel mogelijk kansen te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit is concreet gemaakt door middel van de werkwijze Social Return on Investment (SROI), waarvoor proeftuinen zijn geweest. Het hierop gerichte programma Maatwerk voor Mensen is in november 2021 afgerond.
Het wetsvoorstel voor het invoeren van de EU-klokkenluidersrichtlijn is op 1 juni 2021 ingediend (Kamerstukken II 2021/22, 35851, nr. 2). Het is niet gelukt om het wetsvoorstel tijdig voor 17 december 2021 in te voeren. Met het wetsvoorstel wordt de positie van de klokkenluider in belangrijke mate versterkt. Met de vakbonden zijn in het Sectoroverleg Rijk (SOR)afspraken gemaakt over een proef met bemiddeling en juridische ondersteuning tot 1 januari 2024.
De uitkomsten van de evaluatie van de Wet Normering Topinkomens (WNT) over de periode 2016-2020 zijn medio december 2020 naar het parlement gestuurd. De Tweede Kamer heeft in februari 2021 alle WNT-onderwerpen controversieel verklaard, waardoor het wetsvoorstel in 2021 niet is behandeld.
Maatschappelijk verantwoord omgaan met vastgoed en inkoop
De rijksoverheid is op weg naar een klimaatneutrale en circulaire bedrijfsvoering en inkoop in 2030 en zet hier onder meer de inkoopkracht van het Rijk als hefboom voor in. De invoering van de duurzaamheidsambities en maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) voor de gehele bedrijfsvoering van de rijksoverheid is in 2021 begonnen. Zo is besloten dat alle departementen de CO2 Prestatieladder gaan gebruiken om de CO2 uitstoot maximaal te reduceren. De ladder wordt als CO2-managementsysteem en aanbestedingsinstrument gebruikt. Op het gebied van MVI zijn er verder in 2021 contracteisen voor hergebruik en hernieuwbaar (biobased) materiaal ontwikkeld en ingevoerd. Ook is er in 2021 een publicatie verschenen over het circulair koploperproject Kantoor Vol Afval daarbij worden de grenzen van renovatie met hergebruikte materialen verkend.
Om het bereiken van duurzaamheidsresultaten verder te versnellen is in december 2021 een nieuw rijksbreed duurzaamheidsprogramma begonnen. Hierbij worden de departementen ondersteund in het bevorderen en verbeteren van het effect van maatregelen, de communicatie en het creëren van een netwerk, het gebruik van instrumenten en het gebruik maken van slimme tips en trucs van andere organisatieonderdelen binnen het Rijk.
In de afgelopen jaren zijn routekaarten opgesteld om de duurzaamheids-opgave in de rijksvastgoedportefeuille in kaart te brengen. Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) voert dit uit op weg naar een CO2-neutrale vastgoedportefeuille. De Tweede Kamer is in 2021 geïnformeerd over de resultaten van de evaluatie naar het Rijkshuisvestingsstelsel voor kantoren en specialties, zoals bijvoorbeeld gevangenissen, rechtbanken en laboratoria (Kamerstukken II 2021/22, 31490, nr. 307).
In 2021 is vanuit het RVB doorgewerkt aan de invulling van het emissieloos bouwen. Op het gebied van emissieloos bouwen zijn er in 2021 verdere stappen gezet in de ontwikkeling van contracteisen Schoon en Emissieloos bouwen, bijvoorbeeld door het eerste koploperproject Schoon en Emissiearm Bouwen Tijdelijk Hospitaal PI Scheveningen.
Na de tussentijdse resultaten van het Regionaal Ontwikkelprogramma (ROP) is dit programma in 2021 succesvol afgerond (Kamerstukken II 2020/21, 31490, nr. 293). De diverse projectenen programma’s die onderdeel uitmaken van dit programma bevinden zich in verschillende fasen en gaan, als ze nog niet zijn afgerond, afzonderlijk door. Er is een grondstrategie opgesteld met daarin specifieke aandacht voor duurzaam bodembeheer, de mogelijke inzet voor woningbouw en het opwekken van hernieuwbare energie. Daarnaast is in 2021 begonnen met de uitwerking van een landelijke grondfaciliteit (Kamerstukken II 2021/22, 34682, nr. 85).
EnergieRijk Den Haag
In 2021 zijn er door EnergieRijk Den Haag meerdere stappen gezet in de gebiedsgerichte aanpak van de energietransitie. De voorbereidingen voor het eerste Warmte Koude Opvang (WKO)-net aan de Bezuidenhoutseweg zijn begonnen. Daarnaast zijn er voorbereidingen getroffen om samen met de leverancier van stadswarmte een proef met temperatuurverlaging te beginnen met twaalf omvangrijke gebouwen van meerdere partners.
In 2021 is een leermodule (door)ontwikkeld met ervaringslessen uit en over de energietransitie, zoals het businesscase-instrumentarium voor het koppelen van WKO-bronnen en de leidraad van de gebouwtransitiepaden. Daarnaast is er een publicatie over samenwerking in de energietransitie door AVANS Hogescholen gepubliceerd.
ICT, Informatievoorziening en informatiebeveiliging binnen de Rijksdienst
in 2021 hebben we stappen gezet om informatievoorziening (IV) en ICT binnen het Rijk en uitvoeringsorganisaties op orde te brengen, te houden en waar nodig te verversterken. In het oog springt de nieuwe I-strategie Rijk 2021-2025 (Kamerstukken II 2020/21, 26643 nr. 779).
Ook op het terrein van informatiebeveiliging is in 2021 het nodige gerealiseerd. In samenwerking met de departementale de Chief Information Security Officers van de ministeries (CISO's) is een standaardprocedure opgesteld. Die beschrijft de werkwijze bij opvolging van dringende beveiligingsadviezen. Ook is een handreiking opgesteld en gecommuniceerd voor het inrichten van een doorlopende kwetsbaarhedenscan bij rijksoverheidsorganisaties en is de ‘Gedragsregeling voor de digitale werkomgeving’ vernieuwd. Tot slot steeg het aantal organisaties dat is aangesloten op het Nationaal Detectienetwerk (NDN) van de rijksdienst.
Om meer grip te krijgen op de rijksbrede IV en ICT trad het Besluit CIO-stelsel Rijksdienst 2021 op 1 januari 2021 in werking. Ook werd eind van het jaar het Kwaliteitskader Meerjarige Departementale IV-plannen vastgesteld. Het kwaliteitskader geeft departementen een raamwerk en handvatten om beter zicht te krijgen op de consequenties van beleid voor het gehele bestaande ICT- en gegevenslandschap.
Het Rijks ICT-dashboard werd in 2021 stapsgewijs verder ontwikkeld. In 2021 is gewerkt aan het verhogen van de informatiewaarde van het dashboard, onder andere door het toevoegen van meer actuele informatie en het opnemen van de kosten voor ICT-beheer en onderhoud. Aan het einde van het jaar werd een ontwerpdenk-proces afgerond dat een prototype heeft opgeleverd.
Naar aanleiding van de parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag (POK) hebben we in 2021 ingezet op de versnelling van het op orde brengen van de informatiehuishouding van het Rijk. Met het programma Open op Orde, onderdeel van het programma Open Overheid, zetten we in op het op orde brengen en houden de informatievoorziening van het Rijk. In 2021 is een regeringscommissaris Informatiehouding benoemd (Kamerstukken II 2020/21, 29262, nr. 302). Het Rijksprogramma Duurzaam Digitale Informatiehuishouding (RDDI) heeft, als onderdeel van het programma Open op Orde, ondersteunende kennisproducten geleverd zoals richtlijnen en handreikingen voor chatberichten en e-mail.