De Dienst Justitiële Inrichtingen levert een bijdrage aan de veiligheid van de samenleving door de tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen en vrijheidsb enemende maatregelen en door de aan onze zorg toevertrouwde personen de kans te bieden een maatschappelijk aanvaardbaar bestaan op te bouwen.

Het negatieve exploitatieresultaat ad € 11,8 mln. wordt o.a. veroorzaakt door de toevoeging van de bijdrage voor de bedrijfsvoering aan het eigen vermogen, de gestegen prijzen van energie en de gestegen kosten voor overig personeel, ICT en inkoop Forensische Zorg.

Baten

Omzet moederdepartement

De stand van de departementale verantwoording volgens de diverse begrotingsartikelen in IBOS bedraagt in 2023 € 2.954,0 mln. Op deze stand is een aantal mutaties (- € 5,2 mln.) als gevolg van mutaties in vooruitontvangen en terug te betalen bijdrage verantwoord. Daarnaast zijn er nog overige mutaties zoals het niet in de omzet moederdepartement opnemen van de mutaties van het eigen vermogen voor bijdragen van het moederdepartement in bedrijfsvoering (- € 49,9 mln.), en de terug te betalen OPF 2022/2023 (- € 68,6 mln.). De via de bijdrage (IBOS) verrekende kosten voor DJI (+ € 4,4 mln.) dienen bij omzet te worden opgeteld.Deze mutaties leiden uiteindelijk tot omzet moederdepartement zoals deze in de Staat van baten en lasten is verantwoord.

Voor Gevangeniswezen, Vreemdelingenbewaring en Penitentiar Psychiatrische Centra is met het departement overeengekomen dat de financiering in 2023 plaatsvindt tegen een vaste capaciteit van 11.100 plaatsen.

Omzet overige departementen

Omzet derden

Opbrengsten arbeidHet betreft hier de bruto externe opbrengst van de arbeid en de winkels ten behoeve van de gedetineerden € 27,3 mln. (2022: € 25,8 mln.). De kosten van de arbeid zijn verdisconteerd in de programmakosten (inzet, grond- en hulpstoffen, kosten machines, onderhoudskosten etc.) en apparaatskosten voor wat betreft de personele inzet.

Overige opbrengstenDe overige opbrengsten zijn grotendeels gelijkgebleven in vergelijking met 2022 behoudens een eenmalige meevaller vanwege de uitkomsten van de materiële controle bij de instellingen die Forensische Zorg leveren.

RentebatenDJI kent een positief saldo op de Rekening Courant.De rentebaten (€23,6 mln.) bestaan vooral uit de ontvangen rente op het saldo van de Rekening-Courant ministerie bij het Ministerie van Financiën in 2023. Deze rentebaten zijn in 2023 fors toegenomen vanwege de gestegen rente.

Vrijval uit voorzieningenDe vrijval uit voorzieningen komt voort uit het actualiseren van voorzieningen. Indien het niet langer waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk zal zijn om de verplichtingen af te wikkelen, valt de voorziening vrij (€ 4,1 mln.).

Bijzondere batenDe bijzondere baten bestaan voornamelijk uit een extra opbrengst van € 4,5 mln. uit verkoop/verhuur van voormalige DJI-panden. Daarnaast is er een uitspraak geweest in het geschil met een IT-leverancier. Dit levert een bedrag ad € 9,0 mln.. Tevens is een correctie doorgevoerd in de jaarrekening zodat de uitstaande leningen richting Pompestichting (Pro persona) en de Rooyse Wissel juist worden verantwoord. Dit levert een eenmalige bate op van € 16,9 mln.

Lasten

Apparaatskosten

a. Personele kosten

De personeelskosten zijn in 2023 verantwoord voor een bedrag van € 1.148,5 mln. (2022: € 1.082,5 mln.). Het verschil tussen 2022 en 2023 wordt o.a. veroorzaakt door de CAO-verhoging per 1 april 2023 van 3%. Tevens is er in april 2023 nog eenmalig aan alle medewerkers een bedrag ad € 450 uitbetaald. Dit heeft ook doorwerking in o.a. kosten IKB, sociale lasten en diverse premies.Daarnaast is de DJI bezig met een forse wervingscampagne. Hierdoor is er sprake van een stijging van het aantal personeelsleden met 304 FTE ten opzichte van 2022. De stijging van de kosten externe inhuur (€ 11,5 mln.) wordt grotendeels veroorzaakt doordat niet alle vacatures konden worden ingevuld met name op het gebied van psychiaters en beveiligingspersoneel. De stijging van de post overige personeelskosten wordt veroorzaakt door de fors hogere kosten voor te betalen verlof (IKB/wettelijke uren).

b. Materiële apparaatskosten

De ICT kosten zijn gestegen vanwege de toegenomen kosten van JIO in verband met de loonstijging en materiële kosten. De bijdrage SSO’s betreft o.a. de Rijksbeveiligingsorganisatie, de dienstverlening van O&P Rijk inzake de bedrijfsartsen en de kosten van het RVB inzake de huur van kantoorpanden. Ook dit betreft de reguliere inflatiestijging.

c. Materiële programmakosten

De kosten Forensische zorg zijn gestegen vanwege een iets hogere productie dan in 2022 en een aangepaste regeling voor de transitieprestatie. De stijging bij overige huisvestingskosten wordt veroorzaakt door een stijging in de energielasten van € 28 mln.De kosten van het nieuwe voedingscontract zijn beduidend hoger, namelijk € 16 mln. Dit veroorzaakt grotendeels de stijging van de kosten justitieel ingeslotenen.

De stijging wordt onder meer veroorzaakt door investeringen in beveiligingssystemen en celbussen.

Dotaties aan voorzieningen

De dotaties aan de voorzieningen hebben vooral betrekking op nieuwe instroom van medewerkers in de Substantieel Bezwarende Functies (SBF) -regeling (€ 32,3 mln.). Daarnaast is er als gevolg van actualisering van de overige voorzieningen die betrekking hebben op personele voorzieningen een bedrag ad € 4,2 mln. gedoteerd. Verder is er door uitbreiding van het af te wikkelen tijdvak een bedrag aan € 2,1 mln. aan de voorziening Zorgkosten in detentie gedoteerd.

Saldo van baten en lastenOver 2023 is een negatief exploitatieresultaat ad € 27,6 mln. gerealiseerd. Dit komt overeen met circa 1% van de totale omzet in 2023.

Toelichting op de debetzijde van de balans

In afwijking van de Regeling Agentschappen (art. 33) zijn in het verleden verstrekte leningen aan 2 stichtingen (particuliere zorginstellingen) opgenomen in de balans van 2023. De leningen zijn vanaf 1999 t/m 2005 aanvankelijk verstrekt als bouwsubsidie aan de Pompe Stichting (Pro persona) en aan de Rooyse Wissel. Vervolgens zijn deze omgezet in een lening. Het zijn verschillende leningen met uiteenlopende looptijden voor bouwprojecten van deze zorginstellingen. Jaarlijks wordt de rente en aflossing in rekening gebracht bij de desbetreffende organisaties. Deze leningen zijn niet eerder gepresenteerd in de jaarrekening van DJI. In 2023 heeft DJI besloten deze leningen op te nemen in de jaarrekening en te verantwoorden als financieel vast actief.

Incidentele posten Forensische Zorg uit oude jaren staan per 31-12-2023 nog open. Dit betreft o.a. de afrekening inzake doelmatigheidsindicatoren ad € 1,1 mln. en de transitieprestatie 2022 € 10,4 mln. die in 2023 zijn vastgesteld.

Toelichting op de creditzijde van de balans

Het eigen vermogen bestaat uit de exploitatiereserve en het onverdeelde resultaat uit het verslagjaar.

Op grond van de gemiddelde omzet over de jaren 2021, 2022 en 2023 bedraagt de maximaal toegestane stand van het eigen vermogen € 139,1 mln.. De berekening van het maximale eigen vermogen is gebonden aan een maximumomvang van 5% van de gemiddelde jaaromzet berekend over de laatste drie jaar (artikel 27 lid 4 c van de Regeling agentschappen).

De toevoeging door moederdepartement bestaat uit mutaties in het eigen vermogen voor bijdragen in de bedrijfsvoering (€ 49,9 mln.).

Het exploitatieresultaat 2023 bedraagt € 11,8 mln. negatief en is verantwoord als onverdeeld resultaat 2023. Dit zal in 2024 ten laste van de exploitatiereserve worden gebracht.

Voorzieningen

De voorzieningen zijn in 2023 met een bedrag van circa € 3 mln. gestegen Belangrijkste oorzaken zijn de hogere instroom van medewerkers die gebruik maken van de SBF regeling vanuit de CAO Rijk. Er is ook uitstroom van medewerkers die gebruik maken van de VWNW regeling uit de CAO en uitstroom van medewerkers die opgenomen waren in de voorziening doorlopende salariskosten in verband met reorganisaties inzake het Masterplan in 2013 t/m 2015. Onder de reorganisatie-voorzieningen valt met name op de voorziening inzake te betalen suppletie voor medewerkers waarvoor een garantie geldt op het behoud van het salarisniveau voor de reorganisatie. Ook is een voorziening verantwoord voor medewerkers die uit dienst zijn gegaan met een vaststellingsovereenkomst. Tevens is een voorziening getroffen voor de Regeling Vervroegde Uittreding voortvloeiend uit de CAO afspraken 2022. De voorziening zorgkosten betreft de claim van zorgverzekeraars voor ten onrechte betaalde zorg voor gedetineerden.

Crediteuren

De daling van deze post heeft betrekking op het inlopen van de achterstand van de per 31-12-2022 nog te betalen facturen aan forensische zorginstellingen.

Overige schulden en overlopende passiva

Als gevolg van afspraken in de CAO is het aantal in 2023 gekregen IKB uren significant hoger geworden. Uren die in 2023 niet opgenomen zijn, zijn per 31-12-2023 aan het spaarverlof toegevoegd. Hierdoor is de post niet opgenomen vakantiedagen met € 41,8 mln. toegenomen. De grote mutatie bij de nog te betalen Forensische zorg wordt veroorzaakt door het oplossen van ICT-problemen rondom de facturatie van ZPM-facturen.

• – De stijging van de investeringen worden o.a. veroorzaakt door aanschaffing van beveiligingssystemen en celbussen;

• – De boekwaarde van de desinvesteringen heeft betrekking op desinvesteringen in 2023 van vrijwel volledig afgeschreven activa;

• – De stortingen in het eigen vermogen – bijdragen van het moederdepartement ten behoeve van de bedrijfsvoering - zijn als omzet begroot;

• – De daling van het RC saldo is o.a. gelegen in de inhaalslag van de betalingen van posten uit 2022 aan instellingen die forensische zorg leveren en in het algemeen gestegen kosten.

Toelichting Ten aanzien van de gerealiseerde kostprijzen doen zich ten opzichte van de begroting verschillende effecten voor. In algemene zin stijgen de kosten als gevolg van loon en prijsindexatie ten opzichte van de begroting 2023. Daarnaast is er bij  een aantal producten (waaronder de direct inzetbare sanctiecapaciteit) sprake van een lager gerealiseerde capaciteit ten opzichte van de begroting. De lagere productie hangt mede samen met een lagere personele bezetting dan begroot. Bij deels gelijk blijvende kosten leidt dit bij deze producten tot een gemiddeld hogere prijs per eenheid dan begroot. Samenhangend met de veranderende doelgroep zijn er daarnaast naar verhouding meer zwaardere regimes en zorgzwaarte. Dit heeft een kostprijsverhogend effect gehad.