Bevorderen van de ontwikkeling van de Europese en de internationale rechtsorde.

Onze rechtsstaat en onze veiligheid zijn nauw verbonden met de Europese en internationale rechtsorde. Op alle beleidsterreinen van Justitie zijn internationale raakvlakken, zoals zichtbaar in de andere beleidsartikelen van deze begroting. Justitie zet echter ook in op internationale samenwerking om het goed functioneren van Europese en de internationale instituties te bevorderen.

Daarnaast is er de morele verantwoordelijkheid om bij te dragen aan de opbouw van veiligheid en rechtsstatelijkheid elders in de wereld. Ook als daarmee niet direct een Nederlands belang is gediend. Het aanzien van de Nederlandse rechtsorde (versterkt door de aanwezigheid van internationale juridische instellingen en gerechtshoven in Den Haag) in de rest van de wereld, leidt er toe dat andere landen geregeld steun vragen bij de opbouw van de rechtsorde.

De Minister van Justitie is samen met de Ministers van Buitenlandse Zaken en voor Ontwikkelingssamenwerking en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, verantwoordelijk voor het beleid ten aanzien van de Europese en internationale ruimte van vrijheid, veiligheid en recht. Deze verantwoordelijkheid stoelt op artikel 90 van de Grondwet, dat bepaalt dat de regering de ontwikkeling van de internationale rechtsorde bevordert. De Minister van Buitenlandse Zaken heeft hierin een coördinerende taak.

De ontwikkeling van de Europese en internatonale rechtsorde krijgt gestalte in onderhandelingen in de EU met de Europese lidstaten, in de interactie met internationale organisaties, zoals de Raad van Europa en de Verenigde Naties en tussen staten onderling. De uitkomst van internationale besluitvorming is dan ook vrijwel altijd het resultaat van onderhandelingen.

De maatschappelijke effecten van de bijdrage van Nederland aan de ontwikkeling van de Europese en de internationale rechtsorde laten zich in algemene zin moeilijk in prestatie-indicatoren uitdrukken (explain). Wel kunnen ten behoeve van de Nederlandse Justitie-inzet bepaalde doelen en voorwaarden worden geformuleerd: het zo optimaal mogelijk inventariseren van de Nederlandse belangen en het in de internationale context voor het voetlicht brengen daarvan. Resultaten zijn veelal de uitkomst van onderhandelingen, waarbij compromisvorming vaak noodzakelijk is. In de Europese context is dit met de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon op het terrein van vrijheid, veiligheid en recht meer dan ooit het geval. Zo ook bijvoorbeeld op het terrein van de mensenrechten. De justitie-inzet is vaak onderdeel van een grotere inzet van verschillende contribuanten, waardoor de effecten vaak alleen als geheel zichtbaar kunnen worden gemaakt.

Bijdragen aan een Europese en internationale ruimte van vrijheid, veiligheid en recht.

Justitie staat voor een rechtvaardige en veilige samenleving, nationaal maar ook internationaal. Naast de Europese en internationale samenwerking op het terrein van vrijheid, veiligheid en recht wordt ook bijgedragen aan:

• • De ontwikkeling en instandhouding van de aan de Europese en de internationale rechtsorde verbonden instituties.

• • Regelgeving, beleid en structuren voor justitiële en politiële samenwerking, voor asiel, migratie en het grensverkeer.

• • Rechtsstatelijkheid elders binnen het Koninkrijk en in andere landen waarmee Nederland – onder meer op justitieel gebied – een samenwerkingsrelatie heeft en in fragiele staten.

• • Het vertrouwen in de rechtspleging in de andere EU-lidstaten

Slagvaardige instituties voor de mensenrechten

Een pro-actief mensenrechtenbeleid in Europees en internationaal verband is een prioriteit van de regering. De Raad van Europa en in het bijzonder het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) zijn hiervoor van groot belang.

• • Justitie draagt in bilaterale contacten actief het belang van de tenuitvoerlegging van uitspraken van het EHRM uit, mede aangezien een snelle en adequate tenuitvoerlegging van uitspraken bijdraagt aan de vermindering van de werklast van het EHRM.

• • Justitie probeert de werking van het EHRM te versterken, onder meer door aan te sturen op de uitvoering van de conclusies van de Interlaken-conferentie 2010.

• • Justitie zal samen met het Ministerie van Buitenlandse Zaken in de besluitvorming rond de toetreding van de EU tot het EVRM actief pleiten voor een spoedige en volwaardige toetreding.

Veiligheid, vrijheid en recht binnen de Europese Unie

Opbouw van de nationale rechtsorde in andere landen

Justitie biedt hulp bij de opbouw of versterking (capaciteitsopbouw) van de nationale rechtsorde in derde landen en draagt bij aan de regeringsbrede inzet bij de opbouw van fragiele staten. In 2011 is de aandacht gericht op onder meer de landen in de Westelijke Balkan, vooral Kroatië, het meerjarig programma ter versterking van de Indonesische rechtsstaat, Turkije en Marokko.

Justitie zal ook in 2011 experts beschikbaar stellen voor deelname aan civiele opbouwmissies van de EU. Deze missies zijn onder andere opgezet in Afghanistan, Palestijnse Gebieden, Georgië, Irak en Kosovo.

Vertrouwen in de rechtsordes van de EU lidstaten

In EU-verband is door Nederland de aandacht gevestigd op de bestendiging van het vertrouwen in de verschillende rechtordes van de EU-lidstaten, en daartoe is op initiatief van Nederland een voorstel tot een additioneel evaluatiesysteem opgenomen in de tekst van het Stockholmprogramma (Kamerstukken II 2008–2009, 23 490, nr. 557). In 2011 zal gestart worden met een pilot onder leiding van Nederland, Frankrijk en Duitsland om nadere uitwerking te geven aan dit idee, hetgeen vervolgens input zal leveren voor een voorstel van de Europese Commissie voor een evaluatiemechanisme voor de justitiële samenwerking in strafzaken in 2012 (COM (2010) 171 def., p. 72).

Zoals al bij de algemene doelstelling aangegeven laten de inspanningen ter versterking van de internationale rechtsorde, zich niet uitdrukken in uniforme maatschappelijke effectindicatoren (explain). Hieronder wordt met enkele streefwaarden een beperkte inschatting gemaakt van de te verwachten effecten van het beleid.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

Toelichting

Het onderzoek naar de Internationale functie van Justitie betreft de evaluatie van een in oktober 2006 ingezet traject te verbetering van het internationale werk van het ministerie. Beoogd wordt aanknopingspunten te vinden voor de verdere versterking van de effectiviteit van het internationale werk van Justitie.