Het behalen van de algemene doelstelling hangt onder andere af van de volgende externe factoren:

• • De mate van concurrentieverstoring door beleid in andere landen en de acties die in Europese Unie/World Trade Organisation-kader daarop worden ondernomen.

• • Ontwikkelingen in de marktsector ten aanzien van het aanbod van kredieten en durfkapitaal.

• • Bereidheid en vermogen van andere overheden om ruimte te scheppen voor een concurrerend ondernemings- en vestigingsklimaat.

• • Algemene conjuncturele ontwikkelingen.

Doel en beschrijving: Door subsidiëring van ordergerelateerde kosten voor innovatie in zeescheepsbouwprojecten wordt beoogd het concurrentievermogen van de Nederlandse scheepsbouwsector (werven en toeleveranciers) te vergroten. De regeling is gebaseerd op het Europees steunkader voor de scheepsbouw dat in 2011 afloopt.

Doel en beschrijving: Het compensatiebeleid is erop gericht om de internationale positie van de Nederlandse defensiegerelateerde industrie te verbeteren bij een gebrek aan een gelijk speelveld in deze markt. Zolang deze markt nog onvoldoende gelijke kansen biedt, voert EZ compensatiebeleid. EZ eist dat de aanschaf van buitenlands defensiematerieel boven de € 5 mln, dat niet Europees wordt aanbesteed, voor 100 procent wordt gecompenseerd met orders in Nederland. Hierbij streeft EZ naar een zo hoog mogelijk percentage opdrachten voor de Nederlandse defensiegerelateerde industrie. Binnen het compensatiebeleid ligt de nadruk op projecten in één van de zes prioritaire technologiegebieden die in de Defensie Industrie Strategie (DIS) zijn geïdentificeerd 11.

Voornaamste acties in 2011: De nieuwe Europese richtlijn voor verwerving op het gebied van Defensie en Veiligheid zal in de vorm van de «Aanbestedingswet op het gebied van defensie en Veiligheid» in augustus 2011 van kracht worden. Samen met het Ministerie van Defensie wordt gewerkt aan de tijdige implementatie hiervan.

Indicator: De indicator gerealiseerde invulling compensatieverplichtingen geeft het bedrag weer dat door buitenlandse partijen bij Nederlandse bedrijven wordt besteed ter compensatie van bestedingen van het Ministerie van Defensie in buitenlands materieel. De streefwaarde voor het vijfjaars gemiddelde bedraagt € 450 mln per jaar en deze waarde is de afgelopen jaren ruimschoots gehaald.

Doel en beschrijving: De Borgstellingsregeling midden- en kleinbedrijf (BMKB) vergroot de toegang van het MKB tot bankkrediet indien de bank de financiële risico’s, gelet op een tekort aan zekerheden, zonder overheidsgarantie te groot acht.

Voornaamste acties in 2011: Om de kredietverlening aan bedrijven te stimuleren is dit instrument in verband met de kredietcrisis tijdelijk verruimd: verhoging van de maximale garantie naar € 1,5 mln, openstelling BMKB voor bedrijven tot 250 werknemers en verhoging van het (80%) garantieplafond voor borgstellingskredieten aan starters tot € 200 000. Verder is in maart 2010 de (80%) borgstelling voor kleine kredieten (tot een maximum van € 200 000) ook van toepassing geworden voor gevestigde ondernemers. Vanwege het belang van gezonde vermogensverschaffing zijn de verruimingen, met uitzondering van de (80%) borgstelling voor kleine kredieten ten behoeve van gevestigde ondernemers, verlengd tot en met eind 2011.

Indicator: Voor de BMKB wordt gestreefd naar een benutting van minimaal 80% van het jaarbudget. De feitelijke benutting hangt af van de kredietbehoefte van het bedrijfsleven, en is daarmee sterk afhankelijk van de ontwikkeling van de conjunctuur. De afgelopen jaren laten een benutting zien van de BMKB boven de 80%, met uitzondering van 2009.

Doel en beschrijving: deze eind 2006 gepubliceerde garantiefaciliteit richt zich specifiek op risicodragend vermogen voor MKB-bedrijven. De Groeifaciliteit bevordert de investerings- en financieringsmogelijkheden van snelle groeiers, bedrijfsoverdrachten en het starten van een onderneming. De regeling wordt gebruikt door banken en participatiemaatschappijen. De overheid staat voor maximaal € 2,5 mln per bedrijf aan risicodragend vermogen garant. Bij risicodragend vermogen is het risico en het rendementsperspectief hoger dan bij bancair krediet. De gevraagde vergoeding voor de overheidsgarantie is dan ook navenant hoger en daarmee marktconform voor dit type financiering.

In verband met de crisis is de Groeifaciliteit tijdelijk verruimd, de overheid staat nu garant voor maximaal € 12,5 mln per bedrijf. Deze verruiming geldt tot en met eind 2011. Ook is de tijdelijke regeling Garantie Ondernemingsfinanciering (GO), in 2009 geïntroduceerd om met name de vermogensheffing aan het grotere bedrijfsleven te ondersteunen, verlengd tot en met eind 2011 (waaronder de GO cure). Met de GO kan een borgstelling van 50% worden verkregen op leningen tot € 150 mln (Go cure € 50 mln). De garantieruimte voor de GO die in 2010 niet tot benutting is gekomen, wordt in 2011 beschikbaar gesteld.

Indicator: Voor de Groeifaciliteit wordt het volume afgesloten financieringscontracten gehanteerd voor de benutting van het jaarbudget. De term financieringscontract heeft uitsluitend betrekking op het door de overheid gegarandeerde deel (dat wil zeggen 50% van het bedrag aan gecontracteerde groeifaciliteiten). De feitelijke benutting hangt af van investerings- en overnameplannen van het bedrijfsleven, en is daarmee nauw verbonden met de ontwikkeling van de conjunctuur.

Doel en beschrijving: Voor kleine bedrijven en startende ondernemers is het zogenaamde microfinancieringsbeleid ontwikkeld. Microfinanciering bestaat uit een krediet tot € 35 000. Daarnaast krijgt de ondernemer begeleiding vóór de start en coaching ná de start van het bedrijf.

Voornaamste acties in 2011: In 2009–2010 zijn er twee pilots geweest die microkrediet landelijk beschikbaar maken. Deze pilots worden eind 2010 geëvalueerd en begin 2011 zal een besluit worden genomen over de wijze waarop microkredieten structureel uitgerold zullen worden. In 2011 zit de aanjaagfunctie van EZ er op. Partijen in het veld zorgen voor beschikbaarheid van microfinanciering. EZ blijft in 2011 betrokken via (1) een subsidie aan de Stichting Microfinanciering en Ondernemerschap Nederland, (2) de in 2009 verstrekte renteloze lening aan Qredits en/of borgstelling van microkredieten en (3) de verstrekte garantstelling aan BNG (Bank Nederlandse Gemeenten) en achterstelling van de lening van de drie grootbanken om € 30 mln aan financiering voor Qredits vanuit deze banken te realiseren. EZ zal de Tweede Kamer informeren over de monitoruitkomsten.

Indicator: Doelstelling is om in 2011 1200 kredieten te verstrekken.

Doel en beschrijving: De gebundelde activiteiten en subsidieregelingen van het Actieprogramma Technopartner, Actieprogramma Onderwijs & Ondernemen (O&O) en het nieuwe programma Valorisatie richten zich op een snellere overdracht van kennis en de versterking van het klimaat voor innovatief en kennisintensief ondernemerschap. Dit start bij het stimuleren van ondernemerschap en een ondernemende houding in het (primair tot en met hoger) onderwijs. Daarnaast worden startende bedrijven ondersteund en worden publiek-private samenwerkingsverbanden van bedrijven, kennis- en onderzoeksinstellingen, maatschappelijke organisaties en overheden (hier gemakshalve verder aangeduid als «consortia») gestimuleerd om de valorisatie-infrastructuur in en rondom kennisinstellingen in te richten, te versterken en te professionaliseren. Deze consortia kunnen via dit Valorisatieprogramma ondersteuning krijgen voor hun ambities op het gebied van kennisdeling, kennisbenutting, vraagsturing, competentiebuilding, awareness in het onderwijs voor het thema «onderwijs en ondernemerschap» en het gezamenlijk gebruik van faciliteiten. Het Valorisatieprogramma is gericht op de versterking en verankering van bestaande, goed lopende consortia uit het Subsidieprogramma KennisExploitatie (SKE) en de Centres for Entrepreneurship. Beide instrumenten zijn opgegaan in dit nieuwe programma. De Technopartner Seed-fondsen worden zelfstandig voorgezet.

Voornaamste acties in 2011: Via O&O worden in 2011 verschillende acties uitgevoerd, waaronder het ontwikkelen van een landelijk ondernemerscertificaat.

Vanuit het Valorisatieprogramma worden de ambities van consortia ondersteund middels zogeheten valorisatieplannen. Een consortium kan een subsidie verkrijgen van ten hoogste 50% van de subsidiabele kosten van de in de regeling genoemde faciliteiten ter versterking van het valorisatieproces. Het maximale subsidiebedrag is € 5 mln per valorisatieplan.

Indicator: Hoewel de SKE-regeling is opgegaan in het programma Valorisatie zullen ook in 2011 nieuwe technostarters voortkomen uit de reeds gehonoreerde SKE-projecten met een meerjarige looptijd. De indicator voor de Seed geeft informatie over de mate waarin de ondersteuning van de Seed-participatiefondsen heeft geleid tot investeringen van private kapitaalverschaffers in technostarters. Ten opzichte van het EZ jaarverslag 2009 heeft een kleine correctie plaatsgevonden in het aantal participaties.

Doel en beschrijving: Zoals aangegeven kent Nederland internationaal vergeleken maar weinig snelle groeiers. Om dit te keren is in 2009 het programma groeiversneller van start gegaan. Het doel is om tachtig tot honderd bedrijven met een jaaromzet van enkele miljoenen in vijf jaar tijd uit te laten groeien naar een jaaromzet van € 20 mln. Dit gebeurt door in dit programma ambitieuze ondernemers intensief te begeleiden op gebieden als strategieontwikkeling, financiering, marktbenadering, innovatie en internationalisering.

Voornaamste acties in 2011: In 2011 zullen in het programma Groeiversneller, dat zijn derde jaar ingaat, meer dan honderd bedrijven meedoen. Medio 2011 zal er een mid-term review van het programma plaatsvinden.

Doel en beschrijving: EZ stimuleert een veilige bedrijfsomgeving met het Actieplan Veilig Ondernemen en met de experimentenwet Bedrijven Investerings Zones (BIZ). Ondernemers worden gestimuleerd om samen te werken en gezamenlijk te investeren in een aantrekkelijker en veiliger bedrijfsomgeving.

Voornaamste acties 2011: In 2011 lopen de pilotprojecten voor winkelstraatmanagement. Daarnaast kunnen 10 000 ondernemers met kleine bedrijven een onafhankelijke beveiligingsscan en subsidie op beveiligingsmaatregelen krijgen.

Doel en beschrijving: In het plan van aanpak 2007–2011 «Merkbaar minder regeldruk voor ondernemers!» 12 zijn de ambities neergelegd voor het verminderen van regeldruk voor bedrijven, waarmee in één programma administratieve lasten, toezichtslasten, vergunningen, nalevingskosten en dienstverlening voor bedrijven geïntegreerd worden aangepakt. EZ coördineert samen met Financiën de vermindering van de regeldruk voor bedrijven. Het beschikbare meerjarige programmabudget wordt verantwoord op de begroting van Financiën.

Voornaamste acties in 2011: Een verdere vermindering van de Administratieve Lasten met 6,5% ten opzichte van 2010. Dit vloeit voort uit de verdere toepassing van de Eigen Verklaring en voorziene inwerkingtreding van de Aanbestedingswet.

Indicator: De prestatie indicator voor administratieve lasten is de reductie ten opzichte van de nieuwe nulmeting waarvan de peildatum 31-3-2007 is. Streefgetal voor 2011 is -31,5%.

Doel en beschrijving: Pieken in de Delta is een gebiedsgerichte integrale programmatische aanpak die internationaal concurrerende clusters in Nederland stimuleert en faciliteert. Deze programmatische aanpak focust de agenda’s van overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen (de zogenoemde triple helix) op deze clusters. Het gebiedsgerichte beleid wordt in samenhang met de relevante innovatieprogramma’s (beleidsartikel 2) uitgevoerd. Samen vormen deze programma’s het zogenoemde programmatisch pakket. De ondersteuning vanuit Pieken in de Delta bestaat uit projecten die bijdragen aan het ondernemings- en vestigingsklimaat, het organiserend vermogen van de clusters en gebiedsgerichte innovatieprojecten.

Voornaamste acties in 2011: In de eerste helft van 2010 vond een evaluatie plaats van de Pieken in de Delta regeling. Daaruit komt een overwegend positief beeld over de effectiviteit en het uitvoeringsproces naar voren. Na 2010 zou de eerste programmaperiode voor Pieken in de Delta aflopen. Om in 2011 te kunnen bezien hoe Pieken in Delta in de volgende kabinetsperiode wordt voortgezet, als invulling van de samenwerkingsparagraaf uit het bestuursakkoord, is het de bedoeling om de huidige programmaperiode met een jaar te verlengen en de huidige aanpak met enkele wijzigingen een jaar voort te zetten. 2011 wordt daarmee een transitiejaar voor Pieken in de Delta. Voor de aanpassingen kan gedacht worden aan een scherpere focus op (inter)nationaal concurrerende clusters, stroomlijning van de uitvoering en het leggen van relaties tussen kristallisatiepunten binnen Nederland en over de grenzen om schaalvoordelen te creëren, spillovers te benutten en versnippering tegen te gaan.

Indicator: De prestatie-indicatoren geven respectievelijk een indruk van de vraag naar het programma vanuit de regio’s en de totale omvang van de met Pieken in de Delta middelen ondersteunde projecten.

Doel en beschrijving: In vier regio’s (de Randstad, het Energieknooppunt Groningen, de Brainport Zuid-Oost Nederland en Oost-Nederland) wordt aanvullend ingezet op ambitieuze investeringen die het internationale vestigingsklimaat versterken («Sterke regio’s»). Voor deze gebieden heeft het kabinet € 125 mln beschikbaar gesteld uit het FES.

Indicator: In totaal zijn er t/m 2009 zeven projecten goedgekeurd met een totale subsidiebijdrage uit de FES enveloppe van € 83 mln. Enkele voorbeelden zijn de High Tech Factory in Twente (faciliteit om producten voor de medische sector en de voedingsmiddelenindustrie te testen, maken en verpakken), projecten op drie campussen in Zuid-Oost Nederland (High Tech Automotive Campus Helmond, de High Tech Campus Eindhoven en de Chemelot Campus in Sittard-Geleen) en de Vaargeul Eemshaven (verdieping en verbreding Eemshaven in verband met bereikbaarheid voor grotere schepen). Een aantal andere projecten is op dit moment in voorbereiding.

Doel en beschrijving: De Europese Structuurfondsen hebben als doel de economische concurrentiekracht te versterken en de cohesie binnen Europa te vergroten. Met het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) worden in Nederland vier landsdelige en vier grensoverschrijdende programma’s gefinancierd. De programma’s kennen een sterke samenhang met de Lissabon agenda, met beleid op nationaal (Pieken in de Delta) en decentraal niveau. Een belangrijke prioriteit van de landsdelige programma’s is het versterken van de concurrentiekracht door innovatie en samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen te stimuleren. De programma’s dragen bij aan het vergroten van de aantrekkingskracht van steden en regio’s als vestigingsplaats voor mensen en bedrijven. Daarnaast neemt Nederland onder meer deel aan vier programma’s voor grensoverschrijdende projecten.

Indicator: Door middel van cofinanciering wordt een bijdrage geleverd aan het versterken van de regionale concurrentiekracht in vier landsdelige programma’s. Daarnaast worden vier grensoverschrijdende programma’s, het programma «Duitsland–Nederland», «Euregio Maas–Rijn», «Vlaanderen–Nederland» en «Twee Zeeën» ondersteund. Ten opzichte van begroting 2010 is het peiljaar van de streefwaarde aangepast van 2013 naar 2015, omdat de uitvoering van de projecten loopt tot en met 2015.

Doel en beschrijving: De ruimtelijke en economische doelen in het nieuwe bedrijventerreinenbeleid zijn nader uitgewerkt in het Convenant Bedrijventerreinen 2010–2020 dat op 27 november 2009 met provincies en gemeenten is vastgesteld. In totaal stellen VROM en EZ € 400 mln beschikbaar voor de herstructureringsopgave. Circa € 55 mln daarvan komt uit het FES en is bestemd voor een beperkt aantal FES-waardige, te herstructureren bedrijventerreinen van nationaal belang. Deze terreinen worden/zijn door het Rijk geselecteerd op voordracht van de provincies in samenwerking met de gemeenten.

Voornaamste acties in 2011: In 2011 wordt in overleg met Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een tussenbalans van de provinciale herstructureringsprogramma’s (PHP’s) opgesteld. Ook worden de pilotprojecten «verzakelijking», die in 2010 zijn opgestart, afgerond en geëvalueerd.